I. INFORMACJE OGÓLNIE O RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

n Nazwa oficjalna: Rzeczpospolita Polska n Data powstania:

966 (historyczna data powstania Państwa Polskiego) 1918r. (odzyskanie niepodległości)

n Ustrój państwowy: demokracja parlamentarna n System polityczny: parlamentarno - gabinetowyn Podział administracyjny:

• 16 województw• 379 powiatów• 2 478 gmin

n Język państwowy: polskin Stolica państwa: Warszawa (1 711 466 mieszkańców)n Sąsiedzi: Rosja, Litwa, Białoruś, Ukraina,

Republika Słowacka, Republika Czeska, Niemcy n Obszar: 322 575 km2

n Liczba ludności: 38 173 000 (31.12.2009 r.)n Gęstość zaludnienia: 118,2/km2

n Waluta: polski złoty, 1 PLN = 100 groszyn Święta państwowe:

• 1 maja – Święto Państwowe 1 Maja • 3 maja - Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja• 11 listopada – Rocznica Odzyskania Niepodległości

Innymi dniami wolnymi od pracy, oprócz niedziel, są:• 1 stycznia – Nowy Rok • Wielkanoc• Poniedziałek Wielkanocny• Boże Ciało • 15 sierpnia Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny• 1 listopada Święto Wszystkich Świętych• 25 grudnia Pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia• 26 grudnia Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia

Więcej informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Polska

Słowackie placówki dyplomatyczne w Polsce:

Ambasada Republiki Słowackiej 00-581 Warszawa, ul. Litewska 6, tel. 0048 22 525 81 10, fax.0048 22 525 81 22emb.warsaw@mzv.sk www.ambasada-slowacji.pl

Wydział Konsularnytel. 0048 22 525 81 10cons.warsaw@mzv.sk

Wydział Handlowytel. 0048 22 525 81 10obeo.varsava@economy.gov.sk

Konsulat Generalny Republiki Słowacji:31-023 Kraków, ul. Św. Tomasza 34, tel. (0-12) 425 49 70

Konsulaty honorowe znajdują się w: Sopocie (ul. Grunwaldzka 12-16, tel. 058 551 10 02),Gliwicach (ul. Rynek 6, tel.: 032 257 06 00), Poznaniu (ul. Św. Marcina 80/82, tel.: 061 853 72 51),Rzeszowie (ul. Karola Lewakowskiego 10, tel. 017 853 45 86),Wrocławiu (ul. Armii Ludowej 21, tel. 071 785 03 69),Zakopanem (ul. Tadeusza Kościuszki 19, tel. 018 202 45 16).

Instytut Słowacki:

ul. Krzywe Koło 12/14a, 00-270 Warszawa, tel.: 00 48 22 635 77 74e-mail: instytut_slowacki@wp.pl www.instytutslowacki.pl

Czeskie placówki dyplomatyczne w Polsce:

Ambasada Republiki Czeskiej00-555 Warszawa, ul. Koszykowa 18 tel. 0048 22 525 18 50, fax 0048 22 525 18 98warsaw@embassy.mzv.czwww.mfa.cz/warsaw

Wydział Konsularnyal. Róż 12, 00-556 Warszawa tel. 0048 22 525 18 78

Wydział Ekonomiczny i Handlowytel. 0048 22 525 18 58commerce_warsaw@mzv.cz

Konsulaty Generalne Republiki Czeskiej: 60-810 Poznań, ul. Bukowska 285tel.(0-61) 849 22 9242-200 Częstochowa, Al. Najświętszej Maryi Panny 24/18tel. (034) 372 05 51

Centrum Czeskie w Polsce - Warszawa

Al. Róż 16, 00-556 Warszawatel: +48-22-6297271, +48-22-6283320ccwarszawa@czech.czwww.czechcentres.cz/warsaw

Polskie placówki dyplomatyczne w Czechach i na Słowacji:

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Czechach:118 00 Praga, Valdštejnska, Tel.: 00420 257 099 500, 00420 257 099 500 praga.amb.sekretariat@msz.gov.pl http://www.prague.polemb.net

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w OstrawieOstrawa, Blahoslavova 4, 701 00 Tel.: 00420596118074 Konsulatrp.ostrava@iol.czwww.ostrawakg.polemb.net

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej na Słowacji:814 91 Bratysława, Hummelova 4, Tel.: 00 421 2 59490211, 00 421 2 59490211 bratyslawa.amb.sekretariat@msz.gov.pl http://www.bratyslawa.polemb.net/

II. CHARAKTERYSTYKAREGIONU EURES – T BESKYDY

EURES-T Beskydy po stronie polskiej obejmuje cześćwojewództwa śląskiego i część województwa opolskiego. Województwo śląskie zajmuje powierzchnię 12 334 km2

(w tym obszar wchodzący w skład partnerstwa, czyli 3 146,91 km2), co stanowi 3,9% powierzchni Polski.Łączna długość granic województwa wynosi 957 km,z czego południową granicę stanowi granica państwaz Republiką Czeską o długości 141 km i RepublikąSłowacką o długości 85 km.Pod względem administracyjnym województwo śląskiedzieli się na 36 powiatów, w tym 19 powiatów grodzkich(miast na prawach powiatów) i 17 powiatów ziemskich.Partnerstwo EURES-T Beskydy obejmuje swoim zasięgiemnastępujące powiaty: cieszyński, bielski, żywiecki, wodzisławski, raciborski oraz miasta Bielsko – Biała i Jastrzębie Zdrój.W Województwie śląskim wg stanu na 31 grudnia 2008 r.mieszkało 4,65 mln osób, co stanowiło 12,18% ludnościkraju (w tym 835 980 osób na obszarze objętymPartnerstwem). Województwo śląskie jest drugim najlud-niejszym (po województwie mazowieckim) wojewódz-twem w Polsce. Województwo opolskie jest położone w południowo-zachodnim regionie Polski i graniczy z Czechami.

Obejmuje obszar 9 412 km2 (3% powierzchni kraju),który zamieszkuje około 1 044 000 osób (co stanowiokoło 2,7 % ludności kraju). Region objęty Partnerstwemobejmuje 2 468,13 km2 i jest zamieszkany przez 256 616 osób. Województwa śląskie i opolskie znajdują się w grupiewojewództw o najgorszej sytuacji demograficznąw Polsce: przyrost naturalny w śląskim wyniósł w 2008r. (– 0,2), w opolskim (– 0,6), podczas gdy średnia kra-jowa w wyniosła 0,9. W województwach śląskim i opol-skim mieszka ponad 70% ogółu ludności niepolskiejw kraju. Według danych ze spisu powszechnego w 2001r. w województwie śląskim żyje 20 tys. Niemców (głów-nie w pow. raciborskim, gliwickim w większych miastach)oraz wielu przedstawicieli innych narodowości (Francuzi,Amerykanie, Ukraińcy, jedyna w Polsce mniejszość cze-ska i morawska itd.). Corocznie do województwa emi-gruje ponad 2 tys. obcokrajowców, natomiast z innychwojewództw napływa blisko 50 tys. osób rocznie (trzeciemiejsce w kraju). Na terenie województwa opolskiegonajliczniejszą mniejszością narodową jest mniejszośćniemiecka, etniczną - romska. Osoby należące do mniej-szości niemieckiej mieszkają na terenie 50 gmin woje-wództwa opolskiego, w tym w 27 gminach powyżej 20%mieszkańców, zadeklarowało narodowość niemiecką.Według ostatniego Narodowego Spisu Powszechnegospośród osób zamieszkałych w województwie opolskim106,9 tys. osób zadeklarowało narodowość niemiecką.Według danych szacunkowych województwo opolskiezamieszkuje ok. 2.200 osób pochodzenia romskiego.

Obszar Stan na 31.12.2008 r.

Polska 38 173 000

Województwo Śląskie 4 654 115

Powiat i miasto Bielsko-Biała 153 987

Cieszyn 172 027

Jastrzębie Zdrój 93 455

Racibórz 110 591

Wodzisław Śląski 155 566

Żywiec 150 354

Województwo Opolskie 1 044 000

Głubczyce 49 580

Nysa 146 606

Prudnik 60 430

III. OFERTY PRACY W PARTNERSTWIE EURES - T Beskydy

1. Charakterystyka rynku pracy

1.1 Stopa bezrobocia

1.2 Wolne miejsca pracy

Liczba ofert pracy zgłoszonych do śląskich urzędówpracy spadła z 159 604 w 2008 r. do 106257 w roku2009. W województwie opolskim w roku 2008 zgłoszonołącznie 39 266 ofert pracy a w roku 2009: 32 823 oferty.W I półroczu 2009 r. najbardziej poszukiwani byli pra-cownicy na stanowiska: śpawacz, ślusarz, lektor językaangielskiego, doradca personalny, operator linii produk-cyjnej w przemysle elektromaszynowym (województwoopolskie) oraz pracownik biurowo- administracyjny, pra-cownik ochrony, przedstawiciel handlowy, telemarketer,brukarz, operator koparek (województwo śląskie).

1.3 Średnie nominalne wynagrodzenie miesięczne:

Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto w wojewódz-twie śląskim wyniosło 3 239,09 zł (w sektorze przemy-słowym i budownictwa – 3 577,34 zł, w sektorze usług – 2 758,92 zł). W podregionie bielskim (powiaty: bielski,cieszyński, żywiecki, miasto Bielsko – Biała) średniewynagrodzenie wynosiło 2 893,30 zł, natomiast w mie-ście Jastrzębie Zdrój – aż 4 822,06 zł. W województwie opolskim w 2008r. średnie miesięcznewynagrodzenie brutto wynosiło 2 873,22 zł (w sektorzeprzemysłowym i budownictwa – 2 867,96 zł, w sektorzeusług – 2 501,89 zł).

2. Zasady dostępu polskich i czeskich obywatelido słowackiego rynku pracy.

Obywatele Czech i Słowacji mają nieograniczony dostępdo polskiego rynku pracy, mogą korzystać z ofert pol-skich i czeskich urzędów pracy. Czesi i Słowacy mogąpracować legalnie na równi z obywatelami polskimi, cooznacza brak konieczności uzyskiwania zezwolenia napracę lub innej rejestracji

3. Sposoby poszukiwania pracy

3.1 Media (krajowe i regionalne)

Informacje o rynku pracy, ofertach, szkoleniach dla bez-robotnych, warsztatach dla przedsiębiorców zamiesz-czane są w prasie, radiu i telewizji. W województwieśląskim najwięcej informacji o pracy znaleźć możnaw Dzienniku Zachodnim (w dodatku Giełda Pracy),w województwie opolskim – w Nowej Trybunie Opolskiej.W ogólnopolskich dziennikach, takich jak GazetaWyborcza czy Rzeczpospolita zamieszczane są dodatkitematyczne poświęcone pracy, ze stronami lokalnymizawierającymi oferty pracy. O pracy też piszą lokalnemedia, m.in. Nowiny Rybnickie, Kronika Beskidzka, GłosCieszyński, Tygodnik Prudnicki. Giełdy pracy organizo-wane są także przez lokalne rozgłośnie- Radio Katowicei Radio eM.

3.2 Publiczne służby zatrudnienia, sieć EURES

Polskie, słowackie i czeskie urzędy pracy w regionieprzygranicznym tworzą Partnerstwo EURES-T„Beskydy“, którego misją jest stworzenie wspólnegoprzygranicznego rynku pracy. Ze strony polskiej doPartnerstwa przygranicznego włączone są powiatoweurzędy pracy w:

ObszarLudnośćaktywna

ekonomicznie

Liczbaosób

bezrobotnych

Stopabezrobocia

rejestrowanego(w %)

Polska 17 356 000 1893 100 11,9

Województwo śląskie 3 043 430 168 425 5,5

Powiat bielski 99 118 4 678 4,7

Miasto Bielsko - Biała 114 311 5 466 4,8

Powiat cieszyński 109 865 5 987 5,4

Miasto Jastrzębie Zdrój 61 147 3 312 5,4

Powiat raciborski 72 791 2 554 3,5

Powiat wodzisławski 99 893 4 969 5,0

Powiat żywiecki 67 108 6 750 7,2

Województwo opolskie 424 000 47 129 12,7

Powiat głubczycki Brak danych 2 845 16,1

Powiat nyski Brak danych 8 479 18,0

Powiat prudnicki Brak danych 3 235 16,5

Dane na 31.12.2009 r.

Cieszynieul. Kochanowskiego 8, Cieszyn 43-400, tel. (33) 8514991Bielsku – Białej ul. Partyzantów 55, 43 – 300 Bielsko – Biała, tel. (33) 496-51-50)Głubczycachul. Pocztowa 6, 48-100 Głubczyce, tel. (77) 485-20-37Jastrzębiu Zdrojuul. Pszczyńska 134, Jastrzębie Zdrój 44-335, tel. (32) 47 14 405Nysieul. Słowiańska nr 19, 48-300 Nysa, tel. (77) 4489911Prudnikuul. Jagiellońska 21, 48-200 Prudnik, tel. (77) 436 23 04)Raciborzuul. Klasztorna 6, 47-400 Racibórz, tel. (32) 415-45-50Wodzisławiu Śląskimul. Michalskiego 12, 44-300 Wodzisław Śląski, tel. (32) 455-46-78Żywcuul. Łączna 28, 34-300 Żywiec, tel. (33) 475-58-80

W Polsce od 1 maja 2004 roku funkcjonuje sieć EURES.Jej celem jest wspieranie mobilności osób poszuku-jących pracy na terenie Unii Europejskiej i EOG. Siećbezpłatnie informuje i doradza - zarówno poszukującympracy, jak i pracodawcom, oraz udostępnia oferty pracyw Europie. Na obszarze Polski główne zadania EURESw zakresie świadczenia usług informacyjnych i dorad-czych na rzecz osób poszukujących pracy i pracodaw-ców są realizowane w wojewódzkich urzędach pracyprzez doradców EURES i asystentów EURES orazw każdym powiatowym urzędzie pracy przez pośredni-ków pracy realizujących zadania EURES.

Doradcy EURES w województwie śląskim i opolskim:

Bielsko – Biała - Anna Jonkisz – Zacny (ajonkisz@wup-katowice.pl) Katowice - Monika Hepner – Jaworska (mhepner@wup-katowice.pl) Katowice - Aleksandra Kopczyk (akopczyk@wup-katowice.pl)Katowice - Joanna Stokłosa (jstoklosa@wup-katowice.pl) Opole - Sebastian Krajewski (eures@wup.opole.pl)

3.3 Portale internetowe z ofertami pracy

http://www.psz.praca.gov.pl http://www.jobs.plhttp:// www.hrk.plhttp://www.jobpilot.pl http://www.pracuj.plhttp://www.praca.onet.plhttp://www.gazeta.pl/pracahttp://www.cvonline.plhttp://www.topjobs.plhttp://www.praca.bielsko.pl/http://www.radiobielsko.pl/praca/http://www.mbp.ohp.pl/index.php/default/szukajhttp://www.wup.opole.pl/praca/start.html

3.4 Inne sposoby szukania pracy

W Polsce funkcjonują niepubliczne agencje pośrednictwapracy. Wszystkie legalnie działające agencje zatrudnie-nia, tj: agencje prowadzące pośrednictwo pracy na tere-nie Rzeczpospolitej Polskiej, agencje prowadzącepośrednictwo do pracy za granicą, agencje doradztwapersonalnego, agencje pracy tymczasowej, agencjeporadnictwa zawodowego powinny posiadać stosownycertyfikat potwierdzający wpis do rejestru agencji zatrud-nienia, prowadzonego przez właściwego marszałkawojewództwa. Wykazy takich agencji zatrudnieniaznaleźć można się na stronie: www.kraz.praca.gov.pl (kli-kając na ikonę lupy).

4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych,zawody regulowane

Uznawanie kwalifikacji zawodowych, które zostałynabyte w innych państwach UE odbywa się w Polscew oparciu o:

• sektorowy system uznawania kwalifikacji lub • ogólny system uznawania kwalifikacji.

1. Sektorowy system uznawania kwalifikacji zawo-dowych to system automatycznego uznawania kwalifi-kacji, który obejmuje siedem zawodów regulowanych -lekarz (ogólny i specjalista), lekarz dentysta, farmaceuta,pielęgniarka ogólna,położna, lekarz weterynarz i archi-tekt. Posiadanie przez daną osobę legitymującą się kon-kretnym tytułem zawodowym (np. lekarz, architekt, poło-żna) dyplomu ujętego w dyrektywie UE jest warunkiemwystarczającym do uznania kwalifikacji i podjęcia zatrud-nienia.

2. Ogólny system uznawania kwalifikacji zawodo-wych to system uznawania kwalifikacji dla tych regulo-wanych zawodów i działalności, które nie zostały objętesektorowym systemem uznawania kwalifikacji zawodo-wych. Nie są one zatem uznawane automatycznie, ale sąrozpatrywane indywidualnie przez odpowiednie władzekraju przyjmującego. Jeżeli różnice w zakresie kształce-nia w danym zawodzie są znaczące, wówczas organ wła-ściwy może uzależnić uznanie kwalifikacji od spełnieniajednego ze środków wyrównawczych tj. odbycia stażuadaptacyjnego lub zdania egzaminu tzw. testu umiejęt-ności, przy czym w większości przypadków wybór należydo wnioskodawcy. Pod uwagę brane jest także doświad-czenie zawodowe osoby ubiegającej się o uznanie kwali-fikacji.Obywatel UE, który posiada kwalifikacje zawodowe zdo-byte w jednym z krajów UE i pragnie wykonywać swójzawód w Polsce, powinien najpierw sprawdzić, czy jegozawód jest w Polsce zawodem regulowanym (wykazmożna znaleźć na stronie internetowej MinisterstwaNauki i Szkolnictwa Wyższego: www.nauka.gov.pl).W Polsce regulowanych jest ponad 300 zawodów.Uznawanie kwalifikacji dla celów zawodowych dotyczywyłącznie zawodów regulowanych, a więc tych,których wykonywanie uzależnione jest od posiadaniaokreślonych kwalifikacji. Jeżeli zawód nie jest regulo-wany, nie ma potrzeby formalnego uznania posiadanychkwalifikacji, a o ich uznaniu decyduje wyłącznie praco-dawca. W Polsce ośrodkiem informacji o uznawaniu kwa-lifikacji zawodowych uzyskanych w Unii Europejskiej jest: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ul. Wspólna1/3, 00-529 Warszawa, tel.: + 48 22 628 67 76, fax: + 4822 628 35 34, e-mail: kwalifikacje@mnisw.gov.pl Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robo-tami spamującymi. W przeglądarce musi być włączonaobsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

IV. WARUNKI PRACY

1. Umowa o pracę i czas trwania stosunku pracy

Podstawową formą zatrudnienia jest umowa o pracę,która może być zawarta na czas nie określony, na czasokreślony lub na czas wykonania określonej pracy. Każdaz tych umów może być poprzedzona umową o pracę naokres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.

Umowa o pracę może być zawarta z osobą, która uko-ńczyła 18 lat. Mogą być także zatrudniane osoby w wieku16 – 18 lat (młodociani). Najczęściej zawierane są w Polsce umowy o pracę naczas nie określony w pełnym wymiarze czasu pracy.Jednakże w ostatnim czasie coraz częściej są stosowaneumowy o pracę na czas określony. Dopuszczalne jestzawarcie tylko dwóch umów między tymi samymi pod-miotami, zawarcie kolejnej (trzeciej) umowy między tymistronami jest równoznaczne w skutkach prawnychz zawarciem umowy na czas nie określony. Innymi występującymi rodzajami niestandardowych formzatrudnienia są :• praca w niepełnym wymiarze czasu pracy, • tzw. outsourcing, czyli realizowane przez zlecaniewykonywania pewnych prac firmom zewnętrznym lubpoprzez umowy zlecenia i umowy o dzieło,• praca tymczasowa, tj. w drodze umowy o pracę zwartąprzez pracownika tymczasowego z agencją pracy tym-czasowej na podstawie, której wykonuje on pracę narzecz innego pracodawcy, tzw. pracodawcy użytkownikao charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lubniemożliwym do wykonania przez pracowników praco-dawcy użytkownika, • telepraca czyli praca, która może być wykonywanaregularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środ-ków komunikacji elektronicznej.

2. Niestandartowe zatrudnienie – umowy o prace wykonywane poza stosunkiem pracy

Do niestandardowych form zatrudnienia w Polsce należąmiędzy innymi: umowa zlecenia i umowa o dzieło.Zawierając umowę o dzieło przyjmujący zamówieniezobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła,a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Na podstawie umowy zlecenia można powierzyć zlecenio-biorcy wykonanie zadania lub czynności, które nie sąpracą na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.Inne niestandardowe formy zatrudnienia to: „użyczaniepracowników” – polega na udostępnianiu przez agencjępracy tymczasowej, własnego pracownika innemu praco-dawcy, telepraca – forma zatrudnienia wykorzystującatechnologie telekomunikacyjne i infor-matyczne, umożli-wiająca wykonywanie zadań przez pracownika całkowicielub częściowo poza siedzibą firmy.

3. Podpisanie umowy o pracę

Umowa o pracę powinna określać strony umowy, rodzajumowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy,a w szczególności: rodzaj pracy, miejsce jej wykonywa-nia, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowipracy (ze wskazaniem składników wynagrodzenia),wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy. Umowęo pracę zawiera się na piśmie. Pracodawca powinienrównież poinformować pracownika na piśmie, nie późniejniż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę,o obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasupracy, częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę,urlopie wypoczynkowym oraz długości okresu wypowie-dzenia umowy. Zmiana warunków umowy o pracęwymaga formy pisemnej.

4. Rozwiązanie umowy o pracę

Zgodnie z art. 30 Kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązujesię: na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednejze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia, przezoświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypo-wiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedze-niem), z upływem czasu, na który była zawarta, z dniemukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwi-ązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinnonastąpić na piśmie. W oświadczeniu pracodawcy o wypo-wiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lubo rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinnabyć wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lubrozwiązanie umowy. Przy zawieraniu umowy o pracę naczas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewi-dzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tejumowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

5. Przepisy dotyczące pracy kobiet

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowyo pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macie-rzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uza-sadniające rozwiązanie umowy wskazane w Kodeksiepracy. Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinachnadliczbowych ani w porze nocnej. Nie wolno również bezjej zgody delegować jej poza stałe miejsce pracy anizatrudniać, w tzw. przerywanym systemie czasu pracy.

6. Czas pracy, urlop wypoczynkowy

W Polsce czas pracy nie może przekraczać 8 godzin nadobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniupracy. W niektórych systemach czasu pracy dobowywymiar czasu pracy może zostać przedłużony.Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbo-wymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzinw przyjętym okresie rozliczeniowym. Istnieje wymóg zagwarantowania każdemu pracownikowinieprzerwanego odpoczynku dobowego w wymiarze 11 godzin oraz tygodniowego w wymiarze 35 godzin.Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 20 dni - jeżelipracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat lub 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

7. Wynagrodzenie.

Wynagrodzenie może składać się z różnych składników:z wynagrodzenia podstawowego, premii, prowizji orazdodatków - funkcyjnego, za pracę nocną, zmianową, zauciążliwe lub szkodliwe warunki pacy, za staż pracyi innych. Określone ustawowo minimalne wynagrodzeniedla pełnoetatowego pracownika w Polsce w 2010 r. rokuwynosi 1 317 zł brutto.

7.1 Otwarcie konta w banku

W Polsce obywatel czeski i słowacki może założyć kontow banku. Aby to zrobić musi ukończyć 18 lat i przedsta-wić dwa dokumenty tożsamości, w tym jeden zezdjęciem. Każdy bank posiada sieć bankomatów,zwłaszcza w centrach handlowych i centralnych punk-tach miast.

8. Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych mają obowiązekopłacać wszystkie osoby fizyczne osiągające dochód.Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycz-nych regulują ustawy: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa z 20listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku docho-dowym od niektórych przychodów osiąganych przezosoby fizyczne.

SKALA PODATKU DOCHODOWEGO NA 2010 r.

Nieopodatkowana część zarobku: Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku wynosi 3 091 zł.

8.1 Rozliczenie podatku dochodowego z pracywykonywanej przez pracownika przygranicznego

Osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce, doktórych ma zastosowanie zasada tzw. nieograniczonegoobowiązku podatkowego, podlegają obowiązkowi podat-kowemu od całości swoich dochodów bez względu namiejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, osobyktóre nie mają miejsca zamieszkania w Polsce, podlegajątzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.Oznacza to, że opodatkowują wyłącznie dochody z pracywykonywanej na terytorium Polski na podstawie sto-sunku służbowego lub stosunku pracy, niezależnie odmiejsca wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych docho-dów uzyskiwanych w Polsce.Wynagrodzenie z tytułu pracy za granicą może być opo-datkowane zarówno w państwie zamieszkania, jaki w państwie, w którym wykonywano pracę. Podwójnemuopodatkowaniu tego dochodu zapobiega się poprzezzastosowanie właściwej metody unikania podwójnegoopodatkowania. W zawartych przez Polskę, Czechyi Słowację umowach występuje metoda określana jakometoda wyłączenia z progresją (podatnik ma obowiązekskładania zeznania rocznego, jeżeli w kraju zamieszkaniaosiągnie dochody podlegające opodatkowaniu. Jeśli pra-cownik osiąga dochody tylko za granicą, nie ma obowi-ązku składania zeznania podatkowego w kraju zamiesz-kania).

9. Powninności zapłacenia z pracowno-prawnego stosunku:

9.1 Ubezpieczenie społeczne:

Składki na ubezpieczenie społeczne odprowadzane sądo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (www.zus.pl).

W ramach poszczególnych rodzajów ubezpieczeń spo-łecznych w Polsce, wyróżniamy następujące wysokościskładek:

• ubezpieczenie emerytalne - 19,52 % podstawy wymiaru składki;

• ubezpieczenie rentowe - 6 % podstawy wymiaru składki;• ubezpieczenie chorobowe - 2,45 % podstawy

wymiaru składki;• ubezpieczenie wypadkowe - 0,67 – 3,33 %

podstawy wymiaru składki;• składka na Fundusz Pracy - 2,45 % podstawy

wymiaru składki.Umowa o pracę jest podstawą wymiaru składek nawszystkie cztery ubezpieczenia społeczne. Umowa zle-cenia lub umowa prawa cywilnego, co do której stosujesię odpowiednio przepisy o zleceniu podlega obowiąz-kowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, a ubez-pieczeniu wypadkowemu tylko wtedy, gdy praca wykony-wana jest w siedzibie zlecającego. Ubezpieczenie choro-bowe jest w tym wypadku dobrowolne i dana osobamoże do niego przystąpić dobrowolnie i samodzielnieopłacając zadeklarowaną składkę.

9.2 Ubezpieczenie zdrowotne:

Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2010 r., wynosi 9 %.Obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym objęte sąosoby:

• pracujące na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia,

• zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy jako osoby bezrobotne,

• prowadzące działalność gospodarczą. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne nie obejmujeosób, które pracują w oparciu o umowę o dzieło. Pierwsza wizyta w ośrodku zdrowia wiąże się z rejestra-cją oraz wyborem lekarza pierwszego kontaktu, zwanegoinaczej lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. W celu dokonania rejestracji potrzebne są następującedokumenty: dokument potwierdzający fakt opłacaniaskładki na ubezpieczenie zdrowotne (dokumentem tymmoże być, na przykład, zaświadczenie od pracodawcyalbo dokument z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,tzw. pasek wynagrodzenia, na którym są wyszczegól-nione składki) oraz numer PESEL.

9.3 Ubezpieczenie pracowników przygranicznych

Pracownicy transgraniczni objęci są prawodawstwem

Podstawa obliczenia podatku Podatek wynosi

ponad do

85 528 zł 18% minus kwota zmniejszająca podatek

556 zł 02 gr

85 528 zł 14 839 zł 02 gr + 32% nadwyżki

ponad 85 528 zł

unijnym w zakresie zabezpieczenia społecznego, taksamo jak inne kategorie osób objęte tymi przepisami.Jednak do świadczeń chorobowych i zasiłków dla bezro-botnych mają zastosowanie szczególne zasady. Dają oneprawo do świadczeń chorobowych w kraju stałegozamieszkania albo w kraju zatrudnienia. Pracownik trans-graniczny ma prawo do korzystania z opieki zdrowotnejtak w kraju zatrudnienia jak i stałego zamieszkania.W przypadku korzystania z usług lekarza w Polscenależy przedstawić mu Europejską Kartę UbezpieczeniaZdrowotnego oraz dowód tożsamości.

10. Świadczenie usług przygranicznych

Możliwość czasowego świadczenia usług w Polsce doty-czy podmiotów z państw objętych swobodą świadczeniausług, tj. państw Unii Europejskiej, a także Norwegii,Islandii, Liechtensteinu oraz Szwajcarii. Usługodawcyz w/w państw, którzy w jednym z tych państw prowadządziałalność gospodarczą, zwolnieni są z obowiązku uzy-skania wpisu w polskich rejestrach. Obowiązek wpisuw Ewidencji Działalności Gospodarczej lub KrajowegoRejestru Sądowego dotyczy tylko usługodawcy – obywa-tela jednego z w/w państw, który nie wykonuje działalno-ści gospodarczej w żadnym z tych państw. Usługodawcataki rejestrowany będzie w Ewidencji DziałalnościGospodarczej, którą prowadzi urząd miasta lub gminy,w której dana osoba ma miejsce zamieszkania, a jeżeliusługodawca nie ma miejsca zamieszkania w Polsce (coz reguły będzie miało miejsce), w ewidencji prowadzonejprzez gminę, na obszarze której usługi będą głównieświadczone. Usługodawca winien ponadto poinformo-wać Zakład Ubezpieczeń Społecznych o świadczeniuusług transgraniczych przed ich rozpoczęciem.

Więcej informacji:Pojedynczy punkt kontaktowy - www.eu-go.gov.plEnterprise Europe Network -http://www.enterprise.garr.pl/

11. Instytucje i organizacje doradcze dlaprzedsiębiorców w regionie PartnerstwaEURES – T Beskydy

Beskidzka Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości43-300 Bielsko – Biała, ul. 3 Maja 13, tel. + 48 33 861 4261, e-mail: c.r.r.ip@neostrada.pl

Polsko-Słowacka Izba Przemysłowo-Handlowa30-074 Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 43/12 tel/fax. +48 12633 56 57, e-mail:office@proslovakia.com.pl

Akademia Biznesu Polsko-Czeskie StowarzyszeniePrzedsiębiorców40-074 Katowice, ul. Szeligiewicza 26/12, tel. 032608 56 57, fax 032608 56 56, e-mail: biuro@akademiabiznesu.pl

Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości43 – 400 Cieszyn, ul. Zamkowa 3tel. 033 8510821, e-mail: info@zamekcieszyn.pl.

Tłumacze przysięgli – język czeski i słowacki:Lista tłumaczy przysięgłych z języka czeskiego i słowac-kiego dostępna jest na stronie internetowej MinisterstwaSprawiedliwości pod adresem:http://tlumacze.ms.gov.pl (należy wybrać województwo i język).

Prawnicy, którzy specjalizują się w prawie handlo-wym i władają językiem czeskim lub słowackim:

Kancelaria Adwokacka Hajduk I WspólnicyČeský Těšín PSČ 737 01, Havlíčkova 12, Tel.: +420 558 711 529, e-mail: hajduk@hajduk.cz

Kancelaria Radcy Prawnego “Traktat” Tomasz Szkaradnik,43-400 Cieszyn, uL. Limanowskiego 3/3tel: +48 33 488 04 77, e-mail: kancelaria@traktat.pl

V. WARUNKI ŻYCIA

1. Pozwolenie na pobyt (procedury,wymagane dokumenty)

Obywatele Republiki Czeskiej i Słowacji podobnie jakwszyscy obywatele UE do wjazdu i pobytu na terenieRzeczpospolitej Polskiej potrzebują ważnego dokumentupodróży lub innego dokumentu potwierdzającego ichtożsamość i obywatelstwo. Obywatel UE i członek jego rodziny przebywający pozazakładem hotelarskim, zakładem udzielającym pomiesz-czenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się lubwypoczynkiem jest obowiązany zameldować się we wła-ściwym miejscowo urzędzie miasta lub gminy na pobytczasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby liczącod chwili przekroczenia granicy RzeczypospolitejPolskiej.Jeżeli pobyt na terytorium Polski jest dłuższy niż 3 miesi-ące to obywatel UE jest obowiązany zarejestrować swójpobyt. Wniosek o zarejestrowanie należy złożyć osobi-ście do wojewody właściwego ze względu na miejscepobytu. W urzędzie należy okazać ważny dokument pod-róży lub inny dokument potwierdzający tożsamość i oby-watelstwo. Więcej informacji wraz z wnioskami można uzyskaćw Wydziałach Spraw Obywatelskich i CudzoziemcówŚląskiego Urzędu Wojewódzkiego: (www.kato-wice.uw.gov.pl) oraz Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego:(www.opole.uw.gov.pl).

2. Sytuacja mieszkaniowa

Mieszkanie można wynająć poprzez pośrednictwowyspecjalizowanych agencji nieruchomości lub we wła-snym zakresie. Agencje pośrednictwa pobierają opłatęzwykle w wysokości 1 miesięcznego czynszu.Ceny wynajmu zależne są od wielkości miejscowości (imwiększa miejscowość, tym wyższa cena), standardu,położenia w danej miejscowości, wielkości mieszkaniaitp. Przykładowo w Bielsku-Białej wynajem 2 pokojowegomieszkania kosztuje od 800 zł do 1500 zł. W skład cenywchodzi czynsz oraz odstępne dla właściciela mieszka-nia. Do ceny tej należy doliczyć opłaty za media (prąd,gaz, telefon - średnie opłaty dla takiego mieszkania dla 3 osobowej rodziny to za prąd i gaz łącznie ok. 200 – 300zł). Bardzo często właściciel mieszkania pobiera kaucję

(zwykle w wysokości 1-krotnego czynszu), która podlegazwrotowi w terminie miesiąca od opuszczenia mieszkania.Najprostszym samodzielnym sposobem szukania miesz-kania do wynajęcia jest korzystanie z wyszukiwarek inter-netowych. Innym sposobem jest korzystanie z lokalnychgazet lub lokalnych dodatków wydań gazet ogólnopol-skich np. Gazety Wyborczej, Dziennika Polska. W wielumiejscowościach ukazują się również wyspecjalizowaneczasopisma reklamowo-ogłoszeniowe - na tereniePodbeskidzia np. „Jarmark”.Zasady kupna nieruchomości przez cudzoziemców regu-luje Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzo-ziemców z dnia 24 marca 1920 roku. Informacje doty-czące zakupu nieruchomości przez cudzoziemców znaj-dują się m.in. na stronie internetowej Ministerstwa SprawWewnętrznych i Administracji www.mswia.gov.pl, pod-strona „nabywanie nieruchomości” (wersja w językuangielskim - acquisition of real estate).

3. Koszty utrzymania

Koszty utrzymania w Polsce są zróżnicowane, wyższe sąw dużych miastach. Ceny poszczególnych produktówzależą również od ich jakości – wielkie sieci handlowechcąc przyciągnąć klientów często wymuszają na swoichdostawcach obniżanie jakości. Z kolei małe sklepymusząc podołać konkurencji supermarketów zrzeszająsię i w efekcie mogą proponować produkty bardziej inte-resujące jakościowo i cenowo. Godziny otwarcia sklepów ustalane są przez ich właści-cieli, najczęściej jednak:

• sklepy spożywcze czynne są od 6:00 rano do 18:00 wieczorem.

• supermarkety czynne są zazwyczaj od 9:00 rano do co najmniej 22:00 wieczorem, najczęściej czynne są 7 dni w tygodniu.

• sklepy inne niż spożywcze – zazwyczaj otwierane są od 10:00 i czynne są do 18:00

• coraz powszechniejsze są sklepy całodobowe na stacjach benzynowych – można nabyć tam podstawowe produkty żywnościowe, jednak ceny są w nich zdecydowanie wyższe niż w zwykłych sklepach.

W 2008 roku przyjęto nowelizację Kodeksu Pracy wpro-wadzającą zakaz pracy w placówkach handlowychw wybrane dni świąteczne: w Nowy Rok, w świętaWielkiej Nocy, 1 maja, 3 maja, w pierwszy dzień

Zielonych Świątek, w Boże Ciało, w świętoWniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, WszystkichŚwiętych, Święto Niepodległości, a także święta BożegoNarodzenia.

4. Nauczanie języka polskiego dla obcokrajowców

Obcokrajowcy, którzy chcą uczyć się w Polsce językapolskiego mają ku temu wiele możliwości. W kraju działawiele szkół językowych dla cudzoziemców, prowadzonesą też kursy językowe.W województwie śląskim cudzoziemcy mogą się uczyćpolskiego w:

• Szkole Języka i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (tel. 032/200-94-24)

• i jej oddziale w Cieszynie (Letnia Szkoła Języka, Literatury i Kultury Polskiej (e-mail: szkoła@homer.fi.us.edu.pl)

• i w Akademii Ekonomicznej w Katowicach (tel. 032/257-71-24).

Naukę polskiego prowadzą też prywatne szkoły, np.• COSMOPOLITAN w Bielsku – Białej

(ul. Jaworzańska 17, tel. 0 693 842 652, e-mail: cosmopolitan.bielsko@gmail.com),

• czy Slavica Centrum Języków Słowiańskich (Racibórz, ul. Stefana Batorego 7, tel. 0663 363 184, e-mail: szkola@slavica.net.pl).

5. System edukacji i rok szkolny

Na system oświaty w Polsce składają się:• przedszkole - dla dzieci w wieku 3-6 lat; • sześcioletnia szkoła podstawowa - dla dzieci

w wieku 7-13 lat; • trzyletnie gimnazjum - dla dzieci w wieku 13-16 lat;

Na zakończenie nauki w gimnazjum uczniowie zdająobowiązkowy sprawdzian gimnazjalny obejmującywiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotówhumanistycznych i z zakresu przedmiotów matema-tyczno-przyrodniczych.

• szkoły ponadgimnazjalne - trzyletnie liceum profilo-wane, czteroletnie technikum, 2 lub 3 - letnia szkołazawodowa, dwuletnie liceum uzupełniające oraz trzy-letnie technikum uzupełniające (dwa ostatnie typyszkół przeznaczone są dla absolwentów zasadniczejszkoły zawodowej). Warunkiem przyjęcia do szkół

ponadgimnazjalnych - (3-letniego liceum ogólnokszta-łcącego, 4-letniego technikum lub 2-3-letniej zasadni-czej szkoły zawodowej) jest posiadanie świadectwaukończenia gimnazjum. Absolwenci szkół (z wyjąt-kiem zasadniczej szkoły zawodowej) mają prawoprzystąpić do egzaminu maturalnego. Osoby, którezdadzą ten egzamin, otrzymują świadectwo dojrzało-ści niezbędne do ubiegania się o przyjęcie na studiawyższe. Absolwenci zasadniczych szkół zawodowychotrzymują świadectwo ukończenia szkoły zasadniczejumożliwiające dostęp do rynku pracy, a także mogąkontynuować naukę w 2-letnim uzupełniającymliceum ogólnokształcącym oraz 3-letnim technikumuzupełniającym,

• szkoły policealne - do tych szkół mogą uczęszczaćosoby, które ukończyły liceum lub liceum profilowane,

• kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegiajęzyków obcych - kształcą przyszłych nauczycieliprzedszkoli, szkół podstawowych i placówek opieku-ńczo-wychowawczych, a w wypadku nauczycieli języ-ków obcych również nauczycieli gimnazjów i szkółponadgimnazjalnych.

Na system szkolnictwa wyższego w Polsce składają się:• wyższe studia zawodowe - trwają 3-3,5 roku, a na

kierunkach technicznych, rolniczych lub ekonomicz-nych 3,5-4 lata,

• uzupełniające studia magisterskie - trwają 2-2,5roku,

• jednolite studia magisterskie - trwają 5-6 lat.Tytuły nadawane absolwentom szkół wyższych:• licencjat - po ukończeniu wyższych studiów zawodowych,• inżynier - po ukończeniu wyższych studiów zawodo-

wych na kierunkach technicznych, rolniczych lub eko-nomicznych,

• magister - po ukończeniu 5-6-letnich jednolitych stu-diów magisterskich (lub po ukończeniu 2-2,5-letnichuzupełniających studiów magisterskich przez osobylegitymujące się dyplomem ukończenia wyższych stu-diów zawodowych).

5.1 Szkolenia, kursy, podnoszenie kwalifikacji

Do najbardziej popularnych pozaszkolnych form kszta-łcenia należą kursy i szkolenia doskonalące oraz spe-cjalizujące. Katalog instytucji szkoleniowych z możliwo-ścią wyszukiwania kursów według: tematyki, lokalizacji,nazwy instytucji znajdziemy na stronie:http://www.psz.praca.gov.pl oraz www.wup-katowice.pl.

6. Prawo jazdy

Prawa jazdy wydane w Czechach i na Słowacji są uzna-wane w Polsce i zachowują ważność do daty określonejw dokumencie.

VI. GDZIE SZUKAĆ DODATKOWYCH INFORMACJI?

1. Adresy stron internetowych, gdzieosoby zainteresowane mogą znaleźćszczegółowe informacje

www.kprm.gov.pl – oficjalna strona Kancelarii PrezesaRady Ministrów i Rządu www.prezydent.pl – oficjalna strona internetowa prezydenta Rzeczpospolitej Polskiejwww.poland.gov.pl – oficjalny portal promocyjnyRzeczpospolitej Polskiej Ministerstwo Finansów – www.mofnet.gov.pl Ministerstwo Gospodarki – www.mg.gov.plMinisterstwo Pracy i Polityki Społecznej – www.mpips.gov.plMinisterstwo Sprawiedliwości – www.ms.gov.pl Ministerstwo Edukacji Narodowej – www.men.gov.plMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego – www.nauka.gov.plMinisterstwo Spraw Zagranicznych – www.msz.gov.plMinisterstwo Zdrowia – www.mz.gov.pl

Ogłoszenia dotyczące mieszkania: www.gumtree.pl,http://www.oferty.net/agencje, www.gratka.pl,

Wolny czas (kina, teatry, wydarzenia kulturalne):www.poland.pl, www.mkis.gov.pl (wykaz teatrów,muzeów itp: Kultura i dziedzictwo/ instytucje kultury),www.stopklatka.pl, www.teatry.art.pl, www.culture.pl, www.cojestgrane.pl

Edukacja: www.perspektywy.pl, www.szkoly.info.pl, http://eszkola.pl/szkoly

Zabezpieczenie społeczne: www.mpips.gov.pl, www.zus.pl

Podróżowanie: www.poland.travel, www.pkp.pl, www.wakacje.pl,ww.zobaczpolske.pl

I. OGÓLNE INFORMACJE O REPUBLICE CZESKIEJ

n Oficjalna nazwa: Republika Czeska (ČR - Česká republika)

n Data powstania republiki: 1. 1. 1993n Ustrój państwa: republikan System polityczny: demokracja parlamentarnan Podział administracyjny:

• 14 krajów samorządowych (vyšších územních samosprávných celků),

• 593 miast oraz 5661 gmin (obcí)• 14 krajów

Stolica Praga (Hlavní město Praha), Kraj środkowo cze-ski (Středočeský kraj) - stolica Praga, Kraj południowo-czeski (Jihočeský kraj) - stolica Czeskie Budziejowice(České Budějovice), Kraj pilzneński (Plzeňský kraj) - sto-lica Pilzno (Plzeň), Kraj karlowarski (Karlovarský kraj) -stolica Karlowe Wary (Karlovy Vary), Kraj ustecki(Ústecký kraj) - stolica Ujście nad Łabą (Ústí nad Labem),Kraj liberecki (Liberecký kraj) - stolica Liberec, Kraj hra-decki (Královéhradecký kraj) - stolica Hradec Králové,Kraj pardubicki (Pardubický kraj) - stolica Pardubice, Krajwysoczyzna (Kraj Vysočina) - stolica Igława (Jihlava),Kraj południowomorawski (Jihomoravský kraj) - stolicaBrno, Kraj ołomuniecki (Olomoucký kraj) - stolicaOłomuniec (Olomouc), Kraj morawsko-śląski (Moravsko-slezský kraj) - stolica Ostrawa (Ostrava), Kraj zliński(Zlínský kraj) - stolica Zlín.

n Język urzędowy: czeskin Stolica (hlavní město): Praga (Praha) - 1 249 026

mieszkańcówn Państwa ościenne: Republika Federalna Niemiec

(Spolková republika Německo), Rzeczypospolita Polska, Republika Austrii (Republika Rakousko), Republika Słowacka

n Powierzchnia: 78 867 km2

n Liczba ludności: 10 506 813 (stan na 31.12.2009)n Gęstość zaludnienia: 129/km2

n Jednostka monetarna: Korona, 1 CZK (Kč - korona česka) = 100 halerzy

n Święta państwowe:• 1. stycznia Dzień odrodzenia samodzielnego

państwa czeskiego (Den obnovy samostatného českého státu)

• 8. maja Dzień zwycięstwa (Den vítězství)

• 5. lipca Dzień słowiańskich ojców wiary Cyryla i Metodego (Den slovanských věrověstů Cyrila a Metoděje)

• 6. lipca Dzień spalenia mistrza Jana Husa (Den upálení mistra Jana Husa)

• 28. września Dzień czeskiej państwowości (Den české státnosti)

• 28. października Dzień powstania samo-dzielnego państwa czechosłowackiego (Den vzniku samostatného československého státu)

• 17. listopada Dzień walki za wolność i demo-krację (Den boje za svobodu a demokracii)

n Inne święta:• Poniedziałek wielkanocny• 1. maja Święto pracy• 24. grudnia Wigilia• 25. grudnia 1. dzień Świąt Bożego Narodzenia• 26. grudnia 2. dzień Świąt Bożego Narodzenia

Polskie placówki zagraniczneAmbasada RP w PradzeValdštejnská 8, 118 01 Praha 1tel.: +420 257 099 500, +420 257 099 523, +420 257 099 524fax: +420 257 530 399email: praga.amb.sekretariat@msz.gov.plstrona internetowa: www.prague.polemb.net

Konsulat Generalny RP w PradzeV úžlabině 14/884, 100 00 Praha 10tel.: +420 224 228 722-3-4, fax: +420 224 227 320email: konspol@mbox.vol.czstrona internetowa: www.prague.polemb.net

Konsulat Generalny RP w Ostrawieul. Blahoslavova 4, 701 00 Ostravatel.: +420 596 118 074, +420596 118 076 76;fax: +420 596 118 073email: konsulatrp.ostrava@iol.czstrona internetowa: http://www.konsulatrp.eu,www.ostrawakg.polemb.net

Konsulat Honorowy RP w Brnieul. Koliště 13, 602 00 Brnotel.: +420 545 534 268, fax: +420 545 534 268email: konsulatrp@email.cz

Instytut Polski w Pradze

Malé náměstí 1, 110 00 Praha 1tel.: +420 224 214 708, fax: +420 224 223 010strona internetowa: www.polskyinstitut.cz

Słowackie placówki zagraniczne

Ambasada SR (Slovenská republika) w PradzePelléova 12, 160 00 Praha 6tel.: +420 233 113 051, fax: +420 233 113 054email: emb.prague@mzv.skstrona internetowa: www.mzv.sk/praha

Placówki zagraniczne Czech w Polsce i na Słowacji

Ambasada Republiki Czeskiej w Polsceul. Koszykowa 18, 00-555 Warszawatel.: +48 225251-850,890, fax: +48 225251-898email: warsaw.embassy@mzv.czstrona internetowa: www.mzv.cz/warsaw, www.republikaczeska.pl

Ambasada Republiki Czeskiej na SłowacjiHviezdoslavovo nám. 8, 811 02 Bratislavatel.: +421 2 59203301email: bratislava@embassy.mzv.czstrona internetowa: www.mzv.cz/bratislava

II. CHARAKTERYSTYKAREGIONU EURES - T BESKYDY (ČR)

Do regionu EURES - T Beskydy na terytorium ČR należą:Kraj morawsko-śląski (Moravskoslezský kraj - MSK):

Bruntál, Frýdek-Místek, Karviná, Nowy Jiczyn (Nový Jičín), Opawa (Opava), Ostrawa (Ostrava)

Kraj ołomuniecki (Olomoucký kraj - OLK): Jeseník, Ołomuniec (Olomouc), Prościejów (Prostějov), Przerów (Přerov), Šumperk

Kraj zliński (Zlínský kraj - ZLK): Kromieryż (Kroměříž), Uherské Hradiště, Vsetín, Zlín

Do partnerstwa EURES - T Beskydy należą powiaty:Bruntál, Karviná, Frýdek-Místek, Nowy Jiczyn (NovýJičín), Opawa (Opava), Ostrawa (Ostrava), Jeseník,Šumperk, Vsetín.

Region EURES - T Beskydy w ČRRejon EURES - T Beskydy na terytorium ČR zajmujepowierzchnię wielkości 8 605 km2, co stanowi 11,05%z całkowitej powierzchni państwa.

Ilość mieszkańców w rejonie partnerstwa EURES - TBeskydy w ČR to 1 562 022, czyli 14,92% ludności ČR.Stan na 1.1.2009 - Czeski urząd statystyczny

(ČSÚ - Český statistický úřad)Stan na 1.1.2009 - Czeski urząd statystyczny

(ČSÚ - Český statistický úřad)

III. OFERTY PRACY W RAMACHPARTNERSTWA EURES - TBESKYDY

1. Charakterystyka rynku pracy

1.1 Poziom bezrobocia

Poziom bezrobocia w ČR na dzień 28.2.2010 wzrósł do

POWIATYNALEŻĄCE DO

REJONU EURES-TBESKYDY

KRAJ POWIERZCHNIA w km2

LICZBA LUDNOŚCIna dzień 1.1.2009

Bruntál MSK 1 549 97 868

Frýdek-Místek MSK 1 273 211 070

Karviná MSK 347 274 863

Nový Jičín MSK 918 152 506

Opava MSK 1 126 177 213

Ostrava MSK 214 336 735

Jeseník OLK 719 41 404

Šumperk OLK 1 316 124 513

Vsetín ZLK 1 143 145 850

RAZEM 8 605 1 562 022

Terytorium POWIERZCHNIA w km2

LICZBA LUDNOŚCIna dzień 1.1.2009

Republika Czeska 78 867 10 467 542

Region EURES-T Beskydy ČR 8 713 1 562 022

Udział region EURES-T w ramachČR w %

11,05 14,92

poziomu 9,9%. Poziom bezrobocia rejestrowanegow regionie EURES-T Beskydy w ČR wyniósł na dzień28.2.2010 14,2%. We wszystkich powiatach, które należądo regionu EURES-T Beskydy w ČR, lokalny poziom bez-robocia był wyższy niż średnia krajowa, najwyższyw powiecie Jeseník (19,4%) oraz Bruntál (17,3%)(Informacje o ilości bezrobotnych w Czechach na dzień28.2.2010).

Stan na dzień 28.2.2010 - według Ministerstwa Pracyi Polityki Społecznej (MPSV - Ministerstvo práce a soci-álních věcí ČR), 2010

1.2 Oferty pracy (Volná pracovní místa)

Rozwój bezrobocia jest ściśle powiązany z rozwojem ilo-ści zgłoszeń wolnych miejsc pracy (VPM - volné pracovnímísto). W ciągu 2009 roku nastąpił największy spadekilości VPM, który rozpoczął się już pod koniec 2008 roku,w konsekwencji światowego kryzysu gospodarczego.Pracodawcy w pierwszej kolejności rezygnowali z ofertpracy. W dalszym rozwoju sytuacji, w którym rejestrowalispadek ilości zamówień, przystąpili do działań, które pro-wadziły do zwalniania pracowników.Po stronie popytu na rynku pracy było w MSK na dzień31.12.2009 zarejestrowanych 2 756 VPM (8 795 VPM nakońcu 2008 roku), co oznacza spadek o 69% w stosunku do

poprzedniego roku. I tak na 1 VPM było 29,2 oczekujących.W kraju ołomunieckim, w powiecie Jeseník popyt pozo-stał na prawie identycznym poziomie - 93 VPM podkoniec 2009 roku oraz 94 VPM pod koniec 2008 roku. Na1 VPM było 36,7 oczekujących. W powiecie Šumperkilość VPM spadła w porównaniu z rokiem poprzednim z 703na dzień 31.12.2008 do 241 na dzień 31.12.2009, co jestspadek o 66%. I tak na 1 VPM było 38,2 oczekujących.Powiat Vsetín, który należy do ZLK, rejestrował na dzień31.12.2008 776 VPM, na dzień 31.12.2009 już tylko 250VPM, czyli nastąpił spadek o 68%. Na 1 VPM było 37,6oczekujących. Dla całego regionu EURES-T Beskydyw ČR, do którego należą powiaty: Bruntál, Karviná,Frýdek-Místek, Nový Jičín, Opava, Ostrava, Jeseník,Šumperk a Vsetín, rozwój popytu był następujący: nadzień 31.12.2008 było 10 368 VPM, na dzień 31.12.2009ilość miejsc spadła do 3 340, co oznacza spadeko więcej niż 2/3 (67,8%). Na jedno wolne miejsce pracyteoretycznie przypadało 35,4 poszukujących pracy.

TERY

TORI

UM

Mie

szka

ńcy

akty

wni

zaw

odow

o

Oso

by

posz

ukuj

ące

prac

y

Licz

ba d

ostę

pnyc

h os

ób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Proc

ento

wa

mia

ra b

ezro

boci

a na

pod

staw

ie o

sób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Wys

okoś

ć re

jest

row

aneg

o

bezr

oboc

ia (w

%)

Bruntál 50 753 9 044 8 763 17,82 17,30

Frýdek-Místek 106 057 11 649 11 336 10,98 10,70

Karviná 142 629 21 832 21 159 15,31 14,80

Nový Jičín 77 278 10 785 10 559 13,96 13,70

Opava 92 714 11 082 10 482 11,95 11,30

Ostrava 177 392 21 760 21 052 12,27 11,90

Jeseník 19 459 4 005 3 769 20,58 19,40

Šumperk 62 392 9 769 9 501 15,66 15,20

Vsetín 76 742 10 217 10 021 13,31 13,10

RAZEM 805 419 110 143 106 642 12,67 14,16

TERY

TORI

UM

Mie

szka

ńcy

akty

wni

zaw

odow

o

Oso

by

posz

ukuj

ące

prac

y

Licz

ba d

ostę

pnyc

h os

ób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Proc

ento

wa

mia

ra b

ezro

boci

a na

pod

staw

ie o

sób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Wys

okoś

ć re

jest

row

aneg

o

bezr

oboc

ia (w

%)

Republika Czeska 5 719 850 583 135 568 486 10,19 9,94

Region EURES - T Beskydy (ČR) 805 419 110 143 106 642 12,67 14,16

Terytorium

na dzień31.12.2008

na dzień 31.12.2009

wolne miejscapracy

wolne miejscapracy

oczekującychna 1 miejsce

pracy

MSK 8 795 2 756 29,2

Jeseník 94 93 36,7

Šumperk 703 241 38,2

Vsetín 776 250 37,6

Region EURES-T

Beskydy w ČR10 368 3 340 35,4

ČSÚ, 2010

1.3 Średnie krajowe wynagrodzenie (Průměrná mzda)

Średnia miesięczna pensja w 2009 roku w Czechachwynosiła 23 598 CZK. V MSK średnia krajowa pensjaw 2009 roku wynosiła 21 524 CZK, w OLK 20 289 CZK,oraz w ZLK 20 049 CZK.Czeski urząd statystyczny nie rejestruje danych o wyso-kości średniej pensji według poszczególnych powiatów.Średnia pensja w 2009 roku, w krajach, których powiatynależą do regionu EURES - T Beskydy w ČR, jest niższa

w porównaniu ze średnią krajową.2. Warunki dostępu obywateli Polski i Słowacji do rynku pracy w Czechach

Od 1.5.2004 mieszkańcy Unii Europejskiej (EU -Evropská unie) oraz Europejskiego Obszaru Gospodar-czego (EHP - Evropský hospodářský prostor) uzyskalidostęp do rynku pracy w Czechach.Mieszkańcy EU/EHP są zatrudniani na takich samychwarunkach jak obywatele ČR, za wyjątkiem obowiązkuinformacji o rozpoczęciu pracy obcokrajowca u cze-skiego pracodawcy lub informacji o wysłaniu obcokra-jowca zagranicznego pracodawcy do wykonywaniapracy do osoby fizycznej lub prawnej w ČR.Monitoring obcokrajowców, dla których nie jest wyma-gane pozwolenia na pracę, prowadzi się za pośrednic-twem Karty informacyjnej (Informační karty), którą wype-łnia pracodawca lub czeska osoba fizyczna lub prawna,do którego był wysłany obcokrajowiec do wykonywaniapracy swym zagranicznym pracodawcą, którą należydostarczyć nie później niż w dzień rozpoczęcie pracytakiej osoby, i to w urzędzie właściwym według teryto-rium wykonywania pracy obcokrajowca.Wszystkie zmiany lub ukończenie stosunku pracy praco-dawca lub osoba fizyczna lub prawna powinien zgłosićnie później niż do 10 dni kalendarzowych od ukończeniastosunku pracy.

3. Sposoby poszukiwania pracy (Způsoby hledání práce)

3.1 Media (ogólne oraz lokalne)

Popyt na nowych pracowników zgłaszany jest w ogólno-krajowej prasie (np. w dziennikach Mladá fronta Dnes,Právo, Hospodářské noviny, Lidové noviny) lub w regio-nalnej lub miejscowej prasie (np. Moravskoslezský deník,Region Opavsko, Zlínské noviny, Týden na severu, Šum-perský a Jesenický deník).

3.2 Publiczne usługi w trakcie poszukiwaniapracy, sieć EURES

Słowackie, Polskie i Czeskie pograniczne urzędy pracytworzą partnerstwo EURES-T Beskydy, którego celemjest stworzenie jednego wspólnego rynku pracy. W Czechach do transgranicznego partnerstwa należąurzędy pracy w:

Bruntál Květná 1457/64, 792 01 Bruntál,tel: + 420 950 106 111,

Frýdek-Místek Nádražní 1088, 738 01 Frýdek-Místek,tel: + 420 950 113 111),

Karviná tř. Osvobození 1388/60a, Nové město, 735 06 Karviná 6, tel: + 420 950 126 111,

Nový Jičín Msgr. Šrámka 1030/8, 741 01 Nový Jičín,tel: + 420 950 139 111,

Opava Bochenkova 2712/4, 74601 Opava,tel: + 420 553 608 111,

Ostrava 30. Dubna 3130/2c, Moravská Ostrava, 720 00 Ostrava 2, tel: + 420 950 143 511,

Jeseník Karla Čapka 1147/10, 790 01 Jeseník,tel: + 420 950 121 111,

Šumperk Starobranská 2700/19, 787 01 Šumperk,tel: + 420 950 164 111,

Vsetín Pod Žamboškou 1024, 755 01 Vsetín 1tel: + 420 173 111.

Usługi EURES świadczą doradcy EURES, których głów-nym zadaniem jest doradztwo oraz pomoc tak dla osóbtak dla pracodawców, którzy chcą pracować lub zatrud-nić pracowników z innego kraju EHP. Informacje doty-czące sieci EURES można znaleźć na stronach interne-towych www.EURES.europa.eu a www.EURES.cz .Osoby, które są zainteresowane pracą w Czechach,mogą skorzystać z pomocy doradców EURES; konkret-nie w regionie EURES-T Beskydy są to:

Terytoriumśrednia miesięcznapensja w 2009 roku

Różnica w CZKwzględem średniej

krajowej

Republika Czeska 23 598 CZK x

Moravskoslezský 21 524 CZK -2 074

Olomoucký 20 289 CZK -3 309

Zlínský 20 049 CZK -3 549

Ostrava (Ing. Andrea Janásová, mailto:andrea.janasova@ot.mpsv.cz),

Frýdek-Místek (Lucie Holubová, mailto:lucie.holubova@fm.mpsv.cz).

3.3 Portale internetowe z ofertami pracy

Niektóre czeskie portale internetowe, zajmujące się prze-kazem informacji o pracy:http://portal.mpsv.cz, www.jobpilot.cz, www.kellyservices.cz, http://www.jobs.cz/, http://kariera.ihned.cz/, www.cvmarket.cz,www.cvonline.cz, www.grafton.cz, www.eu-dat.cz,www.hotjobs.cz, www.hledampraci.cz,www.chcipraci.net, www.hr-server.cz, www.jobcity.cz, www.itjobs.cz, www.jobs.cz, www.joblist.cz, www.neziskovky.cz, www.job-tip.cz,www.doprace.cz, www.prace.cz,www.superkariera.cz, www.careerjet.cz, www.agentka.cz, aj.

3.4 Inne sposoby poszukiwania pracy

Pracę można szukać korzystając także z usług agencjipracy. Według czeskiego ustawodawstwa, działalnośćagencji pracy wymaga uzyskania pozwolenia na pośred-nictwo pracy, które wydaje Ministerstwo pracy i Politykispołecznej Czech (Ministerstvo práce a sociálních věcí) - http://portal.mpsv.cz/sz/zamest/zpr_prace. Listę agen-cji, które mają ważne pozwolenie na pośrednictwo pracy, można znaleźć na stronie internetowej http://por-tal.mpsv.cz/sz/zamest/zpr_prace.

4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych,zawody regulowane (regulované profese)

Sprawy związane z uznawaniem kwalifikacji zawodo-wych reguluje ustawa nr. 18/2004 Dz.U.Dla wykonywania regulowanych zawodów (są to takiezawody czy działalności, które według ustawy państwaczłonkowskiego EU mogą być wykonywane tylko po spe-łnieniu warunków, inaczej osoba nie może pracowaćw danym zawodzie lub prowadzić daną działalność - jaknp. stopień i kierunek wykształcenia, praktyka zawo-dowa, bezkarność, stan zdrowia, ubezpieczenie OC, itp.)urzędy administracji i izby zawodowe mogą wymagać odobywatela kraju członkowskiego spełnienia tychżewarunków, które są wymagane również od obywateliRepubliki Czeskiej według specjalnego rozporządzenia.

Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie inter-netowej http://www.msmt.cz/mezinarodni-vztahy/uzna-vani-kvalifikaci.Bazę regulowanych profesji oraz działalności w Cze-chach, jak i bazę regulowanych profesji w państwachczłonkowskich EU, można znaleźć na stronie interneto-wej: http://www.msmt.cz/mezinarodnivztahy/databaze-regulovanych-povolani.

IV. WARUNKI PRACY (PRACOVNÍPODMÍNKY)

Praca z tytułu umowy o pracę może być wykony-wana wyłącznie na podstawie stosunku prawnego.Stosunek pracy jest podstawowym wymiarem praw-nym oraz stosunkiem na podstawie innych umówo prace wykonywanych poza głównym etatem.

1. Umowa o pracę oraz długość stosunku pracy

Stosunek pracy u czeskiego pracodawcy powstaje napodstawie umowy o pracę, która musi być zawarta napiśmie. Stosunek pracy powstaje w dniu, który wedługumowy o pracę jest pierwszym dniem pracy. Stosunekpracy jest zawarty na okres nieokreślony, jeżeli w umowienie jest postanowione o innym okresie.

2. Praca niestandardowa - umowy o pracach wykonywanych poza etatem

Pracodawca może zawrzeć z osobą fizyczna umowęo dzieło (dohodu o provedení práce), jeżeli zakres pracnie będzie większy niż 150 godzin w jednym roku kalen-darzowym. Zawarcie takiej umowy nie jest wymagane napiśmie. Umowa powinna określać zakres prac, miejscewykonywania pracy, szacowaną długość wykonywaniapracy, szacowany zakres godzin konieczny do wykona-nia pracy, wynagrodzenie, sposób odstąpienia odumowy, oraz możliwość jednostronnego wypowiedzeniaumowy.Na podstawie umowy zlecenia (dohody o pracovní činno-sti) możliwe jest wykonywanie pracy w zakresie nieprze-kraczającym średnio połowę ustanowionego tygodnio-wego wymiaru godzin, czyli 20 godzin tygodniowo.Umowa musi być zawarta na piśmie pod rygorem ważno-ści.

3. Wymagania dotyczące umowy o pracę(Náležitosti pracovní smlouvy)

Umowa o pracę zawarta pomiędzy pracodawcą i pra-cownikiem powinna spełniać następujące warunki: rodzajpracy, miejsce lub miejsca wykonywania pracy, dzień roz-poczęcia pracy. Jeżeli w umowie o pracę nie jest usta-lone regularne miejsce pracy, dla potrzeb pokrycia kosz-tów podróży, regularnym miejscem pracy jest miejsceustalone w umowie o pracę. Jeżeli miejsce pracy jestw umowie o pracę ustalone szerzej niż jedna miejsco-wość, za miejsce regularnej pracy uważa się miejsco-wość, z której pracownik najczęściej rozpoczyna podróżesłużbowe. W umowie może być również ustalony okrespróbny, który nie może być dłuższy niż 3 kolejne miesi-ące kalendarzowe. Jeżeli w umowie o prace nie sązawarte prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracy,pracodawca ma obowiązek poinformować na piśmie pra-cownika do 1 miesiąca od powstania stosunku pracy;taka sama zasada obowiązuje dla zmian tychże danych.W informacji musi być zwarte imię, lub imiona, oraznazwisko pracownika, nazwa i siedziba pracodawcy,jeżeli jest to osoba prawna, lub imię, imiona i nazwiskooraz adres pracodawcy, jeżeli jest to osoba fizyczna,określenie rodzaju i miejsca wykonywania pracy, określe-nie długości urlopu, ewentualnie wraz z ustaleniem spo-sobu ustalania urlopu, informacje o okresie wypowiedze-nia, informacje o tygodniowym czasie pracy i jej harmo-nogramu, informacja o wynagrodzeniu lub pensji i spo-sobu wynagradzania, terminu płatności wynagrodzenialub pensji, informacja o układach zbiorowych, które okre-ślają warunki pracy pracownika, i określenie uczestnikówtych układów zbiorowych.

4. Ukończenie stosunku pracy

Kodeks pracy przewiduje różne formy zakończenia sto-sunku pracy wynikającego z umowy o pracę. Stosunekmoże być ukończony oprócz innego na podstawie: za poro-zumieniem obydwóch stron, wypowiedzeniem jednej zestrony, przy czym pracodawca może wypowiedzieć umowętylko na podstawie powodów określonych w kodeksiepracy, natychmiastowego wypowiedzenia stosunku pracy,również tylko z powodów określonych w kodeksie pracy,oraz ukończeniem stosunku pracy skończeniem się okresu,na który była umowa o pracę zawarta. Okres wypowiedze-nia dla pracownika oraz pracodawcy wynosi 2 miesiące.

Umowę o pracę można wypowiedzieć za porozumieniemstron na dzień według porozumienia, w przypadku jedno-stronnego wypowiedzenia z jakiegokolwiek powodu lubbez określenia powodu z zachowaniem 15 dni okresuwypowiedzenia.

5. Praca kobiet (Práce žen)

W ČR obowiązuje zakaz dyskryminacji przy zatrudnianiuwobec płci. Jednak kobiety mają specjalne prawa i togłównie w okresie ciąży. Od momentu zgłoszenia napiśmie tego faktu pracodawcy, kobieta podlega pod spe-cjalną ochronę. Pracodawca w tym okresie nie możezwolnić kobiety, podobnie jest w ciągu urlopu macierzy-ńskiego lub wychowawczego, oczywiście za wyjątkiemsytuacji określonych w kodeksie pracy.

6. Czas pracy i urlopy (Pracovní doba a dovolená)

Według kodeksu pracy wymiar godzin tygodnia pracy niemoże być większy niż 40 godzin tygodniowo. Jest to naj-powszechniejszy wymiar tygodniowego czasu pracy.Według kodeksu pracy w pewnych zakładach oraz przywykonywaniu pewnych prac, normalny wymiar czasupracy mieści się w przedziale od 37 i 1/2 do 40 godzintygodniowo. Pracownicy zazwyczaj pracują 5 dni w tygo-dniu. Przerwa w pracy, która trwa 30 minut, nie liczy siędo czasu pracy i pracownik ma na nią prawo po 6 godzi-nach nieprzerwanej pracy. Przerwa bezpieczeństwa,jeżeli pracownik ma na nią prawo, wlicza się do czasupracy. Inne ustalenia dotyczące czasu pracy (na korzyśćpracowników) mogą być ustalone w układzie zbiorowymlub w wewnętrznych przepisach pracodawcy. Kodekspracy określa również nieprzerwany wypoczynek międzydwiema zmianami, czyli przynajmniej 12 godzin w ciągu24 kolejnych godzin, nieprzerwana przerwa w tygodniu,czyli 35 godzin po 7 kolejnych dniach kalendarzowych,warunki, według których może pracodawca polecić pracęw święta, pracę w nocy, pracę w nadgodzinach orazwykonywanie dyżuru. Praca w nadgodzinach może byćwykonywana tylko wyjątkowo. Za pracę w nadgodzinachnależy się pracownikowi oprócz wynagrodzenia, za pracewykonywaną w tych godzinach, również dodatek i tow wysokości, co najmniej 25% średniego wynagrodze-nia, jeżeli pracownik i pracodawca nie postanowili o ode-braniu urlopu za nadgodziny w zamian za dodatek.

Specjalne ustalenia dotyczą pracy osób młodocianych,kobiet ciężarnych oraz pracowników z opieką nad dziec-kiem.Urlop w jednym roku kalendarzowym wynosi przynajm-niej 4 tygodnie. Urlopy pracowników państwa, gmin, kra-jów, funduszy państwowych, osób prawnych edukacji,publicznych niezyskownych ustawowych zakładów zdro-wotnych są w wymiarze 5 tygodni w roku kalendarzo-wym.

7. Wynagrodzenie (mzda)

Wynagrodzenie minimalne od 1.1. 2010 jest ustanowionew wysokości 8 000 CZK. Z wynagrodzenia brutto pra-cownika odprowadzane są składki na ubezpieczeniesocjalne, składka na państwową politykę zatrudnienia,składka na publiczne ubezpieczenie zdrowotne orazzaliczka na podatek dochodowy.

7.1 Otwarcie konta bankowego

Konto bankowe może pracownik - obywatel kraju człon-kowskiego EU otworzyć w którymkolwiek banku na tery-torium Czech. Przy otwarciu konta wymagane są dwadokumenty tożsamości oraz wkład początkowy w wyso-kości 200 CZK.

8. Podatek dochodowy od osób fizycznych (Daň z příjmů fyzických osob)

Podatek dochodowy od osób fizycznych obowiązujewszystkich rezydentów ČR. Rezydentem jest osobaz pobytem trwałym na terytorium Czech lub osoba, któraprzebywa w państwie 183 dni w ciągu kolejnych 12 mie-sięcy kalendarzowych.Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych (bezwzględu na wysokość dochodu) wynosi 15%.Opodatkowane są następujące przychody:

• z tytułu umowy o prace oraz innych dochodów zależnych,

• z działalności gospodarczej oraz innych czynności gospodarczych,

• z tytułu majątku kapitałowego,• z tytułu wynajmu,• innych dochodów.

Nieopodatkowana część dochoduPłatnikom obniżana jest podstawa podatkowa dla

podatku od dochodów, i toa) 24 840 CZK na płatnika,b) 24 840 CZK na małżonkę (małżonka), która żyje w jed-nym gospodarstwie domowym, jeżeli drugi z małżonkównie osiągnął dochodów za okres podatkowy większychniż 68 000 CZK; jeżeli małżonka (małżonek) ma przy-znany status wyjątkowych wygód III. stopnia (szczególnieciężkie upośledzenia z potrzebą prowadzącego) - kartęZTP/P, wysokość kwoty, czyli 24 840 CZK, podwaja się.Do własnego dochodu małżonki (małżonka) nie są wli-czane zasiłki socjalne, zasiłki opieki socjalnej, zasiłkipomocy w materialnej potrzebie, dodatek na opiekę,państwowe dodatki według ustawy o oszczędzaniumieszkaniowym oraz o państwowym wsparciuoszczędzania mieszkaniowego, dochód z tytułu opiekio osobę bliską lub inną osobę, która ma prawo do zasi-łku na opiekę według ustawy o usługach socjalnych,który jest wyjęty spod obowiązku podatkowego. Jeżelimałżonkowie mają majątek we wspólnej własnościmałżonków, do własnego dochodu małżonki (małżonka)nie wlicza się dochód, które osiąga drugi z małżonkówlub dla potrzeb podatku dochodowego zaliczany jest dodochodu drugiego małżonka,c) 2 520 CZK, jeżeli płatnik ma przyznaną rentę inwa-lidzką pierwszego lub drugiego stopnia z tytułu ubezpie-czenia emerytalnego i rentowego według ustawy o ubez-pieczeniu emerytalnym i rentowym, lub jeżeli zaniknęłoprawo na częściową rentę w związku z równoczesnymwystąpieniem renty z emeryturą,d) 5 040 CZK, jeżeli płatnik ma przyznaną rentę inwa-lidzką dla inwalidę trzeciego stopnia lub inny dochódz tytułu ubezpieczenia emerytalnego i rentowego wedługustawy o ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym,w którym jednym z warunków przyznania jest inwalidztwotrzeciego stopnia, jeżeli zanikło prawo na pełną rentęz powodu nałożenia się prawa do renty inwalidzkiej dlainwalidztwa trzeciego stopnie oraz emerytury, lub jeżelipłatnik według specjalnych ustaw jest pełnym inwalidą,ale jego wniosek o przyznanie renty inwalidzkiej byłodrzucony z innych powodów niż dla niespełnieniawarunku inwalidztwa,e) 16 140 CZK jeżeli płatnik ma kartę ZTP/P,f) 4 020 CZK dla płatnika w trakcie ciągłego przygotowy-wania na przyszły zawód studiami lub innym przepisa-nym szkoleniem, i to do skończenia 26 roku życia, lubw trakcie studiów doktoranckich w trybie dziennym naprogramie studyjnym, który zabezpiecza edukację

wyższą i to do skończenia 28 roku życia. Za okresciągłego przygotowania na przyszły zawód studiami lubprzepisanym szkoleniem uważa się okres określonywedług specjalnych przepisów prawa dla potrzeb zasiłkusocjalnego.

8.1 Rozliczenie podatku od dochodu z działalno-ści zarobkowej pracownika zagranicznego

Są dwie podstawowe zasady opodatkowania dochodówuzyskanych za granicą:

1. Dochody z tego samego źródła nie mogą być opodat-kowane dwa razy, czy np. w ČR i za granicą.

2. Sposób opodatkowania dochodów z działalnościdochodowej wykonywanej za granicą określa się napodstawie dwustronnych umów między państwamidotyczących unikaniu podwójnego opodatkowania.

Dla unikania podwójnemu opodatkowaniu, używane sądwie metody:

1. Metoda odliczenia z progresją - z podstawy podatkuwyklucza się dochód osiągnięty za granicą, albo jestzwolniony z podatku na podstawie umów o unikaniupodwójnego opodatkowania lub innych umówmiędzynarodowych.

2. Metoda równoważnego odliczenia - dochody osiągni-ęte za granicą są w kraju pobytu pracownika opodat-kowane, jednak od tak wyliczonego podatku odliczasię podatek zapłacony za granicą.Polska, ČR i Słowacja zawarły umowę o unikaniupodwójnego opodatkowania, z wykorzystaniemmetody wyłączenia z progresją. Jeżeli jednak dochódbył osiągnięty w kraju, z którym ČR nie ma zawartejumowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, pod-stawą podatku płatnika jest dochód z pracy lubdochód z wykonywania funkcji wykonywany w danympaństwie. Podstawa ta jest powiększona o obowiąz-kowe ubezpieczenie (ubezpieczenie socjalne, składkęna państwową politykę zatrudnienia oraz ubezpiecze-nie na publiczne ubezpieczenie zdrowotne) a jestobniżona o podatek zapłacony z tego dochodu zagranicą.

9. Składki z dochodów osiągniętychz tytułu stosunku pracy oraz umowyo pracę w ČR

9.1 Ubezpieczenie społeczne (Sociální pojištění)

Składki na ubezpieczenia socjalne pracowników potrąca

oraz odprowadza z ich wynagrodzenia pracodawca.Konkretnie dotyczy to ubezpieczenia rentowego i emery-talnego. Pracownicy nie płacą składek na ubezpieczeniechorobowe oraz na państwową politykę zatrudnienia.Stawka ubezpieczenia na zabezpieczenie socjalnewynosi 6,5% z podstawy wymiaru, którym jest sumadochodów z pracy oraz innych korzyści, które praco-dawca naliczył pracownikowi w związku z zatrudnieniem.Okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy.Minimalna podstawa wymiaru, jest ustanowiona w wyso-kości 2 000 CZK umówionego wynagrodzenia miesięcz-nego (czyli jest to tzw. zdecydowany dochód, planowogranica ta będzie się zwiększała z rosnącym wynagro-dzeniem średnim, kiedy to nowe decydujące wynagro-dzenie w takim wypadku określi rząd swym rozporządze-niem).Maksymalna podstawa wymiaru pracownika liczy się,jako suma podstaw wymiaru w poszczególnych miesi-ącach w roku kalendarzowym, za które liczy się maksy-malną podstawę wymiaru. Maksymalna podstawawymiaru pracownika określona jest jako 72krotność śred-niego wynagrodzenia, czyli 1 707 048 CZK. Jeżeli pra-cownik pracujący u jednego pracodawcy przekroczy tenpułap, od sumy, o którą został on przekroczony nieodprowadza już składki na ubezpieczenia.

9.2 Ubezpieczenie zdrowotne (Zdravotní pojištění)

Stawka ubezpieczenia na publiczne ubezpieczenie zdro-wotne wynosi 6,5% z podstawy wymiaru, którym jestsumą dochodów z pracy oraz innych korzyści, które pra-codawca naliczył pracownikowi w związku z zatrudnie-niem. Okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy.Minimalną podstawą wymiaru jest wynagrodzenie mini-malne (czyli od 1.1.2010 kwota 8 000 CZK).Maksymalna podstawa wymiaru pracownika jest okre-ślona jako 48krotność średniego wynagrodzenia, czyli 1138 032 CZK. Maksymalna podstawa wymiaru pracow-nika liczy się, jako suma podstaw wymiaru w poszcze-gólnych miesiącach w roku kalendarzowym, za któreliczy się maksymalną podstawę wymiaru.

Lista zakładów ubezpieczeń zdrowotnych w ČR:• Odborová zdravotní pojišťovna zaměstnanců

bank, pojišťoven a stavebnictvíwww.ozp.czemail: https://portal.ozp.cz/cpod825ano.phtml.

• Revírní bratrská pokladnawww.rbp-zp.czemail: http://www.rbp-zp.cz/index.php?com=dot

• Všeobecná zdravotní pojišťovnawww.vzp.czemail: info@vzp.cz

• Zdravotní pojišťovna ministerstva vnitra ČRwww.zpmvcr.czemail: info@zpmvcr.cz

• Vojenská zdravotní pojišťovna ČRwww.vozp.czemail: info@vozp.cz

• Zaměstnanecká pojišťovna Škodawww.zpskoda.czemail: https://portal.zpskoda.cz/cpod825ano.phtml

• Zdravotní pojišťovna METAL-ALIANCEwww.zpma.czemail: info@zpma.cz

• Česká průmyslová zdravotní pojišťovnawww.cpzp.czemail: posta@cpzp.cz

• Zdravotní pojišťovna Médiawww.mediazp.czemail: info@mediazp.cz

9.3 Ubezpieczenie transgranicznych pracowników

Transgraniczny pracownik podlega ubezpieczeniu socjal-nemu tego kraju, w którym wykonuje swoją pracę.Składki na ubezpieczenie chorobowe oraz bezrobotne,regulują specjalne przepisy. Według tychże przepisówprawo do zasiłku chorobowego należy się pracownikowitransgranicznemu w kraju jego trwałego pobytu lubw kraju pracy. W przypadku kiedy transgraniczny pra-cownik zarejestruje się jako bezrobotny przysługuje muprawo do zasiłku dla bezrobotnych wyłącznie w krajutrwałego pobytu.Transgraniczny pracownik ma prawo do korzystaniaz usług służby zdrowia zarówno w miejscu zatrudnienia,jak i trwałego pobytu. W przypadku korzystania z usługmedycznych w ČR konieczne jest okazanie EuropejskiejKarty Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz dowodu osobi-stego. Jeżeli pracownik korzysta z opieki zdrowotnejw kraju zamieszkania, musi okazać formularz E 106,który potwierdza jego prawo do korzystania z usługopieki zdrowotnej.

10. Świadczenie usług transgranicznych

Od 28.12.2009 rozpoczęła obowiązywać nowa ustawao swobodnym przepływie usług (nr 222/2009 Dz.u.),która to wniosła kilka podstawowych zmian. Główniedotyczy zasady transgranicznego przepływu usług, któraumożliwia przedsiębiorcy na podstawie pozwolenia, któreuzyskał w kraju macierzystym, świadczyć tymczasowoi okazjonalnie usługi na terenie innego państwa człon-kowskiego, niż tego, w którym jest osiedlony. Usługi tedotyczą 4 rodzajów działalności: przemysłowej, handlo-wej, działalności rzemieślniczej oraz wykonywania wol-nych zawodów. Ustawa również wprowadzatzw. Centralne punkty kontaktowe (JKM - jednotná kon-taktní místa), którymi w ČR są 15 wybranych urzędówindywidualnej działalności gospodarczej (živnostenskýúřad). W tym punkcie można uzyskać wszystkie informa-cje oraz załatwić wszystkie formalności związane z dzia-łalnością usługową. JKM działają również elektronicznie.Dalszą zmianą jest system uznawania dokumentów orazuznawania wymogów dla świadczenia usług z innychkrajów członkowskich.Indywidualną działalność gospodarczą w ČR regulujecałkowicie ustawa nr 455/1999 Dz.U., o indywidualnejdziałalności gospodarczej (o živnostenském podnikání).Przedsiębiorca z kraju członkowskiego EU może prowa-dzić działalność gospodarczą na tych samych warunkachi w takim samy zakresie jak obywatel ČR. Zgłoszenie lubwniosek o koncesję należy złożyć osobiście w odpo-wiednim urzędzie ds. indywidualnej działalności gospo-darczej (gminny urząd ds. indywidualnej działalnościgospodarczej jest wydział urzędu gminnego gminy z poszerzonym zakresem administracyjnym). Zagra-niczna osoba fizyczna składa zgłoszenie lub wnioseko wydanie koncesji w urzędzie indywidualnej działalnościgospodarczej (živnostenský úřad) według miejscapozwolenia na pobyt na terenie ČR, lub (jeżeli nie możnago określić) według miejsca prowadzenia działalności naterenie ČR.Dokumenty załączane do wniosku, który nie były wydanew języku czeskim, muszą być przetłumaczone przez tłu-macza przysięgłego oraz opatrzone wyższym potwier-dzeniem - superlegalizacją lub powierzeniem (apostilla).

• Urzędy ds. indywidualnej działalności gospodarczej w ČR: http://firmy.finance.cz/databaze-firem/zivno-stenske-urady/

• Rejestr handlowy (Obchodní rejstřík):http://www.justice.cz/or/

• Rejestr indywidualnej działalności gospodarczej (Živnostenský rejstřík):http://zivnostensky-rejstrik.i-online.cz/

• Centralny portal administracji państwowej (Ústřední portál veřejné správy): http://portal.gov.cz/

• Asocjacja małych i średnie przedsiębiorstw i przed-siębiorców indywidualnych (Asociace malých a středních podniků a živnostníků ČR):http://www.amsp.cz/

11. Instytucje oraz organizacje informacyjne dla przedsiębiorcóww regionie partnerstwa EURES - TBeskydy

Izby handlowe (Obchodní komory) - lista linków:www.businessinfo.cz

Izby globalne (Globálně zaměřená komora):Mezinárodní obchodní komora (Česká republika) / International Chamber of Commerce Czech Republic(ICC) adres (siedziba razem z biurem): Thunovská 12, Praha 1, Malá Strana, 118 00tel./fax: +420 257 217 744email: icc@icc-cr.czstrona internetowa: www.icc-cr.cz

Izby regionalne (Regionálně zaměřené komory):Česko-polská smíšená obchodní komora / Czesko-Polska Mieszana Izba Handlowaadres: ul. 28. října 112,700 30 Ostravatel.: +420 596 612 230, fax: +420 596 612 231email: cpok@volny.czstrona internetowa: www.opolsku.cz

Slovensko-česká obchodní komora / Słowacko-Czeska izba handlowaadres: Ovocný trh 572/11, 110 00 Praha 1tel.: +420 226 002 302email:scok@scok.czstrona internetowa: www.scok.cz

Wydział gospodarczo-handlowy Ambasady RP w PradzeHradešínská 1931/58, 101 00 Praha 10

Tel.: +420 271 73 23 42Wydział gospodarczo-handlowy Konsulatu generalnego RP w OstraweBlahoslavova 4, 701 00 OstravaTel./fax: +420 596 120 460

Agencja rozwoju aktywności i inwestycji gospodarczych(Agentura rozvoje podnikatelských aktivit a investic)Štěpánská 15, 120 00 Praha 2Tel.: +420 296 342 500, fax: +420 296 342 502

Centrum informacji gospodarczych (Centrum hospodářských informací, a.s.) K Botiči 1453/6, 101 00 Praha 10Tel: +420 271 745 123, +420 271 745 124, +420 271 745 173Fax: +420 271 745 126, info@centin.cz

Tłumacz przysięgły - język polski i czeskiMgr. Filgasová Katarzyna, Horní 10, 140 00 Praha 4,Tel./fax: +420 261 224 927Email: filgasova@veltron.cz , www.veltron.eu

Czeska izba adwokacka (Česká advokátní komora) -lista wszystkich adwokatów według ich siedziby, specja-lizacji, czy znajomości języków: www.cak.cz

Prawnik ze specjalizacją w prawie handlowym, znający język polski:Mgr. Pavel Pěnkava, email: penkava@fmp-advokati.cz

Kancelarie adwokackie:Mgr. Hana Poláchová - advokátní kancelářSiedziba: 1. máje 1000, 756 61 Rožnov pod RadhoštěmOddział: Nad Točnou 1183, 756 54 ZubříP.O. Box: P.O. Box 147, 756 61 Rožnov pod RadhoštěmTel.: +420 571 603 533Email: hana.polachova@valachnet.cz

Advokátní kancelář Reclíková & KaniokBílovecká 62, 747 06 OpavaTel.: +420 553 628 887, Email: reckan@volny.cz

Advokátní kancelář Světlany VargovéMusorgského 14, 702 00 Moravská OstravaTel.: +420 596 121 188, Email: judr.vargova@atlas.cz

V. WARUNKI ŻYCIA

1. Pobyt obywatela EU oraz członkówjego rodziny na terenie ČR.

Pozwolenie na pobyt czasowy i trwały (Povolení k přechodnému a trvalému pobytu)

Warunki pobytu obcokrajowców na terenie ČR regulujeustawa nr. 326/1999 Dz.U., o pobycie obcokrajowców naterenie ČR, z późniejszymi zmianami. Obcokrajowcydzielą się na dwie grupy:a) obywatele EU i członkowie ich rodzinb) obywatele z trzecich krajów.Obywatel EU może w ČR przebywać bez jakichkolwiekpozwoleń w dowolnie długim okresie. Zapisy ustawyo obcokrajowcach dotyczą również członków rodziny(małżonka/małżonki, dziecka do 21 roku życia oraz zale-żny krewny) oraz osób, które z obywatelem EU żyją wewspólnym gospodarstwie domowym (ważne również dlapartnerstwa rejestrowanego) lub z powodów zdrowot-nych nie mogą o siebie zadbać samodzielnie, lub członekrodziny jest obywatelem ČR.

Zgłoszenie miejsca pobytu

Każdy obcokrajowiec, w tym obywatel EU, ma obowi-ązek zgłosić miejsce pobytu oraz szacowaną długośćpobytu i to do 30 dni od dnia wkroczenia na terytoriumČR. Jeżeli jest to zakwaterowanie odpłatne (np. w hotelu,noclegowni) obowiązek zgłoszenia jest po stroniezakładu. Wypełniony i podpisany formularz można prze-słać policji, lub przekazać hotelarzowi.

Policja ds. obcokrajowców (Cizinecká policie)

www.mvcr/policie/cizinecka.htmlTelefoniczna linia informacyjna Usługi policji ds. obcokra-jowców oraz straży granicznej: +420 974 841 356, +420 974 841 357

2. Warunki mieszkaniowe

W Czechach można znaleźć różnorodne możliwościzakwaterowania. W trakcie odwiedzin, czy krótkiegopobytu, można skorzystać z usług mieszkaniowych, odtych najtańszych (hostele, kempy), po pięciogwiazdkowehotele. W przypadku długiego pobytu można zakupićmieszkanie/dom na własność (zakup reguluje kodekscywilny, ustawa nr. 40/1964 Dz.u.), co jednak wymaga

większych środków finansowych. Bardziej powszechnejest wynajęcie mieszkania. Ceny są zależne głównie odwielkości mieszkania oraz jego lokalizacji. Aktualniemożna powiedzieć, że czym większe miasto, tym rośnietakże cena za wynajem. Jeżeli obywatel innego krajuEU/EHP chce w ČR kupić nieruchomość, musi posiadaćkartę pobytu obywatela państwa członkowskiego EU.Informacje dotyczące zakupu lub najmu mieszkania czydomu, można znaleźć na stronach internetowych,np. www.cenybytu.idnes.cz , www.nemovitosti.cz ,www.pronajem-bytu.info, lub w gazetach informacyjnych,np. Avízo, Annonce,..

3. Koszty życia

W wyniku rosnących cen usług, z których muszą korzy-stać i odbierać gospodarstwa domowe (np. wynajem,woda, prąd, ciepło, gaz), koszty życia rosną z roku narok. Według Czeskiego Urzędu Statystycznego w roku2000 średnie koszty osiągnęły wysokość 10 545 CZKgosp. domowe/osoba, a w roku 2006 już 14 856 CZK.Ceny jednak zależą od regionu, oczywiście, we więk-szych miastach są proporcjonalnie wyższe.

4. Nauka języka czeskiego dla obcokrajowców

Od 1. stycznia 2009 roku obcokrajowiec musi przedstawićznajomość języka czeskiego, aby mógł uzyskać pozwole-nie na pobyt stały na terytorium ČR. Obowiązek ten niemają obywatele Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii,Lichtensztajnu, Szwajcarii oraz członkowie ich rodzin.Niektóre szkoły językowe w ČR prowadzą kursy językaczeskiego dla obcokrajowców:

• Jazyková škola hlavního města PrahyŠkolská 15, 116 72 Praha 1Tel.: + 420 222 230 016

• Charles University in PragueInstitute for Language and Preparatory StudiesVratislavova 10, 128 00 Praha 2, Tel.: + 420 224 990 420

• Department of Foreign Languages at Masaryk UniversityŽerotinovo náměstí 9, 601 77 BrnoTel.: + 420 542 128 376

• Prague Language CentreŠtěpánská 24, 110 00 Praha 1Tel.: + 420 222 232 932

5. Edukacja i rok szkolny

System edukacyjny w ČR jest podzielony następująco:• Edukacja przedszkolna (Předškolní vzdělávání) -

czyli edukacja dzieci z reguły w wieku od 3 do 6 lat,którą zapewniają przedszkola (mateřské školy).

• Edukacja podstawowa (Základní vzdělávání) -stopień edukacji podstawowej uzyskuje uczeń uko-ńczeniem programu edukacji podstawowej w szkolepodstawowej lub ukończeniem niższego 6 letniegostopnia lub 8 letniego liceum (gymnázium) lub konser-watoria. Edukacja podstawowa trwa 9 lat (zazwyczajod 6 do 15 roku dziecka) i jest podzielona na dwastopnie. Pierwszy stopień (pięcioletni) zabezpieczająszkoły podstawowe. Drugi stopień (czteroletni) mogąoprócz szkół podstawowych również zabezpieczaćwięcej letnie licea (gymnáziá) czy ośmioletnie konser-watoria.

• Edukacja średnia (Střední vzdělávání) - edukacjęśrednią z egzaminem maturalnym można osiągnąćukończeniem programów edukacyjnych 8, 6 lub 4 let-niego liceum (gymnázium) lub programu edukacyj-nego szkoły średniej 4 letniej dziennej formy edukacji- studia ukończone egzaminem maturalnym orazdokumentem o zdaniu egzaminu maturalnego.Uzyskanie wykształcenia średniego z świadectwemzawodowym trwa 2-3 lata w dziennej formie edukacji- studia kończą się egzaminem końcowym oraz doku-mentem potwierdzającym o zdaniu egzaminu końco-wego oraz świadectwem zawodowym.

• Wyższe wykształcenie zawodowe (Vyšší odbornévzdělávání) - poziom ten można osiągną poprzezstudia na wyższej uczelni zawodowej (vyšší odbornáškola). Studia trwają w dziennej formie 3 lata (przykwalifikacjach związanych ze służbą zdrowia 3,5 roku)wliczając praktykę. Studenci płacą opłatę szkolną.Program edukacyjny kończy się absolutorium,w ramach którego jest również obrona pracy absol-wenckiej. Absolwenci uzyskują tytuł „certyfikowanyspecjalista” (DiS - diplomovaný specialista).

• Wykształcenie wyższe (Vysokoškolskévzdělávání) - realizuje się w szkołach wyższych,które dzielą się na publiczne, państwowe i prywatne.Wyższe szkoły publiczne są instytucjami publicznymii są ustanawiane oraz zamykane ustawą. Państwowewyższe szkoły (wojskowe i policyjne) nie mają osobo-wości prawnej, ale są częścią ministerstwa, które je

założyło. Większość publicznych i państwowychszkół wyższych oferuje wszystkie rodzaje programów.Prywatne szkoły wyższe oferują przede wszystkimprogramy licencjackie.

Rok szkolny w szkołach podstawowych, średnichi wyższych szkołach zawodowych rozpoczyna się 1września i kończy się 31 sierpnia kolejnego roku, przyczym ostatnie dwa miesiące są to szkolne wakacje.Zajęcia prowadzone są 5 dni w tygodniu, jedna godzinazajęć trwa 45 minut. Na wyższych szkołach rok akade-micki trwa 12 miesięcy, przy czym jego początek orazkoniec określa rektor danej szkoły wyższej.

Świadectwa oraz certyfikaty wydane przez szkołypaństwowe, z którymi ČR zawarła międzynarodoweumowy o wzajemnym uznawaniu dyplomu i kwalifika-cji (również z Polską i Słowacją) nie podlegają nostry-fikacji. Szczególną pomoc w zakresie informacji doty-czących uznawania dyplomów oraz kwalifikacjimożna uzyskać w Centrum ds. studia szkolnictwawyższego (CSVS - Centrum pro studium vysokéhoškolství) - Oddział ds. ekwiwalencji dokumentówi wykształcenia (Středisko pro ekvivalenci dokladůa vzdělání) - ul. U Lužického semináře 13, 117 00Praha 1, Malá Strana, tel.: + 420 257 011 335.

5.1 Szkolenia, kursy, powiększanie kwalifikacji

W ČR istnieje system pozaszkolnej edukacji działającyna podobnych zasadach jak w Polsce czy na Słowacji.Z różnorodnych możliwości szkoleń dostępne sąnp. kursy zawodowe lub językowe. Również organizo-wane są kursy dla osób posiadających pewną kwalifika-cję, które chcą zgłębić, dopełnić lub uzyskać nową, dlalepszego wykorzystania w swoich codziennych na rynkupracy. Informacje o tych kursach można uzyskaćw urzędach pracy.

6. Prawo jazdy (Řidičský průkaz)

Aktualnie prawo jazdy wydawane jest w formacie plasti-kowej karty. Na terytorium ČR jest ważnych 7 wzorówprawa jazdy, które były wydawane od roku 1964. W ČRsą uznawane polskie, słowackie oraz międzynarodoweprawa jazdy.Podstawowe informacje dotyczące ruchu drogowego w ČR:• Ograniczenie prędkości w terenie zabudowanym do

50 km/godz., poza terenem zabudowanym do 90km/godz. i na autostradach do 130 km/godz.

• Za korzystanie z autostrad należy uiścić opłatę auto-stradową, dokumentem potwierdzającym jest przykle-jona na przedniej szybie samochodu winieta.

VI. GDZIE POSZUKIWAĆKOLEJNE INFORMACJE?

Podstawowe informacje o ČRhttp://www.czech.cz/cz/88070-politicky-system-ceske-republiky - ogólne informacje o systemie politycz-nym w ČRhttp://www.klaus.cz/ - oficjalna strona internetowaobecnego prezydenta ČRhttp://www.vlada.cz/ - oficjalna strona internetowaRządu ČR (Vláda ČR)http://www.statnisprava.cz/ - portal administracjipaństwowej (státní správa)http://www.czso.cz/ - ČR w numerach

Szczegółowe informacje o administracji państwowej w ČRA) Władza ustawodawcza (moc zákonodárná)Sejm (Poslanecká sněmovna):http://www.psp.cz/sqw/hp.sqwSenat: http://www.senat.cz/

B) Władza wykonawcza (Moc výkonná)Prezydent ČR: http://www.hrad.cz/cs/index.shtmlRząd (Vláda): http://www.vlada.cz/Ministerstwo infrastruktury (Ministerstvo dopravy):http://www.mdcr.cz/Ministerstwo finansów: http://www.mfcr.cz/Ministerstwo kultury: http://www.mkcr.cz/Ministerstwo obrony: http://www.army.cz/Ministerstwo pracy oraz polityki społecznej (Ministerstvopráce a sociálních věcí): http://www.mpsv.cz/Ministerstwo rozwoju regionalnego (Ministerstvo pro místní rozvoj): http://www.mmr.cz/Ministerstwo gospodarki (Ministerstvo průmyslua obchodu): http://www.mpo.cz/Ministerstwo sprawiedliwości: http://portal.justice.cz/Ministerstwo edukacji, młodzieży i rozwoju fizycznego(Ministerstvo školství, mládeže a tělovýchovy):http://www.msmt.cz/Ministerstwo spraw wewnętrznych (Ministerstvo vnitra):http://www.mvcr.cz/Ministerstwo spraw zagranicznych (Ministerstvo zahrani-

čních věcí): http://www.mzv.cz/jnp/Ministerstwo zdrowia (Ministerstvo zdravotnictví):http://www.mzcr.cz/Ministerstwo rolnictwa (Ministerstvo zemědělství):http://eagri.cz/public/eagri/Ministerstwo środowiska (Ministerstvo životního prostředí): http://www.mzp.cz/

C) Włada sądownicza (Moc soudní)Trybunał Konstytucyjny (Ústavní soud): http://www.concourt.cz/clanek/internetcsSąd Najwyższy (Nejvyšší soud): http://www.nsoud.cz/Naczelny sąd administracyjny (Nejvyšší správní soud):http://www.nssoud.cz/System sądownictwa ČR: http://www.ilaw.cas.cz/

Informacje z innych dziedzinZakwaterowanie (hotele, pensjonaty):http://www.hotely.cz/http://www.ubytovanivcr.cz/

Wolny czas (kina, teatry, itp.):http://www.ubytovanivcr.cz/ http://www.proculture.cz/cultureinfo/kulturni-politika-v-cr/

http://www.tourism.cz/encyklopedie/objekty1.phtml?id=114842

Edukacja (Vzdělávání):http://www.icm.cz/taxonomy_menu/4/145http://www.stredniskoly.cz/ http://www.vyssiodbor-neskoly.com/index.asp?menu=1093http://www.vysokeskoly.com/index.asp?menu=1092http://www.msmt.cz/odkazy/servery-verejnych-stat-nich-a-soukromych-vysokych-skol

Zabezpieczenie socjalne (Sociální zabezpečení):http://www.cssz.czhttp://www.icm.cz/system-socialniho-zabezpeceni-v-crhttp://www.domavcr.cz/rady-pro-zivot-v-ceske-republice/socialni-zabezpecenihttp://www.mpsv.cz/cs/1349

Podróże (Cestování):http://www.czlist.cz/ http://www.turistik.cz/http://www.e-cesko.cz/http://www.caramba.cz/page.php?PgID=419

I. INFORMACJE OGÓLNIE O REPUBLICE SŁOWACKIEJ

n Nazwa oficjalna: Republika Słowackan Data powstania: 01. 01. 1993 r.n Ustroj państwowy: republikan System polityczny: demokracja parlamentarnan Podział administracyjny:

• 8 dużych regionów, 138 miast, 2883 gminy• 8 województw (Bratysławski, Trnawski,

Nitrianski, Trencziański, Żiliński, Bańskobystricki, Preszowski, Koszycki),

• 79 powiatówn Język państwowy: słowackin Stolica państwa: Bratysława (428 672 mieszkańców)n Sąsiedzi: Republika Czeska, Rzeczpospolita

Polska, Ukraina, Republika Węgierska, Austrian Obszar: 49 035 km2

n Liczba ludności: 5 389 180 (31.12.2005 r.)n Gęstość zaludnienia: 109/km2

n Waluta: Euro, 1 € = 100 centówn Święta państwowe:

• 1 stycznia Dzień Powstania Republiki Słowackiej

• 5 lipca Święto Św. Cyryla i Metodego• 29 sierpnia Rocznica SNP (Słowackiego

Narodowego Powstania)• 1 września Dzień Konstytucji Republiki

Słowackiej• 17 listopada Dzień Walki o Wolność

i Demokrację Innymi dniami wolnymi od pracy, oprócz niedziel, są dninierobocze:

• 6 stycznia Objawienie Pańskie (Święto Trzech Króli)• Wielki Piątek• Poniedziałek Wielkanocny• 1 maja Święto Pracy• 8 maja Dzień Zwycięstwa Nad Faszyzmem• 15 września Święto Matki Boskiej Bolesnej• 1 listopad Święto Wszystkich Świętych• 24 grudnia Wigilia Bożego Narodzenia

(Gwiazdka)• 25 grudnia Pierwszy dzień Świąt Bożego

Narodzenia• 26 grudnia Drugi dzień Świąt Bożego

NarodzeniaWięcej informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Słowacja

Polskie placówki dyplomatyczne:

Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej:ul. Hummelova 4, 814 91 Bratysławatel. 00421 254 413 175, fax. 00421 254 413 184, e-mail: bratampl@nextra.skwww.polishembassy.sk

Polski konsulat honorowy znajduje się w LiptowskimMikulaszu (Nám. osloboditeľov 1, tel. 00 421 445 528810; fax: 00421 445 528 811, konzulat@verex.sk).

Polski instytut:

Námestie SNP č.27, 811 01 Bratysławatel. 00421 254 432 013e-mail: informacie@polinst.sk www.polinst.sk

W regionie żylińskim w mieście Martin działa Klub Polski,w którym odbywają się spotkanie Polonii, lekcje językapolskiego, działa również przedszkole z językiem polskim.Adres Klubu: Centrum kulturalne, ul. P.O. Hviezdoslava 5,036 01 Martin, tel.: 043/ 4293655www.polonia.ske-mail: pirin@nextra.sk

Czeskie placówki dyplomatyczne:

Ambasada Republiki Czeskiej:Hviezdoslavovo nám. 8, 811 02 Bratysława – dzielnicamiasta Staré Mesto, Tel: +421 2 59203301 , Fax: +421 2 59203330 e-mail: bratislava@embassy.mzv.czwww.mzv.cz/bratislava

Centrum Czeskie na Słowacji - BratysławaNa vŕšku 1, Bratislava 811 01Tel: +421 2 54418215, Fax: +421 2 54417423E-mail: ccbratislava@czech.czwww.czc.sk

Centrum Czeskie na Słowacji - KoszyceRázusova 13, 040 01 KošiceTel: +421 55 6231801-2Mobil: +421 903 267 017fax: +421 55 6231799e-mail: cckosice@czech.czwww.czechcentres.cz/kosice

Słowackie placówki dyplomatyczne w Czechachi w Polsce :

Ambasada Republiki Słowackiej w Polsceul. Litewska 6, 00-581 Warszawa, tel. 0048 22 525 81 10, www.warsaw.mfa.sk, www.ambasada-slowacji.ple- mail: embassy@varsava.mfa.sk

Konsulat generalny ma siedzibę w Krakowie ul. Św. Tomasza 34, 31-027 Kraków, tel. 0048 12 425 49 70, e-mail: krakov@konto.pl

Ambasada Republiki Słowackiej w Czechach: Pod Hradbami 1, 160 00, Praha 6, tel. 00420 233 113 051, www.prague.mfa.ske-mail: skembassy@praha.mfa.sk

Konsulat generalny w Brnie - Vodová 10, 612 00, Brno,tel. 00420 541 429 911, konzulat.sr@volny.cz,www.cgbrno.mfa.sk.

II. CHARAKTERYSTYKAREGIONU EURES – T BESKYDY(SŁOWACJA)

Województwo żilińskie z obszarem 6 809 km2 stanowi13,9 % terytorium Państwa i jest trzecim największymwojewództwem Słowacji. Północno-zachodnia granicawojewództwa jest granicą z Republiką Czeską, a napołudniu województwo sąsiaduje z RzeczpospolitąPolską. Województwo żilińskie dzieli się pod względemadministracyjnym na 11 powiatów: Bytcza, Ćadca, DolnyKubin, Kysuckie Nowe Miasto, Liptovski Mikulasz,Martin, Namestowo, Rużomberok, Turczańskie Teplice,Twardoszyn i Żilina. W województwie jest 315 gmin,w tym 18 miast.W Partnerstwie EURES-T Beskydy współpracująpowiaty: Bytcza, Ćadca, Kysuckie Nowe Miasto,Namestowo, Twardoszyn i Żilina.Województwo żilińskie z liczbą 696 836 mieszkańców(30.6.2009 r.) jest czwartym największym województwemna Słowacji, stanowi to 12,9 % ludności. Trendy demograficzne w województwie żilińskimcharakteryzują się stopniowym spowolnieniem reproduk-cji ludności. Niższy przyrost naturalny powoduje

spowolnienie wzrostu populacji ogólnej. Pozytywny jestjednak fakt, że Námestovo jest trzecim powiatemSłowacji o największej liczbie urodzeń na 1 000mieszkańców.

Województwo Żilińskie zamieszkuje głównie ludnośćnarodowości słowackiej, do której należy 676 073mieszkańców, co stanowi 97,18 % ludności wojewódz-twa. Z innych narodowości najliczniej reprezentowanajest narodowość czeska, morawska i śląska, razem 6 916osób, czyli 0,99 % ludności województwa. Do narodowo-ści romskiej przynależy 2 822 mieszkańców (0,41 %ogółu).

Obszar Stan na 30.06.2009 r.

Republika Słowacka 5 416 958

Województwo Żilińskie 696 836

Bytcza 31 050

Ćadca 92 425

Kisuckie Nowe Miasto 34 034

Namestowo 59 161

Twrdoszin 35 950

Żilina 158 177

III. OFERTY PRACY W PARTNER-STWIE EURES - T BESKYDY

1. Charakterystyka rynku pracy

1.1 Stopa bezrobocia

Stopa bezrobocia na Słowacji przekroczyła 12% w roku2009. Nawiększą grupę wśród bezrobotnych stanowiąosoby z wykształceniem podstawowym i średnim.

1.2 Wolne miejsca pracy

Liczba zgłoszonych ofert pracy znacznie się zmniejszyław 2009 roku. Najwięcej ofert pracy zgłoszono w branżyprzemysłowej. Najbardziej poszukiwane zawodyzwiązane są z przemysłem samochodowymi budowlanym (obsługa maszyn, pracownik linii produk-cyjnej). Do innych zawodów w których zgłaszane sąoferty pracy zaliczyć można: przedstawiciel handlowy,krawcowa, kucharz, kelner, lekarz i pielęgniarka.

1.3 Średnie nominalne wynagrodzeniemiesięczne:

Średnie miesięczne nominalne wynagrodzenie według

regionów, według sektora gospodarki i w ramachposzczególnych sektorów. Na przykład w sektorzeprodukcji przemysłowej: w branży produkcji odzieżowejto 402,68 euro, w branży produkcji samochodów wyna-grodzenie jest wyższe i wynosi 807,51 euro.

2. Zasady dostępu polskich i czeskichobywateli do słowackiego rynku pracy.

Od 1.5.2004r. mieszkańcy Unii Europejskiej (UE)i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG)otrzymali dostęp do słowackiego rynku pracy. Przy zatrudnianiu obywateli UE/EOG stosuje się takiesame zasady jak przy zatrudnianiu obywateli Słowacji,z wyjątkiem kontroli przyjazdu i wyjazdu zagranicznychpracowników na terenie Republiki Słowackiej (dotyczy tozarówno pracowników stałych i sezonowych, jaki zatrudnionych w regionie przygranicznym czy świad-czących usługi). Monitoring pracowników zagranicznychodbywa się poprzez Karty informacyjne, którepracodawca wypełnia i oddaje w włąsciwym ze względuna miejsce wykonywania pracy lokalnym Urzędzie Pracy,Spraw Socjalnych i Rodziny (ÚPSVaR) w dwóch egzem-plarzach, w terminie 7 dni roboczych od rozpoczęcia lubzakończenia pracy przez pracownika zagranicznego.Jeśli pracodawcą jest firma zagraniczna, która delegujeswoich pracowników do realizacji na terenie Słowacjinp. usług budowlano – montażowych, obowiązekwypełnienia i oddania Karty Informacyjnej spoczywa nasłowackiej osobie prawnej lub fizycznej, która podpisałaumowę z zagranicznym pracodawcą.

Region/powiat Średnie miesięczne nominalnewynagrodzenie (EUR)

Republika Słowacka 786,30

Województwo Żilińskie 689,45

Bytcza 635,41

Ćadca 501,79

Kisuckie Nowe Miasto 754,81

Namestowo 540,66

Twrdoszin 564,36

Żilina 775,98

TERY

TORI

UM

Mie

szka

ńcy

akty

wni

zaw

odow

o

Oso

by

posz

ukuj

ące

prac

y

Licz

ba d

ostę

pnyc

h os

ób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Proc

ento

wa

mia

ra b

ezro

boci

a na

pod

staw

ie o

sób

posz

ukuj

ącyc

h pr

acy

Wys

okoś

ć re

jest

row

aneg

o

bezr

oboc

ia (w

%)

RepublikaSłowacka 2 649 998 379 553 335 490 14,32 12,66

Województwo Żilińskie 330 697 40 351 35 997 12,20 10,89

Bytcza 14 128 2 426 2 235 17,17 15,82

Ćadca 42 632 5 616 4 739 13,17 11,12

KysuckieNowe Miasto 15 710 2 304 2 109 14,67 13,42

Namestowo 23 436 3 503 3 138 14,95 13,39

Twardoszyn 15 985 2 302 2 110 14,40 13,20

Żilina 76 403 6 144 5 640 8,04 7,38

Dane na 30.9.2009 r.

3. Sposoby poszukiwania pracy

3.1 Media (krajowe i regionalne)

Oferty pracy u słowackich pracodawców są publikowanew prasie krajowej (np. dziennik Pravda - www.pravda.sk,SME - www.sme.sk) albo regionalnej, jak np. tygodnikiŽilinské noviny, Žilinský večerník, Naša Orava alboKysucké noviny (wersje internetowe są udostępnione nastronie: www.regionalnenoviny.sk)

3.2 Publiczne służby zatrudnienia, sieć EURES

Słowackie, polskie i czeskie urządy pracy w regionieprzygranicznym tworzą Partnerstwo EURES-T„Beskydy“, którego misją jest stworzenie wspólnegoprzygranicznego rynku pracy. Ze strony słowackiej doPartnerstwa przygranicznego włączone są następująceurzędy:

w Żilinie (ul. Hurbanova 16, 010 01 Žilina, tel. 00421 41 2440 104),

w Ćadcy (Matičné námestie 1617, 022 01 Čadca, tel. 00421 41 2448 812)

oraz w Namestowie (námestie A. Bernoláka 381/4, 029 01 Námestovo, tel. 00421 432445303).

Usługi EURES są świadczone przez doradców EURES,których głównym zadaniem jest doradztwo i pomoc dlaosób indywidualnych i pracodawców, którzy chcąpracować, lub którzy chcą zatrudnić pracownikówz innych państw EOG. Informacje dotyczące sieciEURES dostępne na stronie www.eures.europa.eu orazwww.eures.sk). Osoby, które chciałyby pracować naSłowacji, mogą skorzystać z pomocy doradcówEURES; na obszarze EURES-T „Beskydy“ są to: Ćadca Eva Horeličanová

(eva.horelicanova@upsvar.sk)Namestowo Ferdinand Bolibruch

(ferdinand.bolibruch@upsvar.sk) Żilina Iveta Hluchá

(iveta.hlucha@upsvar.sk)

3.3 Portale internetowe z ofertami pracy

Największe słowackie portale internetowe, którezawierają oferty pracy: www.profesia.sk, www.upsvar.sk,www.praca.sk, www.mojapraca.sk, www.ponuky.sk.

3.4 Inne sposoby szukania pracy

Innym sposobem poszukiwania pracy może być sko-rzystanie z usług agencji pośrednictwa pracy. Zgodnieze słowackim prawem, świadczenie usług pośrednictwapracy wymaga uzyskania pozwolenia, które wydajeUrząd Pracy, Spraw Socjalnych i Rodziny (UPSVaR).Lista agencji, które pośredniczą w zatrudnieniu, dostępnajest na stronie internetowej www.upsvar.sk.

4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych,zawody regulowane

Dyplomy uzyskane na czeskich lub polskichuniwersytetach są na Słowacji uznawane automatycznie.W przypadku, kiedy przedmioty wykładane w ramachdanego programu studiów na Słowacji są tylko czę-ściowo zgodne z przedmiotmi, które kandydat studiowałw Czechach albo w Polsce, wymagane są egzaminyuzupełniające z brakującego zakresu. O tym, czy teegzaminy są niezbędne, decyduje Centrum ds.równoważności dyplomów przy Instytucie Informacjii Prognoz Szkolnictwa (842 44 Bratislava, ul. StaréGrunty 52). Aby wykonywać pracę w niektórychzawodach należy uzyskać odpowiednie kwalifikacje,potwierdzone dyplomem lub certifikatem. Europejskieprzepisy wyznaczają stopnie kwalifikacji, definują jaki typszkolenia jeste niezbędny dla danego stopnia kwalifikacjii ustalają sposób występowania o uznanie kwalifikacji –odnosi się to tylko do tych zawodów, które sąregulowane, to znaczy, że wymagają specjalnychkwalifikacji. Jeśli jednak nie ma obowiązku posiadaniaszczególnych kwalifikacji do wykonywania zawodu (np.sprzedawcy), nie ma powodu, aby wymagać ich uznania.Jeśli organy danego Państwa uznają, że ukończonekursy i szkolenia i ich poziom odbiegają od tychstosowanych lokalnie, mogą je uznać pod warunkiemdopełnienia dalszych wymagań (np. wykazanie praktykiw danym zawodzie w Państwie czasowego pobytu albozdanie uzupełniającego testu znajomości). Organy sązobowiązane do podjęcia decyzji w ciągu 4 miesięcy odotrzymania kompletnego wniosku. Za uznanie kwalifikacjimożna żądać opłaty. Informacje dotyczące zawodówregulowanych i uznania kwalifikacji zawodowych naSłowacji można uzyskać w Ministerstwie Szkolnictwa.Kompletna lista zawodów regulowanych dostępna jest nastronie internetowej: http://www.minedu.sk/SUDV/UDV - /UDVdoc/20050818_Zoznam_regulovanych_povolani_v_SR.pdf.

IV. WARUNKI PRACY

1. Umowa o pracę i czas trwaniastosunku pracy

Przyjęcie pracy u słowackiego pracodawcy łączy sięz podpisaniem umowy o pracę. Ze względu na długośćtrwania stosunku pracy wyróżniamy umowę o pracę naczas określony i czas nieokreślony.

2. Niestandartowe zatrudnienie – umowy o prace wykonywane pozastosunkiem pracy

Pracodawca może podpisać z osobą fizyczną umowęzlecenie, jeśli czas wykonywania danej pracy nie jestdłuższy niż 350 godzin w roku kalendarzowym. Umowazlecenie jest zawierana na piśmie, najpóźniej na jedendzień przed rozpoczęciem wykonywanych pracy i określarodzaj pracy, czas w którym ma być wykonywana,planowany zakres pracy i ustalone wynagrodzenie zawykonanie zadania. Na podstawie umowy o wykonanie pracy można świad-czyć pracę przez nie więcej niż 10 godzin tygodniowo.Pracodawca może zatrudnić osobę fizyczną, która mastatut studenta na podstawie umowy o pracę studenta.Praca wykonywana w ramach takiej umowy nie możeprzekraczać połowy tygodniowego czasu pracy. Umowao prace tymczasowa z osoba fizyczna posiadającą statusstudenta musi być sporządzona na piśmie i zawieraćnastępujące informacje: rodzaj pracy, wynagrodzenie,godziny pracy i czas trwania umowy. Umowa taka możezostać zawarta na czas określony lub nieokreślony.Pracodawca może, po pisemnym uzgodnieniuz pracownikiem, przenieść go czasowo na stanowiskopracy u innego pracodawcy (pracodawcy tym-czasowego). Umowa powinna wówczas określać nazwępracodawcy tymczasowego, u którego będziewykonywał prace pracownik, datę rozpoczęcia pracy,stanowisko i miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenieoraz czas wykonywania pracy czasowej.

3. Podpisanie umowy o pracę

Umowa zawierana między pracodawcą i pracownikiemmusi obejmować następujące informacje: rodzaj pracy,miejsce wykonywania pracy, dzień rozpoczęcia pracy,

warunki płacy, czas trwania umowy, termin wypłaceniawynagrodzenia, czas pracy, liczba dni urlopu i długośćokresu wypowiedzenia. W umowie może też być zawartyokres próbny, nie dłuższy niż 3 miesiące.

4. Rozwiązanie umowy o pracę

Stosunek pracy potwierdzony umową o pracę może byćrozwiązany za porozumieniem stron, po wypowiedzeniu,w trybie natychmiastowym, lub po zakończeniu okresupróbnego. Umowa na czas określony kończy sięz upływem czasu na jaki była zawarta. Pracodawca możewypowiedzieć umowę pracownikowi tylko z powodówokreślonych w prawie. Okres wypowiedzenia dlapracodawcy i pracownika jest taki sam i wynosi dwamiesiące. Jeśli wypowiedzenie dotyczy pracownika, któryu danego pracodawcy pracował co najmniej pięć lat,okres wypowiedzenia wynosi trzy miesiące.

5. Przepisy dotyczące pracy kobiet

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracępracownicy, która jest w ciąży (od momentu, w którympoinformuje o tym pisemnie i przedłoży potwierdzenielekarskie) lub w czasie trwania urlopu macierzyńskiegolub urlopu wychowawczego. Kobiety mają prawo dourlopu macierzyńskiego i wychowawczego.

6. Czas pracy, urlop wypoczynkowy

Zgodnie z prawem, czas pracy na Słowacji wynosi niewięcej niż 40 godz. tygodniowo. W zależności od typupracy normalny czas pracy wynosi od 37 i ½ godziny do40 godzin tygodniowo. Pracownicy zazwyczaj wykonująpracę przez 5 dni tygodniowo. Przerwa w pracy wynosi30 minut i nie jest wliczana do czasu pracy. Prawo doprzerwy przysługuje pod warunkiem wykonywania pracydłużej niż przez 6 godzin dziennie. Inny układ czasupracy może być negocjowany w układzie zbiorowym lubumowie o pracę. Kodeks pracy określa równieżnieprzerwany dzienny wypoczynek w liczbie 12następujących po sobie godzin w ciągu 24 godzin,nieprzerwany wypoczynek w tygodniu przez 2 następujące po sobie dni raz na tydzień, warunkiwykonywania pracy w dniach wolnych do pracy, pracyw nocy i pracy w nadgodzinach. W przypadku pracyw nadgodzinach pracownikowi przysługuje, poza wyna-

grodzeniem, dodatek do płacy. Jeśli pracownik ustaliz pracodawcą, że za nadgodziny otrzyma czas wolny, nieprzysługuje mu dodatek do płacy. Średni tygodniowyczas pracy nie może być dłuższy niż 48 godzin.Specjalne przepisy dotyczą osób młodych, kobietw ciąży, kobiet i mężczyzn opiekujących się dziećmii pracowników niepełnosprawnych. W roku kalendarzowym przysługuje minimum 4 tygodniepłatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik za-trudniony na podstawie umowy o prace dłużej niż 15 lat korzysta z 5 tygodni płatnego urlopu, nauczyciele - z 8 tygodni urlopu w ciągu roku. Przedłużenie wymiaruurlopu wypoczynkowego jest możliwe w umowiezbiorowej.

7. Wynagrodzenie.

Płaca minimalna od 1.1.2010 r. wynosi 307,70 euro.Z wynagrodzenia brutto się potrącane jest ubezpieczeniespołeczne i podatek dochodowy.

7.1 Otwarcie konta w banku

Konto w banku można otworzyć w dowolnym banku naterenie całej Słowacji; wymagany jest tylko dowódosobisty.

8. Podatek dochodowy od osóbfizycznych

Podatek dochodowy od osób fizycznych wynosi 19% (bez wzglądu na wysokość dochodu). Podatek płaci się od dochodów pochodzących z:

• wykonywania pracy,• wykonywania działalności gospodarczej, innej

pracy na własne konto i najmu, • kapitału, • innych źródeł.

Nieopodatkowana część zarobku: Podstawę opodatkowania pomniejsza się o 22,5 – krotność minimum życiowego, obowiązującego 1 stycznia roku podatkowego (jest to minimum życiowedla osób dorosłych, wg stanu na dzień 1 lipca 2009 r. minimum życiowe wynosiło 185,19 euro).Taką samą kwotę może odliczyć na współmałżonka,który nie posiada własnych dochodów. Jeśli współ-małżonek/współmałżonka osiąga zarobek niższy niż 22,5

krotność minimum życiowego, odlicza się różnicę pomię-dzy tym zarobkiem a tą sumą. Powyższe zasady dotyczątylko podatników posiadających nieograniczonyobowiązek podatkowy, którzy mają prawo stałego pobytuna terenie Słowacji. Do dochodów nie zalicza się rentyinwalidzkiej, innych zasiłków socjalnych i stypendiówsocjalnych.Więcej informacji: www.drsr.sk/wps/portal.sk.

8.1 Rozliczenie podatku dochodowego z pracywykonywanej przez pracownika przygranicznego

Podatnik nie może wybrać państwa, w którym będziepłacił podatki z dochodów z działalności. Umowao unikaniu podwójnego opodatkowania (dotyczącaPolski i Czech) określa warunki, po spełnieniu którychdane Państwo ma prawo do opodatkowanie dochodówz działalności. Ogólna zasada stanowi, że wynagro-dzenia, zarobki i inne dochody z wykonywania pracynajemnej podlegają opodatkowaniu w państwiewykonywania pracy (w państwie źródła). Podobnie jeślirezydent słowacki wykonuje działalność za granicą,dochód z tej działalności jest – według umowy -opodatkowany za granicą. Metody opodatkowania okre-ślają krajowe wewnętrzne przepisy obowiązujące zagranicą. Przedmiotowa umowa wskazuje także wyjątek od tejzasady – dochody uzyskane z tytułu wykonywania pracyza granicą (w drugim Umawiającym się państwie), pod-legają opodatkowaniu tylko w państwie zamieszkania(rezydencji) podatnika, jeżeli podatnik spełniajednocześnie następujące warunki:a) pracownik jest zatrudniony za granicą przez 1 lubwięcej okresów, które nie są dłuższe niż 183 dni w jakimkolwiek dwunastomiesięcznym okresie, ewen-tualnie w roku kalendarzowym (w zależności od zapisuwe właściwej umowie o unikaniu podwójnegoopodatkowania) i b) wynagrodzenie wypłacane jest przezpracodawcę albo w imieniu pracodawcy, który jestrezydentem za granicą, i c) Premia nie jest wypłacanaprzez słowacki oddział firmy, która ma siedzibę zagranicą

9. Składki na ubezpieczenie zdrowotnei społeczne wynikające ze stosunkupracy na Słowacji

9.1 Ubezpieczenie społeczne:

Składki na ubezpieczenie chorobowe, emerytalnei z tytułu bezrobocia płaci za pracownika pracodawca.Pracodawca dokonuje potrąceń na poszczególne rodzajeubezpieczenia, które jest zobowiązany płacić pracownik.Pracownik płaci ubezpieczenie:

• chorobowe: 1,4 % podstawy wymiaru, • emerytalne: 4 % podstawy wymiaru, • na wypadek inwalidztwa: 3 % podstawy wymiaru, • z tytułu bezrobocia: 1 % podstawy wymiaru.

Podstawą wymiaru jest wynagrodzenie pracownika zawykonywaną pracę. Minimalną podstawą wymiaru jestpłaca minimalna - od 1.1.2010r. - 307,7 euro.Więcej informacji: www.socpoist.sk

9.2 Ubezpieczenie zdrowotne:

Pracownik płaci ubezpieczenie w wysokości 4% swojegowynagrodzenia.Minimalną podstawą wymiaru jest płaca minimalna - od 1.1.2010 r. - 307,7 euro.Wykaz kas ubezpieczenia zdrowotnego na Słowacji:

DÔVERA ubezpieczalnia chorobowa s.a.,www.dovera.skVšeobecná zdravotná poisťovňa, a.s., www.vszp.skUnion zdravotná poisťovňa, a.s., www.unionzp.sk

9.3 Ubezpieczenie pracowników przygranicznych

Pracownik wykonujący pracę na obszarze jednego pań-stwa podlega ubezpieczeniu według prawodawstwa tegopaństwa, nawet jeśli mieszka w innym państwie albo jeślifrima albo pracodawca, który go zatrudnia, ma zareje-strowaną siedzibę lub miejsce wykonywania działalnościna obszarze innego państwa członkowskiego. Osobasamozatrudniona działająca w jednym Państwie podlegaprawodawstwu tego państwa, nawet jeśli mieszka naobszarze innego państwa.

10. Świadczenie usług przygranicznych

Obywatel polski, który zamierza prowadzić działalnośćna terenie Słowacji jako osoba fizyczna, musi zgłosić sięw Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej w miejscu,w którym zamierza wykonywać i zgłosić faktwykonywania działalności lub złożyć wniosek o wydaniewłaściwych zezwoleń.

Urzędy ds. Działalności Gospodarczej na Słowacji:

www.zivnostensky.urad-online.sk/Rejestr handlowy: www.orsr.sk

Rejestr działalności gospodarczej www.zrsr.sk

Centralny portal administracji publicznej: www.portal.gov.sk

Narodowa agencja dla małych i średnich przedsiębiorstw: www.nadsme.sk

11. Instytucje i organizacje doradcze dlaprzedsiębiorców w regionie PartnerstwaEURES – T Beskydy

SŁOWACKA IZBA HANDLOWO - PRZEMYSŁOWA:www.sopk.skŻilińskie biuro regionalne SOPK: Adres: Hálkova 31, 010 01 Žilina, tel.: 041/7235655, fax: 041/7235653, email: sekrza@za.scci.sk

SŁOWACKO - POLSKA IZBA HANDLOWA:www.spok.skAdres: Hálkova 31, 010 01 Žilina, Tel. / Fax: 00421-41-7235 102, E-mail: polskoza@za.scci.sk

CENTRA INFORMACJI GOSPODARCZYCH (BIC) -BIC Bratislava s.r.o. Adres: Zochova 5, 811 03Bratislava Tel. 00421-2-53175 95, 531 75 15 Fax: 00421-2-53175 22 E-mail: bic@ba.sknet.sk

Pro - Orawa fundacja dla rozwoju OrawyAdres: Radlinského 30, 026 0l Dolný Kubín Tel.: 00421-43-864 054 Fax: 00421-43-3096 E-mail: jackulik@netlab.sk

Tłumacze przysięgli – język polski i słowacki:Zbigniew Stebel, Tel.: 00 421 2 52 63 30 01 – 03 Ryszard Zwiewka, Tel.: 00 421 2 64 36 17 43, 00 421 908 746 709

Stanisława Handulová, Tel.: 00 421 2 53 41 41 74Prawnicy, którzy specjalizują się w prawiehandlowym i władają językiem polskim:

KANCELARIA ADWOKACKA: Mgr. Ľudmila Vorčáková Adres: Národná 4, 010 01 ŽILINATel.: +421-41-5652 816 Fax.: +421-41-5652 816 e-mail.: vorcakova2@hotmail.comhttp:// www.adwokatvorcakova.eu

KANCELARIA ADWOKACKA:JUDr. Marianna Dobríková Adres: Rázusova 3, 036 01 MARTINTel.: +421-43-4220 305, Fax.: +421-43-4220 305e-mail: dobrikova@nextra.sk

V. WARUNKI ŻYCIA

1. Pozwolenie na pobyt (procedury, wymagane dokumenty)

Wydawania zezwoleń na pobyt dla cudzoziemcówreguluje ustawa nr 48/2002 w sprawie pobytucudzoziemców oraz o zmianie niektórych ustaw.Pobyt na terenie Słowacji dłuższy niż 90 dni musi byćzarejestrowany w regionalnym wydziale policji dlaobcokrajowców (dotyczy to zarówno pracowników jaki członków ich rodzin). Przy rejestracji należy przedłożyćdokument podróży i dowód potwierdzający pobyt naterenie Słowacji (potwierdzenie pobytu w hotelu lub pen-sjonacie lub umowa najmu mieszkania). Na żądaniemieszkańca UE/EOG organ policyjny jest zobowiązanywydać potwierdzenie o rejestracji.

2. Sytuacja mieszkaniowa

Na Słowacji ceny mieszkań i domów są dość wysokie.W regionalnych dziennikach zamieszczane są ogłoszeniao sprzedaży nieruchomości. Można też skorzystaćz usług biura nieruchomości, który za swoje usługipobierają opłaty (procent z transakcji). Oferty najmudomów są rzadkie, najczęściej wynajmuje się mie-szkania. Ogłoszenia można znaleźć w prasie, w internecie (np. www.reality.sk, www.ubytujsa.sk,www.reality.sme.sk – oferty mieszkania) albo w biurachnieruchomości.

Ceny za wynajem zależy od wielkości miasta. Te ceny nieobejmują opłat za media, które płacą lokatorzy. Czynszjest płacony najczęściej co miesiąc. Niezbędne jest teżpodpisanie umowy najmu. Opłaty związane z utrzy-maniem budynku (prąd, kanalizacja, wywóz odpadkówitp), są pobierane przez lokalne firmy i płacone przez wła-ściciela mieszkania. Informacje o mieszkaniach albo domach na wynajem dosprzedaży w regionie żilińskim można znaleźć nastronach http://www.zilina.sk/uvod-inzercia (sekcje: byty,ubytovanie), (prenájom, podnájom).Średnia cena za m² mieszkania wedługwww.cupofcity.com

3. Koszty utrzymania

Koszty życia różnią się w zależności od regionui obowiązujących w nim cen, np. za energię elektryczną,wodę (w większych miastach te opłaty mogą wynosić tylesamo, co czynsz za mieszkanie).Zakupy można robić w sklepach (zazwyczaj otwartych od8:00 do 18:00) lub supermarketach (otwartych od 6:00 do21:00). Przy zakupach można płacić gotówką albokartami kredytowymi (np. Maestro, Visa Electron).

4. Nauczanie języka słowackiego dlaobcokrajowców

Kursy języka słowackiego są organizowane przez • Instytut słowacki w Pradze (ul. Jilská 450/16,

11000 Praha 1, tel. 00420 224 948 135) • i Warszawie (ul. Krzywe Koło 12/14a, 00-270

Warszawa, tel. 0048 22 635 76 12). Oprócz tego są kursy dla obcokrajowców organizowaneprzez słowackie firmy szkoleniowe, np.

• BRAINY (Ružová 30, 010 01 Žilina, tel. 00421 417 645 826, brainy@brainy.sk, www.brainy.sk) albo

• inFORM vydavateľstvo s.r.o (Slnečné námestie 3471, 010 15 Žilina tel.: 00421 905 335 574, inform@inform.sk, www.pragmazilina.sk).

5. System edukacji i rok szkolny

Wychowanie przedszkolne jest obowiązkowe dladzieci w wieku od 2 do 6 lat i odbywa się w przed-

szkolach (Materska skola). Obowiązek szkolny roz-poczyna się na początku roku szkolnego po ukończeniuprzez dziecko 6 roku życia. Szkoła podstawowa(Zakladna skola) trwa 9 lat. Po jej skończeniu uczniowiew wieku od 15 do 16 lat mogą kontynuować naukęw liceum (nauka trwa 4 lata i kończy się egzaminem),specjalistycznej szkole średniej (SOŠ, również 4 lata;przygotowanie do zawodów techniczno-ekonomicznych,ekonomicznych, pedagogicznych lub artystycznych któremoże być kontynuowane na uniwersytecie) albow średniej szkolej zawodowej (SOU - 3 lata naukiukończone egzaminem zawodowym; program naukiobejmuje część teoretyczną i praktyczną) do wieku 18/19 lat. Studia licencjackie trwają 3—4 lata i są zakoń-czone obroną pracy dyplomową, egzaminem pań-stwowym i udzieleniem tytułu licencjata (Bachelor).Absolwenci mogą kontynuować naukę na uniwer-sytecie lub szkole wyższej, są też przygotowani dowejścia na rynek pracy. Tytuł magistra (Mgr.) oraz dyplominżyniera (Ing.) przysługuje po zakończeniu przynajmniej4-letnich studiów (dla osób posiadających tytuł licencjatamaksymalnie 3-letnich). Studia medyczne i wetery-naryjne trwają 6 lat, absolwenci otrzymują tytuł doktoramedycyny (MUDr.) albo doktora medycynyweterynaryjnej (MVDr.). Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej – www.minedu.skWojewódzki Urząd Edukacji w Żiline – www.ksuza.sk

5.1 Szkolenia, kursy, podnoszenie kwalifikacji

Szkolenia dla pracujących są organizowane głównieprzez szkoły średnie i instytucje szkoleniowe i odbywająsię na odległość (e-learning), w systemie wieczorowymalbo korespondencyjnym. Oprócz tego organizowane sąkursy dla osób z kwalifikacjami, które chcą je pogłębić,uzupełnić lub uzyskać nowe, bardziej dostosowane doaktualnej sytuacji na rynku pracy. Informacje o takichszkoleniach można uzyskać w Urzędzie Pracy, SprawSocjalnych i Rodziny (UPSVaR) i na stronachinternetowych (np. www.vzdelanie.sk, www.teledom.sk,www.aveducation.sk).

6. Prawo jazdy

Obywatele państw UE/EOG mogą przy poruszaniu sięsamochodami używać prawa jazdy wydanego w swoimpaństwie.

VI. GDZIE SZUKAĆDODATKOWYCH INFORMACJI?

Adresy stron internetowych, gdzie osoby zainteresowanemogą znaleźć szczegółowe informacje:www.nrsr.sk – ogólne informacje o słowackim systemiepolitycznym i administracyjnym www.prezident.sk – oficjalna strona internetowaprezydenta Republiki Słowackiej www.government.gov.sk – oficjalna stronainternetowa rządu słowackiego www.portal.gov.sk – centralny portal administracjipaństwowej

Ministerstwo finansów - www.finance.gov.sk Ministerstwo gospodarki – www.economy.gov.sk Ministerstwo pracy, spraw socjalnych i rodziny– www.employment.gov.sk Ministerstwo sprawiedliwości – www.justice.gov.skMinisterstwo edukacji – www.education.gov.skMinisterstwo spraw zagranicznych – www.foreign.gov.skMinisterstwo zdrowia – www.health.gov.sk

Ogłoszenia dotycząca mieszkania (hotele, pensjonaty):www.inzeraty.sk, www.tourist-site.sk

Wolny czas (kina, teatry, wydarzenia kulturalne):www.culture.gov.sk, www.kultura.sk, www.kino.sk,www.theatre.sk, www.divadlo.sk, www.zabava.sk,

Edukacja: www.education.gov.sk, www.skoly-info.sk,www.education.sk, www.vzdelanie.sk,www.vysokaskola.sk, www.strednaskola.sk,

Zabezpieczenie społeczne:www.employment.sk, www.socpoist.sk, www.vszp.sk, www.business-slovakia.sk

Podróżowanie: www.travel.sk, www.cp.sk, www.cp.zoznam.sk,www.odchody.sk,

Status pracowników przygranicznychw kwestiach zabezpieczenia społecznego i opodatkowania

1. Praca za granicą

Stałe mieszkanie w jedym kraju i codzienne dojeżdżaniedo innego kraju w celu wykonywania pracy ma w UniiEuropejskiej specjalny status. Sytuacje takie często poja-wiają się w regionach przygranicznych. Ludzi, którzy dojeżdżają do pracy za granicą w państwieczłonkowskim innym niż ich miejsca zamieszkania, okre-śla się jako pracowników transgranicznych. Wg przepisów UE, pracownikiem przygranicznym jestosoba wykonująca pracę lub samozatrudniona w jednymkraju członkowskim, a mająca miejsce zamieszkaniaw innym kraju członkowskim, do którego wraca codzien-nie lub przynajmniej 1 raz w tygodniu. Pracownicy pod-legają przepisom tego kraju, w którym są zatrudnieni.W tym kraju odprowadzają również składki na ubezpie-czenie zdrowotne i chorobowe. W tym czasie oni oni ani nieubezpieczeni członkowie ichrodzin nie muszą płacić składek na ubezpieczenie zdro-wotne w kraju zamieszkania. Zaletą jest to, że pracownikma prawo pełnej opieki medycznej zarówno w krajuwykonywania pracy jak i kraju zamieszkania.

2. Bezrobocie

Po utracie zatrudnienia pracownik przygraniczny maprawo do zasiłku dla bezrobotnych w kraju zamieszkania,z wyjątkiem częściowego bezrobocia lub przeniesieniainteresów życiowych do kraju ostatniego zatrudnienia. Niezbędnym warunkiem jest posiadanie dokumentuwydanego przez instytucję właściwą kraju członkow-skiego, którego przepisom podlegał pracownik, (dawniejformularz europejski E301), o wystawienie którego pra-cownik musi wystąpić do instytucji właściwej w kraju, w którym ostatnio był zatrudniony.

3. Dokumenty europejskie:

Dokument potwierdza zatrudnienia nabyte w różnychpaństwach UE w celu ewentualnego ubiegania sięo świadczenia z tytułu bezrobocia. Formularz potwierdzaokres, który należy brać pod uwagę przy przynawaniuprawa do zasiłku dla bezrobotnych, za jego pośrednic-twem można także potwierdzić okresy ubezpieczeniazdrowotnego za granicą. Pracownik musi wystąpićo wydanie dokumentu do instytucji właściwej w kraju

ostatniego zatrudnienia. O dokument można wystąpićtakże po powrocie do kraju zamieszkania. Do wnioskunależy dołączyć kopie dokumentów takich jak: świadec-two pracy, paski wypłat, numer identyfikacyjny ubezpie-czenia, umowa o pracę itp. Czas wydania dokumentumoże być różny w róznych krajach. Dokument do transferu świadczeń z tytułu bezrobociamiędzy poszczególnymi krajami /dawniej E303/. Ogólnazasada mówi, że bezrobotny, który ma prawo do zasiłkudla bezrobotnych i jest zarejestrowany w urzędzie pracyprzez 4 tygodnie ma prawo wystąpić z wnioskiemo transfer tego zasiłku do innego kraju UE, w którym chceszukać pracy. Wnioskodawca musi zwrócić się do wła-ściwej instytucji o wydanie dokumentu. Po przyjeździe doinnego kraju bezrobotny powinien zgłosić się w ciągu 7 dni do właściwego urzędu pracy w tym kraju, w celupobierania transferowanego zasiłku dla bezrobotnych.Maksymalny czas transferu zasiłku za granicę wynosi 6 miesięcy. Jeśli w tym czasie bezrobotny nie znajdziezatrudnienia w kraju poszukiwania pracy, powinienwrócić z powrotem do kraju, który wydał formularz E303.

EMERYTURA

Pracownik przygraniczny ma prawo do emeryturyw kraju, w którym pracuje. Emeryturę może otrzymaćz każdego państwa członkowskiego, w którym był ubez-pieczony przez co najmniej 1 rok. O emeryturę wystaczywystąpić w kraju zamieszkania, urząd będzie kontakto-wał się z odpowiednimi organami w innych krajach człon-kowskich. Pracownik będzie otrzymywał świadczenie,które jest wypłacane w wysokości proporcjonalnej, odpo-wiadającej proporcji okresów ubezpieczenia przebytychw danym państwie członkowskim do sumy okresówubezpieczenia przebytych we wszystkich zainteresowa-nych państwach członkowskich. Wiek emerytaly jestróżny w różnych państwach członkowskich.

ŚWIADCZENIA CHOROBOWE, Z TYTUŁUMACIERZYŃSTWA I RÓWNOWAŻNEŚWIADCZENIA DLA OJCA

W przypadku choroby pracownik przygraniczny maprawo wyboru. Może uzyskać świadczenia w państwieczłonkowskim, w którym mieszka, lub w państwie człon-kowskim, w którym pracuje.Specjalne zasady stosuje się do członków rodzin pra-cowników transgranicznych, którzy są uprawnieni do

świadczeń rzeczowych również podczas pobytuw państwie członkowskim, w którym pracownik jestzatrudniony.

ŚWIADCZENIA RODZINNE

Pracownik przygraniczny może ubiegać się o świadcze-nia rodzinne na dzieci w państwie, w którym jest ubez-pieczony z tytułu zatrudnienia, chociaż mieszka w innymkraju. Przy ustalaniu państwa właściwego do wypłacaniaświadczenia bierze się również pod uwagę zatrudnieniedrugiego rodzica i miejsce stałego pobytu dzieci.

Dokumenty

Zaświadczenie dotyczące składu rodziny dla potrzeb przy-znania świadczeń rodzinnych /dawniej formularz E401 /.Wniosek o informacje dotyczące uprawnienia do świad-czeń rodzinnych w państwie członkowskim, w którymmieszkają członkowie rodziny / dawniej formularz E411 /.

OPIEKA ZDROWOTNA

Do zabezpieczenia prawa do opieki zdrowotnej w oby-dwu krajach (pracy i  zamieszkania) służy dokument/dawniej formularz E106/ potwierdzający status pracow-nika przygranicznego. Najpierw należy zwrócić się do zagranicznego zakładuubezpieczeń o wydanie dwóch egzemplarzy dokumentu/dawniej formularza E106 /. Dokument należy dostarczyćdo zakładu ubezpieczeń zdrowotnych (w Polsce – doNarodowego Funduszu Zdrowia), który wydaje poświad-czenie. Poświadczenie jest ważne przez okres określonyw dokumencie i  należy się nim posługiwać podczaswizyty u lekarza, w szpitalu lub korzystania z innychusług medycznych.

Dokumenty

Dokument potwierdzający przebyte okresy ubezpiecze-nia lub zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej /dawniejE104/. Obywatel wykonujący pracę za granicą występujeo  dokument do instytucji właściwej w kraju, w którymzakończył zatrudnienie, i  po powrocie przedstawiaw swojej instytucji ubezpieczeniowej. Dokument potwierdzający prawo do świadczeń zdrowot-nych dla osób zamieszkałych w innym państwie człon-kowskim UE, ale przebywają w kraju zamieszkania /daw-niej E106/. Pracownik składa wniosek w zagranicznejinstytucji, w której jest ubezpieczony. Wystawiony doku-

ment przedkłada następnie ubezpieczalni zdrowotnejw kraju zamieszkania, w którym był ostatnio ubezpie-czony. Na podstawie tego dokumentu ma prawo dopełnej opieki zdrowotnej w obydwu krajach.

PODATKI

Dochody pracowników przygranicznych mogą być opo-datkowane w jednym lub obydwu państwach. Aby niedochodziło do podwójnego opodatkowania stosuje sięumowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartepomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi. Ponieważ kwestie związane z  podatkiem dochodowymod osób fizycznych nie zostały ujednolicone na poziomieunijnym, sprawy te regulowane są przez ustawodawstwokrajowe i  traktaty, jakie dane państwo zawarło z  innymipaństwami. Każdy przypadek opodatkowania jest indywidualny, dla-tego najlepszą radą jest zachowywanie wszystkichpotwierdzeń odprowadzania podatku i  obowiązkowychskładek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.