GENEL KİMYA DERSİNİN BAZI KONULARI İLE İLGİLİ OLARAK

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE GÖRÜLEN KAVRAM

YANILGILARI

Engin KARAYAĞIZ

Erzurum Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi,

OFMA Bölümü, Kimya Eğitimi

ÖZET

Bu çalışmada, Genel Kimya dersi içeriğinde işlenen konuların öğrenciler üzerinde kavramsal

boyutta ne kadar etkili ve kalıcı olduğunun, bu bilgilerin öğrenim düzeyinde eski bilgilerle ve

çevreyle ne kadar ilişkilendirilebildiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik

olarak öğrencilere, çoktan seçmeli ve iki aşamalı çoktan seçmeli sorulardan oluşan bir test

uygulanarak cevaplar analiz edilmiştir. Bu şekilde elde edilen bulgular, öğrencilerin bazı

konularda yaygın yanılgılarının olduğunu ortaya koymaktadır.

GİRİŞ

Son yıllarda fen eğitiminde dünya çapında en fazla çalışma yapılan alanların başında

öğrencilerin sahip oldukları kavram ve kavram yanılgıları gelmektedir. Bu alanda bu kadar

çok çalışma yapılmasının sebepleri (a) öğrenci başarısına önemli ölçüde kavram yanılgıları

(b) bu kavram yanılgılarının giderilmesi için gerekli olan mevcut bilgi birikimlerinin aktif

hale getirilmesi sayılabilmektedir (Eryılmaz ve Sürmeli, 2001). Kimya eğitiminde kavram

yanılgıları öğrenci ve öğretmen için çok sık karşılaşılan ve sıkıntı verici bir durumdur.

Kavram yanılgılarının belirlenmesi dersin amacına uygun işlenmesinde, geri dönüşümü zor

olan güçlükleri ortaya çıkarmaktadır. Bu yüzdendir ki kavram yanılgılarının oluşmaması için

öğrencilerin derse katılmadan önce yoklanıp, düzeltilmesi son derece önemlidir. Bunun için

de öğrencilerde mevcut olan bilgilerle, aktarılacak olan yeni bilgiler arasındaki kavram

uyuşmazlıkları ortadan kaldırılmalıdır. Bu sürece öğrencilerin ön bilgilerinin tespiti ile

başlanılmalıdır (Aydoğan, Güneş ve Gülçiçek, 2003). Kavramsal öğrenmenin temeli;

öğrencilerin mevcut bilgileri temel alınarak, başlangıç noktası kabul edilerek öğretime

başlanmalıdır.

Öğrencilerin kavramsal değişimlerinde özümleme ve düzenleme basamakları vardır.

Özümleme basamağında öğrenciler, sahip oldukları kavramları yeni kavramları öğrenmede

kullanır. Düzenleme basamağında ise öğrenci, yeni kavramları kendine özgü bir biçimde

yapılandırabilmek için önceki kavramlarını yeniden gözden geçirir ve bunları birlikte

organize ederek yapılandırır. Farklı bir ifadeyle, öğrenciler, yeni karşılaştıkları kavramları

mevcut kavramlarla ilişkilendirme veya yeni kavramları mevcut kavramlarının üzerine ilave

etme yoluna giderler. Bu durumda ilk kavramlar yeni kavramların öğrenilmesinde köprü

vazifesi görür. Kavramsal değişimde bu sürece özümleme (assimilation) adı verilmektedir.

Bununla birlikte genellikle, yeni karşılaşılan bir kavramın başarılı bir şekilde anlaşılabilmesi

için öğrencilerin mevcut bilgileri yetersiz kalabilmektedir. Bu durumda öğrencinin, mevcut

kavramlarını yeniden organize etmesi ya da yeni kavramlarla değiştirmesi gerekir. Daha

radikal olan bu şekildeki kavramsal değişime ise düzenleme (accommodation) adı

verilmektedir (Canpolat ve Pınarbaşı, 2002). Öğrencilerde var olan ön bilgiler (ilk kavramlar),

genellikle bilimsel kavramlarla uyuşmamakta (kavram yanılgısı) ve bu nedenle de anlamlı

öğrenmeye engel teşkil etmektedir. Bu nedenle, kavramsal değişim sürecinin özellikle

düzenleme basamağına yoğunlaşılmalıdır.

Bilgi-kavram arasındaki ilişki madde-atom arasındaki ilişkiye benzetilebilir. İnsan zihninde

var olan kavramlar ve bu kavramlar arasında oluşan bilgi ağının temelini yine kavramlar

oluşturmaktadır. Bu nedenle kavramların doğru bir şekilde öğrenilmesi bilimsel bilginin

aktarılması açısından da büyük önem arz etmektedir. Ancak yapılan çalışmaların sonucunda

öğrencilerin kavram ve kavramların oluşturduğu bilgi ağı anlayışına sahip olmadıkları

gözlenmiştir (Pınarbaşı ve Canpolat, 2003).

Kavram ve Kavram Yanılgısı

Günümüzde eğitimciler bir şey öğrenirken yeni bilgileri eski bilgilerle ilişkilendirerek

öğrenmeyi amaçlamaktadır. Bu durumda mevcut bilgiler önem kazanmaktadır. Mevcut

bilgilerde bulunan hatalar yeni bilgileri de çelişkili duruma getirmektedir. Bu nedenle

kavramların doğruluğu hem öğrenmeyi kolay hale getirir hem de öğrenmenin hızlı bir şekilde

gerçekleşmesine zemin hazırlar.

Kavram; Olay, obje ya da olgularla ilgili olarak insanların sahip olduğu soyut düşüncelerin

tümüdür. Kavram, “insan zihninde anlamını bulan olay, obje veya olguların değişebilen ortak

özelliklerini temsil eden bilgi formu” şeklinde de tanımlanmaktadır.

Kavram yanılgısı, belirli bir kavramla ilgili olarak, uzman olan kişilerin yapmış olduğu

açıklamalara ters düşen, onlarla çelişen bilgilere veya anlayışlara denir.

Her yanlış bir kavram yanılgısı değildir. Bunu anlamanın iki önemli kriteri vardır. Bunlar; (a)

öğrencinin düşüncelerinde ısrarcı bir tutum sergilemesi ve sahip olduğu yanlışı kabul

etmemesi. Bu yanılgıyı giderebilmek için öğrenciye çok daha doğru bir gerekçe sunmamız

gerekmektedir. (b) yanılgının bir süreç boyunca oluşmuş olması gerekmektedir.

Kimya eğitiminde yükseköğretim, orta öğretim ve ilköğretim düzeyinde, öğrenciler tarafından

yeni öğrenilen konularda özellikle bazı terim ve kavramların yanlış algılandığı bilinmektedir.

Kimya eğitiminin önemli amaçlarından biri öğrencilere kimya konularını kavramsal

öğrenmeyi teşvik etmek, kavram yanılgılarının oluşmasını önlemek, öğrencilerin kavramları

problem çözümünde kullanmalarını sağlamaktır. Bunu gerçekleştirmede öğretmenlere önemli

görevler düşmektedir. Kimya eğitiminde öğrencilere konu anlatıldıktan sonra öğrencilerde

ortaya çıkabilecek kavram yanılgılarını araştırmak için çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Kavram

yanılgılarını tespit etmek için Furio ve Calatayud (1996) tarafından gerçekleştirilen 13 çoktan

seçmeli soru dışında yazılı yoklama ve kısa cevap yöntemleri kullanılmıştır. Belli sayıda bir

öğrenci grubu üzerinde yapılan bu analizlerde başarılı olunmuş ve öğrencilerin hangi

konularda kavram yanılgılarına düştükleri belirlenmiştir.

Kavramların öğretimi ile ilgili olarak da, genelde kavram analizi önerilmektedir. (Alıntılayan,

Kılıç, 2007) (aktaran, Martorella, 1998) kavram öğretimi için kavram analizi yapılması

gerektiğini belirtmektedir. Farklı bir deyişle kavramın içerik öğelerinin sunumunu

önermektedir. Bir kavramın analizinde; (a) kavramın en çok kullanılan adı belirlenir, (b)

kavramın ne anlama geldiği gösteren basit bir tanım belirlenir, (c) kavramın karakteristiklerini

belirleyen ayırt edici özellikler belirlenir, (d) kavramla ilgili olan ayırt edici olmayan

özellikler belirlenir. Ancak çoğu zaman öğrenciler bunların kavramı oluşturan öğeler

olduğunun farkına varamamakta bu özelliklerin ne anlama geldiğini ve ne işe yaradığını

bilmek istemektedirler.

Kavram Yanılgılarının Tespitinde Kullanılan Yöntemler

Kavram yanılgısı tespitinde görmeye, konuşmaya ve yazmaya dayalı ölçümler yapılmaktadır.

Görmeye dayalı kavram yanılgısı tespitinde öğrencinin gözlemci tarafından gözlenerek veya

kameraya alınmasıyla gerçekleşen bir ölçümdür.

Konuşmaya dayalı kavram yanılgısı tespiti öğrenci ile karşılıklı görüşme şeklinde olmaktadır.

Burada mülakat yapılan öğrenciye sorular sorularak öğrencinin mevcut bilgilerinin

derinlemesine ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.

Yazmaya dayalı yöntemler kavram testleri ve kavram haritalarıyla yapılmaktadır. Yazılı

yöntemlerde genellikle doğru cevabın yanı sıra çeldirici seçenekler yer almaktadır. Bu

çeldiriciler kavram yanılgısı içeren seçeneklerdir.

YÖNTEM

Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın amacı; genel kimya konularındaki öğrencide yaygın olarak bulunan kavram

yanılgılarını ortaya çıkarmak, bu yanılgıları belirlemek ve çözüm bulmaktır.

Problem

Kimya eğitiminde ne tür kavram yanılgılarıyla karşılaşılmaktadır ve bu kavram yanılgıları

eğitimde ne gibi sorunlara neden olmaktadır?

Alt Problemler

Öğrencilerde var olan kavramsal yanılgıların onların öğreniminde güçlük çekmelerine neden

oluyor mu?

Öğrenciler yanlış bildikleri kavramları öğrendiklerinde ne gibi tepkiler veriyorlar?

Öğrencilerin günlük yaşamda bu kavramlara ne kadar çok yer veriyor?

Örneklem

Bu çalışmanın örneklemini Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Kimya

Öğretmenliğinde öğrenim gören 21 1. Sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.

Veri toplama aracı

Bu çalışmada 19 adet çoktan seçmeli test kullanılmıştır (Ek-1). Bu testteki soruların bir kısmı

litaretürden (Mulford, 1996) alınmış olup bir kısmı ise araştırmacı tarafından geliştirilmiştir.

Çalışmada kullanılan test çoktan seçmeli ve iki kademeli teşhis edici sorulardan oluşmaktadır.

Bu sorularda doğru cevap dışındaki seçenekler öğrencilerin yanılgılarını ortaya koymaktadır.

Buna göre öğrencilerin cevapları analiz edilerek yanılgıların yaygınlığı belirlenmiştir.

BULGULAR ve YORUM

Genel Kimya Kavram Testinin birinci ve her iki aşamasına doğru cevap veren öğrencilerin

yüzde dağılımları Tablo 1 de verilmiştir.

Tablo 1. Genel Kimya Kavram Testinin birinci ve ikinci aşamasına doru cevap veren öğrenci

yüzdesi

soru

Doğru yanıt veren öğrenci yüzdesi

1. aşama

(sebebi)

2. aşama

(nedeni)

soru 1. aşama

(sebebi)

2. aşama

(nedeni)

1 9,52 11 28,57 23,81

2 14,28 12 33,33 28,57

3 52,38 13 28,57 14,28

4 9,52 14 47,62 38,10

5 19,04 15 4,76 14,29

6 57,14 16 19,04 4,76

7 19,04 17 66,66 71,43

8 61,90 18 33,33 28,57

9 38,01 28,57 19 38,01

10 85,71 80,95

Tablo 1’den öğrencilerin testeki soruları doğru cevaplandırma oranlarının arzu edilen düzeyde

olmadığı açıkça görülmektedir. Bu sonuçlar göz önünde bulundurularak öğrencilerin temel

nitelikteki genel kimya kavramlarını istenilen düzeyde kavramsallaştıramadıkları ve bazı

yaygın kavram yanılgılarına sahip oldukları söylenebilir.

Tablo 2. Genel Kimya dersinin bazı konularında görülen kavram yanılgıları

Öğrencilerde görülen bazı yaygın kavram

yanılgılarını şöyle sıralayabiliriz:

Kavram

yanılgılarının

belirlendiği

soru ve şıkları

Kavram

yanılgısı % si

Öğrenciler kimyasal reaksiyonlar da kütlenin

korunduğunu bilirken atom sayılarının da

korunduğunu bilmiyorlar. Kütlenin atom

sayısına bağlı olduğunu ilişkilendirememişler.

S1 (A)(E) 91,48

Öğrencilerin bir kısmı, kaynamakta olan sudan

çıkan hava kabarcığının oksijen ve hidrojen

gazı, bir kısmı da suda çözünmüş olan oksijen

gazı olduğunu düşünmektedir

S2 (B)(C) 85,72

Öğrenciler yoğunlaşma olayını, hidrojen ve

oksijen gazının su oluşturmak üzere bağ S3 (D) 47,42

yaptığını düşünmektedirler S5 (D)(B) 80,96

Öğrenciler yanma reaksiyonunda sınırlayıcı

maddenin az olan madde olduğunu

bilmedikleri gibi bütün reaktantların

reaksiyonda tükendiğini zannediyorlar.

S4 (B)(E) 91,48

Öğrencilerin düşük bir kısmında da bağ

kırılmasının enerji açığa çıkarın bir durum

olduğu düşünülmektedir

S6(A) 52,86

Öğrenciler saf bir maddenin fiziksel olarak

gösterdiği özelliklerinin, tek bir atomunun da

aynı olduğunu düşünüyorlar.

S7(D) 80,96

Öğrenciler buz-su karışımı olan bir kapta

buzun eridiği zaman suyun seviyesinde

değişiklik meydana getireceğine inanıyor

S9 (1)

(D)

71,43

61,99

Öğrenciler demirin paslanması olayında,

oluşan pas tortularından dolayı demirin

kütlesinin azaldığını düşünüyorlar.

S11 (1)

(A)

21,19

71,43

Öğrenciler yandıkları zaman gaz oluşturan saf

maddelerin, yanma olayından sonra gaz

oluşturduklarını değil de ortamdan

kaybolduklarını zannettikleri görüldü.

S12 (1)

(A)

71,43

66,66

Öğrenciler doygun homojen bir katı sıvı

çözeltisinden çözücü uzaklaştırıldığı zaman

katının çözeltide kaldığını ve çöktüğünü

bilmelerine rağmen çözeltinin

konsantrasyonunun artacağını düşünüyorlar.

S13 (1)

(C)(D)

15,72

71,43

Öğrenciler gaz fazındaki denge reaksiyonunda

sabit basınç ve sıcaklıkta ortama eklenen inert

gazın reaksiyona etki ettiğini ve denge

konumlarında değişiklik meydana getirdiğini

düşünüyorlar

S14 (1)

(A)(B)

61,90

52,38

Öğrenciler kovalent bağ yapan,

elektronegativitesi yüksek atomların

oluşturdukları bileşiklerde elektronun, iki atom

arasında dengede kaldığını düşünüyorlar

S15 (2)

(B)(A)

85,71

95,24

Öğrenciler metal ve ametal atomlarının bağ

oluştururken elektron alış-verişi değil de

elektronlarını ortaklaşa kullandıklarını

zannetmelerinin yanısıra iyonik bir molekül

değil de kovalent bir molekül oluşturduklarını

düşünmektedirler.

S16 (1)

(A)(D)

95,24

80,96

Öğrenciler tüm tuzların kuvvetli asit-bazların

reaksiyonu sonucu oluştuklarının yanı sıra aynı

zamanda da nötral oldukları yanılgısına

düştükleri görülmüştür.

S18 (1)(2)

(A)(B)

71,43

66,66

Öğrenciler elektrokimyasal pil hücrelerinde

kullanılan tuz köprüsünün yük denkliğini

sağlamak için değil hücreler arasında iyon

geçişi sağladığını düşünüyorlar.

S19 (D)(E) 61,99

Tablo 2. den öğrencilerin hangi sorularda ne gibi yanılgılara düştükleri, hangi çeldirici şıklara

daha çok takıldıkları, hata yüzdeleri hesaplanarak verilmiştir

SONUÇ ve ÖNERİLER

Yapılan araştırmada öğrencilerin Genel Kimya dersini öğrenmede kavramsal olarak güçlük

çektikleri görülmektedir. Öğrenmenin olabilmesi için öğrencilerin eski bilgilerinin ne kadar

geçerli olduğunun belirlenmesi ve yeni bilgilerle bu eski bilgileri arasında ne kadar ilişki

kurabildiklerinin ölçülmesi gerekmektedir. Eski bilgileri yoksa yeni öğretilen bilgilerinde

kavramsal olarak doğru aktarılmasının yanı sıra doğru materyal seçimi de önemlidir.

Öneriler

Genel kimya konularıyla ilgili deneylerde öğrenciler makroskobik (çökelti, çözünme, renk

değişimi, vb.) özellikleri gözlemleyebilmekte ancak bu gözlemlerine bağlı uygun çıkarım

yapmada zorlanmaktadırlar. Çünkü öğrenciler atomlar, iyonlar ve moleküller arasındaki

mikroskobik dönüşümleri görememektedirler (Bilgin, 2006). Kimyanın daha iyi

anlaşılabilmesi için bilgisayar ortamında simülasyon deneylerinin hazırlanması ve

öğrencilerin nitel analiz konularıyla ilgili yapılan deneylerde uygun çıkarımlarda

bulunabilmeleri için kimyadaki bazı temel konularda, elementlerin özellikleri, kimyasal

tepkime çeşitleri, asidik ve bazik tuzlar , çözeltilere asit ilavesi, aşırı ayıraç ilavesi ve

bileşiklerin ısıtılması ile ilgili anlamlı öğrenme gerçekleştirmeleri gerekir. Bu da öğrencilerin

kimya laboratuarlarında sadece deney yapma ve rapor hazırlama ile gerçekleşmez.

Öğrencilerin kimya konularında kavramları nedenleri ile birlikte daha iyi anlamaları için

kimya deneylerinin küçük gruplarda ön ve son laboratuar tartışması yapılarak yaptırılması

öğrencilerin bu konudaki kavramları daha iyi öğrenmesini sağlayacaktır. Öğrencilere her

deney yaptırılmadan önce deneyde kullanılan araç ve gereçlerin tanımından sonra o deneyde

geçen konularla ilgili hazırlık soruları gruplarda tartıştırılarak öğrencilerin teorik bilgilerini

hatırlamaları ve deney sonrasında ise yapılan deney basamakları ile ilgili sorular hazırlanarak

gruplarda tartışılması öğrencilerin bu konuda daha iyi anlamlı öğrenme gerçekleştirmelerini

sağlayacaktır (Bilgin, 2006).

KAYNAKLAR

1. Canpolat, N. ve Pınarbaşı, T. (2002). Fen Eğitiminde Kavramsal Değişim Yaklaşımı-I:

Teorik Temelleri. G.Ü. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi. 10 (1), 59–66.

2. Aydoğan, S., Güneş, B. Ve Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve Sıcaklık Konusunda Kavram

Yanılgıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 23(2), 111-124

3. Canpolat, N. ve Pınarbaşı, T. (2003) Kimyasal Denge ve Çözünürlük Konularındaki

Kavram Yanılgıları. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(1),

55-62.

4. Eryılmaz , A. ve Sürmeli E. (2001) Üç-Aşamalı Sorularla Öğrencilerin Isı Ve Sıcaklık

Konularındaki Kavram Yanılgılarının Ölçülmesi

5. Mulford, D. R. (1996) An Inventory For Measurıng College Students’ Level of

Mısconceptions İn First Semester Chemistry

6. Bilgin, İ. (2006) Üniversite Öğrencilerinin Nitel Analiz Konusundaki Kavramları

Anlamaları Ve Alternatif Kavramlarının İki Aşamalı Testle Belirlenmesi. Kastamonu

Eğitim Dergisi 14(2) 447-464

7. Kılıç, F. (2007) Kavramların Öğretiminde Kavramın İçerik Öğelerinin Açıklanmasının

Akademik Başarıya Etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3(2)

EK-1: Genel Kimya Kavram Testi

GENEL KİMYA KAVRAM TESTİ

1- Aşağıdakilerden hangisi bir kimyasal reaksiyondan önce ve sonra aynı olmalıdır?

a) Maddelerin kütlelerinin toplamıb) Maddelerin molekül sayısıc) Her bir türün atomlarının sayısıd) a ve c aynı olmalıdıre) Hepsi aynı olmalıdır

2- Bir beherde yarım saatten beri kaynamakta olan saf su düşünün. Bu suda oluşan kabarcıkların içinde ne vardır (kabarcıkları oluşturan şey nedir)?a) Hava b) Oksijen ve hidrojen gazıc) Oksijend) Su buharıe) Isı

3- Bazen soğuk süt şişelerinin dış yüzeyinde su tabakası oluşmaktadır. Bu su tabakası nasıl oluşmaktadır?

a) Sütteki su buharlaşarak şişenin dışında yoğunlaşırb) Şişe yarı geçirgen zar gibi davranır ve suyun geçişine izin verirc) Havadaki su buharı yoğunlaşırd) Soğuk şişenin yüzeyi havadan gelen oksijen ve hidrojenin su oluşturmak üzere birleşmesine neden olur.

4- Aşağıdaki şekil S atomları ve O2 moleküllerinden oluşan bir karışımı göstermektedir.

Aşağıdakilerden hangisi, 2S + 3O2 2SO3 reaksiyonunun tamamlanmış halini gösterir?

5- Aşağıdaki kaptan çıkarılan baloncuk kapalı bir kaptaki sıvı suyun çok küçük bir kısmının büyütülmüş halini göstermektedir. Su buharlaştıktan sonra buharın küçük bir kısmının büyütülmüş hali aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

6- Hidrojen havada aşağıdaki reaksiyona göre yandığında ısı açığa çıkmaktadır.

H2+ O2 2H2OAşağıdakilerden hangisi açığa çıkan bu ısıdan sorumludur.a) Hidrojen molekülündeki bağın kırılması enerji verirb) Oksijen molekülündeki bağların kırılması enerji verirc) Hidrojen-oksijen bağlarının oluşması enerji verird) Açığa çıkan enerjiden hem (a) hem de (b) sorumludure) Açığa çıkan enerjiden (a), (b) ve (c) sorumludur

7- Bir katı kükürt örneğinin bazı özellikleri aşağıdaki gibidir:

i. Kırılgan, kristal yapılı katıii. Erime noktası 113 oCiii. Yoğunluğu 2,1 g/cm3iv. Oksijen ile birleşerek kükürt

dioksit oluştururBu özelliklerden hangisi ya da

hangileri tek bir kükürt atomu için de aynıdıra) i ve iib) iii ve ivc) Yalnız ivd) Bu özelliklerin hepsi aynıdıre) Bu özelliklerin hiçbiri aynı değildir

8- Şekil 1 de 1 L lik bir şeker çözeltisi bulunmaktadır. Çözeltideki bir bölge büyütülerek baloncuk içerisinde noktalar halinde bu bölgedeki şeker moleküller gösterilmektedir. Çözeltiye Şekil 2 de görüldüğü gibi 1 L daha su ekleniyor bu durumda aşağıdakilerden hangisi baloncuk içerisinde moleküllerin dağılımını doğru olrak göstermektedir.

9- İki buz parçası aşağıda şekilde görüldüğü gibi suda yüzmektedir. Buz eridikten sonra suyun seviyesi ne olur?

(1) Suyun seviyesi yükselir (2) Suyun seviyesi düşer (3) Suyun seviyesi aynı kalırSebebi;

a) Eriyen buzun ağırlığı oluşturduğu sıvı suyun ağırlığına eşittir.

b) Sıvı suyun yoğunluğu buzun yoğunluğundan büyüktür

c) Su molekülleri buz moleküllerinden daha büyük hacimle yer değiştirir

d) Eriyen buzun oluşturduğu su, su seviyesini değiştirir

e) Buz eridiğinde molekülleri büyür

10- 1.0-gram katı iyot örneği aşağıdaki gibi bir tüpe yerleştiriliyor ve havanın tamamı uzaklaştırıldıktan sonra tüp kapatılıyor. Tüp ve katı iyot birlikte 27,0 gram dır.

İyotun tamamı buharlaşıncaya kadar tüp ısıtılıyor ve tüp iyot gazı ile doluyor. Bu işlemden sonra ağırlık ne olacaktır.(1) 27,0 gramdan az (2) 27,0 gram (3) 27,0 gramdan daha fazlaSebebi;

a) Bir gazın ağırlığı katıdan daha azdırb) Kütle korunurc) İyot gazının yoğunluğu katı iyottan daha azdırd) Isıtma sonucunda kütle artar

11- Demir havanın nemi ve oksijen ile birleşerek pas oluşturmaktadır. Bir demir çivinin tamamen paslanması durumunda, pasın ağırlığı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

(1)Çividen azdır (2)Çivi ile aynıdır (3)Çividen fazladırSebebi;

a) Pas çiviyi hafifletirb) Pas demir ve oksijen içerirc) Çivi parçalanırd) Çivideki demir yok olure) Pasın ağırlığı demirden daha azdır

12- Bir kibrit yandığında, maddenin bir kısmı yok olur.(1) Doğru (2)YanlışSebebi;

a) Bu kimyasal reaksiyon maddeyi yok eder

b) Madde yanarak tükenirc) Külün kütlesi kibritten daha azdırd) Atomlar yok olmaz, onlar sadece

yeniden düzenlenire) Kibritin ağırlığı yanarak azalır

13- Daha fazla tuz çözünmeyinceye kadar suya tuz eklenerek karıştırılıyor. Çözünmeyen tuz çöküyor. Çözeltinin hacmi başlangıç hacminin yarısına düşünceye kadar su buharlaştırılırsa çözeltideki tuzun konsantrasyonu için ne söylenebilir?

(1) Konsantrasyon artar (2) Konsantrasyon azalır (3) Aynı kalırSebebi

a) Daha az suda aynı miktarda tuz vardırb) Daha fazla katı tuz oluşurc) Tuz buharlaşmaz ve çözeltide kalırd) Su miktarı daha azdır

14- I2 (g) 2I (g) reaksiyonu denge konumundayken toplam basınç ve sıcaklık sabit kalacak şekilde reaksiyon ortamına He gazı (inert gaz) ilave edilirse aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?

(1)  Denge konumu sağa kayar(2)  Denge konumu sola kayar(3) Denge konumu inert gaz ilavesinden etkilenmez

Sebebi;a) I’un kısmi basıncı azalır b) Toplam basınç artarc) İnert gaz reaksiyona girmez

15- HF molekülündeki paylaşılmış elektron çiftinin pozisyonu aşağıdakilerden hangisinde

en doğru olarak gösterilmiştir? (H=1; F=9)

(1) H F....

: : ::....FH (2)

Sebebi:

a) Bağ yapmayan elektronlar, bağın ya da paylaşılan elektron çiftinin pozisyonunu etkiler.

b) Hidrojen ve Flor kovalent bağ yaptıkları için paylaşılan elektron çifti iki atomun tam ortasında yer almalıdır.

c) Flor paylaşılan elektron çiftini daha şiddetli bir şekilde çeker.

d) Flor hidrojenden daha büyük olduğu için paylaşılan elektronlar flora daha yakın olur.

16- Katı sodyum klorür, NaCl moleküllerinden oluşmaktadır.

(1) Doğru (2) YanlışSebebi;

a) Sodyum ve klor atomları, elektronları ortaklaşa kullanmak suretiyle molekül oluştururlar.

b) Sodyum atomu klor atomuna bir elektron verdikten sonra oluşan sodyum iyonu ile klorür iyonu molekül oluşturur.

c) Sodyum klorür, sodyum ve klorür iyonlarından oluşan ağ örgülü bir yapıya sahiptir.

d) Sodyum klorür, kovalent bağlı sodyum ve klor atomlarından oluşan bir ağ örgüsüne sahiptir.

17- 2CO (g) + O2 (g) 2CO2 (g) + ısı reaksiyonu denge konumundayken hacim sabit tutularak sıcaklık artırılıyor. Sıcaklığın artırıldığı anda ileri reaksiyon hızı......

(1)  Azalır(2)  Artar (3)  Değişmez Sebebi;

a) Ekzotermik olduğu için reaksiyon hızı azalırb) Dengenin sola kayabilmesi için ileri reaksiyon

hızının azalması gerekirc) Sıcaklık artışı ile kinetik enerji artacağı için

reaksiyon hızı artard) Madde ilavesi ya da uzaklaştırılması söz

konusu olmadığı için hız değişmez

18- Sıcaklığı 25oC olan saf suya FeCl3

tuzu eklenerek hazırlanan bir çözeltinin pH’sı için aşağıadakilerden hangisi doğrudur?

(1)  pH 7(2)  pH = 7 (3)  pH 7

Sebebi;

a) Metal klorür olduğu için baziktir ve pH’den daha büyüktür

b) Bir tuz olduğu için nötraldir ve pH 7’dir c) HCl’nin anyonunu bulundurduğu için

asidiktir ve pH 7’den küçüktürd) Fe+3’ün su ile hidrolizi sonucu ortam asidik

olur ve pH’den küçüktür

19- Bir pilde tuz köprüsünün işlevi ile ilgili olarak aşağıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

I. Anotta açığa çıkan elektronların katoda geçmesini sağlar

II. Yarı hücrelerdeki yük denkliğinin sağlanabilmesi için, anot yarı hücresinden katot yarı hücresine katyon geçişini, katot yarı hücresinden anot yarı hüresine anyon geçişini sağlar

III. Tuz köprüsünde bulunan anyonların anoda, katyonların ise katoda geçmesini ve bu şekilde yük denkliğini sasağlar a) Yalnız I b) Yalnız II c) Yalnız III d) I ve II e) I, II ve III