Embed Size (px)
Citation preview
Wie bestuurthet land?
2
Wat is politiek?De vraag is misschien gemakkelijk, maarhet antwoord niet. Politiek gaat onderandere over regels. Niet over de regelsvan bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd.Politiek gaat over regels die bepalen hoeeen land, een provincie of een gemeentemoet worden bestuurd. En wie datmoeten doen. Maar dat is niet het enige.
Politiek gaat ook over beslissingen dieons allemaal aangaan. Politici, mensendus die in de politiek zitten, beslissenover heel veel dingen waar iedereendirect mee te maken heeft. Dat kan gaanover de belastingen die je moet betalen.Over de leeftijd waarop je mag stoppenmet werken. Over het onderwijs, de koop-zondagen of het aanleggen van nieuwe
Nederland is een democratie. Een belangrijk kenmerk van eendemocratie is een parlement. In zo’n parlement zitten mensendie door de bevolking zijn gekozen. Zij zitten namens een politiekepartij in het parlement. De regering kan alleen maar regeren alszij door een meerderheid van de leden van het parlement is goed -gekeurd. Regering en parlement maken namelijk samen wetten.Zo zit de Nederlandse politiek in elkaar.
Wie bestuurt het land? 3
andere niet. De bekendste persoon uit defractie is de fractievoorzitter. De fractie-voorzitters voeren meestal het woordover belangrijke onderwerpen. Daaromzie je ze vaak op televisie.
Wat doet de tWeede kamer?De Tweede Kamer heeft twee belang-rijke taken:n ze maakt samen met de regering
wetten;n ze controleert of de regering haar
werk goed doet.
Wetten makenDe Tweede Kamer maakt samen met deregering wetten. In een land moet er vanalles worden geregeld. Telkens zijn ernieuwe wetten en regels nodig. Maarwetten maken is erg ingewikkeld, omdatverschillende groepen mensen vaak ietsanders willen. Denk bijvoorbeeld aan deverhoging van de maximumsnelheid naar130 kilometer per uur. Wellicht fijn voormensen die vaak op de weg zitten. Maarminder fijn voor mensen die last hebbenvan het lawaai en van de schadelijkestoffen in de lucht. Er zijn veel stappennodig om een wet te maken.
spoorlijnen of wegen. Over de politie enover de gezondheidszorg. Wie beslist nueigenlijk over deze zaken? Wie bestuurthet land?
Wie bestuurt het land?In Nederland wonen meer dan 17 miljoenmensen. Met zoveel mensen samenkunnen we het land niet besturen.Daarom doen de regering en het parle-ment dat voor ons. De regering bestaatuit de koning en de ministers. Het parle-ment bestaat uit de Eerste Kamer en deTweede Kamer. Beide Kamers bemoeienzich met het maken van wetten. DeTweede Kamer heeft echter meer bevoegd-heden dan de Eerste Kamer.
VerkiezingenNormaal gesproken worden om de vierjaar verkiezingen gehouden voor demensen die in de Tweede Kamer zitten.Dat zijn er 150. Iedere Nederlander vanachttien jaar en ouder mag stemmen.Bij verkiezingen stem je op een persoondie namens een politieke partij in deKamer wil komen. Alle uitgebrachtestemmen worden bij elkaar opgeteld. Hetaantal stemmen wordt gedeeld door 150.Een partij die ongeveer 10 procent vande stemmen heeft gehaald krijgt dusook ongeveer 10 procent van het aantalplaatsen in de Tweede Kamer.
FractiesAlle Kamerleden van dezelfde politiekepartij bij elkaar noemen we een fractie.Sommige fracties steunen de regering,
Iedereen moet zich nu aan de wethouden. Denk maar eens aan de wet diebepaalt dat je een verzekering moetafsluiten voor ziektekosten. Of aan dewet die bepaalt dat je een helm moetdragen als je op een scooter rijdt.
de regering controlerenDe regering moet ervoor zorgen dat dewetten ook goed worden uitgevoerd. Hetis de taak van de Tweede Kamer om datte controleren. De leden van de TweedeKamer kunnen dat op verschillendemanieren doen.
n Ze kunnen een minister om tekst enuitleg vragen over de uitvoering vaneen wet of over een bepaalde maat -regel. Dat kan schriftelijk, maar deTweede Kamer kan ook een spoed-debat aanvragen. De minister moetdan naar de Kamer komen voor uitleg.
n Ze kunnen aan de minister vragen omiets te doen of juist niet te doen. Datdoen ze in een motie. De Kamer neemtelk jaar veel moties aan.
n Ze kunnen een commissie instellendie iets grondig gaat uitzoeken.
n Ze kunnen een minister afzetten alsze het niet met hem eens zijn. In hetergste geval kan de Tweede Kamerde hele regering naar huis sturen.De regering kan trouwens ook zelfontslag nemen. In deze gevallenkomen er nieuwe verkiezingen.Daarom zit er lang niet altijd vier jaartussen de vorige en de nieuwe verkie-zingen van de Tweede Kamer.
4
Een minister maakt een voorstel:een wetsontwerp.
De regering (de ministers tezamen)bespreekt het voorstel en vraagt advies.
Het wetsontwerp gaat naarde Tweede Kamer.
De Tweede Kamer bespreekt het enkan het eventueel veranderen.
De Tweede Kamer stemt over het voor-stel. Als een meerderheid voor is, is het
aangenomen.
Het wetsontwerp gaat naarde Eerste Kamer.
De Eerste Kamer bespreekt het, maarkan het niet veranderen.
De Eerste Kamer stemt over het voorstel.Als een meerderheid voor is, is het
aangenomen.
Het wetsontwerp gaat naar de ko ning,die een handtekening plaatst.
Het wetsvoorstel gaat naar de ministerdie het heeft gemaakt voor een
handtekening.
De tekst van het voorstel wordt bekendgemaakt op een website.
Het wetsontwerp is nu eenwet geworden.
Wie bestuurt het land? 5
kamerlid: een drukke baanKamerleden hebben het erg druk. Zemoeten veel vergaderen, documentenlezen, mensen ontvangen, toesprakenhouden en nog veel meer. Vaak weten zeheel veel van een paar onderwerpen,zoals gezondheidszorg of huisvesting.Ze zijn specialisten op dat gebied.De specialisten van de verschillendepartijen vergaderen met elkaar incommissies. Daar bespreken ze allesop hun gebied. Later in de Tweede Kamerhoeven ze er dan niet zo lang meerover te praten. Maar Kamerleden pratenook met allerlei andere mensen. Als hun
onderwerp huisvesting is, overleggen zebijvoorbeeld met huurders en met eige-naren van huizen. Of een Kamerlid neemthandtekeningen in ontvangst van bijvoor-beeld boze verpleegkundigen die vindendat ze te weinig verdienen. Soms zijn de Kamerleden niet in degebouwen van de Tweede Kamer tevinden. Ze leggen bijvoorbeeld een werk-bezoek af in een groot bedrijf. Of zehouden een toespraak voor een afdelingvan hun partij. De meeste Kamerledenhebben nauwelijks tijd voor een privé-leven. Ook ’s avonds en in het weekeindezijn ze vaak op pad.
6
de VergaderzaalDe gebouwen van de Tweede Kamer zijnte vinden in Den Haag, naast het Binnen -hof. De grote vergaderzaal is een half-ronde zaal met 150 blauwe stoelen(zetels) voor de Kamerleden. Vanuit dezaal gezien zit de voorzitter van deTweede Kamer links, rechts is een vakvoor de ministers. Verslaggevers voorkranten, radio en televisie hebben eenplaats op de tribune, boven in de zaal.Ook bezoekers kunnen daar de vergaderingen volgen, want ze zijn openbaar.
De Tweede Kamer vergadert drie dagenper week in deze grote zaal: op dinsdag,woensdag en donderdag. Op dinsdag-middag moeten de Kamerleden stemmen,
dan is het druk. Op de andere dagen ishet veel rustiger. Dat komt omdat er heelveel vergaderingen tegelijkertijd plaats-vinden.
Wat doet de eerste kamer?De Eerste Kamer beoordeelt wetten dieal door de Tweede Kamer zijn aange-nomen. De leden van de Eerste Kamerkunnen die wetten alleen goedkeurenof afkeuren. Ze mogen er niets aan veranderen. Dat mag alleen de TweedeKamer. In de Eerste Kamer zitten 75mensen. We kiezen ze niet rechtstreeks.Ze worden namelijk gekozen door deleden van de Provinciale Staten. Datzijn de parlementen van de twaalfprovincies. Die kiezen we wel recht-streeks.
Wie bestuurt het land? 7
De leden van de Eerste Kamer komenalleen op dinsdag bij elkaar. De rest vande week hebben zij een andere baan.
de ministersDe ministers regeren. Er zijn niet altijdevenveel ministers. Vaak tussen detwaalf en de zestien. Zij komen elkevrijdag bij elkaar om te overleggen enom besluiten te nemen. De voorzittervan de vergaderingen is de minister-president. Soms heeft een minister heelveel werk. Een deel daarvan wordt danovergenomen door een staatssecretaris,een soort hulpminister. Ministers enstaatssecretarissen samen noemen wehet kabinet. Deze mensen zitten dusniet in de Tweede Kamer.
Een minister heeft een eigen taak eneen eigen kantoor met ambtenaren. Zo’nkantoor heet een ministerie. Zo hebben
we bijvoorbeeld een ministerie vanFinanciën, een ministerie van Onderwijs,Cultuur en Wetenschap en een ministerievan Buitenlandse Zaken. Op een minis-terie werken ambtenaren. Zij helpen deminister met plannen maken, vragenbeantwoorden en wetten voorbereiden.
het staatshooFdNederland is een koninkrijk. Dat betekentdat het staatshoofd een koning is. Zoalsgezegd bestaat de regering uit de koningen de ministers. Maar het staatshoofd zitnooit bij de vergaderingen van de minis-ters. De koning neemt ook geen besluitenover wetten. Hij zet alleen een handteke-ning onder de wet als deze is aange-nomen. Wel praat het staatshoofd geregeld met de minister-president overde plannen van de regering.
TekstProDemos – Huis voor democratie en rechtsstaat
VormgevingPuntspatie [bno], Amsterdam
DrukTen Brink, Meppel
FotografieBZK (p. 3), Bob Karhof (p.6),Nationale Beeldbank (p. 7links), Bart van Vliet (p. 1, 2,5, 7)
December 2016
ProDemos legt uit wat de spelregels zijn vande democratie en rechtsstaat en laat zien watje zelf kunt doen om invloed uit te oefenen – inde gemeente, de provincie, het land en Europa.
ProDemosHofweg 1H2511 AA Den Haag
(070) 757 02 [email protected]
begrippenAmbtenaar werknemer in
dienst van de overheid.Commissie groepje deskun-
dige Kamerleden uit allepartijen. Zij besprekenalles op een bepaaldgebied, bijvoorbeeld onder-wijs.
Eerste Kamer gezelschapvan 75 mensen, die ja ofnee zeggen tegen wetsont-werpen die al doorde Tweede Kamerzijn aangenomen.
Fractie alle Kamerleden vaneen partij.
Fractievoorzitter belang-rijkste persoon uitde fractie.
Kabinet ministers en staats- secretarissen samen.
Minister lid van de regering.Ministerie kantoor van
een minister.Motie uitspraak van de
Tweede Kamer, vaak eenverzoek aan de regering.
Parlement de Eerste Kameren de Tweede Kamer.
Politieke partij groepmensen met ongeveerdezelfde ideeën overallerlei politieke onder-werpen.
Regering de koning ende ministers.
Spoeddebat ingelaste verga-dering. De Tweede Kamerkan dit aanvragen als zehet niet eens is met eenbesluit van de minister.
Staatssecretaris eensoort hulpminister.
Tweede Kamer gezelschapvan 150 mensen. Zij contro-leren de regering en makensamen met de regering wetten.
Wetsontwerp voorstel vooreen nieuwe regeling of voorverandering van een wetdie al bestaat.
