Waterophetschoolplein?Module“Wateroverlast”

Regio“NoordHolland”

TekstboekNaam:

Klas:

1

InhoudH1Watiswateroverlast? 2

1.1Extreemweerengemiddeldweer 2

1.2Klimaatverandering 5

1.3Gevolgenvaneenhoosbui 6

H2Hoewerktdewaterkringloopineenstedelijkeomgeving? 7

2.1Dewaterkringloop 7

2.2Sponswerkingvandegrond 7

2.3Dewaterkringloopineenstedelijkeomgeving 8

H3Watbepaaltdesponswerking? 9

H4Waarisdekansopwateroverlastinjouwwoonplaatshetgrootst? 11

H5Watkanertegenwateroverlastwordengedaan? 12

2

1 Watiswateroverlast?

1.1 ExtreemweerengemiddeldweerOp28juli2014vondereenhoosbuiplaatsindeRegioIJmond.MetnameBeverwijkenHeemskerkwerdengetroffen(bron1). Intweeuurtijdvieler95mmneerslag.Dit iseen laagvanbijna10cmwater!Omtebepalenofditveelismoetjehetvergelijkenmetdeklimaatgegevens.Enzoalsjeweetishetklimaathetgemiddeldeweerdatovereenperiodevan30jaarisgemeten.

Bron1: Foto’s vanwateroverlast in deRegio IJmondbij Beverwijk enHeemskerk in 2014 (Bron: ??? /Dirk van Zaanen /www.112ijmond.nl).

Uitbron2kunjeafleidendatergemiddeldindemaandjuliongeveer80mmneerslagvalt.Op28juli2014isdusmeergevallendanergemiddeldindemaandjulivalt.Endanis95mmintweeuurtijdveel.

Bron2toontgemiddeldewaardenvoordeneerslagpermaandindeafgelopen30jaar.Maarhetisnatuurlijknietzodathetconstantregent. Indewinterregenthetgemiddeldgezienongeveer10%vandetijd,enindezomerongeveer5%vandetijd(Bron3).Regenvaltdusaltijdinperioden.Enalsdezeperiodenkortdurennoemenwedatbuien.Dehoeveelheid regenwaterdieperbui valt, kanheel erg verschillen. Dit wordt ook wel regenintensiteit genoemd. De regenintensiteit is dehoeveelheidneerslagdiepertijdseenheidvalt.Indezomerisdeintensiteitvanderegengemiddeldgenomen hoger dan in de winter (Bron 4). De gemiddelde regenintensiteit is in de maand juli 2mm/uur.Tijdensderegenbuivan28juli2014bijBeverwijkenHeemskerkvieler95mmin2uur.Datisdusextreemveel!

3

Bron2:Gemiddeldeneerslagpermaand,gebaseerdopgegevensvan1985tot2015.

Bron3:Gemiddeldpercentagevandetijdmetneerslagpermaand,gebaseerdopgegevensvan1985tot2015.

Bron4:Gemiddeldeintensiteitvanregenpermaand,gebaseerdopgegevensvan1985tot2015.

4

Regenkanopbasisvandeintensiteitonderverdeeldworden(bron5).Bijeenregenbuivanmeerdan25mm ineenuur isgevallen,ofalser10mm in5minuten isgevallen spreekthetKNMIvaneenhoosbuiofwolkbreuk.

Bron 5: Screenshots van de app Buienalarm, die de neerslagintensiteit over een periode van 2 uurweergeeft. Links eenscreenshotvaneenkortehoosbui,enrechtsvaneenextremehoosbui.

Dekansopeenhoosbuiisnietgroot.Tochmaaktbijnaiedereenditweleensmee.Bron6laatdetop7zienvanmeestextremehoosbuien tussen2000en2017.Extremehoosbuienkomenheelweinigvoor.Hoevaakeenbuivoorkomtwordtde frequentiegenoemd.Hoeextremerdehoosbui,desteminderzevoorkomen.Uitbron6kunjeafleidendatallehoosbuienplaatsvondenindezomer.Ditisalsvolgtteverklaren:Opwarmedagenvindterveelverdampingplaatsuitmeren,rivieren,kanalen,ensloten.Daarnaastvindterookveelverdampingplaatsuitplanten.Alsdewarmeenvochtigeluchtvervolgensopstijgt,koelthijafenkanhijminderwaterbevatten.Aanheteindvanzo’nwarmedagkanerdaneenzwareregenbuivallenwaarbijookonweerkanvoorkomen.

Bron6:Detop7vangrootstehoosbuientussen2000en2016.*=BijdehoosbuibijBeverwijkenHeemskerkviel95mmin2uur.

Positie Datum Plaats Hoeveelheidneerslagin1uur

Nr1 28juni2011 Herwijnen 79mm

Nr2 2juni2003 Marknesse 73mm

Nr3 5augustus2002 Westdorpe 69mm

Nr4 29juni2005 Cabauw 65mm

Nr5 28juli2014 BeverwijkenHeemskerk 55mm*

Nr6 14juni2007 Hoogeveen 50mm

Nr7 23juni2016 Montfoort 41mm

5

1.2 KlimaatveranderingUitklimaatonderzoek isgeblekendatde frequentie vanhoosbuiendeafgelopen tientallen jaren istoegenomen. (bron7). Erwordt vanuit gegaandatNederland inde toekomstnog vaker temakenkrijgtmethoosbuien.Doormondialeopwarmingvanhetklimaatzullenerindezomernamelijkvakerwarmedagenzijn,metveelverdampingenaanheteindvandemiddageenonweersbui.Maarnietalleendefrequentievanhoosbuienzaltoenemen.Ookdeintensiteitzaltoenemen.Warmeluchtkannamelijk meer waterdamp bevatten. Als deze lucht afkoelt, zal er ookmeer water naar benedenkomen.

Bron7:Aantaldagenperjaarmetmeerdan50mmneerslag.Bron:https://cdn.knmi.nl

Het Nederlandse zeeklimaat wordt vooral gekenmerkt door gelijkmatigheid en kleine verschillen.Maardoorklimaatveranderingwordthetweerextremer.Ditbetekentdataandeenekanthetaantalhoosbuien toeneemt. Maar aan de andere kant kunnen er door klimaatverandering ook steedslangere perioden zonder neerslag voorkomen. En dat zal juist in zomerperiode gaan gebeuren dieookwarmerworden. Door het uitblijven van neerslag en de sterke verdamping kan dit leiden totwatertekorten.Indetoekomstzalerdusnaasthoosbuienookvakersprakekunnenzijnvandroogte.

6

1.3 GevolgenvaneenhoosbuiHetkrantenartikel(bron1)laatduidelijkziendathoosbuienkunnenleidentotwateroverlast.Slotenen riolen raken te vol en kunnen niet al het regenwater snel genoeg afvoeren,waardoor tunnels,straten en tuinen blank komen te staan en kelders onder water kunnen lopen. Deelektriciteitsvoorzieningkanonderbrokenworden.Hetverkeerheeftlastvanditwater:treinenlopenvertragingop,auto’skomenindefiletestaan,enpolitieenambulanceskunnenhundoelnietmeerbereiken.Voetgangersenfietserskrijgennattevoeten.Dewateroverlastkanenkeleurentotdagenaanhouden. Hoewel de kans op dodelijke slachtoffers klein is, komt het dagelijks levenwel stil teliggen.Deoverlastvoorbewonersisgrootendeschadekanoplopentotvelemiljoeneneuro’s.

Letopdatwateroverlastietsandersisdaneenoverstroming.Determoverstromingwordtnamelijkgebruikt voor de gevolgen van een dijk- of duindoorbraak, waarbij water het binnendijks gebiedinstroomt.Dittekstboekgaatoverwateroverlast,ennietoveroverstromingen.Hetiswelbelangrijkomhetverschiltebegrijpen.

In de vorig paragraaf is uitgelegd dat hoosbuien waarschijnlijk vaker voor zullen komen in detoekomst.Daarnaastwordtons landooksteedskwetsbaarder.Onsdichtbevolkte landraaktsteedsmeer verstedelijkt. Dus als er in de toekomst een hoosbui plaatsvindt, zal dat tot meer overlastleidendannu.

7

2 Hoe werkt de waterkringloop in een stedelijkeomgeving?

2.1 DewaterkringloopOm te begrijpen hoe wateroverlast kan ontstaan is het noodzakelijk om te begrijpen hoe dewaterkringloopwerkt.Waarschijnlijkhebjealeerderoverdewaterkringloopgehoord.Dekringloopbeginbijdezee.Dewarmtevandezonzorgtervoordatzeewaterkanverdampen.Hetwatergaatdan over van vloeibaar naar gasvormig. Als de waterdamp opstijgt en afkoelt, kan het minderwaterdamp bevatten. Het water wordt dan weer vloeibaar, en er ontstaan piepkleinewaterdruppeltjes. Dit wordt condenseren genoemd. Gezamenlijk vormen die piepkleinewaterdruppeltjes wolken. Als die piepkleine waterdruppeltjes samenklonteren tot grotewaterdruppels,worden ze steeds zwaarderenkunnen zenietmeerblijven zweven inde lucht. Zevallendannaarbenedenalsneerslag:regenofsneeuw.Eendeelvanhetregenwaterkanvervolgensoverhetoppervlakafstromennaarrivieren,dieweernaarzeestromen.Enzo isdekringloopweerrond!

Naast bovengenoemde route zijn er nog andere routes die water kan volgen, bijvoorbeeld viaplantenofviasneeuwenijs.Bron8laatdebelangrijksterouteszienindewaterkringloop.

Bron8:Dewaterkringloop

8

2.2 SponswerkingvandegrondEenbelangrijkerouteverlooptviadegrond.Tussenzandkorrelsenkleideeltjeszittennamelijkkleineruimtes.Alserregenvaltopdegrond,kanhetwaterdegrondintrekkenendezeruimtesopvullen.Dit proces wordt infiltreren genoemd, en het water dat tussen de zandkorrels of kleideeltjes zitnoemenwegrondwater.

Dus eigenlijk werkt grond net als een soort spons. Deze sponswerking heeft twee voordelen.Allereerstblijftermindersnelwaterophetoppervlakstaan,watdekansopwateroverlastverkleint.Daarnaast iser indrogeperiodenogwater indegrondbeschikbaarvoorplanten.Methunwortelskunnenplantenhetwateruitdegrondopzuigen,engebruikenomverdertegroeien.Eendeelvanhetgrondwaterkanlangzaamondergrondsstromen,richtingeenrivierofrichtingdezee.

De bovenstaande bronmet de waterkringloop laat een groot gebied zien, van de zee tot aan debergen. Maar hoe zit het nu als we inzoomen op een stad in Nederland? Daar werkt dewaterkringloopnetietsanders…

2.3 DewaterkringloopineenstedelijkeomgevingIneenstadvaltmaareenkleindeelvandezeneerslagdirectinsloten,grachten,kanalenofvijvers.Hetgrootstedeelvaltopdedakenvangebouwen,opdetegelsenhetasfaltvandestraten,ofopdegrond,hetgrasofdeplantenintuinen,plantsoenenenparken.

Instedenisdesponswerkingbeperkt.Ditkomtdoordateengrootdeelvandegrondisbedektmettegelsofasfalt.Hetwaterkandaardoornietgoedinfiltreren.Omtezorgendathetregenwaternietblijftliggenopstraatzijnerputtenaangelegd,diehetregenwaterafvoertnaarhetriool.

In steden zijn natuurlijk veel gebouwen. Het regenwater dat op de daken van die gebouwen valtwordtviaeengootenregenpijpafgevoerd.Ookditwaterkomtinhetrioolterecht.Hetrioolvoertnietalleenregenwateraf,maarookafvalwatervanhuizen.HetwaterdatwijgebruikenalswedeWCdoortrekken,douchen,deafwasdoen,ofdewasmachinegebruikenkomtdusook inhet rioolterecht.Alditwatersamengaatnaareenrioolwaterzuiveringsinstallatie,waarvervuilendestoffenuit het water worden gehaald. Daarnawordt het gezuiverdewater weggepompt naar kanalen enrivieren.

Een rioolsysteem waarbij zowel regenwater als afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatiewordt gebruikt heet een gemengd rioolsysteem. Er zijn twee bezwaren tegen een gemengdrioolsysteem.Allereerst ishet regenwaterdatop straatenopdaken is gevalleneigenlijknietheelvuil.Tochwordthetregenwaternaarderioolwaterzuiveringgebrachtendaargezuiverd.Endatkostonnodigveelenergie.Tentweedezijnderioolpijpennietheelgroot.Bijeengemiddelderegenbuiishetgemengdrioolgrootgenoegomalhetwateraftevoerennaarderioolwaterzuiveringsinstallatie.Maarbijeenhoosbuiishetriooltekleinenkanhetdehoeveelheidwaternietmeeraan.Hetrioolisdanoverbelast.Regenwaterkannietmeerdeputteninstromen,endestratenkomenblanktestaan(bron9A).

Om te voorkomen dat het riool overbelast raakt zijn op sommige plaatsen riooloverstortenaangelegd. Via een speciale buis wordt een deel van het rioolwater afgevoerd naar een sloot ofkanaalindeomgeving.Hetinzettenvaneenriooloverstortwordtalleengedaanalshetechtnodigis,meestal niet vaker dan één keer per jaar. Er komt dan namelijk ook ongezuiverd rioolwater,metpoep,plasenandereviezigheid inde slootof inhetkanaal terecht.Dit leidt tot stanken is slechtvoordewaterplantenenwaterdieren.Omdezeproblementevoorkomenwordentegenwoordig innieuwbouwwijkengescheiden riolenaangelegd (bron9B).Er zijndan tweeaparte rioolbuizen,éénvoor het huishoudelijk afvalwater en één voor het regenwater. Maar driekwart van de riolen inNederlandsestedenzijnnoggemengd.Enhetvervangenvaneenrioleringssysteemkostveelgeld.

9

Bron9A:Werkingvaneengemengdrioolbijeenhoosbui(aangepastopbasisvanPaulMaas,Tilburg/StichtingRIONED)

Bron9B:Werkingvaneengescheidenrioolbijeenhoosbui(aangepastopbasisvanPaulMaas,Tilburg/StichtingRIONED)

10

3 Watbepaaltdesponswerking?Dekansopwateroverlasthangtonder andereaf vandemate van sponswerking in eengebied. Ingebiedenwaarwatergemakkelijkkaninfiltrerenisdekansopwateroverlastklein,maaringebiedenwaarwater nietmakkelijk de grond in kan trekken is er juist een grote kansopwateroverlast.Dematevansponswerkingvaneengebiedhangtweerafvanhettypegrond(zand,kleiofveen)endebedekkingvandegrond(verhardingofgroen).Daarnaasthangthetookafvandegrondwaterstand.

Doorhetmakenvandeopdrachteninhetopdrachtenboekkomjeerachterhoedezerelatiesprecieszitten.

11

4 Waar is de kans op wateroverlast in jouwwoonplaatshetgrootst?

Een stadbestaatuit verschillende typenwijken. Elkewijkheeft zijn eigen kenmerken. In sommigewijkenstaandehuizendichtopelkaar.Inanderewijkenzijnerjuistbredestraten.Deaanwezigheidvan tuinen,parken,groenstroken,parkeerplaatsenenwaterverschillenook sterkperwijk. Inbron10Aenbron10Bziejefoto’svanverschillendetypenwijken.Defoto’slatenzienwatdeverschillenzijn in bebouwing, en wat de verschillen zijn in de oppervlaktebedekking van straten. Deoppervlaktebedekking heeft grote invloed op de mogelijkheid om regenwater al of niet te lateninfiltrerenindegrond.

Doorhetmakenvandeopdrachteninhetopdrachtenboekkomjeerachterinwelkedelenvanjouwwoonplaatsdekansopwateroverlasthetgrootstis.

12

5 Watkanertegenwateroverlastwordengedaan?Inmiddels weet je hoe wateroverlast wordt veroorzaakt en waar de problemen het grootst zijn.Aangezien er meer hoosbuien in de toekomst zullen zijn dankzij klimaatverandering, zalwateroverlast vaker gaan voorkomen.Wat zou je dan kunnen doen om de kans opwateroverlasttegentegaan?Datkanopverschillendemanieren.

Allereerstkandatdoortezorgendatwatermakkelijkerkan infiltrerenindegrond,zodatdegrondhet water tijdelijk kan vasthouden. In andere woorden: Zo wordt de sponswerking vergroot. Detweede manier is het aanleggen van sloten, vijvers, verlaagde pleinen, bakken of tonnen waarinregenwater kanworden opgeslagen.Ditwordtbergen genoemd. Een anderemogelijkheid is doorwatersnelleraftevoeren.Bron11laatdezedrietypenmaatregelenheelschematischzien.Behalvemaatregelenomdekansopwateroverlastteverkleinen,kunnenookmaatregelengenomenwordenomdegevolgenvanwateroverlasttebeperken.

Bron11:Manierenomdekansopwateroverlastteverkleinen

vasthouden(=vergrotensponswerking)

bergen(=opslaan)

versneldafvoeren

5.1 Vergrotenvandesponswerkingenbergenvanwater

5.1.1 VergroenenvantuinenIn veel woonwijken zie je 'versteende' voor- en achtertuinen. De bewoners hebben er dan voorgekozenomeengrootdeelvanhuntuinvansteentevoorzien.Hetregenwaterkandannietmeerinfiltreren. Meestal stroomt het water dan naar de dichtstbijzijnde put en komt het in het rioolterecht.Alsjedebewonersstimuleertomdetuintevergroenen,entegelstevervangenvoorgrond.gras en planten, komt dat de infiltratie ten goede. Er zijn gemeenten die er over denken ombewonersdiehuntuinnietvergroeneneenextrabelastingopteleggen,dezogenoemdetegeltax.

13

Bron12:Eentuinmettegelseneengroenetuin

5.1.2 AanleggenvanwaterpasserendeverhardingSomskaneenkleindeelvanhetasfalt,deklinkersendetegelsopstratenvervangenwordendoorgroen.Maarauto’s,fietsersenvoetgangersmoetennatuurlijkookgebruikkunnenblijvenmakenvande straat.Op sommigeplekken,metnamebijparkeerplaatsen, kun jehetasfalt,deklinkersofdetegels vervangen door speciale tegels die het water makkelijker doorlaten. Ook kan er onder detegelsgrofmateriaalaangebrachtwordenwaarwatermakkelijkdoorheenkansijpelen.

Bron12:Waterpasserendetegels

14

Bron13:AanlegwaterpasserendeverhardingaandeJanvanPolanenstraatinHeemskerk:grofmateriaalonderdeklinkersmoetervoorzorgendathetwatermakkelijkdegrondinzakt.

5.1.3 AanleggenvangroenedakenBijdemeestegebouwenwordthetwaterdatophetdakvaltafgevoerdviaeenregenpijpnaarhetriool. Om de kans op overbelasting van het riool te verkleinen kunnen ook maatregelen wordengenomenomhetwatervasttehoudenophetdak. Jekuntplattedakenendakenmeteenflauwehellingbedekkenmeteendunnegrondlaagwaarvetplantenengrasopgroeien.Ditwordteengroendakgenoemd.Regenwaterdatopeengroendakvalt,wordtdoordegrondlaagopgenomen,enkanhier blijven tot het in eenwarmeendrogeperiodeweer verdampt.Uiteraardmoet je er danwelvoor zorgen dat het groene dak aan de onderkantwaterdicht is. Anders sijpelt hetwater in huis.Groenedakenhebbennogeenandervoordeel:zezorgenvoorgoedeisolatiezowelbijheetweeralsbijkoudweer.Enzezijngoedvoordenatuurineenstad.

Bron13:HetClusiuscollegeinAlkmaar(links)enbasisschooldeSokkerweiinCastricum(rechts),beidemeteengroendak.

5.1.4 AfkoppelenvanregenpijpenOmdekansopoverbelastingvanhetrioolteverkleinenkanderegenpijpdiehetwaternaarhetrioolleidtworden losgekoppeldvanhet riool.Het regenwatervanhetdakkomtdan inde tuin terecht,waarhetkaninfiltrerenindegrond.Ditkannatuurlijkalleenalsdetuinzelfweinigverhardingheeft.Mogelijk moeten er eerst maatregelen worden genomen om de sponswerking van de tuin tevergroten,doordetuintevergroenenofdoorwaterpasserendeverhardingaanteleggen.

15

Bron14:Hetafkoppelenvaneenregenpijp

5.1.5 AanleggenvanwatertonnenenwatertanksWater van een afgekoppelde regenpijp kan ook opgeslagenworden in een regenton of een groteondergrondse watertank. In beide gevallen kun je het water later gebruiken om de tuin tebesproeien. Of je gebruikt het water in huis om de toiletten mee door te spoelen. Het water isimmersschoongenoeg!Dezemaatregelbeperktnietalleendekansopoverbelastingvanhetriool,maarlevertookeenbesparingvandrinkwaterop.

Bron15:Eenwaterton(links)eneenwatertank(rechts).(Bron:Geefwaterderuimte)

5.1.6 AanleggenvaneenwadiIn parken en groenstroken kunnen greppels gegravenworden die opgevuldwordenmet grind. Bijeenregenbuistroomtwaternaardegreppel,enkanhetmakkelijkinfiltrerenindegrond.Alserechtveelregenvalt,kanerwaterblijvenstaan.Dezegreppelswordenwadi’sgenoemd,omdatditideeisafgekekenuit natuur. In sommigewoestijngebieden komen rivierbeddingen voorwaarmaar af entoe,alleennaeengroteregenbui,waterdoorstroomt.

Wadi’s worden tegenwoordig veel aangelegd. Je vindt ze onder andere in de Noord HollandseplaatsenBergen,Limmen,HeilooenAlkmaar.Vaakvallenzehelemaalnietop.

16

Bron15:Eenwadi(enwaterdoorlatendeverharding)aandeWethouderThomsonbosteHeiloo.

5.1.7 AanleggenvaneenwaterpleinIn sommige delen van grote steden is het niet mogelijk om de hoeveelheid verharding teverminderen,omdaterveelmensengebruikmakenvandestratenenpleinen.Opzulkeplekkenkunje verlagingen aanleggen waar grote hoeveelheden regenwater bij een hoosbui tijdelijk kunnenwordenopgeslagen.Eenwaterpleiniseenpleindatisingerichtomondernormaleomstandighedente gebruiken als pleinwaar gezeten, gehangen of gespeeld kanworden. En als er dan eens in dezoveel tijd een hoosbui is, kan er op het plein een grote hoeveelheid regenwater tijdelijkwordenopgeslagen.Uiteraardkunjeeenwaterpleinnietoveralaanleggen.Ermoetwelruimtevoorzijn.

Bron16:WaterpleininRotterdam

17

5.1.8 AanleggenvaneenwaterbergingskelderOnder straten of pleinen kunnen ook kelders worden aangelegd waarin regenwater tijdelijk kanwordenopgeslagen.InEgmondaanZeeisditgebeurdopdrieplaatsen.Indekelderinbron17pasmaar liefst 3000 m³ water. Na de bouw van de kelder zijn de straten en pleinen weer gewooningericht.Hetvalthelemaalnietopdaterhieronderdegrondeenkelderiswaarwatertijdenseenhoosbui kanwordenopgeslagen.Maarhetaanleggenvan zo’nkelder iswelduur.Vandaardatditnietzomaaroveralgebeurt.

Bron17:AanlegvaneenwaterbergingskelderinhetcentrumvanEgmondaanZee

5.2 Watersnellerafvoeren

5.2.1 AanleggenvaneengescheidenrioolDooreengescheidenrioolaanteleggenraakthetrioolmindersneloverbelast.Regenwaterdatopstraten en daken valt wordt afgevoerd naar sloten, grachten of kanalen. En afvalwater wordtafgevoerdnaarderioolwaterzuivering.Innieuwbouwwijkenwordennustandaardgescheidenriolenaangelegd.Maar inbestaandewijken liggenbijnaoveral noggemengde riolen.Het vervangenvanbestaanderiolenisheelduur.Daaromwordternietsnelvoordezemaatregelgekozen.

5.2.2 VergrotenvanrioolbuizenAls de rioolbuizen worden vervangen door grotere rioolbuizen, kan het water sneller wordenafgevoerd.Maarzoalshierbovengezegd, ishetvervangenvanbestaanderiolenheelduur.Daaromwordteralleenvoorgekozenalsanderemaatregelennietmogelijkzijn,ofnogduurderuitpakken.

18

5.3 GevolgenvanwateroverlastbeperkenBehalvemaatregelenomdekansopwateroverlastteverkleinen,ishetookmogelijkommaatregelentenemenomdegevolgenvaneenhoosbuiteverkleinen.Datkanopverschillendemanieren.

5.3.1 VerhoogdaanleggenvankwetsbarevoorzieningenHuisjesenkastjesvoordeverdelingvanelektriciteit,telefoonverbindingen,internetentelevisiezijnheel kwetsbaar voor water. Om te voorkomen dat deze voorzieningen niet uitvallen tijdens eenhoosbuikunnenzebeteropeenverhogingwordenaangelegd.Zoblijvenzedroog.

5.3.2 AanpassenvanhuizenWoonhuizen die op plaatsen liggen die erg gevoelig zijn voor wateroverlast kunnen aangepastworden.Erkaneenverhoogdedrempelaangelegdworden.Ofdevoordeurkanzoaangepastwordendatertijdelijkeenschot ingezetkanwordendiealswaterkeringkandienen.Zokanhetwaterniethethuis instromen.Eenanderemogelijkheid isdebeganegrondvaneenhuiszointerichtendatbinnenstromendwatertotzominmogelijkschadeleidt.Datkandoordevloeruitsluitendvansteenof kunststof te maken (houten vloeren gaan kapot als er water op komt te staan), en destopcontacteneenmeterbovendevloeraanteleggen.