· Web view-1.2. Գոտևորման համակարգի կառուցվածքը IV-1.3. Գոտևորման նախագծի կիրառման բնագավառը IV-2. Տարածքների

«Ատրիում պրո ստուդիո» ՍՊԸ

ՀՀ ԱՐԱՐԱՏԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ)

ՊԱՐԶԵՑՎԱԾ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ

ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

ՏԵՔՍՏԱՅԻՆ ԵՎ ԳԾԱԳՐԱԿԱՆ ՄԱՍԵՐ

Պատվիրատու` Պարույր Սևակ համայնքի գյուղապետարանՊատվերª N15/02

ՏՆՕՐԵՆ` Ն.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

Ե Ր Ե Վ Ա Ն 2 0 1 5 -2 0 1 6 Թ.

1

Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ ՆՏԵՔՍՏԱՅԻՆ ՄԱՍ էջՆերածություն

Գլուխ IՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ՎԻՃԱԿԻ

ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆI-1. Պատմական ակնարկI-2. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքը Արարատի մարզի տարաբնակեցման համակարգումՇրջակա միջավայրի համառոտ նկարագիրI-3. Տարածքի համալիր գնահատականըI-3.1. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի տարածքի բարենպաստության աստիճանըI-3.1.1. Տարածքի գործոնային գնահատականներըI-3.1.1.1. Կլիմայական պայմաններI-3.1.1.2. Առողջարանային ռեսուրսներ I-3.1.1.3. Լանդշաֆտների դասակարգումը և գնահատականըI-3.2. Կենսաբազմազանություն1-3.2.1. Բուսական աշխարհ1-3.2.2. Կենդանական աշխարհ1-3.2.3. Բուսական աշխարհի պահպանության միջոցառումներ1-3.2.4. Բուսական աշխարհի պահպանության միջոցառումներI-3.3. Տարածքի գնահատականն ըստ հատակագծային պայմաններիI-3.4. Տարածքի բնական միջավայրի գնահատումն ըստ տեխնածին ազդեցության ընկալունակության1-3.5. Բնակլիմայական և սանիտարական հատակագծային սահմանափակումների համակարգը 1.3-6. Պատմամշակութային հուշարձաններ

Գյուխ IIՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀԵՌԱՆԿԱՐԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ

II-1. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի հեռանկարային զարգացման հայեցակարգII-1.1. Արդյունաբերության զարգացման հեռանկարներըII-1.2. Ագրոարդյունաբերական համալիրի զարգացման հեռանկարներըII-1.3. Ռեկրեացիայի քաղաքաշինական հեռանկարային կազմակերպումըII-2. Բնակչություն և բնակելի ֆոնդII-3. Հասարակական սպասարկման ոլորտII-4. Բնակավայրի տարածքի ճարտարապետահատակագծային կազմակերպում և գործառական կառուցվածքII-4.1. Բնակավայրի տարածքային զարգացման հիմնական սկզբունքներըII-4.2. Հատակագծային հեռանկարային կառուցվածքII-4.3. Համայնքի տարածքի գործառական գոտևորում և կառուցապատման ռեժիմներII-5. Տրանսպորտային ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումըII-5.1. Արտաքին տրանսպորտII-5.2. Ներքին տրանսպորտII-5.3. Ավտոմոբիլային արտանետումների հաշվարկը II-6. Ինժեներական ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումըII-6.1.Ջրամատակարարում և ջրահեռացումII-6.2. ՈռոգումII-6.3. ԷներգամատակարարումII-6.3.1. Էլեկտրամատակարարում

2

II-6.3.2 ԳազամատակարարումII-6.2.3.ՋերմամատակարարումII-7. Շրջակա միջավայրի պահպանությունII-7.1. Շրջակա միջավայրի քաղաքաշինական էկոլոգիական վիճակի վերլուծությունII-7.2. Մթնոլորտային օդի պահպանությունII-7.3. Մակերևութային և խորքային ջրերի պահպանությունII-7.4. Տարածքային և հողաբուսական ռեսուրսների պահպանությունII-7.4.1.Տարածքային ռեսուրսների պահպանությունII-7.4.2. Հողաբուսական ռեսուրսների պահպանությունII-7.4.3. Աղմուկի մակարդակի գնահատումII-7.5. Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանությունII-7.6. Համայնքի առողջապահության ոլորտի իրավիճակի վերլուծությունII-8. Քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներատեխնիկական և արտակարգ իրավիճակների կանխարգելիչ միջոցառումներII-9. ՀՀ Արարատի մարզի Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի հիմնական տեխնիկատնտեսական ցուցանիշներըII-10. Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի հիմնադրույթների իրականացման առաջնահերթ միջոցառումներ

ԳԼՈՒԽ IIIՀՈՂԵՐԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՍԽԵՄԱ

III-1. Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի հողերի գոտիավորման և օգտագործման սխեմա III-1.1.Համայնքի հողերի օգտագործման առկա վիճակըIII-1.2. Հողերի բնութագիրըIII-1.3. Բնակավայրերի գոտիավորումը և զարգացման հեռանկարներըIII-1.3.1. Հողատեսքերի նպատակային նշանակության փոփոխություն (հողերի կատեգորիայի տրանսֆորմացիա) և կառուցապատման հերթականությունIII-1.4. Հողերի պահպանությունIII-1.5. Կայուն գյուղատնտեսությունը III-1.5.1. Էկոլոգիական հողագործություննIII-1.6. Գյուղատնտեսության քաղաքականությունIII-1.7. Պաշտպանություն աղետներիցIII-1.8. Ոռոգման համակարգի կատարելագործումIII-1.9. Հեռանկարային առաջարկներ

ԳԼՈՒԽ IVՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՈՏԵՎՈՐՄԱՆ

ՆԱԽԱԳԻԾIV -1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐIV -1.1. Գոտևորման նախագծի կապը գլխավոր հատակագծի հետIV -1.2. Գոտևորման համակարգի կառուցվածքըIV -1.3. Գոտևորման նախագծի կիրառման բնագավառըIV -2. Տարածքների փաստացի օգտագործման եվ նախագծային հիմնական բնութագրերIV -2.1. ՍահմաններIV -2.2. Կլիմայական պայմաններIV -2.3. ՀողածածկույթIV -2.4. Ինժեներաերկրաբանական պայմաններIV -2.5. Սեյսմամիկրոշրջանացման արդյունքներIV -2.6. Ինժեներական ենթակառուցվածքներIV -3. Շրջակա միջավայրի պահպանությունIV -4. Գոտևորման նախագծի կազմը

3

IV -5. Գոտիներում թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) սահմանափակումների հիմնավորումներըIV -6.ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՁԵՎԵՐԻ ԱՂՅՈՒՍԱԿIV -7. ԳՈՏԻՆԵՐIV -8. Կառուցապատման կանոններIV -9. Տերմիններ և սահմանումներ

Օգտագործված գրականության ցանկ

ԳԾԱԳՐԱԿԱՆ ՄԱՍ ԳԾ. N ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ՊԱՐԶԵՑՎԱԾ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ (ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԻ) ԴԻՐՔԸ ՄԱՐԶԻ ՏԱՐԱԲՆԱԿԵՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ

1

ՏԱՐԱԾՔԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ (ՀԵՆԱԿԵՏԱՅԻՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ)

2

ՌԻՍԿԵՐԻ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԻ ՔԱՐՏԵԶ (ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ)

3

ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ (ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԳԾԱԳԻՐ)

4

4

Ներածություն

ՀՀ Արարատի մարզի Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագիծը` համատեղված համայնքի կառուցապատված և կառուցապատման ենթակա տարածքների գոտևորման նախագծի հետ, մշակվել է «Ատրիում պրո ստուդիո» ՍՊԸ-ում, ՀՀ Արարատի մարզի Պարույր Սևակ համայնքի պատվերով (Պայմանագիր N ԱՄՊՍՀ ԱՇՁԲ 1):

Նախագծման համար ուղեցույց են ծառայել հետևյալ նորմատիվային և նախագծային փաստաթղթերը.

•ՀՀ օրենքը քաղաքաշինության մասին:•ՀՀ հողային օրենսգիրքը: ՀՀ օրենքը բուսական աշխարհի մասին։•Կարգ ՀՀ քաղաքային և գյուղական համայնքների գլխավոր

հատակագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման (հաստատված ՀՀ կառավարության 29.12.2011 N 1920-Ն որոշմամբ):

•Կարգ բնակավայրերի տարածքների գոտևորման նախագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման և փոփոխման (հաստատված 14.05.01 N 408 որոշմամբ):

•Նախկինում մշակված հողաաշինական փաստաթղթերը:•ՀՀ կառավարության, շահագրգիռ նախարարությունների ՀՀ

կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի, Ջրային ռեսուրսների պետական կոմիտեի, ՀՀ Արարատի մարզպետարանի, Պարույր Սևակ գյուղական համայնքին վերաբերող ելակետային նյութերը, որոշումները, ծրագրային փաստաթղթերը:

•ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կադաստրային քարտեզները:

•«Հայնախագիծ»ԲԲԸ-ում մշակված և Կառավարության կողմից հաստատված (10.04.03 N 610-Ն) «ՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի» հիմնադրույթները:

•Պարույր Սևակի համայնքի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզը` մշակված «Գեոտեստ» ՍՊԸ-ում 2015 թվականին:

Նախագծում հաշվի են առնված նաև ՍԵՄԱԹ-ի «Հիմնադիր սկզբունքները Եվրոպական մայրցամաքի կայուն զարգացման» և «Հայաստանում Եվրոպական լանդշաֆտային կոնվենցիայի» միջոցառումները և տարածքային պլանավորման փոխկապակցության սկզբունքները, որոնք կարելի է խմբավորել հետևյալ բլոկներով.

•Տնտեսության կայուն զարգացում, որն ընդգրկում է. Արդյունաբերության «բազային» կոմպլեքսաստեղծ ճյուղերը, Գիտատար արդյունաբերական արտադրությունը, Ագրոարտադրական համալիրը, Ռեկրեացիոն ոլորտը,Բնապահպանական միջոցառումների իրականացումը:•Քաղաքաշինության կայուն զարգացում, որն ընդգրկում է. Բնակելի շինարարությունը, Բնակելի-կոմունալ շինարարությունը, Լանդշաֆտի ռացիոնալ օգտագործումը, Բնապահպանական միջոցառումների իրականացումը:•Ինժեներական, տրանսպորտային և տեխնիկական

ենթակառուցվածքների կայուն զարգացում, որն ընդգրկում է. Տրանսպորտային ենթակառուցվածքը, Ջրամատակարարման, ջրահեռացման համակարգը, Էներգամատակարարման համակարգը,

5

Թափոնների օգտահանումը, Բնապահպանական միջոցառումների իրականացումը:Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագծի

մշակման հիմնական նպատակը բնակավայրի հեռանկարային տնտեսական զարգացման և տարածքային աճի ուղղությունների, տարածքների ֆունկցիոնալ նշանակության կանխորոշումն է` տրանսպորտային, ինժեներական, տեխնիկական ենթակառուցվածքների սկզբունքային լուծումներով, տարածքների հողօգտագործման և կառուցապատման պարտադիր պահանջների սահմանումով, բնապահպանական բնապահպանական լայն համալիրի կիրառումով:

6

ԳԼՈՒԽ I

ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՈՅՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԵՑՈՂ ՎԻՃԱԿԻ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ և ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ

I-1. Պատմական ակնարկԳյուղ Արարատի տարածաշրջանում, նրա հարավ-արևելքում, Երասխ-

Եղեգնաձոր ավտոմայրուղու վրա: Մարզկենտրոնից գտնվում է 43 կմ հեռավորության վրա: Նախկինում ունեցել է Սևակավան անվանումը: Հիմնադրվել է 1978 թ-ին: Սկզբնական շրջանում հիմնադրվել է որպես այգեգործական տնտեսություն, ապա 1984 թ-ին դրան կից բնակավայրը կոչվել է գյուղ և իր անվանումը ստացել ի պատիվ Պարույր Սևակի:

Գյուղն ընկած է Ուրծի լեռնաշղթայի մեղմաթեք լանջերին: Տեղակայված է ծովի մակարդակից 1170 մ բարձրության վրա: Կլիման չոր ցամաքային է: Ձմեռը չափավոր ցուրտ է, ամառը` շոգ ու ցամաքային: Հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -400-ից -700, հուլիսյան միջինը` 23-ից 25 աստիճան: Տարեկան մթնոլորտային տեղումները կազմում են 350-500 մմ: Բնական լանդշաֆտները կիսանապատներ և չոր տափաստաններն են: Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է ինտենսիվ ոռոգման գոտում:

Գյուղի բնակչությունը 1989 թ-ին կազմել է 604 բնակիչ, որոնք եկել են շրջապատի տարբեր բնակավայրերից: 1988-1989 թթ. հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների վատթարացման արդյունքում Ադրբեջանից ևս այստեղ տեղափոխվել են հայեր: Ըստ 2005 թ-ի ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների համայնքի բնակչությունը կազմում է 694 մարդ, որից 52%-ը տղամարդիկ են, 48%-ը՝ կանայք: Մինչաշխատունակ տարիքի բնակչությունը կազմում է 25%, աշխատունակ տարիքի ներկայացուցիչները` 68%, հետաշխատունակները` 7%: Գյուղն ունի 181 տնտեսություն: Ունի միջնակարգ դպրոց, գրադարան, բուժկետ, կապի հանգույց:

Համայնքի հողերը ոռոգվում են Արաքս գետի ջրերով՝ պոմպակայններով մղման արդյունքում:

Համայնքի տնտեսության մասնագիտացման ճյուղը գյուղատնտեսությունն է, համախառն բերքի մեծ մասը տալիս է բուսաբուծությունը: Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը կազմում են շուրջ 8132.67 հա: Համայնքի հողերի հիմնական մասն օգտագործվում է որպես վարելահող` զբաղեցնելով մոտ 600 հա: Ունի պտղատու և խաղողի այգիներ: Համայնքի բնակչությունը զբաղվում է այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ, դաշտավարությամբ, բանջարաբուծությամբ: Մշակում են ջերմասեր բանջարաբոստանային, հացահատիկային և կերային կուլտուրաներ:

Զբաղվում են նաև կաթնամսատու անասնապահությամբ, թռչնաբուծությամբ:

Արոտավայրերը զբաղեցնում են 945 հա:Արդյունաբերություն չունի:Համայնքի հիմնախնդիրների մեջ կարևորվում է ոռոգման ջրի

հիմնախնդիրը, գյուղամիջյան ճանապարհների վերանորոգումը:

Տարածքի տնտեսության ներկա իրավիճակի բնութագիրը և զարգացման հեռանկարները

Պարույր Սևակ համայնքի վարչական տարածքը ներկայումս կազմում է 8132.67 հա, բնակչությունն ըստ նախագծային առաջադրանքի կազմում է 804 մարդ: Զբաղեցրած տարածքի 6798.5 հա–ը գյուղատնտեսական նշանակության հողեր են:

Համայնքում գերիշխում է պտղաբուծությունը, անասնապահությունը, խաղողագործությունը:

7

Համայնքի զարգացման հիմնական հեռանկարային ուղղությունները պահպանվում են վերոնշյալները, ի լրումն զարգացնելով զբոսաշրջային գործառույթները՝ ենթակառուցվածքների զարգացման միջոցով:

Գյուղը գազիֆիկացված է 90%-ով: Ջեռուցման կենտրոնացված համակարգ գոյություն չունի: Հեռանկարում նույնպես ջեռուցման նպատակով օգտագործվելու է միայն բնական գազ:

Նախագծում անդրադարձ է կատարվել հետևյալ խնդիրներին.•Բնական ռեսուրսների՝ տարածքային, գյուղատնտեսական, ռեկրեացիոն,

ջրային, հումքային, գնահատականը և բնական համալիրների խախտվածության աստիճանի բնութագրերը, դրանց յուրացման առաջնահերթ միջոցառումների մշակումը` տնտեսական և քաղաքաշինական սահմանափակումների բացահայտումով, այն համապատասխանեցնելով բնական ռեսուրսների պոտենցիալին և արժեքավորությանը` մանրամասնեցնելով հետևյալ ուղղություններով.

Հողային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման ուղիների մշակում. Ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման ուղիների մշակում

էներգետիկ, ոռոգման, տնտեսական, խմելու և այլն. Հումքային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման ուղիների մշակում`

միջճյուղային և միջմարզային տնտեսական կապերի և կոմունիկացիաների ստեղծման հեռանկարների գնահատականով.

Ռեկրեացիոն ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման ուղիների մշակում, ռեկրեացիոն բազմաֆունկցիոնալ համակարգի ձևավորում և ռեսուրսների կայուն օգտագործում:

•Տարածքի հատակագծային կազմակերպում` ֆունկցիոնալ գոտևորումով, գոտիների տարածքային կազմակերպման առանձնահատկությունները և օրինաչափությունները.

I-2. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքը Արարատի մարզի տարաբնակեցման համակարգում

Համայնքը գտնվում է ՀՀ Արարատի մարզում, Արարատյան հարթավայրում: Արարատի մարզը Հյուսիս-արևմուտքից սահմանակից է Արմավիրի մարզին, հյուսիսից` Երևանին ու Կոտայքի մարզին, արևելքից` Գեղարքունիքի և Վայոց Ձորի մարզերին, հարավից` Նախիջևանին, իսկ հարավ-արևմուտքից` Թուրքիաին: Համայնքի վարչական տարածքը հյուսիսից սահմանակից է Այգավան գյուղական, հարավից` Արարատ քաղաքային համայնքներին: Համայնքը մարզկենտրոն Արտաշատից գտնվում է 43 կմ դեպի հարավ-արևմուտք, իսկ քաղաքամայր Երևանից` 80 կմ դեպի հարավ: Համայնքի տարածքով է անցնում Մ-2 (Երևան-Երասխ-Գորիս-Մեղրի-Իրանի Իսլամական Հանրապետության սահման) միջպետական նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհը:

I-3. Տարածքի համալիր գնահատականըՏարածքի համալիր գնահատականը տրվել է երկու փուլով: Առաջին

փուլում հիմնավորվել է գյուղական համայնքի զարգացման քաղաքաշինական ռեժիմը, իսկ երկրորդ փուլում որոշվել է տարածքների բարենպաստության աստիճանը կառուցապատման համար և կառուցապատման հեռանկարային սահմանները:

ՌեսուրսաապահովվածությունԲնական ռեսուրսները և դրանց յուրացվածության միտումները.

Տարածքի քաղաքաշինական - տնտեսական յուրացվածության աստիճանի որոշման և տարաբնակեցման համակարգի կատարելագործման գործընթացում կարևորվում է ռեսուրսային ներուժի գնահատումը, ներկա սոցիալ - տնտեսական զարգացման փուլում դրանց յուրացման միտումները և

8

օգտագործման ռացիոնալ ուղիների որոշումը, տնտեսության տարբեր ճյուղերի զարգացման խթանումը` բնօգտագործման առաջավոր մեթոդների կիրառմամբ:

Տարածաշրջանի ռեկրեացիոն ռեսուրսները ներկայացված են կլիմայաբուժության, համար պայմաններով, պատմամշակութային, հնագիտական հուշարձաններով:

Ռեկրեացիայի կազմակերպման սահմանափակող և ակտիվ գործոնները

Որպես ակտիվ գործոն կարող է դիտարկվել ուսումնասիրվող տարածքի ռելիեֆը, որը հարթ է: Կլիմայական պայմանները բնութագրվում են երկարատև, շոգ ամառով և ցուրտ ձմեռով, ինչը սահմանափակ բարենպաստ է կլիմայաբուժության կազմակերպման համար, մասնավորապես՝ արևաբուժության: Ամռան 5-6 ամիսներին գերակշռում է շոգ, չոր եղանակը, տեղումների քանակը՝ 220-235 մմ, օդի հարաբերական խոնավությունը՝ 30%, երբեմն ավելի պակաս (մինչև 5%):

I-3.1. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի քաղաքաշինական զարգացման ռեժիմը

սահմանվել է` ելնելով ՙՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի՚ հիմնադրույթներից, բնակավայրի դիրքից և դերից մարզի տարաբնակեցման համակարգում:

Տարաբնակեցման հավասարակշռված համակարգի ստեղծման, գյուղական բնակավայրի շրջակայքի արժեքավոր գյուղատնտեսական հողերի պահպանման, էկոլոգիական կոնֆլիկտային իրավիճակների վերացման նպատակով սահմանված է տարածքային աճի սահմանափակման ռեժիմ` հատակագծային կառուցվածքի ինտենսիվացումով, ինժեներական, տրանսպորտային, տեխնիկական ենթակառուցվածքների կատարելագործումով:

I-3.2. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի տարածքի բարենպաստության աստիճանը

կառուցապատման համար որոշվել է բնական և հատակագծային գործոններով:

Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծում սանիտարա–պաշտպանիչ գոտիների և սանիտարական խզման չափերը ընդունված են համաձայն ՍՆ և Կ 245-71 ՙԱրդյունաբերական ձեռնարկությունների նախագծման սանիտարական նորմաներ՚:

1. Էլեկտրաենթակայանի ՍՊԳ–ի չափերը (նկատի ունենալով ակուստիկ հաշվարկների և գործիքային չափումների բացակայությունը) ընդունված է դրանց տիպից, տրվող լարումից, տրասֆորմատորի հզորությունից և քանակից ելնելով, համաձայն ՍՆ և Կ 11-1277 ՙՊահպանություն աղմուկից և ԳՕՍՏ ՙՈւժային, յուղային տրանսֆորմոտորներ, թույլատրելի աղմուկի նորմաներ և աղմկային փորձարկումների մեթոդներ: ՍՊԳ–երի չափը ընդունված է 20մ:

2. Էլեկտրահաղորդման գծերի (ԷՀԳ) պաշտպանական գոտիների չափերը ընդունված են համաձայն ՙ1000Վ բարձր էլեկտրական ցանցերի պահպանման կանոնների՚ հիման վրա՝

Բարձրավոլտ ԷՀԳ՝- 330-500կՎ – 30*մ- 220կՎ – 25*մ- 110կՎ – 20*մ- 35կՎ – 15*մ- 6(10)կՎ – 10մ* – գետնի վրա եզրային լարերի պրոյեկցիայի հեռավորությունը:

9

3. Մայրուղային խողովակաշարերից սանիտարական խզման չափերը ընդունված են խողովակների տրամագծից, ճնշումից և դասից կախված, համաձայն ՍՆ և Կ 2.05.06-85 ՙՄայրուղային խողովակաշարեր՚

4. Խմելու–տնտեսական ջրառների ՍՊԳ–ի չափերը ընդունված են համաձայն ՍՆ և Կ 2.04.02-84 ՙՋրամատակարարում: Արտաքին ցանցեր և կառուցվածքներ՚

5. Գերեզմանատների համար ՍՊԳ–ն ընդունված է 300մ:6. Աղբահավաք վայրերի համար ՍՊԳ–ն ընդունված է 500մ: 7. Հատուկ պահպանվող տարածքներից (1231.9 հա) 1199 հա

բնապահպանական նշանակության է, 32.9 հա-ն պատմական և մշակութային հողեր են:

8. Կենսաբանական մաքրման կայանի ՍՊԳ-ն ընդունված է 300մ: ՍՆ և Կ 2.04.03-85 կոյուղի: Արտաքին ցանցեր և կառուցվածքներ:

Անտառային, հատուկ նշանակության և պահուստային հողեր համայնքի հողային հաշվեկշռում չկան:

Ջրային հողերը (գետեր, ջրանցքներ, հիդրո-տեխնիկական և ջրատնտեսական կառույցներ) – 26.1 հա:

I-3.2.1. Տարածքի գործոնային գնահատականներըԸստ բնական գործոնների տարածքը գնահատվել է կլիմայական

գեոմորֆոլոգիական, ինժեներաերկրաբանական, սեյսմատեկտոնական, լանդշաֆտային պայմաններով և ինժեներական պաշտպանության միջոցառումների հաշվառումով:

I-3.2.1.1. Կլիմայական պայմաններՊարույր Սևակ գյուղական համայնքը գտնվում է Արարատի մարզի

Արարատի տարածաշրջանում:Շրջանի կլիման չոր է և խիստ ցամաքային (ամռանը մինչև +40˚C, իսկ

ձմռանը -10˚C): Տարեկան միջին ջերմաստիճանը +16˚C է:Ձմռան սկիզբը տարածքում հանդիսանում է դեկտեմբերի ամսվա երկրորդ

կեսը, իսկ վերջը` փետրվար ամսվա երկրորդ կեսը: Օդի միջին ամսական ջերմաստիճանը հունվար ամսին տատանվում է 4.4˚C-ից մինչև -12.2˚C:

Գարունը երկարատև չէ` փետրվար ամսվա երկրորդ կեսից մինչև մայիս ամսվա առաջին կեսը, խոնավ, եղանակի հաճախակի փոփոխություններով: Միջին ամսական ջերմաստիճանը այդ ժամանակահատվածում փոփոխվում է -2.5˚C-ից մինչև 12-17˚C:

Ամառվա սկիզբը ընդունվում է մայիս ամսվա երկրորդ կեսը, իսկ ավարտը հոկտեմբեր ամսվա առաջին կեսը: Միջին ջերմաստիճանը հուլիս-օգոստոս ամիսներին տատանվում է 20-25˚C-ի սահմաններում: Համատարած դիտվում է լեռնա-դաշտային քամիների ուժեղացում:

Աշունը տարբերվում է արևային չոր եղանակով` ընդհուպ մինչև դեկտեմբեր ամսվա երկրորդ կեսը:

Մթնոլորտային տեղումների տարեկան միջին քանակը չի գերազանցում 300մմ: Անսառնամպնիք օրերի թիվը 120-200 օր:

Օդի միջին բացարձակ խոնավությունը Արարատի շրջանում տատանվում է 3.9-15.4մմ, միջին հարաբերական խոնավությունը տատանվում է 52-82%:

Տարածաշրջանին բնորոշ են տեղային լեռնա-դաշտային քամիներ, որոնք դիտվում են ամռան օրվա երկրորդ կեսին: Քամիների միջին ամսական արագությունը հասնում է մինչև 1.6մ/վրկ, իսկ առավելագույնը` 15-20մ/վրկ:

Տարածաշրջանը հիմնականում գյուղատնտեսական է, զարգացած անաասնա-պահությամբ, ձկնաբուծությամբ, այգեգործությամբ և բանջարաբուծությամբ:

Շրջանի օդերևութաբանական պարամետրերը ըստ ՙԱրարատ՚ օդերևութաբանական կայանի տվյալների բերված են աղյուսակում:

Շրջանի օդերևութաբանական պարամետրերը

10

ԱմիսներI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

տարեկան

1. Օդի միջին ամսական և տարեկան ջերմաստիճանը, °C

-3.4 -0.6 6.2 13.1 18 22.1 26.1 25.5 20.8 13.5 6.2 -0.2 12.3

2. Օդի միջին առավելագույն ջերմաստիճանը, °C

5.3 17.8 19.9 32.9 30.1

33.9 38.8 38.3 33.5 29.9 23.9 14.4 38.8

3. Օդի միջին նվազագույն ջերմաստիճանը, °C

-18.7

-11.9 -6.0 0.7 7.5 12.

5 15.9 15.1 9.3 -2.5 -7.0 -14.0

-18.7

4. Օդի միջին ամսական և տարեկան հարա-բերական խոնա-վությունը, %

78 73 64 57 59 54 51 51 57 66 75 79 64

5. Օդի միջին ամսական և տարեկան տեղումների քանակը, մմ

17 19 26 32 37 23 10 6 8 20 23 17 238

6. Քամու միջին ամսական և տարեկան արագությունը, մ/վրկ

0.9 1.3 1.6 1.6 1.3 1.2 1.3 1.2 1.2 0.9 0.8 0.7 1.2

Քամու ուղղությունը և անդորրի կրկնությունը, % բերված է աղյուսակում:Քամու ուղղությունը և անդորրի կրկնելիությունը ,%

Հս Հս-Արլ Արլ Հվ-Արլ Հրվ Հրվ-Արմ Արմ Հս-Արմ

Անդորր

I 22 5 7 16 6 3 7 34 40II 19 5 7 18 10 3 6 32 29III 19 8 7 21 11 2 6 26 24IV 16 5 8 29 16 5 5 16 26V 20 5 6 24 15 4 6 20 23VI 25 4 6 13 10 6 6 30 23VII 24 4 4 13 10 5 6 34 22VIII 24 5 5 17 10 4 8 27 20IX 28 6 5 17 10 4 6 24 27X 25 6 6 17 12 4 7 35 43XI 17 9 8 22 13 4 6 21 39XII 17 7 6 15 9 4 7 35 43

Տարեկան միջին 21 6 6 19 11 4 6 27 29

11

Ամենամսյա գոլորշիացման փաստացի չափերը, մմ (Արարատի օդերևութաբանական կայան)

Տարի ԱմիսԱպրիլ Մայիս Հունի

սՀուլիս Օգոստո

սՍեպտեմ-

բերՀոկտեմ-

բեր2000 95.9 103.1 153.2 149.8 181.6 114.6 80.92001 98.5 118.3 139.1 169.9 170.3 112.7 96.42002 100.4 134.5 175.5 174.7 183.2 129.2 94.42003 117.0 126.6 - 142.4 173.4 116.4 -2004 106.0 119.0 164.0 168.0 164.0 185.0 137.02005 120.0 130.0 164.0 222.0 256.0 205.0 93.02006 136.0 161.0 213.0 228.0 220.0 171.0 109.02007 100.0 133.0 201.0 264.0 262.0 185.0 96.02008 85.0 130.0 188.0 261.0 254.0 185.0 101.62009 90.1 142.3 185.3 175.4 157.5 137.9 57.82010 83.9 134.3 147.4 204.9 218.5 174.0 112.82011 137.8 129.3 163.2 221.3 228.4 154.6 113.9

I-3.2.1.2. Առողջարանային ռեսուրսներ (բնական լանդշաֆտներ, կլիմայաբուժության պայմաններ)Արարատյան հաղթավայրը հյուսիս-արևմուտքից սահմանափակվում է

Կարմրաշենի նախալեռնային սարավանդակով և Կարակալինյան լեռնանցքով, հյուսիս-արևելքից Արարատի և Հայկական լեռնաշղթաներով: Արաքս սահմանային գետը բաժանում է հարթավարը երկու մասի, որի ձախափնյա մասը մտնում է Հայաստանի Հանրապետության մեջ: Հարթավայրը գտնվում է ծովի մակերևույթից 700-1000 մ բարձրության վրա: Այն ձգվում է հյուսիս-արևմուտքից դեպի հարավ-արևելք 120 կմ երկարությամբ և 10-30 կմ լայնությամբ և ծառայում է, որպես ամբար ալյուվիալ և պրոլյուվիալ նստվածքների համար: Հարթավայրն ունի փոքր թեքություն (0.002) Արաքս գետի ուղությամբ:

Ամռան 5-6 ամիսներին գերակշռում է շոգ, չոր եղանակը, տեղումների քանակը 220-235 մմ, օդի հարաբերական խոնավությունը 30%, երբեմն ավելի պակաս (մինչև 5%): Ամառային եղանակի ընթացքը շատ կայուն է:

Ձմեռը չափավոր ցուրտ է՝ ձյան փոքր ծածկույթով, տևում է դեկտեմբերի սկզբից մինչև մարտի առաջին տասնօրյակը: Ձմեռային եղանակի ընթացքը կայուն չէ, որոշ տարիներին շատ մեծ է ձնհալքով օրերի թիվը (15-16 օր ամսվա ընթացքում): Ձմռանը դիտվում է թթվածնի կշռային քանակի առավելագույնը՝ 280 գ/մ3:

Աշունը երկարատև է, տաք, արևոտ, առանց քամիների: Կլիմայաբուժություն ձմռան ամիսներին Արարատյան հարթավայրում կարելի է կազմակերպել յուրաքանչյուր ամսվա 25 օրը՝ հիմնականում հատուկ ապակեպատ տաղավարներում, որոնք անց են կացնում ուլտրամանուշակագույն և մասամբ ինֆրակարմիր ճառագայթները:

Ամառային ամիսներին կլիմայաբուժության օդերևութաբանական բարենպաստ պայմանները սկսվում են ապրիլից և շարունակվում մինչև հոկտեմբեր:

Ապրիլ ամսին կլիմայաբուժության կոնֆորտային պայմանները (ԷԷՋ 16-23օ C) կազմում են 19 % (8 օր), իսկ մայիսին՝ 20 օր: Հունիս ամսից մինչև սեպտեմբեր փոքրանում են կլիմայաբուժության կոմֆորտային պայմանները, մեծանում է գերտաքացման դիսկոմֆորտային օրերի թիվը: Խորհուրդ է տրվում այդ ամիսներին օդաբուժությունը և արևաբուժությունը կազմակերպել առավոտյան և հետկեսօրյա ժամերին:

12

Շատ ավելի բարենպաստ են կլիմայաբուժության պայմանները սեպտեմբեր և հոկտեմբեր ամիսներին՝ կազմելով 22 օր յուրաքանչյուր ամսվա ընթացքում:

I-3.2.1.3. Տարածքի գեոմորֆոլոգիական, հիդրոլոգիական, հիդրոերկրաբանական, ինժեներաերկրաբանական, սեյսմատեկտոնական պայմանները

ԳեոմորֆոլոգիաՊարույր Սևակ գյուղը գտնվում է Արարատի մարզի տարածքում Երևան

քաղաքից դեպի հարավ մոտ 77կմ հեռավորության վրա: Գեոմորֆոլոգիական տեսակետից տարածքը գտնվում է Արարատյան լճա-

ալուվիալ ակումուլատիվ հարթավայրի սահմաններում: Ռելիեֆը հարթ է, փոքր թեքությամբ դեպի հարավ-արևմուտք: Տարածքի մակերևույթի բացարձակ նիշերը տատանվում են 1185 -1230մ սահմաններում:

Տարածաշրջանի և տարածքի երկրաբանական կառուցվածքը ներկայացված է կարբոնատային տերրրիգեն նստվածքներով:

Հիդրոերկրաբանական պայմանների տեսակետից տարածաշրջանում տարածված ստորգետնյա ջրերը տեղադրված են 50մ և ավելի խորություններում:

Ֆիզիկա-երկրաբանական պրոցեսները և երևույթներըՈւսումնասիրված տարածքում ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները

ներկայացված են մակերևութային համատարած լվացումով մակերևույթային տեղումներով:

Ուսումնասիրված տարածքում տեխնածին երևույթները բացակայում են:

Տարածքի ինժեներաերկրաբանական պայմաններըՏարածքի երկրաբանա-լիթոլոգիական կառուցվածքը բերվում է նախկինում

փորված հորատանցքերի նկարագրման տվյալների հիմման վրա:Լիթոլոգիական տեսակետից Պարույր Սևակ գյուղի տարածքում

առանձնացրել են հետևյալ երկրաբանական տարրերը`1. Ավազաքարեր2. Մերգելներ, դոլոմիտներ3. Կրաքարեր, կոնգլոմերատներ4. Կվարցիտներ, կվարցային ավազներՀիդրոերկրաբանական տեսակետից տարածքի ստորգետնյա ջրերը,

ունենալով ընդհանուր հարավ, հարավ-արևմտյան ուղղություն, տեղադրված են մակերեսից 50մ և ավելի խորություններում:

Պարույր Սևակ գյուղական համաայնքի տարածքը գեոմորֆոլոգիական տեսակետից ունի հարթ փոքր թեքությամբ ռելիեֆային բնույթ:

13

Ուսումնասիրված տարածքում կարելի է առանձնացնել գեոմորֆոլոգիական երեք էլեմենտներ`

Փոքր թեքությամբ հարթ տարածքներ Թեք լանջեր Ձորակներ ողողահուներ

Լիթոլոգիական տեսակետից առանձնացվում են`Շերտ թիվ 1. Ավազաքարեր, շերտը 1.9-3.3մ հզորություն տարածված է

տարաքի կենտրոնական մասերում: Շերտ թիվ 2. Մերգելներ, դոլոմիտներ, շերտը 3.6մ բացված հզորությամբ,

տարածում ունի տարածքի հարավ-արևելյան և հարավ-արևմտյան մասերում: Շերտ թիվ 3 Կրաքարեր, կոն•լոմերատներ, նրանք զար•ացած են

տարածքի արևելյան և հյուսիս-արևելյան մասերում, 2.4-6.1մ հզորությամբ; Շերտ թիվ 4 Կվարցիտներ, կվարցային ավազներ, շերտը 1.8մ բացված

հզորությամբ տարածում ունի տարածքի արևմտյան և հյուսիսային մասերում: Տարածքի հիդրոերկրաբանական պայմանները

Ստորգետնյա ջրերը մինչև 10մ խորության հորատանցքերում չեն հայտնաբերվել: տարածքում դրանք տեղադրված են 50մ-ից ավելի խորություններում:

Գրունտների ֆիզիկա-մեխանիկական հատկանիշների ուսումնասիրման համար օգտագործվել են տարածքի երկրաբանա-լիթոլոգիական կտրվածքին մասնակցող գրունտների տարատեսակները.

Ստորև աղյուսակ 1-ում բերված են գրունտների միջինացված ֆիզիկամեխանիկական ցուցանիշները:

²ÕÛáõë³Ï 1üÇ½ÇÏ³ Ù»Ë³ÝÇÏ³Ï³Ý óáõó³ÝÇßÝ»ñ

â³÷Ù³Ý ÙÇ³íáñ

¶ñáõÝïÝ»ñß»ñï 1 ß»ñï 2 ß»ñï 3 ß»ñï 4

1 2 3 4 5 6Ì³í³É³ÛÇÝ ÏßÇé Ï·/Ù3 1700 1750 1850 2600î»ë³Ï³ñ³ñ ß³ÕÏ³åí³ÍáõÃÛáõÝ

Øä³ - 0.005 - -

Ü»ñùÇÝ ß÷Ù³Ý ³ÝÏÛáõÝ

³ëïÇ×³Ý 29 22 34 -

¸»ýáñÙ³óÇ³ÛÇ Ùá¹áõÉ

Øä³ 20 15 25 -

ä³ÛÙ³Ý³Ï³Ý Ñ³ßí³ñÏ³ÛÇÝ ×ÝßáõÙ

Øä³ 0.25 0.15 0.30 0.80

Տարածքի ինժեներաերկրաբանական շրջանացումԴաշտային աշխատանքներում ընդգրկվել են երկրաֆիզիկական սեյսմիկ

զոնդավորման եղանակով գործիքային գրանցումներ: Գրանցված կետերի տեղադիրքը ներկայացված է գրաֆիկական հավելված 1-ում:

Պարույր Սևակ գյուղի տարածքի ինժեներա-երկրաբանական պայմանները ներկայացված են գոյություն ունեցող արխիվային նյութերի հիման վրա, առանձին հաշվետվությամբ:

Սեյսմիկ միկրոշրջանացման աշխատանքներ

Գործիքային գրանցումների մեթոդիկան

Գործիքային գրանցումներն իրականացվել են Ռուսաստանի

14

Դաշնության արտադրության քսանչորս կանալանոց ՚ 24- 2Лакколит М ՚ թվային սեյսմիկ կայանի միջոցով:

Կայանը նախատեսված է սեյսմահետախուզական աշխատանքների կատարման համար: Այն հնարավորություն է տալիս կատարել սեյսմահետախուզական աշխատանքներ առաձգական ալիքների անդրադարձման և բեկման եղանակներով` օգտագործելով ժամանակակից տեխնիկական լուծումները ինժեներական, երկրաբանական և սեյսնիկ միկրոշրջանացման խնդիրների լուծման համար: Սեյսմիկ ալիքների գրանցումը և նախնական վերլուծությունը իրականացվում է կայանում տեղադրված ազդանշանային պրոցեսորի օգնությամբ իրական ժամանակային մասշտաբով: Այն հնարավորություն է տալիս աշխատել ցանկացած իմպուլսային հարվածող սարքերի հետ: Կայանի աշխատանքի հիմքում դրված է թույլ ցնցումների գրանցման և նրանց գումարման մոտեցումը, որի արդյունքում թույլ ցնցումները ուժեղացվում են:

Սեյսմիկ ալիքների գրանցման համար օգտագործվել են ՙCB-10՚ տիպի սեյսմատվիչներ:

Գրանցումները կատարվել են սեյսմիկ զոնդավորման մեթոդով երկայնական առաձգական ալիքների տարածման արագությունների որոշման նպատակով:

Տարածքի գրունտային պայմանների գնահատման հիմնական մեթոդներից մեկն է հանդիսանում սեյսմիկ կոշտությունների մեթոդը: Գրունտների սեյսմիկ կոշտությունները որոշելու համար անհրաժեշտ է որոշել երկայնական ալիքների տարածման արագությունները ուսումնասիրված տարածքը բնորոշող գրունտային պայմանների համար:

Տարածքի 16 կետերում կատարվել են սեյսմիկ զոնդավորման գրանցումներ, որոնց համար որոշվել են երկայնական սեյսմիկ ալիքների տարածման արագությունները:

Գործիքային գրանցումներով գրանցված կետերի տեղադիրքը ներկայացված է գրաֆիկական հավելված 1-ում:

Կիրառվել է բեկված ալիքների գրանցման եղանակը: Սեյսմիկ ալիքները հարուցվել են 20 կիլոգրամանոց մուրճի օգնությամբ:

Աշխատանքների արդյունքներըԳործիքային գրանցումների արդյունքներով որոշվել են շերտերում

առաձգական ալիքների տարածման արագությունները, հաշվարկվել են առաձգական ալիքների տարածման միջին արագությունները, որոնք օգտագործվել են սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումների հաշվարկներում:

Հաշվարկներն իրականացվել են հետևյալ բանաձևով` a = 10 (0.3 x I - 3.1)

որտեղ` I - ն ինտենսիվությունն է բալերով a - ն հորիզոնական արագացումն է g - ի մասերով

Գրունտային պայմաններից կախված սեյսմիկ բալականության փոփոխության մեծությունը գնահատվել է սեյսմիկ կոշտությունների մեթոդով:

Հաշվարկներն իրականացվել են հետևյալ բանաձևով`I0 = 1.67 log (V00 / Vii),որտեղ` V00– էտալոնային գրունտի ակուստիկ կոշտությունն է;

Vii – ուսումնասիրվող գրունտի ակուստիկ կոշտությունն է;Գրունտային ջրերի հաշվին սեյսմիկ ազդեցության ուժգնության

փոփոխությունը բալերով գնահատվել է հետևյալ բանաձևով` Iգ.ջ. = e-0.04h,որտեղ` h – գրունտային ջրերի տեղադրման խորությունն է գետնի

մակերեսից հաշված: Ուսումնասիրված տարածքի համար հաշվարկներում գրունտային ջրերի մինիմալ խորությունը ընդունվել է 5մ:

15

Հաշվարկների համար, որպես էտալոնային ընդունվել է V00=1250 ակուստիկ կոշտությունը:

Այսպիսով ելակետային սեյսմիկ ազդեցության ուժգնությունը բալերով հաշվարկվել է հետևյալ բանաձևով`

I = I + I0,Սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումների հաշվարկների

համար տարածքի ելակետային սեյսմիկ վտանգը համաձայն ՀՀՇՆ II-6.02-2006 ՙՍեյսմակայուն Շինարարություն Նախագծման Նորմեր՚ նորմատիվային փաստաթղթի գնահատվել է 0.4g:

Հաշվարկների արդյունքները ներկայացված են աղյուսակ 1-ում: ²ÕÛáõë³Ï 1

N- ê¼

V1 Ù/í

V2 Ù/í

V3 Ù/í

h1 Ù

h2 Ù

h 3 Ù

1

·/ë32

·/ë33

·/ë3ср

·/ë3Vср

Ù/íр * I0 ΔI IR K a

Ù/í2ê¼-1

250 900200

0 5,6 519,

31,3

71,6

81,7

61,6

7 793 1494 9 -0,17 9,10,04

7 0,43ê¼-2

240 850190

0 4,9 5,219,

91,3

71,6

51,8

31,7

2 814 1428 9 -0,219,06

0,046 0,42

ê¼-3

260 950195

0 5,3 3,321,

41,3

7 1,61,7

91,6

9 862 1349 9

-0,23

99,03

0,045 0,41

ê¼-4

250 950200

0 5,7 4,819,

51,3

71,6

61,7

21,6

4 795 1469 9

-0,15

99,11

0,047 0,43

ê¼-5

200 500180

0 5,2 5,7 191,3

71,8

31,8

21,7

4 622 1167 9

-0,02

49,25

0,051 0,47

ê¼-6230 470

1750 5 5,1

19,9

1,37

1,83 1,7

1,67 684 1108 9 -0,06

9,21 0,05 0,46

ê¼-7

220 650190

0 6 5,118,

91,3

71,6

81,7

81,6

8 667 1394 9

-0,04

89,23 0,05 0,47

ê¼-8

260 650200

0 4,6 5,519,

91,3

7 1,61,7

81,6

8 832 1326 9

-0,20

99,06

0,046 0,42

ê¼-9

200 700195

0 5,2 5,8 191,3

7 1,6 1,81,6

9 680 1368 9

-0,06

49,21 0,05 0,46

ê¼-10

210 670180

0 5,4 519,

61,3

71,6

9 1,71,6

4 679 1410 9

-0,04

29,23

0,051 0,47

ê¼-11

230 700185

0 6 5,518,

51,3

71,6

91,8

31,7

1 680 1111 9

-0,07

5 9,2 0,05 0,46ê¼-12

200 620190

0 5 6,118,

91,3

7 1,51,6

51,5

7 669 1140 9

-0,00

19,27

0,052 0,48

ê¼-13

200 600185

0 5,7 5,3 191,3

71,6

81,8

21,7

1 633 1167 9

-0,02

29,25

0,051 0,47

ê¼-14

210 450195

0 4,8 6,918,

21,3

71,6

51,8

31,7

1 628 1121 9

-0,01

99,26

0,051 0,47

ê¼-15 220 520

1820 5,7 6,3 18

1,37 1,6

1,79

1,67 624 1060 9

0,0051

9,28

0,052 0,48

ê¼-16

210 560195

0 5,4 6,418,

21,3

71,6

61,7

21,6

4 647 1079 9

-0,00

99,26

0,052 0,48

Հաշվարկների արդյունքներով կազմվել է Պարույր Սևակ գյուղի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզը (գրաֆիկական հավելված 2):

Կազմված սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզից երևում է, որ Պարույր Սևակ գյուղի տարածքի համար սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումները գտնվում են 0.41g – 0.48g տիրույթում:

16

Եզրակացություններ և առաջարկություններՊարույր Սևակ գյուղի գլխավոր հատակագծի մշակման ժամանակ սեյսմիկ

վտանգի գնահատման համար որպես հիմք անհրաժեշտ է ընդունել սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզում ներկայացված արժեքները:

Քարտեզը չի կարող հիմք ծառայել առանձին տեղամասերում շենքերի նախագծման աշխատանքների համար:

I-3.1.1.4. Լանդշաֆտների դասակարգումը և գնահատականըԼանդշաֆտի նկարագիրըՈւսումնասիրող տարածքի լանդշաֆտը Արարատյան կիսաանապատային

լանդշաֆտային գոտին է` անապատների և մշակողի հողի տեղամասերով, որոնք ձևավորվել են մարդու հազարամյա ագրոմշակութային գործունեության արդյունքում: Այստեղ ոռոգման խիտ ցանցի անցկացման շնորհիվ հողա-բուսական ծածկույթը փոփոխված է այնպես, որ զգալի տարածություններում անհետացել են այդ գոտիներին բնորոշ գորշահողերը և բուսական բնական համակեցությունները: Մարդու կողմից ստեղծվել է կուլտուրական լանդշաֆտ` չոր մերձարևադարձային պտղաբուծության, այգեգործության և բանջարանոցային տարածությունների գերակշռությամբ: Անապատային և կիսաանապատային լանդշաֆտի բնական տեղամասեր մնացել են միայն անջրդի տարածություններում, ցանքատարածությունների դաշտամիջյան ճանապարհների եզրերին, կամ ոռոգման կանալների շուրջ չմշակվող տարածքներում, արոտավայրերում, բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում և ջրաճահճային էկոհամակարգերում:

Արարատի մարզի տարածքը գտնվում է Երևանի ֆլորիստիկ շրջանում, անապատային-կիսաանապատային գոտում:

Բնական լանդշաֆտները կիսաանապատներ են, որոնք ոռոգման ընթացքում վեր են ածվել կուլտուր-ոռոգելի լանդշաֆտի: Ագրոկլիմայական տեսակետից համայնքը ընկած է բացարձակ ոռոգման գոտում: Արարատյան հարթավայրը տեղակայված է կիսաանապատային գոտու առավել չորային մասում և առանձնանում է չոր, խիստ մայրցամաքային կլիմայով, ինչը արտահայտվում է ցուրտ, սակավաձյուն ձմեռով և չոր կիզիչ ամառով: Նման կլիմայական պայմաններում աղքատ բուսականությունը ունի անապատային և կիսաանապատային տեսակ:

I-3.2.1.5. Ինժեներական նախապատրաստման միջոցառումներԵլնելով գյուղի և նրան շրջապատող տարածքների

ինժեներաերկրաբանական հետազոտությունների եզրահանգումներից, կառուցապատման աշխատանքներն իրականացնելուց առաջ ինժեներական նախապատրաստման խոշոր աշխատանքներ կատարելու անհրաժեշտություն չկա:

I-3.2.1.6. ԿենսաբազմազանությունՀՀ Արարատի մարզի տարածքը գտնվում է Երևանի ֆլորիստիկ շրջանում,

անապատային-կիսաանապատային գոտում

I-3.2.1.7. Բուսական աշխարհՄարզի տարածքում աճում են ՀՀ բույսերի Կարմիր գրքում գրանցված 133

բուսատեսակներ (ՀՀ կառավարության 2010 թվականի հունվարի 29-ի ՙՀայաստանի Հանրապետության բույսերի Կարմիր գիրքը հաստատելու մասին՚ N-72-Ն որոշում), ինչպես օրինակ` Գինեծաղիկ գազարատերև (Qenanthe silaifolia M.Bieb.), Կղմուխ Օշեի (Inula aucheriana DC.), Բիեներցիա շուրջաթև (Bienertia cycloptera Bunge), Միկրոկնեմում մարզանանման (Microcnemum coralloides Font. Quer), Գազ Շելկովնիկովի (Astragalus schelkovnikovii Grossh.), Գազ Սուկաչովի

17

(Astragalus sukaczevii Deiv. Et Jelenevsky), Ջրահարս փոքր (Najas minor H.), Հիրիկ մուսուլմանական (Iris musulmanica Fomin) և այլն:

Մարզի տարածքում հանդիպող և անհետացող բուսական կենդանական տեսակների վերաբերյալ տեղեկատվությունը վերցված է ՀՀ կառավարության 2010 թվականի հունվարի 29-ի N-71-Ն որոշմամբ հաստատված ՀՀ կենդանիների Կարմիր գրքից:

Պարույր Սևակ գյուղի մերձավոր տարածքներում պահպանության կարիք ունեցող բուսատեսակների ցանկը բերված է աղյուսակում:

Աղյուսակում բերված է նաև յուրաքանչյուր բույսի տեսակի պահպանության կար•ավիճակները, ըստ Կարմիր գրքում կատարված կատեգորիաների դասակարգման (կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ (CR), վտանգված տեսակ (EN), խոցելի տեսակ (VU)): Հաշվի առնելով այն, որ սնկերի պահպանությունը զգալիորեն տարբերվում է բույսերի պահպանությունից, Կարմիր գրքում ընտրվելիք 40 տեսակի սնկերի նկարագրերը ներկայացվել են մակրոսկոպիկ սնկերի համար միջազգայնորեն ընդունված 6 կատեգորիայով` անհետացած /EX/, անհետացման եզրին գտնվող /NT/, կրիտիկական վիճակում գտնվող /CR/, վտանգված /EN/, խոցելի /VU/, տվյալներն անբավարար են վիճակը գնահատելու համար /DD/:

Պահպանության կարիք ունեցող ֆլորայի տեսակները

Ð/Ñ

´áõÛë»ñÇ ³Ýí³ÝáõÙÁ ä³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÝ»ñÁ Áëï Î³ñÙÇñ ·ñùÇÐ³Û»ñ»Ý È³ïÇÝ»ñ»Ý

´³ñ¹³Í³ÕÏ³íáñÝ»ñ - Asteraceae1 ì³ñ¹³ï»ñ»÷áõÏ

ÙáõßÏ³ÛÇÝAmberboa moschata (L.) DC.

EN

2 î»ñ»÷áõÏ »ñ¨³ÝÛ³Ý Centaurea erivanensis (Lipsky) Bordz.

VU

Ø»Ë³Ï³½·ÇÝ»ñ - Caryophyllaceae3 ê³åÝ³ñÙ³ï ³ñ»ó³ÝÙ³Ý Gypsophila aretioides

Boiss.EN

Æß³Ï³ÃÝáõÏ³½·ÇÝ»ñ – Euphorbiaceae4 ¶³½ Ø³ëë³ÉëÏáõ Astragalus

massalskyi Grossh.EN

5 ¶³½ ³ñÍí³ë³ñ³ÛÇÝ Astragalus montis-aquilis Grossh.

EN

6 ÎáñÝ·³Ý Â³Ëï³çÛ³ÝÇ Onobrychis takhtajanii Sytin

EN

ÐÇñÇÏ³½·ÇÝ»ñ – Iridaceae7 ÐÇñÇÏ ·³ÛÉ³Ï³Ýç Iris lycotis Woronow EN

¶áñïÝáõÏ³½·ÇÝ»ñ - Ranunculaceae8 øÝÓÙÝÓáõÏ

Ç½áåÇñáÝÙ³ÝThalictrum isopyroides C. A. Mey.

VU

Բուսական աշխարհի պահպանության միջոցառումներԱնհետացման վտանգի տակ գտնվող, հազվագյուտ, պահպանության կարիք

ունեցող բուսատեսակներին վնաս չի հասցվի, քանի որ նախագծով նախատեսված միջոցառումները իրագործվում են արդեն իսկ գոյություն ունեցող կառույցների սահմաններում և նոր տարածքներ գրեթե չեն ներառում:

Ծառա-թփային բուսականության վրա բացասական ազդեցության ի սկզբանե կանխարգելման և պահպանության նկատառումներից ելնելով, նախագծման ընթացքում ջրատարների ուղեգծերը ընտրվել են այնպես, որ նրանք չհատվեն ծառերի հետ:

18

1-3.2.1.8. Կենդանական աշխարհՊարույր Սևակ համայնքային տարածքներում հանդիպում են ամենուր

ողնաշարավորներից` լշագորտ, մողես, սովորական լորտու, տնային ճնճղուկ, մոխրագույն ագռավ, կաչաղակ, սովորական և հասարակական դաշտամուկ, մոխրագույն առնետ, անողնաշարավորներից` անձրևորդ, մրջյուն, մեղու, ծղրիդ, ճռիկ, մորեխ, փայտոջիլ, կապտաթիթեռ, մոծակ, սենյակային և դաշտային ճանճեր:

Աղյուսակում բերված են Պարույր Սևակ գյուղի մերձավոր տարածքներում պահպանության կարիք ունեցող կենդանիների տեսակները:

Աղյուսակում բերված է նաև յուրաքանչյուր տեսակի պահպանության կարգավիճակները, ըստ Կարմիր գրքում կատարված կատեգորիաների դասակարգման (անհետացած տեսակ (EX), տարածաշրջանում անհետացած տեսակ (RE), կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ (CR), վտանգված տեսակ (EN), խոցելի տեսակ (VU), տվյալների անբավարարություն (DD)):

Պահպանության կարիք ունեցող ֆաունայի տեսակները

Ð/Ñ

Î»Ý¹³ÝÇÝ»ñÇ ³Ýí³ÝáõÙÁ ä³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ï³ñ·³íÇ×³ÏÝ»ñÁ Áëï

Î³ñÙÇñ ·ñùÇÐ³Û»ñ»Ý È³ïÇÝ»ñ»Ý

ØÇç³ïÝ»ñ – Insecta1 êÇÙå»ÏÙ³ ×åáõé

Î³ñ·` ÖåáõéÝ»ñ, ÀÝï³ÝÇù Ü»ïÇÏÝ»ñ

Sympecma paedisca (Brauer, 1877), Odonata, Coenagrionidae

VU

2 ì³Ý ´ñÇÝÏÇ Ý»ïÇÏ,Î³ñ· ÖåáõéÝ»ñ,ÀÝï³ÝÇù Ü»ïÇÏÝ»ñ

Coenagrion vanbrinkae Lohmann, 1993, Odonata, Coenagrionidae

DD

3 ²ñ³ñ³ïÛ³Ý áñ¹³Ý Ï³ñÙÇñ, Î³ñ·` Ð³í³ë³ñ³Ã¨»ñ,ÀÝï³ÝÇù` ÐëÏ³ áñ¹³ÝÝ»ñ

Porphyrophora hammelii Brandt, Homoptera, Margarodidae

CR

4 ²ñ³ùëÛ³Ý ãñËÏ³ÝÎ³ñ·` Î³ñÍñ³Ã¨»ñ Ï³Ù ´½»½Ý»ñ - ÀÝï³ÝÇù` âñËÏ³ÝÝ»ñ

Cardiophorus araxicola Khnzorian, 1970, Coleoptera, Elateridae

CR

5 ÊÝÓáñÛ³ÝÇ áëÏ»µ½»½Î³ñ·` Î³ñÍñ³Ã¨»ñ Ï³Ù ´½»½Ý»ñ, ÀÝï³ÝÇù` àëÏ»µ½»½Ý»ñ

Sphenoptera khnzoriani Kalashian, 1996, Coleoptera, Buprestidae

EN

6 ê»ÙÛáÝáíÇ ë¨³Ù³ñÙÇÝÎ³ñ·` Î³ñÍñ³Ã¨»ñ Ï³Ù ´½»½Ý»ñ,ÀÝï³ÝÇù` ê¨³Ù³ñÙÇÝÝ»ñ

Cyphostethe semenovi Reitter, 1895, Coleoptera,Tenebrionidae

EN

7 ²É»ùë³Ýáñ ³é³·³ëï³ÃÇÃ»éÎ³ñ·` Â»÷áõÏ³Ã¨»ñ Ï³Ù ÂÇÃ»éÝ»ñ,ÀÝï³ÝÇù` ²é³·³ëï³ÃÇÃ»éÝ»ñ

Papilio alexanor orientalis Romanoff, 1884, Lepidoptera, Papilionidae

VU

8 ÐëÏ³ ·Çß³×³Ý×Î³ñ·` ºñÏÃ¨»ñ,ÀÝï³ÝÇù` ¶Çß³×³Ý×»ñ

Satanas gigas Eversmann, 1885, Diptera, Asilidae

VU

êàÔàôÜÜºð - REPTILIA19

9 ºñÏ³ñ³áï ëóÇÝÏ, Î³ñ· ØàÔºêÜºð, ÀÝï³ÝÇù êóÇÝÏ»ñ

Eumeces schneideri (Daudin, 1802), SAURIA, Scincidae

VU

10 ²Ý¹ñÏáíÏ³ëÛ³Ý ÙáÕ»ëÇÏ, ÀÝï³ÝÇù ÆëÏ³Ï³Ý ÙáÕ»ëÝ»ñ

Eremias pleskei Bedriaga, 1907, Lacertidae

CR

11 ²Ý¹ñÏáíÏ³ëÛ³Ý ë³ÑÝûÓ, Î³ñ· úÒºð, ÀÝï³ÝÇù ÈáñïáõÝ»ñ

Zamenis hohenackeri (Strauch, 1873), SERPENTES, Colubridae

VU

12 ê³ïáõÝÇÝÇ ë¨³·ÉáõË éÇÝËáÏ³É³Ùáõë, Î³ñ· úÒºð, ÀÝï³ÝÇù ÈáñïáõÝ»ñ

Rhynchocalamus melanocephalus satunini(Nikolsky,1899), SERPENTES, Colubridae

VU

ÂèâàôÜÜºð - AVES13 ¶³éÝ³Ý·Õ (Øáñáõù³íáñ ³Ý·Õ),

Î³ñ·` ´²¼º²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Öáõé³ÏÝ»ñ

Gypaetus barbatus Linnaeus, 1758, FALCONIFORMES, Accipitridae

VU

14 ¶Çß³Ý·Õ, Î³ñ·` ´²¼º²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Öáõé³ÏÝ»ñ

Neophron percnopterus Linnaeus, 1758, FALCONIFORMES, Accipitridae

EN

15 êåÇï³Ï³·ÉáõË ³Ý·Õ, Î³ñ·` ´²¼º²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Öáõé³ÏÝ»ñ

Gyps fulvus (Hablizl, 1783), FALCONIFORMES, Accipitridae

VU

16 úÓ³Ï»ñ ³ñÍÇí, Î³ñ·` ´²¼º²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Öáõé³ÏÝ»ñ

Circaetus gallicus (J. F. Gmelin, 1788), FALCONIFORMES, Accipitridae

VU

17 î³÷³ëï³Ý³ÛÇÝ ³ñÍÇí, Î³ñ·` ´²¼º²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Öáõé³ÏÝ»ñ

Aquila nipalensis orientalis Hodgson, 1833, FALCONIFORMES, Accipitridae

VU

18 ¶»Õ³ÝÇ ÏéáõÝÏ, Î³ñ·` ÎèàôÜÎ²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` ÆëÏ³Ï³Ý ÏéáõÝÏÝ»ñ

Arthropoides virgo Linneus, 1758, GRUIFORMES, Gruidae

VU

19 Ü»ñÏ³ñ³ñ, Î³ñ·` ÜºðÎ²ð²ð²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Ü»ñÏ³ñ³ñÝ»ñ

Coracias garrulus (Linnaeus, 1758), Coracias garrulus garrulus (Linnaeus, 1758), CORACIIFORMES, Coraciidae

VU

20 Î³ñÙñ³Ï³ï³ñ ß³Ù÷ñáõÏ, Î³ñ·` ÖÜÖÔàôÎ²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Þ³Ù÷ñáõÏÝ»ñ

Lanius senator (Linnaeus, 1758), PASSERIFORMES, Laniidae

VU

21 êåÇï³Ï³÷áÕ ëáË³Ï, Î³ñ·` ÖÜÖÔàôÎ²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Î»éÝ»ËÝ»ñ

Irania gutturalis (Guérin, 1843), PASSERIFORMES, Turdidae

DD

22 Ä³Ûé³ÛÇÝ ¹ñ³Ëï³å³Ý, Î³ñ·` ÖÜÖÔàôÎ²ÜØ²ÜÜºð, ÀÝï³ÝÇù` ¸ñ³Ëï³å³ÝÝ»ñ

Emberiza buchanani Blyth, 1844, PASSERIFORMES, Emberizidae

VU

20

Î²ÂÜ²êàôÜÜºð - MAMMALS23 ÐÝ¹Ï³Ï³Ý í³Ûñ»Ý³Ï»ñå Ï³Ù

Ù³ó³é³Ëá½, Î³ñ·` ÎðÌàÔÜºð, ÀÝï³ÝÇù` ì³Ûñ»Ý³Ï»ñå»ñ

Hystrix indica Kerr, 1792, RODENTIA, Hystricidae, ºÝÃ³ï»ë³Ï` Hystrix indica hirsutirostris Brandt,1835

VU

24 ¸³ÉÇ ³í³½³ÙáõÏ, Î³ñ·` ÎðÌàÔÜºð, ÀÝï³ÝÇù`²í³½³ÙÏÝ³ÝÙ³ÝÝ»ñ

Meriones dahli Shidlovski, 1962, RODENTIA, Gerbillidae

RE

25 öáùñ ×³·³ñ³ÙáõÏ, Î³ñ·` ÎðÌàÔÜºð, ÀÝï³ÝÇù` Ö³·³ñ³ÙÏÝ³ÝÙ³ÝÝ»ñ, ºÝÃ³ï»ë³Ï` ²ñ³ÉÇËÇ ÷áùñ ×³·³ñ³ÙáõÏ

Allactaga elater Lichtenstein, 1825, RODENTIA, Allactagidae, Allactaga elater aralychensis Satunin, 1901

EN

26 ì³ÛñÇ áãË³ñ, ÙáõýÉáÝ, Î³ñ·` ¼àôÚ¶êØ´²Î²ìàðÜºð, ÀÝï³ÝÇù` êÝ³Ù»ç »ÕçÛáõñ³íáñÝ»ñ, ºÝÃ³ï»ë³Ï` Ð³ÛÏ³Ï³Ý ÙáõýÉáÝ

Ovis orientalis Gmelin, 1774, ARTIODACTILA, Bovidae, Ovis orientalis gmelinii (Blyth, 1841)

EN

Կենդանական աշխարհի պահպանության միջոցառումներԱմենամեծ ազդեցությունը կարտահայտվի հողային աշխատանքների

ժամանակ դրանց բների ոչնչացմամբ: Սակայն կենդանիները այդ դեպքում առանց մեծ կորուստների կից տարածքներում կգտնեն նոր բների և բնակավայրերի լայն հնարավորություններ:

Կենդանական աշխարհի վրա հնարավոր ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու նպատակով ջրատարերի կառուցման ընթացքում պայթեցման և ամենաինտենսիվ շինարարական աշխատանքները կիրականացվեն ձվադրման և բնադրման ժամանակաշրջանից (ապրիլ- մայիս) դուրս: Բացի այդ, պայթեցումների ազդեցությունը նվազագույնի հասցնելու նպատակով դրանք կիրականացվեն փոքր հզորության լիցքերով:

Ընդհանուր առմամբ, համակարգերի վերակառուցման աշխատանքների ազդեցությունները կկրեն լոկալ և ժամանակավոր բնույթ, ինչի շնորհիվ կենդանի-ներին հասցվող վնասը կլինի նվազագույն: Շինարարական աշխատանքների բնույթը և մասշտաբը այնպիսին են, որ նրանք իրենց փոքրածավալության պատճառով չեն կարող արգելել կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչների սեզոնային միգրացիայի կամ ջուր խմելու ճանապարհները:

I-3.3. Տարածքի գնահատականն ըստ հատակագծային պայմաններիՀատակագծային պայմաններով Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի

տարածքը գնահատվել է ըստ ջրամատակարարման, ջրահեռացման, էներգամատակարարման պայմանների, հաղորդակցության ուղիների ապահովվածության, պատմամշակութային հուշարձանների առկայության:

• Պարույր Սևակ գյուղական համայնքում ջրամատակարարումն իրականացվում է Ուրցալանջ գյուղից 1.5 կմ հեռավորությամբ տեղակայված կապտաժներից: Համայնքն ունի խմելու ջրի ՕԿՋ` 2 x 250 մ3 ծավալով, որն ունի քլորացման կիսակառույց կայան:

Ներկայումս Պարույր Սևակ համայնքը կոյուղացված է մասնակի: Բնակչության զգալի տոկոսն ունի կոյուղու ցանց, սակայն կոյուղաջրերը չեն ենթարկվում մաքրման՝ մաքրման կայանի բացակայության պատճառով:• Համայնքը գազիֆիկացված չէ:

21

Ջերմամատակարարման համակարգը նախատեսվում է լոկալ ջեռուցիչներով:

(Մանրամասն տրված է ՙԻնժեներական ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումը՚ ենթագլխում):

• Պարույր Սևակ գյուղական համայնքը գտնվում է հաղորդակցության ուղիներով ապահովվածության բարենպաստ գոտում:

I-3.4. Տարածքի բնական միջավայրի գնահատումն ըստ տեխնածին ազդեցության ընկալունակության /7/

Տարածքի տնտեսական օգտագործման ռեժիմը զգալիորեն կախված է բնական միջավայրի ինքնամաքրման պոտենցիալից, որը ներառում է մթնոլորտի օդերևութաբանական պոտենցիալը (ՄՕՊ), ջրավազանների ինքնամաքրման պոտենցիալը (ՋԻՊ) և հողերի ինքնամաքրման պոտենցիալը (ՀԻՊ):

Մթնոլորտի օդերևութաբանական պոտենցիալը (ՄՕՊ), որը բնորոշում է դիտարկ-վող շրջանի մթնոլորտային օդի ինքնամաքրման ունակությունը կազմել է 2.4, որի դեպքում խառնուրդների ցրման պայմանները գնահատվում են որպես ոչ այնքան բարենպաստ:

Ջրային օբյեկտների ինքնամաքրման պոտենցիալը (ՋԻՊ) գնահատվում է ամռանը ջերմաստիճանային ռեժիմի անալիզի և ջրահոսքի հիդրոլոգիական բնութագրի հիման վրա: ՋԻՊ-ը տվյալ տարածքի ջրային օբյեկտների համար գնահատվել է օբյեկտի ինքնամաքրման ջերմա¬ստիճանային ցուցանիշի և ջրի <1մ3/վրկ բազմամյա միջին ծախսի դեպքում ՋԻՊ-ը գնահատվում է որպես ցածր:

Հողի ինքնամաքրման պոտենցիալը (ՀԻՊ) որոշվում է ըստ հողերի հիգիենիկ ակտիվության գործակցի, բուսական ծածկի տիպի և օրգանական նյութի քայքայման արագության: Դիտարկվող տարածքի համար հողի ինքնամաքրման ունակությունը գնահատվում է որպես բարձր:

Բնական միջավայրի ինքնամաքրման պոտենցիալի գնահատումը կատարվել է “Ìåòîäè÷åñêèå óêàçàíèÿ ïî ïðåäóïðåäèòåëüíîìó ñàíèòðíîìó íàäçîðó çà ðàéîííîé ïëàíèðîâêîé” ” համապատասխան:

Մթնոլորտի օդերևութաբանական պոտենցիալը (ՄՕՊ) որոշվել է ըստ հետևյալ բանաձևի`

ՄՕՊ = Pա+ Pմ/ Pտ+PքPա – քամու արագությունների կրկնողությունը (0-1,0մ/վրկ), %Pմ – մառախուղով օրերի կրկնողությունը, %Pտ – 0,5մմ տեղումներով օրերի կրկնողությունը, %Pք – 6մ/վրկ և ավելի քամու արագությունների կրկնողությունը, %Արժեքներն ընդունվում են ըստ աղյուսակ 1-ի տվյալների:Pա =106 օր 29%Pմ=15 օր 4.1%Pտ=40 օր 11% Pք=10 օր 2.7%ՄՕՊ=(29+4.1)/(11+2.7)=33.1/13.7=2.4>1ՄՕՊ-ի ստացված արժեքի դեպքում խառնուրդների ցրման համար

պայմանները գնահատվում են որպես ոչ այնքան բարենպաստ, քանի որ մթնոլորտի ինքնամաքրմանը նպաստող գործընթացների կրկնելիությունը ցածր է, քան վնասակար նյութերի կուտակմանը նպաստող գործընթացների կրկնելիությունը:

Ջրային օբյեկտների ինքնամաքրման պոտենցիալը /ՋԻՊ/ որոշվում է ըստ ջրահոս¬քի ինքնամաքրման ջերմաստիճանային ցուցանիշի մեծության:

K=N/365որտեղ N – տարվա ընթացքում 160C և ավելի ջրի ջերմաստիճանով օրերի

թիվն է:22

N=67K=67/365=0.18 Եթե K=0.18 և ջրի միջին բազմամյա ծախսը <1մ3/վրկ, ապա ՋԻՊ-ը

գնահատվում է որպես ցածր, իսկ խառնուրդների նոսրացման համար պայմանները անբավարար:

Հողերի ինքնամաքրման պոտենցիալը /ՀԻՊ/ մեթոդիկային համապատասխան գնահատվել է ըստ տվյալ շրջանի համար բնորոշ բնական բուսական համակեցությունների տիպի և տվյալ տիպի համար բնորոշ թափված տերևների քայքայման ամենամյա ժամանակի:

Թափվածքներում ասիմիլացված էներգիան – 420 կալ-սմ2/տարի:Տարվա ընթացքում թափվացքի քանակը – 11.2 ց/հա:Թափվածքի էներգիայի հարաբերական քանակը – 11.9:Վերգետնյա թափվածքը – 45 ց/հա տարվա ընթացքում:Տապաստի պաշարը – 62 ց/հա տարվա ընթացքում:Հողի մեջ օրգանական նյութերի քայքայման ժամանակը – 1.5 տարի:Համաձայն մեթոդակարգի, եթե թափվածքի ասիմիլացված էներգիան մեծ

է 300 կալ- սմ2/տարի և նյութերի քայքայման ժամանակը (տարի) տարածվում է 0.5-2-ի սահմաններում, ապա հողերի ինքնամաքրման պոտենցիալը գնահատվում է բարձր:

Հողերի ինքնամաքրման ինտենսիվությունը գնահատվում է որպես բարձր:

1-3.5. Բնակլիմայական և հիգիենիկ հատակագծային սահմանափակումների համակարգը

Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծում սանիտարապաշտպանիչ գոտիների և սանիտարական խզման չափերը ընդունված են համաձայն ՍՆ և Կ 245-71 ՙԱրդյունաբերական ձեռնարկությունների նախագծման սանիտարական նորմաներ՚:

Հաշվի է առնված նաև ՀՀ Առողջապահության նախարարության ՊՀՀՏ Արարատի մարզի տարածքային կենտրոնի համաձայնությունը:

1. Էլեկտրաենթակայանի ՍՊԳ–ի չափերը (նկատի ունենալով ակուստիկ հաշվարկների և գործիքային չափումների բացակայությունը) ընդունված է դրանց տիպից, տրվող լարումից, տրասֆորմատորի հզորությունից և քանակից ելնելով, համաձայն ՍՆ և Կ 11-1277 ՙՊահպանություն աղմուկից և ԳՕՍՏ ՙՈւժային, յուղային տրանսֆորմոտորներ, թույլատրելի աղմուկի նորմաներ և աղմկային փորձարկումների մեթոդներ՚: ՍՊԳ–երի չափը ընդունված է 20մ:

2. Էլեկտրահաղորդման գծերի (ԷՀԳ) պաշտպանական գոտիների չափերը ընդունված են համաձայն ՙ1000Վ բարձր էլեկտրական ցանցերի պահպանման կանոնների՚ հիման վրա՝

Բարձրավոլտ ԷՀԳ՝- 330-500կՎ – 20*մ- 220կՎ – 25*մ- 110կՎ – 20*մ- 35կՎ – 15*մ- 6(10)կՎ – 10մ* – գետնի վրա եզրային լարերի պրոյեկցիայի հեռավորությունը:3. Մայրուղային խողովակաշարերից սանիտարական խզման չափերը

ընդունված են խողովակների տրամագծից, ճնշումից և դասից կախված, համաձայն ՍՆ և Կ 2.05.06-85 ՙՄայրուղային խողովակաշարեր՚

4. Խմելու–տնտեսական ջրառների ՍՊԳ–ի չափերը ընդունված են համաձայն ՍՆ և Կ 2.04.02-84 ՙՋրամատակարարում: Արտաքին ցանցեր և կառուցվածքներ՚

5. Գերեզմանատների համար ՍՊԳ–ն ընդունված է 300մ:

23

6. Աղբահավաք վայրերի համար ՍՊԳ–ն ընդունված է 300մ: Աղբահավաք վայրը գտնվում է Պարույր Սևակ գյուղի մոտ:

I-3.6. Պատմամշակութային հուշարձաններՊատմամշակութային ժառանգությունը.

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի շրջակայքում հատուկ պահպանվջող տարածքները ներկայացված են հիմնականում բնության հատուկ պահպանվող տարածքներով։ Համայնքի մերձակայքում բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մակերեսը կազմում է 1231.9 հա: Մարզի տարածքում են գտնվում ՙԽոսրովի անտառ՚ պետական արգելոցը, ՙԽոր Վիրապ՚ և ՙԳոռավանի ավազուտներ՚ պետական արգելավայրերը:

Պարույր Սևակ գյուղի տարածքում ՀՀ կառավարության 2002 թվականիհունվարի 24-ի N 65 որոշմամբ հաստատված պատմության եվ մշակույթի

անշարժ հուշարձանների ցուցակում հաշվառված հուշարձաններ չկան։

ԳԼՈՒԽ IIՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀԵՌԱՆԿԱՐԱՅԻՆ

ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸII-1. Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի հեռանկարային զարգացման

հայեցակարգՊարույր Սևակիի գյուղական համայնքի տարածքը գտնվում է Արարատի

մարզի ինտենսիվ յուրացված գոտում: Այս կապակցությամբ գյուղական համայնքի զարգացման հիմնախնդիրները դիտարկվում են հետևյալ գործոնների հետ փոխկապակցված.

- Համայնքի դիրքը Արարատի մարզի տարաբնակեցման համակարգում,

- Բնակչության աճի դինամիկան,- Տարածքային ռեսուրսների օգտագործման միտումները,

հնարավորությունները,- Տրանսպորտային կապերը, դրանց կատարելագործման

հնարավորությունները,- Ինժեներական, տեխնիկական ենթակառուցվածքների զարգացման

և կատարելագործման հնարավորությունները,- Ռեկրեացիոն, հումքային, գյուղատնտեսական ռեսուրսային

պոտենցիալի օգտագործման հնարավորությունները և արդյունավետությունը:• Տնտեսության հեռանկարային զարգացման հիմնական

ուղղություններն են.- Արդյունաբերական համալիր:- Ագրոարդյունաբերական համալիրը, որը կզարգանա հիմնականում

անասնապահական, պտղաբուծական ուղղությամբ:Համայնքի տարածքում պահուստավորված է զգալի հեռանկարային

զարգացման տարածք որի համար մշակվում է բնակելի և հասարակական գործառույթների փոխհամաձայնեցված համակարգ՝ հարմարավետ գործառական հատակագծային կապերով։

II-1.1. Արդյունաբերության զարգացման հեռանկարներըՍույն նախագծով արդյունաբերության զարգացման հեռանկարները

դիտարկվում են բնական (հումքային, ռեկրեացիոն, գյուղատնտեսական) ռեսուրսներ, հանրապետության արդի տնտեսական-քաղաքական փուլի վերափոխումների ընձեռած լայն հնարավորությունների, տնտեսական գործունեության նոր մոտեցումների տեսանկյունով, որոնցից կարևորագույնն են.

• Տարածաշրջանի գյուղատնտեսական արտադրության օգտագործումը` ագրոարդյունաբերական ճյուղի զարգացման համար:

24

• Փոքր և միջին բիզնեսի (գործարարության) խթանումը և աջակցումը` ներդրումների համար բարենպաստ միջավայրի ձևավորմամբ: Փոքր և միջին բիզնեսի օբյեկտները շատ հարմար կառույցներ են հանդիսանում հատկապես բարձր տեխնոլոգիաներով արտադրությունների ներդրման և սպասարկման համար, քանի որ համեմատաբար արագ և փոքր ծախսերով յուրացնել նոր տեխնոլոգիաները և նորարարությունները, արագ են հարմարվում շուկայի պահանջներին և սպասարկման արդիական ձևերին:

•Տարածաշրջանային և միջմարզային ինտեգրման ճանապարհով տնտեսական կապերի ստեղծում:

•Արտադրական օբյեկտներում ժամանակակից, միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող, շրջակա միջավայրին նվազագույն վնաս հասցնող տեխնոլոգիաների կիրառում:

•Աշխատունակ բնակչության բարձր ներուժի կիրառում:Համայնքի տարածքում առկա են շինարարական քարերի հանքավայրեր:

II-1.2. Ագրոարդյունաբերական համալիրի զարգացման հեռանկարներըՀամայնքում զարգացած է եղել անասնապահությունը,

դաշտավարությունը, բանջարաբուծությունը, խաղողագործությունը, պտղաբուծությունը, հանքարդյունահանումը: Գյուղատնտեսական մթերքների իրացման խնդիրները նույնպես մեծ դժվարություններ են առաջացնում:

Պարույր Սևակի համայնքում գյուղատնտեսության (անասնաբուծություն, դաշտավարություն, բանջարաբուծություն) հողօգտագործման ինտենսիվությունը բարձրացնելու, ագրոարդյունաբերական համալիրի զարգացման նպատակով նպատակահարմար է իրականացնել փոքր (50-60 հա), միջին (150-200 հա) ֆերմերային տնտեսությունների ստեղծումը` կոոպերացիայի, փայատիրական սկզբունքներով միավորելով և խոշորացնելով մանր հողակտորները: Նշված միջոցառումները կնպաստեն նաև շրջանառությունից դուրս մնացած հողերն օգտագործել նպատակային նշանակությամբ:

Ագրոարդյունաբերական համալիրի արտադրանքի ստացումը (միս, յուղ, բանջարեղեն) կազմակերպելու և իրացնելու նպատակով անհրաժեշտ է տեղական ինքնակառավարման մարմինների և ներդրողների համագործակցությունը` տարածաշրջանային, միջմարզային, միջհամայնքային կապերի ստեղծումով, առաջնահերթ տարածաշրջանային մեծածախ շուկայի ստեղծումով:

II-1.3. Ռեկրեացիայի քաղաքաշինական հեռանկարային կազմակերպումը

Գյուղում՝ ռեսուրսների գնահատմամբ, ռեկրեացիոն ոլորտի զարգացմանը նպաստող զգալի պաշարները բացակայում են։

Ռեկրեացիոն ոլորտի զարգացումը նպատակահարմար է ռեկրեացիոն բոլոր ռեսուրսների ռացիոնալ, համատեղ օգտագործումով, գեղագիտական արժեքավոր միջավայրի ստեղծումով` փոխկապակցված գոյություն ունեցող տրանսպորտային, ինժեներական, տեխնիկական, սոցիալական ենթակառուցվածքների զարգացման և կատարելագործման հետ:

Գյուղում առկա չէ պատմամշակութային ներուժը, սակայն գյուղի տեղակայվածությունը Երևան-Մեղրի մայրուղուն, ինչպես նաև տեղի բարենպաստ բնակլիմայական և լանդշաֆտային բարենպաստ ու բազմազան պայմանները նախադրյալներ է ստեղծում ռեկրեացիոն նպատակներով բացի տեղաբնակներից նաև տարանցիկ այցելուների ներհոսքի, ինչպես նաև այլ վայրերից ժամանած մարդկանց որոշակի քանակի այցելությունների: Ուստի, անհրաժեշտություն է առաջանում լուծել ոչ միայն կացարանի ապահովման խնդիրը (ինչը հնարավոր է իրականացնել ինչպես վարձակալությամբ տրամադրվող բնակարանների, այնպես էլ փոքրաչափ հյուրատան

25

կառուցմամբ), այլ նաև զբաղմունքների որոշակի տեսակների առաջարկի խնդիրը՝ այցելուների ժամանցը կազմակերպելու:

Պարույր Սևակի ռեկրեացիոն ենթագոտու օգտագործման ռեժիմը նախատեսում է.

• Ռեկրեացիոն օբյեկտների շինարարություն (շուրջտարյա կլիմայաբուժական, կեմպինգներ, մոթելներ, զբոսաշրջային, վրանային հանգրվաններ և այլն):

• Սպասարկման և մշակույթի օբյեկտների շինարարություն (հյուրանոցներ, ռեստորաններ, սննդի օբյեկտներ, զվարճանքի տներ, թանգարաններ և այլն):

• Ինժեներական, տրանսպորտային, տեխնիկական ենթակառուցվածքների զարգացում և կատարելագործում:

Նախագծի շրջանակում մայրուղուն կից պահուստային տարածքում նախատեսվում է ամբողջական բազմագործառույթ ռեկրեացիոն համալիրի նախատեսում (մանրամասն տրված է հեռանկարային հատակագծային կառուցվածքը բաժնում)։

Ռեկրեացիոն ենթագոտու կազմակերպումը կնպաստի նաև.- Տեղական բնակչության ամենօրյա հանգստի կազմակերպմանը,- Նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը,- Կրթական մակարդակի բարձրացմանը,- Բժշկական սպասարկման կատարելագործմանը,- Տեղեկատվության տարածման նոր ձևերի ներմուծմանը,- Տարածաշրջանի գյուղական բնակավայրերի խոշորացմանը:

II-2. Բնակչություն և բնակելի ֆոնդՆերկայումս գյուղական համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է

804 մարդ, իսկ հաշվարկային ժամանակահատվածի համար ընդունված է 1050 մարդ:

Բնակչության հեռանկարային աճի համար նախատեսված է 15 տարի, առաջնահերթը՝ 5 տարի ժամանակահատվածով։ Բնակչության աճի միտումները կախված են գյուղական համայնքի, մարզի, հանրապետության սոցիալ-տնտեսական զարգացման տեմպերից:

Բնակելի ֆոնդը ներկայացված է գլխավորապես սակավահարկ տներով՝ 1-2 հարկանի քարե պատերով, երկթեք լանջավոր տանիքներով։

Կառույցները գտնվում են պահպանվածության և շինարարության տարբեր մակարդակներում։

Կանոնավոր մանրամասն հատակագծման նախագծի հիման վրա կառուցված կառույցներն առավել բարեկարգ են, միասնական նախագծի հիման վրա, փողոցային կանոնավոր ցանցի շուրջ, որտեղ ապահովված են պահանջվող լայնական կտրվածքներն ու երկայնական թեքությունները։

Մինչ կանոնավոր հատվածի կառուցապատումը որպես ժամանակավոր կառուցված սակայն մինչ օրս պահպանված հատվածների որոշակի մասն ունի կցակառույցներ, հողամասի տարբեր հատվածներում տեղակայված անասնագոմեր։ Շենքերի ցոկոլային հատվածներն իրականացված են բազալտից կամ կրաքարերի խամքարաշարվածքից, որոշ կառույցներում՝ բետոնից կամ երկաթբետոնից։

Հին կառույցներում որպես կապակցանյութ կիրառված է՝ կիր-ավազային, իսկ նորերում՝ ցեմենտաավազային շաղախ: Պատերի համար օգտագործված է վարդագյուն, մոխրագույն, սև, օխրա գյունի կանոնավոր կտրվածքի տուֆ քար։ Պատերի հաստությունները գտնվում են 50-70սմ-ի միջակայքում, ցոկոլային մասերը` 80-90սմ: Նոր կառույցներն ունեն որոշակի ճարտարապետական ոճավորում, իրականացված են տուֆի կանոնավոր ձևի քարերից, որոշ մասը երեսապատված է սրբատաշ սալերով։

26

Լանջավոր տանիքներն իրականացված են փայտյա ծպեղնային ու կավարամածային կոնստրուկցիաներից՝ ասբոշիֆերի ալիքավոր թերթերի, կամ թիթեղի ծածկույթով, ջրահեռացումը կազմակերպված է արտաքին ազատ կամ ուղղորդված ջրհորդաններով: Մաշվածության տոկոսը գտնվում է 20-40 %-ի սահմաններում։ Ուստի, համայնքի բնակելի ֆոնդի համար անհրաժեշտ է իրականացնել սեյսմակայության բարձրացման (սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման) միջոցառումներ, ընդ որում, տների և կառույցների վերանորոգման անհրաժեշտությունը, լուծումների բնույթն ու ծավալը կախված են դրանց փաստացի տեխնիկական վիճակից, վերակառուցումն իրականացնելու տեխնիկական հնարավորությունից, քաղաքաշինական նշանակությունից, պատմականորեն ձևավորված արժեքից:

II-3. Հասարակական սպասարկման ոլորտՆերկայումս համայնքում առկա է սոցիալական ոլորտի միջին

զարգացվածություն: Սոցիալական ենթակառուցվածքից առկա են հանրակրթական դպրոցի շենքը՝ ապահովված ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգով, առկա են բուժկետ, մշակույթի տան, մսուր-մանկապարտեզի շենք ։

Նոր սոցիալ-տնտեսական փուլում կուլտուր-կենցաղային օբյեկտների ցանցն ընդլայնվում է շուկայական տնտեսության պահանջներին համապատասխան: Հասարակական սպասարկման ոլորտի օբյեկտների զարգացումը հիմնականում ընթացել է կրթական շենքերի վերականգնման ուղղությամբ: Հասարակական սպասարկման օբյեկտների հեռանկարային տեղադրման հիմնական գոտիները տրված են գոտիավորման նախագծում (III գլուխ):

Սպասարկման հաստատությունների ցուցանիշները և հողամասերի չափերը*(Հեռանկարային բնակչության հաշվառումով)

հհ Անվանումը Չափ.

միավ.Քանակը

Զբաղեցրած տարածքը (հա)

1 2 3 4 5Կրթության հիմնարկություններ

1Մանկական նախադպրոցական հիմնարկություններ,

տեղ 120 0.42

2Նախադպրոցականների համար ծածկած լողավազաններ

օբյեկտ ըստ նախագծային առաջադրանքի

-

3 Հանրակրթական դպրոցներ, այդ թվում

աշակերտ 180 0.63

ա) I-VIII-րդ դասարաններբ)IX-XII-րդ դասարաններում -//- 135

4

Մասնագիտացված** -//- ըստ նախագծային առաջադրանքի

ըստ նախագծային առաջադրանքի*

5Մանկապատանեկան սպորտային դպրոց**

-//- 3 -//-

6 Արվեստի մանկական դպրոց, երաժշտական, գեղարվեստական

-//- 5 -//-

27

պարարվեստի դպրոց**

7Գիշերօթիկ դպրոցներ -//- ըստ նախ.

առաջադրանքի

-//-

Առողջապահական, սոցիալական ապահովության հիմնարկություններ

8

Պոլիկլինիկաներ, ամբուլատորիաներ, առանց ստացիոնարի դիսպանսերներ

հեռթում հաճախում -//- -//-

Առողջարանակուրորտային և կազդուրչական, հանգստի և տուրիզմի հիմնարկություններ

9

Առողջարանակուրորտային և կազդուրչական, հանգստի և զբոսաշրջության հիմնարկություններ, հյուրանոցներ

տեղ

ըստ նախագծային առաջադրանքի

ըստ նախագծային առաջադրանքի*

Մարմնակրթական, սպորտային կառույցներ10

Մարմնակրթական -սպորտային կառույցներ, այդ թվում

հա - 0.7

ա) ընդհանուր օգտագործման սպորտային դահլիճներ մ2 50

ըստ նախագծային առաջադրանք

ի*բ) Ընդհանուր օգտագործման բաց և ծածկած լողավազաններ

մ2 55 -//-

Մշակույթի և արվեստի հիմնարկություններ

11

Ակումբներ(ներառյալ համերգային դահլիճներպարային դահլիճներ)

տեղ 80 -//-

12 Գրադարաններ ընթերցատ

եղ 2-3 -//-Առևտրի, հասարակական սննդի և կենցաղային սպասարկման

հիմնարկություններ13

Խանութներ Ù2 ³é¨ïñ³-Ï³Ý Ù³Ï»ñ»ë 350 -//-

14 Հասարակական սննդի ձեռնարկություններ տեղ 35 0.2

15 Կոմունալ սպասարկման ձեռնարկություններ, այդ թվում

16 Հասարակական բաղնիք տեղ 10 0.1Կառավարման կազմակերպություններ և հիմնարկություններ,

վարկաֆինանսական հիմնարկություներ և կապի ձեռնարկություններ17 Կապի հանգույց Ըստ Կապի նախարարության նորմերի և

կանոններիԲնակելի-կոմունալ տնտեսության հիմնարկություններ

18 Հյուրանոցներ տեղ 10 0.119 Ավանդական թաղման

գերեզմանատուն հա - 0.24

28

*-քաղաքաշինություն. Քաղաքային և գյուղական բնակավայրերի հատակագծում և կառուցապատում ՀՀՇՆ 30-01-2014, 2014 Երևան**-միևնույն շենքային համալիրում տեղակայված (արտադպրոցական կենտրոն)

II-4. Բնակավայրի տարածքի ճարտարապետահատակագծային կազմակերպում և գործառական կառուցվածքII-4.1. Բնակավայրի տարածքային զարգացման հիմնական սկզբունքները

Գյուղական բնակավայրի հատակագծային հեռանկարային կառուցվածքի ձևավորման մեթոդական հիմք են ծառայել.-ՙՀՀ տարաբնակեցման գլխավոր նախագծի՚ հիմնադրույթներով ամրագրված ինտենսիվ յուրացված բնակավայրերի տարածքային աճի սահմանափակման սկզբունքը,-Սեյսմիկ վտանգի պայմաններում բնակավայրի բոլոր կառուցվածքային-հատակագծային տարրերի հուսալիությունն ու կայունությունն ապահովող սկզբունքները (ռելիեֆին համապատասխանեցված խտություններ, ներքին ռեզերվային տարածքների ընդգրկում, կանաչ գոտու ընդլայնում):

II-4.2. Հատակագծային հեռանկարային կառուցվածքՀՀ Արարատի մարզի Պարույր Սևակ գյուղական համայնքը տեղակայված է

ռելիեֆային առումով գրեթե հարթ, միատարր տարածքի վրա: Բնակավայրի տարածքի կառուցապատումը ներկայացված է բնակելի

կառուցապատմամբ, հասարակական սպասարկման օբյեկտների կենտրոնացած տեղակայմամբ։

Գտնվում է Մ-2 հանրապետական ճանապարհին: Ճանապարհն անցնում է կառուցապատված հատվածի եզրով և համայնքի գրեթե միջնամասով։

Զբաղեցրած տարածքը գտնվում է միաթեք լանջի վրա՝ ուղղված դեպի մայրուղի և բոլոր կողմերից շրջափակված լեռներով։

Գյուղի հատակագծային կառուցվածքը հիմնականում համապատասխանում է ռելիեֆին։ Ունի խիստ կանոնավոր հատակագծային կառուցվածք, փողոցային ցանցը գրեթե փոխուղղահայաց, հավասարաչափ ուղղանկյունների է բաժանում բնակավայրի տարածքը՝ դեպի լանջի վերին հատվածները փոքր-ինչ լայնացումներով։ Փոխուղղահայաց փողոցների ուղղվածությունը հյուսիս-արևելքից-հարավ-արևմուտք է և հյուսիս-արևմուտքից-հարավ արևելք՝ հաշվի առնելով քամիների գերակշիռ ուղղության դրական ազդեցությունը փողոցների բնական օդափոխության կազմակերպման խնդրում։

Հատակագծային կառուցվածքը ձևավորված է մայրուղուն հարող հասարակական բնույթի կառույցների շուրջ։ Գյուղապետարանին հարող հատվածում առկա է որոշակիորեն ձևավորված հասարակական կենտրոն՝ փոքրաչափ կանաչ զբոսայգիով, նստարաններով, աղբյուրով։ Կապի բաժանմունքը տեղակայված է նույն շենքային միավորում։

Տարածքին մայրուղու տարբեր կողմերից հարում են հասարակական սննդի և առևտրի հաստատություններ։

Սոցիալական ոլորտը՝ դպրոցի և մանկապարտեզի տարածքներն առանձնացված են, բնակելի տարածքներից մատչելության բարենպաստ ազդեցության գոտում։

Բնակելի տնամերձ կառուցապատումը կրում է կանոնավոր բնույթ՝ կապված ռելիեֆի հետ։

Տնամերձ բնակելի կառուցապատմամբ թաղամասերը ներկայացված են գլխավորապես 8-10 մ լայնությամբ կանոնավոր փողոցային ցանցով սահմանազատված թաղամասերի 800-1500 քմ հողամասերով, գծային կամ պարագծային կառուցապատմամբ, 1-2 հարկանի քարե տներով բնակելի

29

գոտիներ: Բնակելի տները տեղ-տեղ կցված են, որոշ հատվածներում ազատ կանգնած՝ հողամասի ճակատային հատվածի միջնամասում:

Կառուցապատման գիծը (մանրամասն հատակագծման հատվածում), հիմնականում պահպանված է և սահմանված փողոցների կարմիր գծից մոտ 3 մ հեռավորությամբ: Ընդհանուր առմամբ կառուցապատումը կանոնավոր է՝ կապված ռելիեֆային միաթեք պայմաններով, ինչով էլ պայմանավորված է գրեթե կանոնավոր, ուղղանկյուն հատակագծային ցանցը։

Գյուղում առկա է հին պոմպակայնի շենք, որն իր նախկին գործառույթով չի գործում։ Սակայն բուն կառույցն ունի ճարտարապետական արժեքավորություն, ուստի նպատակահարմար է վերինիս նոր գործառույթ վերագրելու միջոցով պահպանել շենքը քայքայումից կամ քանդումից և օգտագործել բնակչության կարիքների համար։ Շենքի տեղակայվածությունը ևս ունի որոշակի արժեք՝ տեղակայված լինելով լանդշաֆտի դոմինանտային հատվածում, այն ընկալելի է մայրուղով շարժման ողջ ընթացքում։ Հանրային լսումների ընթացքում ստացված առաջարկների հիման վրա նախատեսվում է այն վերակազմավորել հոգևոր կառույցի՝ եկեղեցու, հարակից տարածքների և մոտեցնող ճանապարհի բարեկարգմամբ ու օժանդակ կառույցների համալրմամբ։

Բնակելի կառուցապատմանը կից պահպանված է հատուկ գյուղի հեռանկարային զարգացման համար պահուստավորված տարածք։ Նախագծի շջրանակում տվյալ տարածքին տրվել է հատակագծային կազմակերպում՝ պահպանելով ձևավորված հատակագծային կառուցվածքը և շարունակելով ձևավորված փողոցային ցանցը։

Համայնքի հեռանկարային կառուցվածքի կանոնակարգման ընթացքում հաշվի է առնվել արդեն իսկ ձևավորված կանոնավոր համակարգը։ Հողամասերի չափերը ևս պահպանվել են բնակելի ձևավորված գոտու հողամասերին համահունչ՝ միջավայրի նույն կանոնավորությունը պահպանելու նպատակով։

Փողոցային ցանցի ձևավորումը նախատեսված է՝ շարունակելով գոյություն ունեցող ցանցը, դարձյալ ձևավորելով միաչափ բնակելի ուղղանկյուն թաղամասեր։ Փողոցների լայնությունները ընդունվել են՝ ապահովելու երկկողմ երթևեկություն և մայթեր՝ հետիոտնի համար։

Հեռանկարային զարգացման տարածքի հատակագծային կազմակերպման գործընթացում նախատեսվում է պահպանել կիրառված կանոնավորության սկզբունքը՝ կազմակերպելով որպես տնամերձ հողամասերով կառուցապատված սակավահարկ կառուցապատման գոտի՝ պահպանելով գոյություն ունեցող փողոցային ցանցի սկզբունքը։ Շենքերը նախատեսվում են երկհարկանի՝ ձեղնահարկերի հնարավորությամբ, միմյանց կցման տարբեր մոտեցումներով (մանրամասն տրված է գոտևորման բաժնում)։

Նախագծի գոտևորման բաժնում տրված են դրանց քաղաքաշինական և հատակագծային տարածական լուծումների առաջարկներ։

Նոր բնակելի թաղամասի շրջանակում նախատեսված է նաև համայնքի հանրային կանաչ տարածքների կազմակերպում՝ հանրային զբոսայգու, մարզադաշտի, ամֆիթատրոնի, խաղահրապարակների և դրանց սպասարկող ենթակառուցվածքների (մոտեցնող փողոցներ, հեծանվային շավիղներ, ավտոկայանատեղեր, սպասարկման օբյեկտներ և այլն) նախատեսմամբ։

Զբոսայգիներին հարող փողոցի հակադիր հատվածում նախատեսված են խառը կառուցապատման գոտիներ՝ թաղամասի բարենպաստ մատչելիության գոտիներում ապահովել հասարակական գործառույթների նկատմամբ բնակչության պահանջը և ձևավորելով ինքնաբավ բնակելի թաղամաս։

Համայնքի թե տնտեսական զարգացմանը խթանող և թե համայնքի բնակչության կարիքների բավարարմանը միտված նախատեսվում է նաև զբոսաշրջային համալիր՝ ծառայությունների և ժամանցների ընդլայնված ցանցով։ Նախատեսված են ինչպես խոշոր հյուրանոցային համալիր՝ այցելուների տարբեր տիպերի պահանջների բավարմանը միտված

30

(լողավազաններ, կանաչ պուրակներ,) այնպես էլ քեմպինգի հարթակ՝ կից ավտո և հեծանվակայանման հարթակներով, ջրամատակարարման և ջրահեռացման համակարգերով, անջրանցիկ հարթակներով և խարույկի հարթակով։ Առկա է նաև ամբողջական սպորտային գոտի՝ նախատեսված տարբեր սպորտաձևերի բացօթյա և ծածկած կառույցների համալիրներով։

Մայրուղուն կից և համարավետ մոտեցմամբ նախատեսված են առևտրական կազմակերպված շարքեր՝ այցելուներին գրավելու և տեղացիների թե գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացման և թե հուշանվերների վաճառքի, պարբերական բնույթ կրող տոնավաճառների և տոնակատարությունների անցկացման, տեղական ավանդական կերակրատեսակների համտեսման սրահների և այլնի կազմակերպման համար։

Բացօթյա հատվածում՝ վրանային ճամբարի հարևանությամբ առկա են լեռնամագլցման վարժական պատեր՝ սարքավորումների վարձակալման կետերով, տվյալ հատվածում մարզական գոգրծընթացի կազմակերպման և հարակից լեռները լեռնամագլցման երթեր կազմակերպելում համար։

Նախատեսվում է տվյալ հատվածում ունենալ նաև ձիերի վարձակալության կետ (գյուղում ձիաբուծարանով)՝ դեպի հարակից լեռնալանջերը հեծյալ երթուղիների կազմակերպման համար։

Գյուղին կից լեռները հարուստ են նաև ՀՀ Կարմիր գրքում գրանցված կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչներով, ուստի նախատեսվում է նաև տեղական ուղեկցողների մասնակցությամբ ֆոտորսորդության երթերի կազմակերպում։

II-4.3. Բնակավայրի տարածքի գործառական գոտևորում և կառուցապատման ռեժիմներ

Հաշվի առնելով գերակշռող գործառական օգտագործումը, կառուցապատման կանոնակարգման անհրաժեշտությունը, գյուղի տարածքը բաժանված է հետևյալ հիմնական գոտիների (ըստ նպատակային և գործառնական նշանակության). Բնակավայրերի հողեր, որոնք ըստ գործառական նշանակության

դասակարգվում են հետևյալ օժանդակ գոտիների.- բնակելի կառուցապատման,- հասարակական կառուցապատման, - խառը կառուցապատման,- ընդհանուր օգտագործման հողերի,- այլ հողերի: Արդյունաբերության և այլ արտադրական նշանակության հողեր, որոնք ըստ

գործառական նշանակության դասակարգվում են հետևյալ օժանդակ գոտիների.

- արդյունաբերական օբյեկտների,- գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների,- պահեստարանների: Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների

օբյեկտների հողեր: Հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր, որոնք ըստ գործառական

նշանակության դասակարգվում են հետևյալ օժանդակ գոտիների.- բնապահպանական,- առողջարարական նպատակներով նախատեսված,- հանգստի համար նախատեսված,- պատմական և մշակութային: Հատուկ նշանակության հողեր: Անտառային, ջրային և պահուստային հողեր:

31

Հաշվի առնելով հիմնական գոտիների քաղաքաշինական, բնապահպանական, սեյսմատեկտոնական, ինժեներաերկրաբանական և այլ բնույթի սահմանափակումները, վերջիններս դասակարգվել են ըստ գործառական նշանակության և թույլատրված օգտագործումների, հողամասերի ծավալատարածական չափորոշիչների.

Բնակելի կառուցապատման գոտիները նախատեսված են հիմնականում բնակելի կառուցապատման, դրանց ենթակառուցվածքների, հասարակական նշանակության օբյեկտների առաջնային տեղակայման համար: Բնակվելու տարածքը ըստ ծավալատարածական (օժանդակ) գոտիավորման բաժանվում է` ցածր խտության, միջին խտության, բարձր խտության բնակելի գոտիների:

- Ցածր խտության բնակելի գոտիները նախատեսված են տնամերձ հողամասեր ունեցող 1-2 հարկանի առանձնատներով կառուցապատման համար: Այս գոտիներն առանձնացված են հիմնականում գյուղական բնակավայրի արդեն կազմավորված առանձնատնային կառուցապատում ունեցող հիմնական հատվածի համար:

Բնակելի գոտու ռեժիմը նախատեսում է համապատասխան շինությունների (բնակելի տներ, սպասարկման օբյեկտներ) խտությունների պահպանում, սանիտարական պահպանման գոտիների սահմանում, ինժեներական ենթակառուցվածքների կատարելագործում:

Հասարակական կառուցապատման (գործառույթների) զարգացման գոտիները նախատեսված են բնակչության սոցիալական սպասարկման, ինչպես նաև համաքաղաքային նշանակության գործառույթների կազմակերպման համար, վարչական և տեղական կառավարման շենքերի կենտրոնացման, գործարարական, ֆինանսական գործունեությունը բնակավայրի տարածքում կենտրոնացնելու համար:

Խառը կառուցապատման գոտիները նախատեսված են ինչպես բնակելի, այնպես էլ հասարակական կառուցապատման համար, առանց որևէ մեկի գերակայության:

Ընդհանուր օգտագործման գոտիները նախատեսված են բնակչության ժամանցի և կապերի (տրանսպորտայի և հետիոտն) կազմակերպման համար:

Այլ հողերը նախատեսված են որպես պահուստներ` հեռանկարային կառուցապատման համար:

Բնակավայրը շրջապատող անտառային և գյուղատտեսական հողերը, որոնք կարող են արտակարգ իրավիճակների դեպքում օգտագործվել հրատապ միջոցառումների իրականացման համար, նախատեսված են որպես բուֆերային գոտիներ:

Արդյունաբերության և այլ արտադրական նշանակության տարածքները նախատեսված են արդյունաբերական, արտադրական և պահեստային օբյեկտների, դրանց ենթակառուցվածքների առաջնային տեղակայման համար: Գոյություն ունեցող արդյունաբերական օբյեկտները հիմնականում պահպանվում են: Գոտու ռեժիմը նախատեսում է առաջավոր, շրջակա միջավայրին նվազագույն վնաս հասցնող տեխնոլոգիաների կիրառում (թափոնների կրկնակի վերամշակում, թափոնների վնասազերծում, փակ ցիկլեր և այլն):

Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների տարածքները նախատեսված են համապատասխան ենթակառուցվածքների, դրանց համապատասխան կառույցների տեղակայման համար: Գոտու ռեժիմը նախատեսում է սանիտարական և անվտանգության գոտիների սահմանում և պահպանում և հատուկ իրավական ռեժիմների (սերվիտուտների) կիրառում:

32

Սանիտարական գոտիները նախատեսվում է կանաչապատել` աղմուկի ազդեցությունը և մթնոլորտային օդի, հողային և ջրային ավազանների աղտոտվածությունը փոքրացնելու նպատակով:

Հատուկ պահպանվող տարածքների հողերը նախատեսված են ռեկրեացիոն հանգստի, բուժ-առողջարարական (կլիմայաբուժություն, բալնեոլոգիա, օդաբուժություն) զբոսաշրջության, սպորտային գործունեության կազմակերպման համար:

Գոտին ընդգրկում է բնակավայրի տարածքում տեղակայված պատմական արժեք ներկայացնող հուշարձանները, բնական հուշարձանները, ինչպես նաև մեմորիալ (կոնսերվացված կամ կոնսերվացման ենթակա գերեզմանոցներ, դրանց պահպանման գոտիներ) տարածքները, նախատեսելով սահմանափակումներ` դրանց ընկալման ազդեցության գոտիների քաղաքաշինական կազմակերպման և բնապահպանական նկատառումներով:

Հատուկ նշանակության գոտին ընդգրկում է գյուղի տարածքում տեղակայված զինվորական օբյեկտները, դրանց սպասարկող ենթակառուցվածքների տարածքները: Գոտու ռեժիմը` ըստ վարչական պատկանելիության:

Անտառային, ջրային և պահուստային հողերն ընդգրկում են անտառտնտեսությանը պատկանող (ինչպես անտառապատ, այնպես էլ անտառածածկույթից զուրկ) տարածքները, գետերը, դրանց սանիտարական գոտիները:

II-5. Տրանսպորտային ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումըII-5.1. Արտաքին տրանսպորտ

Հանրապետության այլ շրջանների հետ կապի հիմնական միջոցը ավտոմոբիլային տրանսպորտն է։ Գյուղական համայնքը տեղակայված է Մ-2 Երևան-Մեղրի միջպետական նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհին։ Մոտակա օդանավակայանը ՙԶվարթնոց՚-ն է։

II-5.2. Ներքին տրանսպորտՆերքին փողոցային ցանցը, հիմնականում, ձևավորվել է տեղանքի

ռելիեֆային պայմաններից ելնելով։ Բնակավայրի տարածքի նիշերը տատանվում են 806-1177 մ-ի սահմաններում, տարածքն ունի ընդհանուր թեքություն դեպի մայրուղի։ Նախագծի շրջանակներում նախատեսված է գոյություն ունեցող ցանցի բարելավում, նորմատիվային կտրվածքների և թեքությունների ապահովում։ Առաջարկվել է նաև գոյություն ունեցող ներքին օղակաձև ճանապարհի կատարելագործումում գոյություն ունեցող ցանցի հիման վրա։ Նոր ճանապարհահատվածների համար մշակված է ռելիեֆին առավելագույնս ներգծված ցանց՝ ապահովելով երկկողմանի անվտանգ հարմարավետ շարժում, արտակարգ իրավիճակի պայմաններում բնակչության արագ տարհանում, շրջադարձերի հնարավորություն, հետիոտնի համար մայթերի ապահովմամբ, հասարակական օբյեկտների հարակից տարածքներում ավտոկայանատեղերի նախատեսում), ինչպես նաև առավելագույնս ապահովելով մակերևութային ջրահեռացումը, մանրամասն տես ՙտրանսպորտային ենթակառուցվածքներ՚ գծագիրը։

II-5.3. Ավտոմոբիլային արտանետումների հաշվարկը Արտանետումների քանակը տարեկան կտրվածքով, չորս

ամենատարածված և վտանգավոր նյութերի համար. ածխածնի մոնօքսիդ-CԳ ազոտի օքսիդներ-NԳx

ածխաջրածիններ-CmHn33

կոշտ նյութեր:Արտանետումների տարեկան քանակը որոշված է PIARC-ի (Permanent Internatiգnal Assգciatiգn գf Rգad Cգngresses) առաջարկած բանաձևով.Q= T x t (qմkմ+qբkբ) fա fբ fi x N L/ Vորտեղ T-տարվա մեջ օրերի քանակն է,t - օրվա ընթացքում ավտոմոբիլների կայուն անցուդարձի ժամերի քանակն է, ժամերն ենqմ և qբ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլի` տվյալ նյութի արտանետնման չափն է մեկ վայրկյանում,kմ և kբ - մարդատար և բեռնատար ավտոմոբիլների քանակն է հոսքում,N - փողոցով տրանսպորտի ժամային անցուդարձն է,fա, fբ և fi - գործակիցներ են, որոնք հաշվի են առնում հոսքի արագության, ծովի մակարդակից տեղանքի բարձրության և փողոցների թեքության ազդեցությունը արտանետումների վրա,Լ - փողոցի կամ որևէ հատվածի երկարությունն է,V – տրանսպորտային հոսքի միջին արագությունն է:

Գյուղի բնակչության աճին համապատասխան ավելանում է նաև ավտոտրանսպորտը, որի արտանետումների քանակները բերված են ստորև աղյուսակում: /9, 12/:

Ավտոտրանսպորտից վնասակար արտանետումները մթնոլորտ

Տրանսպորտի տեսակները

Աղտոտող նյութերը, տ/տարիԱծխածնի օքսիդ

Ազոտի օքսիդներ

Ածխաջրա-ծիններ

Ընդամենը

1. Մարդատար 36.78 2.158 3.65 42.5882. Ավտոբուսներ 4.19 0.187 0.78 5.1573. Բեռնատար ավտոմեքենաներ

3.07 0.33 0.92 4.32

4. Ավտոմայրուղի 19.62 1.15 1.95 22.72Ընդամենը 63.66 3.825 7.3 74.785

II-6. Ինժեներական ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումըII-6.1.Ջրամատակարարում և ջրահեռացում

Ներկա վիճակըՀամայնքի ջրամատակարարումն իրականացվում է Ուրցալանջ գյուղից 1.5

կմ հեռավորությամբ տեղակայված կապտաժներից: Ջրատարի տրամագիծը` d= 192 մմ: Ջրագիծը կառուցվել է 1985թ.: Համայնքն ունի խմելու ջրի ՕԿՋ` 2 x 250 մ3 ծավալով, որն ունի քլորացման կիսակառույց կայան:

Ներքին բաշխիչ ցանցը գոտիավորված չէ: Ներկայումս ջրամատակարարումն իրականացվում է ժամային գրաֆիկով:

2015թ. Պարույր Սևակ համայնքում իրականացվել են ջրամատակարարման ներքին ցանցի կառուցման և ջրաչափական հանգույցների տեղադրման աշխատանքներ: Մասնավորապես՝ կառուցվել է 1850 մ երկարությամբ նոր ջրագիծ, տեղադրվել է դիտահորերով ապահովված 118 ջրաչափական հանգույց և 6 սողնակ:

Ներկայումս աշխատանք է տարվում ջրաչափեր տեղադրելու բոլոր սպառողների մոտ:

Ջրամատակարարման նորմերը և հեռանկարային ջրապահանջը

34

Ջրամատակարարումը նախատեսվում է բնակչության խմելու-տնտեսական, արտադրական այն ձեռնարկությունների համար, որոնց արտադրական կարիքների համար անհրաժեշտ է խմելու որակի ջուր, ինչպես նաև բնակավայրի հակահրդեհային կարիքների բավարարման համար:

Ըստ ՇՆևԿ 2.04.02.84 նորմատիվային պահանջների` մեկ մարդու օրական ջրապահանջը գյուղական բնակչության համար ընդունված է 150 լ/օր:

Չունենալով արտադրական օբյեկտների արտադրանքի տեսականու և քանակի վերաբերյալ տվյալներ, արտադրական կարիքների համար պահանջվող խմելու որակի ջրի քանակն ընդունում ենք բնակչության ջրապահանջի 15%-ի չափով:

Հակահրդեհային կարիքների համար պահանջվող ջրաքանակը հաշվարկվում է համաձայն գործող նորմերի պահանջների (1000-5000 մարդ բնակչությամբ բնակավայրերի համար միաժամանակյա արտաքին հրդեհների քանակը 1x10 լ/վրկ, իսկ ներքին հրդեհների համար` 1x2.5 լ/վրկ):

Հակահրդեհային նպատակների համար ընդհանուր ջրապահանջը կազմում է` 1x10 լ/վրկ+1x2.5 լ/վրկ=12.5 լ/վրկ: Հրդեհի տևողությունն ընդունվում է 3 ժամ:

Q=(12.5x3x3600):1000=135 մ3

Հակահրդեհային ջրապահանջի վերականգնումը 72 ժամվա ընթացքում, որի համար անհրաժեշտ է.

Q=(135x1000):(72 x3600)=0,5լ/վրկԱյդ նպատակով ընդհանուր ջրամատակարարման պահանջարկում

հաշվարկված է 0.5 լ/վրկ լրացուցիչ ջրաքանակ:Ստորև աղյուսակում տրված է խմելու-տնտեսական, արտադրական և

հակահրդեհային կարիքների համար պահանջվող ջրապահանջի և ջրահեռացման ենթակա ջրերի քանակը (միջին օրական և միջին վայրկենական):

Համայնքիխմելու որակի ջրի հեռանկարայինպահանջարկը

N Ջրասպառողները

Քանակը մարդ

Ջրապահանջի նորման

լ/օր

Ջրապահանջը

Ջրահեռացման քանակը

մ3/օր լ/վրկ մ3/օր լ/վրկ1 Բնակչություն 1050 150 157.5 1.8 157.5 1.82 Արտադրությու

ն* 15% 23.6 0.3 21.2 0.2

3 Հակահրդեհային կարիքներ 45 0.5 - -

4 Հոսակորուստներ 30% 47.2 0.5 - -Ընդամենը 273.3 3.1 178.7 2.0* Արտադրության համար հաշվարկված ջրապահանջը հետագայում

անհրաժեշտ կլինի ճշտել:Ըստ կատարված հաշվարկների` Պարույր Սևակ համայնքի հեռանկարային

ջրապահանջը կազմում է մոտ 3 լ/վրկ:

Ջրամատակարարման համակարգը և գոտիներըՋրամատակարարման համակարգը նախատեսվում է կենտրոնացված`

բնակչության խմելու-կենցաղային, արտադրական և հակահրդեհային ջրապահանջները կիրականացվեն մեկ ջրատարով:

Ըստ կատարված հաշվարկների` Պարույր Սևակ համայնքում շուրջօրյա ջրամատակարարում ապահովելու, ինչպես նաև հակահրդեհային պահանջվող ջրաքանակ պաշարելու համար անհրաժեշտ է ունենալ մոտ 320 մ3 ծավալ: Ստորև բերվում է հաշվարկը:

35

Կարգավորման ծավալ՝ WԿ=157.5 x 0.3= 47.25 մ3

Հակահրդեհային կարիքներ՝ Wհհ= 135 մ3

Վթարային` Wվթ=273.3x12/24=136.65 մ3

Ջրամբարի ընդհանուր ծավալը՝ Wջ = WԿ + Wհհ + Wվթ = 47.25 մ3+135 մ3+136.653 մ3= 318.9 մ3

Ջրամատակարարումը նախատեսվում է իրականացնել մեկ գոտիով, որի սնուցումը կիրականացվի համայնքի տարածքում տեղակայված 2x250 մ3

ծավալով օրվա կարգավորման ջրամբարներից (տես ՙԻնժեներական ենթակառուցվածքների հեռանկարային զարգացումը՚ գծագիրը):

Ջրամատակարարման գլխավոր փողոցային ցանցերը նախատեսվում են օղակային: Փակուղային կարող են լինել 200 մ-ից պակաս երկարություն և 100 մմ-ից պակաս տրամագիծ ունեցող ջրագծերը:

Խողովակաշարերի թեքություններն ընդունել ոչ պակաս 0.001, հարթ ռելիեֆի պայմաններում` 0.0005:

Ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցի խողովակների ընտրությունն (նյութը, ամրության աստիճանը) իրականացվում է ստատիկական հաշվարկի, գրունտի և տեղափոխվող ջրի ագրեսիվության աստիճանի, ինչպես նաև խողովակաշարի շահագործման պայմանների և ջրի որակի նկատմամբ պահանջների հիման վրա, իսկ տրամագծերի ընտրությունը կատարվում է ելնելով հիդրավլիկական հաշվարկների արդյունքներից: Հաշվի առնելով, որ ջրամատակարարման համակարգը կենտրոնացված է, օղակային խողովակաշարերի տրամագծերը պետք է նախատեսել 100 մմ-ից ոչ պակաս:

ՋրահեռացումՆերկայումս Պարույր Սևակ համայնքը կոյուղացված է մասնակի:

Բնակչության զգալի տոկոսն ունի կոյուղու ցանց, սակայն կոյուղաջրերը չեն ենթարկվում մաքրման՝ մաքրման կայանի բացակայության պատճառով:

Ստորգետնյա ջրերն աղտոտումից զերծ պահելու նպատակով սույն հատակագծով նախատեսվում է ամբողջովին կոյուղացնել համայնքը՝ նախատեսելով կոյուղու կենսաբանական մաքրման կայան:

Ըստ կատարված նախնական հաշվարկների, բնակավայրի հեռացման ենթակա կենցաղային և արտադրական կեղտաջրերի միջին օրական քանակը հեռանկարային ժամանակաշրջանի համար կկազմի մոտ 200 մ3/օր:

Կոյուղու հոսքաջրերի հեռացումը դեպի նախատեսվող մաքրման կայան (որտեղ դրանք կենթարկվեն լրիվ կենսաբանական մաքրման) կիրականացվի միջթաղամասային ինքնահոս կոյուղատարների միջոցով, որոնք միանալով թաղամասերի ամենացածր մասով անցնող փողոցային կոլեկտորներին, կմիացվեն գլխավոր կոլեկտորին, որն էլ հոսքաջրերը կտեղափոխի մաքրման կայան:

Ինքնահոս ջրահեռացման խողովակների տրամագծերը նախատեսվում է ընդունել ոչ պակաս.

փողոցային ցանցի համար` 200 մմ, թեքությունը` 0.007, ներթաղամասային կենցաղային և արտադրական կոյուղու ցանցի

համար` 150 մմ, թեքությունը` 0.008:Այն արտադրական օբյեկտներում, որոնց հեռացման ենթակա հոսքաջրերը

կարող են պարունակել կոյուղու համակարգը վնասող կամ դրա աշխատանքը խոչընդոտող նյութեր, նախատեսվում է (նախքան կոյուղու միասնական համակարգին միանալը) իրականացնել կեղտաջրերի նախնական մաքրում` մաքրման աստիճանը համաձայնեցնելով մաքրման կայանը շահագործող ընկերության հետ:

Հեղեղատար կոյուղիՀեղեղատար կոյուղու նպատակն է համայնքի տարածքից անձրևաջրերի

և հալոցքից առաջացած ջրերի կազմակերպված հեռացումը, ինչը

36

հնարավորություն կստեղծի համայնքում բարեկարգ վիճակ և սանիտարահիգիենիկ պատշաճ մակարդակ ապահովելու համար:

Սույն հատակագծով կենցաղային կոյուղուն զուգահեռ նախատեսվում է նաև հեղեղատար կոյուղի, ինչը հնարավորություն կտա անձրևաջրերի ամբողջ ելքը ևս հավաքել և ենթարկել մաքրման: Անձրևաջրերի մաքրումը կարող է իրականացվել ինչպես առանձին մաքրման սարքավորումներով, այնպես էլ կենցաղային և արտադրական կոյուղու հոսքաջրերի հետ համատեղ` նախատեսելով կարգավորող ջրավազաններ` որոնք հնարավորություն կստեղծեն մակերեսային հոսքաջրերը կուտակել և միայն կենցաղային կոյուղու ամենաքիչ հոսքի ժամերին մղել կոյուղու համակարգ` դրանք մաքրման կայանում լրիվ մաքրման ենթարկելու համար: Բնակավայրի տարածքից անձրևաջրերի տարեկան քանակը կազմում է 375521 մ3/տարի:

Հեղեղատար ցանցերը` կախված թաղամասերի նշանակությունից և ճարտարապետական որոշումներից, կարող են լինել բաց առվակների կամ փակ խողովակաշարերի ձևով:

Հեղեղատար կոյուղու համար կարող են օգտագործվել կերամիկական, ե/բետոնե, թուջե խողովակներ և ե/բ կիսախողովակներ:

Անձրևաջրերի հեռացման փակ համակարգի դեպքում խողովակաշարերի տրամագծերը նախատեսվում է ընդունել ոչ պակաս` 250 մմ փողոցային ցանցի համար, 200 մմ` ներթաղամասային ցանցի համար:

Անձրևաջրերի հեռացման բաց համակարգի դեպքում երթևեկելի ասֆալտապատ ճանապարհերի ճամփեզրերի, առանձին խրամառուների (կյուվետ) և ջրահեռացման առվակների թեքությունները համապատասխանաբար ընդունել ոչ պակաս 0.003, 0.005 և 0.003: Սեղանաձև հատվածքով կյուվետների և ջրահեռացման առվակների նվազագույն չափերն անհրաժեշտ է ընդունել` հատակի լայնությունը-0.3 մ, խորությունը-0.4 մ:

Նախագծային առաջարկություններ• Ջրամատակարարման և ջրահեռացման համակարգերի կառավարման

կազմակերպում:• Արդեն կառուցապատված և սույն հատակագծով կառուցապատման

ենթակա տարածքների համար ջրամատակարարման օղակային բաշխիչ ցանցի նախատեսում` ապահովված հակահրդեհային հիդրանտներով:

• Ջրամատակարարաման բոլոր համակարգերում (գլխամասային կառույցներ, ՕԿՋ-ներ) սանիտարական 1-ին (30-50 մ շառավղով) և 2-րդ (սահմանները կախված են հիդրոերկրաբանական ուսումնասիրությունների արդյունքներից և համաձայնեցվում են սանհիգիենիկ ծառայությունների հետ) գոտիների սահմանում:

• Ջրամատակարարման բոլոր գլխամասային կառույցներում (կապտաժներ, ՕԿՋ-ներ) խմելու ջրի վարակազերծում և ամենօրյա լաբորատոր հսկողություն:

• Հոսակորուստների հայտնաբերմանն ու վերացմանն ուղղված անընդհատ աշխատանքների իրականացում:

• Բնակավայրի լրիվ կոյուղացում, կոյուղատարների և գլխավոր կոլեկտորի նախատեսում:

• Կոյուղու կենսաբանական մաքրման գործարանային տիպի կայանի (որը պետք է ունենա վթարային ավտոնոմ էլեկտրասնուցում) նախատեսում (հզորությունները համաձայն ներկայացվող հատակագծի հաշվարկների):

• Կոյուղու կեղտաջրերի լրիվ մաքրում և վարակազերծում` հաշվի առնելով մակերևութային ջրերն աղտոտումից պաշտպանելու պահանջները: Ըստ ՇՆևԿ 2.04.02-85-ի 6.1 կետի պահանջների` կեղտաջրերը պետք է անցնեն լրիվ կենսաբանական մաքրում և ունենան հետևյալ ցուցանիշը` ԹԿՊլրիվ=6 մգ/լ:

II-6.2. ԷներգամատակարարումII-6.2.1.Էլեկտրամատակարարում

37

Պարույր Սևակ համայնքի էլեկտրասնուցման աղբյուր է հանդիսանում ՙԵրասխ-1՚ 16000 կՎԱ հզորությամբ, 110/35/10 կվ լարման ենթակայանը: Էլեկտրամատակարարումն իրականացվում է համայնքի տարածքում տեղակայված թվով 2 հատ 10/0.4 կվ լարման ենթակայանների միջոցով (մեկտրանսֆորմատորային), որոնց ընդհանուր հզորությունը կազմում է 500 կՎԱ (2x250 կՎԱ):

Էլեկտրաէներգիայի տարեկան գումարային ծախսը 284200 կվտ/ժ է, որից կոմունալ կենցաղային կարիքների համար` 28400 կվտ/ժ, արտադրական կարիքների համար` 0 կվտ/ժ:

10 կվ էլեկտրահաղորդման մալուխային գծերի երկարությունը՝ 100 մ է, օդային գծերինը՝ 9100 մ, որոնք ենթակա են հիմնանորոգման:

Բեռնվածքների հաշվարկըԱռավելագույն հզորությունների քանակի որոշման համար հիմք են

հանդիսացել ներկայացվող գլխավոր հատակագծի տվյալները, ըստ որի Պարույր Սևակ համայնքի բնակչության հեռանկարային քանակը` 1050 մարդ է:

Հաշվարկային առավելագույն հզորությունը հաշված է որպես հզորությունների գումար`

կոմունալ-կենցաղային պահանջներ, հասարակական, կուլտուր-կենցաղային շինություններ, հանգստի օբյեկտներ, արտաքին լուսավորություն,

արտադրական օբյեկտների բեռնվածություններ:Համաձայն ՇՆՆԿ 2.07.01-89-ի գյուղական բնակչության համար մեկ մարդու

էլեկտրաէներգիայի օգտագործման տարեկան խոշորացված ցուցանիշը 950 կվտ.ժամ է: Տարվա օգտագործվող ժամերի քանակը` 4100 ժամ:

Չունենալով արտադրական օբյեկտների արտադրանքի տեսականու և քանակի վերաբերյալ տվյալներ, դրանց կողմից պահանջվող էլեկտրաէներգիայի քանակը ընդունում ենք բնակչության սպառած էլեկտրաէներգիայի 15 տոկոսի չափով, որը հետագայում կարիք կլինի ճշտել:

Համայնքի էլեկտրաէներգիայի գումարային պահանջարկը

N Սպառողները

քանակը

(մարդ)

Էլեկտրաէներգիայի (մեկ մարդու)

տարեկան պահանջարկը

(կվտ ժամ/տարի)

Էլեկտրաէներգիայի

գումարային պահանջարկը

(հազ.կվտ ժամ/տարի)

Տարվա օգտագործ

վող ժամերի քանակը

(ժամ/տարի)

Պահանջվող

առավելագույն

հզորությունը

կՎԱ

1 Բնակչություն 1050 950 997.5 4100 243.3

2

Կորուստներ և

չնախատեսված

ծախսեր 30 %

299.2 72.0

Ընդամենը 1296.7 316.33 Արտադրությ

ուն 15 % 149.6 36.5Ամբողջը 1446.3 352.8

Ըստ կատարված մոտավոր հաշվարկների` համայնքի հեռանկարային զարգացման ժամանակաշրջանի համար պահանջվող էլեկտրաէներգիայի

38

առավելագույն հզորությունը կկազմի մոտ 0.3 Մվա, ինչը կբավարարվի ներկայումս գործող ենթակայաններից:

Նախագծային առաջարկություններ• Սույն հատակագծով կառուցապատման ենթակա տարածքների համար

անհրաժեշտ 10 և 0.4 կվ լարման ցանցի նախատեսում:• Համակարգի արդիականացում, էլեկտրախնայողություն` կորուստները

ցանցերում հասցնելով նորմատիվային պահանջներին:• Էլեկտրաէներգիայի անխափան մատակարարում ապահովելու համար

անցում երկտրանսֆորմատորային ենթակայանների:• Համակարգի համապատասխանեցում անվտանգության տեխնիկայի

պահանջներին:• Հին փայտյա հենասյուների փոխարինում նորերով:• Այլընտրանքային էներգետիկայի կայացում և զարգացում: (Տես.

ՙԱյլընտրանքային էներգետիկա՚ բաժինը):II-6.2.2.Գազամատակարարում

Պարույր Սևակ համայնքը ներկայումս գազիֆիկացված չէ: Տաք ջրի ստացման, ինչպես նաև ջեռուցման համար բնակչությունն օգտվում է էլեկտրական սարքավորումներից և փայտի վառարաններից :

Ըստ ՙԳազպրոմարմենիա՚ ՓԲԸ Արարատի գազիֆիկացման և գազամատակարարման մասնաճյուղի տրամադրած տեղեկատվության՝ Պարույր Սևակ համայնքի գազամատակարարումը կարելի է իրականացնել Երասխ գյուղից (հարցի իրական և կոնկրետ դիտարկումը հնարավոր է միայն մարզի Սուրենավան, Արմաշ և Երասխ գյուղերի գազիֆիկացման ժամանակ):

Սույն նախագծով համայնքի հեռանկարային զարգացման ժամանակաշրջանի համար որպես ջերմության աղբյուր նախատեսվում է բնական գազը:

Գազի հեռանկարային ծախսըԳազի ընդհանուր պահանջարկի նախնական հաշվարկները կատարելիս

հաշվի է առնված բնական գազով ապահովել. Բոլոր բնակելի և հասարակական նշանակության շենքերի

(կրթական, առողջապահական, մշակութային, վարչական) ջեռուցման համար անհրաժեշտ կարիքների բավարարումը:

Բնակչության տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման համար անհրաժեշտ պահանջարկը:

Արտադրական ձեռնարկությունների ջեռուցման, օդափոխության և տեխնոլոգիական կարիքների համար պահանջարկը:

Խոշորացված հաշվարկներով գազի հեռանկարային տարեկան պահանջարկը կկազմի մոտ 231 հազ. մ3:

II-6.2.3.ՋերմամատակարարումՎարչական, հասարակական, կրթական, առողջապահական,

արտադրական օբյեկտների, ինչպես նաև անհատական տների ջեռուցումը նախատեսվում է իրականացնել ապակենտրոնացված ջերմամատակարարման համակարգով` հիմնականում փոքր հզորության անհատական գազի կաթսաներով կամ վառարաններով: Տաք ջրի ստացումը` գազային ջրատաքացուցիչների միջոցով:

Նախագծային առաջարկություններՆերկայացվող գլխավոր հատակագծով գյուղական համայնքի բնակչության

կենցաղային, տնտեսական, ինչպես նաև արտադրական կարիքների բավարարման համար որպես ջերմային աղբյուր նախատեսվում է բնական գազը:

39

Սույն հատակագծով նախատեսվում է ամբողջովին գազիֆիկացնել համայնքը, ինչը ենթադրում է գազամատակարարման նախագծա-նախահաշվային փաստաթղթերի կատարում և իրականացում:

Գազի արդյունավետ և անվտանգ շահագործման համար առաջարկվում է. Գազամատակարարման ներտնային ցանցի անհրաժեշտ

տեխնիկական վիճակի ապահովում: Ծխաօդատար ուղիների հաճախակի ստուգումներ: Գազասպառման ճշգրիտ և թափանցիկ հաշվառում: Անվտանգության պահանջների խստագույն պահպանում:

Այլընտրանքային էներգետիկայի առաջարկ21-րդ դարի սկզբին ողջ աշխարհը գնում է հանքային ռեսուրսների խիստ

տնտեսման և միաժամանակ այլընտրանքային էներգիայի աղբյուրների հայտնաբերման ուղղությամբ: Ընդ որում որոշ զարգացած երկրներ վաղուց են անցել այլընտրանքային էներգետիկ աղբյուրների օգտագործման պրակտիկային ոչ միայն տնտեսական, այլև` բնապահպանական դրդապատճառներով:

Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի հիմնական աղբյուրներ համարվում են ատոմակայանը և ջերմային էլեկտրակայանները: Եթե հաշվի առնենք, որ ջերմակայանները աշխատում են գազով, ինչը ներկրվող էներգետիկ ռեսուրս է և կախվածություն է առաջացնում արտաքին աշխարհից, ապա Էլեկտրաէներգիայի արտադրության հիմնական աղբյուրի` ատոմակայանի, աշխատանքի դադարեցման արդյունքում ողջ հանրապետությունը կարող է կանգնել էներգետիկ սովի առջև:

Որպես այլընտրանքային էներգիայի աղբյուր հանրապետությունում հիմնականում կիրառվում է ջրի (հիդրոկայաններ) էներգիան: Քամու (հողմակայաններ) և արևի էներգիայի օգտագործումը (արևային կոլեկտորներ, արևային էլեկտրակայաններ) դեռևս լայն կիրառություն չի ստացել:

Հաշվի առնելով սույն հատակագծով ուսումնասիրվող տարածքի բնակլիմայական պայմանները (արևափայլի բացառիկ երկարատևություն, տարեկան 2600 ժամ), որպես այլընտրանքային էներգիայի աղբյուր նպատակահարմար է դիտարկել արևի էներգիան` ինչպես ջերմամատակարարման, այնպես էլ էլեկտրամատակարարման բնագավառում:

Արևային ճառագայթմամբ աշխատող համակարգերի անվնաս ու անաղմուկ տեխնոլոգիայի հուսալիությունը, բաղադրամասերի երկարակեցությունը հաստատվել են տարիների ընթացքում և սկզբնական մեծ ներդրումները, որոնք պահանջվում են արևային համակարգերի գործարկման համար, արդարացնում են իրենց, ինչով էլ հենց հիմնավորվում է դրանց կիրառման նպատակահարմարությունը: Որպես առավելություն հարկ է նշել նաև, որ արևային կոլեկտորների կիրառման համար առանձին տարածքներ հարկավոր չէ զբաղեցնել, քանի որ դրանք կարելի է տեղադրել անմիջապես շենքերի տանիքներին:

Հաշվի առնելով, որ ածխաջրածնային վառելիքը տարեցտարի թանկանում է, ուստի այլընտրանքային էներգետիկայի զարգացումն ավելի ձեռնտու է:

Արեգակնային էներգիան անսպառ և հուսալի աղբյուր է, որը տալիս է էներգետիկ անկախություն և չի աղտոտում շրջակա միջավայրը:

II-7. Շրջակա միջավայրի պահպանությունՊարույր Սևակ գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի ՙՇրջակա

միջավայրի պահպանումը՚ բաժինը իրենից ներկայացնում է փաստաթուղթ, որտեղ արտացոլված են բնական պաշարների (օդ, ջուր, հող, բուսականություն) ինտենսիվ և արդյունավետ օգտագործման վերաբերյալ նախագծային, պրակտիկ գործունեության արդյունքները՝ տնտեսության ճիշտ կազմակերպման և կոմունիկացիաների ճիշտ տեղադրման ճանապարհով:

40

Որպես մշակման որոշիչ կոնցեպցիա ընդունված է շրջակա միջավայրի աղտոտման կանխարգելման նպատակով պլանավորված կապիտալ ներդրումների սահմաններում առաջնահերթ միջոցառումների առանձնացումը:

Աշխատանքը կատարված է գործող նորմատիվների, պետական ստանդարտների, բնապահպանական օրենքների հիման վրա:

Շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնական պահանջները սկզբունքորեն կիրառվել են նախագծման ընթացքում:

Նախագծային յուրաքանչյուր լուծում (գյուղական տարածքի աճի սահմանափակում, անտառտնտեսության և գյուղատնտեսական հողերի առավելագույն պահպանում, հումքային, ջրային, ռեկրեացիոն ռեսուրսների պոտենցիալ հնարավորությունների բացահայտում, ինժեներական պաշտպանության միջոցառումներ, ինժեներական, տրանսպորտային ենթակառուցվածքների կատարելագործում) իր մեջ ներառում է շրջակա միջավայրի բարելավման, տարածքային և մյուս բնական ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման հիմունքները:

Սույն ենթագլխում տրված են շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնական միջոցառումները՝ հաշվի առնելով մի կողմից անտրոպոգեն բեռնվածության չափը (աղտոտման աղբյուրները, բնական միջավայրի աղտոտվածության բնութագիրը), մյուս կողմից բնական միջավայրի ինքնամաքրման հատկանիշները:

II-7.1.Շրջակա միջավայրի քաղաքաշինական էկոլոգիական վիճակի վերլուծություն

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի շրջակա միջավայրի ներկա իրավիճակըՈրպես որոշիչ կոնցեպցիա ընդունված է՝ առաջնահերթ միջոցառումների

առանձնացումը, որոնց իրականացումը թույլ չի տա օդային ավազանի աղտոտվածության մակարդակի բարձրացում: Օդային ավազանի աղտոտվածության վիճակի գնահատականը ընդգրկում է հետևյալ էտապները՝

- մթնոլորտ համախառն արտանետումների որոշումը (գումարային և ինգրեդիենտներով), ջեռուցման, ավտոտրանսպորտի արտանետումների տեսակարար կշռի գնահատմամբ:

- ամբողջական աղբյուրների արտանետումների տարեկան և օրական քանակների հիման վրա մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մակարդակների կանխատեսում:

- մթնոլորտային օդի աղտոտվածության տարբեր մակարդակ ունեցող գոտիների գնահատումը հիգիենիկ իրավիճակով

- գյուղի տարածքի գնահատումը ըստ օդային ավազանի աղտոտվածության իրավիճակի բարենպաստության աստիճանի:

Ջեռուցման արտանետումները որոշված են հաշվարկային եղանակով, վառելիքի քանակի հիման վրա:

Ավտոտրանսպորտի արտանետումները որոշված են գյուղում հաշվառված ավտոմեքենաների քանակից և խմբերից ելնելով:

Տարածքի գնահատականը օդային ավազանի իրավիճակով տրված է բազմաբնույթ անալիզի հիման վրա՝ մետեոպոտենցիալի, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման, տեղումների, ռելիեֆի և սոցիալ–տնտեսական ցուցանիշների (բնակչության խտություն, արդյունաբերական պոտենցիալ, ավտոճանապարհների խտություն, ֆոնային աղտոտվածություն) հաշվառմամբ:

Ֆոնային աղտոտվածություն /7/Պարույր Սևակ գյուղի բնակչության քանակը ներկայումս կազմում է 804

մարդ, հեռանկարում՝ 1050 մարդ:Գյուղի տարածքում մթնոլորտն աղտոտող նյութերի ֆոնային

կոնցենտրացիաների արժեքները, մգ/մ3, վերցված են ՀՀ Բնապահպանության

41

նախարարության շրջակա միջավայրի մոնիտորինգի կենտրոնի կայքէջից (ըստ բնակչության քանակի) և բերված են ստորև աղյուսակում:

Աղտոտող նյութերի ֆոնային կոնցենտրացիաների արժեքները մգ/մ3

NN ը/դ

Աղտոտող նյութերի կոդը և անվանումը ՍԹԱ

Ֆոնային կոնցենտրացիաները

Պարույր Սևակ գյուղում

մգ/մ3 Միավոր ՍԹԿ

1 002 Փոշի 0.5 0.2 0.42 701 Ծծմբի երկօքսիդ 0.5 0.02 0.043 200 Ազոտի օքսիդներ 0.2 0.008 0.044 322 Ածխածնի օքսիդ 5.0 0.4 0.08

Ինչպես երևում է աղյուսակից, մթնոլորտն աղտոտող նյութերի ֆոնային կոնցենտրացիաները գյուղում չեն գերազանցում թույլատրելի նորմերը:

II-7.2. Մթնոլորտային օդի պահպանությունՄթնոլորտի աղտոտման աղբյուրներըՊարույր Սևակ գյուղական համայնքի մթնոլորտի աղտոտման հիմնական

աղբյուրները հանդիսանում են ավտոտրանսպորտը և ջեռուցման ժամանակահատվածում օգտագործվող վառարանները (կոմունալ–կենցաղային): Համայնքը գազաֆիկացված չէ:

Պարույր Սևակ գյուղի մթնոլորտում վնասակար արտանետումների ցանկը բերված է աղյուսակում /9, 10, 11, 17/:Պարույր Սևակ գյուղի մթնոլորտում գ երակայող վնասակար արտանետումների ցանկը№№Á/Ñ

²Ýí³ÝáõÙÁ ²ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇ ï³ñ»Ï³Ý ù³Ý³ÏÁ, ï ìï³Ý·³íáñáõÃÛ³Ý ¹³ëÁ

1 2 3 41 ²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ 0.37 22 ²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ 6.13 43 Ծծմբի երկօքսիդ 11.38 34 Կախյալ մասնիկներ 1.9 3

ÀÜ¸²ØºÜÀ՝ 19.78

Մթնոլորտի աղտոտման մեջ զգալի բաժինը ընկնում է ավտոտրանսպորտի վրա, որի արտանետումների քանակները ներկա իրավիճակում բերված են ՙԱվտոմոբիլային արտանետումների հաշվարկը՚ բաժնում:

Պարույր Սևակ համայնքի մթնոլորտն աղտոտող աղբյուրների բնութագիրը աղտոտման ծավալներով և տնտեսությանը հասցված տնտեսական վնասի գնահատականով բերված է աղյուսակում /13/:

Մթնոլորտ արտանետումների տարեկան քանակները և հասցված տնտեսական վնասները

²Ýí³ÝáõÙÁ ²ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÁ, ï/ï³ñÇ Ý»ñ¹ñÙ³Ý %

îÝï»ëáõÃÛ³ÝÁ Ñ³ëóí³Í ïÝï»ë³Ï³Ý íÝ³ëÁ, Ñ³½. ¹ñ³Ù/ï³ñÇ

1 2 31. ´Ý³Ï³ñ³ÝÝ»ñÇ ç»éáõóáõÙ 19.78 540.9

42

²Ýí³ÝáõÙÁ ²ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÁ, ï/ï³ñÇ Ý»ñ¹ñÙ³Ý %


212. ²íïáïñ³Ýëåáñï 74.785

792018.4

ÀÝ¹³Ù»ÝÁª 94.565 100

2559.3

աջնային վնասակար նյութեր են հանդիսանում 3 ինգրիդիենտ՝ 2-4 դասի վտանգավորության:

Հիմնական աղտոտման աղբյուր հանդիսանում է ավտոտրանսպորտը:Ավտոտրանսպորտից մթնոլորտ արտանետումները ներկա իրավիճակում

կազմում են տարեկան ~ 74.785 տ, որը կազմում է գյուղի ամբողջ արտանետումների 79%:

Ավտոտրանսպորտի մթնոլորտ վնասակար արտանետումներից տնտեսությանը հասցված վնասը ներկա իրավիճակում գնահատվում է տարեկան 10.47 մլն. դրամ, ջեռուցման արտանետումներից՝ 540.9 հազ. դրամ:

Ընդհանուր տնտեսական վնասը մթնոլորտի աղտոտումից կազմում է տարեկան 2.56 մլն. դրամ:

Հեռանկարում մթնոլորտ վնասակար արտանետումների աղբյուրներ են հանդիսանում գյուղմթերքների արտադրության ձեռնարկությունները, ավտոտրանսպորտի և ջեռուցման համակարգեր:

Ներկա դրությամբ, օդային ավազանի վիճակով տարածքը գնահատվում է բարե-նպաստ, անտրոպոգեն ազդեցությամբ գերիշխում են հիմնականում թույլ ազդեցության գոտիները, հիգիենիկ վիճակով՝ օդային ավազանի աղտոտվածությունը որևէ վտանգ չի հարուցում:

Պարույր Սևակի գյուղական համայնքում, հեռանկարում նախատեսվում է զարգացնել սննդի արդյունաբերությունը, դաշտավարությունը, բանջարաբուծությունը, անասնապահությունը, հանքարդյունահանումը:

Հեռանկարում ջեռուցումն իրականացվելու է բնական գազով:Ջեռուցման համակարգերի վնասակար արտանետումների

գերակայությունների ցանկը բերված է աղյուսակում:

Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի մթնոլորտում գերակայող վնասակար արտանետումների ցանկը ջեռուցման ժամանակ

№№ Á/Ñ ²Ýí³ÝáõÙÁ ²ñï³ÝեïáõÙÝեñÇ

ï³ñեÏ³Ý ù³Ý³ÏÁ, ï ìï³Ý·³íáñáõÃÛ³Ý ¹³ëÁ1 2 3 41 ²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ 1.95 42 ²½áïÇ ûùëÇ¹Ýեñ 0.8 2

ÀÜ¸²ØºÜÀ 2.75Գյուղի բնակչության աճին համապատասխան ավելանում է նաև

ավտոտրանս-պորտը, որի արտանետումների քանակները բերված են աղյուսակում:

Ավտոտրանսպորտից վնասակար արտանետումները մթնոլորտ

²Ýí³ÝáõÙÁ²ÕïáïáÕ ÝÛáõÃ»ñÁ, ï/ï³ñÇ

²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ ²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ

²ÍË³çñ³-ÍÇÝÝ»ñ ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

1. Ø³ñ¹³ï³ñ 49.0 2.87 4.85 56.722. ²íïáµáõëÝ»ñ 8.38 0.374 1.56 10.314

43

3. ´»éÝ³ï³ñ 5.1 0.44 1.53 7.074.²íïáÙ³ÛñáõÕÇ 36.96 2.16 3.67 42.79ÀÝ¹³Ù»ÝÁ 99.44 5.84 11.61 116.894

Գյուղի օդային ավազանի աղտոտման հիմնական աղբյուրների և տնտեսությանը հասցված տնտեսական վնասի քանակական բնութագրերը բերված են աղյուսակում:

Մթնոլորտ արտանետումների տարեկան քանակները և տնտեսությանը հասցվածտնտեսական վնասները

²Ýí³ÝáõÙÁ²ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÁ,

ï/ï³ñÇ Ýեñ¹ñÙ³Ý %


1 2 31. æ»éáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñ, ³ÝÑ³ï³Ï³Ý

Ï³Ãë³Û³ïÝ»ñ2.75 2.3

23.3

2. ²íïáïñ³Ýëåáñï 116,89497.7

3137.7

ÀÝ¹³Ù»ÝÁª 119.644 100

3161.0

Պարույր Սևակ գյուղում արդյունաբերական ձեռնարկությունները հիմնականում չկա:

Ջեռուցման համակարգերից մթնոլորտ են արտանետվում տարեկան 2.75 տ վնասակար նյութեր:

Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների հիմնական մասը բաժին է ընկնում ավտոտրանսպորտին, որի արտանետումները կազմում են մթնոլորտ արտանետումների 97.7 %-ը:

Ավտոտրանսպորտի արտանետումներից տնտեսությանը հասցված վնասը գտնվում է 1-ին տեղում՝ տարեկան ~ 5.14 մլն. դրամ:

Ընդհանուր տնտեսական վնասը բոլոր արտանետումներից կազմում է տարեկան ~ 3.16 մլն. դրամ:

2. Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության կանխատեսվող մակարդակները

Հեռանկարում գյուղի սոցիալ–տնտեսական զարգացմանը զուգահեռ, ավելանում են նաև մթնոլորտ վնասակար արտանետումների աղբյուրները՝ ձեռնարկություններ, ավտոտրանսպորտ, ջեռուցման վառարաններ:

Օդային ավազանի վրա սպասվելիք բեռնվածության որոշման համար կատարված է մթնոլորտային օդի աղտոտվածության երկարաժամկետ կանխատեսում համաձայն /16/:

Հաշվարկների արդյունքները բերված են աղյուսակում:Վնասակար նյութերի մաքսիմալ մերձետնյա կոնցենտրացիաներ

²Ýí³ÝáõÙÁØ»ñÓ·»ïÝÛ³ ÏáÝó»Ýïñ³óÇ³Ý»ñÁ êÂÎ ÙÇ³íáñ

ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇó ³é³ç ¨ Ñ»ïáæ»éáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñ ²íïá-ïñ³Ýëåáñï æ»éáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñ,

³íïáïñ³Ýëåáñï1 2 3 4

1. ²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ 0.05 0 .6 0.3

0 .65 0.35

44

2. ²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ 0.014 0 .02 0.01

0 . 0 34 0.024

Ինչպես երևում է աղյուսակից, ջեռուցման համակարգերից և ավտոտրանսպորտից արտանետումների աղտոտվածության մակարդակները չեն գերազանցում սահմանված նորմերը:

Գլխավոր հատակագծի ուրվագծում նախատեսված են մի շարք միջոցառումներ արդյունաբերական ձեռնարկությունների կաթսայատների և ավտոտրանսպորտի արտանետումների նվազեցման համար:

Շրջակա միջավայրի պահպանությանն ուղղված միջոցառումներ

Առաջնահերթ օդապահպանական նպատակներով նախատեսվում են տեխնոլոգիական և սանիտարա-տեխնիկական բնույթի միջոցառումները:

1. Ավտոտրանսպորտի համար- լավացնել ճանապարհների ծածկույթը,- ավտոմեքենաների տեխնիկական վիճակի վերահսկում,2. Ջեռուցման համակարգերի համար- Հասարակական շինությունների համար նախատեսել ժամանակակից

կաթսայատներ, բարձր ՕԳԳ–ով, գազի այրման լավացված ռեժիմով, ինչը կնպաստի վնասակար նյութերի մթնոլորտ արտանետումների նվազեցմանը:

II-7.3. Մակերևութային և խորքային ջրերի պահպանությունՄակերևութային ջրերի պահպանություն

Բաժինն ընդգրկում է գումարային տվյալների արդյունքների և գյուղի ջրային միջավայրի վիճակի պահպանման վերաբերյալ առաջարկությունների շարադրում:Բաժնի հիմնական փուլերը ընդգրկում են՝- ներկա վիճակի վերլուծություն- կանխատեսելի էկոլոգիական արդյունքներ և միջոցառումների տնտեսական էֆեկտիվություն- շրջակա ջրային ավազանի պահպանման միջոցառումների վերաբերյալ հիմնական դրույթներ:

Հեռանկարում բնակչության թիվը կկազմի 1050 մարդ: Հեռանկարային ջրապահանջը բնակչության համար կկազմի 150 մ3/օր (1 մարդ - 150 լ/օր): Արտադրության կարիքների համար ջրի ծախսը կկազմի 15 մ3/օր: Ընդհամենը ջրապահանջը կկազմի 165 մ3/օր (6 լ/վրկ ներառյալ հոսակորուստներն ու հակահրդեհային կարիքները):

Ինչպես ներկայումս, այնպես էլ հեռանկարում մակերևութային ջրերի աղտոտվա-ծու¬թյան վրա նկատելի ազդեցություն կգործեն՝

- Պարույր Սևակի համայնքի գյուղատնտեսական և այլ առևտրային կազմակերպությունները: Կոյուղու համակարգի շահագործման արդյունքում գյուղի տնտեսակենցաղային կոյուղու ցանց թափվող կենցաղային և արտադրական հոսքաջրերի քանակը կկազմի՝ 129 մ3/օր:

Առանց ջրապահպան միջոցառումների ներդրման, հեռանկարում տնտեսությանը հասցված վնասը կգնահատվի 2.03 մլն. դրամ, այդ թվում՝

- տնտեսակենցաղային և արտադրական հոսքաջրերի արտահոսքից` 1.35 մլն. դրամ,

- անձրևաջրերի արտահոսքից – 0.68 մլն. դրամ:

Անձրևաջրերի արտահոսքի հետևանքով Ազատ գետի աղտոտվածության կանխատեսելի մակարդակը

Անձրևաջրերի արտահոսքը տեղանքի ռելիեֆ, այնուհետև Ազատ գետ, իրականացվում է անկանոն: Անձրևային կոյուղու համակարգ նախատեսված չէ:

45

Անձրևաջրերի քանակը կազմում է 93.302 հազ. մ3/տարի: Անձրևային հոսքաջրերի հետ տեղանքի ռելիեֆ թափվող

վնասակար նյութերի տարեկան քանակները կկազմեն՝ - կախյալ մասնիկներ՝ 23.3 տ (250 մգ/լ) - նավթամթերք՝ 0.47 (5մգ/լ) - ԹԿՊ20՝ 3.73 (40 O2/լ)Հաշվարկված է անձրևային հոսքաջրերում աղտոտող նյութերի

առավելագույն թույլատրելի կոնցենտրացիան՝ Cթսա-ն /20/: Վերցված են որակի ΙΙΙ դասին պատկանող գետերի համար սահմանված ջրերի որակի էկոլոգիական նորմերը (Արփա գետի գետավազան):

- կախյալ մասնիկներ՝ 22.7 մգ/լ - նավթամթերք՝ 0.5մգ/լ - ԹԿՊ20՝ 18 մգՕ2/լ Բոլոր 3 նյութերի համար Cփաստ>C թսա: Ստացվածից հետևում է, որ անձրևաջրերի մաքրման կայանների

շահագործումը անհրաժեշտ է Cփաստ=Cթսա հավասարության պահպանման և ջրային ռեսուրսների աղտոտվածության կանխարգելման տեսանկյունից:

Ջրային պաշարների պահպանական միջոցառումների վերաբերյալ հիմնական որոշումները

1. Ջրամատակարարաման ցանցի վերակառուցումը և հոսակորուստների կրճատումը: СНиП 2.04.02-84 Водоснабжение наружных сетей и сооружений:

2. Ջրամատակարարման համակարգի կենտրոնացումը մեկ ջրատարով՝ կենցաղային, արտադրական և հակահրդեհային ջրապահանջների իրականացման համար:

3. Կոյուղու ցանցի կառուցումը և հոսակորուստների կրճատումը:4. Բնակչությանը 24 ժամ ջրամատակարարումով, ինչպես նաև

անհրաժեշտ հակահրդեհային ելքն ապահովելու համար, անհրաժեշտ է տեղադրել 2x150մ3 ծավալով օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ:

5. Համայնքի գյուղատնտեսության նշանակությսն հողերի աղտոտվածության կանխարգելման նպատակով, առաջարկվում է գյուղի ցածրադիր մասում, կենսաբանական մաքրման և վարակազերծման կայանի տեղադրում՝ 125 մ3/օր արտադրողականությամբ:

Ըստ տվյալների, ժամանակակից կենսաբանական մաքրման կայանները ապահովում են ~98,5% մաքրում:

Աղտոտող նյութերի կոնցենտրացիաները մաքրման կայանից հետո`– կախյալ մասնիկներ՝3 մգՕ2/լ;– ամոնիակային ազոտ՝0,4 մգ/լ;– ԹԿՊ20՝3 մգՕ2/լ;– Ֆոսֆատներ - 0,2 մգ/լ:Կապիտալ ներդրումները կկազմեն՝ 16 մլն. դրամ:

II-7.4. Տարածքային և հողաբուսական ռեսուրսների պահպանությունII-7.4.1. Հողաբուսական ռեսուրսների պահպանություն

Հողի հիմնական աղտոտումը կատարվում է ավտոտրանսպորտի արտանետումներից, արդյունաբերական թափոնների աղբավայրերից և թափոնակույտերից:

Հողի աղտոտման հիմնական աղբյուրներ են հանդիսանում՝•փոշեգազային մթնոլորտային արտանետումները;•կենցաղային թափոնների կազմակերպված և չկազմակերպված

աղբյուրները:Մթնոլորտային օդի, մակերևութային և ստորգետնյա ջրերի

աղտոտվածությունից պահպանման միջոցառումները, գյուղի

46

կանաչապատումը, թափոնների կառավարումը դասվում են հողի աղտոտման կանխարգելման և էռոզիայից պահպանման միջոցառումների շարքին:

Գյուղում առաջացած կենցաղային կոշտ թափոնների (ԿԿԹ) կազմը բերված է աղյուսակում:Թափոնների ընդհանուր քանակը այժմ կազմում է 160.8 տ/տարի:

- ԿԿԹ ի կազմը ևտարեկան քանակըÎÎÂ ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Ý³ÏÇó

µ³ÅÝ»Ù³ëÁ, %-áíÂ³÷áÝÝ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ

ù³Ý³ÏÁ, ï/ï³ñÇ²å³ÏÇ 3.5 5.63Ø»ï³Õ 3.9 6.27äÉ³ëïÇÏ ßß»ñ 2.65 4.26²ÛÉ åÉ³ëïÇÏ Çñ»ñ 4.35 6.99ÂáõÕÃ 3.1 4.98²ÛÉ Ã³÷áÝÝ»ñ 82.5 132.66ÀÝ¹³Ù»ÝÁª 100 160.8

Արդյունաբերական թափոններՆերկա իրավիճակում Պարույր Սևակի գյուղում արդյունաբերական

ձեռնարկու-թյուններ չկան, այդ իսկ պատճառով արդյունաբերական թափոնները բացակայում են:

ԳերեզմանատներԳյուղն ունի մեկ գերեզմանատուն, որը զբաղեցնում է 1.8 հա տարածք:Սանիտարապաշտպանիչ 300մ–ոց գոտին ապահովված է մասնակիորեն:

Գերեզմանոցի տարածքը բավարարում է հեռանկարային պահանջարկը։ Այլ պահուստներ համայնքի տարածքում չկան։ Ուստի առաջարկվում է գերեզմանոցի համար իականացնել ցանկապատում և ցանկապատի երկայնքով ծառատնկումներ:

Հեռանկարում հողի աղտոտման հիմնական աղբյուրներ կմնան գյուղամթերքների վերամշակման ձեռնարկությունների մթնոլորտային արտանետումները ու կենցաղային թափոնների աղբավայրերը:

Շրջակա միջավայրի վրա թափոնների վնասակար ազդեցության մեղմացման և կանխարգելման համար անհրաժետ է՝

- կենցաղային թափոնների տեղափոխման շարժական և տեխնիկական սարքավորումների նորացում,

- աղբավայրում աղբի հարթեցման և հողով ծածկման աշխատանքների պարբերաբար իրականացում:

Համաձայն գյուղական համայնքի զարգացման տեմպերի, հեռանկարում հողերի աղտոտվածության մակարդակի ավելացում չի սպասվում:

Մթնոլորտային օդի, մակերևութային և ստորգետնյա ջրերի աղտոտվածությունից պահպանման միջոցառումները, գյուղի կանաչապատումը, թափոնների կառավարումը դասվում են հողի աղտոտման կանխարգելման միջոցառումների շարքը:

Բնակչության աճի հետ մեկտեղ կավելանա նաև կենցաղային կոշտ թափոնների քանակը: Բնակչության քանակը՝ 1050 մարդ:

Հեռանկարում ԿԿԹ-ների քանակը կկազմի տարեկան 208 տ:Թափոնների կազմը բերված է աղյուսակում:ԿԿԹ-ների կազմը և տարեկան քանակները

ÎÎÂ ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Ý³ÏÇó µ³ÅÝեÙ³ëÁ, %-áí

Â³÷áÝÝեñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Ý³ÏÁ, ï/ï³ñÇ

²å³ÏÇ 3.5 7.3Øեï³Õ 1.9 3.9äÉ³ëïÇÏ ßßեñ 3.7 7.7²ÛÉ åÉ³ëïÇÏ Çñեñ 4.5 9.4ÂáõÕÃ 4 8.3

47

²ÛÉ Ã³÷áÝÝեñ 82.4 171.4ÀÝ¹³ÙեÝÁª 100 208Շրջակա միջավայրի վրա թափոնների վնասակար ազդեցության

մեղմացման և կանխարգելման համար անհրաժեշտ է՝- կենցաղային թափոնների տեղափոխման շարժական և տեխնիկական

սարքավորումների նորացում,- աղբավայրում աղբի հարթեցման և հողով ծածկման աշխատանքների

պարբերաբար իրականացում:Արդյունաբերական թափոնները բացակայում են:Շրջակա միջավայրի վրա թափոնների վնասակար ազդեցության

մեղմացման և կանխարգելման համար անհրաժետ է՝- կենցաղային թափոնների տեղափոխման շարժական և տեխնիկական

սարքավորումների նորացում,- աղբավայրում աղբի հարթեցման և հողով ծածկման աշխատանքների

պարբերաբար իրականացում:

Կանաչապատման համակարգՊարույր Սևակի գյուղական համայնքի կանաչապատման համակարգի

կայուն զարգացման համար անհրաժետ է իրականացնել գործողությունների համալիր ծրագիր, որն իր մեջ կպարունակի ներքոհիշյալ հիմնադրույթները.

- բնագավառի գործունեությունը համակարգող մասնագիտացված կառուցվածքային ստորաբաժանման ստեղծում գյուղապետարանում;

- վերականգնման աշխատանքների, նոր տարածքների կանաչապատման իրականացում, հստակ նախագծերին և ծրագրերին համապատասխան, ապահովելով հետագա ոռոգումը;

- ոռոգման համակարգի զարգացում և բարեփոխում;- բոլոր տիպի հասարակական կառույցների տարածքների

կանաչապատում և բարեկարգում;- կոշտ կենցաղային թափոններով աղտոտված տարածքների, խախտված

լանդշաֆտով հողակտորների և սանիտարական գոտիների տարածքների մաքրում, վերականգնում, կանաչապատում:

Պարույր Սևակի գյուղական համայնքի կանաչ զանգվածների ընդլայնման հեռանկարային ցուցանիշները բերված են աղյուսակում:.

Ñ/Ñ

Î³Ý³ã ½³Ý·í³ÍÝ»ñÇ ýáõÝÏóÇ³Ý³É ÝÙ³Ý³ÏáõÃÛáõÝÁ

ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ Ï³Ý³ã ½³Ý·í³ÍÙ³Ï»ñ»ëÁ,

Ñ³³Û¹ ÃíáõÙ

Ýáñ³ëï»Õ³Í, Ñ³Ù2/Ù³ñ¹

1 ÀÝ¹Ñ³Ýáõñ û·ï³·áñÍÙ³Ý 3.84 3.84 36.52 ê³ÑÙ³Ý³÷³Ï û·ï³·áñÍÙ³Ý 43.7 20.0 416.2

ÀÜ¸²ØºÜÀ 47.54 23.84 452.7

II-7.4.3. Աղմուկի մակարդակի գնահատումՀեռանկարում հնարավոր է բեռնատար և մարդատար անձնական

օգտագործման մեքենաներին կգումարվեն նաև ավտոբուսներ: Ներկայումս համայնքի փողոցներն աշխատում են թերբեռնված՝ մեքենաների քանակը (ըստ աշխատանքային խմբի կողմից կատարված դաշտային չափումների) չի գերազանցում 100 ավտոմեքենան մեկ ժամում։ Բնակչության թվաքանակի աճի համապատասխան կաճի նաև ավտոտրանսպորտի քանակը և շարժման ինտենսիվությունը, հասնելով ժամում 130 ավտոմեքենայի:

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի ճանապարհները մնալու են տեղական նշանակության:

48

Ճանապարհների համար ձայնի էկվիվալենտ մակարդակը որոշվում է՝ էջ 45 թիվ 23 գրաֆիկի միջոցով/15/:

Ձայնի էկվիվալենտ մակարդակը հաշվարկման կետում, որը հեռացված է 25 մետրով երթևեկելի մասի եզրից, հաշվի առնելով կառուցապատված զանգվածը, կազմում է 40 դԲԱ, 45-55 դԲԱ նորմի պարագայում:

II-7.4.5. Համայնքի առողջապահության ոլորտի իրավիճակի վերլուծությունՎերլուծությունը կատարված է եղանակի ֆիզիոլոգա-հիգիենիկ

գնահատականի արդյունքների, ինչպես նաև ռելիեֆի, հողի, բուսական և կենդանական աշխարհի, ջրային պաշարների և մթնոլորտի համալիր գնահատականների հիման վրա:

Գյուղում կան կենսաերկրաքիմիական էնդեմիկ հիվանդությունների առաջացման նախադրյալներ: Քաղաքում կենսաերկրաքիմիական էնդեմիկ հիվանդությունների առաջացման նախադրյալը կախված է բուսական և կենդանական սննդում յոդի պակասության, մթնոլորտային օդում ավտոտրանսպորտից ազոտի օքսիդների, ծծմբի երկօքսիդի մթնոլորտ արտանետումների, ինչպես նաև կոյուղու մաքրման կայանի բացակայության հետ:

Նշված ելույթները կարող են նպաստել հողի աղտոտմանը, ինչն իր հերթին կհանգեցնի

Ներկայումս առաջին պլան են մղվում բժշկական այն հիմնախնդիրները, որոնք կապված են ոչ այնքան բնապահպանական պայմանների վատթարացման հետ, թոքախտային հիվանդության ավելացումը, աղիքային ինֆեկցիաներ և այլ hիվանդություններ, որոնք հատուկ են աղքատ հասարակությանը: Հիմնախնդրային է համարվում շնչառական և ներվային համակարգերի, ուռուցքաբանական, հոգեկան և ինֆեկցիոն հիվանդությունները:

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքում սանիտարահիգիենիկ և համաճարակային իրավիճակի բարելավումը համալիր հիմնախնդիր է և կարող է լուծվել հետևյալ միջոցառումների իրականացման հաշվին.

- կյանքի մակարդակի աստիճանական բարձրացման և աղքատության կրճատման (նոր աշխատատեղերի ստեղծում), բնակարանային պայմանների որակի բարձրացման, ջեռուցման և գազիֆիկացման;

- հանգստի լիարժեք գոտիների ստեղծման, ջրային ավազանների աղտոտման կանխարգելման, չարտոնված աղբավայրերի չեզոքացման կատարելագործման, ջրատար և կոյուղու ցանցերի վերականգնման և ընդլայնման;

- շրջակա միջավայրի վիճակի բարելավման ՝ կանաչ տնկարկների մակերեսների ընդլայնման:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՈրպես եզրակացություն տրված է Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի

էկոլոգիական ցուցանիշների ամփոփիչ աղյուսակը, ինչպես ներկա իրավիճակում. այնպես էլ հեռանկարում:Պարույր Սևակ գյուղի էկոլոգիական ցուցանիշներ

NN Á/Ý

òáõó³ÝÇßÝ»ñ â³÷Ù³Ý ÙÇ³íáñ

òáõó³ÝÇßÝ»ñÜ»ñÏ³

Çñ³íÇ×³ÏÁÐ»é³ÝÏ³ñ 2020 Ã.

1 2 3 4 51 î³ñ³ÍùÁ ÁÝ¹³Ù»ÝÁ, ³Û¹ ÃíáõÙ

µÝ³Ï³í³ÛñÇ ÑáÕ»ñÑ³ Ñ³

8132.6741.17

8132.6778.14

2 ´Ý³ÏãáõÃÛ³Ý Ãí³ù³Ý³ÏÁ, Ñ³½. Ù³ñ¹ 0.804 1.05

49

NN Á/Ý




1 2 3 4 5µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ËïáõÃÛáõÝÁ Ñ³½. Ù³ñ¹

ÏÙ20.01 0.012

3 è»Ïñ»³óÇáÝ Ñ³ëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñ, ÏáÉ»ÏïÇí ³Û·ÇÝ»ñ

Ñ³ - -

4 ÆÝÅ»Ý»ñ³ÛÇÝ ³å³Ñáíí³ÍáõÃÛáõÝ æñû·ï³·áñÍáõÙ (ÁÝ¹Ñ), -³Û¹ ÃíáõÙª ëïáñ·»ïÝÛ³ ³ÕµÛáõñÝ»ñ Ñ³½. Ù3/ûñ 0.0852 0.273³ñï³¹ñ³Ï³Ý Ï³ñÇùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

5 ÎáÛáõÕÇ 0.062 0.178æñ³Ñ»é³óÙ³Ý Í³í³ÉÁ Ñ³½. Ù3/ûñ

6 ´Ý³Ï³Ý ·³½Ç Í³ËëÁ ÙÉÝ.Ù 3

ï³ñÇ- 0.231

7 Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝáõÙ ¨ µ³ñ»É³íáõÙ

¾ÏáÉá·Ç³Ï³Ý óáõó³ÝÇßÝ»ñæáõñ

1 Ð»é³óí»É »Ý Ñáëù³çñ»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙª

Ñ³½.Ù3/ï

- ïÝï»ë³Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ ÏáÛáõÕáõ ó³Ýóáí

Ñ³½.Ù3/ï - 157.5

- ³ñï³¹ñ³Ï³Ý ÏáÛáõÕáõ ó³Ýóáí Ñ³½.Ù3/ï - 21.2- ³ÝÓñ¨³ÛÇÝ ÏáÛáõÕáõ ó³Ýóáí Ñ³½.Ù3/ï - 1180

2 ²ÕïáïáÕ ÝÛáõÃ»ñÇ ï³ñ»Ï³Ý ³ñï³ÑáëùÁ, ³Û¹ ÃíáõÙîÝï»ë³Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ-³ñï³¹ñ³Ï³Ý ÏáÛáõÕáõ ÏáÉ»ÏïáñáõÙ

ï/ï³ñÇ

Î³ËÛ³É Ù³ëÝÇÏÝ»ñ ï/ï³ñÇ 2.48 4.96 / 0.25ÚáõÕ»ñ ï/ï³ñÇ 0.9 1.8 / 0.2øÉáñÇ¹Ý»ñ ï/ï³ñÇ 1.03 2.1 / 2.1²ÙáÝÇ³Ï³ÛÇÝ ³½áï ï/ï³ñÇ 0.4 0.8 / 0.063ºñÏ³Ã ï/ï³ñÇ 0.05 0.1 / 0.02êáõÉý³ïÝ»ñ ï/ï³ñÇ 0.9 1.8 / 1.8Ø³Ï»ñ¨áõÃ³³ÏïÇí ÝÛáõÃ»ñ ï/ï³ñÇ 0.06 0.12 / 0.024ÂÎä ÉñÇí ï/ï³ñÇ 4.1 8.2 / 0.16

3 Ø³ùáõñ çñÇ å³ÛÙ³Ý³Ï³Ý Í³í³É–Ý»ñÁ, áñÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñáëù³çñ»ñÇ ÙÇÝã¨ êÂÎ Ýáëñ³óáõÙÁ (íÝ³ë³Ï³ñáõÃÛ³Ý ÇÝ¹»ùë)

ÏÙ3/ï³ñÇ - 0.0027 / -

4 Üáëñ³óÙ³Ý ÙÇçÇÝ µ³½Ù³å³ïÇÏÁ ³Ý·³Ù - 605 ²ÝÓñ¨³çñ»ñÇ ³ñï³ÑáëùáõÙ

- Ï³ËÛ³É Ù³ëÝÇÏÝ»ñ ï/ï³ñÇ 23.3 23.3 - Ý³íÃ³ÙÃ»ñù 0.47 0.47 - ÂÎä20 3.73 3.73

6 Üáëñ³óÙ³Ý ÙÇçÇÝ µ³½Ù³å³ïÇÏÁ ³Ý·³Ù 16 167 Ø³ùáõñ çñÇ å³ÛÙ³Ý³Ý³Ï³Ý Í³í³ÉÁ,

áñÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ Ñáëù³çñ»ñÇ ÙÇÝã¨ êÂÎ Ýáëñ³óáõÙÁ (íÝ³ë³Ï³ñáõÃÛ³Ý ÇÝ¹»ùë)

ÏÙ3/ ï³ñÇ 0.0015 0.0015

50

NN Á/Ý




1 2 3 4 58 îÝï»ëáõÃÛ³ÝÁ Ñ³ëóí³Í ïÝï»ë³Ï³Ý

íÝ³ëÝ»ñÁÙÉÝ.¹ñ³Ù

ï³ñÇ0.68 0.68

9 Î³åÇï³É Ý»ñ¹ñáõÙÝ»ñÁ ÙÉÝ.¹ñ³Ù - 16/ /հայտարարում նշված են ջրապահպան միջոցառումներից հետո ցուցանիշները

1 2 3 4 5ú¹

1 æ»éáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·»ñÇó ³ñï³Ý»ïíáÕ íÝ³ë³Ï³ñ ÝÛáõÃ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Ý³ÏÁ, ³Û¹ ÃíáõÙª

ï/ï³ñÇ 19.78 2.75

Îáßï, ³Û¹ ÃíáõÙª ï/ï³ñÇ 1.9 -Î³ËÛ³É Ù³ëÝÇÏÝ»ñ ï/ï³ñÇ 1.9 -¶³½³ÝÙ³Ý, ³Û¹ ÃíáõÙª ï/ï³ñÇ 17.88 2.75ÌÍÙµ³ÛÇÝ ³ÝÑÇ¹ñÇ¹ ï/ï³ñÇ 11.38 -²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ ï/ï³ñÇ 6.13 1.95²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ ï/ï³ñÇ 0.37 0.8²ÛÉ ³ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÁ ï/ï³ñÇ - -

2 ²íïáïñ³ÝëåáñïÇó ÙÃÝáÉáñï ³ñï³Ý»ïíáñ íÝ³ë³Ï³ñ ÝÛáõÃ»ñÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ù³Ý³ÏÁ, ³Û¹ ÃíáõÙª

ï/ï³ñÇ 74.785 116.894

²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ ï/ï³ñÇ 63.66 99.44²ÍË³çñ³ÍÇÝÝ»ñ ï/ï³ñÇ 7.3 11.61²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ ï/ï³ñÇ 3.825 5.844

3 Î³Ãë³Û³ïÝ»ñÇó ÙÃÝáÉáñï ³ñï³Ý»ïíáÕ ·áõÙ³ñ³ÛÇÝ µ»ñí³Í ³ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÁ (íÝ³ë³Ï³ñáõÃÛ³Ý ÇÝ¹»ùë HBÓ»éÝ)

ÏÙ3/ï³ñÇ251.59 20.65

4 ¶áõÙ³ñ³ÛÇÝ µ»ñí³Í ³ñï³Ý»ïáõÙÁ ³íïáïñ³ÝëåáñïÇó (íÝ³ë³Ï³ñáõÃÛ³Ý ÇÝ¹»ùë HBï)

ÏÙ3/ï³ñÇ 189.85 295.35

5 êÂÎ-Ý»ñÇ ÝáñÙ»ñÇÝ Ñ³ëÝáõÙ êÂÎ ÙÇ³íáñÎ³ËÛ³É Ù³ëÝÇÏÝ»ñ (÷áßÇ) êÂÎ ÙÇ³íáñ 0.4 0.4ÌÍÙµ³ÛÇÝ ³ÝÑÇ¹ñÇ¹ êÂÎ ÙÇ³íáñ 0.04 0.04²½áïÇ ûùëÇ¹Ý»ñ êÂÎ ÙÇ³íáñ 0.04 0.024²ÍË³ÍÝÇ ûùëÇ¹ êÂÎ ÙÇ³íáñ 0.08 0.35

6 æ»éáõóÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Ç ³ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇó ·ÛáõÕÇ û¹³ÛÇÝ ³í³½³ÝÇ ³Õïáïí³ÍáõÃÛ³Ý Ñ»ï¨³Ýùáí ïÝï»ëáõÃÛ³ÝÁ Ñ³ëóí³Í íÝ³ëÁ

Ñ³½.¹ñ³Ù ï³ñÇ

540.9 23.3

7 ÜáõÛÝÁ ³íïáïñ³ÝëåáñïÇ ³ñï³Ý»ïáõÙÝ»ñÇó

Ñ³½.¹ñ³Ù ï³ñÇ

2018.4 3137.7

ÐáÕ»ñ ¨ Ã³÷áÝÝ»ñ1 î³ñ³ÍùÇ Ï³Ý³ã³å³ïáõÙ Ñ³ 23.66 47.542 ¶ÛáõÕÇ ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ ï³ñ³ÍùÇó

Ï³Ý³ã³å³ïÙ³Ý %-Á% 57.4 60.8

3 Ø»Ï Ù³ñ¹áõÝ ÁÝÏÝáÕ Ï³Ý³ã³å³ï ï³ñ³ÍùÁ

Ù2/Ù³ñ¹ 294.3 452.7

4 ¶ÛáõÕÇ ë³ÝÇï³ñ³Ï³Ý Ù³ùñáõÙÁª Ã³÷áÝÝ»ñÇ Ñ³í³ùáõÙÁ ¨

ï/ï³ñÇ 160.8 208

51

1 2 3 4 5ï»Õ³÷áËáõÙÁ²ÕÙáõÏÇ ÝáñÙ³Ý µÝ³Ï»ÉÇ ·áïáõÙ դԲԱ 45-55 45-55²ÕÙáõÏÁ µÝ³Ï»ÉÇ ·áïáõÙ դԲԱ 42 45

II-8. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԻՆԺԵՆԵՐԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԵՒ ԱՐՏԱԿԱՐԳ ԻՐԱՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

ՆերածությունԳլխավոր հատակագծի մշակման հիմնական նպատակը, տարածքային

պլանավորման միջոցով, գյուղական համայնքի համար բարենպաստ կենսամիջավայրի ձևավորման ու կայուն զարգացման համար անհրաժեշտ նախադրյալների ստեղծումն է:

Գյուղական համայնքի տարածքի ինժեներա-երկրաբանական նախապատրաստումը, տարերային և տեխանծին վտանգավոր երևույթներից պաշտպանությունը, ինչպես նաև քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներա-տեխնիկական միջոցառումների ՀՀ բնական և տեխնածին վտանգավոր երևույթներից (այդ թվում՝ երկրաշարժից) տարածքների պաշտպանությանն ուղղված սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացում՝ համաձայն ՀՀ կառավարության 2012 թվականի փետրվարի 9-ի ՙՀայաստանի Հանրապետության կառավարության 1999 թվականի հունիսի 10-ի N 429 որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու մասին՚ N 138-Ն որոշմամբ սահմանված ՀՀ տարածքում սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման համալիր ծրագրով նախատեսված միջոցառումների 2.1.4., 3.3.1., 3.3.2.,3.3.5.,3.12 կետերի, որոնք նպատակաուղղված են բնակավայրի տարածքում անվտանգ, բարենպաստ, կայուն կենսամիջավայրի ձևավորման ապահովմանը:

Ընդհանուր բնութագիրըՊարույր Սևակ համայնքը գտնվում է Արարատի մարզի Արարատի

տարածաշրջանում:Բնակավայրը գտնվում է ծովի մակարդակից 1185 -1230 մետր բարձրության

վրա:Հեռավորությունը մարզկենտրոնից 43 կմ է, մայրաքաղաքից` 100 կմ։Համայնքը գտնվում է սահմանամերձ գոտում։

Վտանգավոր բնական երևույթներՀՀՇՆ II-6.02-2006 ՙՍեյսմակայուն Շինարարություն Նախագծման Նորմեր՚

նորմատիվային փաստաթղթում ներկայացված սեյսմիկ գոտևորման քարտեզը, ըստ որի ուսումնասիրվող տարածքը գտնվում է երկրորդ սեյսմիկ գոտու մեջ: Այդ գոտուն համապատասխանում է 0.3g հորիզոնական արագացման արժեքը: Տարածքում սեյսմիկ վտանգը, ըստ 1998 թ. ՀՀ կառավարությանն առընթեր ՍՊԱԾ-ում կազմված և ընդունված սեյսմիկ շրջանացման հավանականային գնահատմամբ մշակված քարտեզի, կազմում է 0.3 g (7-9 բալ՝ ըստ MSK-64 սանդղակի)։

Տեխնածին վտանգներՈւսումնասիրված տարածքում ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները

ներկայացված են մակերևութային համատարած լվացումով մակերևութային տեղումներով:

Համայնքի համար վտանգ է ներկայացնում Զանգակատուն (Սովետաշեն) ջրամբարը։ Համայնքի տարածքում պայթյունավտանգ, վնասակար անտանետումներով և քիմիական վտանգավոր օբյեկտներ չկան։

52

Համայնքում տեխնածին արտակարգ իրավիճակների օջախներ են համարվում`

- կոմունալ, կենցաղային գազատարները,- խմելու ջրագծերը, էներգամատակարարման համակարգերը.Տեխնածին արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու համար անհարժեշտ

է՝- գյուղական համայնքի համար կառուցել կենցաղային և

արդյունաբերական կեղտաջրերի կենսաբանական մաքրման կայան և ապահովել դրա արդյունավետ աշխատանքը.

- ապահովել գյուղական համայնքի կոմունալ, կենցաղային գազատարների, խմելու ջրագծերի, էներգամատակարարման գծերի, ճանապարհների անխափան աշխատանքը՝ ժամանակին կատարելով դրանց պլանային նախազգուշական վերանորոգման պրոֆիլակտիկ աշխատանքները.

- բենզա-գազալիցքավորման կայանները տեղակայել գոյություն ունեցող նորմերի համաձայն.

- արտակարգ իրավիճակներում գյուղական համայնքի բնակչության նվազագույն կարիքները բավարարելու նպատակով ստեղծել խմելու ջրի պահուստային պաշարներ.

- կատարելագործել բնակչության պաշտպանության ապաստարանները, նախատեսել նորերը.

- բարձրացնել էլեկտրաէներգետիկ համակարգերի հուսալիությունը՝ բացառելով բնակչության էլեկտրամատակարարման երկարատև անջատումները.

- բնակարանների գազով տաքացման համար օգտագործել այնպիսի վառարաններ, որոնք ունեն գազի այրման արգասիքների երաշխավորված հեռացման հնարավորություն:

Նախագծի հիմնական դրույթները- Արտակարգ իրավիճակներում համայնքի տարածքի ռացիոնալ

օգտագործման և կենսագործունեության կայունության բարձրացման համար նախագծում նախատեսված է տարբեր ֆունկցիոնալ գոտիների և համայնքի տրանսպորտային ցանցի մանրամասն լուծումներ:

- Փողոցների նախագծային լայնությունը, կարմիր գծերում, ընդունված է նվազագույնը 3.0 մ, որպեսզի շենքերի և կառույցների փլուզման դեպքում ապահովվի փրկարարական ստորաբաժանումների մոտեցումը:

- Ինժեներական հաղորդակցության ուղիների նախագծման հիմքում դրված է համայնքի կենսագործունեության հուսալի ապահովումը, ինչպես խաղաղ, այնպես էլ արտակարգ իրավիճակներում:

- Նախատեսված է համայնքի կենտրոնացված ազդարարման համակարգի վերականգնում:

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի հակաճառագայթային թաքստոցները և ապաստարանները

Պարույր Սևակ գյուղական համայնքում ապաստարաններ և հակաճառագայթային թաքստոցներ նախկինում չեն նախատեսվել: Բնակչության պատսպարումը նախատեսված է սեփական տների նկուղային և առաջին հարկերում:

Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պատսպարումն իրականացվում է հետևյալ պաշտպանական կառույցներում`

ա) ստորգետնյա հատուկ շինություններ` ապաստարաններ, թաքստոցներ (հակաճառագայթային, պարզագույն, նկուղներ, կիսանկուղներ, խորացված տարածքներ,).

բ) բնակելի ֆոնդի տարածքներ (առաջին հարկի տարածքներ` հարմարեցված որպես հակաճառագայթային թաքստոցներ, նկուղներ, կիսանկուղներ):

Բնակչության պատսպարման համալիր միջոցառումներն ընդգրկում են`

53

ա) պաշտպանական կառույցների վաղօրոք շինարարությունը.բ) պաշտպանական կառույցների պահպանումը պատրաստ վիճակում.գ) պաշտպանական կառույցների նպատակային օգտագործման

կազմակերպումը.դ) արագ կառուցվող ապաստարանների և հակաճառագայթային

թաքստոցների շինարարության կազմակերպումն ու ապահովումը պատերազմի սպառնալիքի ժամանակ:

Պաշտպանական կառույցների համակարգը, որն ապաստարանների և թաքստոցների ամբողջություն է, կախված պաշտպանական կառույցների տեղակայման վայրից և նշանակությունից, ապահովում է բնակչության պատսպարումը`

ա) ապաստարաններում`բ) նկուղային և այլ խորացված տարածքներում, հանքախորշերում,

պատսպարման նպատակով նախատեսված շենքերի և շինությունների առաջին հարկերում, պարզագույն թաքստոցներում` մնացած բնակչությանը:

Խաղաղ ժամանակ, պաշտպանական կառույցները, համաձայն քաղաքացիական պաշտպանության ինժեներատեխնիկական միջոցառումների նորմերի պահանջների, կարող են օգտագործվել տնտեսական նպատակներով, որի ժամանակ պետք է ապահովվի շինությունների և կառուցվածքների պահպանությունն ավերածությունից ու խոնավությունից և պաշտպանական կառույցները պատսպարվողների ընդունման համար ժամանակին պատրաստականության բերումը:

Պաշտպանական կառույցները տարբերվում են կառուցման ժամկետներով`ա) խաղաղ ժամանակ կառուցվող ապաստարաններ և

հակաճառագայթային թաքստոցներ.բ) պատերազմի սպառնալիքի ժամանակ կառուցվող պաշտպանական

կառույցներ` արագ կառուցվող ապաստարաններ, արագ կառուցվող թաքստոցներ, պարզագույն թաքստոցներ:

Արագ կառուցվող ապաստարանները և թաքստոցները կառուցվում են ամենասեղմ ժամկետներում` առավելագույնս օգտագործելով առկա հավաքովի կառուցվածքներն ու նյութերը, պարզեցված սարքավորումները:

Արագ կառուցվող պաշտպանական կառույցների տեղակայման վայրը և թիվը որոշվում են քաղաքացիական պաշտպանության մարմինների կողմից` ելնելով խաղաղ ժամանակ դրանցով բնակչության փաստացի ապահովվածությունից:

Պարզագույն թաքստոցները կառուցվում են արտակարգ իրավիճակների ու պատերազմի սպառնալիքի ժամանակահատվածում բնակչության այն մասի համար, որն ապահովված չէ պաշտպանական կառույցներով, որոնց շինարարության պլաններն ու ժամանակացույցերը վաղօրոք մշակվում են արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության մարմինների կողմից:

Պարզագույն թաքստոցների կառուցման բոլոր աշխատանքները համապատասխանեցվում են արագ կառուցվող շինությունների շինարարության, ինչպես նաև բնակչության տարահանման պլաններին:

Բնակչության ազդարարումը և իրազեկումըՀամայնքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման սպառնալիքի և

ծագման դեպքում բնակչությանն ազդարարելու մասին որոշումներն ընդունվում են՝

ա) համայնքային նշանակության արտակարգ իրավիճակների դեպքում՝ համայնքի ղեկավարը,

54

բ) ռազմական դրության ժամանակ, հակառակորդի հարձակման սպառնալիքի կամ հանկարծակի հարձակման դեպքում՝ լիազոր մարմնի օպերատիվ ծառայությունը, ՀՀ պաշտպանության նախարարության հակաօդային պաշտպանության և ավիացիայի միացյալ հրամանատարական կետից ստացված տեղեկատվության հիման վրա։

Համայնքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման սպառնալիքի և ծագման դեպքում բնակչության ազդարարումն իրականացնում են՝

ա) համայնքային նշանակության արտակարգ իրավիճակների դեպքում՝ համայնքի ղեկավարը,

բ) ռազմական դրության ժամանակ, հակառակորդի հարձակման սպառնալիքի կամ հանկարծակի հարձակման դեպքում՝ լիազոր մարմնի ծառայությունը։

Համայնքում բնակչության պաշտպանության միջոցառումների ընթացքում կապը կազմակերպվում է գերկարճալիք ու կարճալիք, ինչպես նաև բջջային, քաղաքային և ուղիղ հեռախոսակապի միջոցով։

Ազդանշանը տրվում է շչակների միջոցով, 3 րոպե անընդմեջ տևողությամբ։ Բնակչության հետագա գործողությունների վրեաբերյալ հաղորդագրությունները տրվում են հեռուստատեսությամբ և ռադիոյով։ Անհրաժեշտության դեպքում ազդարարման գործընթացին մասնակցում են նաև ոստիկանության շարժական ուժերն ու միջոցները։

Գյուղական համայնքի բնակչության պատսպարումըԲնակչության կազմակերպված և ժամանակին պատսպարման համար

պետական կառավարման տարածքային, տեղական ինքնակառավարման մարմինները, կազմակերպությունների ղեկավարներն արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության մարմինների հետ համատեղ անցկացնում են բնակչության, աշխատողների և ծառայողների պաշտպանական կառույցներին ամրագրման միջոցառումներ:

Պաշտպանական կառույցների մուտքի վրա կախվում են ցուցատախտակներ, իսկ դեպի պաշտպանական կառույցներ տանող շարժական երթուղիների վրա` ցուցանշաններ:

Պաշտպանական կառույցների սպասարկման և պատսպարման կազմակերպման նպատակով դրանց կից ստեղծվում են փրկարար ուժեր (սպասարկող խմբեր և օղակներ), որոնց անձնակազմը պարտավոր է`

ա) ապահովել պաշտպանական կառույցների նախապատրաստումը պատսպարվողների ընդունման համար.

բ) հետևել պաշտպանական կառույցները պատսպարվողներով լրացման և շահագործման ընթացքին.

գ) իմանալ շահագործման և անվտանգության տեխնիկայի կանոնները պաշտպանական կառույցների բոլոր սարքավորումների շահագործման դեպքում.

դ) կազմակերպել պատսպարվող բնակչության սնումը, բժշկական ապահովումը:

Ապաստարանները և թաքստոցներն սպասարկող խմբերի և օղակների կազմում կարող են ներգրավվել բոլոր աշխատունակ մարդիկ:

Պաշտպանական կառույցներում բնակչության պատսպարումը տեղի է ունենում քաղաքացիական պաշտպանության ազդանշաններով`

ա) շչակի ընդհատվող հնչեցման դեպքում (ՙՕդային տագնապ՚ ազդանշան) բնակչությունն անմիջապես պատսպարվում է պաշտպանական կառույցներում.

բ) շչակի անընդհատ հնչեցման դեպքում (ՙՈւշադրություն բոլորին՚ ազդանշան) բնակչությանը պարտավոր է միացնել հեռուստացույցները և ռադիոընդունիչները, որոնցով արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության մարմինների կողմից տրվում են հաղորդագրություններ տեղանքի քիմիական կամ ճառագայթային վարակի սպառնալիքի կամ դրա

55

առաջացման և բնակչության գործողությունների մասին, ու գործում համաձայն այդ հաղորդագրությունների:

Համապատասխան ազդանշան ստանալով` պաշտպանական կառույցներն սպասարկող խմբերի և օղակների անձնակազմերը բերվում են պատրաստականության և, ժամանելով իրենց աշխատատեղերը, պաշտպանական կառույցները պատրաստում են պատսպարվողների ընդունման համար:

Պետական կառավարման տարածքային, տեղական ինքնակառավարման մարմիններն արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության մարմինների հետ համատեղ կազմակերպում են բնակչության պատսպարման համալիր միջոցառումներ:

Պաշտպանական կառույցներում բնակչության պատսպարումն իրականացվում է նախապես մշակված և հաստատված ամրագրման պլանների համաձայն:

Աշխատանքային հերթափոխի աշխատողներն ու ծառայողներն օբյեկտների համապատասխան պաշտոնատար անձանց ղեկավարությամբ զբաղեցնում են պաշտպանական կառույցները` համաձայն օբյեկտի արտակարգ իրավիճակների և քաղաքացիական պաշտպանության պետի կողմից նախապես մշակված պլանների:

Հասարակական վայրերում գտնվող բնակչությունը պատսպարվում է ըստ գտնվելու վայրի` պաշտպանական կառույցներում օգտագործելով մետրոպոլիտենը, ստորգետնյա անցումները, շենքերի և այլ կառույցների առաջին հարկերը:

Պաշտպանական կառույցներով չապահովված բնակչությունը մասնակցում է պարզագույն թաքստոցների կառուցմանը, հետագայում դրանցում պատսպարվելու նպատակով` համաձայն պետական կառավարման տարածքային և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարների կողմից հաստատված պլանի:

Պաշտպանական կառույցները բերվում են պատրաստականության` պատսպարվողների ընդունման համար ազդանշան տալու պահից սկսած 12 ժամվա ընթացքում, իսկ օբյեկտներում, որոնք գտնվում են մշտական պատրաստականության վիճակում, անմիջապես:

Պաշտպանական կառույցներում տեղավորվում են կազմակերպված և արագ` կառույցի պարետի (ավագի) ցուցումով: Քաղաքացիական պաշտպանության ազդանշանից հետո համապատասխան մարմինների կողմից նախօրոք նշված ժամանակն սպառվելուն պես պաշտպանական կառույցներում մարդկանց տեղավորումը դադարեցվում է, դռները փակվում են:

Պաշտպանական կառույցներում անհրաժեշտ է խստորեն պահպանել սահմանված ռեժիմն ու կարգը: Պատսպարվողները պարտավոր են անվերապահորեն կատարել պարետի (ավագի) և հերթապահների բոլոր կարգադրությունները:

Ապաստարանների մակերեսների հաշվարկ` ըստ խմբերի

N Բնակչության խմբեր

Ներկա ժամանակահատվածում

Հաշվարկային ժամկետում

ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ

ԹՎԱՔԱ-ՆԱԿԸ

(գոյություն ուն,)

Ապաստարանների

անհրաժեշտ մակերեսը, մ2

ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ

ԹՎԱՔԱ-ՆԱԿԸ

(հեռ,)

Ապաստարան-ների

անհրաժեշտ մակերեսը, մ2

1 2 3 4 5 61. Նախադպրոցակ

ան տարիքի երեխաներ`

161 194 210 252

56

իրենց խնամակալների հետ

2. Համայնքի մնացած բնակչությունը

643 483 840 630

Ընդամենը 804 677 1050 882Ծանոթագրություն`

- անհրաժեշտ ծավալով ապաստարանների ընդհանուր մակերեսը հաշվարկվել է գործող նորմաների համաձայն: Նախատեսվող մակերեսների չափերում, հաշվի են առնվել նաև սանիտարական, պահեստային և այլնի համար նախատեսվող անհրաժեշտ օժանդակ մակերեսները:

Բնակչության տարահանումըՀամայնքում տարահանում կարող է իրականացվել հետևյալ դեպքերում.

ա) ուժեղ երկրաշարժի հետևանքով ավերված և բնակվելու համար վտանգավոր բնակավայրերից,

բ) Տարերային, տեխնածին կամ էկոլոգիական աղետների և այլ բնույթի վթարների դեպքում։

Տարահանումն իարականացվում է համաձայն ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված պլանի (գաղտնի)։

Բնակչության տարահանման ձևերն ու միջոցները Բնակչությունը կարող է տարահանվել հետիոտն շարասյուներով կամ

տրանսպորտային միջոցներով՝ ավտոշարասյուներով, երկաթուղային շարժակազմերով և ջրային տրանսպորտով:

Առանձին դեպքերում տարահանման համար Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կարող են տրամադրվել նաև օդային տրանսպորտային միջոցներ:

Տարահանման համար տրամադրվող տրանսպորտային միջոցների հատկացումն ու վառելիքաքսուքային նյութերով ապահովումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Տարերային, տեխնածին կամ էկոլոգիական աղետների և այլ բնույթի վթարների դեպքում ընդհանուր կամ մասնակի տարահանման մասին որոշում ընդունում են հանրապետական գործադիր մարմինների ղեկավարները` իրենց համակարգի աշխատողների համար, Հայաստանի Հանրապետության մարզպետները` մարզի բնակչության համար, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ղեկավարները` համայնքի բնակչության համար և կազմակերպությունների ղեկավարները` իրենց աշխատողների համար: Նրանց բացակայության դեպքում՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով նրանց փոխարինող անձինք: Պատերազմական գործողությունների ժամանակ օգտագործվող զենքի տեսակների կիրառման կամ դրա սպառնալիքի դեպքում տարահանման մասին որոշում ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը, իսկ հակառակորդի հանկարծակի հարձակման դեպքում՝ պետական կառավարման տարածքային, տեղական ինքնակառավարման մարմինները և տվյալ տարածքի կայազորի պետը՝ իր իրավասության սահմաններում:

Բնակչության տարահանման պլանավորումը և կազմակերպումը, տարահանված բնակչության տեղաբաշխումը ու բազմակողմանի կենսաապահովումը և արտակարգ իրավիճակների վերացումից հետո նրա վերադարձը մշտական բնակության վայրերն իրականացնում են պետական կառավարման տարածքային և տեղական ինքնակառավարման մարմինները` տարահանման հանձնաժողովների միջոցով:

Տարահանման հանձնաժողովները նախապես որոշում և տարահանման միջոցառումներին մասնակցող կազմակերպություններին տեղեկացնում են տարահանումն իրականացնող մարմինների, տարահանման և ընդունման

57

հավաքակայանների, կարճաժամկետ տեղակայման կետերի, երկարատև բնակության կետերի գտնվելու վայրի մասին:

Տարահանման միջոցառումները կանոնակարգվում են նախապես մշակված տարահանման պլաններով, որոնք ներառում են`

1) բնակչության տարահանման անցկացման կարգն ու ժամկետները, տարահանման համար տրամադրվող ուժերն ու միջոցները, տարահանման երթուղին.

2) տարահանման և ընդունման հավաքակայաններում աշխատանքների կազմակերպումը.

3) տարահանման հաշվարկը՝ ըստ տրանսպորտային տեսակների ու տարահանման երթուղիների.

4) ընդունող բնակավայրերում տարահանվողների տեղաբաշխման կազմակերպման և սնունդով ապահովման կանոնակարգը.

5) նյութական և մշակութային արժեքների դուրսբերման կարգը:Բնակչության տարահանման պլանները մշակում են տարահանման

համապատասխան հանձնաժողովները՝ Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ իրավիճակների նախարարության հետ համատեղ:

Տարահանման հավաքակայաններն ստեղծվում են հանրակրթական և հասարակական կազմակերպությունների տարածքներում, ապահովվում կապի միջոցներով, բուժսպասարկման կետով, մոր ու մանկան և հանգստի սենյակներով: Տարահանման երթուղիները ճշգրտվում են տարահանման հավաքակայաններում:

Բնակչության տարահանումն իրականացվում է տարահանման հավաքակայաններից, որտեղ տարահանման ազդանշան (հրահանգ) ստանալու դեպքում ժամանում են տարահանվողները:

Արտակարգ իրավիճակների կանխարգելիչ միջոցառումներԻրականացվում են նախապես և ուղղված են արտակարգ իրավիճակների

առաջարման ռիսկը նվազագույնի հասցնելուն, իսկ դրա առաջարման պարագայում՝ մարդկանց առողջության պահպանմանը, շրջական բնական միջավայրին պատճառվող վնասի և նյութական կորուստների չափերի նվազեցմանը։

Արտակարգ իրավիճակների կանխարգելիչ միջոցառումների հիմնական պահանջներն են՝

ա)բնակավայրերի, գործառական այլ տարածքների գլխավոր հատակագծերում և գոտևորման նախագծերում վտանգավոր ձեռնարկությունների ու արտադրությունների նպատակահարմար տեղաբաշխումը՝ բնակչության պաշտպանության տեսանկյունից.

ա) կենսապահովման օբյեկտների անխափան աշխատանքի ապահովումը,բ) արտակարգ իրավիճակների կանխումն ու հնարավոր հետևանքների

նվազեցումը,գ) հրդեհային անվտանգության բարձրացումը։Հրդեհային անվտանգությունԲնակավայրը պետք է ապահովված լինի հրդեհային պահպանությամբ,

հակահրդեհային ջրամատակարարմամբ, շենքերին շինություններին հերող մշտական գործող ճանապարհներով, կապի միջոցներով՝ համաձայն հակահրդեհային նորմատիվ փաստաթղթերի պահանջների։

Հրդեհային անվտանգության բնագավառում համայնքի՝ պետության պատվիրակած լիազորություններն են՝

1. հրդեհների կանխման և հնարավոր հետևանքների նվազեցման ուղղությամբ միջոցների ձեռնարկումը,

2. հրդեհային անվտանգության միջոցառումների կատարման, կազմակերպման և իրականացման աշխատանքներին աջակցելն ու օգնելը։

Հրդեհային անվտանգության բնագավառում համայնքի կամավոր լիազորություններն են՝

58

1. հրդեհային անվտանգության ապահովման միջոցների ու կանոնների ուսուցումը բնակիչներին և նրանց ընդգրկումը հրդեհների կանխման ու հրդեհաշիջման աշխատանքներում,

2. հրդեհային պահպանության հասարակական միավորումների գործունեությանն աջակցելը,

3. հրդեհային անվտանգության ապահովման նկատմամբ հասարակական վերահսկողության կազմակերպումը,

4. հակահրդեհային իրավիճակի վատթարացման դեպքում անհրաժեշտ ռեժիմի ապահովումը։

Համայնքին ներկայացվող հրդեհային անվտանգության պահանջներն են.ա) Կազմակերպությունների, շենքերի, շինությունների, բաց պահեստների,

ինչպես նաև շենքերին կից հակահրդեհային միջտարածությունները պետք է ժամանակին մաքրվեն հրդեհավտանգ թափոններից,

բ) Շենքերի, շինությունների միջտարածությունները չեն կարող օգտագործվել նյութերի, սարքավորումների, տարաների պահեստավորման, ավտոտրանսպորտային տեխնիկային կայանման, շենքերի, շինությունների կառուցման համար,

գ) Շենքերի, շինությունների, բաց պահեստների հարդեհաշիջման համար նախատեսված ջրաղբյուրների, անշարժ հրդեհային սանդուղքների, հրդեհային գույքի մոտեցման ճանապարհները և անցումները պետք է միշտ ազատ լինեն։ Վերակառուցման նպատակով ճանապարհների փակման դեպքում, ջրային աղբյուրներին մոտենալու կամ այդ հատվածով անցնելու նպատակով պետք է տեղադրվեն շրջանցման ուղղությունը ցույց տվող ցուցանակներ։

դ) Ժամանակավոր շինությունները, կրպակները, տաղավարները պետք է տեղադրվեն շենքերից և շինություններից 15 մետրից ոչ պակաս հեռավորության վրա կամ հակահրդեհային պատի մոտ (բացառությամբ իրավական ակտերով սահմանված պահանջվող՝ ավելի մեծ հակահրդեհային միջտարածության)։ Առանձին բլոկ-կոնտեյներային շենքերը թույլատրվում է տեղադրել խմբերով, յուրաքանչյուր բլոկում 10-ից ոչ ավելի կոնտելներ, որոնց գումարային մակերեսը չպետք է գերազանցի 800 մ2։ Այդ շենքերի խմբերից մինչև շինությունները, առևտրվական տաղավարները և օբյեկտները հեռավորությունը չպետք է լինի 15 մ-ից պակաս։

ե) Հակահրդեհային միջտարածություններում արգելվում է կրակ վառելու միջոցով թափոններ ոչնչացնել։ Թափոնների ոչնչացումը կատարվում է հատուկ հարմարեցված վայրում։

զ) Հակահրդեհային ջրաղբյուրները, շենքերի և շինությունների մուտքերը արագ ի հայտ բերելու նպատակով, օբյեկտների այդ տարածքները պետք է ապահովված լինեն լուսավորությամբ։

է) Բնակելի տների, ամառանոցային ավանների, հասարակական շենքերի տարածքի չհսկվող հրապարակներում, բակերում չի թույլատրվում պահել դյուրավառ հեղուկներ և գազեր։

ը) Ամառային ամիսների կայուն չոր, շոգ և քամոտ եղանակի պայմաններում բնակավայրում, կազմակերպությունում, ամառանոցային ավաններում խարույկների վառումը, հրդեհավտանգ աշխատանքների իրականացումը կարող է ժամանակավորապես դադարեցվել։

թ) Հրդեհի դեպքում հրշեջ պահպանությանը հաղորդելու համար համայնքը և առանձին տեղաբաշխված օբյեկտները պետք է ունենան սարքին հեռախոսային, ռադիո կամ կապի այլ միջոցներ։

59

II-9. ՀՀ Արարատի մարզի Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի հիմնական տեխնիկատնտեսական ցուցանիշները*

ՑուցանիշներըՉափմա

նմիավոր

ը

Գոյություն

ունեցողՀեռանկարային

1. 2. 3. 4.ՏարածքըՀամայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված հողերի ընդհանուր մակերեսը

հա 8132.67 8132.67ընդամենը, այդ թվում՝Բնակավայրի հողեր, որից. հա 41.17 78.14բնակելի կառուցապատման - ‘’ - 26.29 48.58հասարակական կառուցապատման - ‘’ - 3.34 10.01խառը կառուցապատման - ‘’ - - -Ընդհանուր օգտագործման հողեր, այդ թվում. - ‘’ - 7.69 11.53ընդհանուր օգտագործման կանաչապատ տարածքներ - ‘’ - - 3.84Այլ հողեր - ‘’ - 3.85 8.02Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության հողեր - ‘’ - 19.5 19.5Արդյունաբերական օբյեկտների - ‘’ - - -գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների - ‘’ - 0.15 0.15պահեստարանների - ‘’ - 19.35 19.35ընդերքի օգտագործման - ‘’ - - -Էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի կոմունալ ենթակառուցվածքների հողեր, որից - ‘’ - 15.5 16.0էներգետիկայի - ‘’ - - -կապի - ‘’ - - -տրանսպորտի - ‘’ - 15.5 15.5կոմունալ ենթակառուցվածքների - ‘’ - - 0.5Հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր, որից՝ - ‘’ - 1231.9 1232.9Բնապահպանական (արգելավայրեր) - ‘’ - 1199 1199առողջարարական նպատակներով նախատեսված - ‘’ - - -հանգստի համար նախատեսված - ‘’ - - -պատմական և մշակութային - ‘’ - 32.9 33.9Հատուկ նշանակության - ‘’ - - -Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր , որից - ‘’ - 6798.5 6760.53Անտառային հողեր - ‘’ - - -Ջրային հողեր - ‘’ - 26.1 25.6Պահուստային տարածքներ - ‘’ - - -

Դեմոգրաֆիական տվյալներ բնակչության թիվը

հազ. մարդ 0.804 1.05

բնակչության խտությունը մարդ/հա

բնակչության տարիքային կազմը, այդ թվում՝ մարդմինչև 15 տարեկան երեխաներ - ‘’ - 530 689

60

աշխատունակ հասակի բնակչություն - ‘’ - 247 321թոշակառու բնակչություն 27 40Բնակչության մշակութակենցաղային սպասարկման հիմնարկությունների համակարգըմանկական նախադպրոցական հիմնարկներ տեղ 100 120դպրոց տեղ 600 600հիվանդանոցներ մահճա-

կալ -պոլիկլինիկաներ հերթում

հաճախում

-

Տրանսպորտային սպասարկումը

ՈՒղևորատար հասարակական տրանսպորտի գծերի երկարությունը, այդ թվումԱվտոբուս, միկրոավտոբուս կմՃոպանուղիՄայրուղային ճանապարհների և փողոցների երկարությունը (ընդամենը)

կմ 1.75Փողոցաճանապարհային ցանցի խտությունը կմ/կմ2 0.15 0.2համայնքային կառուցապատման սահմաններում

հատ

Ինժեներական սարքավորումներ և բարեկարգումԸնդհանուր ջրապահանջը** մ3/օր - 273.3- տնտեսական – խմելու նպատակով “-“ - 157.5- արտադրական կարիքների համար “-“ - 23.6

Ջրամատակարարման համակարգի գլխամասային կառույցների հզորությունը

մ3/օր ՈՒրցալանջ

գյուղից եկող

կապտաժներ

ՈՒրցալանջ

գյուղից եկող

կապտաժներ

ԿՈՅՈՒՂԻԿեղտաջրերի ընդհանուր ելքը (ընդամենը), այդ թվում՝

մ3/օր178.7

ԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ԿՈՅՈՒՂԻ “-“ - 157.5արտադրական կոյուղի “-“ - 21.2

250Կոյուղու մաքրման կայանի արտադրողականությունը “-“ -

ԷլեկտրամատակարարումԷլեկտրաէներգիայի գումարային օգտագործումը այդ թվում՝

հազ.կվտ. ժամ/տարի

- 1446.3

արտադրական օբյեկտների կարիքների համար

“-“ - 149.6կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար “-“ - 997.51 մարդու կողմից տարեկան էլեկտրաէներգիայի օգտագործումը

կվտ/ժամ տարի

- 950

61

ՋերմամատակարարումԲնակավայրի վառելիքային հաշվեկշռում գազի տեսակարար կշիռը

տոկոս - 100Ջերմամատակարարում

Գազի օգտագործումը (ընդամենը), այդ թվում

հազ. մ3/տարի - 231.0

Կենցաղային աղբի ծավալը հազ.տ.Շրջակա միջավայրի պահպանությունը տարի 0.1608 0.208Սանիտարապաշտպանիչ գոտիներ աղտոտվածության աղբյուրներից, աղմուկի ներգործությունից (ընդամենը) այդ թվում՝ կանաչապատում հա - 1.0Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մակարդակը

հա ՍԹԽ-ի սահմաններում

ՍԹԽ-ի սահմաններում

Ջրային ավազանի աղտոտվածության մակարդակը

% սահմ. թույլատ. խտ.-ից (ՍԹԽ)

ՍԹԽ-ից բարձր 10 %


Հողի և ընդերքի աղտոտվածության մակարդակը

“-“ ՍԹԽ-ի սահմաններում


Աղմուկի ազդեցության մակարդակը “-“ 60-70 55

62

II-10. Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի հիմնադրույթների իրականացման առաջնահերթ միջոցառումներ

Գյուղի տարածքի գոտիավորման նախագծի հիմնադրույթների իրականացում:

Ջրամատակարարման ցանցի վերակառուցում և արդիականացում: Կոյուղու ցանցի կառուցում, կոյուղու մաքրման կայանի կառուցում: Քաղաքի բաց ցամաքուրդային ցանցի արդիականացում Աղբավայրի նախատեսում սանիտարական պահպանման նորմերի

ապահովմամբ: Հաշվի առնելով տրանսպորտային, ինժեներական, տեխնիկական

ենթակառուցվածքների տարածքային ընդհանրությունը և ինժեներական նախապատրաստման միջոցառումների իրականացման նպատակահարմարությունը, առաջարկվում է դիտարկել հարակից համայնքների հետ միջհամայնքային միավորման ստեղծման հնարավորությունը:

Գլուխ III. ՀՈՂԵՐԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՍԽԵՄԱ

III-1. Պարույր Սևակ գյուղական համայնքի հողերի գոտիավորման և օգտագործման սխեմա

Հողօգտագործման սխեման գյուղական համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված բոլոր հողատարածքների հողօգտագործումը կանոնակարգող, պետական ու համայնքի հողերի տարածքային զարգացման և արդյունավետ օգտագործման հիմնական ուղղություններն ամրագրող հողաշինարարական փաստաթուղթ է, որը ներառում է հողերի բաշխումն ըստ նպատակային նշանակության` հիմնական (բազային) տեսակների սահմանմամբ և բնապահպանական, պատմամշակութային, գյուղատնտեսական, ջրային, ինժեներաերկրաբանական, սեյսմիկ անվտանգությանն առնչվող և այլ բնույթի սահմանափակումների ամրագրմամբ:

Հողօգտագործման սխեմայի կազմումը նպատակաուղղված է հողային հարաբերությունների կարգավորմանը, հողային պաշարների կառավարմանը, հողերի օգտագործման ու պահպանության կազմակերպմանը, ապահովելով հողերի արդյունավետ օգտագործման և պահպանման կազմակերպումը` անկախ սեփականության սուբյեկտներից ու տնտեսավարման ձևերից, խախտված հողերի վերականգնումը, հողաշերտերի` ջրային և հողմային հողատարումից, անապատացումից, ցեխաջրերից, փլուզումներից, ջրածածկումից, ճահճացումից, պնդացումից, աղակալումից, արտադրական և կենցաղային թափոնների, ռադիոակտիվ ու քիմիական նյութերի կողմից ախտահարումից պաշտպանումը, գյուղատնտեսական հողերը բարելավելու, նոր հողեր յուրացնելու, հողերը պահպանելու և դրանց բերրիությունը բարձրացնելու համապետական և տարածքային ծրագրերի, աշխատանքային նախագծերի մշակումը։

III-1.1.Համայնքի հողերի օգտագործման առկա վիճակը

Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության կողմից հաստատված Պարույր Սևակ համայնքի 01.07.2015 թ գյուղական համայնքի հողային ֆոնդի առկայության և բաշխման հաշվետվության համայնքի հողերի հաշվեկշիռը հեևյալն է.

63

Բնակավայրի հողային ֆոնդն ըստ ՀՀ 01.07.2015թ. հողային հաշվեկշռի

Համայնքի 5132.67 հա հողերից 6798.5 հա-ն ներկայումս ունի գյուղատնտեսական նշանակություն: Համայնքի հողերի հիմնական մասն օգտագործվում է որպես վարելահող` 607.85 հեկտար: Տարածքի հատակագծային կառուցվածքի կանոնակարգման, հեռանկարային զարգացման նպատակով կատարվել են մի շարք հողատեսքերի նպատակային և գործառնական նշանակության փոփոխություններ, որը ներկայացվում է ստորև բերված աղյուսակում (տես նաև նպատակային նշանակության փոփոխությունների ուրվագիծը)։

Համայնքում բնակչության զբաղվածության հիմնական մասնագիտացման ուղղությունները այգեգործությունն է, խաղողագործությունը, դաշտավարությունը, բանջարաբուծությունը։ Մշակում են ջերմասեր բանջարաբոստանային կուլտուրաներ, պտուղներ, ինչպես նաև հացահատիկ։ Կան արոտավայրեր, որոնք զբաղեցնում են մոտ 65 հա։ Զբաղվում են կաթնամսատու անասնապահությամբ, թռչնաբուծությամբ, մեղվաբուծությամբ։ Արդյունաբերության ոլորտում զարգացած է սննդի արդյունաբերությունը, ունի գինու գործարան։

Գոտիավորման սխեման կազմվել է տեղագրական հանույթի հիման վրա հաշվի առնելով`

•Կադաստրային հանույթի•Տեկտոնական•Հիդրոերկրաբանական•Ճարտարագիտա-երկրաբանականնյութերը, ինչպես նաև տվյալներ շրջակա միջավայրի պահպանության

վերաբերյալ:

III-1.2. Հողերի բնութագիրը

Պարույր Սևակը տեղակայված է Անդրկովկասյան լեռնատափաստանային շրջանի Արարատի ենթաշրջանում:

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի հողային կազմի հետևյալն է. Միջին հզոր կավավազային, թույլ քարքարոտ Միջին հզոր միջին կավավազային, միջին քարքարոտ Սակավազոր միջին կավավազային, միջին քարքարոտ Սակավազոր միջին կավավազային, ուժեղ քարքարոտ Միջին հզոր միջին կավավազային, թույլ քարքարոտ Սակավազոր կավային, միջին աղակալված, թույլ ալկալիացած Սակավազոր ծանր կավավազային, ուժեղ աղակալված Միջին հզոր կավային, թույլ աղակալված, թույլ ալկալիացած, թույլ

քարքարոտ։Համայնքը տեղակայված է կիսաանապատային գոտու առավել չորային

մասում և առանձնանում է չոր, խիստ մայրցամաքային կլիմայով, ինչը արտահայտվում է ցուրտ, սակավաձյուն ձմեռով և չոր կիզիչ ամառով: Նման կլիմայական պայմաններում աղքատ բուսականությունն ունի անապատային և կիսաանապատային տեսակ: Խոնավ մարգագետնային գորշահողերը համեմատաբար քիչ են տարածված, դրանք ձևավորվում են վերգետնյա ջրերի մերձավոր տեղադրման դեպքում (մինչև 1,5մ) գետնամազախողովակների եղանակով:

Գետնաջրերը թույլ հանքայնացված են և քաղցրահամ:Մարգագետնային և մնացորդային մարգագետնային գորշահողերի ոռոգվող

մասի մեխանիկական կազմը հիմնականում ունի ավազակավային և կավային 64

կազմ: Բուսահողային հորիզոնում տիղմի քանակը տատանվում է 10-30%, իսկ ֆիզիկական կավը – 30-70%: Այդ հողերի ստորին շերտերը հիմնականում ներկայացված են ավազային, կավավազային և հազվադեպ ծանր ավազակավային մեխանիկական կազմով: Բազմադարյա հողերի մշակումը և արհեստական ոռոգումը և մանավանդ բազմամյա խոտերի մշակումը նպաստում է հողում օրգանական մնացորդների կուտակմանը: Բուսահողը զգալի քանակությամբ (0,5-0,6%) հայտնաբերվում է որպես կանոն, ստորին շերտերում (1,5-2,5մ): Մարգագետնային և մնացորդա-մարգագետնային ոռոգվող գորշահողերում ֆերմենտների ակտիվությունը հայտնաբերվում է մինչև մեկ մետր խորության շերտերում և ստորև:

Ոռոգելի մարգագետնային գորշահողերը հիմնականում ունեն հիմքային ռեակցիա, որը փոխվում է մագնեզիումի և նատրիումի պարունակությունից կախված:

Ոռոգելի մարգագետնային գորշահողերը օգտագործվում են հատիկավոր և բանջարաբոստանային բույսերի, խաղողի և պտղատու ծառերի աճեցման համար: Հանրապետության բարձր բերրիության հողերի մոտավորապես 12.5% գտնվում են նկարագրված հողային գոտում:

Երկրագործությունը այս գոտում հնարավոր է միայն ոռոգման պայմաններում:Ստեղծված իրավիճակում գյուղատնտեսական հողերի արդյունավետ

օգտագործման վրա բացասական ազդեցություն են գործում հողատեսքերի մասնատվածությունը, մշակման ցածր տեխնոլոգիան, մելիորատիվ անբավարար վիճակը, աղտոտվածությունը, էրոզացումը և այլն, որի հետևանքով վարելահողերի մի մասը վերածվել է խոպանի:

Հողօգտագործման սխեման գյուղական համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված բոլոր հողատարածքների հողօգտագործումը կանոնակարգող, պետական ու համայնքի հողերի տարածքային զարգացման և արդյունավետ օգտագործման հիմնական ուղղություններն ամրագրող հողաշինարարական փաստաթուղթ է, որը ներառում է հողերի բաշխումն ըստ նպատակային նշանակության` հիմնական (բազային) տեսակների սահմանմամբ և բնապահպանական, պատմամշակութային, գյուղատնտեսական, ջրային, ինժեներաերկրաբանական, սեյսմիկ անվտանգությանն առնչվող և այլ բնույթի սահմանափակումների ամրագրմամբ:

III-1.3. Բնակավայրերի գոտիավորումը և զարգացման հեռանկարները

Համայնքի գյուղատնտեսական նշանակության հողամասերի վրա, թույլատրվում է կառուցել կենցաղային և տնտեսական նշանակության շենքեր և շինություններ` մինչև 30մ2 կառուցապատման ընդհանուր մակերեսով:

Նշված շենքերի և շինությունների կառուցումն իրականացվում է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով` առանց հողամասերի նպատակային նշանակությունը փոփոխելու:

Գոտիավորման սխեմայի, հողատեսքերի և հողօգտագործման տեսակների փոփոխությունները, ինչպես նաև հողահատկացումները, հողօգտագործումը և կառուցապատումը իրականացվում է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Գոտիավորման աշխատանքների իրականացման արդյունքում, համայնքի հեռանկարային զարգացման նպատակով նախատեսված է կատարել որոշակի հողերի կատեգորիայի՝նպատակային նշանակությունների փոփոխություններ։

65

III-1.3.1. Հողատեսքերի նպատակային նշանակության փոփոխություն (հողերի կատեգորիայի տրանսֆորմացիա) և կառուցապատման հերթականություն

Պարույր Սևակ համայնքի տարածքի հատակագծային կառուցվածքի կանոնակարգման նպատակով կատարվել են մի շարք հողատեսքերի նպատակային նշանակության փոփոխություններ, որը ներկայացվում է ստորև բերված աղյուսակում (տես նաև նպատակային նշանակության փոփոխությունների ուրվագիծը)։

Հողամասերի նպատակային նշանակության փոփոխությունների հերթականությունը տրված է նույնանուն ուրվագծում։

Հողամասերի նպատակային նշանակությունների փոփոխություններըN Ինդեքս

ը գծագրի

վրա

Առկա նպատակային նշանակությունը

Տարածքի

մակերեսը

Գլխավոր հատակագծում

փոփոխված նպատակային

նշանակությունը

Տարածքի

մակերեսը (հա)

1 2 3 4 5 6Առաջնահերթ (մինչև 5 տարի)

1 36.47 հա գյուղատնտեսական հողեր, որից `

Բնակավայրի

Գ-I Արոտ 0.21 հա Տնամերձ 0.21 հա Գ-II Այլ հողատեսքեր 0.34 հա Տնամերձ 0.34 հաԳ-III Արոտ 5.2 հա Հասարակական 5.2 հա Գ-IV Այլ հողատեսքեր 0.68 հա Հասարակական 0.68 հա Գ-V Արոտ 0.29 հա Հասարակական 0.29 հա Գ-VII Արոտ 1.1 հա Տնամերձ 1.1 հաԳ-VIII Արոտ 1.51 հա Տնամերձ 1.51 հաԳ-IX Արոտ 1.89 հա Տնամերձ 1.89 հաԳ-X Արոտ 2.2 հա Տնամերձ 2.2 հաԳ-XI Այլ հողատեսքեր 0.1 հա Տնամերձ 0.1 հաԳ-XII Այլ հողատեսքեր 0.08 հա Տնամերձ 0.08 հաԳ-XIII Այլ հողատեսքեր 0.07 հա Տնամերձ 0.07 հաԳ-XIV Այլ հողատեսքեր 0.09 հա Տնամերձ 0.09 հաԳ-XV Այլ հողատեսքեր 0.14 հա Տնամերձ 0.14 հաԳ-XVI Արոտ 0.15 հա Հասարակական կանաչ 0.15 հաԳ-XVII Այլ հողատեսքեր 0.29 հա Տնամերձ 0.29 հաԳ-XVIII Այլ հողատեսքեր 0.11 հա Տնամերձ 0.11 հաԳ-XIX Այլ հողատեսքեր 0.04 հա Տնամերձ 0.04 հաԳ-XX Արոտ 2.02 հա Տնամերձ 2.02 հաԳ-XXI Արոտ 1.73 հա Տնամերձ 1.73 հաԳ-XXII Արոտ 1.45 հա Տնամերձ 1.45 հաԳ-XXIII Արոտ 2.27 հա Տնամերձ 2.27 հաԳ-XXIV Այլ հողատեսքեր 0.16 հա Բնակ այլ 0.16 հաԳ-XXV Այլ հողատեսքեր 0.31 հա Հասարակական կանաչ 0.31 հաԳ-XXVI Արոտ 3.38 հա Հասարակական կանաչ 3.38 հաԳ-XXVII Արոտ 1.66 հա Տնամերձ 1.66 հաԳ-XXVIII Այլ հողատեսքեր 0.01 հա Տնամերձ 0.01 հաԳ-XXIX Արոտ 1.52 հա Տնամերձ 1.52 հաԳ-XXX Արոտ 1.66 հա Տնամերձ 1.66 հաԳ-XXXI Արոտ 1.8 հա Տնամերձ 1.8 հաԳ-XXXII Արոտ 4.01 հա Բնակ այլ 4.01 հա

66

ընդհանուր 36.47 հա 1.0 հա գյուղատնտեսական հողեր, որից `

հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր

Գ-VI Արոտ 1.0 հա Գերեզմաններ 1.0 հա ընդհանուր 1.0 հա

0.5 հա գյուղատնտեսական հողեր, որից `

էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի և կոմունալ ենթակառուցվածքների հողեր

Գ-XXXIII Արոտ 0,5 հա կոմունալ 0,5 հա ընդհանուր 0,5 հա

0.5 հա ջրային հողեր, որից ` Բնակավայրի հողերՋ-I հիդրոտեխնիկական,

ջրային այլ օբյեկտներ0,5 հա հասարակական 0,5 հա

ընդհանուր 0,5 հա

III-1.4. Հողերի պահպանությունՀՀ-ում հողի պահպանության գլխավոր ուղղությունը էրոզիայի դեմ

պայքարն է, որի նպատակն է պաշտպանել հողի վերին բերրի շերտը դեգրադացումից և հողատարումից։ Հողի պահպանության միջոցառումներից ամենակարևորը հողբարելավումն է (մոտ 30 տեսակ՝հատկապես ագրոանտառամելիորացիան, երբ ստեղծվում են դաշտապաշտպան անտառաշերտեր, կատարվում է զառիթափ լանջերի, ձորակների և ավազուտների անտառապատում: Ագրոանտառամելիորացիան լավ արդյունք է տալիս հատկապես տափաստանային գոտիներում, տարածված եղանակներից՝ հողածածկումը, ոռոգումը, աղակալած հողերի քիմական լվացումը և այլն։

Հողի ինտեսնսիվ էրոզիայի պատճառներից է արոտավայրերի գերարածեցումը, երբ խախտվում է հավասարակշռությունը արածեցման արագության և բուսականության վերաճի միջև: Իվերջո, ամբողջովին ոչնչանում է բուսածածկը և հսկայական հողատարածքներ վերածվում են անապատների: Հակաէրոզիոն և բարելավման միջոցառումների շարքում առանձնանում են հետևյալ առավել կարևորները.

Առաջավոր ագրոտեխնիկան, Հողաբարելավումը, Հողերի վերականգնումը, Պայքարը հողերի աղտոտման դեմ։

Լավ արդյունք է տալիս, օրինակ, թեք լանջերի հերկումը ոչ թե վերից վար, այլ լայնակի: Լայնակի վարուցանքի դեպքում դանդաղում է ջրի հոսքը, հետևաբար և նվազում հողի էրոզիան:

Հողային ռեսուրսները պահպանելու և վերականգնելու հետ միասին հարկ է իրականացնել այդ ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործում, երբ ոչ միայն պահպանվում ու բարելավվում են հողի հատկությունները, այլև ստացվում է տնտեսական բարձր արդյունք: Հողային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման միջոցներից են արհեստական ոռոգումը (իռիգացիա), գերխոնավ հողերի ցամաքեցումը, աղակալած հողերի լվացումը (քիմիական մելիորացիա), հողերի մաքրումը քարերից, ծառերի ու թփուտների կոճղերից:

Գյուղատնտեսական հողերը խնայողական օգտագործելու նպտակով հարկ է կայուն գյուղատնտեսության կիրառում, որը ներառում է շահեկան արտադրական տարածքները, էկոլոգիական միջավայրը, տեղական և ընդհանուր տնտեսական շահերը, նախորոք մտածելով ապագա սերնդի լիակատար անվտանգության մասին: Կայուն գյուղատնտեսությա նապահովման համար

67

անհրաժեշտ է վերահսկել հողի որակը նրա ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական հատկությունները մշտադիտարկումների միջոցով: Այդ առանձնահատկությունները պայմանավորված են հումուսի, կամ օրգանական ածխածնի պարունակությամբ, pH –ի և կազմի, բույսին մատչելի ջրի առկայությամբ, հողի կառուցվածքով և ներթափանցման նկատմամբ դիմադրողունակությամբ և, իհարկե, շարժուն մակրո- և միկրո տարերի առկայությամբ: Այդ հատկություններով հումուսը լավագույնն է: Ժամանակին հումուսի բարձր պարունակութուն ապահովելը ցույց է տալիս, որ առաջանում են նպաստավոր ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական պայմաններ բույսերի զարգացման և կայուն բերք ստանալու համար: Հողի հարատևությունը պայմանավորված է գյուղատնտեսական արտադրության մեջ նրա անվնաս օգտագործման գործընթացներով՝ դեգրադացիայի բացառում և բերրիության պահպանում և լավացում, ջրերի մաքրության, մարդկանց և կենդանիների առողջության աշտպանություն: Այս կերպ, հողը եկող սերունդներին «կփոխանցվիե, որանք էլ այն կօգտագործեն այն նույն պայմաններում, ինչպիսին էր իրենց նախնիների կողմից օգտագործման ժամանակ, և իրենք էլ իրենց հերթին հաջորդ սերունդներին կհանձնեն այն, նույն լավ վիճակով:

III-1.5. Կայուն գյուղատնտեսությունը բնութագրվում է բազմաոլորտ արտադրական գործունեությամբ,

բուսաբուծությունը ուղղակի կապի մեջ է կենդանաբուծության հետ: Գյուղատնտեսության այս համակարգում ինտենսիվ, արդյունավետ և մրցունակ արտադրական արդյունքներով գործունեություն ծավալելու համար պարտադիր պետք է կատարվեն շատ պայմաններեր, այնէ`

մշակաբույսերի մեծ բազմազանությունը: Բազմամյա մշակաբույսերը օգտագործվում են անասունների համար, բայց նաև հողի կառուցվածքի բարելավվման և պահպանման համար: Լոբազգի մշակաբույսերը, նպաստում են հողում ազոտի հավասարակշռմանը: Միջանկյալ մշակաբույսեր (տնկվում են հիմնական բերքը հավաքելուց հետո), որոնք հողը պաշտպանում են մակերեսային ֆիզիկական դեգրադացիայից և մարդածին գործոններից,

կենդանական ծագման օրգանական պարարտանյութերի օգտագործումը, նախընտերի է գոմաղբը, հանքային պարարտանյութերի հետ համատեղ, հողի բերրիությունը պահպահովելու և նրան ու մշակաբույսերին սննդատարրերով հավասարակշռված սնուցելու նպատակով: Կիրառվող պարարտանյութերի չափաբաժինները որոշվում են հողում սննդատարրերի հավասարակշռությունը ապահովվելուն ուղղված հաշվարկների հիման վրա, որոնք կատարվում են հողի ագրոքիմիական վերլուծության միջոցով: Այս գործունեությունը պարտադիր է գերչափաբաժիններից խուսափելու (հատկապես, ազոտի) համար, արտադրական ծախսերը նվազեցնելու և շրջակա միջավայրը աղտոտումից պաշտպանելու համար,

բույսերի կենսաբանական պաշտպանությունը և պրոֆիլակտիկ միջոցների լայնածավալ օգտագործումը, քիմիական նյութերի օգտագործման հնարավոր սահմանափակումը շատ կարևոր են գյուղատնտեսական մշակաբույսերը մոլախոտից զերծ պահելու և դրանց տարածումը կանխելու համար, ինչպես նաև բարձրացնում են այդ նպատակով արվող մեխանիկական աշխատանքների որակը,

հողի մշակման բոլոր աշխատանքները օպտիմալ ժամանակահատվածում կատարելու (հողում ջրի պարունակության կախվածությունը իրականացվող աշխատանքների խորությունից),

68

բերքահավաքի և տեղափոխման համար, պետք է հաշվի առնվեն հողի վիճակի այն պայմանները, որոնք հարմար են այդ աշխատանքները կատարելու համար (ծանրաբեռնվածությունը մեխանիզմի առջևի առանցքի վրա, անվադողերում ճնշման մեծությունը, դրանց քանակը), որպեսզի հողը պաշտպանվի ֆիզիկական քայքայումից,

արոտավայրերի վերահսկվող համակարգի հասնելու միջոցով ռացիոնալ շահագործման և բնական խոտածածկի ու մարգագետինների և տարածքների էրոզիայի ենթակա տեղամասերի պահպանությունը պետք է համահունչ լինի արտադրողականության բարձրացման ձգտման հետ: Անասնապահության թափոնները պետք է այնպես վերամշակվեն, որ աղտոտումը հասցվի նվազագույնի: Կենդանիների թիվն պետք է փոխհամատեղելի լինի հողի այն մակերեսի հետ, որը հնարավոր կլինի մշակել օրգանական պարարտանյութերով, այնպես, որ դրանցում ազոտի չափաբաժինը չգերազանցի 170 կգ N / հա՝ ֆերմաները տեղաբախշելիս հարկավոր է հաշվի առնել էկոհամակարգերի պաշտպանության և պահպանության, կենսաբազմազանության պահպանման, ինչպես նաև այդ տարածքի սոցիալական և տնտեսական ասպեկտներին առնչվող հարցերը: Կայուն գյուղատնտեսությունը գյուղական շրջանների համար լավագույն տարբերակ է լուծելու համար իրենց տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական խնդիրները:

ներկայումս ավելի հաճախ օգտագործվում է «էկոլոգիական գյուղատնտեսությունե արտահայտությունը: Կենսաբանական գյուղատնտեսության հիմնական առանձնահատկությունները կարելի է ամփոփել հետևյալ կերպ.

խորհուրդ է տրվում օգտագործել բազմամյա մշակաբույսերի ցանքաշրջանառություն, որոնցում ընդգրկված են նաև լոբազգի բույսերի տեսակներ,

իրականացնել հողի մակերեսային փխրեցում մեքենայացված աշխատանքների միջոցով,

առաջարկել գոմաղբը որպես հիմնական պարարտանյութ. հեշտ լուծվող հանքային պարարտանյութերն ընդունելի չեն, թույլ է տրվում օգտագործել միայն վատ լուծելի պարարտանյութեր,

կենսաբանական գյուղատնտեսության որոշ տեսակներում խորհուրդ է տրվում որպես պարարտանյութ օգտագործել կոմպոստներ, որոնք ընդունակ են օգուտ քաղել «բնության ուժերիցե:

III-1.5.1. Էկոլոգիական հողագործությունն ունի երեք հիմնական նպատակներ, մասնավորապես.

ստանալ որակյալ գյուղատնտեսական արտադրանք` բավարար քանակով և ողջամիտ արժեքով,

բարելավել և պահպանել շրջակա միջավայրի բոլոր ռեսուրսների որակը և նվազագույնի հասցնել աղտոտման աղբյուրները,

բարենպաստ պայմաններ ստեղծել սննդամթերք արտադրողների համար, որպեսզի նրանք իվիճակի լինեն ապահովել հասարակության զարգացման համար անհրաժեշտ արտադրանքի ծավալներ; աշխատանքային միջավայրի անվտանգություն; եկամուտների աճ; բավարարվածություն աշխատանքից և կյանքը ներդաշնակեցնեն բնությանը:

Էկոլոգիական հողագործությունում ընդունված է, որ գոմաղբր նպաստում է հողի ֆիզիկաքիմիական, կենսաբանական բնութագրերի և միկրոօրգանիզմների կոմպլեքսի բարելավմանը, հանդիսանում է բույսերին անհրաժեշտ սննդատարրերի հիմնական մատակարարը, իսկ այլ պարարտանյութերի

69

օգտագործումը գյուղատնտեսության այս համակարգում ունի երկրորդական դեր: Հողի մշակման այս տեխնոլոգիաների հիմնական նպատակն է նպաստել նրա կենսաբանական ակտիվության բարձրացմանը: Օրգանական գյուղատնտեսության համակարգի արդյունավետության մակարդակն ավելի ցածր է, քան սովորական, ընդունված համակարգերում և կայուն գյուղատնտեսությունում: Այդ իսկ պատճառով օրգանական գյուղատնտեսությունից ստացված արտադրանքի վաճառքի գներն ավելի բարձր են:

III-1.5.2. Օրգանական գյուղատնտեսությունՀայաստանում օրգանական գյուղատնտեսությունը խթանելու

նպատակով 2015 թվականի սեպտեմբերից մեկնարկել է ԵՄ-ի կողմից ֆինանսավորվող Օրգանական գյուղատնտեսության աջակցության նախաձեռնություն /ՕԳԱՆ/ դրամաշնորհային եռամյա ծրագիրը, որը համաֆինանսավորվում և իրականացվում է Ավստրիայի զարգացման գործակալության /ԱԶԳ/ կողմից: Ծրագրի հատուկ նպատակներն են Հայաստանում օրգանական արտադրանքի հավելյալ արժևորումը և համապատասխան պետական և մասնավոր հատվածի արդյունավետության բարձրացումը, բաղադրիչները` իրավական դաշտի բարելավումը, ֆինանսական աջակցության տրամադրումը և մարքետինգային գործունեության բարելավումը:

Օրգանական գյուղատնտեսությունը գյուղատնտեսական արտադրության բարելավմանն ու խրախուսմանը նպատակաուղղված համակարգ է, որը հողի բարելավումը դիտարկում է որպես հիմնական առանցք՝ որակյալ, էկոլոգիապես մաքուր սննդամթերքի արտադրության գործում:

Օրգանական գյուղատնտեսությունը այնպիսի համակարգ է, որտեղ չեն կիրառվում տոքսիկ նյութեր, կայուն պեստիցիդներ, քիմիական պարարտանյութեր, դրա փոխարեն օգտագործվում են օրգանական պարարտանյութեր (հիմնականում՝ գոմաղբ) և վնասատուների ու հիվանդությունների դեմ պայքարն իրականացվում է միայն բուսական պատրաստուկներով, իսկ օրգանական սննդամթերքի արտադրության մեջ չեն կիրառվում արհեստական նյութեր և ճառագայթում:

Օրգանական գյուղատնտեսության զարգացումը մեծ կարևորություն ունի էկոլոգիապես մաքուր սննդամթերքի արտադրության համար, որին նպաստում է նաև պահանջարկի աճը:

Արարատի մարզն ապահովում է հանրապետության բուսաբուծության հա մախառն արտադրանքի ավելի քան մեկ հինգերորդը՝ 23 տոկոսը: 2005-2010 թվա-կաններին Արարատի մարզում բուսաբուծության համա խառն արտադրանքն ըն-թացիկ գներով կրկնապատկվել է: 2010 թվականին անասնաբուծության համա-խառն արտադրանքն Արարատի մարզում ավելացել է շուրջ մեկ հինգերորդով: 2000 թվականից ի վեր հացահատիկային և հատիկաընդեղային մշակա բույսերի ցանքատարածություններն աստիճանականորեն փոխարինվել են Արարատյան դաշտավայրի բերրի հողին ու կլիմայական պայմաններին համապատասխան ա-վելի եկամտաբեր մշակաբույսերով: 2011 թվականին բանջարանոցային մշակա-բույսերի ցանքատարածություն ներն Արարատի մարզում 2001 թվականի համե-մատ ավելացել են 60 տոկո սով, իսկ բերքը՝ կրկնապատկվել է թե՛ ցանքատարա-ծությունների ընդլայն ման, թե՛ հողատարածքների ավելի արդյունավետ մշակման

70

արդյունքում: Արարատի մարզը բանջարանոցային մշակաբույսերի ցանքատա-րածություն ների մակերեսով և համախառն բերքի ծավալով հանրապետությու-նում՝ Արմա վիրից հետո երկրորդն է: Արարատում ֆերմերները բանջարանոցային մշակաբույսերի ցանքատարածությունների մեկ հեկտարից ստանում են 41 տոննայից ավելի բերք՝ կրկնակի ավելի, քան մեկ հեկտարից ստանում են հանրա-պետության ութ մարզերում: 2011 թվականին բոստանային մշակաբույսերի ցան-քատարածությունների մակերեսն Արարատի մարզում 2000 թվականին մշակված ցանքատարածութ յունների եռապատիկն է, իսկ 2011 թվականին բոստանային մշակաբույսերից ստացված բերքը՝ 2000 թվականի վեցապատիկը: Ակնհայտ է բոս-տանային մշակաբույսերի մշակման արդյունավետության կտրուկ աճը՝ ցանքա-տարա ծությունների ընդլայնմանը զուգահեռ: Բանջարանոցային մշակաբույսերի բերքատվությունն Արարատի մարզում ամենաբարձրն է Հայաստանի Հանրապետությունում:

Արարատի մարզում են հանրապետությունում բոստանային մշակաբույսերի ցանքատարածությունների մեկ քառորդից ավելին: Բոստանային մշակաբույսերի բերքատվությունը Արարատի մարզում ամենաբարձրն է հանրապետությունում: 2011 թվականին մեկ հեկտարից Արա րատի մարզում ֆերմերները ստացել են կրկնակի ավելի բերք, քան 2000 թվա կանին: Տարեց-տարի Արարատի մարզում ա-վելացել են պտղի և հատապտղի տնկարկների տարածությունները. 2010 թվակա-նին Արարատի մարզում պտղի և հատապտղի տնկարկների տարածությունները 2000 թվականի կրկնապա տիկն են: Արարատի մարզում են հանրապետության պտղի և հատապտղի տնկարկների տարածությունների գրեթե մեկ հինգերորդը: Արարատի մարզը հանրապետության պտղի և հատապտղի բերքի՝ ամենամեծ արտադրողն է:

Արևշատ գյուղական համայնքի տնտեսության հիմքը գյուղատնտեսությունն է: Այն հիմնականում մասնագիտացած է խաղողագործության, պտղաբուծության (դեղձ, ծիրան) և բանջարաբուծության մեջ: Համայնքում տարածված է նաև կերային կուլտուրաների և կարտոֆիլի մշակությունը։ Ցորեն մշակվում է ընդամենը 12 հա վարելահողերի վրա, ընդ որում ցուցանիշը նվազման միտում ունի՝ ի նպաստ պատղաբուծության:

Մարզի համայնքներում գյուղատնտեսության բնագավառում ոռոգման նոր եղանակների՝ կաթիլային, անձրևացման, ինչպես նաև բարձր բերքատվությամբ սերմերի, որակյալ պարարտանյութերի և թունաքիմիկատների կիրառումը էականորեն կբարձրացնի մարզի գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության ցուցանիշները:

III-1.6. Գյուղատնտեսության քաղաքականությունԳյուղատնտեսության հանդեպ ակտիվ քաղաքականության

համատեքստում ակտիվորեն քարոզվում է հատկապես հողերի խոշորացման ու կոոպերացիայի զարգացման գործընթացը, մշակվել են այս գործընթացի իրագործման օրենսդրական ու նորմատիվային հիմքերը: 2011թ. տարբեր մարզերում արդեն ստեղծվել են գյուղատնտեսական կոոպերատիվներ, սակայն դեռևս վաղ է դրանց արդյունավետության մասին խոսելը, քանի որ վերջնական կայացման ու զարգացման համար պահանջվում է տևական ժամանակ: Գործընթացի ուսումնասիրությունը, սակայն, ցույց է տալիս, որ այն միայն տնտեսական հիմքեր չէ, որ ունի: Գյուղացիությունը բավականին բարդ, շարժունակ, ներքին բազմազանություն ունեցող համակարգ է, հետևաբար արմատական փոփոխությունների հաջողությունը հնարավոր է ապահովել միայն համալիր, այդ թվում` սոցիալ-մշակութային գործոնների հաշվառմամբ:

71

Հողերի խոշորացումն ու կոոպերացիայի զարգացումը կարող են դառնալ կարևոր քայլ ճգնաժամի հաղթահարման ու գյուղատնտեսության զարգացման ճանապարհին:

Իշխանությունները, ըստ էության, հայտարարել են գյուղատնտեսական քաղաքականության նոր գերակայությունների մասին` հողերի խոշորացման ու գյուղատնտեսական կոոպերացիայի խթանում, գյուղատնտեսական գործունեության արդյունավետության աճ, մթերումների հիմնախնդիրների լուծում, գյուղացիական տնտեսություններին մատչելի գներով սերմացուի, պարարտանյութերի, վառելիքի մատակարարում և այլն:

Գյուղի սոցիալ-մշակութային զարգացման համատեքստում այս քաղաքականությունը պետք է հանգեցնի գյուղական բնակչության կենսամակարդակի աճին, գյուղի` որպես բնակության վայրի գրավչության բարձրացմանը, պահանջմունքների բավարարման հնարավորությունների բազմազանեցմանը ենթակառուցվածքների զարգացման ճանապարհով, արտագաղթի ու արտագնացության միտումների աստիճանական հաղթահարմանը և այլն:

Հետսեփականաշնորհման ժամանակահատվածում ձևավորված գյուղացիական տնտեսությունների փոքր չափերն ու մասնատված հողաբաժինները սահմանափակում են գյուղատնտեսության ոլորտի կայուն զարգացումը և լուրջ խոչընդոտ են հանդիսանում ոլորտի արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ:

Գյուղատնտեսության առջև ծառացած խնդիրների լուծման, մրցունակության բարձրացման տեսանկյունից, առանձնահատուկ կարևորվում է գյուղացիական տնտեսությունների համատեղ գործունեությունը, մասնավորապես կոոպերատիվների, ընկերությունների և կամավորության սկզբունքի վրա հիմնված կազմակերպական այլ միավորումների ձևավորման միջոցով: Գյուղատնտեսության ոլորտում արտադրողականության բարձրացման, ընդլայնված վերարտադրության ապահովման, ապրանքայնության մակարդակի բարձրացման, ոլորտի ինտենսիվացման առումով, գյուղացիական տնտեսությունների համատեղ գործունեությունն օրինաչափ գործընթաց է, որը չունի այլընտրանք և բնորոշ է, մասնավորապես, անցումային տնտեսության բոլոր երկրներին:

Հողերի խոշորացման և կոոոպերացիայի քաղաքականության հիմնականդրույթները և հիմնական միջոցառումները ներկայացված են, որն ընդունվել է ՀՀ Կառավարության կողմից 2011թ. նոյեմբերի 3-ին նիստի թիվ 43 արձանագրային որոշմամբ և ՀՀ կառավարության 2010 թվականի նոյեմբերի 4 -ի N1476 –Ն որոշմամբ հաստատված: Հայեցակարգը սահմանում է ՀՀ-ում գյուղատնտեսության զարգացման հետևյալ տեսլականը՝ գյուղատնտեսության զարգացման ու խթանման քաղաքականության երկու մոտեցում` գյուղացիական տնտեսությունների խոշորացում և կոոպերացիայի տարբեր ձևերի խրախուսում և գործող փոքրչափերի գյուղացիական տնտեսություններին պետական աջակցության արդյունավետ մեխանիզմների ներդրում:

ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության նախաձեռնությամբ մշակվել և 2015 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ազգային ժողովի կողմից ընդունվել է « Գյուղատնտեսական կոոպերատիվների մասին » ՀՕ-190-Ն ՀՀ օրենքը, որը կնպաստի գյուղատնտեսական կոոպերացիայի

72

http://minagro.am/public/uploads/2014/02/orenq.pdf

զարգացման օրենսդրական հիմքերի բարելավմանը, գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ձևավորման խթանմանը, գյուղացիական տնտեսությունների գործունեության արդյունավետության, տնտեսվարող-ների մրցունակության, հանրապետության պարենային անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը, գյուղատնտեսական կոոպերացիայի պե-տական քաղաքականության հիմնական ուղղությունների հստակեցմանը: Կոոպերացիայի գաղափարի արմատավորման փորձը վկայում է, որ կոոպերատիվները Հայաստանի գյուղատնտեսության ոլորտում կարող են լուծել այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են գյուղմթերքի իրացման դժվարությունների հաղթահարումը, գյուղտեխնիկայի շահագործումը, վառելանյութերը, սերմերը, պարարտանյութերը և այլ ռեսուրսները ֆերմերի համար մատչելի դարձնելը:

III-1.7. Պաշտպանություն աղետներիցԱրարատի մարզի գյուղատնտեսությունը գտնվում է ռիսկային գոտում,

որտեղ գրեթե ամեն տարի անպակաս են տարերային աղետները՝ ցրտահարություն, կարկտահարություն, տևական երաշտ, հեղեղումներ: Գյուղացիական տնտեսություններին՝ տարերային աղետներից վնասները, փոխհատուցելու և նվազեցնելու միջոցներ են.

1) Ապահովագրական համակարգի աստիճանական ձևավորումը, որն ունի ռացմավարական նշանակություն մարզի գյուղատնտեսության ոլորտի զարգացման համար:

2) Հակակարկտային կայանքների քանակի ավելացումն այնքան, որպեսզի ծածկվի մարզի ամբողջ տարածքը: Այժմ մարզում առկա են 67 հակակարկտային կայանքներ, որոնց կառավարումն իրականացվում է ՀՀ արտակագ իրավիճակների նախարարության ճգնաժամային կառավարման կենտրոնից:

Բերքատվության ցուցանիշների վրա մեծ ազդեցություն ունի նաև մարզում գյուղմթերքների իրացման մեծածախ շուկաների բացակայությունը՝ չի իրացվում արտադրված ամբողջ բերքը:

III-1.8. Ոռոգման համակարգի կատարելագործում - գյուղատնտեսական մշակաբույսերի երաշխավորված և բարձր բերք ստանալու կարևորագույն պայմանը ոռոգման համակարգի անխափան աշխատանքն է, սակայն գյուղում դեռևս գործում են ինչպես հողային հունով, այնպես էլ կիսաքանդ բետոնե խողովակներով ջրատարներ՝ ոռոգման ջրի կորուստը որոշ հատվածներում հասցնելով մինչև 50 տոկոս (ոռոգման համակարգի սնուցման մասին տեղեկատվությունը ՝ինժեներական ենթակառուցվածքներ բաժնում)։ Ոռոգումը գյուղում իրականացվում է երկու աղբյուներից՝ Ազատի ջրամբարից և Ազատ գետից։

Ոռոգման համակարգում նախատեսվող կարևոր միջոցառումներն են. 1) Ոռոգման համակարգերի պահպանում, շահագործում և գույքագրում 2) Ջրօգտագործողների համակարգի վերջնական ձևավորում, ինքնահոս

ջրամատակարարման ընդլայնում, էներգետիկ ծախսերի կրճատում, ջուր մատակարարող և օգտագործող փոխհարաբերությունների բարելավում:

3) Ջրամբարների կառուցում, համայնքներում ոռոգման ջրերի վերաբերյալ առկա խնդիրների վերանայում և լուծման ժամանակացույցի կազմում:

III-1.9. Հեռանկարային առաջարկներՀամայնքում գյուղատնտեսության գործունեության բարելավման համար

անհրաժեշտ է ենթակառուցվածքների ձևավորման ու կատարելագործման 73

միջոցով ավելացնել բուսաբուծական և անասնաբուծական մթերքների ծավալները, բարձրացնել արտադրության արդյունավետությունը, լուծել իրացման հիմնախնդիրները, որի արդյունքում կավելանան գյուղացիական տնտեսությունների եկամուտները:

Իրականցված միջոցառումների վերջնական արդյունքները` 1) Մարզի հողային ռեսուրսների նպատակային օգտագործման ապահովում

բուսաբուծական մթերքների` հատկապես տարբեր պտղատեսակների, բանջարեղենի արտադրության ծավալների ավելացում արդյունավետության բարձրացում, մթերքների ապրանքայնության մակարդակի բարձրացում, հատկապես պտղի և դրանց վերամշակումից ստացված արտադրատեսակների արտահանման ծավալների էական ավելացում,

2) Բույսերի պաշտպանության /հատկապես պտղատու այգիներում/ պայքարի կենտրոնացված միջոցառումների իրականացում,

3) Խոշոր ապրանքային ֆերմերային տնտեսությունների և կոոպերատիվների ձևավորում,

4) Ապահովագրական համակարգի ձևավորման համար նախադրյալների ստեղծում,

5) Զարգացած համայնքային ենթակառուցվածքների առկայություն, մասնավորապես ներհամայնքային և միջհամայնքային բարեկարգ ճանապարհների, հուսալի գործող կապի և հաղորդակցության ապահովում,

6) Անասնաբուժական ծառայությունների բարելավման միջոցով կբարձրացնա գյուղատնտեսական կենդանիների մթերատվությունը և ապրանքայնության մակարդակը,

7) Յուրաքանչյուր տարածաշրջանում կստեղծվի գյուղատնտեսական մթերքների իրացման մեծածախ շուկա, դրանք կահավորելով պահպանման համար անհրաժեշտ սարքավորումներով,

8) Կիրականանա մասնագիտացված սերմնաբուծական տնտեսությունների ձևավորումը` մարզի գյուղացիական տնտեսությունների պահանջը բարձրորակ սերմացուների նկատմամբ բավարարելու նպատակով,

9) Կապահովվի գյուղատնտեսական վարկերի հասանելիությունն աղքատ գյուղացիական տնտեսությունների և գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների համար,

10) Նշված միջոցառումները կնպաստեն գյուղատնտեսական մեքենաների արդյունավետ օգտագործմանը և ագրոտեխնիկական միջոցառումների ռացիոնալ իրականացմանը:

Հեռանկարում ևս կպահպանվի գյուղատնտեսական հողերի օգտագործման ներկա միտումները՝ այն է՝

պտղաբուծություն (դեղձ, ծիրան), խաղողագործություն (աստիճանաբար փոխարինվում է

պտղաբուծությամբ), վերամշակում, բանջարաբուծություն, անասնապահություն:

74

ԳԼՈՒԽ IVՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՈՏԵՎՈՐՄԱՆ

ՆԱԽԱԳԻԾՆերածություն

IV -1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐIV -1.1. Գոտևորման նախագծի կապը գլխավոր հատակագծի հետԳոտևորման նախագիծը բնակավայրի գլխավոր հատակագծի

իրագործման հիմնական ծրագրային քաղաքաշինական փաստաթուղթն է: Այն անմիջականորեն կապված և համաձայնեցված է բնակավայրի գլխավոր հատակագծում նախանշված գաղափարների, զարգացման ուղղությունների, կառուցապատման ինտեսիվության և բնակչության տեղաբաշխման իրականացման գործընթացի հետ:

IV -1.2. Գոտևորման համակարգի կառուցվածքըԳոտևորման նախագիծը հիմնվում է ՙընդունված գոտի-թույլատրելի

օգտագործման ձև՚ սկզբունքի վրա: Նախագծում, ըստ առանձին գոտիների, սահմանվում են հողօգտագործման և կառուցապատման թույլատրելի օգտագործման տեսակները, որոնց համապատասխանող քաղաքաշինական գործունեության իրականացման համար լրացուցիչ պահանջներ, քննարկումներ, համաձայնեցումներ չեն նախատեսվում։ Սահմանվել են թույլատվության հետևյալ ձևերը՝

- թույլատրվում է - չի թույլատրվումՊահանջները տարբերակվում են մեկից մյուս գոտի անցնելիս, բայց

հաստատուն են յուրաքանչյուր գոտու ներսում:IV -1.3. Գոտևորման նախագծի կիրառման բնագավառը Գոտևորման նախագծի դրույթները, պահանջները և նորմերը

պարտադիր են՝ - Բնակավայրի տարածքում կատարվող վերակառուցողական,

շինարարական, վերականգնողական, վերանորոգման, բարեկարգման, կանաչապատման աշխատանքների, ինչպես նաև հողերի և առանձին օբյեկտների նպատակային օգտագործմանը և շահագործմանը վերագրվող պահանջները գործնականում իրականցնելու և պահպանելու համար:

- Գոտևորման նախագծի դրույթները, պահանջները և նորմերը կարգավորում են նաև շենքերի և շինությունների ներսում կատարվող գործունեության այն հետևանքները, որոնք ազդում են շրջակա միջավայրի բնականոն վիճակի վրա, այն է՝ աղմուկին, վնասակար արտանետումներին, տրանսպորտային և հետիոտն հոսքերի մեծ զանգվածներ առաջացնող գործունեության տարբեր տեսակներին վերաբերող հատուկ պահանջների սահմանումը և այլն:

- Գոտևորման նախագծի դրույթները, պահանջները և նորմերը պարտադիր են նաև կառուցապատման և հողամասերի օգտագործման ինտենսիվության, շենքերի և շինությունների հարկայնության, դրանց արտաքին ճակատների ձևավորման, հարդարանքի, գովազդների, ցուցանակների, փոքր ճարտարապետական ձևերի տեղադրման համար:

IV -2. ՏԱՐԱԾՔՆԵՐԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԵՎ ՆԱԽԱԳԾԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԲՆՈՒԹԱԳՐԵՐ

IV -2.1. ՍահմաններՆախագծվող տարածքի սահմանները համապատասխանում են

գլխավոր հատակագծում առանձնացված գոտևորման տարածքի սահմաններին։ Տարածքի ընդհանուր մակերեսը 78 հա:

Գոտևորման շրջանների (գոտիների) սահմանները Նախագծվող գոտևորման շրջանների (գոտիների) սահմանները

որոշվում են հետևյալ կերպ՝

75

-Եթե գոտևորման շրջանի սահմանը համընկնում է հողամասի սահմանի հետ, ապա այդ հողամասի սահմանը համարվում է գոտևորման շրջանի սահմանը,

-Եթե գոտևորման շրջանի սահմանը անցնում է փողոցով, ճեմուղով, կամ այլ գծային ծրագիծ ունեցող տարածքային միավորներով, ապա գոտևորման շրջանի սահման է համարվում դրանց առանցքային գիծը,

-Եթե գոտևորման շրջանի սահմանը անցնում և կիսում է ինչ որ մի առանձին տիրույթ, ապա գոտևորման շրջանի սահմանը որոշվում է գծագրում բերված համապատասխան եզրագծով, կամ հեռավորության նշումով։

IV -2.2. Կլիմայական պայմաններՊարույր Սևակ համայնքը գտնվում է երկարատև ամառով և ցուրտ ձմեռով

կլիմայական գոտում:IV -2.3. Հողածածկույթ

Նախագծվող տարածքի հողածածկույթը սահմանափակ բարենպաստ է կանաչապատման համար:

IV -2.4. Ինժեներաերկրաբանական պայմաններՆախագծվող տարածքում առկա է մակերևութային համատարած

լվացումով մակերևութային տեղումներով: Տեխնածին երևույթները բացակայում են:

IV -2.5. Սեյսմամիկրոշրջանացման արդյունքներՈՒսումնասիրվող տարածքը գտնվում է երկրորդ սեյսմիկ գոտու մեջ: Այդ

գոտուն համապատասխանում է 0.3g հորիզոնական արագացման արժեքը:

IV -2.6. Ինժեներական ենթակառուցվածքներՋրամատակարարումՀամայնքի ջրամատակարարումը նախատեսվում է իրականացնել

համայնքի տարածքում տեղակայված 2 x 250 Ù3 Í³í³Éáí օրվա կարգավորիչ ջրամբարներից, որոնց սնուցումը կիրականացվի ՈՒրցալանջ գյուղից 1.5 կմ հեռավորությամբ տեղակայված կապտաժներից՝ 192 մմ տրամագիծ ունեցող ջրատարի միջոցով:

ԿոյուղացումԲնակավայրի ջրահեռացումն ապահովելու նպատակով նախատեսվում

է կոյուղացնել գյուղական համայնքը` կոյուղատարների միջոցով կեղտաջրերը հասցնելով նախատեսվող մաքրման կայան։

ԷներգամատակարարումԷլեկտրամատակարարում

Պարույր Սևակ համայնքի էլեկտրասնուցման աղբյուր է հանդիսանում ՙԵրասխ-1՚ 16000 կՎԱ հզորությամբ, 110/35/10 կվ լարման ենթակայանը: Էլեկտրամատակարարումն իրականացվում է համայնքի տարածքում տեղակայված թվով 2 հատ 10/0.4 կվ լարման ենթակայանների միջոցով (մեկտրանսֆորմատորային), որոնց ընդհանուր հզորությունը կազմում է 500 կՎԱ (2x250 կՎԱ):

ԳազամատակարարումՊարույր Սևակ համայնքի գազամատակարարումը կարելի է

իրականացնել Երասխ գյուղից՝ համայնքի տարածքում նախատեսվող պահարանային գազակարգավորիչ 2 կայանների միջոցով:

ՋերմամատակարարումՎարչական, հասարակական, կրթական, առողջապահական,

արտադրական օբյեկտների, ինչպես նաև անհատական տների ջեռուցումը նախատեսվում է իրականացնել ապակենտրոնացված ջերմամատակարարման համակարգով` հիմնականում փոքր հզորության անհատական գազի կաթսաներով կամ վառարաններով: Տաք ջրի ստացումը` գազային ջրատաքացուցիչների միջոցով:

76

IV -3. Շրջակա միջավայրի պահպանությունԳյուղական համայնքի գլխավոր հատակագծի մշակման փուլում

նախատեսված են միջոցառումներ՝ հողային ծածկույթը, մակերևութային և խորքային ջրերը, մթնոլորտային օդն աղտոտումից պահպանելու համար:

IV -4. Գոտևորման նախագծի կազմըՆախագծում առանձնացվել և սահմանվել են տարածքների.- Գործառական գոտևորումը՝ հողատարածքների առանձնացումն ըստ

գործառական օգտագործման՝ սահմանելով թույլատրելի օգտագործման տեսակները, ամրագրելով ընդհանուր տարածքի մակերեսի նկատմամբ վերջիններիս սահմանային չափաբաժինները։

- Ծավալատարածական գոտևորումը՝ սահմանելով և ամրագրելով կառուցապատման բնույթն արտահայտող չափորոշիչները (կառուցապատման խտություն, շենքերի, շինությունների բարձրություն, կառուցապատված և կանաչապատ մակերեսների հարաբերակցություն և այլն), տվյալ տարածքում թույլատրելի չափաբաժինների հաշվառմամբ։

IV -5. Գոտիներում թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) սահմանափակումների հիմնավորումներըՀամայնքի հողերը գոտևորված են ըստ հիմնական և օժանդակ

գոտիների։Հիմնական գոտիներ*- հողերի գոտևորումն ըստ նպատակային նշանակության և ըստ

քաղաքաշինական, բնապահպանական, պատմամշակութային, գյուղատնտեսական, ինժեներաերկրաբանականև այլ բնույթի սահմանափակումների։

Միևնույն տարածքային միավորին համապատասխանում է միայն մեկ հիմնական գոտի:

Բնակավայրի գոտևորման տարածքում ըստ նպատակային նշանակության առանձնացված են հետևյալ հիմնական գոտիները.

Բնակավայրերի հողեր, Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական

նշանակության հողեր, Էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ

ենթակառուցվածքների օբյեկտների հողեր, Հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր, Հատուկ նշանակության հողեր։Օժանդակ գոտիներ*- հողամասերի գոտևորումն՝ ըստ գործառական նշանակության,

հողատեսքերի և թույլատրված օգտագործումների, ինչպես նաև հողամասերի ծավալատարածական գոտևորումն՝ ըստ կառուցապատման չափորոշիչների։

Հիմնական գոտիներն իրենց հերթին ստորաբաժանվել են աստիճանական զարգացման և համալիր հատակագծման հետևյալ օժանդակ գոտիների ըստ թույլատրելի օգտագործումների*.Աստիճանական զարգացման գոտիների առանձնացման հիմնական նպատակն է որոշակի տարածքների փուլ առ փուլ երկարաժամկետ զարգացման և կառուցապատման խրախուսումն ու երաշխավորումը: Սահմանվում են հետևյալ աստիճանական զարգացման հիմնական գոտիներ՝

Անհատական բնակելի կառուցապատման գոտի (ԱԿԳ), Հասարակական սպասարկման և առևտրի գոտի (ՀՍԱԳ), Ընդհանուր օգտագործման կանաչ գոտի (հասարակական կանաչ)

(ՀՕԿԳ), ՈՒսումնական գոտի (ՈՒԳ), Արդտադրական գոտի (ԱԳ),

77

Ինժեներական ենթակառուցվածքների գոտի (ԻԵԳ), Հատուկ պահպանվող գոտի (ՀՊԳ), Սանիտարապաշտպանիչ գոտի (ՍՊԳ)։

Համալիր հատակագծման օժանդակ գոտիների առանձնացման հիմնական նպատակներն են՝

- խրախուսել տարածքի բազմաբնույթ օգտագործումը համալիր նախագծման միջոցով,

- ապահովել համաբնակավայրային համալիրների օպտիմալ տեղաբաշխումը,

- ներդաշնակորեն ինտեգրել հատուկ նախագծվող համալիրները կազմավորվող քաղաքաշինական միջավայրում։

Սահմանվում են հետևյալ համալիր հատակագծման հիմնական գոտիներ՝

Հասարակական սպասարկման, վարչական գործառույթների և առևտրի գոտի (ՀՍԱԳ),

Գյուղատնտեսական արտադրական գոտի (ԱԳ)։____________________________________________________________*-ՙՔաղաքաշինության մասին՚ ՀՀ օրենք՝ ընդունված ՀՀ ԱԺ կողմից 05.05.98 թ., վավերացված ՀՀ նախագահի կողմից 26.05.98 թ., Գլուխ VI, հոդված 14 Ծանոթություն. Յուրաքանչյուր գոտու վրա տարածվում են նաև լրացուցիչ սահմանափակումներ, կապված բնակավայրի հատակագծային կառուցվածքում առանձնակի կարևորություն ունեցող գոտիների (համապատասխանաբար պատմաճարտարապետական հուշարձանների պահպանման և առավելագույն ընկալման հնարավորությունների բացահայտման, հասարակական կենտրոնի, քաղաքային մուտքի ազդեցության տարածման) առաջադրած պահանջների, սանիտարահիգիենիկ կամ բնապահպանական պահանջների բավարարման (բնական լանդշաֆտի արժեքավոր ձևերի վերականգնման, էկոհամակարգերի տարբեր խախտումների փոխհատուցման գործընթացների կանոնակարգման, ինժեներական նախապատրաստման համալիր միջոցառումների պարտադիր իրականացման ապահովման հետ պայմանավորված կառուցապատման սահմանափակումների և այլն), տարբեր տիպի կառուցապատումների, հաղորդակցության ուղիների, դրանց կառուցվածքների և ինժեներական ենթակառուցվածքների ազդեցության, սանպահպանման կամ օտարման գոտիների ապահովման պահանջների հետ։____________________________________________________________

Տնամերձ հողամասերի և գյուղատնտեսական հողերի օգտագործման հանձնարարելի ձևեր

78

IV -6.ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ՁԵՎԵՐԻ ԱՂՅՈՒՍԱԿ

Օգտագործման ձևեր ԱԿԳ

ՀՅԿԳ

ՀՍԱԳ ԱԳ ԻԵԳ

ՈՒԳ

ՀՊԳ

ՍՊԳ

Բնակելի կառուցապատման ձևերԱռանձնատներ տնամերձ հողամասերով՝

Հյուրանոցային ծառայություններ

79

Մոթելներ Ճանապարհամերձ տներ (վարձ. տրվող գյուղ.տներ)Հյուրատներ, (սահմանափակ կոնտինգենտով)Պանսիոնատներ, առողջարանային մասնաշենքեր

Կրթական հաստատություններՄանկապարտեզներ, մանկամսուրներ Վճարովի և կիրակնօրյա դպրոցներ Միջնակարգ դպրոցներՔոլեջներ,

ԲուժականԲուժական կաբինետներ,

Վարչական, ֆինանսական հիմնարկություններ և ծառայություններԳյուղական նշանակության վարչակառավարման հիմնարկներ,դրանց գրասենյակներ (օՖիսներ),Անհատական գրասենյակներ(օՖիսներ),Փոստատներ , Կապի բաժանմունքներ,Կենցաղ սպասարկման առաջնային ծառայություններ Վարսավիրանոցներ, Կոշիկի, հագուստի և կենցաղային տեխնիկայի վերանորոգման արհեստանոցներ , Հասարական բաղնիքներ, սաունաներ, Աղբարկղներ


ՀՅԿԳ


ՈՒԳ

ՀՊԳ

ՍՊԳ

Կրոնական հիմնարկություններԵկեղեցիներ, Մատուռներ,Այլ կառույցներ եկեղեցականների համար,

Մշակութային, մարզական, հասարակական նշանակության հիմնարկություններ

Գրադարաններ, թանգարաններ, ցուցահանդեսներ, պատկերա-սրահներ, Ակումբներ և հասարակական հավաքատեղիներ,

80

Հանգստի և մանկական տարբեր տիպի այգիներ,Կեգլախաղարաններ, սեղանի թենիս, բիլիարդի դահլիճներ, մարզադահլիճներ,Խաղադաշտեր, Բացօթյա ռեկրեացիոն կառույցներ, լողի, թենիսի և այլ ակումբներ,

ԱռևտրականՄանրածախ առևտրի, խանութ-ներ, տաղավարներԲացօթյա մանրածախ առևտուր (գյուղ. արտադրանքի, հուշանվերների)

Հասարակական սնունդԱվանդական ուտեստների խոհանոցներ, պանդոկներ, խորտկարաններ, մառաններ, ճաշարաններ,Ռեստորաններ, սրճարաններ և բարեր **ոչ ավելի քան 20 նստելատեղով,

ԱրտադրությունՓոքր բիզնեսի արտադրություն-ներ, որոնք կապված չեն աղմուկի, պայթուցիկ և հրդեհավտանգ նյութերի և մթնոլորտի աղտոտման (ծուխ, գազեր) հետ


ՀՅԿԳ


ՈՒԳ

ՀՊԳ

ՍՊԳ

Հացի, հրուշակեղենի, ըմպելիքի, մթերքների (բացի մսի) արտադ.Գյուղատնտեսական մթերքների արտադրություն,Տնայնագործական արտադրություն, արհեստագործություն, սեփական արտադրանքի առևտուր,

Հաղորդակցություններ, ավտոծառայություններ և տրանսպորտային կառույցներ

Բենզալիցքավորման կայաններ*,Ավտոկանգառներ**,Ավտոտնակներ

81

ԳյուղատնտեսությունԳյուղ. աշխ. (այգեգործություն)՝ Գյուղ. աշխ. (անասն. համ.՝ ընտ. կենդ. բուծում, բուժում),ՏՆկարաններ

Ինժեներական սարքավորումների օգտագործման ձևեր***Վերգետնյա հաղորդալարեր,Էլեկտրական ենթակայաններ,Ավտոմատ գազաբաշխիչ կայան (ԱԳԲԿ), Գազակարգավորիչ պահարանային կետեր (ԳԿԿ)Կոյուղու ցանցային հորեր,Մալուխային էլեկտրահաղորդագծեր,Ստորգետնյա խողովակաշարեր (Մետաղական, ոչ մետաղական),

Ոչ հիմնական շինություններՏաղավարներ (զրուցարաններ),ճարտարապետական փոքր ձևեր

- թույլատրված օգտագործման ձևեր

* - ՀՀՇՆ 3-9.02-98 և ՀՀՇԱ IV-12.03.01-04 նորմերի պահանջներին համապատասխան**-ÑÍÐÀ IV-11.03.03-02, ÑÍèÏ 2.07.01, ÑÍÐÀ II 8.04-01 նորմերի պահանջներին համապատասխան

***- ÑÍèÏ 2.04.03-85, “êàíàëèçàöèÿ, íàðóæíûå ñåòè è ñîîðóæåíèÿ” նորմերի պահանջներին համապատասխան

82

IV -7. ԳՈՏԻՆԵՐԲոլոր գոտիների համար.

Թույլատրված օգտագործման ձևերը տրված են աղյուսակ N 1-ում

1. Անհատական բնակելի կառուցապատման գոտի (ԱԿԳ)Այս գոտին առանձնացվում է հիմնականում գյուղի արդեն կազմավորված

առանձնատնային կառուցապատում ունեցող թաղամասերի վերակառուցման, կանոնակարգման, ինչպես նաև նախատեսվող առանձնատնային թաղամասերի կազմակերպված հատակագծման համար:

Կառուցապատման չափորոշիչներԱռանձնատներ՝ տնամերձ հողամասերով,- Հողամասի մակերես (նվազագույն/առավելագույն) - 1000-2000 քմ- Մեկ կառուցապատման միավորի զբաղեցրած տարածք - հողամասի

ընդհանուր մակերեսի 1/3-ից ոչ ավելի,- Հողամասի ճակատի նվազագույն լայնություն - 10 մ։- Հողամասի անբաժանելի մաս- - 500 մ։2. Հասարակական օգտագործման կանաչ գոտիներ (ՀՕԿԳ)Գոտին ընդգրկում է գյուղի ընդհանուր օգտագործման կանաչ գոտիները։

Ներկայումս նման տարածքները բնակավայրում բացակայում են, առաջարկվել է հեռանկարում դրանց կազմակերպումը՝ բնակավայրի հյուսիսային հեռանկարային և արևմտյան մասում նախատեսվող պուրակի հատվածներում։

Կառուցապատման չափորոշիչներՈչ հիմնական շինությունների համար- Մեկ կառուցապատման միավորի զբաղեցրած տարածք (նվազագույն) – 6

քմՀիմնական շինությունների համար- Հողամասերի նվազագույն չափերը համաձայն գործող նորմերի (տես

աղյուսակ 2),3. Հասարակական սպասարկման, վարչակառավարման գործառույթների և

առևտրի և գոտի (ՀՍԱԳ)Գոտին ընդգրկում է գյուղապետարանի, մանկական ստեղծագործման տան

կառույցները և նախատեսվում է վարչական գործառույթների իրականացման, բնակչության հասարակական սպասարկման կազմակերպման, առևտրական օբյեկտների կենտրոնացման համար:

Կառուցապատման չափորոշիչներԲոլոր տիպի կառույցների համար-Հողամասերի նվազագույն չափերը՝ համաձայն գործող նորմերի։4. Գյուղատնտեսական արտադրության գոտի (ԱԳ)Գոտին առանձնացվել է գյուղատնտեսական արտադրությունների,

վերամշակող ձեռնարկությունների, տնկարանային տնտեսության կազմակերպման համար։ Ներկայումս առկա տարածքները գրեթե գործածությունից դուրս են, ուստի առաջարկվում է հեռանկարային զարգացումը դրանց վերակազմավորմամբ։

Կառուցապատման չափորոշիչներԲոլոր տիպի կառույցների համար-Հողամասերի նվազագույն չափերը համաձայն գործող նորմերի,5. Ինժեներական ենթակառուցվածքների գոտի (ԻԵԳ)Գոտին առանձնացվում է ինժեներական ենթակառուցվածքներով

ապահովվածությունը գործող ստանդարտներին համապատասխանեցման համար՝ առանձնացնելով համայնքի տարածքում առկա և նախատեսվող ենթակառուցվածքները, ինժեներական գծերի սանիտարապաշտպանիչ գոտիները ռեժիմների սահմանմամբ (սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում կառուցապատման բացառմամբ, ծառատնկումների սահմանափակմամբ)։

Կառուցապատման չափորոշիչներ

83

Բոլոր տիպի կառույցների համար Հողամասերի նվազագույն չափերը համաձայն գործող նորմերի Շենքերի/շինությունների չափերը և թույլատրելի հեռավորությունները այլ

կառույցներից և տարածքներից ընդունել համաձայն սանիտարահիգիենիկ, ինսոլյացիայի, դիտելիության և հակահրդեհային պահանջների

Լրացուցիչ պահանջներ- Գազակարգավորիչ /ԳԿԿ պահարանային կայանները պետք է

տեղակայվեն փողոցների կարմիր գծերից ներս, որպես կանոն, բակային տարածքներում: Մետաղական՝ ուժեղացված մեկուսացումով և/ կամ չժանգոտող խողովակաշարերը, որպես կանոն, պետք է կիրառվեն բարձր ճնշման ջրատար և ջերմատար ցանցերի իրականացման համար:

6. ՈՒսումնական գոտի (ՈՒԳ)Այս գոտին նախատեսվում է բնակավայրի ուսումնակրթական պրոցեսի

կազմակերպման, օբյեկտների տեղաբաշխման կանոնակարգման համար։ Ներկայումս բնակավայրում այդպիսիք բացակայում են, սահմանափակումները վերաբերում են պահուստային տարածքի կազմակերպմանը։

Կառուցապատման չափորոշիչներԲոլոր տիպի կառույցների համար

Հողամասերի նվազագույն չափերը համաձայն գործող նորմերի։ Շենքերի/շինությունների չափերը և թույլատրելի հեռավորությունները

այլ կառույցներից և տարածքներից ընդունել համաձայն քաղաքաշինական նորմերի պահանջների։

1. Հատուկ պահպանվող գոտի (ՀՊԳ)Գոտին ընդգրկում է բնակավայրի տարածքում տեղաբաշխված

պատմաճարտարապետական հուշարձանների, մեմորիալ (գերեզմանատներ) և մշակութային օբյեկտների տեղաբաշխման տարածքները, դրանց պահպանական գոտիներն ու կառուցապատման կարգավորման գոտիները՝ սահմանելով գոտիների օգտագործման ռեժիմներ՝ համաձայն հուշարձանների պահպանության կանոնների, բացառելով ցանկացած կառուցապատում հուշարձանի բուն տարածքում, պահպանական գոտում դրա իրականացում՝ գործառույթների և չափորոշիչների հստակ ենթարկմամբ գոտու հիմնական գործառույթին, ինչպես նաև կառուցապատման կարգավորման գոտու կազմակերպում՝ առանց խոչնդոտելու հիմնական դիտադաշտերը։

Լրացուցիչ պահանջներԲոլոր շինարարական, վերակառուցման աշխատանքներն իրականացնել

պատմամշակութային հիմնավորման եզրակացության հիման վրա, հաշվի առնելով հուշարձանների պահպանման և լավագույն ընկալման պայմանների ապահովումը։

9. Սանիտարապաշտպանիչ գոտի (ՍՊԳ)Գոտին նախատեսված է բնակավայրի տարածքում սանիտարահիգիենիկ և

անվտանգության պահպանման առումով խոցելի տարածքներում համապատասխան ռեժիմների ապահովման համար՝ գերեզմանատների, ինժեներական ենթակառուցվածքների, մայրուղու, արտադրական օբյեկտների շուրջ։

Գոտուն ներկայացվող սահմանափակումներն ու օգտագործման ռեժիմները նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան (տարածքների չափերի, կանաչապատման տոկոսի (գերեզմանատների պարագայում՝ գոտու մոտ 40 %-ի ծառատնկումներով՝ սանիտարական բարձր հատկանիշներ ունեցող բուսատեսակներով) և օգտագործվող բուսատեսակների ընտրության վերաբերյալ)։

IV -8. Կառուցապատման կանոններ 1. Տանիքներ

84

Լանջավոր տանիքների կիրառման դեպքում դրանց առավելագույն թեքությունը (i) պետք է ընդունել - 0.5:

Լանջավոր տանիքների գագաթի բարձրությունը պետք է սահմանափակվի կառույցի խորության կեսի չափով:

2. Գովազդ Հուշարձաններ չհանդիսացող շենքերին կցված գովազդային

վահանակների մակերեսը չպետք է գերազանցի շենքի ճակատային պատի 10 տոկոսը:

Փողոցներում տեղադրվող առանձին կանգնած գովազդային վահանակները պետք է տեղադրվեն մոտակա կարգավորվող խաչմերուկից առնվազն 50 մ հեռավորության վրա:

3. Փողոցային ցանցIII–րդ կարգի ճանապարհի երկու կողմից պահպանել չկառուցապատվող

կանաչապատ շերտ՝ 12 մ լայնությամբ, սանպահպանման և կողային տեսանելիությունն ապահովելու համար (ՀՀՇՆ IV-11.05.02-99, 5-30 կետ)։

Խաչմերուկներում պահպանել տեսանելիության եռանկյունները, ապահովելով շրջադարձի նվազագույն շառավղերը եզրաքարի եզրով 5 մ-ից ոչ պակաս, հրապարակներում՝ 8մ-ից ոչ պակաս։ Հեռավորությունները շենքերից և շինություններից ընդունել СНиП II-60-75** կետ 10.20-ի համաձայն։

Ավտոտնակների համար հատակացվող հողամասի նվազագույն մակերեսը 20 ք.մ., բաց ավտոկանգառատեղերի համար՝ 25 ք.մ.։

Փողոցների երկայնական թեքություններն ընդունվում են՝ կախված հաշվարկային արագություններից.

4. Փողոցային լուսավորություն Մինչև 12 մ լայնություն ունեցող փողոցներում լուսավորության

սյուների տեղադրումը՝ ՀՀ նորմերի պահանջներին համապատասխան:

5. Աղբահեռացման կոնտեյներներԱղբարկղները տեղադրելիս պետք է հաշվի առնվեն հետևյալ պահանջները.

Շրջանային նշանակության փողոցների վրա՝ 100 –200 մետրը մեկ, Տեղական նշանակության փողոցների վրա հիմնական

խաչմերուկների վրա, դրանց հեռավորությունը 200 մետրից պակաս լինելու դեպքում՝ 200 մետրը մեկ, սկսելով հասարակական կենտրոնից։

6. Շենքերի տեղադրություններըՇենքերը տեղադրել քամիների գերակշիռ ուղղությունների հաշվառումով՝

կողաճակատներով դեպի վերջիններս։7. Աղմուկի թույլատրելի մակարդակԲոլոր գոտիներում որտեղ թույլատրված է բնակելի կառուցապատում

աղմուկի թույլատրելի մակարդակը չպետք է գերազանցի 55 դԲԱ (ցերեկը) և 45 դԲԱ (գիշերը):

Աղմուկից և արտանետումներից բնակելի կառուցապատման պահպանման համար նախատեսել վերոնշյալ բացասական պարամետրերի գերազանցմամբ փողոցների ծառապատում։

8. Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող օգտագործման ձևերը, որոնք գոյությունը պահպանել են մինչև սույն նախագծի հաստատման տարեթիվը, այսուհետև պետք է կարգավորվեն միայն սույն կանոնների պահանջներին համապատասխան:

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող շենքերի և կառույցների ընդարձակում չի թույլատրվում:

85

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող 12 ամսից ավելի լքված և չօգտագործվող օրինական համարվող կառույցների հետագա օգտագործման ձևը պետք է որոշվի համաձայն այն հիմնական գոտու թույլատրելի օգտագործումների կանոնների, որտեղ այն գտնվում է:

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառուցապատման ձևերը կարող են վերանորոգվել, եթե բոլոր կառուցվածքային փոփոխումները կատարվում են միայն գործող քաղաքաշինական օրենսդրությանը և նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համաձայն:

- Եթե գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառույցի վերանորոգման արժեքը գերազանցում է նրա տեղափոխման արժեքի 50%-ը, ապա այդ կառույցը պետք է արգելվի:

9. Կառուցապատման թույլտվություններՕգտագործման ձևերի համար թույլտվություների կառուցվածքը հիմնվում է

ՙընդունված գոտի-թույլատրելի հողօգտագործման ձև՚ սկզբունքի վրա: 10. Գոտևորման պահանջների կանոնակարգումԳոտևորմամբ uահմանված պահանջները տարածվում են անշարժ գույքի

բոլոր օբյեկտների վրա և պահպանում են իրենց ուժը uեփականատերերի կամ օգտագործողների փոփոխման դեպքում:

Պետական և համայնքային uեփականության հողամաuերի օտարումը և օգտագործման տրամադրումը, դրանց կառուցապատումը, ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքում, շինարարության և քանդման թույլտվություններում քաղաքաշինական uահմանափակումների, uերվիտուտների կամ այլ պարտադիր պահանջների uահմանումը, պետության կամ համայնքի կարիքների համար հողամասերի վերցնելն իրականացվում են գոտիավորմամբ uահմանված նորմերի հիման վրա` հողամաuերի նպատակային ու գործառական նշանակությանը, դրանց թույլատրված օգտագործման ռեժիմին և կառուցապատման չափորոշիչներին համապատաuխան:

IV -9. ՏԵՐՄԻՆՆԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐԱռանձնատներ՝ տնամերձ հողամասերով՝ բնակելի միավոր մեկ ընտանիքի

համար, որը տեղակայված է իր սեփական տնամերձ հողամասում Ինսոլյացիա՝ տարածքներում և սենյակներում արևի ուղիղ անընդհատ

ճառագայթման տևողության նորմատիվային պահանջ։Լրացուցիչ պահանջներ՝ նախատեսվում են տարբեր գոտիներում

տեղադրվող այն օգտագործման ձևերի համար, որոնց բնույթը մասամբ չի համապատասխանում տվյալ գոտուն ներկայցվող պահանջներին և դրանց գործառնությունը հիմնականում կապվում է հատուկ պայմանների կիրառման հետ:

Կանաչ ծածկույթ՝ բուսական ծածկույթ (ծառեր, թփուտներ, խոտաբույսեր և այլն):

Հետիոտն մատչելիության շառավղեր՝ այն հեռավորությունը, որը կարող է անցնել մարդը՝ առանց ֆիզիկական լարվածության (0-30 րոպե ժամանակահատված)։

Կառուցապատման /հողօգտագործման չափորոշիչներ և կարգավորիչներ՝ սահմանում են տվյալ գոտու հողօգտագործման և կառուցապատման պահանջներին համապատասխանող բնութագրերի համակարգը, որոնցով կանոնակարգվում է տարածքի յուրացման ինտենսիվությունը, կառուցապատման խտությունը, կառույցների հարկայնությունը, գեղագիտական պահանջները: Կարգավորիչների պարամետրերը հիմնվում են օրենսդրական և պետական նորմատիվ փաստաթղթերի վրա, տեղայնացվում են՝ ելնելով յուրաքանչյուր գոտու յուրահատուկ պահանջներից և փոփոխվում են գոտուց գոտի:

86

Հակահրդեհային պահանջներ՝ շենքերը, կառույցները հրդեհներից պաշտպանելու համար կառուցման և այլ միջոցառումների նորմերով հաստատված պարտադիր կարգ։

Համաքաղաքային նշանակության փողոցներ՝ հաղորդակցային կապ բնակելի, արդյունաբերական շրջանների և հասարակական կենտրոնների, ինչպես նաև մայրուղային փողոցների, քաղաքային ճանապարհների և ընդհանուր օգտագործման ճանապարհների միջև։

Շրջանային նշանակության փողոցներ՝ տրանսպորտային և հետիոտն կապ բնակելի շրջանների, բնակելի և արդյունաբերական շրջանների, ինչպես նաև հասարակական կենտրոնների միջև, ելքեր դեպի մայրուղային փողոցներ։

Տեղական նշանակության փողոցներ՝ տրանսպորտային (առանց բեռնատար և հասարակական տրանսպորտի բացթողման) և հետիոտնային կապ բնակելի շրջանների տարածքներում, ելքեր դեպի մայրուղային փողոցներ և շարժման կարգավորումով ճանապարհներ։

Երթևեկության անցուդարձ՝ միավոր ժամանակահատվածում (օր, ժամ) ճանապարհի միավոր կտրվածքով հանդիպակաց ուղղություններով անցնող ավտոմոբիլների քանակը։

Ճանապարհի բեռնվածության մակարդակ՝ երթևեկության անցուդարձի հարաբերությունը ճանապարհի թողունակությանը։

Երթևեկային մաս՝ ճանապարհի մակերևույթի շերտ, որի սահմաններում կատարվում է ավտոմոբիլների երթևեկությունը։

Կարմիր գիծ՝ շենքերն ու շինությունները փողոցներից անջատող սահմանը, որով սահմանում է նաև գլխավոր և երկրորդական փողոցների, ներառյալ մայթերի լայնությունը:

Մայթի բանուկ մաս՝ փողոցի մայթերի՝ հետիոտնի շարժման համար հատկացված շերտ։

Հողամաս՝ որոշակի ամրագրված սահմաններ, տարածք, գտնվելու վայր, իրավական կարգավիճակ ունեցող հողի վերգետնյա և ստորգետնյա հողատարածք:

Հողամասի անջրանցիկ տարածք՝ հողամասի այն հատվածը, որի բուսական բնաշերտը ծածկված է արհեստական կառույցներով (շենք, մայթ, սալարկ)։

Հողամասի ճակատը՝ հողամասի կարմիր գծին հարող կողմը։Ձեղնահարկ՝ լանջավոր տանիքի ներքին տարածությունը։Նորմ՝ նախագծման և շինարարության համար սահմանված պարտադիր

կարգ։Շենքի բարձրություն՝ մայթի մակերևույթից մինչև քիվի վերին եզրն ընկած

ուղղաձիգ հեռավորությունը։Ոչ հիմնական շինություն՝ կրպակներ, տաղավարներ ճարտարապետական

փոքր ձևեր։Սանիտարահիգիենիկ պահանջներ՝ բնակվելու տարածությունների՝ շրջակա

միջավայրի սահմանային թույլատրելի վիճակներին համապատասխանության պահանջներ։

87

ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ1. Հայկական սովետական հանրագիտարան,, Երևան 1976 թ.2. Հայկական ՍՍՀ ֆիզիկական աշխարհագրություն, ՀՍՍՀ գիտությունների ակադեմիայի հրատարակչություն, Երևան 1971 թ.3. Հայաստանում անապատացման դեմ պայքարի գործողությունների ազգային ծրագիր, ՀՀ բնապահպանության նախարարություն, Երևան 2002 թ.4. Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայություն, ՀՀ 2001 թ. մարդահամարի արդյունքները, Երևան 2003 թ.

Նորմատիվատեխնիկական փաստաթղթեր1. Ðóêîâîäñòâî ïî ñîñòàâëåíèþ ðàçäåëà “Îõðàíà ïðèðîäû è óëó÷øåíèå

îêðóæàþùåé ñðåäû ãðàäîñòðîèòåëüíûìè ñðåäñòâàìè” â ïðîåêòàõ ïëàíèðîâêè è çàñòðîéêè ãîðîäîâ, ïîñåëêîâ è ñåëüñêèõ íàñåëåííûõ ïóíêòîâ. Ì., 1982 ã.

2. Ðåêîìåíäàöèè ïî îõðàíå îêðóæàþùåé ñðåäû â ðàéîííîé ïëàíèðîâêå. Ì. 1986 ã.3. ՀՀՇՆ II-7.01-2011 Շինարարական կլիմայաբանություն,4. ՀՀ բույսերի Կարմիր գիրք: Երևան 2010թ.5. ՀՀ Ատլաս: Երևան 2007թ6. ՀՀ կենդանիների Կարմիր գիրք: Երևան 2010թ..7. ՀՀ բնապահպանության նախարարություն. ՙՇրջակա միջավայրի վրա

ներգործության մոնիթորինգի կենտրոն՚: Մթնոլորտն աղտոտող որոշ նյութերի ֆոնային կոնցենտրացիաները՝ հաշվարկված շատ բնակավայրերի ազգաբնակչության:

8. Ïðåäëîæåíèÿ ïî ðàçðàáîòêå îòðàñëåâîé êëàññèôèêàöèè èñòî÷íèêîâ âûáðîñà âðåäíûõ âåùåñòâ â àòìîñôåðå. Ãèäðîìåòåîèçäàò, 1982 ã.

9. Ñáîðíèê çàêîíîäàòåëüíûõ íîðìàòèâíûõ è ìåòîäè÷åñêèõ äîêóìåíòîâ äëÿ ýêñïåðòèçû âîçäóõîîõðàííûõ ìåðîïðèÿòèé. Ë., Ãèäðîìåòåîèçäàò, 1986 ã.

10.Ñáîðíèê ìåòîäèê ïî ðàñ÷åòó âûáðîñîâ â àòìîñôåðó çàãðÿçíÿþùèõ âåùåñòâ ðàçëè÷íûìè ïðîèçâîäñòâàìè. Ë., Ãèäðîìåòåîèçäàò, 1986 ã.

11.ՍՆ 245-71 Արդյունաբերական ձեռնարկությունների նախագծման սանիտարական նորմեր,

12.Ìåòîäè÷åñêèå óêàçàíèÿ ïî ðàñ÷åòó âûáðîñîâ âðåäíûõ âåùåñòâ àâòîìîáèëüíûì òðàíñïîðòîì. Ì., Ãèäðîìåòåîèçäàò, 1983 ã.

13. ՀՀ Կառավարության որոշում 25 հունվարի 2005թ. N91-Ն. Տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատական կարգը հաստատելու մասին:

14.Ìåòîäè÷åñêèå ðåêîìåíäàöèè îöåíêè ãèãèåíè÷åñêîé ýôôåêòèâíîñòè âîäîîõðàííûõ ìåðîïðèÿòèé. Ìèíçäðàâ ÐÑÔÑÐ. Ìîñêâà. 1989 ã.

15. Ã. Ë. Îñèïîâ è äð. «Ãðàäîñòðîèòåëüíûå ìåðû áîðüáû ñ øóìîì» Ñòðîéèçäàò, 1975 ã.

16.ՀՀՇՆ 22-04-2014 Պաշտպանություն աղմուկից,17.ԳՕՍՏ 20444-85 Աղմուկ. Տրանսպորտային հոսքեր. Աղմկային բնութագրի

որոշման մեթոդներ,18.N 2.1.7.003-10 Սանիտարական կանոններ և նորմեր «Հողի որակին

ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ», հաստատված` ՀՀ Առողջապահության նախարարի 25.01.2010թ. N01-Ն հրամանով,

19.N 2-III-Ա2-2 Սանիտարական կանոններ և նորմեր «Խմելու տնտեսական նշանակության ջրմուղների և ջրամատակարարման աղբյուրների սանիտարական պահպանման գոտիներ» հաստատված` ՀՀ առողջապահության նախարարի 29.11.2002թ. N803 հրամանով,

20.N2-III-Ա2-1 Սանիտարական կանոններ և նորմեր «Խմելու ջուր: Ջրամատակարարման կենտրոնացված համակարգերի խմելու ջրի որակին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ: Որակի հսկողություն», հաստատված`ՀՀ առողջապահության նախարարի 25.12.2002թ. N 876

88

հրամանով,21.N 2.1.7.002-09 սանիտարական կանոններ և նորմեր «Բնակավայրերի

տարածքների սանիտարական պահպանմանը, սպառման թափոննորի հավաքմանը, պահմանը, փոխադրմանը, մշակմանը, վերամշակմանը, օգտահանմանը, վնասազերծմանը և թաղմանը, բնակավայրերի տարածքների սանիտարական պահպանման, սպառման թափոնների գործածության ոլորտում աշխատանքներ իրականացնող անձնակազմի աշխատանքային անվտանգությանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ», հաստատված ՀՀ Առողջապահության նախարարի 22.12.2009թ. N25-Ն հրամանով,

22.Äîëãîñðî÷íîå ïðîãíîçèðîâàíèå óðîâíÿ è âîçìîæíûõ îòðèöàòåëüíûõ ïîñëåäñòâèé çàãðÿçíåíèÿ àòìîñôåðû. Ãèäðîìåòåîèçäàò, 1984 ã.

23. Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության պաշտպանության մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք, 02.12.1998թ.

24. Քաղաքացիական պաշտպանության մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենք, 05.03.2002թ.

25. Հայաստանի փրկարար ծառայության մասին ՀՀ օրենք26. Փրկարար ուժերի և փրկարարի կարգավիճակի մասին ՀՀ օրենք27. Հրդեհային անվտանգության մասին ՀՀ օրենք28. Սեյսմիկ պաշտպանության մասին ՀՀ օրենք29. ՀՀ կառավարության 13.12.1999թ. ՙՎտանգավոր տարածքից բնակչության

տարահանման կարգը հաստատելու մասին՚ թիվ 746 որոշում.30. ՀՀ կառավարության 28.09.2000թ. ՙԲնակչության պատսպարման կարգը

հաստատելու մասին՚ թիվ 592 որոշում.31. ՀՀ կառավարության 25.10.2000թ. ՙԲնակչությանն անհատական

պաշտպանության միջոցներով ապահովելու կարգը հաստատելու մասին՚ թիվ 679 որոշում.

32. ՀՀ կառավորության 16.10.2003թ. ՙՀՀ տարածքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման մասին տեղեկատվության ստացման և ազդարարման կարգը հաստատելու մասին՚ թիվ 1304-Ն որոշում.

33. ÑÍèÏ II-II-77 Íîðìû ïðîåêòèðîâàíèÿ Çàùèòíûå ñîîðóæåíèÿ ãðàæäàíñêîé îáîðîíû.

34. Ðóêîâîäñòâî ïî ñîñòàâëåíèþ ðàçäåëà èíæåíåðíî-òåõíè÷åñêèõ ìåðîïðèÿòèé ãðàæäàíñêîé îáîðîíû â ïðîåêòàõ ãåíåðàëüíûõ ïëàíîâ ãîðîäîâ, ïðîåêòàõ ïëàíèðîâêè è çàñòðîéêè ãîðîäîâ è íàñåëåííûõ ïóíêòîâ, 1985ã.

35. ՀՀ կառավարության 1998թ. նոյեմբերի 11-ի ՙՀՀ արդյունաբերական օբյեկտի անվտանգության վկայագրի կանոնադրությունը հաստատելու մասին՚ թիվ 702 որոշում

36. ՀՀ կառավարության 2003թ. մայիսի 2-ի ՙՀՀ քաղաքային, գյուղական համայնքների հատակագծերի մշակման, փարձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման ու փոփոխման կարգը հաստատելու մասին՚ թիվ 609-Ն որոշում

37. ՀՀ կառավարության հոկտեմբերի 29-ի ՙԿառավարման մարմինների և բնակչության իրազեկման կարգը սահմանելու մասին՚ թիվ 1494-Ն որոշում

38. ՀՀ կառավարության 2005թ. նոյեմբերի 3-ի ՙՀՀ տարածքում արտակարգ իրավիճակների առաջացման մասին բնակչության ազդարարման կարգը հաստատելու մասին՚ թիվ 1925-Ն որոշում

39. Հայստանդարտ ՙԱնվտանգությունն արտակարգ իրավիճակներում. Բնական արտակարգ իրավիճակներ. Տերմիններ և սահմանումներ՚ ՀՍՏ 227-2003

40. Հայստանդարտ ՙԱնվտանգությունն արտակարգ իրավիճակներում. Արտակարգ իրավիճակներ. Տերմիններ և սահմանումներ՚ ՀՍՏ 233-2004

41. ՀՀՇՆ II - 6. 01 – 96 ՙՎտանգավոր բնական ազդեցությունների երկրաֆիզիկա՚

89

42.Սնիպ 2.01.15 – 90 ՙՏարածքների, շենքերի, կառուցվածքների ինժեներական պաշտպանությունը երկրաբանական վտանգավոր երևույթներից. Նախագծման հիմնական դրույթներ՚

43.Սնիպ 2. 06.15 – 85 ՙՏարածքների ինժեներական պաշտպանությունը ողողումներից և հեղեղներից՚

44.ՇՆ 2 II – 6. 01. 01 – 98 ՙՇենքների և կառուցվածքների տարածքների ինժեներական պաշտպանությունը բնական վտանգավոր երևույթներից՚

45. ՀՀ ՇՆ II – 8. 04. 01 – 97 ՙՇենքների և կառուցվածքների հրդեհային անվտանգություն՚:

46. ՀՀ կառավարության 2006թ. հոկտեմբերի 19-ի N 1581-Ն որոշում47. ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2007թ. հունիսի 28-ի թիվ 45 և

ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարի 2007թ. հուլիսի 11-ի թիվ 08-Ն համատեղ հրաման

48. ՙԱնվտանգություն արտակարգ իրավիճակներում, տեխնածին արտակարգ իրավիճակներ, տերմիններ և սահմանումներ՚ ՀՍՏ 201-2000 Հայստանդարտ,

49. ՀՀՇՆ II-6.02.2006 ՙՍեյսմակայուն շինարարություն. նախագծման նորմերը՚,50. ՀՀ կառավարության 1999 թ. հունիսի 10-ի N 429-Ն որոշումը ՙՀՀ տարածքում

սեյսմիկ ռիսկի նվազեցման համալիր ծրագրի մասի՚,51. ՀՀ կառավարության 2012 թ. փետրվարի 9-ի N 138-Ն որոշումը ՀՀ

կառավարության 1999 թ. հունիսի 10-ի N 429-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու մասին,

52.С.В. Медведев Сейсмическое микрорайонирование “Наука”, Москва 1977г53. О.В. Павлов Оценка влияния грунтовых условий на сейсмическую

опасность”Наука”, Москва 1988г.54. В.Б. Заалишвили Физические основы сейсмического микрорайонирования

Москва 2000г.55.ê»ÛëÙ³Ï³ÛáõÝ ßÇÝ³ñ³ñáõÃÛ³Ý. Ý³Ë³·ÍÙ³Ý ÝáñÙ»ñ ÐÐÞÜ II-6.02-2006Ã56.ÐÐ Î³é³í³ñáõÃÛ³Ý 2012Ã ÑáÏï»Ùµ»ñÇ 25-Ç N 1352-Ն ê»ÛëÙ³ßñç³Ý³óÙ³Ý

(ë»ÛëÙÇÏ ·áï¨áñÙ³Ý) ¨ ë»ÛëÙÇÏ éÇëÏÇ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ù³ñï»½Ý»ñÇ Ñ³ëï³ïÙ³Ý Ï³ñ·Á, ë»ÛëÙ³ÙÇÏñáßñç³Ý³óÙ³Ý ¨ ë»ÛëÙÇÏ éÇëÏÇ ·Ý³Ñ³ïÙ³Ý ù³ñï»½Ý»ñÇÝ áõ ¹ñ³Ýó ÏÇó Ý»ñÏ³Û³óíáÕ ³Ù÷á÷³·ñÇ Ï³½ÙÇÝ ¨ µáí³Ý¹³ÏáõÃÛ³ÝÁ Ý»ñÏ³Û³óíáÕ å³Ñ³ÝçÝ»ñÁ Ñ³ëï³ï»Éáõ ¨ Ð³Û³ëï³ÝÇ Ñ³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñáõÃÛ³Ý 2006Ã. ÐáÏï»Ùµ»ñÇ 19-Ç N 1581-Ü áñáßáõÙÝ áõÅÁ Ïáñóñ³Í ×³Ý³ã»Éáõ Ù³ëÇÝ:

57.ÐÐ ³ñï³Ï³ñ· Çñ³íÇ×³ÏÝ»ñÇ Ý³Ë³ñ³ñÇ 04 Ù³ñïÇ 2013Ã.-Ç N 196-Ü ¨ ÐÐ ù³Õ³ù³ßÇÝáõÃÛ³Ý Ý³Ë³ñ³ñÇ §13¦ Ù³ñïÇ 2013Ã.-Ç N 69-Ý Ñ³Ù³ï»Õ Ññ³Ù³Ý: Î³ñ· ë»ÛëÙ³ßñç³Ý³óÙ³Ý (ë»ÛëÙÇÏ ·áï¨áñÙ³Ý) ³ßË³ï³ÝùÝ»ñÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý:

90

Documents

· Web view-1.2. Գոտևորման համակարգի կառուցվածքը IV-1.3. Գոտևորման նախագծի կիրառման բնագավառը IV-2. Տարածքների