PAWEŁ GLUGLA

WĄTROBA,PĘCHERZ,NERKI

WYDAWNICTWO ,AMBROZJA"KRAKÓW 2005 r.

WYDAWNICTWO „AMBROZJA" KRAKÓW 2005 r.Adres dla korespondencji: 30-960 Kraków 1, skr. poczt. 210e-mail: redakcja @ uzdrawiacz.com.pl

Autor serii: ZBIGNIEW SATAŁA

ISBN 83-918855-7-7

© Copyright by WYDAWNICTWO ..AMBROZJA"

Zeszyt 1/46

Redaktor techniczny: TADEUSZ PIĘTKAKorekta: ANTONINA KOBIELUS

Skład: ,,Zecer", KrakówDruk: EURODRUK Kraków. Kraków, al. Pokoju 3

WfJTROfłn, NCRKI, P€CH€RZNa mniejsze lub większe dolegliwości wątroby, nerek i pęcherza

cierpiał niemal każdy. Jakże często cierpimy na kłopoty z kolkąnerkową lub wątrobową, mamy kłopoty z oddawaniem moczu,narzekamy na przeziębiony pęcherz. Słyszymy, że ktoś z bliskichzachorował na marskość wątroby czy też wirusowe zapalenie wątro-by. Nasz znakomity współpracownik, autor kilku książek o naturote-rapii, a także większych i mniejszych publikacji do ,,PoradnikaUzdrawiacza"'. Paweł GLUGLA opracował tym razem świetny prze-wodnik po chorobach wątroby, nerek i pęcherza. Pawła Gluglęmożemy zarekomendować choćby jego poprzednimi książkami:..Choroby skóry", ,, Wszystko o chorobach oczu"', ..Lecznicze diety naczęste choroby". Stały się one prawdziwym bestsellerem i kilkunas-totysięczne nakłady rozchodziły się w ciągu kilku miesięcy.

Jest autorem bardzo kompetentnym, znawcą przeróżnych recept iprzepisów zarówno medycznych, jak i naturalnych na wiele doleg-liwości. Z wykształcenia epidemiolog, posiada specjalizację z za-kresu higieny.

Książka ,,Wątroba, pęcherz, nerki" zawiera mnóstwo pożytecz-nych, ciekawych, prostych i sprawdzonych przepisów nazwałczaniewszełkich, od najdrobniejszych po poważne dolegliwości choróbpodanych w tytule. Zresztą w książce Pawła Glugli nie tylko ważne

3

są przepisy i rady dotyczące sporządzania różnych naparów, nale-wek i mikstur na konkretne dolegliwości. Autor pisze i daje nammnóstwo rad jak żyć, aby nie chorować. Znajdziemy tu mnóstwodobrych i cennych rad co jeść, jak często, ile i kiedy aby uniknąćniepotrzebnych i niemiłych przypadłości. Czytając to wszystko wy-daje się, że większość tych prawd znamy, wszystko wiemy, ale... Nowłaśnie, nawetjeśli coś jest nam znane, to najczęściej niedokładnie,często proste zasady przeinaczamy i stosując się do nich źle —robimy sobie krzywdę. Paweł Glugla porządkuje te przeróżne oczywi-ste i mniej znane zasady, wypunktowujeje, daje nam krótkie i prosteprzykazania. Warto mieć je zawsze pod ręką, aby sięgać po te rady,nie tylko w przypadku, gdy choroba da już o sobie znać. Trzeba jeczytać ciągle, wracać do nich, aby stosując się do tych zasad niedopuszczać do cięższych schorzeń.

Książka Pawła Glugli jest też praktycznym przewodnikiem poziołach, lekach naturalnych i syntetycznych dostępnych bez recepty,które leczą i koją dolegliwości wątroby, nerek i pęcherza. Takiprzewodnik jest wręcz niezbędny na półce w każdym domu.

WĄTROBAWątroba to narząd wewnętrzny, który w organizmie pełni funkcję

wielkiego laboratorium. Bez wątroby niemożliwe jest życie. Poza tymwiedzieć trzeba, że:

• produkuje żółć (odprowadzaną drogami żółciowymi do pęcherzy-ka żółciowego, a stamtąd jest okresowo wyrzucana do dwunast-nicy w celu trawienia tłuszczów);

• bierze czynny udział w przemianie białek, węglowodanów,tłuszczów;

• jest magazynem glukozy (cukru) w postaci glikogenu;• unieczynnia i usuwa z krwi substancje toksyczne i biologicz-

nie czynne (usuwane są z organizmu z moczem lub żółcią zkałem), np. hormony;

• produkuje niektóre hormony (substancje ustrojowe) — np.somatomedyny;

• magazynuje niektóre witaminy (np. A, D, B12);• syntetyzuje wiele ważnych białek ustrojowych (m.in. potrzeb-

nych do wytwarzania hormonów);• jest ważnym narządem regulującym gospodarkę wodno -

elektrolitową i równowagę kwasowo - zasadową;• wytwarza czynniki krzepnięcia krwi.

U osób młodych, zdrowych regeneracja komórek wątrobowychprzebiega szybciej niż u chorych, czy w zaawansowanym wieku.Komórki wątrobowe odnawiają się co 50 - 75 dni. Należy jednakpamiętać, że wątroba nie ma nieograniczonych możliwości. Jest jakgąbka — pochłania wiele substancji — w tym i silnie trujących. Jakpowszechnie wiadomo w wątrobie często umiejscawiają się prze-rzuty nowotworowe. Prowadźmy więc zdrowy tryb życia.

5

Rozdział I

CHOROBY WĄTROBYI DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Coraz więcej ludzi narzeka na różnorodne dolegliwościwątroby i dróg żółciowych. Wielu z nich nie wie, że nierzadkoma poważnie uszkodzoną wątrobę. Dopiero przypadkowe,wykonywane z innych przyczyn badania wykazują zły stanwątroby i dróg żółciowych.

Przyczyn powstawania chorób wątroby i dróg żółciowych jestwiele. Te najczęstsze to:

• błędy dietetyczne,• zakażenia (wirusami, bakteriami i innymi drobnoustrojami z

pasożytami włącznie, które mają powinowactwo do tego narządu),• spożywanie alkoholu (zwłaszcza przewlekłe, w nadmiernych

ilościach),• narażenie na kontakt z substancjami potencjalnie uszkadza-

jącymi wątrobę,• wytrącanie się w drogach żółciowych, w pęcherzyku złogów —

czyli kamieni żółciowych,• istnienie choroby nowotworowej wątroby lub innego narządu

(przerzut),• wpływ układu nerwowego (niekorzystny),• przewlekłe stosowanie niektórych leków,• inne.

6

OBJAWY CHORÓB WĄTROBY

Istotnejest, aby pamiętać, że sam miąższ wątroby, nawet gdy toczysię w nim ostry proces chorobowy — nie boli. Odczuwane dolegliwo-ści w prawym podżebrzu spowodowane są na ogół procesem toczą-cym się w drogach lub pęcherzyku żółciowym, albo uciskiem powięk-szonej wątroby.

U CHOREGO MOGĄ WYSTĄPIĆ NASTĘPUJĄCE OBJAWY:

• żółtaczka (zażółcenie skóry i twardówek oczu) — nie zawszepojawia się nawet w ostrym przypadku (np. wirusowego zapaleniawątroby). Musi być ona różnicowana przez lekarza ze znalezie-niem przyczyny jej powstania włącznie

• zciemnienie moczu (mocz może mieć barwę ciemnego piwa)A odbarwienie kału (kał określany bywa jako białyA wodobrzusze (świadczy o gromadzeniu się płynu przesiękowego

w jamie otrzewnej)A pajączki skórne (naczyniowe — na tułowiu)A powiększenie i wypełnienie naczyń skórnych (nierzadko żył

szyjnych)A świąd skóry (występuje często w przebiegu żółtaczki)A powiększenie wątroby, śledziony (wątroba jest poniżej ostat-

niego łuku żebrowego, łatwo wyczuwalna)A krwotoki (np. z żylaków przełyku)A utrata masy ciałaA bóle kolkowe (wątrobowo - żółciowe)A uczucie ucisku w nadbrzuszu i prawym podiebrzuA niesmak w ustachA gorzkie, puste odbijanieA nudności lub wymiotyA zaczerwienienie opuszków palców dłoni, stópA zaparciaA zaburzenia krzepnięcia krwi, petocieA nadmierna potliwośćA osłabienie ogólne, łatwa męczliwość i nużliwośćA zaburzenia pracy serca (nadmierne — szybkie lub słabe —

wolne)

7

• nadmierne pobudzenie lub senność z zaburzeniami psychicz-nymi włącznie

• objawy grypopodobne (przy początkowej fazie wirusowego zapa-lenia wątroby)

• śpiączka wątrobowa (w bardzo poważnych stanach)• nietolerancja wielu pokarmów• ziemista, zażółcona cera.

Jak wiadomo, nie zawsze występują u danego chorego wszyst-kie objawy. Często są one słabo nasilone, początkowo niezauwa-żalne. Nie wolno jednak żadnego niepokojącego objawu bagateli-zować w myśl zasady: ,,z małej chmury może być duży deszcz ina odwrót".

CO USZKADZA WĄTROBĘ?

Wątroba jest narządem, w którym dokonuje się szereg przemianunieszkodliwiających i wydalających leki i inne substancje. W niejosiadają wchłonięte substancje. Wiele z nich ma tak zwane działaniehepatotoksyczne (czyli toksyczne na wątrobę). Szczególnie niebez-pieczne są alkohole (metylowy, etylowy, glikol) oraz zatrucia grzybami,różnymi innymi związkami chemicznymi, a także przewlekłe naraże-nie na nie organizmu (np. w pracy). Ostrożność należy zachować teżstosując leki. Opisywano powstawanie zmian chorobowych w uprzed-nio zdrowej wątrobie u osób przewlekle stosujących salicylany (np.aspirynę). Polekowe uszkodzenia wątroby stanowią bowiem zjawiskonarastające. Wzrasta liczba leków o udowodnionym działaniu tok-sycznym na wątrobę. Nie sposób wymienić tu wszystkich.

LEKI, KTÓRE SZKODZĄ (za Maddrey'em):

+ niektóre leki przeciwzapalne i przeciwbólowe oraz znieczula-jące

* niektóre leki przeciwarytmiczne, przećiwnadciśnieniowe,moczopędne

* niektóre antybiotyki i sulfonamidy* niektóre leki przeciwdrgawkowe

8

* niektóre leki przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze* niektóre leki psychotropowe* niektóre leki przeciwnowotworowe* niektóre leki przeciwgruźlicze, przeciwgorączkowe•k niektóre steroidowe środki antykoncepcyjne, anaboliki i hor-

mony męskie.

Wszystko zależy od reakcji organizmu, zastosowanej dawki, cza-sokresu stosowania, reakcji z innymi lekami, wydolnością wą-troby i całego organizmu. Uszkodzenia polekowe i pozatruciowemogą być różne — np. ostra lub przewlekła martwica •wątroby, ostre iprzewlekłe jej zapalenie, włóknienie. marskość, żółtaczki, ogólnereakcje nadwrażliwości. Zatrucia mogą dotyczyć dorosłych, jak idzieci.

A oto wykaz związków chemicznych i pierwiastków nieodwracalnieuszkadzających wątrobę:

— ARSEN— CHROM— CYNK— FOSFOR— MIEDŹ— OŁÓW— OSM— RTĘĆ— SREBRO— TAL— CHLOROFORM— CZTEROCHLOREK WĘGLA— TRÓJCHLOROETYLEN— ALKOHOLE— BENZEN I POCHODNE— DWUSIARCZEK WĘGLA

CIEKAWOSTKA: warto sto-sować leki w postaci czopkówdoodbytniczych, gdyż wchło-nięte z odbytu nie przecho-dzą przez krążenie wrotnewątroby i oszczędzają ją. Jestto istotne zwłaszcza przyprzewlekłym stosowaniu le-ków przeciwreumatycznych,przeciwbólowych, przeciw-wymiotnych, przeciwgorącz-kowych, przeczyszczających.Leki te nie drażnią błony ślu-zowej przewodu pokarmowe-go.

Należy brać to pod uwagę w związku z zagrożeniami zawodowymi.Okazuje się. że wątroba ma bardzo dużą rezerwę funkcjonalną.Dlatego też objawy uszkodzenia można wykryć tradycyjnymi meto-dami badań dopiero po wyłączeniu czynności połowy jej komórek. Na

9

szczęście narząd ten ma duże zdolności regeneracyjne. Jednak i one— o czym warto pamiętać — mają swoje granice. Zależą one od wieluczynników. Powszechnie udowodniono, że procesy odnowy komórekwątrobowych przebiegają znacznie szybciej u ludzi młodych, zwłasz-cza nie mających niedoborów białkowych organizmu i nie obciążo-nych innymi przewlekłymi schorzeniami narządowymi.

Wszystkie praktycznie substancje pochodzące z zewnątrz organiz-mu, przechodząc do wątroby, ulegają w niej szeregu przemianom. Sąone bądź to dalej przez organizm pożytkowane (np. żywność) lub wróżny sposób w niej unieczynniane i wydalane z organizmu (np. zkałem, moczem, potem, żółcią itd.). Łatwo więc teraz zrozumieć, żeniewydolna, chora wątroba nie jest w stanie sprostać tym zadaniom.Pochłania ona jak gąbka wszelkie chemikalia, które trafiły różnymidrogami do organizmu (drogą doustną, oddechową, przez skórę,dożylnie, dotętniczo, wstrzyknięte też domięśniowo, podskórnie,śródskórnie itd.).

ZATRUCIA GRZYBAMI

Do uszkodzeń wątroby dojść może w przypadku zatruć niektórymigrzybami. Generalnie należy stwierdzić, że grzyby są ciężko strawnei stanowią bardzo duże obciążenie dla przewodu pokarmowego, azwłaszcza dla wątroby. Szczególnie niebezpieczne są zatrucia grzy-bami trującymi — w tym silnie, śmiertelnie trującym muchomoremsromotnikowym. Zawiera on aż 11 toksycznych związków. Doprowa-dzają one do wystąpienia 3 okresów zatrucia, z czego trzeci touszkodzenie narządów wewnętrznych — wątroby z żółtaczką i skaząkrwotoczną. W zależności od przebiegu może dojść do ostrej martwicywątroby i śpiączki. Najczęściej przyczyną zgonu jest ostra niewydol-ność wątroby i jej martwica oraz porażenie ośrodka oddychania ipracy serca. Należy pamiętać, że pierwsze objawy zatrucia występujązwykle w 8 - 12 - 24 godziny od spożycia grzybów. Również i innegrzyby mogą trwale uszkadzać miąższ wątroby (np. muchomorwiosenny, jadowity, piestrzenica kasztanowata, zasłonak rudy, wie-ruszka zatokowa, gąska tygrysowata, maślanka wiązkowa, borowikszatański, różne rodzaje mleczajów i gołąbków, krowiak podwinięty).Zatrucia mają różny przebieg ze zgonami włącznie.

To

minusoweZflPflL€NI€ WĄTROBY (UJZUJ)

Zwane często niepoprawnie żółtaczką zakaźną. Jest to grupachorób zakaźnych wywoływanych przez wirusy mające powinowact-wo do wątroby. Znane jest obecnie co najmniej 6 typów wirusówzapalenia wątroby (typ HAV wywołuje wirusowe zapalenie wątrobytypu ,,A", typ HBV — WZW „B", typ HCV — WZW „C", typ HDV —WZW „D", typ HEV — WZW "E". typ HGV — WZW..G"). Typy „C" i,,E" nazywano dawniej wspólnym typem nieA nieB. Poza wirusamiWZW może wywoływać wirus cytomegalii (CMV), Herpes (HSV)Epsteina - Barr (EBV).

WIRUSY POWODUJĄCE WZW TYP „A" (HAV) I TYP „ E " (HEV)szerzą się drogą pokarmową (chory wydala je ze śliną, kałem i zakażainnych). Na ogół choroba szerzy się przez produkty spożywcze(żywność) i wodę — drogą pokarmową, rzadziej przez kontaktbezpośredni, również przez wspólne przybory toaletowe, a takżeprzez owady (np. muchy).

Natomiast WIRUSY WOWOŁUJĄCE WZW TYPU „B", ,,C", ,,D " —szerzą się drogą pozajelitową — przez naruszenie ciągłości tkanek,(np. podczas zabiegów medycznych — operacji, poboru krwi. za-strzyków, kroplówek, leczenia zębów — sprzętem niesterylnym, nie-właściwie sterylizowanym, a także podczas badania endoskopowego(gastroskopia, rektoskopia), badań i zabiegów ginekologicznych, pod-czas porodu, jak również innych zabiegów niemedycznych — tatuo-wania, golenia, podgalania, manicure, pedicure, narkotyzowania,ścisłych kontaktów seksualnych, rzadziej przez owady ssąco - kłują-ce. Wyjątkowo można zakazić się drogą pokarmową. Kobieta ciężarnana ogół zaraża dziecko nie w ciąży, ale podczas porodu.

Następstwa przechorowania WZW są różne — najgroźniejsze wiążą sięz trwałym uszkodzeniem wątroby, przewlekłością, a nawet marskościąwątroby. Może również wystąpić tzw. rak pierwotny wątroby (rzadziej).

• Po WZW typu ,,A" — nie występują, nie występuje też prze-wlekłe zapalenie wątroby

TT

• po WZW typu ,,B" — występuje nosicielstwo antygenu HBs (5 -10 proc), a także przewlekłe zapalenie wątroby

• po WZW typu ,,C" — występuje u ok. 50 proc. chorychnosicielstwo HCV, przewlekłość — bardzo często

• po WZW typu ,,D" — nosicielstwo występuje, może powodo-wać też przewlekłe zapalenie wątroby

• po WZW typu ,,E" — przewlekłość nie występuje, nie wiadomoco z nosicielstwem.

OBJAWY WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY MOGĄ BYĆRÓŻNE — początkowo są niecharakterystyczne: grypopodobne(łamanie w kościach, bóle mięśniowe, stawowe, osłabienie, stanypodgorączkowe), dołączają się nudności, wymioty, biegunki lubzaparcia, niestrawność, dreszcze, a także ściemnienie moczu iodbarwienie kału z zażółceniem skóry i twardówek oczu. Obecnietakie objawy występują rzadziej. Często chory nawet nie wie, żechoruje — objawy są poronne (skąpe) bez charakterystycznegożółtego zabarwienia skóry i oczu.

Źródłem zakażenia jest zawsze chory lub nosiciel. Obecnie bardzodużym problemem są zakażenia wirusami typu ,,B" i ,,C". Aż w 80proc. przypadków zachorowań, do zakażeń dochodzi podczas zabie-gów medycznych, a w 20 proc. — podczas innych czynności (np. ufryzjera, kosmetyczki, w gabinecie tatuażu czy też podczas zachowańseksualnych). Samo zakażenie nie boli, czasami bolesne są skutkiodległego zakażenia wirusem. Należy zaznaczyć, że stosowanie jakośrodka odkażającego spirytusu nic nie daje. Nie działa on zabójczona wirusy. Bardzo ważną sprawą jest więc stosowanie skutecznychśrodków odkażających (zwłaszcza na bazie chloru) i sterylnychnarzędzi, przyborów. Gotowanie nie niszczy wirusów ,,B", ,,C".Jedynie możliwe to jest w autoklawach parowych (nie wszystkieplacówki lecznictwa je posiadają) lub droższych (gazowych, plazmo-wych). Obecnie warto uodpornić się na typ ,,A" — stosując szcze-pionkę HAVRIX oraz „typ „B" — szczepionką ENGERIX — B.Kwalifikacyjne badanie dokonuje lekarz — w każdej przychodni lubw ośrodku zdrowia (nasz lekarz rodzinny, do którego każdy jestzapisany). Cały cykl szczepień obejmuje 3 - 4 szczepienia — wedługschematu: 0 - 1 - 2 - 6 (lub 12 miesięcy). Doszczepiamy się co 5 - 10lat od daty pierwszego szczepienia. Warto skorzystać z tego typu

T2

zabezpieczenia. Szczególnie osoby, które mają w przyszłości poddaćsię różnym zabiegom medycznym (np. operacji planowanej), mającyczęsto zastrzyki (np. cukrzycy), osoby stykające się z różnymichorymi. Aktualnie każdy noworodek w Polsce jest bezpłatnie szcze-piony po urodzeniu szczepionką ENGERIX - B. Rodzice musząpamiętać o kolejnych dawkach szczepionki.

Trzeba koniecznie zdać sobie sprawę, że nawet w renomowanychklinikach w Polsce i świecie nie wszystko daje się wysterylizować, izdarzają się zakażenia wirusami zapalenia wątroby. Istnieje moż-liwość dochodzenia swoich praw przed sądami, które dość częstoorzekają na korzyść zakażonych finansowe rekompensaty. WZW niejest błahą chorobą i, niestety, pozostawia ślady, a nawet możepowodować trwałe kalectwo.

DOBRE RADY DLA CHOREGO:O nie zwlekaj z udaniem się do lekarza — przy WZW istnieje

obowiązek leczenia szpitalnego (hospitalizacji),0 bądź pod stałym nadzorem lekarza w poradni hepatologicznej

(po leczeniu szpitalnym lub po wykryciu we krwi HBS, HCV),•: jednym z czynników leczenia jest odpoczynek, unikanie

stresów, regularne zażywanie leków,O informuj się, jaką masz stosować dietę i przestrzegaj jej zaleceń,0 możesz zregenerować swój stan zdrowia w sanatorium lub

szpitalu uzdrowiskowym,$ w ostrym stanie po każdym posiłku odpoczywaj w pozycji

leżącej od pół godziny do godziny,0 unikaj wysiłku, nie obciążaj zbytnio organizmu,'•• wyklucz z użycia alhohol (w każdej postaci), kawę prawdziwą,

zbędne leki oraz grzyby i wszelkie inne pokarmy ciężko strawne,0 stosuj leki naturalne — regenerujące i poprawiające stan

wątroby,0 pamiętaj, że możesz zakażać innych (przez krew, seks, przy

typie ,,B", ,,C" oraz przez wspólne przybory, urządzeniasanitarne, naczynia, żywność, wodę — przy typie ,,A").Badaj swoją krew, mocz,

0 obserwuj swój kał, mocz, skórę, twardówki oczu — możeszmieć nawrót choroby.

13

DOBRE RADY DLA RODZINY CHOREGO, NOSICIELA:* poddawaj się okresowym badaniom lekarskim (u swojego

lekarza w przychodni lub ośrodku zdrowia) i analitycznym(krew, mocz),

* prowadź racjonalny tryb życia,* obserwuj siebie i domowników w kierunku zakażenia WZW,* podczas ostrego stanu osoby chorej na WZW (początkowy

okres choroby) stosuj reżim sanitarny — przeprowadzaj wdomu na bieżąco odkażanie (dezynfekcję) dostępnymi pły-nami — np. ACE, DOMESTOS, CLOROX, AJAX itp., któredoskonale niszczą wirusy, bakterie i grzyby chorobotwór-cze,

* w przypadku WZW ,,A" dbaj o odpowiednią wodę do picia,mycia (nie dotyczy to osób korzystających z wodociągupublicznego, który jest badany i woda codziennie uzdat-niana),

* zapewnij choremu, rekonwalescentowi odpoczynek, właś-ciwą dietę, spokój,

k pilnuj terminów kontrolnych wizyt lekarskich ozdrowień-ca,

* pamiętaj, że chory na WZW, nosiciel HBS, HCV, to człowiekdoświadczony przez los, wymagający stałej troski.

LECZENIE NATURALNE OSTRYCHI PRZEWLEKŁYCH STANÓW ZAPALNYCH

WĄTROBY (WZW)

— ZAŻYWAĆ: 3 razy dziennie po 2 lub 1 kaps. ESSENTIALEFORTE i SYLIMAROLU.

— W przebiegu WZW typu ,,B", „C" — PADMA ,,28" — 3 razydziennie po 2 tabletki (dokładnie rozgryźć lub pokruszyć —przyjmować 30 minut przed lub po posiłkach).

— Pić napoje słodzone miodem (1 łyżka miodu na szklankę).— Robić na okolice wątroby okłady z ziół szwedzkich.

14

— Pić sok z brzozy (oskołę) — 2 razy dziennie po 1/4 szklanki.— Spożywać mielone nasiona lnu (siemię lniane) — 2 razy

dziennie po 1 - 2 łyżeczki, dobrze popijać wodą.— W przypadku uporczywych zaparć — lewatywa z naparu

kwiatów rumianku lub naparu z ziół o nazwie CHOLAGOGAENr 10 III.

— Codziennie pić napar z mięty pieprzowej z dodatkiem łyże-czki miodu pszczelego i soku z cytryny.

BEZCENNE LEKI NATURALNE

Chora wątroba nie znosi leków syntetycznych (chemicznych).Są dla niej dużym obciążeniem i balastem. Dlatego też istniejekilka doskonale wspomagających pracę wątroby leków. Mogą byćone stosowane przewlekle, bez uszczerbku na zdrowiu. Ochra-niają one wątrobę, pomagają szybciej ją zregenerować i odtruć zwirusów, związków toksycznych. Rekomenduję kilka najwartoś-ciowszych.

• ESSENTIALE FORTE (kapsułki), ESSENTIALE (ampułki).Stosowany w uszkodzeniach wątroby o różnej przyczynie (w toksycz-nym uszkodzeniu wątroby, ostrych i przewlekłych zapaleniachwątroby, marskości, śpiączce wątrobowej, stanach przedśpiączko-wych, cholestazie), przed i po zabiegach operacyjnych na wątrobie idrogach żółciowych oraz w zatorach tłuszczowych, wysokim stęże-niu cholesterolu we krwi, chorobie wieńcowej, po zawale serca iudarze mózgu.

Preparat zawiera dodatkowo witaminy (zwłaszcza z grupy B).DAWKOWANIE: ESSENTIALE FORTE — 3 razy dziennie po 2

kapsułki. W stanach przewlekłych — 3 razy dziennie po 1 kapsułce.Stosować długotrwale. ESSENTIALE (ampułki) — dożylne zastrzykiwg wskazań lekarskich.

• PROHEPAR (drażetki). Silnie wspomaga przemianę cukru —glukozy w komórkach wątrobowych. Działa ochronnie na wątrobę ipobudza jej czynności biologiczne. Preparat stosuje się w zapaleniu

_

wątroby — szczególnie przewlekłym, w marskości wątroby, w za-truciach, u osób oparzonych, w gruźlicy, u chorych onkologicznie —otrzymujących chemię, naświetlania, w łuszczycy, u osób bardzowyniszczonych. Nie wolno stosować w śpiączce wątrobowej, niewy-dolności nerek, w zaburzeniach przemiany aminokwasów (zaburze-nia enzymatyczne) — wrodzonych.

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 1 - 2 drażetki.

• DIGES - TONIC. Preparat ziołowy zawierający nalewkę złożonąz ziela dziurawca, kwiatów rumianku, liści mięty, korzenia rzewie-nia, a także owoców ostropestu, róży, kolendry i kopru włoskiego.

Reguluje trawienie, regeneruje miąższ wątroby, działa żółciopęd-nie, przeciwskurczowo i przeciwzapalnie.

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po łyżeczce preparatu w 1/4szklanki wody.

• SYLIMAROL (drażetki 35 mg, 70 mg), SYLIVIT (kapsułki),SYLYMAROSOL — zawierają wyciąg z ostropestu plamistego. Pre-paraty te stosowane są w ostrym i przewlekłym zapaleniu i u-szkodzeniu wątroby, stłuszczeniu i marskości wątroby, polekowychuszkodzeniach wątroby, zatruciach. Posiadają też słabe działanieprzeczyszczające. Mogą być stosowane długotrwale.

DAWKOWANIE: w stanach ostnfch 3 razy dziennie po 2 drażetki(kapsułki) lub 2.5 ml płynu w niewielkiej ilości wody.

• KWAS LIPONOWY — występuje on w naturze w wątro-bie. Bierze udział w wielu reakcjach przemian ustrojowych, zwła-szcza tłuszczów, białek i glukozy (sprzyja jej utlenianiu i odkła-daniu glikogenu w wątrobie). Nadto zmniejsza poziom tłuszczówwe krwi. Stosowany z powodzeniem w leczeniu zaburzeń czynno-ści wątroby, zatruciu muchomorem sromotnikowym oraz w cuk-rzycy.

Preparat występuje pod różnymi nazwami fabrycznymi. Nie powi-nien być stosowany w ciąży i podczas karmienia piersią.

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 2 tabletki lub kapsułki(stany ostre) i 3 razy dziennie po 1 kapsułce, tabletce (w stanachprzewlekłych). Podczas leczenia nie wolno pić napojów zawierają-cych alkohol.

16

ZflPfllCNię PCCH€RZVKflI DRÓG ŻOŁCIOUUVCH

ZAPALENIE PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO może przebiegać wpostaci ostrej lub przewlekłej. Najczęstszą przyczyną jest kamicażółciowa. Czasami może nią być lamblioza. Często towarzyszy onoostrej kolce żółciowej. Interesujące, że częściej dotyczy ono starszychmężczyzn. Głównymi objawami są:ból. dreszcze i gorączka. Mdłości iwymioty towarzyszą kolce żółciowejoraz tego typu zapaleniom. Samazaś żółtaczka występuje tu rzadko.Należy pamiętać, że częstym powik-łaniem zapalenia pęcherzyka żółcio-wego jest zgorzel (gangrena) jegościan. Może wystąpić też ropień,przetoka, a nawet martwica. Na ogółleczenie jest operacyjne, czasami (wlżejszych przypadkach) tylko anty-biotykami. Istotne, aby chory na-tychmiast trafił do szpitala. Zapale-nie przewlekłe leczy się podobnie jakkolkę żółciową. Wskazane, aby zba-dać żółć w kierunku obecności lam-blii i innych drobnoustrojów.

ZAPALENIE DRÓG ŻÓŁCIOWYCH najczęściej towarzyszy kamicyprzewodowej, a także WZW (zwłaszcza przewlekłemu). Główne ob-jawy to wysoka gorączka, dreszcze, ból i żółtaczka. W ciężkimprzebiegu w przewodach żółciowych może być ropa. Gorączka możesię cofać, aby ponownie pojawić się (do 40 st. C). Leczenie polega nastosowaniu antybiotyków, wypoczynku, stosowaniu diety i środkówrozkurczowych. Niekiedy konieczny jest zabieg operacyjny. Lekarzmusi znaleźć przyczynę zamknięcia dróg żółciowych i szybko usu-nąć ją.

Zapalenie pęcherzyka, dróg żółciowych może występować z zapa-leniem i uszkodzeniem trzustki. Jest to bardzo poważny stan.

_

KILKA DOBRYCH RAD:• Nie zwlekaj z udaniem się do lekarza (często decyduje czas).• Lecz kamicę żółciową.• Stosuj się do wskazań lekarskich.• Obserwuj stan swojego zdrowia.• Nie stosuj „pseudocudownych" środków „na własną

rękę".• Zachowaj spokój, leż w łóżku, unikaj wysiłku i zdener-

wowania.• Nie dopuszczaj do odwodnienia organizmu.

TERAPIA PRZEWLEKŁEGO ZAPALENIAWORECZKA ŻÓŁCIOWEGO

(według Petara Dimkowa (zmodyfikowana)

X* Trzy razy dziennie przyjmuje się doustnie po łyżce stołowejmikstury z: 0,5 kg miodu pszczelego, 250 ml soku z cytryny i 250 mloliwy z oliwek lub z: 200 ml soku z cytryny i 200 g gliceryny.

I I . 20 minut po przyjęciu jednej z w/w mikstur pije się 75 godwaru z następującej mieszanki ziołowej: (po 50 g każdego skład-nika) korzenia goryczki żółtej, liści i kwiatu kocanek piaskowych,mięty pieprzowej, liści i kwiatu nagietka, skrzypu polnego, ślazudzikiego, tysiącznika, szałwii, szyszek chmielu (łącznie 9 ziół).

Po wymieszaniu ziół bierzemy 3 pełne łyżki mieszanki zdodatkiem 1 łyżki nasion lnu (lekko podpieczonych) i 1 łyżecz-kę nasion anyżku, i zalewamy 700 ml wrzątku. Gotujemy podprzykryciem na małym ogniu przez 25 minut i od razu przece-dzamy. Pić z dodatkiem miodu i soku z cytryny do smaku.

I I I . Dwie godziny po jedzeniu pić 75 g odwaru podanegopowyżej (w pkt. II) albo odwaru z mieszanki (po 50 g każdego zeskładników): liści rozchodnika wielkiego, dziurawca, kocanek pias-kowych, piołunu, dymnicy pospolitej, akantu długolistnego, korze-nia cykorii podróżnika.

18

Zioła dokładnie mieszamy. 2 łyżki mieszanki z dodatkiem 1łyżeczki owoców jałowca i 10 owoców dzikiej róży (przekrojo-nych na pół) zalewamy 0,5 I wrzątku i gotujemy pod przy-kryciem 10 minut. Po przecedzeniu i ostygnięciu pije się zdodatkiem miodu i soku z cytryny do smaku.

IV • Wieczorem przed spaniem — przy obstrukcji nawet jedno-dniowej (zaparciach) — lewatywa z 0,5 1 wody cieplej lub naparu zrumianku.

W lżejszych przypadkach — nabrzuch w okolicy wątroby — torebka zcienkiego płótna (25 x 25 cm) i 3 łyżeksproszkowanej rafinowanej siarki. Wcięższych przypadkach — z silnymibólami — torebka z takiego samegopłótna napełniona ciastem zrobionymna zakwasie chlebowym (zrobionym 4godziny wcześniej), z dodatkiem 5 - 7łyżek stołowych kasztanów zmielo-nych ze skórką (lub takiej samej ilościmiazgi z młodych i świeżych korzenibzu hebdu). Torebkę przewiązujemyflanelowym pasem wokół ciała.

V • Przy ataku — położyć się i na wątrobę nałożyć worek zcienkiego płótna napełniony letnim świeżym twarożkiem. Do tegowypić napar z liści mięty pieprzowej (150 ml) z dodatkiem soku zcytryny. W trakcie ataku — post ścisły (nic nie jeść) — pić tylko naparz kwiatów lipy z dodatkiem miodu, lekki kompot z jabłek albogruszek, roztrzepaniec.

V I . Gdy mamy gorączkę — 3 razy dziennie przed posiłkamipije się odwar (podany w pkt. II) i 1 g mieszanki ze sproszkowanejgałki muszkatołowej, salmiaku, kwasu cytrynowego.

V 1 1 • Przy wymiotach — przed i po posiłkach pić 75 g naparu zmięty pieprzowej i kłaść kompres na brzuch z ciepłego odwaru zmięty (trzymać 2 - 3 godziny).

19

ŻÓŁTACZKIŻółtaczka powstaje wskutek odkładania się nadmiernych ilo-

ści barwników we krwi. Głównym barwnikiem jest bilirubina,która powstaje z rozpadających się czerwonych ciałek krwi (zhemoglobiny). Bilirubina normalnie występuje we krwi u ludzizdrowych. Jednak, gdy jest jej za dużo (norma: 9 - 17 umol/1).a przekracza stężenie 2 - 2.5 umol/1, wówczas obserwujemy żół-te zabarwienie skóry, twardówek (białkówek) oczu i błon śluzo-wych. Zdrowa wątroba szybko wychwytuje bilirubinę i wydala jąwraz z żółcią do jelit. Ale nawet zdrowa wątroba czasami niejest w stanie szybko i sprawnie unieczynnić nadmiar bilirubiny.Dzieje się to. gdy z przyczyn chorobowych masywnie i szybkodochodzi do rozpadu, niszczenia czerwonych krwinek. Wystę-puje wówczas tzw. żółtaczka hemolityczna (hemoliza to rozpadkrwinek). Gdy żółć nie może swobodnie odpływać z wątroby, pę-cherzyka żółciowego do jelit (np. wskutek kamicy, skurczu drógżółciowych lub ich stanu zapalnego), to jest tzw. żółtaczka me-chaniczna. U noworodków często występuje tzw. żółtaczka fi-zjologiczna, która mija bezpowrotnie i nie daje następstw. Gdydojdzie do uszkodzenia, chorób wątroby (wirusowego zapalenia,

innych stanów zapalnych ostrychi przewlekłych, marskości wątroby,stłuszczenia), wówczas bilirubinanie jest prawidłowo wychwytywanai wydalana, i jest to tzw. żółta-czka miąższowa. Może też wystę-pować wiele innych typów żółta-czek — np. żółtaczka czynnoś-ciowa, żółtaczka ciężarnych, żół-taczka septyczna. Wspólną cechąwszystkich żółtaczek jest nadmiarbarwników żółciowych we krwi, którenie są sprawnie unieczynniane przezwątrobę i organizm. Jest objawem,który często niepokoi chorych i ichrodziny. Dlatego też zawsze należy

CIEKAWOSTKA: u no-worodków, które majążółtaczkę fizjologicznąstosuje się często skute-czną metodę, jaką jestnaświetlanie całego ciała(chroniąc oczy) lampą e-mitującą promieniowa-nie ultrafioletowe. Roz-kłada ono bilirubinę donietoksycznych, bezbar-wnych związków. Dziec-ko naświetla się kilka dniw szpitalu po porodzie.

20

zasięgnąć porady lekarskiej i stosować się do uzyskanych fachowychzaleceń.

Często po ustaniu przyczyny wywołującej żółtaczkę, po kilkudniach mija ona samoistnie.

MflRSKOŚĆ UUflTROBVJest to uszkodzenie wątroby o charakterze przewlekłym i na

ogół nieodwracalnym. Zamiast normalnie funkcjonujących komó-rek wątrobowych, w ich miejsce pojawia się bezużyteczna tkan-ka łączna. Komórki te są zniszczone przez wirusy, substancje izwiązki chemiczne. Wątroba w marskości jest źle unaczyniona,przepływ krwi jest znacznie utrudniony (przez powstające guzki itkankę łączną, które uciskają na naczynia). Dochodzi do niewydol-ności wątroby i szeregu niepożądanych następstw. Marskość naj-częściej poprzedzają różne formy zapalenia (gdzie ostre przechodzi wprzewlekłe zapalenie — tzw. marskość pozapalna WZW ,,B",częściej ,,C"). Istotnym zagadnieniem jest marskość alkoholowa,gdzie wskutek przewlekłego używania alkoholu w większych iloś-ciach, dochodzi do stłuszczenia wątroby (jest ona często odwracalna)i do alkoholowego zapalenia wątroby. Jeśli do tego jeszcze nałożą sięnp.: zakażenie wirusem HBV lub HCV albo błędy dietetyczne iutrudnienie odpływu żółci, to marskość jest nieunikniona. Niezawsze więc wbrew błędnym pozorom alkohol ..leczy". Musi onprzejść przez wątrobę, którą szybko niszczy. Mądrzy są więc ci,którzy nie piją.

Inną postacią może być marskość żółciowa — albo z powodunieprawidłowego odpływu żółci czy też stanu zapalnego (zwłaszczaprzewlekłego) — dróg i przewodów żółciowych.

OBJAWY MARSKOŚCI WĄTROBY — nie są jednolite. Najczęściejpoczątek bywa skryty, podstępny — nie dający specyficznych ob-jawów. Nierzadko chory ma uporczywy świąd skóry (występuje wielelat przed pojawieniem się cech uszkodzenia wątroby). W przypadkuzaawansowanej marskości pojawiają się: narastające osłabienie,brak łaknienia, chudnięcie, żółtaczka, obrzęki i wodobrzusze, atakże rumień dłoni, „pajączki" na skórze (naczyniowe), powięk-szenie wątroby i śledziony, zanik owłosienia łonowego i pachowego.

powiększenie piersi, zanik jąder u mężczyzn, zaburzenia obrazu krwi(małopłytkowość, niedobór białych krwinek, niedobór białek krwi,zaburzenia odporności i inne). Powstają również żylaki — zwłaszczaprzełyku i dna żołądka (dają bardzo groźne dla życia krwotoki),będące skutkiem nadciśnienia w krążeniu wrotnym. Może rozwinąćsię również encefalopatia wrotna (z zaburzeniami psychicznymi,neurologicznymi — ze śpiączką włącznie). Należy pamiętać, żezakażenie wirusem HCV może doprowadzić do marskości wątroby ido raka pierwotnego wątroby włącznie. Należy więc dbać o stanswojej wątroby.

KILKA DOBRYCH RAD:* uzupełniaj niedobory białkowe i mineralne,* unikaj nadmiernego wysiłku,* lecz każde zakażenie wątroby (nawet bezobjawowe),* wyeliminuj z użycia: alkohol (w każdej postaci), kawę

prawdziwą, tłuszcze zwierzęce, grzyby, potrawy i pokarmyciężko strawne, wzdymające, zimne, odgrzewane, wodygazowane, ostre przyprawy,

* do potraw dodaj kminek, bazylię, majeranek,* jedz mniej, lecz częściej,* stosuj preparaty i środki uszczelniające naczynia krwio-

nośne (np. rutynę, witaminę C),* regularnie stosuj zalecenia lekarskie.

TERAPIA MARSKOŚCI WĄTROBYwg dr J. Górnickiej

Znana naturoterapeutka. lekarz J. Górnicka podaje kilka pożyte-cznych rad:

• Robić przez 2 miesiące codziennie na noc okład z rozmag-lowanych liści świeżej kapusty na okoVce wątroby (otulić flaneląi pozostawić na noc).

• Wskazane jest picie gotowanych drożdży (1 łyżkę drożdżyzagotować w 1/2 szklanki wody, pić zimne na noc).

22

• Zamiennie zażywać LEWITAN — 3 razy dziennie po 3tabletki.

• Pić mieszankę ziołową z: kwiatu kocanki, liścia bobrka,owocu kolendry, ziela glistnika, mięty, dziurawca, ziela pięcio-rnika, piołunu, kruszyny, mniszka lekarskiego, rdestu ptasiego,ziela wrzosu. Każdego ze składników wziąć po 50 g, zmieszaćrazem i parzyć 3 łyżki na 3 szklanki wrzącej wody. Tę porcjęwypijać w ciągu dnia.

• Dla wzmocnienia zażywać 4 razy dziennie pyłek kwiatowy zmiodem propolisowym (100 g pyłku zmieszać ze szklanką mio-du, zażywać 4 razy dziennie po łyżeczce do kawy).

• Jeść częściej, ale małymi porcjami.• Pić dużą ilość soków z surowych warzyw.• Każdego dnia wypić 1 - 2 łyżeczki oleju i 1 szklankę

surowych soków warzywnych.• Stosować akupresurę stóp (strefy refleksyjne nerek, wątro-

by, węzłów limfatycznych).• Pić glinkę: 1 łyżeczkę glinki wymieszać w szklance wody —

pić 2 razy po 2 łyżki stołowe.

SYROP ALOESOWY wg P. Dimkowa

Do jego sporządzenia potrzebujemy po 50 g:

1. korzenia bzu hebdu2. korzenia bukwicy zwyczajnej3. korzenia cykorii podróżnika

oraz:1 litr miodu1 litr czerwonego naturalnego wina1 5 - 2 0 zielonych liści aloesu drzewiastego

Liście aloesu po usunięciu kolców i umyciu pod bieżącą wodąmielimy w maszynce do mięsa, a korzenie ziół drobno kroimy.

23

Wszystkie składniki łączymy i gotujemy w wodnej kąpieli (garnekmniejszy w większym, LU którym jest woda) przez godzinę. Od razuprzecedzamy przez czyste płótno, wyciskamy dokładnie i rozlewamydo słoiczków. Przechowujemy w lodówce.

STOSOWANIE: przyjmujemy po łyżce stołowej syropu 3 razydziennie 20 minut przed jedzeniem.

NOWOTWORYJak podają statystyki — pierwotne nowotwory wątroby są ewene-

mentem. Najczęściej są to guzy przerzutowe z innych miejsc organiz-mu. Pierwotne nowotwory wątroby to: wątrobiak — jako skutekmarskości wątroby spowodowanej zakażeniem HBV lub HCV; orazrak przewodów wewnątrzwątrobowych jako następstwo długo-trwałego zakażenia przywrą pasożytniczą.

Nie ma specjalnie typowych objawów nowotworowych. Na ogół sąto: pełność, rozpieranie w prawym podżebrzu, bóle, pobolewania wprawym boku. Gdy można palcami wyczuć guz, to jest to stadiumznacznie zaawansowane. Najpewniejszym badaniem jest pobraniewycinka wątroby (z guza) — tj. biopsja cienką igłą ze strzykawką(zasysa się nieco tkanki) lub wycina maleńki fragment różnymimetodami.

Mogą też występować nowotwory dróg żółciowych i/lub pęche-rzyka żółciowego. Złośliwe nowotwory występują w takich przy-padkach częściej u kobiet i u osób po 50 roku życia z kamicążółciową. Najczęściej notowany jest rak, rzadziej inne nowo-twory pęcherzyka i dróg żółciowych. Objawy są podobne, jakw kamicy żółciowej, z tym, że boi jest ciągły (stały) i nie reagujena zmiany diety. Do tego występują nudności, wymioty, brakłaknienia, osłabienie, wyniszczenie. Rozpoznanie najczęściej mamiejsce podczas operacji pęcherzyka żółciowego (np. z powodukamicy).

Leczenie jest na ogół operacyjne (wycina się część wątroby,pęcherzyk żółciowy). W stanach bardzo zaawansowanych operacjama na celu poprawienie komfortu życia chorego, niekiedy lekarzerezygnują w ogóle z zabiegu operacyjnego, stosując leki lub chemio-albo radioterapię.

24

KILKA DOBRYCH RAD• Zawsze poddawaj się leczeniu w przypadku kamicy żółciowej.• Lecz inne stany chorobowe wątroby i dróg żółciowych (np.

wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby).• Unikaj leków, związków uszkadzających wątrobę.• Stosuj właściwe warunki ochronne podczas pracy (chemia)

i w domu.• Odtruwaj i chroń wątrobę.

PROFILAKTYKA I LECZENIE

Niezależnie od lokalizacji nowotworu w organizmie, chory poddanyzostaje leczeniu: chemioterapii, naświetlaniom. Jednym z głównychnarządów narażonych na ich negatywne skutki jest wątroba. Podaję więckilka rad, jak wzmocnić organizm, wątrobę i nasze siły po naświetlaniu.

MIESZANKA DO PICIA:

Wziąć:

zielonej herbaty 15 gliści pokrzywy 20 g

Pić 3 razy dziennie napar sporządzony z łyżki mieszanki naszklankę wody.

HERBATKA ANTYRAKOWA (wg J. Wolskiej):

Wziąć-wziąć

2 łyżki utartego (zmielonego) grzyba (czyra) brzozowego2 łyżki skrzypu polnego

25

Składniki wymieszać i zalać 0,5 I wody, gotować pod przykryciemna małym ogniu przez 20 minut. Następnie dodać łyżkę stołową

jaskółczego ziela i 1 łyżkę stołową pokrzywy. Zioła parzymy, a odwarodcedzamy.

DAWKOWANIE: w ciągu dnia należy pić 3/4 1 takiej herbatyprzez 6 tygodni. A następnie przerwa 10 - dniowa i należy pićodwar z samego grzyba brzozowego.

Do dyspozycji są również gotowe preparaty pochodzenia natural-nego:

• ECOMER (kapsułki) — zawiera alkoksyglicerole pochodzące zwątroby rekina grenlandzkiego.

DAWKOWANIE: do 12 kapsułek dziennie w 3 - 4 podzielonychdawkach (np. 3 - 4 razy dziennie po 3 kapsułki).

• ESBERITOX ,,N" (tabletki, płyn) — zawiera wyciąg z żywo-tnika zachodniego, korzenia indygo i jeżówki purpurowej.

DAWKOWANIE: 3 razy po 3 - 5 tabletek lub po 50 kropli.

• PAU D'ARCO (kapsułki, wyciąg, herbata) — pochodzi z drzewaLapacho z Ameryki Południowej i Środkowej.

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 2 - 3 kapsułki lub po 15kropli na łyżce wody albo zaparzać herbatkę. Stosować na 30minut przed posiłkami.

• PADMA „28" (tabletki) — zawiera szereg sproszkowanych ziółniedostępnych u nas. Lek ten sporządza się wg oryginalnej recepturytybetańskiej. Silnie podnosi odporność, wzmacnia cały organizm.Polecany również dla chorych na wirusowe zapalenie wątroby (prof.W. Brzosko). zwłaszcza typu ,,B" i ,,C".

DAWKOWANIE: 3 - 4 razy dziennie po 2 - 4 tabletki rozgryźćdokładnie (lub pokruszyć) i popijać małą ilością obojętnegopłynu — pół godziny przed posiłkami. Korzystnie jest łączyć go zkapsułkami preparatu OEPAROL lub BORAGODLANDYNA. Niema obaw o przedawkowanie lub działania toksyczne.

• SYLIMAROL (drażetki 35 i 75 mg) — zawiera suchy wyciąg zostropestu plamistego. Odtruwa wątrobę, chroni jej komórki, rege-neruje ją i wzmacnia._

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 1 - 3 drażetki (duże dawkiustala się z lekarzem indywidualnie). Dla dzieci w płynie —syrop.

• BEFUNGIN (płyn) — jest to gotowy wyciąg z czyra (grzybniczarnej huby brzozowej). Preparat pochodzi z dawnego ZSRR. Stoso-wany wraz z innymi lekami.

DAWKOWANIE: 2 łyżeczki płynu rozpuścić w 1/2 szklankiwody i zażywać po 1 łyżce 3-4 razy dziennie na pół godziny przedposiłkami. Stosować 3 - 6 miesięcy. Wywiera on też korzystnywpływ na przewód pokarmowy.

• TP -1 i TP - 2 — preparaty opatentowane przez dr Podbielskiegow 1977 r., zawierające specjalnie dobrane mikroelementy.DAWKOWANIE: wg zaleceń.

Chorzy na nowotwory umiejscowione w wątrobie lub drogachżółciowych są osłabieni, nie mają apetytu i chęci do życia. Dlategonieocenione pozytywne skutki przynosi stosowanie preparatówpszczelich.

Stosuje się mleczko pszczele — kuracja trwa 40 dni, po czym 1-2miesięczna przerwa. Warto zażywać mleczko z miodem lub pyłkiempszczelim (gotowe preparaty: APIVIT, APIVIT ,,P" — ssać 2 - 3 razydziennie po 1 tabletce).

PYŁEK PSZCZELI, PIERZGA — przyjmuje się 2 - 3 razy dzienniepo łyżce. Niektóre osoby mogą być uczulone.

Z pewnością pomocne będzie również picie soku z czerwonychburaków po 0,25 - 1 litra dziennie (sok po wyciśnięciu odstawić na 2godziny). Sok ten można śmiało dosładzać miodem pszczelim. Jestznakomity i cenny.

27

Rozdział II

DIETA W CHOROBACH WĄTROBYI DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Nie ma skutecznego, właściwego leczenia schorzeń wątrobyi dróg żółciowych bez racjonalnej diety. Wątroba jest bowiemtym narzędziem, przez który przechodzą wszystkie składnikipokarmowe. Myli się ten, kto myśli, że bierze ona jedynieudział w trawieniu tłuszczów. Bez wątroby życie jest niemoż-liwe. Szanujmy więc swoją wątrobę, a gdy zachoruje starajmysię jej ulżyć. Służyć nam będzie za pomoc i ratunek m.in.prawidłowe odżywianie. Nie bójmy się pytać lekarzy, co,kiedy, z czym i w jakiej postaci jeść, aby sobie pomóc. I jeszczejedna pożyteczna rada — nie przeciążajmy wątroby dużąilością pożywienia. Niech z naszego jadłospisu znikną alkohol,zbędne leki.

DIETA W OSTRYCH STANACH CHOROBOWYCHPĘCHERZYKA I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

(kolka żółciowa, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,ostre zapalenie dróg żółciowych)

W diecie tej, zwanej również ŚCISŁĄ nie spożywa się pokar-mów białkowych i tłuszczowych. Podaje się jedynie gorzką herbatę(słabą) lub lekko osłodzoną oraz rzadkie kleiki na wodzie (nie na

28

mleku) oraz sucharki. Czasami wskazane jest jedynie picie płynów.Takie ograniczenia stosowane są przez kilka dni, po czym stopnioworozszerza się skład diety. Wolno więc podawać choremu:

T kaszę jęczmienną, płytki jęczmienne,T ryż, płatki ryżowe (jako rzadkie kleiki),T bułkę pszenną (sucharki)• lekką herbatę (gorzka lub lekko słodzona).

Inne produkty i potrawy są bezwzględnie zabronione w tego typustanach ostrych.

DIETA W OSTRYM WIRUSOWYM ZAPALENIU WĄTROBYI ZAOSTRZENIACH ZAPALEŃ PĘCHERZYKA I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

(okres pozakolkowy, po diecie ścisłej)

Grupaproduktów

Napoje

Pieczywo

Zupy

Produktyzbożowe istrączkowe

Tłuszcze

Mięsa, sery,jaja

Warzywa

Produkty i potrawydozwolone

słaba herbata, słaba kawa zbożowa,mleko słodkie i kwaśne (chude), ke-fir, jogurt

pszenne czerstwe, żytnie z jasnejmąki. sucharki bez glazury

warzywne i owocowe zaprawianemasłem lub słodką śmietanką

potrawy ze wszystkich gatunkówkasz i ryżu, drobne kluseczki,makaron, lane ciasto

masło, śmietanka, oleje roślinne(oliwa, olej sojowy, słonecznikowy)

twaróg, ser biały, gotowane chudemięso i ryby, chudy drób bez skóry,chuda szynka, polędwica, białka jajżółtka w ograniczonej ilości

większość gotowanych warzyw, prze-tarte, surówki z delikatnych warzyw,soki warzywne

Produkty i potrawyzabronione

kakao i wszelkie napoje alko-holowe

wszelkie razowe, pełnoziarniste,pieczywo świeże, francuskie

mocne rosoły, zupy zaprawianezasmażką, na wywarze z kościi mięsa, zupy z torebki

kluski kładzione, pierogi, naleś-niki, wszelkie produkty strącz-kowe (groch, fasola, groszek)

smalec, słonina, margaryna,łoje, smalec gęsi i kurzy

tłuste gatunki mięs, ryb, drobiu,ostre wędliny, wszelkie mięsasmażone, konserwy i marynatymięsne, rybne, zołtka w więk-szych ilościach

wszelkie odmiany kapusty,ogórki, cebula, szczypior,papryka

29

Owoce

Desery

Słodyczei cukry

Przyprawy

surowe, dojrzałe jabłka, śliwki, ma-liny, jagody, poziomki, truskawki,wszystkie inne owoce w postacisoków, przecierów, kompotów

kisiele, kompoty, przeciery owoco-we, musy, biszkopty

cukier, miód, dżemy, syropy owoco-we, wszystkie w ograniczonychilościach

sól, cukier, kminek, koperek, kwasekcytrynowy, wanilia, cynamon, skórkaz cytryny

surowe gruszki, agrest, porze-czki, wszystkie owoce nie-dojrzałe

torty, pączki, faworki, krucheciasteczka

czekoladki, cukierki czekolado-we, czekolady, ciasteczka i cia-stka z kakao, czekoladą

ocet, musztarda, pieprz, papryka,imbir

DIETA PO OSTRYM WIRUSOWYM ZAPALENIU WĄTROBYW PRZEWLEKŁYCH ZAPALENIACH WĄTROBY,MARSKOŚCI WĄTROBY, KAMICY ŻÓŁCIOWEJ

I STŁUSZCZENIU WĄTROBY

Grupaproduktów

Napoje

Pieczywo

Zupy

Produktyzbożowe istrączkowe

Produkty i potrawydozwolone

mleko słodkie, kwaśne (chude),jogurt, kefir, kawa zbożowa, herba-ta, soki owocowe świeże, soki wa-rzywne świeże, wody mineralneniegazowane

czerstwe, jasne pszenne, chlebchrupki Grahama, grzanki, pie-czywo dobrze wyrośnięte, wypie-czone

owocowe, mleczne, z drobnychkasz na wywarach z jarzyn, z do-datkiem surowego masła, słod-kiej śmietanki, na wywarach zchudego mięsa

kasze drobne (gotowane na sypko,półsypko, rozklejane), makarony,kluski leniwe, lane, pierogi, ko-pytka, ryż

Produkty i potrawyzabronione

napoje alkoholowe, kawa prawdzi-wa, napoje, schłodzone, mocnaherbata, napoje cola, lemoniady,oranżady i napoje gazowane, na-poje bardzo gorące

chleb żytni, razowy, pieczywociepłe, francuskie, drożdżowe,ciasta kruche

na wywarach z tłustych mięs, ro-soły, z tłustych ryb, grzybowe, za-prawiane zasmażkami, kwaśnąśmietanką, buliony, zupy z warzywstrączkowych (grochowe, fasolo-we), z cebulą, z kapusty

kasze zapiekane, z dodatkiem tłusz-czu, mięs, kasze grube, nie łuskane,kluski, makarony odsmażane, na-leśniki na tłuszczu

30

Tłuszcze

Mięsa,wędliny

Sery

Jaja

Warzywa

Owoce

Ryby

Ziemniaki

Desery

masło, śmietanka, oleje roślinne(słonecznikowy, sojowy, oliwa zoliwek)

mięsa chucie, gotowane na wywa-rach z warzyw, drób bez skóry,pieczone bez tłuszczu, w folii lubpergaminie, grillowane, chudaszynka, polędwica, wieprzowakiełbasa szynkowa

twaróg, ser biały, homogenizowane

gotowane na miękko, na twardo

świeże i mrożone, gotowane, su-rówki, młoda fasolka, młody zie-lony groszek, pomidory bez skórki,buraki, szczaw, dynia, cykoria,rzeżucha, salsefia, pasternak, głów-ki szparagów, warzywa z dodatkiemświeżego masła, oleju słoneczni-kowego, sojowego, oliwy z oliwek

surowe, dojrzałe jabłka, śliwki,jagody, maliny, truskawki, po-ziomki, owocowe soki, przeciery,kompoty

chude gatunki (leszcz, szczupak,dorsz, sandacz, płotka, mintaj,karmazyn), gotowane w folii lubpergaminie albo na grillu

gotowane świeże, puree, w łupi-nach, pieczone

w ograniczonych ilościach, kom-poty, musy, suflety owocowo -warzywne, galaretki, wszystkieo temp. pokojowej

smalce, margaryny, słonina, bo-czek, łoje

pieczone i smażone na tłuszczu,mięsa tłuste i ryby, wątroba, flaki,mózg, nerki, tłusty drób (gęś, ka-czka, dzikie ptactwo), parówki,pasztety, salceson, tłuste kiełbasy,kiszki, wszelkie konserwy

żółte, topione

w uzgodnieniu z lekarzem

kapustne, ogórki, cebula, papryka,strączkowe, suszone, kalafior, po-ry, czosnek, kalarepa, rzodkiewka,warzywa smażone i zasmażane,z dodatkiem tłuszczów zwierzęcych

surowe gruszki, agrest, porzeczki,owoce niedojrzałe, w większejilości owoce dozwolone

tłuste gatunki (węgorz, karp, łosoś,halibut, śledź, makrela), wędzone,marynowane, smażone, pieczonew tłuszczu, konserwowane

frytki, placki ziemniaczane, chipsy,ziemniaki odgrzewane, smażone,zapiekanki z ziemniaków

torty, ciasta i ciastka, kremy, bitaśmietana, lody, czekolada, faworki,ciasta francuskie

31

OGÓLNE ZASADY ŻYWIENIOWE

• Posiłki spożywaj częściej (5 - 6 razy dziennie), ale w małychilościach i o tej samej porze,

• dieta musi być lekko strawna, odciążająca wątrobę i pęche-rzyk żółciowy,

• wartość kaloryczna posiłków uzależniona jest od wagi istanu zdrowia chorego, ozdrowieńca (osoby z niedowagąpowinny przytyć, z prawidłową masą ciała — utrzymać ją, aotyli w zasadzie nie powinni odchudzać się w okresierekonwalescencji),

• zwiększ ilość spożywanych produktów białkowych (90 -110g białka dziennie),

• ogranicz ilość spożywanego tłuszczu (wskazane lekko stra-wne — śmietanka, masło świeże, oliwa, oleje: sojowy,słonecznikowy). Niedozwolone są tłuszcze zwierzęce typu:smalec, łój, słonina, a także margaryny,

• nie musisz ograniczać pokarmów węglowodanowych (o ilenie cierpisz na cukrzycę). Ogranicz jedynie spożywaniecukru na rzecz miodu,

• wyklucz spożywanie alkoholu (w każdej postaci) — totrucizna nr 1,

• tłuszczów nie poddawaj wysokim temperaturom,• zrezygnuj z wszelkich wyrobów konserwowanych,• spożywaj tylko chude gatunki mięs i ryb — gotowane w

wodzie, na parze lub pieczone w folii albo na grillu,• wyklucz z diety zasmażki, majonezy, keczupy, pikantne

przyprawy, pokarmy i potrawy wzdymające, ciężko straw-ne (grochy, kapusty, ciasta, torty, wszystko co smażone,pieczone w tłuszczu),

• zrezygnuj z kawy prawdziwej, napojów gazowanych, a takżezawierających colę,

• jeżeli cierpisz na różnorodne schorzenia — skonsultuj sięze swoim lekarzem, aby ustalić najodpowiedniejszą dietę,

• po posiłkach zawsze odpoczywaj — organizm jest bowiemobciążony.

32

OCZYSZCZANIE WĄTROBYI DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Wątroba najintesywniej pracuje w godzinach od 23 do 3 rano. Odgodz. 19 organizm powoli zaczyna oczyszczać się. Gdy jednak dojdziedo nadmiernego nagromadzenia szkodliwych produktów, a wątrobanie będzie w 100 proc. mogła sobie z nimi w porę poradzić, warto jejpomóc i przeprowadzić oczyszczanie okresowe. Kuracja oczyszczają-ca powinna być powtarzana 2 - 4 razy w roku (w zależności odnaszego stanu zdrowia, potrzeb, wydolności). Aby jednak takakuracja dała pożądane efekty, należy przez 5 dni brać dobrze ciepłąkąpiel wannową (organizm musi być odprężony, rozluźniony, zrela-ksowany). Do kąpieli używamy mieszanki ziołowej:

1. ziele dziurawca 30 g2. kwiatostan lipy 30 g3. kwiatostan kocanek piaskowych 30 g4. kwiat mniszka pospolitego 20 g

Zioła wymieszać, zalać 3 litrami wody i ogrzewać pod przykryciemdo zawrzenia. Odstawić na 30 minut, przecedzić i wlać do wanny zciepłą wodą. Pozostałe po odcedzeniu zioła włożyć do płóciennegoworeczka i umieścić w wannie. Kąpiel powinna trwać 15-20 minut, apo niej — godzinny wypoczynek.

DIETA

W trakcie 3 dni przechodzimy na dietę warzywno - owocową.Pijemy soki z:

1. jabłek i buraków (300 ml soku z jabłek zmieszać ze 100 mlsoku z buraków)

lub2. z marchwi (300 ml) i szpinaku (180 ml) — dawka jedno-

razowa. Pić 1,5 - 3 1 soku.

33

Uregulować należy wypróżnienia. Na noc bierzemy 2 - 3 drażetkiALTRY lub ALAXU. Niektórzy zalecają jednak lewatywę (z czystejwody — przegotowanej i o temp. 37 st. C — lub z naparu z ru-mianku). Organizm musi być przy tym cały czas rozluźniony.Niewskazana jest nerwowość, napięcie, zdenerwowanie, niepokój,strach.

Następnego dnia rano robimy napar z mieszanki NORMOSANU (Nr14) — 1 łyżka ziół na szklankę wrzącej wody, naparzać pod przy-kryciem 20 - 30 minut, przecedzić i wypić małymi łykami (powoli).Nadal pijemy soki oraz zażywamy 3 razy dziennie po 2 drażetkiSYLIMAROLU 70 mg.

PICIE MIKSTURY

O godz. 18 robimy gorącą kąpiel i przygotowujemy następującąmiksturę z: 200 ml oliwy z oliwek i soku z 8 cytryn. Można dodać kilkakropli olejku miętowego. Miksturę pijemy małymi porcjami co 15 - 20minut (w 4 - 6 porcjach). Po wypiciu mikstury kładziemy się naprawym boku, który ogrzewamy poduszką elektryczną. Jeśli czuje-my nudności można zjeść kilka plasterków cytryny lub grejpfruta.

Następnego dnia rano pijemy również szklankę naparu z NORMO-SANU i zaczynamy powoli jeść. Zaczynamy od kaszy gotowanej nawodzie, lekkich owoców, warzyw gotowanych na parze. Pijemy sokiowocowo - warzywne. Pożywienie wegetariańskie w następnychdniach rozszerzamy o gotowane mięso mielone, itd., aż do pełnejdiety — w zależności od naszego stanu zdrowia. Jest to pełneoczyszczanie wątroby.

PROSTE OCZYSZCZANIE WĄTROBY

Niektóre osoby z różnych względów nie chcą lub nie mogą poddaćsię pełnemu powyżej opisanemu procesowi oczyszczania wątroby.Mogą więc zastosować przez kilka dni (najlepiej rozpocząć w piątekpo południu i zakończyć w niedzielę) proste oczyszczanie wątroby idróg żółciowych. RANO robimy lewatywę oczyszczającą lub pijemynapar z NORMOSANU. Następnie nic nie jemy, tylko pijemy 1-2 litrydziennie soków. Zażywamy przy tym SYLIMAROL 70 mg — 3 razy

34

dziennie po 2 drażetki. Doskonałe recepty soków poleca dr JadwigaGórnicka:

z marchwi (280 g) + buraka (85 g) + ogórka (85 g)lub

z marchwi (285 g) + szpinaku (170 g)albo

z marchwi (225 g) + selera (140 g) + pietruszki (55 g)

Soki muszą być świeżo przygotowane. Warzywa uprzedniotrzeba dokładnie zetrzeć, aby najwartościowsze składnikiprzedostały się do soku. Posiadają one m.in. witaminy i mine-rały oraz wodę organiczną. Nie mogą to być soki konser-wowane, kupowane w sklepach. Przyswajanie soków przezorganizm jest bardzo szybkie — trwa 10 - 20 minut.

Należy również zmodyfikować swoją dietę. Powinna być ona lekkostrawna. Wyklucza się: alkohol, kawę prawdziwą, tłuszcze zwierzę-ce, smażone, pieczone pokarmy i potrawy ciężko strawne, wzdyma-jące. Biorąc stale lub okresowo różnorodne leki zażywamy SYLIMA-ROL 70 mg — 3 razy dziennie po 1 drażetce. Aby poprawić komfortżycia potrzebujemy spożywać kminek (najlepiej mielony — świeżo zakażdym razem). Przeciwdziała wzdęciom, poprawia trawienie. Zrezy-gnujmy zjedzenia konserw, pokarmów z torebek i sztucznych.

NACZELNA ZASADA: NIE DOPUSZCZAĆ DO ZAPARĆ

35

Rozdział III

FITOTERAPIA CHORÓB WĄTROBYI DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Wleczeniu chorych z powodu schorzeń wątroby, dróg żółcio-wych bardzo duże znaczenie ma stosowanie roślin zielarskich.Zioła mogą być stosowane pojedynczo, jak również — częściej— w postaci mieszanek, granulatów, tabletek itd. Działają onewielokierunkowo: przeciwzapalnie i regenerując o na komórkiwątrobowe, odtruwające wzmagają produkcję żółci w wątrobieoraz jej przepływ do pęcherzyka żółciowego, działają też roz-kurczowo na przewody żółciowe i pęcherzyk, a także po-prawiają trawienie, przeciwdziałając zaparciom i wzdęciom.

Spośród wielu roślin leczniczych, najczęściej jako dobro-czynne dla wątroby wymienia się: ziele dziurawca, zielekrwawnika, glistnika, dymnicy pospolitej, tysiącznika, jałow-ca, lawendy, bzu czarnego, dzikiej róży, korzeń podróżnika,mniszka, kłącze rzewienia, korę kruszyny pospolitej, znamiękukurydzy, liść bobrka, rozmarynu, owoc ostropestu, kminkupospolitego.

ZIOŁA POJEDYNCZE

• OSTROPEST PLAMISTY — owoc — odtruwa wątrobę, regene-ruje jej komórki, ochrania ją przed wieloma toksycznymi związkami i

36

drobnoustrojami, wzmacnia też naczynia krwionośne, poprawiaukrwienie. Dobroczynne działanie ma zawarta w nim sylimaryna.

RECEPTA: Przygotowujemy wywar z owoców: 1 łyżeczkęzalewamy szklanką wody i gotujemy pod przykryciem przez 10minut, następnie przecedzamy i pijemy 2 - 3 razy dziennie poćwierć szklanki.

• DZIURAWIEC — ziele — działa przeciwzapalnie, żółciopędnie,odkażająco, rozkurczowo na mięśniówkę przewodów żółciowych,wzmaga przepływ żółci, pobudza trawienie, tonizuje organizm.

RECEPTA: Robimy napar z 1 - 2 łyżeczek ziela na 1-1,5szklanki wody i po 30 minutach przecedzamy. Pijemy 2 - 3 razydziennie po pół szklanki przed posiłkami.

• MNISZEK LEKARSKI — ziele, korzeń, kwiaty — wykazujedziałanie żółciopędne, łagodzące na bóle wątroby, ochronne namiąższ wątroby, rozkurcza mięśnie gładkie przewodów żółciowych,hamuje negatywny wpływ wirusów na wątrobę, organizm (podnosiodporność na zakażenia), przeciwdziała marskości wątroby, niwelu-je żółtaczkę, zapobiega miażdżycy, ,,czyści" krew z toksyn.

RECEPTA: Robimy napar z poszczególnych części rośliny lubcałej — łyżkę ziół zalewamy szklanką wrzątku, lekko pod-grzewamy, przecedzamy i pijemy po pół szklanki 3 razy dzien-nie 30 minut przed posiłkami.

• MIĘTA PIEPRZOWA — liść — pobudza czynność wątroby,działa przeciwskurczowo na drogi żółciowe i pęcherzyk, poprawiatrawienie, znosi nadmierną fermentację w jelitach, zapobiega za-stojom żółci, usuwa nudności, ułatwia odchodzenie gazów, hamujenamnażanie się bakterii, działa przeciwzapalnie, przeciwżółtacz-kowo, ułatwia trawienie tłuszczów.

RECEPTA: Przygotowujemy napar z łyżki ziół na szklankęwody, po 30 minutach odcedzamy i pijemy ciepły napar 3 razydziennie po posiłkach. Działa korzystnie na wątrobę, łagodziwzdęcia, bóle i ułatwia trawienie.

• KMINEK ZWYCZAJNY — owoce — działa korzystnie w niedomo-dze wątroby, a także żółciopędnie, żółciotwórczo, ułatwia bezbolesneodejście gazów, znosi nadmierną fermentację, wzdęciajelitowe, regulu-

37

je dopływ żółci i soku trzustkowego do dwunastnicy, zwiększa łaknieniei poprawia trawienie. Szczególnie chętnie stosowany u dzieci i starców.Łagodzi objawy kolki wątrobowej, niewydolności wątroby.

RECEPTA: Sporządzamy odwar z łyżki owoców na szklankęwody (po zagotowaniu, ściągamy z ognia i pozostawiamy przez 15minut do naciągnięcia). Po odcedzeniu pijemy 2 - 4 razy dziennie.

Można również stosować sproszkowane owoce. Bierzemy 50 gowoców kminku i mielimy w młynku. Zażywamy po łyżeczce polub między posiłkami. Ważne, aby kminek był świeży i proszekprzygotowywany na bieżąco.

MIESZANKI ZIOŁOWE

Schorzenia wątroby i dróg żółciowych z dobrym rezultatemleczy się mieszankami ziołowymi. Warto stosować te najbardziejwartościowe. Istotne, aby co pewien czas zmieniać je. Organizmbędzie lepiej reagował na zawarte w nich substancje lecznicze(zapobiegniemy przyzwyczajeniu).

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY (WZW)

Wg o. Grzegorza SROKI:

Wziąć:

1. ziele pięciornika gęsiego 100 g2. liść pokrzywy 100 g3. korzeń cykorii podróżnika 50 g4. ziele szanty zwyczajnej 50 g5. ziele centurii 50 g6. ziele dziurawca 50 g

Zioła wymieszać, sporządzić odwar z łyżeczki ziół na szklankęwody, naparzać przez 20 - 30 minut. Pić po pół szklanki 2 razydziennie między posiłkami.

38

Wg Receptariusza zielarskiego:

Wziąć:

1. ziele drapacza lekarskiego2. kłącze tataraku3. kwiat bzu czarnego4. ziele pięciornika gęsiego5. ziele rdestu ptasiego6. koszyczek rumianku pospolitego7. ziele dziurawca

Ziół wziąć po 20 g. Wymieszać, przygotować odwar z łyżkimieszanki na szklankę wody. Pić 3 razy dziennie szklankę międzyposiłkami. Mieszanka ta działa przeciwzapalnie, żółciopędnie i od-truwąjąco.

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE WĄTROBY

Wg o. Grzegorza SROKI:

Wziąć:

1. ziele drapacza lekarskiego2. ziele krwawnika3. liść mięty pieprzowej4. kwiat nagietka5. koszyczek rumianku pospolitego6. korzeń mniszka pospolitego7. owoc kopru włoskiego

Zioła wymieszać, sporządzić odwar z łyżki mieszanki na szklankęwody. Naparzać pod przykryciem 20 - 30 minut. Pić małymi łykami 2 -3 razy dziennie między posiłkami.

39

Wg o. Czesława KLIMUSZKI:

Wziąć:

1. ziele rdestu ptasiego2. ziele krwawnika3. ziele dziurawca4. liść mięty pieprzowej5. liść bobrka6. liść jeżyny7. kora kruszyny8. korzeń mniszka pospolitego9. koszyczek rumianku

pospolitego10. kłącze perzu11. owoc dzikiej róży

Ziół wziąć po 50 g. Wymieszać, łyżkęmieszanki zalać szklanką wrzącej wo-dy i odstawić pod przykryciem na 3 godziny. Pić po pól szklankinaparu 3 razy dziennie 20 minut przed jedzeniem.

Wg Receptariusza zielarskiego:

Wziąć:

1. kora kruszyny 20 g2. liść mięty pieprzowej 20 g3. ziele krwawnika 20 g4. ziele centurii 20 g5. owoc kopru włoskiego 10 g6. owoc kminku 10 g

Zioła wymieszać, sporządzić odwar z łyżki mieszanki na szklankęwody. Pić 2 - 3 razy dziennie przed jedzeniem.

40

MARSKOŚĆ WĄTROBY

Wg o. Grzegorza SROKI:

Wziąć:

1. ziele rdestu ptasiego 100 g2. koszyczek rumianku pospolitego 100 g3. ziele dziurawca 100 g4. ziele krwawnika 50 g5. ziele szanty zwyczajnej 50 g6. kłącze perzu 50 g7. liść pokrzywy 50 g8. korzeń mniszka pospolitego 50 g

Zioła wymieszać, łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzącej wody inaparzać pod przykryciem przez 30 minut. Pić gorący napar poszklance 2 - 3 razy dziennie.

Wg Receptariusza zielarskiego:

Wziąć:

1. ziele glistnika2. kwiat mniszka pospolitego3. kwiat chabru bławatka4. owoc bzu czarnego5. liść pokrzywy6. korzeń cykorii podróżnika7. liść brzozy

Ziół wziąć po 30 g. Wymieszać, sporządzić odwar z łyżki mieszankina szklankę wody. Pić po pół szklanki odwaru 3 razy dziennie przedposiłkami.

4l

Wg o. Czesława KLIMUSZKI:

Wziąć:

1. kwiatostan kocanek2. liść pokrzywy3. kłącze perzu4. korzeń mniszka pospolitego5. ziele drapacza lekarskiego6. korzeń omanu7. liść borówki czernicy8. liść melisy9. korzeń cykorii podróżnika

10. liść brzozy11. kora kruszyny

Ziół wziąć po 50 g. Wymieszać, zrobić napar z łyżki mieszanki naszklankę wrzącej wody. Naparzać pod przykryciem przez 3 godziny.Pić 3 razy dziennie 20 minut przed posiłkami.

ZAPALENIE PĘCHERZYKA I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH

Wg Receptariusza zielarskiego:

Wziąć:

1. ziele macierzanki2. ziele dymnicy3. ziele rzepiku pospolitego4. ziele szanty zwyczajnej5. ziele fiołka trójbarwnego6. liść mięty pieprzowej7. kłącze tataraku8. ziele krwawnika

42

Zioła w równych ilościach wymieszać, przygotować odwar z łyżkimieszanki na szklankę wody. Pić 2 - 4 razy dziennie szklankęodwaru.

Wg siostry BENEDYKTY:

Wziąć:

1. ziele dziurawca 50 g2. ziele szanty 40 g3. korzeń mniszka pospolitego 40 g4. koszyczek rumianku pospolitego 40 g5. kwiatostan kocanek 20 g6. ziele rdestu ptasiego 20 g7. ziele centurii 10 g8. liść bobrka 10 g

Zioła wymieszać, sporządzić odwar z łyżki mieszanki na szklankęwody. Pić 3 - 4 razy dziennie po szklance ciepłego odwaru.

ŻÓŁTACZKA MECHANICZNA

Wg o. Grzegorza SROKI:

Wziąć:

1. ziele dziurawca 100g2. koszyczek rumianku pospolitego 100g3. korzeń mniszka pospolitego 50 g4. kwiatostan kocanek 50 g5. liść mięty pieprzowej 50 g6. kora kruszyny 20 g7. owoc kminku 20 g8. kwiat bzu czarnego 20 g

43

Zioła wymieszać, zrobić odwar z łyżeczki mieszanki na szklankęwody, parzyć 20 - 30 minut pod przykryciem. Pić 2 - 3 razy dzienniemałymi łykami między posiłkami.

GOTOWE PREPARATYPOCHODZENIA MATURALNEGO

NazwaARTECHOLIN(płyn)

BILIAROTEN(mieszankaziołowa)

BOLDALOIN(tabletki)

AMPHOCHOL(tabletki)

Składetanolowo-wodne wy-ciągi z: ziela bylicy bo-żego drzewka, owo-ców ostropestu pla-mistego, ziela drapa-cza, ziela krwawnika,liści mięty pieprzo-wej, korzenia mnisz-ka, jaskółczego ziela

ziele rdestu ptasiego,ziele dziurawca, zielemniszka, ziele miętypieprzowej, kora kru-szyny pospolitej

0,001 g boldyny,0,0236 g suchegowyciągu z aloesu

suchy wyciąg z zieladymnicy pospolitej

Wskazania lecznicze— przewlekłe schorzenia

wątroby— kamica pęcherzyka żół-

ciowego— przewlekłe zapalenie pę-

cherzyka żółciowego— zaburzenia czynności

dróg żółciowych— zaburzenia trawienia

— zaburzenia funkcji wy-dzielniczej wątroby

— stany zapalne dróg żół-ciowych

— kamica żółciowa

— przewlekłe stany zapalnedróg żółciowych i pęcherzyka— zmniejszone wydzielanie

żółci— przewlekłe zaparcia,

wzdęciaPrzeciwwskazania: ostre za-palenie dróg żółciowych, pę-cherzyka żółciowego, kolkawątrobowa, ostre zapalenietrzustki, czynna chorobawrzodowa, krwawienia we-wnętrzne, ostatni okres ciąży

— kamica żółciowa— niedostateczne wydzie-

lanie żółci— zaburzenia przepływu

żółci

Stosowanie3 razy dziennie po50 kropli w małejilości wody przedlub w czasie po-siłku

pić 3 razy dziennienapar (1 torebkana szklankę wrzą-cej wody) — na-parzać pod przy-kryciem 30 minut

1-3 razy dnia (zół-ciopędme) lub 1-2tabl. wieczorem(jako środek prze-czyszczający)

3 razy dziennie po1 tabletce

44

CHOLAGOGAENr 10 „ I "(mieszankaziołowa)

CHOLAGOGAENr 10 „ I I "(mieszankaziołowa)

CHOLAGOGAENr 10 „I I I"(mieszankaziołowa)

CHOLAGOGUM„ N " Natter-mann(kapsułki)

CHOLITOL(płyn)

20 g owoców jałowca20 g ziela dziurawca,60 g ziela rdestu pta-siego

10 g ziela dziurawca,5 g ziela karczocha,35 g ziela i korzeniamniszka, 15 g liścimięty pieprzowej,15 g ziela krwawnika,15 g kory kruszyny,5 g ziela jaskółczego

5 g owoców jałowca,10 g ziela dziurawca,55 g ziela rdestu pta-siego, 20 g kory kru-szyny, 5 g owocówkminku, 5 g liści mię-ty pieprzowej

wyciąg suchy z: jas-kółczego ziela, ostry-zu długiego, olejekmięty pieprzowej,olejek ostryzu dłu-giego

zawiera nalewki z:pokrzyku, jaskółcze-go ziela, mięty, kozł-ka, ostryzu, sok zmniszka pospolitego

— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherza

— kamica żółciowa— zaburzenia czynności

dróg żółciowych prze-biegające z miękkimistolcami

— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka

— zaburzenia w tworzeniui wydzielaniu żółci prze-biegające z prawidłowy-mi stolcami

— stany zmniejszonegowydzielania żółci

— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka

— kamica wątrobowa i żół-ciowa

— zaburzenia trawieniaprzebiegające z zapar-ciami stolca

— schorzenia dróg żółcio-wych pęcherzyka żół-ciowego, wątroby

— pomocniczo w zaburze-niach trawiennych trzu-stki

Przeciwwskazania: silnezaburzenia czynności wąt-roby, niedrożność drógżółciowych, wodniak pę-cherzyka żółciowego, śpią-czka wątrobowa, niedroż-ność jelit

— kamica żółciowa— przewlekłe stany zapal-

ne dróg żółciowychi pęcherzyka

— zaburzenia trawienia zpowodu niedoboru żółci

2-3 razy dzienniepo szklance od-waru (1 łyżka mie-szanki na szklan-kę wody)

J.W.

jak CHOLAGOGAENr 10 „ I I "

3 razy dziennie po1 kapsułce w cza-sie posiłków lubpo posiłkach (mak.do 6 kapsułekdziennie

dorośli: 3 razydziennie po 25kropli w łyżce wody5 minut po jedzeniumłodzież: (14-18lat): po 15 kropli

45

CHOLEGRAN(granulat)

CHOLESOL(płyn)

CYNAREIN(drażetki)

FIT0-MIX XII(mieszankaziołowa)

FLATUVIT(mieszankaziołowa)

ziele szanty, zieleserdecznika, zieledziurawca, koszy-czek rumianku,kłącze perzu, korakruszyny, liść miętypieprzowej, korzeńlubczyka, olejek mię-towy, siarczan sodu

wyciąg płynny z: ko-ry kruszyny, zielaskrzypu, owocówkolendry, owocówjałowca, ziela rdestuptasiego, kwiatówkocanki, nalewki zmniszka pospolitego

suchy wyciąg z: kar-czochów, rzewieniaoraz chlorowodorekglistmka

korzeń łopianu, ko-rzeń podróżnika, zie-le dziurawca, kwiatnagietka, korzeńmniszka, liść miętypieprzowej, zieleglistnika

ziele tymianku, liśćmięty pieprzowej,koszyczki rumianku,owoc kopru, owockminku

— stany nieżytowe prze-wodu pokarmowego

— kamica żółciowa— stany zapalne dróg

żółciowych i pęche-rzyka

— przewlekłe zaparcia— nadmierna fermentacja

jelitowa

— schorzenia wątroby zuszkodzeniem miąższu

— marskość wątroby— zaburzenia wydzielania

żółci— stany zapalne dróg żół-

ciowych i pęcherzyka— zaburzenia trawienne

— kamica żółciowa— stany zapalne dróg żół-

ciowych i pęcherzyka— zaburzenia trawienne

(wzdęcia, zaparcia)Przeciwwskazania: mars-kość wątroby, ostre stanyzapalne dróg żółciowych ipęcherzyka

— zaburzenia czynności wą-troby i dróg żółciowych

— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka

— kamica żółciowa— niedostateczne wydzie-

lanie żółci

— słabe wytwarzanie żółci— zastój żółci w drogach

żółciowych i pęcherzyku— wzdęcia— stany skurczowe

2 - 3 razy dzienniepo 1/2 łyżeczkido herbatyi popić wodą

3 razy dzienniepo 1 łyżeczce pre-paratu w półszklanki wody

3 razy dzienniepo 1 - 2 drażetki

1 łyżkę mieszankina szklankę wodygotować pod przy-kryciem 3 minutyi odstawić na 10minut. Przecedzići pić 3 razy dzienniepo 1/2 szklankiprzed jedzeniem

3 razy dzienniezaparzać po 1 to-rebce w szklancewrzącej wody ipić po jedzeniu

46

GALLEN-LEBERTEECHOLAFLUX(proszek)

GASTRO-CHOL(proszek)

HEPATINA(mieszanka

RAPACHO-LIN „C"(drażetki)

RAPHALA-MID(drażetki)

wyciąg suchy z: liściszpinaku, ziela drapa-cza, ziela pięciormka,ziela krwawnika, ko-rzenia lukrecji, korze-nia rzewienia, zielai korzenia mniszka,wyciąg z: kłączaostryzu, aloesu,olejek ostryzu

zawiera suche wycią-gi z: kwiatostanówkocanki, mniszka po-spolitego, mięty,glistmka, drapacza,kminku, krwawnika,kruszyny, tataraku

ziele fiołka trójb.,ziele dziurawca, zielemięty pieprzowej,korzeń mniszka po-spolitego, kłączeperzu, owoc kminku

skład jak RAPACHO-LIIM oraz wyciąg zkarczochów

wyciąg suchy z rzod-kwi, węgiel leczniczyolejek mięty pieprzo-wej, alkaloidy z siw-ca żółtego, ferulamid

— przewlekłe stany zapalnedróg żółciowych i pęcherzyka— po operacji wycięcia

pęcherzyka żółciowegoPrzeciwwskazania: stanyropne pęcherzyka, nie-drożność jelit i dróg żół-ciowych, zaawansowanaciąża, okres karmienia,ciężkie zaburzenia czynnościwątroby, zażywanie glikozy-dów nasercowych

— stany zapalne jelita,pęcherzyka żółciowego,żołądka, dróg żółciowych— zaburzenia trawienia(wzdęcia, zaparcia, nad-mierna fermentacja, je-litowa)

— schorzenia wątrobyzwiązane z wytwarzaniemi przepływem żółci— stany zapalne pęcherzy-ka i dróg żółciowych— zaburzenia trawienia(wzdęcia, nadmierna fer-mentacja jelitowa)

jak RAPACHOLIN

— kamica żółciowa— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka— zaburzenia trawienia(wzdęcia, zaparcia)

1 filiżanka herbaty1 - 3 razy dziennieprzed posiłkami (1łyżeczkę proszkuzalać gorącąwodą i wymieszać)

1 łyżeczkę proszkurozpuścić w 3/4szklanki ciepłejwody. Pić 1 - 4razy dziennie

pić 2 - 4 razydziennie po 1 - 2szklanki naparumiędzy posiłkami

jak RAPACHOLIN

3 razy dziennie po1 - 2 drażetki pojedzeniu, W zapar-ciach: rano i wie-czorem po 2 draż.Przy małym wy-dzielaniu żółciprzez 3 - 4 dni 4razy po 2 draż., potym okresie 3 ra-zy 1 drażetka

47

RAPACHO-LIN(drażetki)

REVITAN(mieszankaziołowa)

SOLAREN(płyn)

SYLIGRAN(granulat)

SYLICYNAR(drażetki)

TERPICHOL(kapsułki,krople)

zawiera: wyciąg su-chy z rzodkwi, kwasdehydrocholowy,węgiel leczniczy,olejek mięty pieprzo-wej

owoce ostropestuplamistego, owoceporzeczki czarnej,kwiat nagietka, liśćpokrzywy, owoce bzuczarnego, korzeńmniszka, kłącze perzuzawiera alkoholowywyciąg z kłącza ost-ryzu długiego (wnim: kurkumina iolejek eteryczny)

granulat ziołowy z:sylimaryny, koszy-czków rumianku,kwiatostanu nagiet-ka, liścia brzozy,korzenia łopianu,

zawiera koncentratsylimaryny oraz wy-ciągi z ziela karczo-chów

zawiera mentol, men-ton, alfa i beta pinen,borneol, cyneol, kam-fen, oliwę z oliwek

— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka— kamica żółciowa— niewydolność wątroby— zaburzenia trawienia(utrudnione przyswajanietłuszczów, zaparcia,wzdęcia)

— kamica żółciowa— stany zapalne dróg żół-ciowych i pęcherzyka— zaburzenia trawienia

— kamica żółciowa— schorzenia dróg żół-ciowych i pęcherzykaPrzeciwwskazania: ciężkieuszkodzenie wątroby i mar-skość. ropień pęcherzykażółciowego, niedrożnośćdróg żółciowych

— kamica żółciowa— stan zapalny dróg żół-ciowych i pęcherzyka— zapalenie, marskość,uszkodzenie wątroby (po-lekowe, chemiczne), okrespozółtaczkowy

— kamica żółciowa— stany zapalne wątrobyi dróg żółciowych oraz pę-cherzyka żółciowego— uszkodzenia wątroby— miażdżyca— kamica dróg żółciowychi pęcherzyka— zaburzenia czynnościwątroby— kolka żółciowa— stany skurczowe drógżółciowych

3 razy dzienniepo 1 - 2 drażetkipo jedzeniu.Przy zaparciachrano i wieczoremna 1/2 godz przećposiłkami

odwar z 1 - 2 ły-żek mieszanki naszklankę wody. Pić1 - 3 razy dzienniepo szklance

20 - 30 kropli wmałej ilości wody3 razy dziennieprzed jedzeniem

3 razy dzienniepo 1 łyżeczce poposiłkach - popie

3 razy dzienniepo 2 drażetki

2 - 4 razy dzienniepo 1 kaps. lub 3 -8 kropli na cukrze.Przy długotrwałymstosowaniu dawkistopniowo zwięk-szać do 6 kroplijednorazowo

48

Rozdział IV

APITERAPIA CHORÓB WĄTROBYW zapobieganiu i leczeniu schorzeń wątroby i dróg żółcio-

wych, a zwłaszcza uszkodzenia wątroby, wirusowego zapale-nia, marskości, ogromne korzyści przynosi stosowanie natu-ralnych preparatów pszczelich. Są cudownymi lekami (podwarunkiem, że są nie sfałszowane, stare lub niewłaściwieprzechowywane).

• MIÓD PSZCZELI — działa leczniczo na wątrobę i drogi żółciowe.Dzięki cennym składnikom usprawnia przemianę węglowodanów,białek, tłuszczów i witamin oraz przenosi związki powstałe w wynikutych przemian. Jest on produktem złożonym w 70 - 80 proc. z cukrówprostych, łatwo przyswajalnych przez wątrobę. Cukier — fruktozazostaje prawie całkowicie wykorzystany do syntezy glikogenu (cukruzapasowego w wątrobie). Prowadzi to do przyspieszenia przemianymaterii w tkankach oraz do wzmożenia czynności ochronnej iodtruwającej wątrobę. Również cukier — glukoza odtruwa i chroniwątrobę, a także jest bardzo odżywczy. Występująca w miodziecholina — obniża poziom lipidów (tłuszczów) w wątrobie, działażółciotwórczo i żółciopędnie. Pomocniczą rolę odgrywają zawarte wmiodzie enzymy i substancje antybiotyczne. Szczególnie korzystniewpływają na leczenie wirusowych schorzeń wątroby. Miód przyjmujesię doustnie (najlepiej w roztworze) — 1-2 łyżki stołowe w szklancewody (płynu) 3 razy dziennie na 1-1,5 godz. przed jedzeniem. Dzieci:1 - 2 łyżeczki do herbaty 3 razy dziennie. Okres leczenia trwa 2 - 3miesiące, po czym przerwa miesięczna i terapię można powtórzyć.

49

Miodem można słodzić herbatę, napary ziołowe (jedno i wieloskład-nikowe) .

RECEPTY WEDŁUG DOKTORA EDWARDA KAŁUŻNEGO:

1 • Do 125 g miodu dodać sok z 1/2 cytryny i łyżeczkę oliwyz oliwek. Wymieszać. Zażywać 1-2 łyżki rano (na czczo) iwieczorem przed snem. Wskazane w leczeniu WZW, wodtruwaniu komórek wątrobowych.

2 . 200 g świeżego twarogu przemleć w maszynce, dodać 100 gpłynnego miodu i rozetrzeć na jednolitą masę. Spożywać zchlebem w chorobach wątroby.

0 • Zmieszać łyżkę świeżego soku z bukwicy z jedną łyżeczkąmiodu. Pić 3 razy dziennie po łyżce w przypadku żółtaczki,puchliny wodnej, zaparć.

4. Do jednej szklanki herbaty lipowej dodać łyżkę miodu isoku z całej cytryny. Wypijać 2 razy dziennie po szklance.Dodatkowo brać pyłek i mleczko pszczele. Stosować wschorzeniach wątroby.

• MLECZKO PSZCZELE — działa zabójczo wobec drobnoustro-jów, przeciwnowotworowo, a także ochronnie na tkanki (w tym nawątrobę). Zapobiega tok-sycznemu wpływowi sub-stancji potencjalnie usz-kadzających wątrobę. Le-czy stany zapalne wątroby1 dróg żółciowych, zapo-biega powstawaniu mars-kości wątroby. Leczy teżzaparcia, stany osłabieniapo chorobach zakaźnych(WZW) i terapii nowotwo-rów. Polecane dla cukrzy-ków. Występuje ono w ró-

50

żnych postaciach — tabletek, drażetek, kapsułek, fiolek, ampułek dopicia, suchej substancji. Podaje się na ogół jednorazowo: rano na 30minut lub 1 godz. przed posiłkiem lub w dwóch dawkach — rano i wpołudnie przed jedzeniem (lepsze wchłanianie). Dobrze wchłania siępodane podjęzykowo. Dzienna dawka dla dorosłych: 30 - 300 mg, dladzieci połowa dawki dla dorosłych. Kuracja powinna trwać 1 - 2miesiące. Można powtórzyć ją 2 - 3 razy w roku. Dobre efekty osiągasię stosując mleczko pszczele z miodem. Mleczko należy przechowy-wać w lodówce (w temp. 0 - 8 st. C).

• PYŁEK KWIATOWY — zalecany jest w przypadku choróbwątroby (ostrych i przewlekłych) oraz zwyrodnieniowych. Działaniejego polega na wiązaniu substancji toksycznych, odnawianiu, przy-wracaniu właściwej mikrostruktury wątroby, wspomaganiu odbu-dowy tkanki wątrobowej. Normalizuje też w wątrobie zaburzonąprzemianę białek. Działa on ochronnie na miąższ wątroby. Korzyst-nie wpływa na zaburzoną przemianę tłuszczów w wątrobie, m.in. ualkoholików, czukrzyków, w zatruciach, anemii, zapobiega stłusz-czeniu wątroby. Zaleca się podawanie pyłku z Sylimarolem, a także zmleczkiem pszczelim i miodem.

DAWKOWANIE: 20 - 40 gramów dziennie (tj. 4 - 8 łyżeczek).Dzieci: w wieku 3 - 5 lat (1 - 2 łyżeczki dziennie), 6 - 12 lat (2 - 3łyżeczki dziennie).

W praktyce pyłek przyjmuje się 3 razy dziennie, na 30 minut do 2godzin przed posiłkami. Taką kurację przeprowadza się od 1 do 3miesięcy (w ciągu roku można przeprowadzić ich kilka). Najlepszeokresy to: zima - wiosna, lato - jesień. Po każdym cyklu leczniczymwskazana jest przerwa.

Mieszaniny pyłku, np. z miodem — 3 razy dziennie 1 łyżeczkę doherbaty.

Tabletki i kapsułki: 1-2 tabletki lub kapsułki 3 razy dziennie.Gotowe preparaty: Pollen (tabletki, kapsułki), pyłek kwiatowy —

obnóża, miód pszczeli z pyłkiem kwiatowym.Mellipropolen — pyłek, mleczko pszczele i propolis; Flosopol.

• PROPOLIS — zwany popularnie kitem pszczelim ma równieżzastosowanie w leczeniu schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Udo-wodniono jego ochronny wpływ na komórki wątrobowe. Efektem jego

5 l

działania jest przyspieszenie metabolizmu kwasów nukleinowych iglikogenu w wątrobie oraz obniżenie poziomu enzymów komór-kowych pochodzących z wnętrza uszkodzonych komórek wątroby(tzw. aminotransferaz — ALAT i AspAT). Propolis działa odtruwającow przypadku zatruć — np. arsenem, etanolem, czterochlorkiemwęgla itd.

DAWKOWANIE: krople (30 - 60 kropli w 1/2 szklanki wody lubmleka 3 razy dziennie). Tabletki, kapsułki (3 razy dziennie po 1 -2 tabletki lub kapsułki 30 minut przed jedzeniem.

Gotowe preparaty: Propolan — krople, Propolis Tinctura (ampu-łki), Propolis Plus (tabletki, kaspułki).

52

Rozdział V

PRZEPISY LUDOWESpośród ogromnej ilości oryginalnych, starych recept me-

dycyny naturalnej polecam te najprostsze i najskuteczniej-sze. Można je bez obaw stosować razem z leczeniem konwenc-jonalnym. Większość schorzeń wątroby ma charakter prze-wlekły. Poniżej przedstawione przepisy ludowe pochodzą zróżnych regionów Polski i świata. Łączy je jedno — pomagająnie wywołując działań szkodliwych. Warto więc skorzystać zdużej mądrości wielu pokoleń. Zadziwiające jest to, że lekinajprostsze są najlepsze.

BARSZCZ LECZNICZY

Do jego przygotowania potrzeba kilka średniej wielkości burakówćwikłowych. Po obraniu i dokładnym opłukaniu kroimy je na małekawałki, wkładamy do glinianego (najlepszy) garnka, zalewamyletnią, przegotowaną wodą (radzę niegazowaną mineralną — słabozjonizowanąj, dodajemy niewielką ilość jarzynki oraz owoce kminku ina wierzchu kładziemy kawałek razowego chleba. Przykrywamygazą i odstawiamy w ciepłe miejsce na kilka dni, po czym z wierzchuzbieramy łyżką szumowinę, a uzyskany barszcz zlewamy do uprzed-nio wyparzonych butelek i zakorkowujemy. Przechowujemy w lodó-wce. Pijemy po ćwierć szklanki po głównych posiłkach.

Barszczjest doskonały w niedomaganiach i schorzeniach wątroby,anemii.

53

SOK DLA WĄTROBY I

Wyciskamy z buraków ćwikłowych pól szklanki soku i odstawiamyna dwie do trzech godzin, po czym łączymy go z polową szklanki sokuuzyskanego z korzenia czarnej rzodkwi. Pijemy po ćwierć szklanki wciągu dnia — najlepiej po posiłkach. Sok stosiye się w stanachzapalnych wątroby.

SOK DLA WĄTROBY II

Uzyskany z owoców winogron sok (1 /2 szklanki) mieszamy z takąsamą ilością soku z grejpfruta. Pijemy po ćwierć szklanki 3 - 4 razydziennie 30 minut przed głównymi posiłkami. Sok ten leczy wątrobę,nerki, płuca, dnę, nadciśnienie tętnicze, doskonale wpływa natrawienie i przemianę materii.

SYROP MIODOWO - CEBULOWY

MiksiLjemy kilogram cebuli białej z dwoma szklankami miodulipowego i wstawiamy do piekarnika dobrze nagrzanego w szczelniezamkniętym żaroodpornym naczyniu. Gdy uzyskamy żółtawy syrop,można naczynie wyjąć i płyn zlać do słoiczka. Codziennie przy-

jmujemy po łyżce syropu przez 3 miesiące. Syrop ten przeciwdziałazapałeniu wątroby ijest wskazany również przy stosowaniu innychleków przepisanych przez lekarza.

MIKSTURA WĄTROBOWA I

Obrany korzeń chrzanu ucieramy na papkę. Do 3 - 4 łyżek papkidodajemy szklankę świeżego mleka i całość ogrzewamy na małym ogniuprzez 5 - 6 minut (uważać, aby nie wykipiała), po czym odstawiamy podprzykryciem na kolejne 10 minut i pijemy małymi porcjami w ciqgu dnia.Powtarzamy kurację przez tydzień, po czym przerwa. Miksturę takąstosujemy w zapaleniu wątroby (niezależnie od przyczyny).

54

MIKSTURA WĄTROBOWA II

Suszymy i mielimy skórki (obierki) uprzednio opłukanych jabłek idodajemy kilka liści czarnej porzeczki. Łyżkę takiej mieszanki zale-wamy szklanką wrzącej wody i odstawiamy pod przykryciem na 1520 minut, a po przecedzeniu i osłodzeniu miodem pijemy 3 razydziennie po szklance. Korzystnie wpływa na chorą wątrobę i zaburze-nia jelitowe, wzmacnia organizm. Ważne, aby jabłka pochodziły zupraw ekologicznych (bez opryskiwań chemikaliami).

HERBATA WĄTROBOWA I

Do jej przygotowania potrzebujemy łyżeczkę kwiatów chabrabławatka i łyżeczkę czarnuszki siewnej. Zalewamy je szklankąwrzątku i zaparzamy pod przykryciem 20 - 30 minut, apo odcedzeniupijemy 3 razy dziennie po 1/4 szklanki. Herbata działa korzystnie wżółtaczce, niedomaganiach wątroby i zaburzeniach trawienia.

HERBATA WĄTROBOWA II

Bierzemy w równych częściach: pięciornika gęsiego, glistnikajaskółcze ziele, ziele drapacza, ziele bylicy piołunu, liści pokrzywy,korzenia i ziele mniszka pospolitego. Łyżkę ziół zalewamy szklankąwrzątku i parzymy pod przykryciem około 30 minut, apo odcedzeniutaką herbatą popijamy zmielone nasiona ostropestu pospolitego — 3razy dziennie. Herbata poprawia funkcjonowanie wątroby, chronijąioczyszcza.

OKŁAD NA WĄTROBĘ I

10 g zmielonych nasion pietruszki zalewamy 100 g podgrzanej (alenie gorącej) oliwki z oliwek i po 20 - 30 minutach robimy okład napowiększoną wątrobę. Do tego celu używamy kawałkaJłaneli złożo-nej kilkakrotnie w kostkę. Całość zabezpieczamy ceratką lub folią.

55

Stosujemy przy powiększeniu wątroby, przy stanach zapalnychwątroby, w jej marskości.

OKŁAD MA WĄTROBĘ II

Złożoną w kostkę flanelę moczymy w olejku rycynowym, przy-kładamy na okolicę wątroby, zabezpieczamy ceratką lub folią inagrzewamy poduszką elektryczną (uwaga na oparzenie!). Zabiegipowtarzamy przez dłuższy czas. Okłady takie przynoszą znacznąpoprawę w przypadku marskości wątroby i płynu przesiękowego wjamie brzusznej (wodobrzuszu).

KURACJA SOKIEM Z RZODKWI

Wyciskamy z czarnej rzodkwi sok i pijemy na czczo rano 100 ml, poczym dawkę zwiększamy w ciągu 3 tygodni do objętości 400 ml sokudziennie. Od czwartego tygodnia zmniejszamy ilość wypijanego sokuaż do 100 ml (stopniowo zmniejszać dawki). Kuracja taka trwałącznie 6 tygodni.

Wskazana w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych. Działażółciotwórczo i żółciopędnie.

KURACJA SZPARAGOWA

30 g szparagów zalewamy 0,5 I wody przegotowanej i ostudzo-nej, przykrywamy i po 6 - 7 godzinach przecedzamy, dodającłyżkę miodu i pijemy co godzinę po łyżce takiej mikstury. Działaona kojąco w przypadku ,,gniecenia" w okolicach wątroby pospożyciu posiłku.

ODWAR PRZECIWZOŁTACZKOWY I

Sporządzamy odwar z 5 łyżek dokładnie wypłukanych pod bieżą-cą wodą ziaren owsa i zalewamy litrem wrzącej wody, po czym_

gotujemy pod przykryciem na małym ogniu przez 10-15 minut. Poprzestudzeniu odcedzamy i pijemy 3 razy dziennie po pól szklankiodwaru. Wskazany w przebiegu żółtaczki.

ODWAR PRZECIWZÓŁTACZKOWY II

Robimy odwar z 50 g młodych, świeżych liści truskawkowych napól litra wody. Gotować pod przykryciem na małym ogniuprzez 5-10minut, odstawić napółgodziny, przecedzić ipić w żółtaczce, bieguncei ataku kolki wątrobowej. Ostrożnie w przypadku uporczywychzaparć.

O D W A R P R Z E C I W Z Ó Ł T A C Z K O W Y III

Oczyszczamy, tniemy na małe kawałeczki liście i korzeń mniszkapospolitego, a następnie zalewamy litrem wody i gotujemy podprzykryciem na małym ogniu przez 3 4 minuty. Odstawiamy na 15minut i po przecedzeniu pijemy po pól szklanki odwaru pół godzinyprzed głównymi posiłkami. Odwar działa leczniczo przy żółtaczce,niedomaganiach wątroby, dróg żółciowych, moczowych i niestraw-nościach. Wzmaga odporność organizmu, między innymi na nowo-twory.

57

Rozdział VI

LECZENIE UZDROWISKOWEW Polsce jest wiele miejscowości o walorach uzdrowis-

kowych. W schorzeniach wątroby, które najczęściej mająprzebieg długotrwały, wskazane jest leczenie uzdrowiskowe.Szczególnie polecane jest ono dla osób z uszkodzeniem miąż-szu wątroby, zaburzeniami trawienia, chorobami dróg żółcio-wych i pęcherzyka żółciowego. Leczy i regeneruje się całyorganizm, który czasami cierpi na inne dolegliwości towarzy-szące chorobom wątroby i dróg żółciowych. Zmiana klimatu,różnorodne zabiegi leczniczo - rehabilitacyjne, zmiana diety,terapia wodami leczniczymi i innymi naturalnymi czynnika-mi oraz regeneracja nie tylko wątroby, ale również układunerwowego przynoszą dużą pomoc i ulgę. Szczególnie lecze-nie w uzdrowisku wskazane jest dla osób po szpitalnymleczeniu ostrych schorzeń wątroby i dróg żółciowych. Prze-ciwwskazaniem są m.in. ostre stany chorób zakaźnych (np.WZW), schorzenia nowotworowe.

58

Miejscowość uzdrowiskowa

INOWROCŁAW

SWIERADOW - ZDRÓJ

DUSZNIKI - ZDRÓJ

POLANICA - ZDRÓJ

DŁUGOPOLE - ZDRÓJ

ŻEGIESTÓW - ZDRÓJ

ZŁOCKIE

MUSZYNA

KRYNICA

WYSOWA

IWONICZ - ZDRÓJ

Wskazania lecznicze

— przewlekłe zapalenie wątroby— choroby dróg i pęcherzyka żółciowego— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— inne schorzenia

— stany po zatruciach uszkadzających wątrobę— inne schorzenia

— choroby dróg żółciowych— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— inne schorzenia

— przewlekłe zapalenie wątroby— choroby dróg żółciowych i pęcherzyka— inne schorzenia

— choroby wątroby po wirusowym zapaleniu wątroby— choroby dróg żółciowych— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— inne schorzenia

— choroby wątroby— przewlekłe zapalenie wątroby— choroby dróg żółciowych— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— zaburzenia czynności wątroby po wirusowym

zapaleniu wątroby— inne schorzenia

— choroby dróg żółciowych— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— inne schorzenia

— jak w Złockiem

— choroby dróg żółciowych— stany po operacjach pęcherzyka żółciowego— inne schorzenia

— zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i dróg żółciowych— inne schorzenia

— choroby dróg i pęcherzyka żółciowego— inne schorzenia

59

NERKI I DROGIMOCZOWE

Na ogół nie zastanawiamy się, gdy jesteśmy zdrowi, jak dużąrolę odgrywają w naszym organizmie nerki. Śmiało można jenazwać „oczyszczalnią krwi". Nasze ciało jest ogromnym, fas-cyniyącym kombinatem, który ma za zadanie pracować przezdziesiątki lat — bez przerwy. O tym, że bez nerek nie można żyć,wie każdy. Nie zawsze jednak wiemy, jak żyć i co czynić, aby naszenerki pracowały sprawnie i nigdy nie dawały o sobie znać. Gdyjednak wystąpi u nas choroba nerek, warto sięgnąć po niniejszyporadnik, aby umieć sobie właściwie pomóc w cierpieniu i niedopuścić do groźnych powikłań zdrowotnych. Pamiętajmy, że nicjednak nie zastąpi kontaktu z lekarzem, który fachowo postawidiagnozę. Zarówno ostre, jak i przewlekłe choroby nerek i drógmoczowych od wieków z powodzeniem leczy się środkami natural-nymi. Są one nieszkodliwe, sprawdzone przez wielu chorych istosowane na całym niemal świecie. Nieocenione zasługi od-grywają: ziołolecznictwo, stosowanie diet, leków sporządzonychna bazie substancji naturalnych, a także proste sposoby ludowe,przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Przedstawione na kolejnych stronach porady, przepisy i zale-cenia niech służą każdemu z Czytelników zachować zdrowie, aw przypadku choroby —pomogą je szybko i na trwałe odzyskać.Stosowanie metod i środków oraz leków naturalnych nie wy-klucza leczenia tradycyjnego — lekarskiego. Muszą one wzajem-nie się uzupełniać, aby szybko i skutecznie pomóc choremu.

60

Rozdział I

CHOROBY NEREKI DRÓG MOCZOWYCH

Istnieje wiele objawów, które mogą świadczyć o toczącymsię w naszym organizmie stanie chorobowym. Szczególnie sąto objawy ze strony nerek i dróg moczowych. Może je zaobser-wować z łatwością sarn chory lub jego opiekun. Bądźmy więcczujni i w porę reagujmy na każdy niepokojący sygnał naszegociała. Pamiętajmy, że część z tych objawów ma niespecyficz-ny charakter (np. gorączka, bóle pleców, bladość skóry, kolkaitd.), gdyż mogą sugerować nawet doświadczonemu terapeu-cie różne stany chorobowe.

OBJAWY CHORÓB NEREK

Najczęściej występujące i dające się zaobserwować objawy to:

• BÓLE — są przeważnie spowodowane zmianami chorobowymiw układzie moczowym. Mogą one występować więc w okolicylędźwiowej — z jednej lub po obu stronach kręgosłupa. Mają różnycharakter i nasilenie (np. ból tępy. rozlany, kłujący, stały, okresowy,napadowy itd.). Występują one też nad spojeniem łonowym, pro-mieniują do krocza, zewnętrznych narządów płciowych, odbytnicy,ud. Należy zauważyć, że silne bóle występują albo w związku z

6l

kamicą lub w przypadku schorzeń pęcherza moczowego. Gdy od-czuwamy ból w cewce moczowej pojawiający się podczas oddawaniamoczu — świadczy on o zapaleniu cewki moczowej.

Nie zawsze powyżej opisane bóle są spodowane chorobami nerek idróg moczowych. Ból lędźwiowy występuje również w chorobachkręgosłupa i nerwów obwodowych, gruźlicy kręgosłupa lub nerek, atakże w przerzutach nowotworowych do kręgosłupa (często w za-awansowanym raku prostaty). Zaś przyczyną bólu w okolicy spoje-nia łonowego mogą być schorzenia odbytu, narządów rodnych,gruczołu krokowego i innych narządów.

PAMIĘTAJMY: często choroby nerek przebiegają skry-cie, bezbólowo! Są one podstępne i dlatego bardzo groźne.

• STANY PODGORĄCZKOWE I GORĄCZKA — pojawiająsię, gdy dojdzie u nas do zakażenia nerek, dróg moczowychoraz w złośliwych nowotworach nerek (trwają one wówczas bardzodługo).

• WZMOŻONE PRAGNIENIE — występuje u osób dotkniętychwielomoczem. Może występować również w przewlekłych uszko-dzeniach nerek, a także niewyrównanej cukrzycy. Nie popadaj-my jednak w panikę — podczas upałów lub przy gorączce u każ-dego wzmaga się pragnienie, jako naturalny odruch organizmu.Jeżeli lekarz nie zabronił nam, należy bezwględnie uzupełniaćstraty płynów w ustroju. Często nagłe odwodnienie prowadzi dogroźnych następstw. Wiąże się to między innymi z nadmierną utratąprzez organizm ważnych dla życia biopierwiastków (potasu, sodu,chloru).

• ZABURZENIA W ODDAWANIU MOCZU — są szczególnymiobjawami chorób nerek i dróg moczowych. Radzę więc je dokładnieobserwować, gdyż są ważne. Mogą one występować jako:

• częste oddawanie moczu — pojawia się ono w przebiegu prze-wlekłej niewydolności nerek, w tzw. okresie wielomoczu, a także wprzeroście gruczołu krokowego i stanach zapalnych dróg moczo-

62

wych (np. zapaleniu pęcherza). Często występuje tu tak zwananykturia, czyli nocne oddawanie moczu (osoba zdrowa nigdy niebudzi się w nocy, aby oddawać mocz);

• bolesne oddawanie moczu — najczęściej występuje (wraz zczęstym oddawaniem moczu) w przypadku stanów zapalnychpęcherza moczowego i cewki moczowej oraz chorób prostaty;

• mimowolne moczenie nocne — występuje wówczas, gdy chorysamoistnie, bezwiednie podczas snu moczy się. Takie moczenie,jako prawidłowość występuje u dzieci do 2 - 3 roku życia. U dziecistarszych, młodzieży może świadczyć o wadach rozwojowych drógmoczowych. Może też występować u osób z rozszczepem rdzeniakręgowego, a także u chorych z przewlekłą niewydolnością nerekoraz u chorych psychicznie;

• nietrzymanie moczu — czasami występuje u osób starszych zpowodu niedowładu mięśnia zwieracza cewki moczowej. Wy-stępuje też u chorych sparaliżowanych, dzieci z różnymi wadami iniedorozwojem;

• przerywane oddawanie moczu — dokucza chorym w przebieguzapalenia, przerostu lub nowotworu gruczołu krokowego (pros-taty). Niekiedy zdarza się w kamicy pęcherza moczowego.

• ZMIANY W ILOŚCI ODDAWANEGO MOCZU — prawidło-wo zdrowy, dorosły człowiek oddaje dziennie od 0,5 do 1.5 1 mo-czu. Zarówno zbyt mała, jak i duża ilość oddawanego moczujest nieprawidłowością świadczącą o chorobie. Może występowaću nas:

• skąpomocz — to zmniejszenie oddawania moczu poniżej 400 ml(0,4 1) na dobę;

• bezmocz — występuje, gdy oddajemy poniżej 100 ml moczu nadobę. Świadczy on o występowaniu poważnych zmian chorobo-wych układu moczowego. Możemy wymienić wiele przyczyn ichwystępowania: np. ostra niewydolność nerek, przewlekła niewy-dolność nerek, czy też kamica moczowa, zaawansowany przerostprostaty lub stany nowotworowe (guzy). Nigdy nie wolno ichlekceważyć:

63

• wielomocz —jest to oddawanie moczu powyżej 2 litrów na dobę.Jest on na ogół wywoływany przez zmiany wrodzone lub nabyteukładu moczowego, czy też zmiany hormonalno - przysadkowe(mózgowe).

• INNE OBJAWY:

• obrzęki — czyli opuchlizna. Pojawiają się one w przypadkuostrych i przewlekłych chorób nerek. Mogą występować na twa-rzy, powiekach, pod oczami (worki), podudziach lub nawet nacałym ciele;

• nadciśnienie tętnicze — w 10 - 20 proc. przypadków ma onoswoją przyczynę w nerkach. W przypadku nadciśnienia złośliwegodochodzi do szybkiego uszkodzenia nerek;

• niedokrwistość — czyli a-nemia w przypadku choróbnerek świadczyć może oprzewlekłej zaawansowa-nej niewydolności nerek.Występuje ona też w ostrymkłębuszkowym zapaleniunerek lub ostrej niewydol-ności nerek. Czasami możebyć pierwszym objawemświadczącym o zaawanso-wanej niewydolności nerek.

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZECIW MOCZENIU NOCNEMU na-leży spożywać surówki z selera, kalafiora,cebuli, całej pietruszki.

PRZY ZAKAŻENIACH NEREK I DRÓGMOCZOWYCH pije się miąższ aloesowy zsokiem z żurawin (6 - 7 łyżek stołowychdziennie przed posiłkiem). Dodatkowo za-żywa się naturalne antybiotyki (nalewki:czosnkową i propolisową 3 razy dziennie po20 - 30 kropli w malej ilości wody).

PRZY ZATRZYMANIU MOCZU robi sięinhalacje nad gotującym się skrzypem.Można również robić nasiadówki w wywa-rze ze skrzypu i krwawnika. Potem napęcherz położyć ciepły okład (z np. reszteksiana). Pić herbatę z korzenia lub nasionpietruszki i pozostać w łóżku.

Pamiętajmy, że nierzadkoobjawy ze strony nerek i u-kładu moczowego mogą wy-stępować w przebiegu innychschorzeń nie mających pier-wotnej przyczyny w nerkach.Dlatego też często lekarze za-lecają wykonanie wielu żmud-nych, skomplikowanych ba-dań. Nie zrażajmy się tym.

64

gdyż może to wyjaśnić wiele pytań i wątpliwości. Proszę zapamiętać,że bardzo ważna w tym wszystkim jest samoobserwacja organizmu.Możemy być nawet zmuszeni do skrupulatnego zbierania i mierzeniawydalanego w ciągu doby moczu.

BADANIA MOCZU

Badanie moczu jest jednym z podstawowych badań analitycznych.Wykonują go wszystkie pracownie. Mocz prawidłowo pobrany idostarczony w krótkim czasie do analizy dostarcza wielu cennychinformacji nie tylko o samych nerkach, ale też o całym układziemoczowym (moczowodach — przewodach wyprowadzających mocz,pęcherzu moczowym i cewce moczowej).

Warto znać normy, mówiące o tym, jaki wynik należy uważać zaprawidłowy. Oto prawidłowy wynik analizy moczu:

— BARWA: żółta (z różnymi odcieniami)— PRZEJRZYSTOŚĆ: przejrzysty lub lekko opalizujący— CIĘŻAR WŁAŚCIWY: 1018- 1030 g/l— pH MOCZU (odczyn): średnio 6 (2 4,5 - 8,2) — kwaśny— BIAŁKO W MOCZU: nieobecne— GLUKOZA, czyli CUKIER W MOCZU: nieobecna— BILIRUBINA W MOCZU: nieobecna— UROBILINOGEN: nieobecny (lub obecny w niewielkiej ilości +)— OSAD MOCZU: krwinki białe, krwinki czerwone, nabłonki —

w pojedynczej ilości, niewielka ilość związków mineralnych— DROBNOUSTROJE: nieobecne (mocz jest jałowy, czyli ste-

rylny).

JAK POBIERAĆ MOCZ DO BADAŃ BAKTERIOLOGICZNYCH?

Badanie bakteriologiczne moczu dostarcza wielu cennych in-formacji. Mianowicie: czy w moczu stwierdza się drobnoustrojew ogóle, a jeśli tak, to jakie oraz określa się tak zwaną lekoopor-ność, czyli wrażliwość wielu antybiotyków i sulfonamidów na

65

konkretne szczepy drobnoustrojów. Wynik taki dostarcza leka-rzowi informacji, jakie zastosować leki do zwalczania drobnoustro-jów, a przez to do wyleczenia chorego z zakażenia. Czasami jednakzdarza się, że nieprawidłowo pobrany do analizy mocz zostanie wtrakcie samego pobierania, transportu zakażony. Podaję więc kilkacennych wskazówek — pobierania moczu do analiz mikrobiologicz-nych. Przestrzeganie ich zapewni nam wiarygodność całej procedurybadania, a szczególnie uchroni przed niepotrzebnymi komplikac-jami.

• przed pobraniem porannej (pierwszej) porcji moczu umyćdokładnie mydłem i ciepłą wodą okolice narządów płciowych(tak u dzieci, jak i u dorosłych),

• nie dotykać wewnętrznej strony naczynia,• oddawać mocz do opisanego naczynia (nazwisko, imię, adres,

wiek),• nie pobierać pierwszego strumienia moczu (mogą być w nim

bakterie z cewki moczowej), tylko po kilku sekundach (gdypierwsza część moczu spłynie do muszli klozetowej),

• oddać możliwie szybko pojemnik do pracowni analitycznej.

Nie wskazane jest badanie bakteriologiczne moczu u osób, którezażywają lub otrzymują np. w zastrzykach, kroplach, maściach itp.antybiotyki lub sulfonamidy. Należy po zakończonej kuracji tymilekami odczekać minimum 3 dni, aby leki te zupełnie wydaliły się zorganizmu. I uwaga — badanie robi się przed otrzymaniem pier-wszej dawki antybiotyków lub sulfonamidów. Otrzymany wyniknależy niezwłocznie przedstawić lekarzowi, który nas kierował dobadania.

Dla małych dzieci (noworodki, niemowlęta) należy zakupić steryl-ny woreczek na mocz do badania bakteriologicznego (w aptece —podając płeć dziecka). Na opakowaniu znajduje się szczegółowainstrukcja postępowania.

Niedopuszczalne jest przelewanie oddanego moczuz różnych pojemników, naczyń. Uzyskany wynik będziewówczas fałszywy!

66

ZAPALENIA NEREKZapalenia nerek mogą przybierać różną postać. Najczęściej spo-

wodowane są bakteriami, alergenami lub związkami toksycznymi.Umiejscawiają się one w tkance nerek, a w konsekwencji mogądoprowadzić do uszkodzenia i zniszczenia miąższu nerek. Jeślibędą przez nas bagatelizowane i leczone niewłaściwie lub zbyt późnoalbo niesystematycznie mogą nawet spowodować zupełną niewydol-ność nerek. Zapalenia nerek mogą przebiegać ostro lub przewlekle.Warto więc zawczasu zapobiec niepotrzebnym komplikacjom i ucią-żliwym, długotrwałym kuracjom. Najczęściej występujące zapalenianerek i dróg moczowych opisuję poniżej. Należy zaznaczyć, że oddawna wiadomo, iż stan zapalny charakteryzuje się pięciomacechami: ból, gorączka, zaczerwienienie narządu, jego obrzęk iupośledzenie czynności fizjologicznych. Warto zwrócić szczegól-ną uwagę na objawy towarzyszące poszczególnym stanom chorobo-wym.

OSTRE ODMIEDNICZKOWE ZAPALENIE MEREK

W jego przebiegu dochodzi do zajęcia miąższu nerek. Przyczynąwystępowania choroby są bakterie (pałeczki okrężnicy, paciorkowcekałowe, gronkowce złociste, które usadawiają się w miedniczkachnerkowych, namnażają się i wywołują stan chorobowy). Zapaleniutemu sprzyja szczególnie zastój moczu w nerkach (np. w przebieguchorób zakaźnych, ciąży, cukrzycy). Choroba zazwyczaj zaczyna sięnietypowo — występuje wysoka gorączka z dreszczami, bólamigłowy, nudnościami i wymiotami. Czasem może dołączyć się biegun-ka. Na plecach w okolicy lędźwiowej odczuwa się stałe tępe bóle,promieniujące ku łopatkom, do brzucha i spojenia łonowego. Bólenasilają się podczas oddawania moczu. Stan ogólny takiego choregojest ciężki. W moczu podczas badania stwierdza się niewielką ilośćbiałka, krwinki czerwone, białe i liczne bakterie. Opad OB jestpodwyższony. W morfologii krwi stwierdzić można znacznie zawyżo-ne ilości białych krwinek (leukocytów). Stan ostry może być pozornietylko wyleczony i przejść w przewlekłość. O wyleczeniu można mówić

67

wówczas, gdy ustąpią dolegliwości, unormuje się ciepłota ciała, abadania moczu i krwi nie będą budzić zastrzeżeń (zwłaszcza badaniebakteriologiczne moczu). Badania te należy powtarzać w odstępachtygodniowych w celu upewnienia się, czy nie ma nawrotów choroby.Najczęściej leczenie sprowadza się do zastosowania odpowiedniegoantybiotyku, ziół, diety i leżenia w łóżku.

PRZEWLEKŁE ODMIEDNICZKOWEZAPALENIE MEREK

Najczęściej jest ono powikłaniem innych chorób nerek (zwła-szcza stanu ostrego), gdyż wszelkie zmiany w nerkach usposa-biają do osiedlania się w nich bakterii. Zazwyczaj schorzenie tospowodowane jest zakażeniem bakteryjnym (bakterie dostająsię do nerek z zewnątrz organizmu — przez dolne drogi moczowealbo są przenoszone z innych części ciała przez krew). Często niewiemy, że jesteśmy chorzy, gdyż schorzenie to przebiega na ogółbezobjawowo lub skąpoobjawowo. Niekiedy jednak początek cho-roby może być ostry. Gdy chory ma nawracające ostre zapalenienerek lub nie wyleczony stan ostry — dochodzi do stanu prze-wlekłego. Jeśli występują objawy — chory często skarży się naczęste i bolesne oddawanie moczu oraz pobolewania w okolicylędźwiowej. Możemy to mylić z chorobą ,,z zawiania". W rozwinię-tym stanie pojawia się ogólne osłabienie, łatwe męczenie się,stany podgorączkowe (37 - 38 st. C), bóle głowy, brak apetytu,nudności, wymioty, objawy niestrawności. Może to nasuwać błę-dne podejrzenie zatrucia pokarmowego. W miarę postępu choroby,która prowadzi do niewydolności nerek, dochodzi do utraty masyciała, wzmożonego pragnienia, częstego oddawania moczu. Takichory jest wychudzony, ma suchą skórę, szorstką, niekiedy zdrobnymi wybroczynkami. Ciśnienie tętnicze krwi jest wysokie imoże przechodzić w złośliwe nadciśnienie tętnicze. Z czasem uchorego dochodzi do niewydolności krążenia, nerek i mocznicy(zatrucia organizmu związkami toksycznymi, które u zdrowychwydalane są z moczem). Ciekawe jest to, że w badaniu moczu możenie być zmian. Mocz ma kolor słomkowojasny. gdyż nerki utrącają

68

zdolność do zagęszczania moczu. Okresowo stwierdza się ropomocz,krwinkomocz i wałeczkomocz. Ponadto mogą występować u choregoobjawy choroby podstawowej, do której dołączyło się przewlekłeodmiedniczkowe zapalenie nerek. Choroba wbrew pozorom możetrwać nawet latami, z okresami cofania się i nawrotów, i tylko wciężkich, zaniedbanych przypadkach dochodzi do całkowitej niewy-dolności nerek.

OSTRE KŁĘBKOWE ZAPALENIE NEREK

Schorzenie to dotyka ludzi w każdym wieku. Polega ono napowstaniu zmian zapalnych w kłębkach nerkowych wskutek ostregozakażenia z górnych dróg oddechowych. Główne objawy to gorączka ikrwinkomocz, po którym występuje okres utajenia (najczęściej 8-14dni) i nawrót choroby z ostrymiobjawami: ogólnym rozbiciem,tępymi bólami w okolicy lędźwio-wej, niekiedy bólami głowy, nud-nościami i wymiotami. Pojawiająsię też obrzęki (głównie pod ocza-mi), przyspieszenie pracy serca inadciśnienie tętnicze. Z objawówcharakterystycznych wymienićmożna zmniejszającą się ilość od-dawanego w ciągu doby moczu,do skąpomoczu i bezmoczu włą-cznie. Gdy popatrzymy pod świa-tło na mocz — jest on krwisty,barwy popłuczyn mięsnych, za-wiera białko, krwinki czerwone,białe i wałeczki szkliste. Zwiększasię we krwi miano ASO, a w EKG stwierdza się często uszkodzeniemięśnia sercowego. Sam przebieg choroby jest różny. Często nadciś-nienie tętnicze cofa się (wraca do normy po 7 - 10 dniach ciśnienietętnicze krwi). Ale czasami mogą w ciężkich przypadkach wystąpićpowikłania nadciśnieniowe (między innymi drgawki, zaburzeniawidzenia). Obrzęki zaś u 50 proc. chorych ustępują po około 7 - 1 0

69

dniach, a u reszty chorych w 3 - 5 tygodniu choroby. W ciężkichprzypadkach może dojść do samozatrucia organizmu — mocznicycharakteryzującej się wymiotami i zaburzeniami ogólnoustrojowymi(z powodu rozregulowania stężenia elektrolitów — głównie potasu,sodu). I w tym przypadku stosuje się specjalistyczne leczenie. Wostrym kłębkowym zapaleniu nerek stosuje się również antybiotyki,leki przeciwnadciśnieniowe, nasercowe i leczenie naturalne. Każdymusi zapamiętać, że leczenie to sprowadzić się musi przede wszyst-kim do wyleczenia źródła zakażenia nerek (a więc chore zęby,migdałki, zatoki itd.).

PRZEWLEKŁE KŁĘBKOWE ZAPALENIE NEREK

Jest procesem zapalnym nerek z postępującym zazwyczajupośledzeniem ich czynności. Często jest skutkiem ostrego roz-lanego kłębkowego zapalenia nerek, które nie było wyleczone. Zmia-ny w samych zaś nerkach bywają rozmaite i są uzależnione odokresu choroby. W miarę, gdy postępuje proces niszczenia struk-tur nerek, dochodzi w końcu do powstania marskości nerek. Sampoczątek choroby jest najczęściej podstępny, nie wiemy dokład-nie kiedy nas dotyka, gdyż jest bezobjawowy. I może taki stanchoroby trwać latami (ze stanami zaostrzeń i cofania się objawów,czyli remisją). Uchwycić jednak można rozwój choroby poprzezproste badania. Pierwszymi bowiem objawami są: białkomocz,krwinkomocz i wałeczkomocz — o różnym i zmiennym nasileniu.Niekiedy wcześnie rozwinąć się może zespół nerczycowy i nadciś-nienie tętnicze. Gdy większość miąższu nerkowego ulegnie nie-odwracalnemu zniszczeniu, rozwija się pełny obraz mocznicy praw-dziwej. Przewlekłe kłębkowe zapalenie nerek prowadzi wcześniej,czy później do mocznicy, co zmusza do poddania się leczeniudializami (oczyszczania krwi z toksycznych związków przemianymaterii przy użyciu maszyny zwanej sztuczną nerką) i/lub prze-szczepu nerek.

Dlatego też tak istotne jest zrozumienie, że choroby nereknależy leczyć jak najwcześniej i skrupulatnie. W takich przypad-kach choroba sama nie cofnie się (nie przejdzie). Warto o tymzawsze pamiętać.

70

OSTRO NI€WVDOINOŚĆ N€R€KMoże dotknąć ludzi chorych, ale i zdrowych. Z różnych przyczyn i

pod wpływem wielu czynników niekorzystnych może dojść do nag-łego zaburzenia pracy nerek. Istnieje wiele tego przyczyn. Są to naogół: nagła utrata ilości krwi krążącej w organizmie (z powodukrwotoku, rozległych oparzeń, masywnych biegunek i wymiotówitd.); zatrucia ostre (np. grzybami, lekami, związkami chemicznymi,alkoholem, zwłaszcza metylowym, czterochlorkiem węgla, itd.); o-stre uszkodzenie miąższu nerek; ostra mocznica mechaniczna iinne.

Niewydolność ta wbrew pozorom rozwija się podstępnie. Po za-działaniu czynnika szkodliwego pojawia się skąpomocz (wyjątkiemsą tu zatrucia grzybami i czterochlorkiem węgla — gdzie objawypojawiają się dopiero po 2 - 3 dniach). Dochodzi do mocznicy(samozatrucia organizmusubstancjami toksycznyminie wydalonymi przez nerki).Można po prostu powie-dzieć, że chory zatruwa sięwłasnym moczem wchłania-nym z powrotem do krwi.Nasilają się więc u takiegochorego objawy mocznicowe:chory jest podenerwowany,drażliwy, senny lub pobudzo-ny (nawet może wystąpić uniego ostra choroba psychicz-na). Do tego dołączają się:

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZY ZAPALENIU PROSTATY: zalecasię picie herbaty ziołowej z: ziela wierzbow-nicy drobnokwiatowej, ziela nawtoci, zielapokrzywy, kwiatów rumianku i korzeniamniszka pospolitego. Sporządzamy mie-szankę i z 1 łyżki na szklankę wrzątkunapar. Pijemy 4 razy dziennie po szklancenaparu.

brak łaknienia, nudności, uporczywe wymioty i biegunki oraz nad-mierne pragnienie. Organizm tak właśnie reaguje na samozatrucie.Gdy dojdzie do nadmiernego stężenia w organizmie potasu, choryodczuwa mrowienia (w okolicach ust, dłoni, stóp), niepokój i lęk zobfitymi potami, niemiarowością serca i zwolnieniem jego pracy oraznadciśnieniem tętniczym. Dochodzi też do osłabienia mięśniowego,a nawet bólu i porażenia mięśni oddechowych. Czasami możewystąpić tężyczka. Oprócz tego występują charakterystyczne zabu-

71

rżenia oddychania (oddech szybki, głęboki, łapiący powietrze —nazywany też oddechem kwasiczym — Kussmaula), a także zmiany izaburzenia krążeniowe i mózgowe. Z ust chorego wydobywa sięzapach amoniaku. W przypadku zatrucia objawy mogą być bardzonasilone i dołącza się krwotok z przewodu pokarmowego. W miaręupływu czasu pogłębia się niedokrwistość (anemia) oraz odczynyzapalne i zmiany w EKG. Chorzy ci są bardzo wrażliwi na dodatkowe,niepotrzebne zakażenia (np. zapalenia ślinianek, płuc, ogólnoust-rojowe zakażenia krwi itp.). Dlatego też chory musi być jaknajszybciej poddany specjalistycznemu leczeniu szpitalnemu.Wymaga on dializ (aby usunąć z organizmu toksyczne produkty izbędne związki pochodzące z przemiany materii, które normal-nie u zdrowych wydalane są z moczem). Pomimo tak przerażające-go opisu, chorzy ci często wracają do zdrowia, o ile szybko zostanąprzyjęci do szpitala. Nie wolno biernie wyczekiwać, aby mocz pojawiłsię w odpowiedniej ilości. Zabronione jest podawanie na ..własnąrękę" leków i środków moczopędnych i innych.

PRZCUlLCKŁflNI€WVDOINOŚĆ N€R€K

Nazwa ta być może dla wielu brzmi dość niewinnie. Tylko chorzy iich rodziny wiedzą, jak poważna to choroba. Chory musi być ciąglepoddawany wielogodzinnym dializom (oczyszczaniu przez maszynęzwaną „sztuczną nerką" krwi z toksycznych produktów przemianymaterii) średnio co 2 dni (3 razy w tygodniu). Cały proces leczenia itryb życia takich chorych jest ściśle zaprogramowany. Przede wszys-tkim wymagana jest od chorych samodyscyplina i samoobserwacjaorganizmu.

Przewlekła niewydolność nerek jest zespołem chorobowym, któ-ry rozwija się jako następstwo zniszczenia struktur nerkowychprzez przewlekły proces chorobowy. Gdy nie wynaleziono ..sztucz-nej nerki" i nie wykonywano dializ otrzewnowych, chorzy tacyskazani byli na śmierć. Objawy tej choroby przebiegają eta-powo. Wyróżnia się 3 stopnie (okresy) przewlekłej niewydolno-ści nerek.—

I OKRES — to tak zwana utajniona przewlekła niewydolnośćnerek. W okresie tym zazwyczaj nie obserwuje się niepokojącychobjawów do czasu, aż 50 proc. nerek nie zostanie zniszczonychchorobowo. Czasami może pojawić się chwiejne lub ustalone nadciś-nienie tętnicze.

II OKRES — to tak zwana wyrównana przewlekła niewydolnośćnerek. U chorego występuje już wyraźny wielomocz i nocne od-dawanie moczu oraz wzmożone pragnienie. Często też występujenadciśnienie tętnicze i anemia.

III OKRES — to tak zwana niewyrównana przewlekła niewydol-ność nerek. Pojawia się, gdy u chorego dojdzie do zniszczenia 75 proc.miąższu nerek. Stopniowo rozwijają się różnorodne objawy chorobo-we. Jego końcowym etapem jest mocznica przewlekła. W przewlekłejniewydolności nerek cały organizm funkcjonuje źle, nieprawidłowo idochodzi do powstania wielu zaburzeń i zmian ustrojowych.

MOCZNICA PRZEWLEKŁA (PRAWDZIWA)

Jak już wspomniałem, jest to końcowy etap przewlekłej niewydol-ności nerek. Wskutek samozatrucia organizmu dochodzi do bardzowielu różnorodnych zmian i zaburzeń ustroju.

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE OBJAWYMOCZNICY PRZEWLEKŁEJ TO:

ik objawy ogólne (osłabienie, zmęczenie, niedożywienie lub wynisz-czenie, oziębienie ciała, zmiany ilości oddawanego moczu —wielomocz, skąpomocz, zaburzenia nawodnienia — obrzęki, od-wodnienie);

& objawy skórne (suchość, bladość, świąd, zadrapania, przeczosy,wybroczyny, sińce, „szron mocznicowy";

* objawy ze strony przewodu pokarmowego (niesmak w ustach,jadłowstręt. nudności, wymioty. ,,zapach mocznicowy" z ust, bólebrzucha, krwawienia, zapalenie trzustki, niedrożność jelit;

73

it objawy neurologiczne (bóle głowy, zaburzenia snu, drżeniamięśniowe, „zespół niespokojnych nóg", palące stopy, bolesnekurcze mięśniowe, upośledzenie słuchu);

* objawy wzrokowe (zaburzenia widzenia, wytrzeszcz gałek ocz-nych, oczopląs, ,,zespół czerwonych oczu";

* zaburzenia ze strony układu krążenia (nadciśnienie tętnicze,niewydolność krążenia, zapalenie osierdzia, uszkodzenie mięśniasercowego, zaburzenia rytmu serca);

* zaburzenia ze strony układu oddechowego (zapalenie opłucnej,oddech Kussmaula, ,,płuco mocznicowe";

* objawy hematologiczne (niedokrwistość, skaza krwotoczna):* objawy ze strony narządów płciowych (impotencja, oziębłość,

zaburzenia miesiączkowania, niepłodność).

N€RCZVCf) LIPIDOWI!To choroba nerek prowadząca do występowania zmian w nerkach z

utratą białka z moczem z wieloma poważnymi konsekwencjami.Początek choroby jest podstępny, niekiedy związany z zakażeniemdróg oddechowych. Pierwszym objawem jest masywny białkomocz

(przekracza utratę z moczem3,5 g/dobę białka i więcej).Występują poranne obrzękipod oczami, zanikające lubzmniejszające się w ciągudnia. Ponieważ choroba częstodotyczy dzieci, stają się onerozdrażnione, kapryśne, tracąłaknienie. Na całym ciele wciągu kilku tygodni pojawiają

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZY BIAŁKOMOCZU spożywa się 3razy dziennie na 20 minut przed posiłka-mi 1 - 2 tyźki syropu z dyni. Sporządza sięgo w ten sposób, że z dojrzalej dyni od-cinamy wierzch, wyjmujemy środek z nasio-nami (można je po ususzeniu spożywaćprzy np. przeroście prostaty) i wsypujemycukier, po czym przykrywamy z powrotemodciętym wierzchem. Na drugi dzień syropjest gotowy.

się ciastowate, miękkie obrzę-ki oraz wodobrzusze, prowa-dzące do duszności, sinicy o-raz powstania przepukliny pę-pkowej. Skóra jest bardzo

74

cienka, łatwo ulega urazom, włosy są cienkie, paznokcie miękkie. Naskórze po nakłuciach, małych urazach (kolana, łokcie, barki) tworząsię żółte kępki. Początkowo nerki są wydolne. Niekiedy występująobjawy niewydolności nerek. We krwi znajduje się bardzo duża ilośćlipidów (tłuszczów), a maleje białek. Występuje duża skłonność dopowikłań choroby: zakażeń (dróg oddechowych, skóry i tkankipodskórnej, zapalenia otrzewnej, odmiedniczkowego zapalenia ne-rek), drgawek, obrzęku mózgu, bólów brzucha, biegunek. W okresiecofania się choroby zwiększa się przesączanie kłębkowe, malejebiałkomocz i szybko wzrasta ilość wydalanego moczu (do 1,5- 2 1 nadobę). W okresie zaś zaostrzeń zaznacza się puchlina brzuszna zeskłonnością do zakażeń. Leczenie ma na celu usunięcie przyczynychoroby i zwalczanie jej objawów. W okresie zaostrzeń należy unikaćwysiłków fizycznych.

Z€SPÓŁ N€fiCZVCOWVPolega na nadmiernej utracie z moczem białka. Występują: biał-

komocz przekraczający 3,5 g białka na dobę, nadmierne stężeniecholesterolu, niedobór białek, alumin we krwi, obrzęki i przesięki dojam ciała. Do jego powstania prowadzą różne schorzenia: kłębkowezapalenie nerek, nerczyca lipidowa. kolagenozy, cukrzyca, skrobiawi-ca, szpiczak, zatrucia metalami ciężkimi i stany alergiczne. Prowadzito do niedoborów białkowych, a w ślad za nimi do powstawaniaobrzęków i przesięków do jam ciała. Może to w efekcie doprowadzić doprzewlekłej mocznicy i ostrej niewydolności nerek. Leczenie obejmujegłównie schorzenie podstawowe i objawy zespołu nerczycowego.

ZflPfll€NI€PCCH€RZfl MOCZOW6GO

Zmiany zapalne obejmują błonę śluzową (czasami też głębszewarstwy pęcherza). Około 2/3 przypadków spowodowane jest zaka-żeniem bakteryjnym, a 1/3 — wywołana jest czynnikami toksycz-nymi albo alergicznymi.

75

• Ostre zapalenie pęche-rza moczowego — występujeczęściej u kobiet niż u męż-czyzn (z powodu krótszej ce-wki moczowej, sąsiedztwa jej zodbytem). Objawy chorobywystępują w kilka do kilku-dziesięciu godzin od zakażeniapęcherza. Główne objawy to:bóle okolicy łonowej. zaburze-nia w oddawaniu moczu. Tem-peratura ciała — do 38 st. C, aw moczu pojawia się mała i-lość białka, krwi, ropy. Moczjest mętny, często cuchnący.Daje łatwo się leczyć.

T Przewlekle zapaleniepęcherza moczowego — jestzwykle następstwem ostregozapalenia (powtarzającego się).Może przebiegać bezobjawowolub skąpoobjawowo. Chory mazaburzenia w oddawaniu mo-czu, często go oddaje. Czasamimogą występować zaostrzeniaz objawami ostrego zapaleniapęcherza moczowego. Przy nie-leczeniu lub nieprawidłowymleczeniu zmiany mogą nie cof-nąć się (powstają utrwalone zmiany morfologiczne pęcherza).

znpni€Nic CCUJKI MOCZOWCJJest często spotykaną chorobą u kobiet. W około 50 proc. spowo-

dowane jest zakażeniami bakteryjnymi. U 30 proc. pacjentek niestwierdza się obecności bakterii w moczu, gdyż najczęściej są to

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZY KRWIOMOCZU pijemy herbatkę znastępujących ziół: liści mącznicy, liści po-krzywy, ziela krwawnika, ziela rdestu ptasie-go i kłącza pięciomika (wszystkich skład-ników po 50 g). Do 3 łyżek ziół wlewamy 2szklanki wody, ogrzewamy na małym ogniuprzez 10 minut (nie gotować) i wlewamy dotermosu. Pije się 4 razy dziennie (rano naczczo, między posiłkami i przed snem). Po 2tygodniach zmienia się mieszankę.

Mieszamy zioła: liść mącznicy, korzeńlukrecji, ziele nawloci, ziele połonicznika,korę wierzby i kwiat nagietka (po 50 gkażdego ze składników). Sporządza sięnapar z 2 łyżek ziół na szklankę wrzątku, po15 minutach odcedza, wlewa do termosu i

pije pół szklanki naparu na czczo, a drugąpołowę między pierwszym a drugim śniada-niem. Identycznie przed kolacją i przed snem(po pół szklanki). Mieszanka nie może byćsłodzona. Jest to doskonały, wypróbowanysposób leczenia opornych i zastarzałychoraz nawracających zapaleń nerek, które niechcą poddać się kuracji antybiotykami, atakże innymi lekami syntetycznymi.

76

drobnoustroje: chlamydie i mykoplazmy. W części przypadkówwystępują nawroty (w okresie współżycia seksualnego). U mężczyznzapalenie cewki objawia się bólami w cewce moczowej i bolesnymoddawaniem moczu oraz obecnością jasnej, białawej wydzieliny zcewki moczowej. Przyczyną są zakażenia drobnoustrojami (m.in.gonokokami, chlamydiami, mykoplazmą). W 20 proc. przypadkówrozwija się zapalenie gruczołu krokowego, a w 3 proc. zapalenienajądrza. Istotne, aby odpowiednio wcześnie poddać się leczeniu(zapobiec należy nawrotom i przewlekłości).

ZflPFIl€NI€ GRUCZOŁUKROKOUI€GO (PROSTRTV)

Wywołują je bakterie lub inne drobnoustroje. Objawami są silne, aczęsto bardzo silne bóle krocza i okolicy krzyżowej, może im towarzy-szyć gorączka. W postaci przewlekłej występują pobolewania iuczucie napięcia krocza oraz trudności i zaburzenia w oddawaniumoczu. Czasami z ujęcia cewki moczowej wydobywa się jasna lubmętna wydzielina. Stosunek płciowy może nasilać lub zmniejszaćdolegliwości. Należy bezzwłocznie poddać się specjalistycznemuleczeniu urologicznemu, aby nie dopuścić do powstania stanówprzewlekłych. Bardzo niebezpiecznyjest przerost gruczołu krokowe-go (adenoma prostatae) z utrudnionym lub zupełnie zablokowanymodpływem moczu. Prawidłowo produkowany przez nerki mocz nieodpływa w sposób fizjologiczny do pęcherza moczowego i nie jestwydalany z organizmu. Dojść może do bardzo groźnych stanów (np.wodonercza, roponercza, uszkodzenia nerek i wielu innych za-grażających zdrowiu i życiu stanów). Nie wolno wyczekiwać, alenależy bezzwłocznie zwrócić się o pomoc do lekarza.

Bardzo dużym błędem, mogącym mieć poważne skutki zdrowotne,jest stosowanie leków moczopędnych przy bezmoczu.

Przy stosowaniu leków moczopędnych (np. z powodu nadciśnieniatętniczego, niewydolności krążenia itd.) należy pamiętać, że do-chodzi do niedoborów potasu (większość leków moczopędnych matakie właściwości). Uzupełnianie takich niedoborów oraz zapobiega-nie im musi odbywać się pod nadzorem i w porozumieniu z lekarzem.

77

Zarówno niedobór, jak i nadmiar biopierwiastków (w tym i potasu)jest bardzo niebezpieczny.

DOBRE RADY DLA WSZYSTKICH:*" nie lekceważyć zauważonych niepokojących objawów;«• skrupulatnie lecz każdy stan zapalny organizmu (dróg

oddechowych, anginy, nerek, dróg moczowych);•" ubieraj się zawsze stosownie do pory roku (zapobiegaj

przemarznięciom — zwłaszcza stóp i głowy);*• dbaj o higienę osobistą;*~ pamiętaj o odpowiednim nawadnianiu organizmu;*- corocznie poddawaj się kontrolnym badaniom profilak-

tycznym;*• wyeliminuj z użycia szkodliwe używki: nikotynę, alkohol;•- wystrzegaj się lekomanii (np. ciągłego używania tabletek

od bólu głowy;*• stosuj odpowiednią do danego stanu zdrowia i schorzenia

dietę;«• skrupulatnie, systematycznie lecz wszelkie schorzenia

trapiące cię (np. nadciśnienie tętnicze, niewydolność krą-żenia, próchnicę zębów, osteoporozę itd.);

*- leki przyjmuj ściśle według wskazań lekarskich (pamiętaj,że wiele leków i substancji może uszkadzać nerki i innenarządy miąższowe);

*• prawidłowo pobieraj mocz do analizy mikrobiologicznej) —tak zwany „środkowy strumień moczu";

«• w przypadku obrzęków, zaburzeń w wydalaniu moczu pro-wadź kontrolę masy ciała i bilans płynów (ilość płynówwypitych i ilość wydalonych z moczem, potem, kałem,oddechem, wymiocinami);

*~ obserwuj częstotliwość, ilość i jakość wydalanego moczu;•• pamiętaj, że szereg chorób nerek i dróg moczowych prze-

biega często skrycie, bezobjawowo, podstępnie;«~ nie leczone nadciśnienie, cukrzyca, niewydolność krążenia

i inne schorzenia mogą być przyczyną uszkodzenia nerek.

78

DOBRE RADY DLA KOBIET:Chcąc uniknąć wielu niepotrzebnych zakażeń należy:

*• zawsze ubierać się stosownie do pory roku;*• zawsze podcierać się do przodu ku tyłowi (odbytowi), nigdy

odwrotnie (może to spowodować zakażenie układu moczo-wego bakteriami z odbytu);

•• skrupulatnie przestrzegać higieny intymnej;«• w razie zakażeń dróg moczowych, rodnych — zrezygnuj z

kosmetyków intymnych (dezodoranty, żele, płyny itp.).

79

Rozdział II

LEKI A NERKIKażdy lek wprowadzony do organizmu po unieczynnieniu w

wątrobie, nerkach jest wydalany. Wiele leków oraz ich metabolitówmoże wywoływać różnego stopnia uszkodzenia, zmiany w nerkach.Uzależnione jest to od składu chemicznego oraz od toksycznościleku, podanej dawki, czasokresu stosowania danego leku i wydolno-ści nerek oraz wątroby. Nierzadko uszkodzenia nerek są wynikiemnadwrażliwości chorego na składniki leku. Uszkodzone lekaminerki bardzo łatwo ulegają zakażeniom. Zwiększone wytwarzaniekwasu moczowego, pochodzącego z rozpadłych białych krwinek,może wywoływać ostrą mechaniczną niewydolność nerek. W przypa-dku choroby wrzodowej — nadmierne stosowanie leków alkalizują-

cych i przetworów mlecznychmoże spowodować odkładaniesię w nerkach soli wapnia i byćprzyczyną mocznicy. Poza tymm.in. środki przeczyszczającemogą wywołać wtórne uszko-dzenia nerek. Bardzo niebez-pieczne jest długotrwałe sto-sowanie fenecytyny (składniktabletek od bólu głowy), anty-biotyków z grupy aminogliko-zydów, penicylin (np. ampi-cylina), środków odwadniają-cych, przeciwzapalnych i

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZY ZAPALENIU NEREK pije się 3razy dziennie po 30 - 40 kropli nalewkipropolisowej. Dodatkowo pijemy herbatę zkoszyczków rumianku, liści borówki, zielapolonicznika, kory wierzby i korzenia luk-recji (wszystkich składników w równychilościach). Napar robi się z łyżki mieszankina szklankę wrzącej wody, a po 30 minu-tach odcedza i pije.

80

przeciwreumatycznych, przeciwbólowych, przeciwgruźliczych, sul-fonamidów, cytostatyków przeciwnowotworowych i wielu innych.

Szczególnej uwagi i ostrożności wymagają chorzy z chorobaminerek już istniejącymi. Lekarz musi odpowiednio dobrać i dawkowaćleki.

BEZWZGLĘDNIE ZAKAZANE JESTSAMOWOLNE STOSOWANIE LEKÓW!

To, co pomogło naszym znajomym, nam może bardzo za-szkodzić. Należy pamiętać, że nie ma obojętnych leków.Każdy lek ma niepożądane (uboczne) działania. Niekiedylekarz odstawia dotąd stosowane leki, bywając posądzanym onieumiejętność leczenia. Natomiast dąży się wówczas doodbarczania nerek, wątroby od nadmiernej ilości chemikalii.Nawet zwykła witamina C stosowana z niektórymi lekamimoże ujemnie wpływać na stan nerek. Przestrzec więc należyprzed pochopnym samoleczeniem osób, które cierpią na kilkaróżnych dolegliwości. Leki ordynuje lekarz, a wydawane są wwiększości na recepty. Stosowanie wielu leków wiąże się zryzykiem ich wzajemnych oddziaływań. Leki są więc ratun-kiem, ale i zgubą.

SZCZEPIONKI DOUSTNE I DOMIĘŚNIOWE

Godne polecenia są dwie szczepionki: doustna i domięś-niowa stosowane w przypadku nawracających zakażeń dróg mo-czowych:

• SOLCO - UROVAC. Jest to liofilizowana szczepionka zawierają-ca zabite drobnoustroje Escherichia coli, Proteus mirabilis, Proteusmorganii. Klebsiella pneumaniae, Streptococcus faecalis.

WSKAZANIA: zapobiegawczo i leczniczo w nawracających za-każeniach bakteryjnych dróg moczowych.

PRZECIWWSKAZANIA: wady serca, czynna gruźlica, zaburzeniaczynności serca, cukrzyca, choroby nerek, zaawansowana ciąża, udzieci do 5 roku życia.

8T

DAWKOWANIE: domięśniowe wstrzyknięcie co 1 - 2 tygodnie (3dawki). Następne szczepienie przypominające po roku, a kolejne co 2lata. Dorośli — 0,5 ml (jednorazowo), dzieci: 5 - 14 lat 0,25 ml(jednorazowo).

• URO - VAXOM. Jest to wyciąg z bakterii Escherichia coli owłaściwościach uodparniających. Szczepionka doustna, zwiększa-jąca odporność na zakażenia dróg moczowych i umożliwiającaskrócenie czasu i zmniejszenie dawki stosowanego antybiotyku.

WSKAZANIA: leczenie na-wracających lub przewlek-łych zakażeń dróg moczo-wych. Korzystnie działa zestosowanym antybiotykiem.Szczególnie zaleca się w za-paleniu pęcherza moczowe-go, odmiedniczkowym zapa-leniu nerek, zapaleniu cewkimoczowej, bezobjawowym

NATURALNE KURACJEZ WIELOLETNICH TRADYCJI

PRZY PIASKU W NERKACH zalecasię picie odwaru sporządzonego z 1 łyżkiowoców dzikiej róży i 1 łyżki ziela bied-rzeńca na szklankę wody (postawić namałym ogniu na 30 minut — nie wolnogotować). Po przecedzeniu i przestudze-niu dodaje się łyżkę miodu i pije się ciepłypłyn 3 razy dziennie.

bakteriomoczu, w zakaże-niach po cewnikowaniu pę-cherza moczowego albo mo-czowodów.

PRZECIWWSKAZANIA: czynna gruźlica, wady serca, chorobynerek, cukrzyca, zaawansowana ciąża. Czasami może wystąpićrumień, niewielka gorączka na początku leczenia, reakcje alergicz-ne, bóle i zawroty głowy, nieprzyjemny smak w ustach.

DAWKOWANIE: w ostrych stanach zażywać 1 kapsułkę na czczoprzez miesiąc. W przypadkach przewlekłych i ostrych— 1 kapsułkęrano na czczo przez 3 miesiące.

82

Rozdział III

DIETAW schorzeniach nerek i dróg moczowych szczególną ro-

lę odgrywa dieta. Zły stan odżywiania ma wpływ na czyn-ność nerek. Szczególnym przykładem jest niedożywienie.Źle odżywieni pacjenci wykazują zaburzenia stężenia mo-czu — występuje u nich wielomocz, przyjmowanie du-żych ilości płynów i oddawanie moczu w nocy. Szczególnieważne w tych schorzeniach jest właściwe podawanie wo-dy, soli, potasu i białka. Istnieje tendencja do ogranicza-nia spożywania soli kuchennej w niektórych chorobach ne-rek. Natomiast w części chorób nerek ogranicza się podażbiałka, a w niektórych — podaje się białko w zwiększonejilości.

• DIETA NISKOBIAŁKOWA I NISKOSODOWA — stosowana wostrym kłębkowym zapaleniu nerek, w mocznicy. Dieta Kempnerazawiera tylko około 20 g białka wyłącznie roślinnego (ryż).

• DIETA NISKOSODOWA Z NORMALNĄ ILOŚCIĄ BIAŁKA mazastosowanie w przewlekłej niewydolności krążenia z obrzękami,nadciśnieniu tętniczym, otyłości.

• DIETA NISKOSODOWA ZE ZWIĘKSZONĄ ILOŚCIĄ BIAŁKA— znajduje zastosowanie w nerczycy lipidowej. marskości wątroby zwodobrzuszem, w okresie leczenia sterydami nadnerczy.

W niektórych rodzajach diet zamiast soli można stosować przy-prawy (świeże i suszone).

83

ROZLANE KŁĘBKOWE ZAPALENIE NEREK

Zastosowanie ma tutaj dieta ubogobiałkowa. W początkowymokresie choroby dieta powinna być uboga w sód i białko z o-graniczoną ilością płynów. Białko ogranicza się w przypadku oligurii(skąpomoczu) i anurii (bezmoczu) oraz wzrostu poziomu mocznika ikreatyniny. Ograniczenie sodu wskazane jest z powodu nadciś-nienia, gdyż może dojść do obrzęku płuc, mózgu i niewydolnościkrążenia. U dorosłych ogranicza się spożycie sodu do 800 mgdziennie. Ostra postać choroby — stany ciężkie z brakiem łaknienia imdłościami — leczona jest zwykle dietą płynną (z dodatkiem sokówowocowych). W lżejszych przypadkach można zastosować dietęubogą w białko (25 - 30 g dziennie czystego białka) o dużej wartościbiologicznej, bogatą w węglowodany, z małą ilością łatwo przyswajal-nego, lekkiego tłuszczu. Można podawać puree z ziemniaków, do 2szklanek mleka, gotowaną marchew, kiełki z kasz, ryżu, desery:kompoty, kisiele, żelatynę, rozcieńczone wodą soki owocowe. Powolidietę rozszerza się (do 1700 kcal, tj. 45 - 50 g białka, 60 g tłuszczu,250 g węglowodanów). Jeżeli wyniki badań moczu (ciężar właściwy1018 - 1020) i krwi (stężenie mocznika) powrócą do normy, to ilośćbiałka zwiększa się do 60 g, a w miarę dalszego unormowania stanuchorego — białko podaje się w ilości 1 g białka na 1 kg masy ciałanależnej.

PRZEWLEKŁE KŁĘBKOWE ZAPALENIE NEREK

Należy pamiętać, że stan przewlekły trwa na ogół latami (okreszaostrzeń i poprawy). Nie wolno popadać w skrajności (przekar-mianie, nieracjonalna dieta czy bezwzględne głodówki długotrwałe).Gdy nie ma obrzęków, ciśnienie tętnicze chorego jest w normie— dieta jest normalna, łatwo strawna. Białko chory otrzymuje wilości 1 g/kg należnej masy ciała, sól ogranicza się do 5 g/dzień.Kaloryczność diety u dorosłych: 2800 - 3200 kcal (przy prawidłowejmasie ciała). Nie ogranicza się zasadniczo płynów. Potrawy powinnybyć łatwo strawne (gotowane w wodzie, na parze, pieczone wpergaminie lub na ruszcie), z zastosowaniem nieostrych przypraw.

84

Wskazane są mięsa chude, drób chudy, ryby gotowane w wodzie orazlekko strawne zupy. Z surówek polecane są warzywa (z wody,gotowane na parze), surowe — np. zielona sałata z oliwą i sokiem zcytryn, szpinak z masłem, pomidory, puree z ziemniaków, marchwi.Jako desery — kompoty ze świeżych owoców, leguminy z kaszkimanny, galaretki owocowe na żelatynie, mleczka kakaowe, karmel-kowe, waniliowe, soki rozcieńczone wodą.

OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK

U chorego z ostrą niewydolnością nerek należy pamiętać, żenależy:

• zmniejszyć do minimum gromadzenie się końcowych produk-tów przemiany azotowej (zbędnych, a nie wydalanych z mo-czem z powodu bezmoczu),

• zapobiec nadmiernemu gromadzeniu się w organizmie po-tasu,

• zapobiec przewodnieniu organizmu,• nie dopuścić do przeciążenia organizmu sodem.

Dlatego stosuje się dietę bezbiałkową, wolną od elektrolitów, alebogatą w energię. Ile chory odda moczu, tyle może przyjąć doustniepłynów. Pamiętać trzeba też o utracie wody przez płuca (oddychanie),z potem, kałem i wymiotami. Zwykle wystarcza 600 - 800 ml płynówna dobę (doustnie). Wyklucza się z diety oliwę, olej kokosowy itp.,gdyż nasilają ketozę, wywołują nudności, wymioty, biegunkę (stanybardzo niepożądane). Przy utracie dobowej 10 - 14 g azotu dziennieogranicza się podaż białka (doustnie i dożylnie podawanego), przyutracie 14 - 24 g azotu — odżywianie normalne (dieta lekko strawna)i dializa, a przy utracie 24 - 30 g azotu — hemiodializa. Częstodochodzi do niewydolności przewodu pokarmowego, dlatego żywie-nie prowadzi się drogą dożylną (kroplówki). Podaje się glukozę,aminokwasy i emulsje tłuszczowe oraz insulinę. Przy skąpomoczuchoremu podaje się 20 - 30 g białka o dużej wartości biologicznejdziennie. Uzupełnia się też niedobory witaminowe oraz mineralne(głównie fosforu i magnezu). Istotne, aby prowadzić bilans płynów

83

(odmierzać ilość wydalanych i przyjmowanych płynów w ciągu doby).Nieodzowne jest codzienne ważenie chorego. Bezwzględnie koniecz-na jest wnikliwa, fachowa obserwacja objawów i zachowań chorego.

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK

Dieta w przewlekłej niewydolności nerek ma za cel:

• dostarczyć odpowiednią ilość energii,• zapobiec gromadzeniu się w organizmie zbędnych produktów

przemiany materii,• zapewnić stosowaną równowagę elektrolitowo - wodną i kwa-

sowo - zasadową ustroju.

Istotne, aby lekarz ściśle ustalił ilość i jakość przyjmowanegobiałka, płynów i pierwiastków. Białko musi być pełnowartościowe,ale w odpowiedniej ilości. Zadowalające efekty leczenia dietetycz-nego uzyskać można stosując dietę G - G (Giordano - Giovanetiego).W diecie tej ogólna ilość białka wynosi 18 g dziennie. Podaje się chlebspecjalny, glukozę, spaghetti, biszkopty o małej zawartości białka,śmietankę, oliwę, zespół witamin B, L- metioninę (250 mg). Dobowailość energii z pożywienia powinna wynosić 2200 kcal. Na wielkośćstężenia we krwi mocznika ma wpływ ilość i jakość podawanegochoremu białka. Wskazane jest białko jaja kurzego. Istotne, abyspożywać pokarmy o znikomej ilości białka. W dwóch jajkachkurzych znajduje się około 14 g białka. W naszych warunkach zpowodzeniem stosuje się opracowaną przez Romana Połecia tzw.dietę ziemniaczaną. Głównym jej składnikiem są kartofle (zawiera-ją one potrzebne, dostarczane z zewnątrz do organizmu aminokwasy— cegiełki budulcowe białek — z wyjątkiem metioniny). Możnaprzyrządzać wiele potraw z ziemniaków. Nie mają one działaniazakwaszającego, ale jest w nich dość sporo potasu (istotne, aby niedoszło do skumulowania i nadmiaru potasu w organizmie). Wewczesnych okresach niewydolności nerek korzystne jest kojarzeniekartofli z białkami jaj (urozmaica potrawy i zmniejsza się przez toilość potasu). Chory musi nauczyć się żyć z chorobą i być doskonalewyedukowany odnośnie prowadzenia racjonalnego, pożądanego try-

86

bu życia. Dużą rolę odgrywają w tym względzie lekarze, pielęgniarki,dietetyczki.

ZAPALENIE PCCHERZA MOCZOWEGO

Zazwyczaj dieta chorego na zapalenie pęcherza moczowego zasadniczonie różni się od diety normalnej (ludzi zdrowych). Jednak zauważono, żekorzystne jest stosowanie tak zwanej diety naprzemiennej. Powodujeona, że mocz staje się raz silnie kwaśny, a raz zasadowy. Sprzyja toniszczeniu bakterii w drogach moczowych. Jak więc należy odżywiać się?Sposób jest bardzo prosty. Otóż codziennie trzeba zmieniać składnikipokarmowe. A więc komponować posiłki, aby były one zakwaszające —np.: mięso, podroby, kiełbasy, ryby, rośliny strączkowe, białe pieczywo,cukier, słodycze, kawa, herbata, a drugiego dnia: wyłącznie pokarmyalkalizujące: świeże owoce, warzywa (ziemniaki, soja), orzechy, mleko,przetwory mleczne. Oprócz tego polecam codziennie profilaktyczniespożywać 2 - 3 łyżki stołowe wyłuskanych pestek dyni.

UWAGA: stosowanie przypraw kuchennych w przypadkuchorób nerek i dróg moczowych musi być skonsultowane zlekarzem leczącym.

Niestety, ale nie ma jednej uniwersalnej diety dla chorych na nerkii drogi moczowe. Niekiedy trzeba dietę modyfikować, gdyż chorymoże cierpieć na wiele różnych schorzeń — np. na cukrzycę,nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, reumatyzm i wiele innych. Dlategoteż słuszne jest stwierdzenie, że każdy chory musi być indywidualniezdiagnozowany i leczony.

DICTA L€KKO STRMUNflPodajemy niżej wskazania dietetyczne dla osób, które skarżą się na

niedomagania nerek lub pęcherza moczowego, ale nie tak duże, abystosować dietę specjalną. Podana dieta lekko strawna będzie najbar-dziej właściwa.

87

Nazywana jest również dietą oszczędzającą. Podstawowym założe-niem tej diety jest dostarczenie organizmowi wszystkich niezbęd-nych do funkcjonowania składników, ale w takiej formie i postaci,aby niepotrzebnie go nie obciążać.

Przyjmuje się na ogół, że wszystkie diety lecznicze powinny byćłatwo strawne.

Dieta lekko strawna musi spełniać wiele wymagań i funkcji:• pomagać organizmowi zwalczać chorobę ostrą lub żyć z

przewlekłym schorzeniem;• dawać odpoczynek całemu organizmowi (głównie poprzez

oszczędzanie chorego narządu, układu);• być źródłem niezbędnych, potrzebnych ustrojowi składników

pokarmowych i uzupełniać te składniki, które organizm u-tracił wskutek choroby;

• zapewnić utrzymanie stałej ilości płynów ustrojowych (wgranicach fizjologii);

• zapewnić utrzymanie optymalnej masy ciała;• nie zawierać produktów, na które organizm reaguje negatyw-

nie, patologicznie (np. jest uczulony);• powinna być indywidualnie ustalana i modyfikowana, stosow-

nie do wieku, płci, schorzeń danej osoby.Żywienie dietetyczne chorego spełnia taką samą rolę jak żywienie

człowieka zdrowego. Jest ono modyfikacją racjonalnego żywienia.Należy pamiętać, że dieta lecznicza jest jedną z form leczenia —bardzo istotną, o czym nie zawsze pamiętają zarówno chorzy, jak ileczący. Dieta łatwo strawna jest bardzo zbliżona do żywieniapodstawowego i najczęściej stosowana.

Istnieje potrzeba indywidualnego traktowania wskazań żywienio-wych w poszczególnych schorzeniach z uwzględnieniem wydolności,stanu i możliwości zdrowotnych danego organizmu.

Ważną sprawą jest również czas i regularne spożywanie posiłków.Muszą być odpowiednio wcześniej zaplanowane i przemyślane. Niechodzi w tym przypadku o wymyślne techniki kulinarne, trudnodostępne składniki czy celowe głodzenie.

Poza doborem produktów spożywczych, istotna jest również ichobróbka kulinarna. Gotowe do konsumpcji dania powinny odpowia-dać samemu celowi i założeniom diety, czyli muszą być lekko strawne.

Stosuje się więc:

• gotowanie (w wodzie lub na parze),• pieczenie bez tłuszczu (w folii aluminiowej lub w pergaminie),A rozdrabnianie,A przecieranie,A miksowanie.

Zabronione jest:

* smażenie na tłuszczu,• stosowanie zasmażek z tłuszczu i mąki.

Do tej pory w diecie lekko strawnej unikano błonnika — jakotrudno strawnego, a nawet wręcz niestrawialnego. Obecnie lan-sowany jest pogląd, że nawet w takiej diecie błonnik powinien być(oczywiście w rozsądnych ilościach). Pewna część błonnika powinnaregulować procesy trawienno - wypróżnieniowe. Dzięki temu, żewchłania w jelitach wodę. rozluźnia przez to wypróżnianie sięchorego. Błonnik powinien jednak w takim przypadku pochodzić zmłodych, delikatnych warzyw, dojrzałych owoców, delikatnegopszennego pieczywa (nawet razowego). Zalecane jest, aby zastoso-wać wówczas takie techniki kulinarne, które częściowo przystosujązawarty w pokarmach błonnik do możliwości trawiennych i zdrowot-nych chorego. Błonnik taki nie będzie drażnił przewodu pokar-mowego, a równocześnie osiągnięty zostanie efekt leczniczo - zapo-biegawczy.

SPOSOBY MODYFIKOWANIAI REDUKOWANIA BŁONNIKA W DIECIE

• Dobierać młode, delikatne warzywa i dobrze dojrzałe owoce;:•: usuwać pestki (np. z pomidorów, porzeczek itd.);•*r oddzielać części warzywa mającego większe ilości błonnika

od pozostałych jego części (np. ze szparagów, kalarepy itd.);* gotować (proces gotowania znacznie zmiękcza błonnik pokar-

mowy);

89

•& przecierać przez sito;* stosować bardziej oczyszczone produkty zbożowe (np. kasze)

zamiast gruboziarnistych;•k spożywać soki, przeciery — zamiast całych owoców, warzyw.

Posiłki muszą pokrywać zapotrzebowanie organizmu na energię,poszczególne składniki budulcowe oraz wodę, witaminy, sole mine-ralne. Powinno się też mieć na względzie oszczędzanie choregonarządu (np. żołądka, wątroby, jelita, nerek itp.) i wpływać napoprawę stanu zdrowia chorego. Należy więc w pierwszym rzędziedopilnować, aby chory spożywał posiłki. Wykluczyć należy potrawy,pokarmy, produkty ciężko strawne, wzdymające (np. cebulę, kapus-tę, ogórki, fasolę, groch). Dietę należy jednak indywidualizować,kierując się ogólnymi wytycznymi podanymi poniżej.

W przypadku zastosowania diety lekko strawnej o wartości ener-getycznej 2400 kcal:— białko pokrywa — 16 proc. energii,— tłuszcze — 29 proc.— węglowodany — 55 proc.

MODYFIKACJA DIETY LEKKO STRAWNEJ

Najczęściej wymienia się dwie modyfikacje diety lekko strawnej:

I) dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu;II) dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pokarmowych

pobudzających wydzielanie żołądkowe.

DIETA ŁATWO STRAWNA Z OGRANICZENIEM TŁUSZCZU

W tej diecie ogranicza się ilość dziennego spożycia tłuszczu (do 50g). Wymóg ten jest spowodowany upośledzonym trawieniem i wchła-nianiem tłuszczu w niektórych chorobach. Dlatego też zwiększa sięprocentowo udział w tej diecie białek i węglowodanów. U osóbzdrowych w normalnej diecie udział tłuszczu waha się w granicach25 - 30 proc, natomiast w diecie z ograniczeniem tłuszczu — do 20proc.

90

Dozwolone są: masło i tłuszcze roślinne (olej sojowy, słonecz-nikowy, oliwa z oliwek lub niewielka ilość masła roślinnego). Bez-względnie wykluczyć należy słoninę, smalec, łój, boczek, olej rzepa-kowy, margaryny twarde.

Ponieważ może dojść do upośledzenia podaży witamin rozpusz-czalnych w tłuszczach (A, D, E, K) — konieczne jest dostarczanie tychwitamin wraz z innymi produktami spożywczymi: warzyw bogatychw beta- karoten (marchew; szpinak, dynia, kabaczek, młoda fasolaszparagowa, zielona sałata). Wyeliminować należy również produktyciężko strawne, wzdymające — ilość błonnika ograniczyć (wykluczyćfasolę, groch, kapustę itd. oraz zminimalizować pieczywo gruboziar-niste, razowe). Owoce, warzywa należy podawać choremu w postacigotowanej (w wodzie lub na parze).

Wskazane jest podawanie posiłków w mniejszej objętości (ilości),ale za to częściej: 4 - 5 posiłków w ciągu dnia.

W tej diecie:— białko pokrywa — 18 proc. energii,— węglowodany — 63 proc.,— tłuszcze — 19 proc.

DIETA ŁATWO STRAWNAZ OGRANICZENIEM SUBSTANCJI POKARMOWYCH

POBUDZAJĄCYCH WYDZIELANIE ŻOŁĄDKOWE

W diecie tej ważne jest dostarczanie organizmowi niezbędnychproduktów pokarmowych, zawierających zwłaszcza: białka, solemineralne i witaminy (szczególnie witaminę C). Dieta ta znalazłagłówne zastosowanie w przebiegu choroby wrzodowej żołądka idwunastnicy. Jest to schorzenie na ogół przewlekłe. Dlatego teżewentualne niedobory pokarmowe bardzo negatywnie wpływają nastan chorego. Jest to tym bardziej niebezpieczne, że dieta taka jeststosowana przez bardzo długi okres czasu. Pamiętać należy, żebiałko ma dość dużą zdolność neutralizowania kwasów żołądko-wych. Zwiększa się więc zapotrzebowanie na białko w tej odmianiediety lekko strawnej. Białko wpływa pozytywnie na proces gojenia sięwrzodu, a także na stan całego organizmu (niejednokrotnie bardzowycieńczonego). Zalecane są produkty białkowe: delikatne twarogi,jaja, mięso, ryby, drób. Kontrowersyjne jest stosowanie mleka. Ale

jeżeli nie szkodzi choremu (reakcja indywidualna), to odtłuszczonemleko jest wskazane. Zapotrzebowanie na białko u tych chorychwzrasta i wynosi: 1,5 - 2 g (czystego białka) na kg masy ciała na dobę.Musi to być białko wartościowe. Nie ma przeciwwskazań do stosowa-nia łatwo strawnych tłuszczów: śmietanki, masła, ale trzeba jestosować z umiarem.

Ograniczenia spożywania surowych warzyw, owoców nastręczająproblemy z odpowiednim zabezpieczeniem w diecie witaminy C.Należy więc umiejętnie dobierać i komponować posiłki z produktami,najbardziej zasobnymi w tę witaminę.

Oprócz tego, ograniczeniu ulega ilość błonnika w diecie (przeciw-wskazaniem są: pieczywo gruboziarniste, razowe, a także warzywawzdymające — tj. groch, fasola, kapusta i inne trudno strawne). Możnastosować zieloną sałatę, pomidory bez skórki w rozsądnych ilościach.

Niewskazane są również: mocna herbata, kawa prawdziwa, zupy isosy na wywarach z mięs lub z kości oraz alkohole, gdyż wzmagająwydzielanie soków żołądkowych. Również niewskazane jest picienapoi gazowanych. Powstaje problem — przypraw. Obecnie dietety-cy uważają, że można stosować łagodne, nieostre, niepikantneprzyprawy. Nie mogą one jednak prowadzić do pobudzania wy-dzielania soku żołądkowego.

Istotne jest zmniejszenie ilości (wagi) podawanych posiłków. Za tonależy zwiększyć częstotliwość ich spożycia (do 5 - 6 posiłkówdziennie). Chory musi mieć zapewniony komfort odpoczynku, wyeli-mowane muszą być do minimum zbędne stresy, niepokój, ner-wowość. Żołądek nie może trawić sam siebie. Przerwy międzyposiłkami powinny wynosić na ogół 2 godziny. Chory musi o-trzymywać pokarmy o stałej temperaturze (nie wolno serwowaćgorących ani też zbyt zimnych). Pokarmy muszą być należycieprzeżuwane (zadbać trzeba o uzupełnienie uzębienia).

W tej diecie:— białko pokrywa — 17 proc. energii,— tłuszcze — 29 proc.— węglowodany — 54 proc.

DIETA TO PODSTAWA LECZENIA NEREKI DRÓG MOCZOWYCH

92

Rozdział IV

ZIOŁOLECZNICTWOSchorzenia nerek i dróg moczowych od niepamiętnych

czasów leczone są z dużym powodzeniem preparatamipochodzenia naturalnego — zwłaszcza ziołami. Stosowaćmożna pojedyncze zioła, jak również złożone mieszanki zioło-we. Leczenie takie jest wielokierunkowe. Dlatego też używanesą zioła o różnorodnym zakresie działania, a więc moczopęd-ne, usuwające nadmiar jonów sodowych, chlorkowych, prze-ciwzapalne, powlekające, antybakteryjne, przeciwskurczo-we, odtruwające, antyseptyczne, obniżające ciśnienie tęt-nicze krwi, przeciwobrzękowe, wzmacniające i inne. Są onestosowane jako leki pomocnicze, ale również czasami jakozasadnicze. Znam osobiście wiele osób, które cierpiały nachoroby nerek, dróg moczowych i dzięki kuracjom ziołowymwyleczyły się. Uświadomić sobie należy fakt, że choroby nereki dróg moczowych często przebiegają ostro z pełnymi ob-jawami, a nie leczone właściwie i odpowiednio długo —przechodzą w stan przewlekłości. Szczególnej troski wymaga-ją chorzy leżący, którzy bardzo często cierpią na choroby drógmoczowych. Niestety, ale część chorób nerek przebiega pod-stępnie, bez- lub skąpoobjawowo, prowadząc do nieodwracal-nych zmian w samym miąższu nerek. Zapobiec temu możnastosując właśnie zioła. Zioła stosowane w formie mieszanek,nalewek, innych form są nieszkodliwe, bez działań ubocz-nych. Muszą być jednak stosowane rozumnie — co pewienczas zmiennie.

93

Podaję do wyboru opis najczęściej stosowanych ziół pomocnych wleczeniu nerek i dróg moczowych. Trzeba samemu przekonać się oich cudownych właściwościach.

• POKRZYWA ZWYCZAJNA — stosowany jest zarówno liść, jak ikorzeń. Działa ona moczopędnie, oczyszcza krew z toksyn, zbędnychproduktów przemiany materii, pobudza przemianę materii, trawie-nie, działa przeciwzapalnie, witaminizująco i remineralizująco, atakże rozkurczowo, podnosi odporność i lekko obniża ciśnienie.Działa też przeciwnowotworowo.

STOSOWANIE: sporządza się odwar z 1 łyżki zioła na szklan-kę wody (gotuje przez 3 - 5 minut na małym ogniu), przecedzą ipije po 1/2 - 2/3 szklanki 3 razy dziennie.

• BRZOZA — stosuje się liście, pączki. Mają one silne działaniemoczopędne, przeciwobrzękowe, oczyszczające krew, odtruwające,tonizujące, a także napotne i przeciwreumatyczne. Wchodzi w składwielu mieszanek ziołowych o działaniu m.in. moczopędnym.

STOSOWANIE: łyżkę ziół zaparzyć w szklance wrzątku. Po 15minutach przecedzić. Pić ciepły napar 3 razy dziennie poszklance.

• SKRZYP POLNY — zajmuje wybitną pozycję w ziołolecznictwie,ma wszechstronne zastosowanie. Jest znakomity w dolegliwościachnerkowych i pęcherzowych, doskonale służy ludziom starszym,stosuje się go indywidualnie lub w mieszankach w przypadku okołostu chorób. Ale uwaga! Stosując skrzyp nie wystarczy go zalaćwrzątkiem, ale należy koniecznie sporządzić odwar, czyli gotowaćziele 3 - 5 minut. W przypadku więc dolegliwości nerkowychprzygotowujemy odwar z 2 - 3 łyżek ziela na 3 szklanki wody. Płyn tennależy pić 2 - 4 razy dziennie po pół szklanki.

• POŁONICZNIK NAGI — wykorzystuje się ziele, które ma działa-nie moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwskurczowe, czyszczącekrew, rozpuszczające złogi i kamienie moczowe, a także odkażającedrogi moczowe. Doskonały w stanach przewlekłych. Wchodzi wskład wielu mieszanek oraz pasty — Fitolizyna. Jest jednak przeciw-wskazany w ostrym zapaleniu kłębków nerkowych, w nowotworach,krwawieniach z żołądka i jelit.94

STOSOWANIE: 1/2-1 łyżki stołowej ziela zalanego szklankąwody gotuje się na małym ogniu przez 5 minut, po czymodstawia się na 10-15 minut, przecedzą i pije między posił-kami po 1/3 szklanki 3 razy dziennie.

• MĄCZNICA LEKARSKA — stosowane liście działają odkażają-co na drogi moczowe, ściągająco, moczopędnie, czyszczą krew,antyseptycznie. Bardzo skuteczne jest stosowanie w stanach prze-wlekłych i nawracających, a także w połączeniu z antybiotykami.Przed stosowaniem mącznicy trzeba zobojętnić odczyn moczu (np.lekiem Diuramid). Wchodzi ona w skład wielu mieszanek ziołowych ipreparatów naturalnych.

STOSOWANIE: sporządza się odwar z 1 - 2 łyżek ziół naszklankę wody i gotuje 5 - 7 minut, po czym przecedzą i pije co 3godziny po 2 - 3 łyżki (!) — mocz zabarwia na zielono (jest toprawidłowa reakcja).

Niewskazana jest jednak u kobiet w ciąży, u osób po operacjachnerek, a także u anemików i u chorych z zanikowym nieżytemżołądka.

• CHABER BŁAWATEK — zastosowanie mają błękitne kwiaty.Działają one moczopędnie, przeciwzapalnie na drogi moczowe, atakże zewnętrznie przy zapaleniu spojówek. Doustnie stosowane wpołączeniu z innymi ziołami.

STOSOWANIE: doustnie — naparz 1 łyżki kwiatów na szklan-kę wrzątku. Pije się po pół szklanki 2 razy dziennie międzyposiłkami.

• WILŻYNA CIERNISTA — korzeń używany w fitoterapii madziałanie silnie moczopędne, przeciwzapalne, usuwa nadmiar kwa-su moczowego (dna), odtruwające, przeciwkamicze, a także przeciw-krwawnicze i żółciopędne. Wchodzi w skład wielu mieszanek igotowych preparatów — np. pasty Fitolizyna, granulatu Betagran,płynu Betasol. Korzystniej działa z innymi ziołami, w różnychkompozycjach.

STOSOWANIE: odwar (z 1 łyżki na 2 szklanki wody—gotować3 minuty) stosuje się 2 - 4 razy dziennie po 1/4 - 1/2 szklankiprzed posiłkami.

95

• NAWŁOĆ POSPOLITA — stosowane jest ziele, które wykazujedziałanie silnie moczopędne, ściągające, przeciwzapalne, przeciw-skurczowe oraz odtruwające. Wchodzi ono w skład wielu preparatów— m.in. Urogranu, Fitolizyny. Również dobroczynnie działa stoso-wane zewnętrznie (na rany, wysypki, otarcia itp.). Nawłoć używanajest w homeopatii.

STOSOWANIE: sporządzić napar z łyżki ziela na1 -1,5 szklanki wrzątku (po 30 minutach przecedzić)i pić 1/3 - 1/2 szklanki naparu 2 - 3 razy dziennie międzyposiłkami.

• LUBCZYK OGRODOWY — zalecany jest korzeń, który mawłaściwości moczopędne, przeciwskurczowe, wiatropędne, a nawetwykrztuśne. Nie jest więc tylko afrodyzjakiem. Wchodzi w składwielu mieszanek i gotowych leków, jak Gastrogran. Cholegran,

Urogran, Cardisan.STOSOWANIE: sporzą

dza się napar z 2 - 3 ły-żek korzenia na 2 szklan-ki wody i pije po 1/3-1/2szklanki po jedzeniu.Korzystnie jest stosowaćlubczyk z innymi zio-łami.

Poza powyżej wymienio-nymi ziołami, w zapobie-ganiu i leczeniu chorób ne-rek i dróg moczowych majązastosowanie inne popu-larne, dobroczynne zioła:rumianek, mniszek pospo-lity, kukurydza zwyczajna(znamię), fasola zwykła(strąki) i szereg innych.Wchodzą'one w skład wielumieszanek i recept oraz pre-paratów.

96

MICSZnNKI ZIOŁOUIC

KŁĘBKOWE ZAPALENIE NEREK

Wg o. Andrzeja Czesława KLIMUSZKI:

1. liść mącznicy2. ziele serdecznika3. ziele dziurawca4. kora wierzby5. liść podbiału6. kwiat bzu czarnego7. kwiatostan kocanek8. ziele rdestu ptasiego9. kora kaliny koralowej

10. kłącze perzu11. liść brzozy

Wszystkich składników wziąć po 50 g. Łyżkę mieszanki zalaćszklanką wrzącej wody, odstawić pod przykryciem na 3 godziny.Przecedzić, pić 2 razy dziennie po pól szklanki naparu przed jedze-niem, a po tygodniu — 3 razy dziennie.

Wg siostry BENEDYKTY:

1. owoc pietruszki2. liść brzozy3. liść ślazu dzikiego4. korzeń biedrzeńca5. korzeń lubczyka6. korzeń wilżyny ciernistej7. kłącze perzu8. owoc dzikiej róży9. liść mącznicy lekarskiej

97

Wszystkich ziół wziąć po 50 g. Odwar z łyżeczki mieszanki naszklankę wody. Pić rano szklankę odwaru.

ŚRÓDMIĄZSZOWE OSTRE ZAPALENIE NEREK

Wg o. Andrzeja Czesława KLIMUSZKI:

1. ziele nawłoci2. ziele dziurawca3. ziele skrzypu4. ziele fiołka trójbarwnego5. kwiat wiązówki6. kłącze pięciornika7. korzeń wilżyny ciernistej8. kłącze perzu9. znamię kukurydzy

10. liść brzozy11. ziele rdestu ptasiego

Wszystkich składników wziąć po 50 g. Łyżkę mieszanki zalaćszklanką wrzącej wody. odstawić pod przykryciem na 3 godziny.Przecedzić, pić 2 razy dziennie po pół szklanki naparu przed jedze-niem, a po tygodniu — 3 razy dziennie.

Wg siostry BENEDYKTY:

1. ziele skrzypu polnego2. ziele fiołka trójbarwnego3. ziele dziurawca4. ziele rdestu ptasiego5. korzeń mniszka pospolitego6. kwiatostan kocanek7. kłącze perzu

98

Wszystkich składników wziąć po 50 g. Odwar z łyżki na szklankęwody. Pić 2 razy dziennie po szklance odwaru.

Wg Vad. Fitoterapii: (przy kwaśnym odczynie moczu)

1. korzeń wilżyny ciernistej 20 g2. ziele rdestu ptasiego 20 g3. znamię kukurydzy 20 g4. ziele fiołka trójbarwnego 20 g5. kłącze perzu 20 g6. kłącze pięciornika 10 g7. owoc jałowca 10 g

Odwar z łyżki mieszanki ziół na szklankę wody. Przecedzić, pić 1 - 2razy dziennie szklankę odwaru.

Wg Vad. Fitoterapii: (przy zasadowym odczynie moczu)

1. ziele skrzypu 20 g2. ziele nawłoci 20 g3. liść brzozy 20 g4. liść borówki czernicy 20 g5. kwiat wrzosu 20 g6. kłącze pięciornika 10 g

Odwar z łyżki mieszanki na szklankę wody. Przecedzić, pić 1 - 2razy dziennie szklankę odwaru.

99

ŚRÓDMIĄŻSZOWEPRZEWLEKŁE ZAPALENIE NEREK (TOKSYCZNE)

Wg o. Grzegorza SROKI:

1. ziele nawłoci2. ziele krwawnika3. ziele skrzypu4. ziele drapacza

lekarskiego5. ziele połonicznika6. korzeń omanu7. kwiat wrzosu

Sporządzić odwar z łyżeczkimieszanki na szklankę wody, za-parzać 30 minut. Przecedzić, pićgorący małymi łykami 3 razydziennie.

Wg siostry BENEDYKTY:

1. ziele skrzypu 50 g2. ziele dziurawca 50 g3. liść mącznicy 50 g4. liść bobrka 50 g5. liść podbiału 50 g6. korzeń mniszka pospolitego 50 g7. ziele fiołka trójbarwnego 50 g8. kwiat wrotyczu 25 g

Odwar z łyżki mieszanki na szklankę wody. Przecedzić, pić 2 razydziennie po 3/4 szklanki odwaru.

100

ODMIEDniCZKOWEPRZEWLEKŁE ZAPALENIE NEREK

Wg o. Andrzeja Czesława KLIMUSZKI:

1. kora wierzby2. owocnia fasoli3. liść borówki czernicy4. liść podbiału5. liść pokrzywy6. ziele serdecznika7. ziele dziurawca8. ziele świetlika9. kłącze perzu

10. korzeń mniszka pospolitego

Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzącej wody, odstawić podprzykryciem na 3 godziny. Pić ciepły płyn 3 razy dziennie 20 minutprzed jedzeniem.

Wg siostry BENEDYKTY:

1. kłącze perzu2. kora wierzby3. liść maliny4. pączki topoli5. korzeń prawoślazu6. liść borówki czernicy

Sporządzić odwar z łyżki mie-szanki na szklankę wody. Przece-dzić, pić 3 razy dziennie po szklan-ce odwaru.

101

ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO

Wg o. Andrzeja Czesława KLIMUSZKI:

1. liść jeżyny2. liść mięty pieprzowej3. liść pokrzywy4. kwiat bzu czarnego5. koszyczek rumianku6. ziele krwawnika7. ziele skrzypu8. liść podbiału9. kłącze perzu

Łyżkę mieszanki zalać szklankąwrzącej wody, odstawić pod przy-kryciem na 3 godziny. Przecedzić,pić 2 razy dziennie po szklancenaparu.

Wg o. Grzegorza SROKI:

1. koszyczek rumianku 100 g2. liść mącznicy lekar. 100 g3. ziele krwawnika 50 g4. liść mięty pieprzowej 50 g5. kłącze perzu 50 g6. owoc jałowca 50 g7. liść pokrzywy 50 g8. kwiat wrzosu 50 g

Łyżeczkę mieszanki zalać szklanką wrzącej wody, odstawić na 25- 30 minut. Pić gorący napar 2 - 3 razy dziennie po jedzeniu.

102

Wg Grzegorza SROKI:

1. kora dębu 50 g2. liść szałwii 50 g3. ziele skrzypu 50 g

5- 6 łyżek mieszanki zalać 2 litrami wody, gotować na małym ogniuprzez 5-10 minut, przelać do miski. Robić nasiadówki w temp. 40 st.C przez 10-15 minut.

MOCZNICA

Wg o. Andrzeja Czesława KLIMUSZKI:

1. kwiatostan kocanek2. liść bobrka3. liść mącznicy lekarskiej4. liść brzozy5. kwiat wiązówki6. korzeń mniszka

pospolitego7. ziele nawłoci8. ziele dziurawca9. ziele skrzypu

Wszystkich ziół wziąć po 50 g.Łyżkę mieszanki zalać szklan-ką wrzącej wody, pozostawićpod przykryciem na 3 godziny.Przecedzić, pić 3 razy dziennieszklankę na 20 minut przed jedze-niem {jako lek dodatkowy w mocz-nicy).

103

BIAŁKOMOCZ

Wg o. Grzegorza SROKI:

1. ziele mącznicy lekarskiej2. ziele skrzypu3. ziele nawłoci4. liść brzozy5. kwiat chabru bławatka6. koszyczek rumianku pospolitego7. kwiat wrzosu8. kora wierzby

Odwar z łyżeczki mieszanki na szklankę wody, ogrzewać na małymogniu 25 - 30 minut. Pić szklankę gorącego odwaru 2 razy dziennie po

jedzeniu.

GOTOWE PREPARATY NATURALNE

Nazwa

DIURETICOL(mieszankaziołowa)

DIUROFLOS(mieszankaziołowa)

Skład

liście pokrzywy, zna-mię kukurydzy, zielenawłoci, ziele tymian-ku, koszyczek rumian-ku

ziele rdestu ptasiego,liść brzozy, strąki fasoli,owoc jałowca, korzeńłopianu, ziele nostrzyka

Zastosowanie

— moczopędne (wczynnościowe) niedo-modze nerek), w obrzę-kach, kamicy moczowe]— stany zapalne pę-cherza i dróg moczo-wych— gościec, schorzeniareumatyczne i skórne— przerost prostaty

— moczopędne— pomocniczo w za-burzeniach wydalaniamoczu

Dawkowanie

łyżkę ziół lub torebkęzalać szklanką wrzą-cej wody, odstawićna 30 min pod przy-kryciem. Przecedzić,pić 3 razy dziennie poszklance naparu

1 - 2 torebki lub łyżkimieszanki zalaćszklanką wrzącej wo-dy. Naparzać 5 - 1 0min. Przecedzić, pić3 razy dziennie po2/3 szklanki

104

FITO - MIX,,XIII"(mieszankaziołowa)

GINJAL(tabletki)

HERBIONkrople na ner-ki i pęcherzmoczowy

NEFROBONISAN(mieszankaziotowa)

NEFROBONISOL(płyn)

NEFROL(płyn)

NEPHROSOUD(płyn)

korzeń arcydzięgla, zie-le nawtoci, kłącze pe-rzu, ziele skrzypu, ko-rzenie: pietruszki, lub-czyku, ziele wrzosu

konik morski, korzeńzeń-szenia, liść ortosy-fonu, liść strobilantusa,błękit metylenowy, liśćSonchi

wyciąg z: liści brzozy,ziela skrzypu, korzeniapietruszki i korzeniawilzyny, liści mącznicylekarskiej

ziele: skrzypu, rdestuptasiego, nawłoci, liś-cie brzozy i borówkibrusznicy

krople z. soku krwaw-nika,soku mniszka, na-lewki z nawłoci, skrzy-pu, soku z pokrzywy

złożony wyciąg etano-lowy z korzenia ma-rzanny barwierskiej,owoców aminka egips-kiego, ziela nawłoci,ziela i korzenia mnisz-ka, owoców pietruszki,strąków fasoli, korze-nia jeżówki purpurowej

53 proc. alkoholu, na-włoć, pięciornik gęsi,brzoza biała, wilzyna,fiołek trójbarwny, rdestptasi, skrzyp, jałowiec

— zapalenie i zakaże-nia bakteryjne nerek idróg moczowych— obrzęki— kamica nerkowa— nieżyt miedniczeknerkowych

— stany zapalne drógmoczowych— dna— kamica nerkowa

— stany zapalne drógmoczowych

— stany zapalne ne-rek i dróg moczowych— moczopędne— kamica nerkowa— dna moczanowa

— stany zapalne drógmoczowych— kamica nerkowa

— schorzenia nerek idróg moczowych— kamica moczowa

— pobudzenie wyda-lania moczu— przewlekłe scho-rzenia nerek i pęcherzamoczowego

odwar z łyżki ziół naszklankę wody (ogrzaćpod przykryciem), go-tować 3 min. odstawićna 10 min, przecedzićpić 4 razy dzienniemiędzy posiłkami

dorośli: 2 razy po 2tabl. obficie popijając.Nie stosować w ciążyi podczas karmienia

doustnie 3 razy dzie-nnie po 20 - 30 kro-pli rozcieńczonychw szklance wody lubherbaty

jak Diureticol (po 14dniach 5 dni przerwy)

1 - 3 razy dziennie po2,5 ml płynu w 1/2szklanki wody. Po 14dniach 5 dni przerwy

3 razy dzienniełyżeczka płynu w50 ml wody

3 razy dziennie po10 - 15 kropli zdużą ilością wody

105

ORTUS SPECIESDIURETICAE(mieszankaziołowa)

PROSTAFLOS(ptyn)

PROSTAPOL(ptyn)

PROSTASAN(mieszankaziołowa)

URGENIN(drażetkii czopki)

UROGRAN(granulat)

UROPATINA(mieszankaziołowa)

liść borówki brusznicy,korzeń pietruszki, liśćbrzozy, ziele nawłoci.kwiat wrzosu, korzeńlubczyka

ziele: dziurawca, na-włoci. tymianku, ruty.korzeń: łopianu, lukre-cji, kora kasztanowca

wyciąg płynny z: zielatasznika. dziurawca,nawłoci. rzepiku, kwia-tów arniki, korzeniakozłka lekarskiego

ziele: rzepiku, nawłoci.dziurawca, tasznika.kwiat nagietka, korzeńkozłka. ziele tymianku,koszyczek rumianku

wyciągi suche i nalew-ki z: jeżówki wąskolist-nej i owoców Serenoarepens

ziele: nawłoci. skrzypu,liść brzozy, korzeń: cy-korii, lubczyku, kłączetataraku

liść mięty, ziele nawło-ci. kłącze perzu, zieleskrzypu, liść brzozy,owoc jałowca, liść po-krzywy, strąki fasoli,korzeń lubczyku

— stany zapalne drógmoczowych i pęcherzamoczowego— kamica moczowa

— moczopędne— przerost prostaty

— przewlekłe stanyzapalne nerek i drógmoczowych— trudności w odda-waniu moczu— przerost prostaty

— zaburzenia w odda-waniu moczu— przerost prostaty

— podrażnienie pę-cherza moczowego— przerost prostaty

— stany zapalne kłęb-ków nerkowych i mied-niczek nerkowych orazdróg moczowych— skąpomocz— kamica moczowa— zaburzenia prze-miany matem (trądzik,gościec)

— zaburzenia pęche-rza moczowego— stany ostre i prze-wlekłe nerek

jakFITO - MIX „XIII"

jak Diuroflos(przed posiłkiem)

2 razy dziennie połyżeczce płynu

jak Diuroflos

początkowo: 2 razydziennie po 1 czopkulub 1 - 2 drażetki,potem 1 raz dziennie

1/2 - 2/3 łyżeczki2 - 4 razy dzienniemiędzy posiłkamipopić 1/2 szklankipłynu

jak Diuroflos

106

UROPROST(płyn)

UROSAN NR 11(mieszankaziotowa)

UROSEPT(drażetki)

wyciąg płynny z: zielatasznika. dziurawca, na-włoci, rzepiku, kwiatuarniki. korzenia kozłkalekarskiego

ziele: skrzypu, połomcz-nika. liść: brzozy, bo-rówki brusznicy, korzeńcykorii

wyciąg z: korzenia pie-truszki, naowocni faso-li, liści brzozy, koszy-czków rumianku, liściborówki brusznicy orazkwas cytrynowy, cytry-nian sodowy i potasowy

— trudności w odda-waniu moczu— zakażenia dróg mo-czowych— przerost prostaty

— stany zapalne i za-każenia dróg moczo-wych i nerek— czynnościowa nie-domoga nerek— obrzęki nerkowo-sercowe— przewlekłe zapale-nia pęcherza moczów.— gościec, chorobyskóry (trądzik)— skaza moczanowa

— zakażenia nerek,dróg moczowych— kamica moczowa

jak Prostapol

jak FITO - MIX XIII

2 - 3 razy dzienniepo 2 drażetki

107

Rozdział V

APITERAPIASpośród wielu metod i środków leczniczych dużą rolę odgrywa

leczenie naturalnymi produktami pszczelimi.

MIÓD — posiada działanie moczopędne (działa odwadniają-co). Najbardziej wskazany jest miód spadziowy oraz eukaliptu-sowy i wrzosowy o właściwościach moczopędnych. Miód poleca-ny jest też w tzw. nietrzymaniu moczu (u dzieci, starców), nato-miast w połączeniu z pyłkiem kwiatowym kuruje stany zapalne iprzerost prostaty. Oprócz tego miód wiąże, neutralizuje i pomagawydalać z organizmu różnorodne toksyny. Zawarte w miodzie en-zymy mają właściwości antybiotyczne. Wzmacnia również organizm,działa zapobiegawczo (profilaktycznie) i leczniczo w wielu schorze-niach.

Rp.: WZIĄĆ:1 torebkę (fix) owoców dzikiej róży1 łyżeczkę miodu spadziowegoSporządzić napar z owoców dzikiej róży, po 30 minutach połączyć z

miodem. Pić 3 razy dziennie szklankę.

Rp.: WZIĄĆ:1 szklankę soku z czarnej rzodkwi1 łyżeczkę miodu wrzosowego

Oba składniki połączyć, pić 2 - 3 razy dziennie.

T08

Rp.: WZIĄĆ:1 łyżeczkę soku z brzozy1 łyżeczkę pokrzywy na szklankę wody1 łyżkę mioduSkładniki połączyć, pić 2 - 3 razy dziennie.

Rp.: WZIĄĆ:4 łyżki soku ze świeżych ogórkówniewielką ilość zielonego kopruodrobinę roztartego ząbka czosnku1 łyżeczkę mioduSkładniki połączyć, pić 3 razy dziennie 30 minut przed posiłkiem.

Poza tym warto w przypadku chorób nerek słodzić miodemwszelkie napary i odwary oraz mikstury sporządzone na bazieziół.

PROPOLIS (kit pszczeli) — ma silne działanie antybiotyczne(bójcze wobec bakterii, wirusów, grzybów). Z powodzeniem stosowa-ny również w zakażeniach, stanach zapalnych nerek, dróg moczo-wych, prostaty. Dzięki bogatemu składowi wykazuje także działanieimmunowzmacniające (zwiększa odporność organizmu). Posiadawłasności antynowotworowe i gojące. Stosowany profilaktycznie ileczniczo w: dolegliwościach przewodu pokarmowego, układu od-dechowego, nerek, dróg moczowych i prostaty, schorzeniach gineko-logicznych, oczu, skóry, błon śluzowych i wielu innych.

Rp.: WZIĄĆ:nalewkę propolisowąłyżeczkę cukru lub szklaneczkę wodyStosować 2 razy dziennie po 25 - 30 kropli w zapaleniu prostaty.

Rp.: WZIĄĆ:30 - 40 kropli płynu APIPROPOL „R"niewielką ilość herbaty albo wody lub soku

109

Stosować 2 razy dziennie w zapaleniu nerek i dróg moczowych(pęcherza).

Rp.: WZIĄĆ:po 1 łyżeczce: kwiatów wrzosu,kwiatów nagietka, liści pokrzywyziela połonicznika i ziela tymianku3 szklanki wrzącej wodykrople propolisoweSporządzić napar z ziół i 3 szklanek wody (w termosie). Pić 4 razy

dziennie po 1 /2 - 2/3 szklanki. Do każdej szklanki dodawać po 5 - 8kropli propolisowych.

Rp.: WZIĄĆ:miód spadziowyroztwór propolisu (APIPROPOL ,,R")Stosować 4 - 5 razy dziennie po 1 łyżce miodu z 15 kroplami

propolisu rozpuszczonych w pół szklanki wody.

10

Rozdział VI

MIKSTURY LECZNICZEChcąc urozmaicić leczenie nerek i dróg moczowych warto za-

stosować mikstury sporządzone z naturalnych preparatów zielars-kich. Podaję kilka wypróbowanych, skutecznych recept na takiemikstury. Mają kilkadziesiąt lat i nadal są z powodzeniem stosowa-ne. Są proste w przyrządzaniu, a potrzebne poszczególne skład-niki można kupić w sklepach zielarskich i aptekach. Nie trzebaich gotować, naparzać, a jedynie zmieszać poszczególne składniki istosować zgodnie z zaleceniem.

RP. 1 — MIKSTURA PRZECIW KŁĘBKOWEMU ZAPALENIUNEREK — I

WZIĄĆ:

1. nalewki konwaliowej 5 g2. nalewki z cebuli morskiej 5 g3. nalewki z pokrzyku 5 g4. nalewki kozłkowej do 30 g

DAWKOWANIE: stosować 3 razy dziennie po20 kropli w niewielkiej ilości przegotowanej,przestudzonej wody.

111

R p . 2 — MIKSTURA PRZECIW KŁĘBKOWEMU ZAPALENIUNEREK — II

WZIĄĆ:

1. nalewki tatarakowej 10 g2. soku z brzozy 20 g3. intraktu z dziurawca 10 g

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 20 - 30 kropli w niewielkiej ilościprzegotowanej, przestudzonej wody.

R p . 3 — MIKSTURA PRZECIW ODMIEDNICZKOWEMU ZAPA-LENIU NEREK — I

WZIĄĆ:

1. soku z łopianu 10 g2. soku z mniszka posp. 10 g3. soku z brzozy 20 g

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 30 - 50 kropli w niewielkiej ilościprzegotowanej, przestudzonej wody.

R p . 4 — MIKSTURA PRZECIW ODMIEDNICZKOWEMU ZAPA-LENIU NEREK — II

WZIĄĆ:

1. intraktu z jemioły 5 g2. nalewki z miłka wiosennego 5 g3. nalewki z cebuli morskiej 10 g

12

DAWKOWANIE: brać 3 razy dziennie po 20 kropli w niewielkiejilości przegotowanej i przestudzonej wody.

R p . 5 — MIKSTURA PRZECIW ODMIEDNICZKOWEMU ZAPA-LENIU NEREK — III

WZIĄĆ:

1. odwaru z liści mącznicy 20 g (na 100 g wody)2. olejku z mięty pieprzowej 2 krople

DAWKOWANIE: co 3 godziny wypijać łyżkę stołową mikstury.

R p . 6 — MIKSTURA PRZECIW ZAPALENIU PĘCHERZA MO-CZOWEGO — I

WZIĄĆ:

1. soku z brzozy 30 g2. soku z mniszka posp. 10 g

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 30 - 50 kropli w niewielkiej ilościprzegotowanej i przestudzonej wody.

RP. 7 — MIKSTURA PRZECIW ZAPALENIU PĘCHERZA MO-CZOWEGO — II

WZIĄĆ:

1. nalewki z koszyczków rumianku 20 g2. nalewki z kwiatów nagietka 20 g

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 50 kropli w niewielkiej ilościprzegotowanej i przestudzonej wody.

113

R P . 8 — MIKSTURA PRZECIW ZAPALENIU PĘCHERZA MO-CZOWEGO — III

WZIĄĆ:

1. nalewki z jaskółczego ziela 5 g2. nalewki z mięty pieprzowej 10 g3. intraktu z dziurawca 10 g4. soku z brzozy 30 g

DAWKOWANIE: 3 razy dziennie po 30 - 50 kropli w niewielkiej ilościprzegotowanej i przestudzonej wody.

R P . 9 — MIKSTURA PRZECIW MOCZENIU MIMOWOLNEMU

WZIĄĆ:

1. intraktu z kozłka 15 g2. płynnego wyciągu z kory kondurango 10 g3. soku z dziurawca 10 g

DAWKOWANIE: 3 - 4 razy dziennie po 15 - 30 kropli w niewielkiejilości przegotowanej i przestudzonej wody.

14

Rozdział VII

PRZEPISY LUDOWEWiele starych przepisów ludowych przetrwało do dziś. Są

one przez wielu chorych stosowane, przynoszą ulgę i pomocchorym nerkom i drogom moczowym. Pomimo stosowaniasilnych leków syntetycznych (w tym antybiotyków) nie za-wsze udaje się skutecznie zwalczyć chorobę. Pomoc przyno-szą metody medycyny ludowej. To co proste i sprawdzone, naogół jest chętnie stosowane. Zachęcam więc do stosowaniawybranych przepisów ludowych w celu odzyskania zdrowia.

PRZY OSŁABIENIU NEREK

Bierzemy 0,5 kg świeżych owoców czarnych jagód i mielimyje, dodając 1 kg miodu pszczelego. Tak uzyskaną miksturęspożywamy 3 razy dziennie po 1 łyżce stołowej i popijamyszklanką maceratu z ziół: liści, kwiatów i korzenia prawo-ślazu (100 g), ziela mięty (50 g) i nasion kopru (50 g).

PRZY PRZEZIĘBIENIU NEREK

Skuteczne są okłady z cebuli na okolice nerek i równoczesnespożywanie pietruszki (korzenia lub natki). Następnie robi sięgorące nasiadówki i pije się herbatę sporządzoną z mieszankiUROSAN.

__

PRZY BIAŁKU W MOCZU

Pije się przez 7 dni wywar z dyni (10 g nasion dyni zalewa się0,51 wody i gotuje na słabym ogniu przez 1 godzinę, przecedzą ipije ostudzony odwar, nasiona zaś nie wyrzuca się, tylkospożywa). Wskazane jest także robienie kompresów z nasionlnu na nerki (20 dag nasion lnu gotuje się w 400 ml wody przez30 minut i przykłada na płótnie na okolicę nerek, a następniezmywa).

PRZY CHORYM PĘCHERZU MOCZOWYM

Do czajniczka z porcelany o większej objętości wsypuje się 1łyżeczkę cukru, esencję z herbaty i 50 g szałwii. Całość zalewasię wrzącą wodą i odstawia na 30 minut. Pije się w ciągudnia.

16

Rozdział VIII

KĄPIELE ZIMOWO - LECZNICZEW schorzeniach nerek i dróg moczowych wykorzystuje się

lecznicze działanie ciepła oraz ziół leczniczych. Pomagająznieść ból, rozluźnić napięte skurczone mięśnie moczowo-dów, pęcherza i cewki moczowej. Dodatkowo działają relak-sująco, odprężająco oraz dobroczynnie na stan skóry. Niewolno po kąpieli dopuścić do nagłego oziębienia organizmu.Wskazany jest godzinny wypoczynek w łóżku. Przed zastoso-waniem kąpieli leczniczych wskazane jest skonsultowanie sięz lekarzem (z uwagi na możliwość istnienia przeciwwskazań idodatkowych schorzeń — np. ze strony układu krążenia itd.}.Należy ściśle przestrzegać czasu kąpieli leczniczych. Pamię-tać trzeba o poddaniu ciała uprzednio kąpieli oczyszczającej(higienicznej).

KĄPIEL NA STANY ZAPALNE NEREKI PĘCHERZA MOCZOWEGO

WZIĄĆ: 150 g pokrojonych szyszek i igliwia sosnowego i 2 litrywody.

Szyszki i igliwie zalać wrzącą wodą i gotować pod przykryciemprzez pól godziny (na małym ogniu). Przecedzić, wlać uzyskanyodwar do wanny uprzednio napełnionej wodą o temperaturze ciała.Czas kąpieli — do 15 minut.

Ul

KĄPIEL NA OSŁABIENIE PĘCHERZA — I

WZIĄĆ: 50 gramów ziela skrzypu, po 40 gramów ziela tasznikai ziela krwawnika oraz 3 litry wody.

Zioła wymieszać, zalać 3 litrami wody i ogrzewać pod przykryciemprzez 20 minut (na małym ogniu). Przecedzić, uzyskany odwar wlać

do wanny napełnionej wodą o tem-peraturze 38 st. C. Czas kąpieli —15 minut.

KĄPIELNA OSŁABIENIEPĘCHERZA — II

WZIĄĆ: 30 gramów koszycz-ków rumianku, 30 gramów liścibrzozy, 30 gramów ziela skrzypui 3 litry wody.

Zioła wymieszać, sporządzić od-war (zalać wodą, ogrzewać na ma-łym ogniu przez 20 minut i przece-dzić). Wlać do wanny z ciepłą wodą38 - 39 st. C. Kąpiel powinna trwać10-15 minut.

KĄPIEL NA ZAPALENIEPĘCHERZA MOCZOWEGO

WZIĄĆ: 150 gramów kwiatów jasnoty białej i 5 litrów wody.Kwiaty zalać wodą, pozostawić pod przykryciem na 10 godzin, apo

tym okresie podgrzewać, przecedzić i uzyskany macerat wlać dowanny z ciepłą wodą (o temperaturze 38 st. C). Czas trwania kąpieli— do 20 minut.

118

KĄPIEL NA MOCZENIE MIMOWOLNE

WZIĄĆ: 50 gramów pączków sosnowych, 50 gramów kłączatataraku i 50 gramów liści pokrzywy oraz 1 i 1/2 litra wody.

Zioła wymieszać, zalać wrzącą wodą i ogrzewać na małym ogniupod przykryciem przez 15 minut. Pozostawić pod przykryciem przezkolejne 15 minut, a następnie odwar przecedzić i wlać do wanny zciepłą (38 st. C) wodą. Kąpiel powinna trwać 15 minut (co drugi dzieńprzez 1 - 2 miesiące).

KĄPIEL NA STANY ZAPALNE NEREK

WZIĄĆ: po 40 gramów liści pokrzywy, ziela połonicznikanagiego, kwiatostanów rumianku, kwiatów wrzosu i 3 litry wody.

Zioła wymieszać, zalać wrzącą wodą i ogrzewać pod przykryciemprzez 10 minut, odstawić na 15 minut. Przecedzić, odwar wlać dowanny z ciepłą wodą. Czas kąpieli — 15 minut.

KĄPIEL NA STAN ZAPALNY PROSTATY,CEWKI MOCZOWEJ

WZIĄĆ: po 1 łyżce koszyczków rumianku, ziela dziurawca,liści pokrzywy, ziela nostrzyka, ziela tymianku, ziela lnicy i liścibrzozy oraz 3 litry wody.

Zioła wymieszać, zalać wrzącą wodą i ogrzewać pod przykryciemna małym ogniu przez kilka minut (do wrzenia), odstawić podprzykryciem na 30 minut. Przecedzić, odwar wlać do wanny z ciepłąwodą (o temperaturze ciała). Kąpieł powinna trwać 20 minut i byćwykonywana przez 1 - 2 miesiące co drugi dzień. Wskazana konsul-tacja lekarska.

119

SPIS TREŚCI

Wstęp 3

WĄTROBA 5

Rozdział I. Choroby wątroby i dróg żółciowych 6Rozdział II. Dieta w chorobach wątroby i dróg żółciowych .. 28Rozdział III. Fitoterapia chorób wątroby i dróg żółciowych ... 36Rozdział IV. Apiterapia chorób wątroby 49Rozdział V. Przepisy ludowe 53Rozdział VI. Leczenie uzdrowiskowe 58

NERKI I DROGI MOCZOWE 60

Rozdział I. Choroby nerek i dróg moczowych 61Rozdział II. Leki a nerki 80Rozdział III. Dieta 83Rozdział IV. Ziołolecznictwo 93Rozdział V. Apiterapia 108Rozdział VI. Mikstury lecznicze 111Rozdział VII. Przepisy ludowe 115Rozdział VIII. Kąpiele ziołowo - lecznicze 117

120

WĄTROBA, PĘCHERZ, NERKINa mniejsze lub większe dole-

gliwości wątroby, nerek i pęche-rza cierpiał niemal każdy. Jakżeczęsto cierpimy na kłopoty z kol-ką nerkową lub wątrobową, ma-my kłopoty z oddawaniem moczu,narzekamy na przeziębiony pę-cherz. Słyszymy, że ktoś z blis-kich zachorował na marskość

wątroby czy też wirusowe zapalenie wątroby. Naszznakomity współpracownik, autor kilku książek onaturoterapii, a także większych i mniejszych pub-likacji do „Poradnika Uzdrawiacza", PAWEŁ GLUGLAopracował tym razem świetny przewodnik po choro-bach wątroby, nerek i pęcherza. Pawła Gluglę może-my zarekomendować choćby jego poprzednimi książ-kami „Choroby skóry", „Wszystko o chorobach o-czu", „Lecznicze diety na częste choroby". Stały sięone prawdziwym bestsellerem i kilkunastotysięcznenakłady rozchodziły się w ciągu kilku miesięcy.

Książka „Wątroba, pęcherz, nerki", zawiera mnóst-wo pożytecznych, ciekawych, prostych i sprawdzo-nych przepisów na zwalczanie wszelkich, od najdrob-niejszych po poważne dolegliwości chorób podanychw tytule. Zresztą w książce Pawła Glugli nie tylkoważne są przepisy i rady dotyczące sporządzaniaróżnych naparów, nalewek i mikstur na konkretnedolegliwości. Autor pisze i daje nam mnóstwo rad jakżyć, aby nie chorować. Znajdziemy tu mnóstwodobrych i cennych rad co jeść, jak często, ile i kiedy,aby uniknąć niepotrzebnych i niemiłych przypadłości.

Książkę ,,Wątroba, pęcherz, nerki" można na-być w formie wysyłkowej wpłacając kwotę 12 złna adres:

Wydawnictwo „AMBROZJA"30-960 Kraków 1, skr. poczt. 210

z dopiskiem na przekazie: „Wątroba, pęcherz, nerki"lub zamówić telefonicznie:

( 0 - 1 2 ) 6 5 8 - 3 8 - 6 2

Nie poddawaj się, gdy medycyna jest bezsilna!

„UZDRAWIACZ" Otrzymasz piętnastegokażdego miesiąca

w kioskach z gazetami

Tylko w tej gazecie uzyskasz pełne informacje z adresami pol-skich uzdrowicieli. Co roku listy najlepszych bioterapeutów,radiestetów, zielarzy, kręgarzy, masażystów, psychotroników,irydologów i znawców promieniowania. Stałe reportaże o ichpracy i osiągnięciach. Pismo współredagowane przez najlep-

szych uzdrowicieli.

Ceny i przekazy znajdziesz w obu gazetach iv ostatnim miesiącu kwartału.Można je też zamówić telefonicznie, dzwoniąc pod numer (0-12) 658-38-62

Najbardziej poczytny miesięcznik medycyny naturalnej!

„PORADNIKUZDRAWIACZA"

Otrzymasz pierwszegokażdego miesiąca

w kioskach z gazetamii niektórych urzędach

pocztowych

• Dla tych co chorują i stracili nadzieję!• Dla tych co chcą uniknąć chorób!• Dla tych co chcą poznać najnowsze światowe osiągnięcia

medycyny naturalnej!• Dla tych co szukają nowych leków naturalnych, dających

szansę zdrowia!

•* PORADY NA ZAMÓWIENIE «= HOMEOPATIA » WYBIERZ DLASIEBIE UZDRAWIACZA «s KLASZTORNE ZIOŁOLECZNICTWO »

WYDAWNICTWO „AMBROZJA"30-960 KRAKÓW 1, skr. poczt. 210

Obie gazety możesz uzyskać w prenumeracie kwartalneji w sprzedaży wysyłkowej wysyłając pieniądze na adres: