VERİMLİ DERS ÇALIŞMA ETKİNLİK KİTAPÇIĞI

9-12. SINIFLAR

GİRİŞ

Akademik başarıların temelinde amaçlı, planlı ve verimli ders çalışmak vardır. Öğrencilerimizin verimli ders çalışma alışkanlıklarını değiştirebilmeleri için bilinç, çaba ve kararlılık içinde olmaları önemlidir. Birçok öğrencinin başarısızlığının nedeni, "yeterince çalışmamak" olarak görülmekte ve öğrenciden sürekli daha çok çalışması istenmektedir. Oysa gerekli olan "Bilinçsizce çok çalışmak" değil; amaç belirleyip, zamanı planlayarak, verimli ders çalışma yollarını iyi bilerek, etkili çalışmaktır. Bu amaçla verimli ders çalışma yolları konusunda öğrencilerimizin faydalanması için bu kitapçık hazırlanmıştır.

Bu kitapçık hazırlanırken; MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından daha önce yayımlanmış olan etkinliklerden, grup rehberliği faaliyetlerinden yararlanılmış ve sınıf rehber öğretmenlerimizin uygulaması için görselleştirilerek sadeleştirilmiştir.

Etkinlikler 4 oturumda tamamlanacak şekilde hazırlanmıştır. Oturumlar arası zamanı sınıf rehber öğretmeni ihtiyaç doğrultusunda planlamalıdır. Fakat oturumlar arasındaki süre bir haftadan daha fazla olmamalıdır.

1. oturum öğrencilerden kendilerine uygun çalışma programı hazırlamaları için “çalışma planı hazırlama ve çalışma ortamının düzenlenmesi” etkinliği hazırlanmıştır. 2. oturum; etkin ve hızlı okuma tekniği olan İSOAT’ın 3. Oturum da ise etkin dinleme tekniği olan İFİKAN’ın öğrencilere uygulamalarla anlatılması planlanmıştır.

4. oturumda öğrencilere dikkat etme ve hatırlamaya ilişkin bilgilerin verildiği, etkin not tutma kurallarının anlatıldığı iki etkinlikten oluşmaktadır.

Oturumlar sonrasında veliler bilgilendirilmeli; okul rehber öğretmeni ve sınıf rehber öğretmeninin işbirliği ile izleme ve değerlendirme süreci başlatılmalıdır.

OTURUM 1

ETKİNLİĞİN ADI: ÇALIŞMA PLANI HAZIRLAMA ve ÇALIŞMA ORTAMININ DÜZENLENMESİ

Kazanım: Plan hazırlamanın önemini kavrar.

Plan hazırlama becerisi geliştirir.

Uygun çalışma ortamının özelliklerini belirtir.

Süre-Sınıf Seviyesi: 40 dakika – 9-12. sınıf öğrencileri

Süreç:

Bu etkinliğin planlı çalışmayla ilgili olduğu belirtilir ve plan nedir sorusu öğrencilere yöneltilir.Öğrencilerden cevaplar alındıktan sonra şu açıklama yapılabilir:Planın yapılacak işleri belli bir süre ve düzen içine sokmak, ders çalışmada ise nerede, nasıl, ne zaman, neye ne kadar süre çalışılması gerektiğine karar verme olduğu anlatılır.

Çalışma planı hazırlamanın yararları ve plan hazırlama yöntemleri konusunda öğrencileri konuşmaya yönlendirin.Planın yapılacak işleri bir sıra, süre ve düzen içine soktuğundan zamanın iyi yönetilmesine yardımcı olduğunu açıklayın.

Çalışma İlkeleri Formunu öğrencilerin görebileceği bir yere asın(etkinlik sonunda her öğrenci için birer tane dağıtın) gerekirse tahtaya yazarak her bir maddenin tartışılmasını sağlayın.

Çalışma ortamının düzenlenmesine ilişkin formu öğrencilere dağıtarak uygun çalışma planı ve çalışma ortamı ile başarıya nasıl ulaşabilecekleri konusunda konuşmalarını isteyin.Çalışma amacının saptanması, çalışmaya karar verilmesi, çalışılan ortamın düzenlenmiş olması, çalışma yöntemlerinde çeşitlilik sağlanması ve sistemli çalışma yöntemlerinin bilinip uygulanması gibi etkenlerin dikkatin toplanmasına yardımcı olduğunu vurgulayıp; iç ve dış(psikolojik-fiziki) faktörler nedeniyle dağıldığını ve dikkati konu üzerine yoğunlaştırabilmek için bu faktörlerin kontrol altına alınması gerektiğini söyleyin.

Örnek çalışma formlarını öğrencilere dağıtın ve çalışma ilkeleri formuna uygun olarak bir sonraki güne getirmelerini isteyin. Bu formu düzenlerken aileleriyle birlikte karar vermelerini isteyin ve gerekirse konuya ilişkin veli bilgilendirme toplantısı yapın.

ÇALIŞMA PROGRAMI HAZIRLAMA KRİTERLERİ

Hangi dersin hangi saatte çalışılacağı belli olmalı, zor ya da ağır öğrenilen dersler en verimli saatlerde çalışılmalı.

Çalışma planında her ders için süre ayrılmalı; bu süre dersin zorluğuna veya öğrencinin o dersle ilgili ön bilgisine göre ayarlanmalı ayrıca çalışma yöntemi de göz önünde bulundurulmalıdır.

Çalışma sürelerinin çalışma planında aynı saatlerde yerleştirilmesi gerekir. Bu dikkatin toplanması ve alışkanlık

kazanılması için gereklidir.

En verimli çalışma aralıklı çalışmadır. Ara vermeden uzun süre çalışma ve uzun ara vererek çalışma sakıncalıdır. Ara vermeden uzun süre çalışma zihnin yorulmasına ve dikkatin dağılmasına yol açar. Uzun süre ara vermek de derse dönmeyi zorlaştırır.

Matematik, geometri, fizik gibi dersler çalışılırken problem vs. çözülmeden ara verilmemelidir.

Her yeni konuya başlarken ara verilmelidir.

Birbirine benzeyen iki ders üst üste çalışılmamalıdır. Öğrenilenlerin birbirine karışmaması için bu önemli bir kuraldır.

Uykudan önceki 10 dakikalık tekrarlar ile sabah uyanınca yapılan 10 dakikalık tekrarlar çalışmaların hafızada daha uzun süre kalmasını konuların daha iyi öğrenilmesini sağlar.

ÇALIŞMA ORTAMI

Çalışma odası mümkün olduğu kadar fazla sıcak veya soğuk olmamalı, iyi havalandırılmalı ve sessiz olmalıdır.

Çalışma masası ve yüksekliği kişinin boyuna göre ayarlanmalıdır.

Ders çalışırken müzik dinlemek dikkati dağıtır.

Ders çalışma ortamındaki poster, afiş ve resimler de dikkatin dağılmasına, öğrencinin hayal dünyasına kaymasına yardımcı olur.

Çalışma köşesi en az yazı yazılacak bir masa ve çalışma için el altında bulunması gerekenleri koyabilecek ilave bir üniteden oluşur.

Çalışma masasını, çalışma faaliyeti dışında işler için kullanmamak; hayal kurmak, mektup yazmak, yemek yemek gibi her türlü faaliyeti ait oldukları yerde yapmak gerekir.

Yemek masası çalışma masası olarak kullanılıyorsa, hiç olmazsa örtüsünü değiştirerek, üzerine bir lamba ekleyerek yeni amacına hazır etmek yerinde olur.

Belirli bir çalışma alanı ile çalışma davranışı arasında şartlı refleks türünden ilişki kurabilmek büyük önem taşır. Böylece çalışma

masasına oturmak, çalışmaya başlamak için “uyarıcı” rolü oynar ve çalışmayı başlatır.Çalışmaya başlamadan önce çalışma sırasında gerekli olacak bütün malzemenin el altında bulunması, dikkatte kopmalara yol açacak kesintileri Önlemek açısından yararlıdır.

GÜNLÜK ÇALIŞMA PLANI ÖRNEĞİ

Saatler Yapılacak etkinlik

Nasıl yapılacak

Nerede yapılacak

Etkinliğin gerçekleştirili

p-gerçekleşmedi

ği

06.00-07.00

07.00-08.00

08.00-09.00

09.00-10.00

10.00-11.00

11.00-12.00

12.00-13.00

13.00-14.00

14.00-15.00

15.00-16.00

16.00-17.00

17.00-18.00

18.00-19.00

19.00-20.00

20.00-21.00

21.00-22.00

22.00-23.00

23.00-24.00

00.00-01.00

01.00-02.00

02.00-03.00

03.00-04.00

04.00-05.00

05.00-06.00

HAFTALIK ÇALIŞMA PLANI ÖRNEĞİ

Saatler PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA C.TESİ PAZAR

06.00-07.00

07.00-08.00

08.00-09.00

09.00-10.00

10.00-11.00

11.00-12.00

12.00-13.00

13.00-14.00

14.00-15.00

15.00-16.00

16.00-17.00

17.00-18.00

18.00-19.00

19.00-20.00

20.00-21.00

21.00-22.00

22.00-23.00

23.00-24.00

00.00-01.00

01.00-02.00

02.00-03.00

03.00-04.00

04.00-05.00

05.00-06.00

2. OTURUM

ETKİNLİĞİN ADI: ETKİN VE HIZLI OKUMA

Kazanım: Etkin ve hızlı okuma konusunda fikir edinir. Okuma çeşitleri hakkında bilgi edinip okuma hızını, okuma türüne göre ayarlayabilir.

Süre-Sınıf Seviyesi: 40 dakika – 9-12. sınıf öğrencileri

Süreç:

Etkin ve hızlı okuma nedir? sorusunu sınıfa yöneltin ve yanıtları öğrencilerin tartışmasına izin verin.

Etkin okumanın; yazılı metnin yazılış amacını en kısa zamanda kavramak olduğunu söyleyin.

Etkin ve hızlı okumanın neden gerekli olduğunu yararlarını grupla tartışın.

Etkin ve hızlı okumanın süratle ilerleyen bilginin takip edilebilmesi için şart olduğunu, zamanın en iyi şekilde kullanılmasına, hatırlamanın daha kolay gerçekleşmesine ve zihnin aktif olarak sürece katılmasına yardımcı olduğunu söyleyip konuyu detaylıca tartışın.

Okuma çeşitleri ile ilgili formdan yararlanarak bilgi verin.

Öğrencilere “okuma hızınızı öğrenmek ister misiniz?” sorusunu yöneltin. Formda bulunan metni çoğaltarak bütün öğrencilere dağıtın. Aşağıdaki yönergeleri öğrencilere verin ve bunlara uyarak öğrencilerin okuma hızlarını hesaplamalarına yardım edin.

● Metni okumaya başlamadan önce başlangıç süresini bir yere not edin.

● Okuma parçasını okuyup bitirdiğinizde saatinize bakın ve bitirme süresini bir yere kaydedin.

● Okuma süresini saniye ile belirtin.

● Okuduğunuz metindeki toplam sözcük sayısını(867) saniyelerle belirttiğiniz okuma süresine bölerseniz okuma hızınızı bulunursunuz. Sonucu 60 ile çarptığınızda ise bir dakikada okuduğunuz kelime sayısını bulmuş olursunuz.

Okuma Hızı: Toplam Sözcük Sayısı/Okuma Süresi

Herkes okuma hızını hesapladıktan sonra metne ilişkin sorular sorun. Eksik veya yanlış yanıt geldiğinde; hızlı okumada anlaşılırlıkla ilgili problem yaşadıklarını önemli olanın hızlı ve anlayarak okumak olduğunu belirterek İSOAT yöntemiyle bunu yapabileceklerini belirtin. 5 Farklı Okuma Hızı formundan yararlanarak öğrencilere bilgi verdikten sonra İSOAT yöntemini formdaki gibi anlatın ve herhangi bir ders kitabından uygulama yapın.

Her bir maddeyi öğrencilerle örneklendirerek anlatın ve öğrencilerin sorusu yoksa etkinliği sonlandırın.

OKUMA ÇEŞİTLERİ

SESLİ OKUMAAğız ve dil hareketleriyle

yapılan yüksek sesli okumadır.

SESSİZ OKUMAAğız ve dil hareket ettirilmeden sadece göz hareketleri ile yapılan okumadır.

GÖZ ATMAEn hızlı okumadır. Konu, sözcük veya

herhangi bir şeyin konu içinde aranması durumunda başvurulur.

HIZLI OKUMAAyrıntıya girmeden ana düşünceyi yakalamak, bir soruya yanıt bulmak veya tekrar yapmak için kullanılır.

NORMAL OKUMAÖzellikler ders kitaplarının okunmasında kullanılır. İlk iki okumaya göre yavaştır. Özet çıkarma, not alma, altını çizme vb. işlemler bu okuma türünde kullanılabilir.

AĞIR OKUMAHer sözcüğün üzerinde ayrı ayrı durulur. Yavaş ve tekrarlıdır. Çok zor veya yabancı bir konuda kullanılır.

TÜRKİYE’DEKİ KİTAP OKUMA ALIŞKANLIĞI

Kelime Sayısı:867

Başlama Saati:

Bitirme Saati:

Türkiye’de kitap okuma oranı yalnızca yüzde 4,5’tir Japonya’da bir yılda 4 milyar 200 milyon kitap basılırken Türkiye’de bu sayı yalnızca 23 milyon 386 yani, Türkiye’de bir yılda basılan kitap, Japonya’da neredeyse bir günde basılıyor.

Kitap okuma alışkanlığının ise çok küçük yaşlarda başladığı bir gerçek.

Çocuğunuzun “kitap kurdu” olmasını istiyorsanız, işe, ona oyuncakla birlikte kitaplar alarak, kitaplık oluşturarak, birlikte kitap okuyarak başlayabilirsiniz. Türkiye’de toplumsal yaşamda kitabın yerinin olmadığı, bir gerçek. Türkiye’de üniversite bitirenlerin sayısı son yıllarda 14 kat arttığı halde kitap okuyanların sayısı 1965 yılındaki oranın onda birine geriledi.

Öğretmenler de Okumuyor

Yapılan araştırmalar, okulların okuma alışkanlığı kazandırmada son derece başarısız olduğunu göstermiştir. Türkçe programı, ısrarla okuma alışkanlığının kazandırılmasına rağmen, programı uygulaması gereken öğretmenlerin buna yeteri kadar ilgi göstermedikleri anlaşılıyor.

Bir araştırmaya göre, öğretmenlerin yüzde 8’i hiç kitap okumuyor. Yüzde 39’u ise bu konuda bilgi vermek istemiyor. Yüzde 28’i ayda bir kitap alıyor.

Okuma Zevki Nasıl Gelişir?

“ Okuma zevki, kişinin kendi düzeyine ve kendi eğilimine uygun romanların özenle yazılmış olanlarının okumasıyla gelişir. Diyelim ki okulda albenisiz kitaplardan nefret etmiş 25 yaşlarında genç bir adam, dünyayı daha iyi algılayabilmek için yavaş yavaş bir şeyler öğrenme gereği duyuyor. Bu genci, okulda

nefret ettiği kitaplara benzer kitaplarla okuma zevkinin içine çekemeyiz. Bu gencin önce iyi yazılmış polisiye romanlar denemesi yerinde olur. Bu genç klasiklere yönelmeden, iyi yazılmış polisiye romanlarla kötü yazılmış olanları ayıracak düzeye gelmelidir.

Polisiye roman tutkusundan çok kolay geçilir. Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’sı ve Budala’sına Tolstoy’un, Kreutzer (Krotzer) Sonatı’na. Ayda bir iki iyi yazılmış polisiye roman okuma koşuluyla Dostoyevski’ye geçildi mi, edebiyat zevkiyle tutkusu kıpırdanmaya başlar. Ondan sonra Balzac, Zola, Flaubert(Flobert) ve Stendhall (Stendal)daha kolay okunur.

Her Yaşın Kitabı Ayrı

Evde anne-babasını kitap, gazete okurken gören çocukta, “Yaşamda kitap da varmış.”imajının uyandığı, evin bir köşesinde kitaplığın olması, çocuğun da isterse kendi kitaplarını bu kitaplığa koyması, hatta kendi kitaplığının olması, çocukta kitap okuma alışkanlığını sağlamak açısından büyük önem taşır. Yaşlara göre kitapların özellikleri ise şöyle sıralanıyor:

1-2-3 Yaş: Yarı oyuncak yarı kitaptır. Konu içermeyen eşya, insan, hayvan kitaplarıdır.

4 ve 5 Yaş: Gerçekçi öykülerden oluşmaya başlar. Mekân gerçektir. Puntolar iri olmalı, resimler konuyu anlatmalı. Bu yaş çocukları, kendilerine resimli öyküler okunmasından hoşlanır.

6-7 Yaş: Kitabın ana fikri, konunun mesajı olmalı, metin uzun olmalı. Bu yaş çocukları, doğa, hayvan ve çocukların da içinde yer aldığı bol resimli kısa öykülerden zevk duyarlar. Bu dönem, bir çocuğun okumaya olan ilgisini kamçılamak için en uygun dönemdir.

8 Yaş: Konular doğa insan yaşamı olabilir. Gezi, serüven, coğrafya, İlk Çağ’a ait öyküler, okuma konusundaki en belirgin ilgi alanlarını oluşturur.

9-10 Yaş: Cinsiyet farklılaşması belirginleşmeye başlar. Bu nedenle öyküler de

yeni sözcükler yer almaya başlamalı. Giriş, gelişme, sonuç bölümlerine önem verilmeli.

11-12 Yaş: Erkekler bilim ve buluşlara, kızlar okul ve aile yaşamını içeren konuların yanında aşk öykülerine ilgi duymaya başlarlar.

Birleşmiş Milletler İnsani Gelişim Raporu, Türkiye’nin Malezya. Libya, Ermenistan gibi ülkelerin de bulunduğu 173 ülke arasından 86. sıraya düştüğünü belirtiyor. Batıda okuma oranını araştırma yeni bir bilim dalı kabul edilirken “Türkiye’de bir yılda yayımlanan kitap sayısıyla ilgili rakamları doğru yorumlayabilmek için sadece bir önceki yılın rakamlarıyla karşılaştırmak gerekir aslında.” Araştırmalara göre kişi başına bir yılda basılan kitap sayısı Japonya’da 25, Fransa’da ise 7’dir. Oysa Türkiye’de 12 bin 89 kişiye bir kitap düşüyor. Araştırmalarda, Birleşmiş Milletlerin İnsani Gelişim Raporu’nda 173 ülke arasında Türkiye’nin Malezya, Libya, Ermenistan gibi yılda basılan kitap sayısının düşmesi gösteriliyor. Araştırmalar Türkiye’de okur-yazar nüfusun yüzde 86 olmasına karşın, kitap okuyan nüfusunun hızla azaldığını belirtiyor.

Neden Okumuyorlar?

Araştırmalarda yer alan bir anketin sonuçlarına göre, kitap okumayı en çok televizyon engelliyor.

Daha sonra okumama alışkanlığının nedeni olarak “okul eğitiminde okuma alışkanlığı verilmemesi” gösteriliyor. Üniversite ve dengi okul mezunlarının “Niçin okumuyorsunuz?” sorusuna verdikleri yanıtlar şöyle: Kitaplar pahalı (yüzde 10,3). Okul eğitiminde okuma alışkanlığı verilmiyor( yüzde 19,7). Televizyon, insanları kitap okumaktan uzaklaştırıyor (yüzde30,3). Kitaba karşı yasakçı tutum (yüzde4,3). Öğrenci ödevlerinin fazlalığı (yüzde 5,3 ). Geçim koşullarının ağır olması (yüzde 15,6 ). Okuyan insanlara değer verilmemesi (yüzde 4). Diğer nedenler ( yüzde 11,1 )

Özgür Okuma Saatleri

Bir Anadolu lisesinde 75 öğrenciye iki yıl boyunca “özgür okuma saatleri” uygulandı. Öğrencinin dilediği bir kitabı sınıfta kendisi sessizce okuması biçimindeki bu uygulama sonucunda, öğrencilerin “Bir önceki yıl kaç kitap okudunuz?” sorusuna verdiği yanıtlar şöyle: 29 kişi: 1-5 kitap arası 41 kişi: 6-20 kitap arası 5 kişi: 20’den fazla kitap aynı öğrencilerin, “Okuma saatleri hakkında ne düşünüyorsunuz?”sorusuna verdiği yanıtlarda şöyle: Yararlı: 35 öğrenci. Çok yararlı: 30 öğrenci. Hiç yararı yok: 10 öğrenci. Araştırmalar, ilköğretim okullarında Türkçe derslerinde, lisede edebiyat derslerinde haftada bir saati, “Özgür okuma saati” olarak ayırmanın yararının tartışılmaz olduğunu vurgulamakta.

5 FARKLI OKUMA HIZIOkuma hızı stratejisi Amaç Materyal

1. TARAMA

Ana konular ve fikirlerle ilgili bir izlenim bırakır; genel düzenlemenin net bir resmini sunar.

Tarih, bir isim, bir ülke, bir sorunun yanıtı gibi özel bir ayrıntıyı bulmaya yarar. Bu yöntemde sözcüklerin hepsi okunmaz.

Sözlü değerlendirmeler, gazeteler, dergi makaleler vs.

2. GÖZ GEZDİRME

Ana fikirleri, neden/sonuç bağlantılarını bulmayı sağlar ve genel fikirlerin taranmasını kapsar. Başlıklar/alt başlıklar arasındaki ilişkiyi görmeyi, italikle yazılmış, koyu renkli yazılmış sözcükleri aramayı içerir. Daha zor metinlerde “ön okuma “ olarak yararlanılır. Bu bölümde de sözcüklerin tamamı okunmaz.

Okunması kolay çıktılar, ön değerlendirme metinleri vs.

3. HIZLI OKUMA Tüm sözcükleri hızla okumak demektir ve özel bilgileri aramayı kapsar.

Sadece ana fikir ve ayrıntı okunabilecek tüm metinler vs.

4. YAVAŞ OKUMAMevcut bilgilerin hepsini görmeyi sağlar. Not alma ve önemli görülen yerlerin altını çizme vardır.

Ayrıntılar için okunan metinler ve teknik maddeler vs.

5. DİKKATLİ OKUMASüreçleri görmeyi, adım adım talimatları izlemeyi ve içeriği analiz edip değerlendirmeyi kapsar. Ayrıntılı notlar alınır altı çizilir.

Karmaşık fikirler ya da kavramlar; edebi olmayan sürekli raporlar, bilimsel veriler veya metinler vs.

(İ)-(S)-(O)-(A)-(T) İZLE SOR OKU ANLAT TEKRARLA

(İ)İZLE

Bölüm içinde ne anlatılmak istendiğini anlayabilmek ve genel bir fikir edinmek amacıyla baştan 3-4 dakika süreyle göz gezdirin.

Bu göz gezdirme işlemi sırasında bölümdeki ana başlıklar, alt başlıklar, koyu renk ve italik harflerle basılmış yerleri, şekil, grafik ve resimlerin alt yazıları, paragrafların ilk ve son cümlelerini; varsa bölüm özetini okuyarak, böyle sistemli bir göz atma işlemiyle yazarın anlatmak istediği ana fikir ve önemli noktaları bulmuş olursunuz.

3.OTURUM

ETKİNLİĞİN ADI: ETKİN DİNLEME

Kazanım: Dinleme hakkında fikir edinip önemini kavrar, etkin dinleme engellerini tanır ve kontrol eder.

Süre-Sınıf Seviyesi: 40 dakika – 9-12. sınıf öğrencileri

Süreç:

Dinlemek nedir? sorusunu öğrencilerinize yöneltip yorumlarını grupla paylaşın.

Dinlemenin ‘duyulanı anlamak ve korumak’ olduğunu söyleyip etkin dinleyicinin söylenenlerin anlamını bulma, kavrama ve değerlendirme işlemlerini yaptığını ve konuşanın jest, mimik ve ses tonuna da dikkat ettiğini öğrencilerinizle paylaşın.

Bölüm içinde ne anlatılmak istendiğini anlayabilmek ve genel bir fikir edinmek amacıyla baştan 3-4 dakika süreyle göz gezdirin.

Bu göz gezdirme işlemi sırasında bölümdeki ana başlıklar, alt başlıklar, koyu renk ve italik harflerle basılmış yerleri, şekil, grafik ve resimlerin alt yazıları, paragrafların ilk ve son cümlelerini; varsa bölüm özetini okuyarak, böyle sistemli bir göz atma işlemiyle yazarın anlatmak istediği ana fikir ve önemli noktaları bulmuş olursunuz.

(S)SOR

Kitabın veya bölümün içine dalmadan önce kendi kendinize o bölümü okumakla ne kazanmak istediğinizi sorun. “ Bu bölümü neden okuyorum?”, “Beni özellikle neler ilgilendiriyor?”.

Bu tür sorularınızın çıkartılması, sorularınızın cevaplarını arayarak ve bir amaç gözeterek okumanızı sağlar.

(O)OKU

Bu aşamada daha önce çıkardığınız sorulara cevap bulmak amacıyla okumaya başlayın. Okuma sırasında kitap üzerinde işaretlemeler yaparak, karton veya kağıda soruların cevaplarını yazın.

(A)ANLAT

Bu bölümde kitap ve defterleri kapatarak sadece karta veya not çıkartılan kağıda göz atarak soruların cevabını kendi kendinize ve sesli olarak anlatın. Anlatma sırasında önemli noktaların ve anahtar kelimelerin kullanılması esastır. İhtiyaç duyulursa notlara bakılabilir. “ Anlat” aşaması yöntem içinde atlanmaması gereken önemli bir adımdır.

(T)TEKRARLA

Bu aşamada karton ve notlar kaldırılarak bölümün baştan sona tekrar edilmesi gerekir. Bu tekrarın süresi yaklaşık 4-5 dakikadır. Hafızada tekrarlanmayan bilgi öğrenilememiş demektir. Öğrendiğinizden emin olmanız için sorunun, ana fikri ve anahtar kelimeleri çağrıştırması ve cevabın zincirleme olarak hatırlanması gerekir.

Etkin dinleme niçin yapılır, yararları nelerdir? sorularını sorun; gönüllü öğrencilerden fikirlerini alın.

Etkili dinleme, dinlerken o ana kadar söylenenlerden daha sonra söylenebilecekleri tahmin etmeyi içerir. Bunu yapmaya çalışmak derste sürekli uyanık kalmanızı, dikkati sürdürmenizi, motivasyonunuzun artmasını ve aktif olmanızı sağlayacaktır.

Doğal olarak bunu sağlayabilmek için etkili dinlemede öğrenmenin daha aktif ve etkili olmasını sağlayan İFİKAN isimli etkili dinleme yaklaşımını uygulayabileceklerini belirtin. Formda yer alan bilgileri öğrencilerle tartışarak bilgilendirme yapın.

Biz nasıl dinliyoruz? sorusuyla öğrencilerin kendi dinleme alışkanlıkları konusunda konuşmalarını sağlayın. Kötü dinleme alışkanlıkları nelerdir? sorusunu öğrencilere yönelterek Kötü dinleme alışkanlığı ve çözümleri formunu öğrencilere dağıtın ve her bir maddeyle ilgili öğrenci görüşlerini alın ve etkinliği sonlandırın.

(İ)-(F)-(İ)-(K)-(A)-(N)(İleriye Bak) - (Fikirler) - (işaretler) – (Katıl) - (Araştır) - (Not tut)

(İ)İleriye Bak

Dersten önce o dersle ilgili kısımları okumak ve hazırlıklı olmak. Bu sırada önemli formüllere, yerlere, isimlere, kavramlara dikkat etmek kalıcılığı sağlayacaktır. Derse ilişkin ön okuma sırasında kafada oluşan soruları yazmak gerekir. Eğer bunları sağlayamadıysanız bile ders sırasında tahminler yapmanıza engel değildir, dinlediğiniz kısımlardan diğer kısımları tahmin etmeye çalışabilirsiniz.

(F)Fikirler

Konuyu oluşturan fikirlere uyanık olmanızı sağlamaya yöneliktir. Bir konuyu dinlerken ana temayı ve fikri yakalamaya çalışmak öğrenmenin önemli bir adımını atmak anlamına gelir. Bilginin yeni olup olmadığını, neyi ortaya koyduğunu, temelde anlatmak istediğinin ne olduğunu sorgulayarak yapılan dinleme ile fark edeceksiniz ki; temel bir bilgi sürekli olarak işlenmektedir.(Açıklamalarla, örneklerle, tekrarlarla, ödevlerle vb).

KÖTÜ DİNLEME ALIŞKANLIĞI VE ÇÖZÜMLERİ

KÖTÜ DİNLEME

ALIŞKANLIĞI

İYİ DİNLEYİCİ

☺

KÖTÜ DİNLEYİCİ

☹

SIKICI BİR KONUDers sıkıcı olsa bile önemli ve yararlı olacağını düşünerek

dersi dikkatle dinler.

Konunun sıkıcı olduğuna karar verir ve öğretmenin anlattıklarıyla ilgilenmez.

KONUŞMAYI ELEŞTİRME

Dersi popüler olma yarışması veya moda gösterisi olarak görmez. Derste eleştirecek

şeyler değil geçerli düşünceler arar.

Konuşmacıda yanlışlıklar arar, konuşmacının önemli bir şey anlatmayacağına

karar verir.

ABARTILI KONUŞMA

Duyguları değil aklı ile dinler. Not alır ve eğer konuşmacı ile aynı fikirde değilse soru sorar

ve sonra dinlemeye devam eder.

Dersin çoğunu kaçırdığı için konuşmacı ile aynı fikirde

olmaz.

HER ŞEYİN TASLAĞINI ÇİZMEK

Konuşmacının konusuna ve düzenleme biçimine not alma

sistemini uydurur.

Form ve biçimle fazla ilgili olduğundan özü kaçırır. Her

derste ayrıntılar içinde dersin taslağını çizmeye

çalışarak güç harcar.

(İ)İşaretler

Dinlerken de okumadaki gibi belli noktalara, bölümlere işaret edilir. Tıpkı bir kitaptaki bilginin daha koyu veya italik yazılması; bazı işaretler konması gibi öğretmen veya dinlediğiniz kişi de önemli bölümlerde ses tonunda, hecelerin vurgusunda ya da doğrudan bazı kelimelerle: önemli, başlıca, can alıcı, unutmayın ki, gerçekte gibi ifadelerle, örnekler vererek veya kendine özgü bazı ifadeler ve yöntemlerle konunun önemini, farklı görüşleri ortaya koyacaktır. Bu noktaları kaçırmamak özellikle o dersin sınavlarında sizin için önemli ipuçları olabilir.

(K)Katıl

Ders veya dinlediğiniz konuyu etkileşim içinde son derece önemlidir. Sizi uyanık tutarken, anlatanı da motive der. Anlatılan konuyu daha zevkli hale getirmek sizin ne kadar katıldığınızla da yakından ilgilidir. Anlatan kişinin yöntemi bu konuda en önemli faktör olsa da ona katılarak; konuya arklı açılardan bakabilmek, anlatılanın motivasyonun artırmak, beden diliyle kendini ifade edebilmek dinlenen konuyu daha zevkli ve hareketli bir hale getirecektir.

(A)Araştır

Ön hazırlık sırasında veya dinlerken aklınıza takılan sorular sormalı, konuyu farklı boyutlarıyla ele almayı denemelisisiniz. Verilen cevaplar yeterli gelmediyse yenilerini sormaya çekinmemelisiniz çünkü öğrenmek için ordasınız. Hiç bilmediğiniz bir konuda “bu konudan hoşlanmıyorum” diyerek uzaklaşmak yerine kendinize o konuyla ilgili şans tanımak yerinde olur. Bir süre sonra “eğitimim sırasında bu konuyu hiç böyle düşünmemiştim çok daha zevkliymiş” demek için konuyla ilgili fikir sahibi olmadan önce bilgi sahibi olmak gereği unutulmamalıdır.

(N)Not Tutma

Not tutmak dinlemeyi aktif bir şeklide sağlayan, şimdiye kadar anlatılanları toparlayan bir içeriğe sahiptir. Gerçek anlamda kalıcı bilgileri edinmeye ve bilgileri kalıcı kılmaya yönelik not tutmak; ileriye bakarak, fikirlere ve işaretlere dikkat ederek, katılarak, araştıran sorular sorarak olabilir. Bu da etkili dinlemenizin sağlayacağı uyanıklığı, motivasyonu ve hareketliliği sağlar. Ancak not tutarken anlaşılır, kısa, özgün işaretleri kullanarak, okurken veya tekrar ederken kendinize en uygun olan tarzda tutmaya dikkat etmelisiniz.

YAPMACIK DİKKAT

Konuşmacının söylediklerinin önemli olduğunu

düşünür.derste sunuları bilgilerin ders kitabında olmayacağını düşünür.

Konuşmacıya bakar ancak dinlemez. Daha sonra ders

kitabından okuyacağını düşünür.

KARIŞIKLIKLARA İZİN VERMEDışarıdan gelen uyarıcılarla

ilgilenmez ve dikkatini konuşmacıya verir.

Dinlemeyi durdurmak için sürekli neden bulur.

KOLAY DURUMLARI SEÇME

Konuşmacının üzerinde durduğu noktaları anlamak için çaba sarf eder ve yeni bilgiler öğrenmek ister. Zor, karmaşık ve teknik

konulardan korkmaz.

Konuşmacının karmaşık düşünce ve tartışmalarını

izlemenin çok zor olduğunu düşünür. Öğrenmek değil

eğlenmek ister.

DUYGUSAL SÖZCÜKLERİ SEÇME

Aynı duygusal sözcükleri duyar ama ilgi ile dinlemeye devam

eder. Konuşmacının bakış açısını anlamaya çalışır.

Dürüstlük, devrim, vs gibi sözcüklere kan basıncı yükselir ve dinlemeyi

bırakır.

HIZLI OLMAMA

Derste her fazla zamanı kullanır. Konuşmacının ne söylediği

üzerinde durur. Ana noktalar özetler ve dersin geri kalanı

hakkında düşünür.

Düşünme konuşmadan daha hızlı olmasına karşın

konuşmacıya tembelce dinler.

4. OTURUM

ETKİNLİĞİN ADI: NOT TUTMA

Kazanım: Not tutma yolları hakkında fikir edinebilme, not tutma yollarını yaşamında kullanabilme beceriler geliştirebilir.

Süre-Sınıf Seviyesi: 20 dakika – 9-12. sınıf öğrencileri

Süreç:

Not tutma nedir? Sorusunu öğrencilere yöneltin. Öğrencilerden konuya ilişkin görüşlerini aldıktan sonra;

Not tutmanın bir konuyla ilgili okunan, dinlenen, gözlenen bilgilerin ana noktalarıyla özetlenerek, ilerde kullanılmak amacıyla yazılması işlemi olduğunu açıklayın. Not almadaki amacın, konuyu anladıktan sonra onu özümsemek ve kalıcılığını arttırmak için kendi işaret ve simgelerine dönüştürmek olduğunu söyleyin. Not almanın dinlenileni veya okunanı geniş çerçevede değerlendirme ve eleştirme yeteneklerini geliştirdiğini, öğrenilenin uzun süre unutulmamasını ve tekrarın kolay yapılmasını sağladığını açıklayın.

Not nasıl tutulur? sorusunu yöneltin. Öğrencilerden cevapları aldıktan sonra;

Not tutma dinlenilen, gözlenilen ve okunanlardan yararlanılarak yapılır. Fakat not tutmadan önce kişinin ön bilgilere sahip ve hazırlıklı olması gerekir. Örneğin malzemeleri yanında olmalı, eğer dinliyorsa konuşmacıyı görebileceği iyi duyabileceği bir yerde oturmalı ve tüm dikkatini konuşmaya vermelidir. Dinlediklerini yorumlamalı ve kendi cümleleriyle not almalıdır.

Not alırken çeşitli kısaltmalar ve simgeler kullanmalı, yetiştirilemeyen bölümler arasında boşluklar bırakmalı sonra o boşluklar, hatırlanarak veya başkalarından yararlanılarak doldurulmalıdır. Notlar aynı gün gözden geçirilip düzenlenmelidir.

“Siz nasıl not tutuyorsunuz?” sorusunu yöneltin ve aldığınız yanıtları tartışın. Yaygın not alma sorunları formunu öğrencilere dağıtın ve her bir maddeyi ve çözüm yolunu birlikte tartıştıktan sonra etkinliği sonlandırın.

YAYGIN NOT ALMA SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Sorun Çözüm“Zihnim dağılıyor ve sıkılıyorum.”

Sınıfın önüne otur. Konuyu önceden incele. Derste yanıtlamasını beklediğin sorular hazırla.

“Öğretmen çok hızlı konuşuyor.”

Kısaltma sistemi geliştir. Kısaltmalar kullan. Daha sonra doldurmak için boşluklar bırak.

“Öğretmen farklı konulara değiniyor.”

Konuyu önceden gözden geçirerek örgütlenme ilkelerini belirle. Dersten sonra notlarını tekrar düzenle.

“Bazı düşünceler uygun görünmüyor.”

Bu düşünceleri notunda sayfanın yanına veya parantez içine al. Daha sonra notlarını gözden geçirirken kontrol et.

“Her şey önemli görünüyor” veya “Hiçbir şey önemli değil”

Ya konu hakkında bilgi sahibi değilsin veya anahtar kavramları belirleyemiyorsun. Konuyu anlamamışsın. İlgili ders kitabından konuyu incele.

“Yeni teknik terimleri telaffuz edemiyorum”

Yeni teknik terimleri okunduğu gibi kaydet. Notlarını tekrar gözden geçirirken doğrusunu yaz.

“Öğretmen terimleri açıklamadan kullanıyor”

Anlamadığın terimleri kaydet. Kitabın sözlük kısmına veya sözlüğe bakarak notunda bıraktığın boş yere anlamını yaz.

“Öğretmen doğrudan kitaptan okuyor”

Kitaptan pasajları işaretle. Öğretmenin yorumlarını not kağıdının yanına yaz. Notuna nerede bulunduğunu kaydet.

“Metin sıkıcı”

Metni küçük birimlere ayır, tam bir bölüm okunduktan sonra geri dönüp not al ve bölümler için tamamlama hedefleri koy ve tamamlayınca da kendini ödüllendir.

“Çok okudum ama anlamadım.”

Bir çalışma grubu oluşturup konuyu onlarla konuşup tartıiın ve diğer öğretmenlerinize konuyu sorun

ETKİNLİĞİN ADI: DİKKAT ETME VE HATIRLAMA

Kazanım: Tekrar etme ve hatırlama kavramları konusunda fikre sahip olur; tekrar etme ver hatırlama yöntemlerini kavrar ve bunlardan yararlanır.

Süre-Sınıf Seviyesi: 20 dakika – 9-12. sınıf öğrencileri

Süreç:

Tekrar etme ve hatırlama nedir aralarında nasıl bir ilişki vardır sorularını öğrencilere sorun ve yanıtları tartışmalarını isteyin. Sonra siz şöyle bir açıklama yapın:

Tekrar bir anımsama yoludur. Öğrenilenlerin tekrar gözden geçirilmesi, yinelenmesidir. Tekrar önceden çıkarılan notlarla, altı çizili kitaplarla ya da hazırlanan sorulara yanıt bulmayla yapılabilir.

Hatırlama ise, hafızada yer alan bilginin gerektiği anda geri çağrılması ve kullanılmasıdır. Hatırlamanın başarılı olması tekrar sayısına bağlıdır.

Niçin tekrar yapılır sorusunu öğrencilerinize sorun? Tartışmaların sonunda siz yanıtınızı verin:

Tekrar öğrenilenlerin unutulmaması için yapılır. Unutulmanın önüne düzenli tekrarlarla geçilir. İlk tekrarın 20-40 dakikalık bir öğrenme sonunda yapılıp 10 dakika sürmesi; 24 saat sonra ikinci tekrarın 2-4 dk sürmesi; bir hafta sonra 2 dakika sürecek bir tekrarın yapılması ve son olarak da bir ay sonra 2-4 dakika sürecek bir tekrarın yapılması bilgilerin kalıcı olması için gereklidir.

Unutma, öğrenmeyle başlar. Öğrenilenlerin yarısı 24 saat içinde; dörtte üçü de 48 saat içinde unutulmaktadır. Daha sonra unutma hızı yavaşlar. Bu zaman dilimlerinde tekrar yapılırsa unutma engellenir. (Formdaki görselden yararlanarak da konuyu anlatabilirsiniz.)

“Bir şeyi hatırlamak isterseniz ne yaparsınız?” sorusunu gruba sorun ve cevaplarını tartışın. Sonra da hatırlamayı kolaylaştıran yöntemleri öğrencilere anlatıp tartışın. Hatırlamayı kolaylaştıran yöntemler bilgi formundan yaralanarak öğrencilerin bu yöntemleri kavramasını sağlayın.

Hafıza nasıl geliştirilir? Sorusunu sorun ve aldığınız yanıtları grupla tartışın. Yorumlardan sonra bellek geliştirme yöntemini anlatıp tartışın ve öğrencilerin etkinliği değerlendirmesini isteyerek etkinliği sonlandırın.

HATIRLAMAYI KOLAYLAŞTIRAN YÖNTEMLER

O gün öğrendiğimiz bilgileri hemen eve gidince TEKRARLARSAK bu bilgiler hafızamızda 1 GÜN kalıyor

(24 saat)

1 GÜN (24 saat) SONRA TEKRAR YAPARSAK o bilgiler hafızamızda 1 HAFTA kalıyor.

1 HAFTA SONRA yaptığımız TEKRAR BU BİLGİLERİN hafızamızda 1 AY kalmasını sağlıyor.

1 AY SONRA ise ÜNİTE BİTİYOR ve SINAV YAPILIYOR. SINAV GECESİ yapılan TEKRAR ise O BİLGİLERİN

ÖMÜR BOYU UNUTULMAMASINI SAĞLIYOR.

BÖYLECE BİLGİLERİMİZ UZUN SÜRELİ HAFIZAYA TAKILIYOR.

ÖRNEK UYGULAMA:Tahtaya “BRIARNNISRIŞIA” şeklindeki harf dizisini yazın. 20 saniye sonra harfleri tahtadan silerek istekli birkaç öğrenciye harflerden hatırladıklarını sorun.

Daha sonra öğrencilere karışık görünen bu harf dizisini bu şekilde akılda tutmanın oldukça zor olduğunu oysa kodlayarak öğrendiğimizde hatırlamanın daha kolay olduğunu söyleyin ve tahtaya yukarıda yazdığınız harfleri tekrar aşağıdaki yazıp öğrencilerin yorum yapmasını sağlayın. Benzer birkaç çalışma daha yapın.

BRIARNNISRIŞIA = BAŞARININ SIRRI

ĞÜYEKİSÖKRENM = YÜKSEKÖĞRETİM(gibi)

HATIRLAMAYI KOLAYLAŞTIRAN YÖNTEMLER

ÖĞRENİLENLERİN TEKRARLANMASI

Uzun bir süre içinde yapılan tek bir tekrar yerine birkaç güne dağılmış kısa süreli tekrarlar kalıcı öğrenme için daha verimlidir..Öğrenilen bir bilginin unutulmasında en az etkisi olan şey uykudur. Bu nedenle gece yatmadan önce yapılan tekrarlar öğrenilmiş bilginin hafızaya yerleştirilmesi için mükemmel bir imkan sunmaktadır

BELLEĞİN TANIMA ÖZELLİĞİ

Her insanın öğrenmede güçlü ya da güçsüz olduğu bir yanı vardır.Somut olan şeylerin daha kolay öğrenebilineceğinden haraketle, uygulayarak, deneyerek, çizerek çözerek öğrenilen bilgilerin hatırlanması daha kolaydır.

KAVRAMLARI BAĞLANTILAYARA

K ÖĞRENME

Bir mantık çerçevesi içinde olan kavramlar daha kolay öğrenilir. bu zihnin doğal bir özelliğidir.Zihin karışık olan her şeyi basite indirgeme, yani yalınlaştırma eğilimindedir. çünkü karşılığı anlayacak biçimde yapılandırılmamıştır.

BÜTÜN-PARÇA-BÜTÜNTEKNİĞİ

Bu tür öğrenmede önce konunun bütünü anlaşılmaya çalışılmalı sonra parçalar tek tek ele alınmalı sonra da bütün tekrar çalışılmalıdır. eksik noktalar farkedilip bunlar kapatılmalıdır.

KART SİSTEMİNDEN YARARLANMAK

Hazırlanan kartların ön yüzüne öğrenilecek olan kavramın kendisi; arka yüzüne de kavramın anlamı yazılır. Belli aralıklarla tekrarlama yapılarak kavramın zihinde kalıcılığı arttırılır.

AŞAMALI BELLEK GELİŞTİRME YÖNTEMİ

KAYNAKÇA

1. BARAN, Z.(2009), Hızlı Okuma. İzmir: Bilgivizyon Yayınları.

2. ÇETİN, M.(2008), Şu Ders Çalışma Dedikleri. İzmir: Altın Kalem Yayınları

3. ERKAN S. , KAYA A.(2009), Grupla Psikolojik Danışma ve Rehberlik

Programları III. Ankara: Pegem Akademi

4. ERKAN S.(2004) ,Örnek Grup Rehberliği Etkinlikleri. Ankara: Pegem Akademi

5. (2011), Ortaöğretim Rehberlik ve Yönlendirme Dersi Programı, Ankara: Milli

Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

6. (2007), İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı

İlköğretim Etkinlik Örnekleri, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim

Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

AŞAMA 6YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİN

Konunun tamamını yeniden gözden geçirin ve her bir adımı anlayıp

anlamadığınızı saptamaya çalışınAŞAMA 5TEKRAR EDİN

Her bölüm bittikten sonra birkaç kez tekrar edilmeli hatırlanmakta zorlanılan kavramlar üzerinde durulmalıAŞAMA 4

İLİŞKİLER KURUNSorular yanıtlanırken bölümler

arasında ne gibi bir ilişki olduğu anlaşılmaya çalışılmalı

AŞAMA 3 OKUYUN

Hazırladığınız sorulara yanıt ararcasına elinizdeki metni okuyunAŞAMA 2

GÖZDEN GEÇİRİNÖrgütlenilen her konu bölümüyle ilgili anlamlı ve öğretmenin sorma ihtimali

yüksek olan sorular hazırlanmalı. AŞAMA 1GÖZDEN GEÇİRİN

Öğrenilmek istenen malzeme gözden geçirilerek nasıl

düzenlendiği anlaşılmalı konunun ana hataları belirlenerek kendi kelimeleri ile kısaca yazılmalı.