Wilno - Dzielnica żydowska

http://www.polskaniezwykla.pl/miniprzewodnik/map.aspx?lat=54.680680190885&lng=25.2846770798706&pl=21

WilnoDzielnica żydowska

Prawo do zamieszkania na terenie miasta Żydzi otrzymali wpołowie XVI wieku. Podczas II wojny światowej na tereniedzielnicy żydowskiej znajdowało się getto. Był to obszarpołożony między ulicami Dominikańską, Wielką i Niemiecką.Obecnie pozostałości tej dzielnicy możemy zobaczyć przyulicach Szklanej (Stikliý g.), Żydowskiej(Žydý g.), Gaona (Gaono g.), M. Antokolskio g.,Zaułek Szwarcowy (Švarco g.), Mesiniýg. Sąto małe kolorowe sklepiki i restauracyjki położone przywąskich malowniczych uliczkach.

Do najlepiej zachowanych ulic dawnej dzielnicy żydowskiejnależy Szklana (Stikliý g.), przy której zachowałosię kilka domów wzniesionych w okresie od XVI do XVIII w.Są to kamienice jedno i dwupiętrowe o bardzo ciekawychdziedzińcach. Warto zobaczyć zwłaszcza te pod nr. 6, 7, 8,12 i 14. W domu nr 24 przy ul. Niemieckiej przyszedł naświat w 1827 r. znakomity krytyk literacki, esteta i historyksztuki Juljan Klaczko, przyjaciel Słowackiego. Stoi tu takżepopiersie Eliasza ben Salomona Zalmana zwanego Gaonemz Wilna, matematyka, rabina, wybitnego interpretatoraTalmudu.

54°40'50"N 25°17'05"E | na mapie:A

WilnoŠv. Dvasios bažnyčia - Kościół pw.Ducha Świętego

Kościół dominikański pw. Ducha Świętego jest jednym znajpopularniejszych wśród turystów z Polski, a wszystko zdwóch powodów. Po pierwsze, nabożeństwa w tej świątyniodbywają się wyłącznie po polsku, a po drugie, kościół mabardzo ozdobne wnętrze, z licznymi freskami, rzeźbami,obrazami.

Do niedawna w nawie głównej znajdował się OłtarzMiłosierdzia Bożego z obrazem „Jezu ufamTobie”. Obraz namalowany został zgodnie z wizjąsiostry Faustyny Kowalskiej, która w 1931 roku miała wizjęPana Jezusa i podała dokładny jej opis. Przed kilku laty,decyzją litewskich władz kościelnych obraz ten zostałzabrany i przeniesiony kilka kroków dalej do świątyniMiłosierdzia Bożego.

Niemniej, kościół pod wezwaniem Ducha Świętego jestjednym z najpiękniejszych zabytków Wilna. Jego dziejesięgają prawdopodobnie początków chrześcijaństwa naLitwie. Jak podają źródła, w swoim liście do papieża, w1323 roku, Książę Giedymin napisał, że Wilno ma dwaklasztory i kościoły katolickie: franciszkański i dominikański.Pierwszy drewniany kościół dominikański zostałufundowany prawdopodobnie przez Wielkiego KsięciaWitolda i powstał w 1480 roku. Obecny kościół zbudowanyw połowie XVIII w. jest wciśnięty między inne budynki przyul. Dominikańskiej (Dominikonu gatve 6). W podziemiachkościoła odkryto zbiorowe groby pochodzące z początkuXIX w. Prawdopodobnie są to ofiary zarazy albo teżżołnierze napoleońscy.

54°40'51"N 25°17'01"E | na mapie:B

WilnoSenamiestis - Stare Miasto

Niewątpliwie głównym traktem Starego Miasta(Senamiestis) jest ciąg uliczek Zamkowej (Pilies gatve)przechodzącej w ulicę Wielką (Didžioji gatve) i kończący sięulicą Ostrobramską (Aušros Vartu gatve).

Trakt ten uważany jest za historycznie najstarszy w Wilnie.Łączy on bowiem książęcą rezydencję, czyli Zamek Dolny(Žemutine pilys obecnie Valdovu rumai), z PlacRatuszowym (Rotušes aikšte), na którymmieściła się siedziba władz miasta.

Tu stoją najstarsze, zabytkowe kamieniczki, które dziś

2

mieszczą stylowe restauracje oraz bary, hotele, firmowebutiki i sklepiki z pamiątkami. Pamiątki i różnego rodzajusouveniry można też znaleźć na straganach, które ciągnąsię od ul. Zamkowej aż po Plac Ratuszowy.

54°40'51"N 25°16'60"E | na mapie:C

WilnoPacu rumai - Pałac Paców

Okazały budynek przy Didžioji gatve (ul. Wielka) pod nr 7,to dawny pałac rodu Paców. Obecny kształt budynku jestwynikiem przebudowy Domu Wojewody z przełomu XV iXVI w. Renowacji domu dokonano w 1675 r. z poleceniaMichała Paca, sławnego fundatora kościoła śś. Piotra iPawła na Antokolu.

Od czasu przebudowy pałac stał się najwspanialszą

magnacką rezydencją w Wilnie, co znalazło odbicie wpopularnym powiedzonku: „wart Pac pałaca, apałac Paca”. Na salonach Pałacu Paców bywalimonarchowie Jan Sobieski (1688), Aleksander I czyNapoleon Bonaparte (1812) i inne znakomitościówczesnego świata. A w 1822 r. odbywały się tu tajneposiedzenia filaretów.

Przebudowany przez Rosjan w połowie XIX w. napomieszczenia biurowe, znacznie ucierpiał na swejniegdysiejszej świetności. Dziś w zabytkowym gmachurezydują różne instytucje i firmy. Pałac Paców, obokrezydencji Chodkiewiczów i Ogińskich, Oskierków iRadziwiłłów, Sanguszków i Słuszków, Tyszkiewiczów orazpałaców Namiestnikowskiego czy biskupiego w Werkach,jest jednym z ponad 20 zabytkowych pałaców w Wilniewzniesionych przez rody polsko-litewskie.

Przy Šv. Jono gatve (ul. Świętojańska) znajduje sięinny pałac Paców, wzniesiony w stylu klasycystycznym.Ostatnio budynek ten odkupiły władze Polski na potrzebyplacówek dyplomatycznych w Wilnie. W pałacu znajduje sięAmbasada, Konsulat i Instytut Kultury Polskiej.

54°40'49"N 25°17'18"E | na mapie:D

3

WilnoCerkiew św. Mikołaja (Vilniaus Šv.Nikolajaus Stebukladario palaikuPernešimo cerkve)

Cerkiew św. Mikołaja w Wilnie (pełna nazwa: CerkiewPrzeniesienia Relikwii św. Mikołaja Cudotwórcy), zostałazbudowana w roku 1514 przez wielkiego hetmana, księciaKonstantego Ostrogskiego. Wzniesiona w stylu gotyckim, wroku 1609 przekazana unitom. Zniszczona przez pożary, wXVIII wieku odbudowana w stylu rokokowym. W 1827 rokuprzekazana z powrotem duchowieństwu prawosławnemu.W 1865 roku przebudowana w stylu rosyjsko-bizantyjskim.Cerkiew znajduje się na Starym Mieście przy ulicy Didžioji.

54°40'47"N 25°17'19"E | na mapie:E

WilnoPiatnickajos cerkve - cerkiew św.Paraskiewy

Niewątpliwym rarytasem wśród zabytków wileńskiejstarówki jest cerkiew św. Paraskiewy, nazywana takżecerkwią Piatnicką. Znajduje się przy Didžioji gatve 2 (ul.Wielka). W okresie przedwojennym był to Rynek Rybny.Cerkiew zbudowano tu około 1345 roku dla prawosławnejżony księcia Olgierda. Świątynia ta była prawdopodobnie

pierwszym murowanym budynkiem w Wilna.

W 1611 roku przekazano ją unitom i z biegiem czasuświątynia popadłą w ruinę. Odnowiono ją dopiero w 1864r. na rozkaz generał-gubernatora wileńskiego MichaiłaMurawiewa (Wieszatiela). Dziś w cerkwi znajduje sięgaleria sztuki, ale też są czynione starania, by zostałaprzekazana wiernym. Architektura cerkwi, ani też jejwystrój wewnątrz niczym specjalnym nie wyróżnia się.

Według miejscowej legendy, w 1708 r. car ochrzcił w tejświątyni Murzyna o imieniu Hannibal, który był uważany zadziadka Aleksandra Puszkina. Hannibal był prawdopodobnieniewolnikiem tureckim i na Litwę trafił jako dar sułtanatureckiego dla Piotra I Wielkiego. Epizod ten potwierdzaumieszczona na zewnątrz tablica z opisem wydarzeń sprzedwieków.

54°40'52"N 25°17'20"E | na mapie:F

WilnoŠv. Kotrynos bažnyčia - Kościółświętej Katarzyny

Zamieniona w okresie sowieckim w magazyn, jeszcze doniedawna znajdowała się w opłakanym stanie. Porenowacji jest kolejną perłą architektury wileńskiej. Ichociaż kościół częściej służy za salę koncertową,kameralna muzyka wcale nie ujmuje mu świętości. Kościółstoi przy ul. Wileńskiej 30 (Vilniaus gatve). Wybudowany wXVII wieku, już w wieku następnym został gruntownieprzebudowany. Kolejna rekonstrukcja, która podniosłakościół z ruiny dobiegła końca na przełomie ostatniegostulecia.

Świątynia znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie skweruim. Stanisława Moniuszki, gdzie też w 1922 r. ustawionopopiersie wybitnego artysty. Skwer i kościół stanowiąniejako harmonijną całość architektoniczną. Wartozauważyć, że poza popiersiem oraz pomnikiem w kościeleśw. Jana, kolejnym miejscem pamięci wielkiegokompozytora, jest tablica na domu kompozytora przyniedalekiej od kościoła świętej Katarzyny, Vokiečiu gatve29 (ul. Niemiecka). Miejscowi Polacy od lat starają sięprzekonać władze, by w tym domu otworzyć muzeum S.Moniuszki.

54°40'54"N 25°16'51"E | na mapie:G

4

WilnoŠv. Jono Krikštytojo ir w. JonoApaštalo ir Evagelisto Bažnyčia -Kościół św. Jana Chrzciciela, św.Jana Apostoła i Ewangelisty

To jedna z najstarszych i najpiękniejszych budowlisakralnych w Wilnie. Jego budowę rozpoczęto w 1387 roku,a zakończono w roku 1426. Początkowo kościół odpowiadałepoce, w której dominował styl gotycki, lecz staleprzebudowywany do XIX w. nabrał charakteru barokowo-klasycystycznego.

Niewątpliwie jednym z najważniejszych architektonicznychelementów kościoła jest dzwonnica. Jej wolnostojąca bryławznosi się na wysokość 86 metrów, przez co dzwonnicastała się charakterystycznym elementem wileńskiejstarówki. Ozdobą kościoła jest barokowy ołtarz, na któryskłada się 10 mniejszych ołtarzy.

W kościele znajdują się pomniki poświęcone wybitnymPolakom – A. Mickiewiczowi, W. Syrokomli i S.Moniuszce. Moniuszko w czasie swego pobytu w Wilnie w1840–1858 był tu organistą. W świątyni znajduje sięteż tablica upamiętniająca czyny T. Kościuszki. AdresŠv. Jono gatve (ul. Świętojańska)12.

54°40'56"N 25°17'18"E | na mapie:H

WilnoRatusz

Ratusz, jak na budynek tego rodzaju przystało, stoi naPlacu Ratuszowym (Rotušes aikšte).Zajmuje jego południowo-zachodnią część u zbiegu ulicNiemieckiej, Rudnickiej i Wielkiej. Dziś pełni rolęreprezentacyjnej budowli miasta, gdzie odbywają sięuroczystości, koncerty, konferencje, przyjęcia, w tymtradycyjny Bal Wiedeński.

Swój wygląd architektoniczny zawdzięcza znanemuarchitektowi Wawrzyńcowi Gucewiczowi, który pracowałprzy budowie Katedry Wileńskiej. Stąd być może niektórepodobieństwa dwóch budynków, dotyczące przedewszystkim fasady z portykiem wspartym na sześciudoryckich kolumnach. Prace nad obecnym budynkiemtrwały w latach 1785–1799.

Projekt wileńskiego architekta znalazł aprobatę królaStanisława Augusta Poniatowskiego. Przed ratuszem miałstanąć pomnik króla. Niestety wcześniej miał miejsce trzecirozbiór Rzeczypospolitej i abdykacja króla Stasia. Od 1845roku w budynku działał teatr. Tu miedzy innymi odbyła siępremiera Halki, Stanisława Moniuszki. Po powstaniustyczniowym teatr polski zastąpiony został rosyjskim.

Dziś Ratusz i Plac Ratuszowy są dopiero co po renowacji.Stanowią harmonijny kompleks otoczony kamieniczkamiStarego Miasta, którego nieodzownym akcentem są ulicznekawiarenki otaczające Plac ze wszystkich stron. Na samymzaś placu, przed Ratuszem często odbywają się koncerty, wtym po raz pierwszy w 2008 roku koncert „Lata zRadiem”. Ponadto rokrocznie, we wrześniu tutajodbywa się jarmark z okazji Dni Wilna.

54°40'42"N 25°17'13"E | na mapie:I

WilnoVilniaus universitetas - UniwersytetWileński im. Stefana Batorego

5

Uniwersytet Wileński im. Stefana Batorego (Vilniausuniversitetas) jest ostatnią nazwą, jaką wileńskawszechnica nosiła w okresie międzywojennym. W swojejkilkusetletniej historii wileńska uczelnia działała podróżnymi nazwami.

Zespół budynków uniwersytecki położony jest w sercuStarego Miasta między Pilies gatve (ul. Zamkowa),Šv. Jono gatve (ul. Świętojańska), Universitetogatve (ul. Uniwersytecka) i S. Skapo gatve (ul. Skopówka).Była to Szkoła Główna Litewska, Szkoła Główna Wileńska,Imperatorski Uniwersytet Wileński, który został zamkniętyprzez rząd carski po powstaniu styczniowym. Po przejęciuWilna przez Polskę uczelnia została wskrzeszona i do 15 XII1939 r. funkcjonowała właśnie jako Uniwersytet im.Stefana Batorego.

Uczelnia powstała w 1570 roku w Wilnie jako kolegiumjezuickie, które 9 lat później (1 IV 1579) Stefan Batoryprzekształcił w uniwersytet. Po II wojnie światowej, od1955 r. i do czasów odrodzenia niepodległej Litwy,wileńskiej uczelni narzucono patronat litewskiego działaczakomunistycznego Vincasa Kapsukasa-Mickevičiusa. Sławę iwpływy uniwersytet zyskał w pierwszej połowie XIX wieku.

Z uniwersytetem nierozerwalnie jest związana działalnośćwybitnych profesorów i absolwentów, zasłużonych dlakultury polskiej, ale też litewskiej. Związani z nim byliksiądz Skarga, Poczobut-Odlanicki, bracia Śniadeccy,Mickiewicz i Słowacki, litewscy działacze oświatowiDowkont (Daukantas) i Staniewicz (Stanevičius) oraz wieluinnych.

Budynki uniwersyteckie, to kolejna historia w dziejachuczelni. Rozległy kompleks zabudowań obejmuje sporączęść wileńskiej starówki. Zabytkowe budowle, wznoszonew różnych okresach, stąd łączą w sobie kilka styliarchitektonicznych charakterystycznych dla epoki XV-XIXwieków. Na terytorium uczelni znajduje się 12 dziedzińców,które otaczają uniwersyteckie gmachy. Dziedzińce nazwanoimionami wybitnych osobistości związanych z dziejamiuczelni. Jeśli zaczniemy zwiedzanie uczelni od ul.Świętojańskiej, od strony Pałacu Paców, gdzie mieszczą siępolskie placówki dyplomatyczne, to trafimy na dziedziniecWielki (Piotra Skargi) i kolejno na dziedziniec MaciejaSarbiewskiego, dziedziniec Szymona Dowkonta (F.Smuglewicza) i dziedziniec Arkadowy. Wejście przez bramęod ul. Zamkowej prowadzi na dziedziniec WawrzyńcaGucewicza, dziedziniec Adama Mickiewicza, dziedziniecSzymona Staniewicza i dziedziniec Konstantego Szyrwida.Zaś wchodząc od strony ul. Uniwersyteckiej trafimy nadziedziniec Mikołaja Daukszy, dziedziniec Biblioteczny(Centralny), dziedziniec Marcina Poczobuta(Obserwatorium) i dziedziniec Apteczny.

Wśród turystów z Polski największą ciekawość wywołują

dziedzińce Wielki i Poczobuta. Dziedziniec Wielki jestotoczony z trzech stron barokową kolumnadą. Mieszczą siętu trzy freski ukazujące założyciela i późniejszego patronaUczelni - Stefana Batorego oraz Piotra Skargę i jednego zbraci Śniadeckich. Tuż obok w klasycystycznym budynku,obok wysokiej dzwonnicy i lewej części fasady kościoła św.Jana, urządzono z początkiem XIX w. Aulę Kolumnową,zaliczaną do najładniejszych sal w całym zespoleuniwersyteckim.

Na dziedzińcu Poczobuta możemy podziwiaćObserwatorium Astronomiczne, udekorowane m.in. tablicąpoświęconą Komisji Edukacji Narodowej. Wewnątrz mieścisię klasycystyczna Biała Sala, w Bibliotece i sąsiednichbudynkach zaś sale Lelewela i Sala Smuglewicza.Uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne należy donajstarszych w Europie. Z wieży obserwatorium w 1865roku po raz pierwszy na świecie rozpoczęto regularnefotografowanie zjawisk na Słońcu. Na dziedzińcuSarbiewskiego uwagę zwraca budynek uniwersyteckiejksięgarni Littera. Freski na sklepieniu przedstawiająnajbardziej znanych wykładowców i studentów uczelni.

54°40'58"N 25°17'16"E | na mapie:J

WilnoSobór Przeczystej Bogurodzicy(Dievo Motinos Emimo i Dangukatedra)

Cerkiew pw. Przeczystej Bogurodzicy to prawosławnacerkiew katedralna wybudowana w stylu gruzińskim.Pierwsza świątynia zbudowana w tym miejscu w 1346 rokuspłonęła podczas insurekcji kościuszkowskiej. Obecnacerkiew powstała w 1868 r. według projektu AleksandraRiazanowa i Nikołaja Czagina.

W jej wnętrzu znajdują się tablice pamiątkowe żołnierzyrosyjskich poległych w powstaniu styczniowym, a takżegrób Heleny Moskiewskiej, żony króla polskiego i wielkiegoksięcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka. Cerkiewmieści się przy ulicy Maironio.

6

54°40'52"N 25°17'33"E | na mapie:K

WilnoŠv. Trejybes cerkve - cerkiew TrójcyŚwiętej

Cerkiew na tle panoramy miasta wyróżniają zielone kopuły.Świątynia została wzniesiona z inicjatywy KonstantegoOstrogskiego na pamiątkę zwycięstwa nad wojskamimoskiewskimi pod Orszą w 1514 r. Zygmunt III Wazaprzekazał ją na potrzeby unickiego (greckokatolickiego)zakonu bazylianów.

Po pożarze w połowie XVIII w. dokonano przebudowy podkierownictwem Jana Krzysztofa Glaubitza. Dziś cerkiew matrzy równej wysokości nawy oraz trzy półkoliste absydy idwie lekkie wieżyczki. Wnętrze świątyni jest rokokowe.Cerkiew odgradza od ulicy Ostrobramskiej, zabytkowabrama wejściowa - Wrota Bazyliańskie. Po kasacie zakonubazylianów w 1827 r. cerkiew przejęli prawosławni. Zaś napierwszym piętrze w lewym skrzydle zabudowańklasztornych urządzono więzienie carskie.

Podczas procesu filaretów w latach 1823– 1824przebywał w nim Adam Mickiewicz, a kilkanaście lat późniejSzymon Konarski. To tu znajdowała się znana z Dziadówcela Konrada, zlokalizowana w latach 20. przez profesora

Juliusza Kłosa. W okresie międzywojennym część klasztoruzajmowało Muzeum Białoruskie im. Janka Kupały. Dziścerkiew wróciła do zakonu, który czyni starania na rzeczodbudowy świątyni. Aušros Vartu gatve 7b (ul.Ostrobramska) w pobliżu ostrobramskiego kościoła św.Teresy.

54°40'34"N 25°17'19"E | na mapie:L

WilnoAdomo Mickevičiaus Memorialinisbutas muziejus - Muzeum AdamaMickiewicza

Nieopodal kościoła św. Anny, przy Bernardyńskiej 11,znajduje się Muzeum Adama Mickiewicza. Na początku XIXw. kamieniczka, w której dziś mieści się, należała doniejakiego Życkiego. W 1822 roku wynajmował tumieszkanie (na parterze od strony dziedzińca) AdamMickiewicz. To było miejsce gdzie powstawała„Grażyna”. W 1911 roku w tej samejkamienicy, będącej wówczas własnością znanego śpiewakai wydawcy Jana Obsta, otwarte zostało muzeumpoświęcone Mickiewiczowi.

W 1979 roku dokonano renowacji budynku, a od 1983 r. wtrzech salkach znowu otwarto tu muzeum poety. Muzeumdziała pod opieką Uniwersytetu Wileńskiego. Wśródeksponatów są między innymi rzeczy osobiste poety:krzesło przywiezione z Paryża, które przed wojną stało wceli Konrada przy klasztorze Bazylianów, oraz częśćsprzętów domowych z jego mieszkania w Kownie. Wmuzeum jest także księga rejestracyjna studentów z 1815roku, w której pod nr. 93 wpisano nazwisko Mickiewicza. Wjednym z pomieszczeń muzeum otworzono Salę Filomatów,gdzie są organizowane wieczory poetyckie oraz spotkaniapoetów z Polski i Litwy.

54°40'60"N 25°17'32"E | na mapie:M

7

WilnoPomnik snu Giedymina - Legenda ożelaznym wilku

Pomnik księcia Giedymina założyciela Wilna stoi nanajważniejszym placu stolicy Litwy, Placu Katedralnym.Przedstawia wielkiego księcia pokazującego miejsce gdziema powstać miasto. Obok stoi jego koń, a na dole wyjącywilk.

Pomnik nawiązuje do litewskiej legendy według którejśpiącemu Giedyminowi przyśnił się żelazny wilk wyjący nawzgórzu. Sprowadzony pogański kapłan wytłumaczył, żewilk jest symbolem miasta, które książę powinienzbudować w tym miejscu. W ten sposób powstało Wilno.Wielki książę Giedymin był dziadkiem Władysława Jagiełły.Pomnik odsłonięto w 1996 roku.

54°41'07"N 25°17'19"E | na mapie:N

WilnoArkikatedra Bazilika - KatedraWileńska

Znajduje się na rozległym Placu Katedralnym (Katedrosaikšte) przy ulicy Šventaragio gatve. WDolinie Świntoroga (Šventoragio), w czasachpogańskich oddawano cześć najważniejszemu bogowi

pogańskiej Litwy, Perkunowi. Katedra stoi więc jako symbolzwycięstwa chrześcijaństwa nad pogaństwem.

Pierwszą, drewnianą katedrę, ufundował król Jagiełło.Zbudowano ją po chrzcie Litwy, który miał miejsce 10marca 1387 roku. Na początku XIV wieku drewnianąświątynię strawił ogień. Następną wybudowano już w stylugotyckim, a budowie patronował sam Książe Witold.Świątynię przebudowywano potem wielokrotnie. Podczasburzy w 1769 roku zwaliła się wieża zegarowa, któramocno uszkodziła sklepienie kościoła. ówczesny biskupwileński Ignacy Massalski zlecił więc architektowiWawrzynowi Gucewiczowi opracowanie projektu odbudowykatedry.

Odnowiona katedra, już w obecnym kształcie, oddanazostała wiernym w 1801 roku. Ta klasycystyczna, ceglanabudowla ma kształt wydłużonego czworoboku z ośmiomaparami filarów wewnętrznych. Fronton jest ozdobionyportykiem opartym na sześciu doryckich kolumnach. Naszczycie katedry umieszczono trzech świętych - św.Kazimierza, św. Stanisława i św. Helenę, patronów Litwy,Polski i Rusi. Figury dłuta profesora Kazimierza Jelskiegozostały zniszczone w 1950 roku przez władze sowieckie. Poodzyskaniu przez Litwę niepodległości na początkuubiegłego stulecia rzeźby zostały zrekonstruowane i znowuwieńczą portyk katedry. W narożnikach katedry stojąprzybudówki kaplic i zakrystii. Po obu stronach bazylikikryte galerie ze stojącymi w niszach gipsowymi posągamidłuta profesora K. Jelskiego: od strony miastaprzedstawiają królów z dynastii Jagiellonów, od Wilii zaśjezuickich świętych.

We wnętrzu znajdują się dwa rzędy ośmiu czworobocznychfilarów, które dzielą budowlę na trzy jednakowej wysokościnawy i podtrzymują krzyżowo-beczkowe sklepienia,ozdobione rozetami w kasetonach. Katedra wybudowanajest na planie prostokąta o wymiarach około 50x25metrów. Są tu tylko dwa ołtarze: kanoniczny – zcyborium w kształcie srebrnej arki i wikariacki, który zdobiobraz Franciszka Smuglewicza pod tytułem:„Zamordowanie św. Stanisława przez BolesławaŚmiałego”.

Wewnątrz katedry znajduje się 11 kaplic: św. Kazimierza,św. Marii Magdaleny (Biskupia), św. Ignacego Loyoli, św.Pawła (Montwidowska), Ukrzyżowania Zbawiciela(Gasztołdowska), św. Jana Nepomucena (Czarna,Częstochowska, Zesłańców), św. Władysława(Wojniańska), Królewska (Niepokalanego Poczęcia NMP,Wołłowiczowska), Zwiastowania NMP (Kieżgajłowska), św.Piotra oraz kaplica Grobu Pańskiego.

Najstarszą z nich jest Kaplica Królewska - Wołłowiczowska,założona w 1473 roku. Jej fundatorem był KazimierzJagiellończyk. W 1495 roku biskup Tabor udzielił w niejślubu Aleksandrowi Jagiellończykowi z Heleną, córką Iwana

8

III. Natomiast w 1547 roku Zygmunt August wziął w tejkaplicy potajemnie ślub z Barbarą Radziwiłłówną, wdowąpo wojewodzie trockim, Stanisławie Gasztołdzie.

Kaplica św. Kazimierza, chroni relikwie pierwszego świętegoziemi litewskiej - patrona Litwy, królewicza z roduJagiellonów. Kanonizacja Kazimierza datowana jest na1602 rok. Właśnie w tym okresie król Zygmunta III Wazarozpoczął budowę kaplicy przy Katedrze Wileńskiej, azakończył budowę w 1636 roku jego syn, Władysław IV. W1648 roku na ołtarzu kaplicy w srebrnej trumnie uroczyciezostały złożone relikwie Świętego Kazimierza. Spoczęły tuteż serce i wnętrzności zmarłego w Mereczu KrólaWładysława IV. Szczątki umieszczono pod mensą ołtarza wspecjalnych puszkach ze stopu cynku i miedzi. Po zajęciuLitwy przez Związek Radziecki, katedrę zamieniononajpierw w magazyn, zaś od 1956 roku w Galerię Obrazów.Ołtarze i wejścia do kaplic zostały zasłonięte. Relikwie św.Kazimierza przeniesiono do kościoła św. Piotra i Pawła,pełniącego w owym czasie funkcje kościoła głównegolitewskich katolików.

Po zwróceniu Katedry Wileńskiej wiernym w 1989 rokurelikwie św. Kazimierza uroczyście były przeniesione nadawne miejsce do kaplicy. Kilkadziesiąt metrów odgłównego wejścia do Katedry wznosi się dzwonnica(Arkikatedros varpine). Osobno stojąca i licząca prawie 60metrów wysokości została wybudowana na resztkachjednej z baszt Zamku Dolnego. Legenda zaś mówi, że jejfundament, to dawna wieża pogańskiego kapłana Krive-Krivejte.

54°41'09"N 25°17'13"E | na mapie:O

WilnoŠv. Onos bažnyčia - kościół św.Anny

Perła wileńskiej architektury sakralnej. Świątynia przysamej ulicy Maironio gatve wchodzi w skład całegokompleksu obejmującego kościół św. Michała orazświątynię i klasztor Bernardynów. Kościół św. Anny, zcharakterystycznym gotyckim wyglądem zaliczany jest donajcenniejszych zabytków Wilna.

Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1501 roku. Była tomurowana świątynia z drewnianymi stropami, którą w 1564r. strawił pożar. Odbudowana została w 1585 roku zpolecenia arcybiskupa lwowskiego Jana DymitraSolikowskiego oraz przy finansowym wsparciu Radziwiłłów.W następnych latach przeprowadzono szereg renowacjikościółka, lecz do dziś nie ma pewności, kto jest autoremarchitektury, na urok której mało kto pozostaje obojętny.

Przypuszczalnie jednym z architektów kościoła był MichałEnkinger, budowniczy m.in. murów obronnych w Gdańsku ikościoła Brygidek w Elblągu. Uroda kościoła zauroczyłanawet francuskiego Cesarza Napoleona I. Bonaparte miałtu powiedzieć, że gdyby mógł, to przeniósłby świątynie wswoich dłoniach do Paryża.

Zachodnią fasadę wieńczą trzy smukłe wieżyczki z

9

koronkowymi krzyżami, wzniesione z 33 rodzajówprofilowanych i wypalanych ze gliny cegieł. Niestetyrozczarowuje wnętrze kościoła. Znajduje się tu 19-metrowanawa oddzielona od prezbiterium ostrym gotyckim łukiem.Obraz dopełniają trzy barokowe ołtarze, które nieco kłócąsię z gotyckim wykończeniem świątyni.

Przy kościele stoi czynna, aczkolwiek niedostępna dlaturystów kaplica Schody Chrystusa (Scala Christi), zwanepotocznie „Stopy”. Obok wzniesiona w 1874roku gotycka dzwonnica. Tuż za dzwonnicą, na skwerkuprzed sąsiednim kościołem Bernardynów znajduje siępomnik Adama Mickiewicza dłuta G. Jokubonisa (1984). Dlaturystów z Polski trudnym może okazać się skojarzenieepitafium na pomniku z nazwiskiem wieszcza. Mimozabiegów miejscowych Polaków i polskich placówekdyplomatycznych oraz przychylności wileńskich władz,autor dzieła kategorycznie odmówił umieszczenia napomniku obok litewskiej wersji Adomas Mickevičius wersjipolskiej Adam Mickiewicz.

54°40'59"N 25°17'35"E | na mapie:P

WilnoŠv. Dvasios cerkve - cerkiew DuchaŚwiętego

To jedna z dwóch zabytkowych świątyń prawosławnychmieszczących się przy Aušros Vartu gatve (ul.Ostrobramska). Cerkiew Ducha Świętego zostaławzniesiona w XVII wieku na mocy decyzji króla ZygmuntaIII Wazy. Świątynia była kilkakrotnie rozbudowywana.

Obecny jej wygląd zawdzięczamy ostatniej renowacji z lat1749–1753.

Cerkiew jest bardzo ważnym ośrodkiem prawosławia naLitwie. W jej podziemiach pochowane były szczątkichrześcijańskich męczenników: dworzan Antoniusza, Jana iEustachego. Postradali oni życie rzekomo z rąk KsięciaOlgierda w 1347 roku za przejście na prawosławie.Podobizny męczenników widnieją na fresku przy głównymwejściu.

Cerkiew jest także ciekawym obiektem pod względem swejarchitektury, a przede wszystkim z racji bogatejornamentyka stiukowej. W cerkwi znajduje się potrójnyrokokowy ikonostas. Bazylikowe wnętrze, pełne bogatejornamentyki, z trzema nawami, urządzone jest na planiekrzyża łacińskiego. Cerkiew ma dwie zakrystie i kruchtę.Obok stoi dzwonnica z 1638 r. oraz dwa czynne klasztoryprawosławne: męski oraz żeński.

54°40'32"N 25°17'27"E | na mapie:Q

WilnoKościół św. Teresy (1635-1650).

Kościół św. Teresy (Šv. Tereses bažnyčia) w Wilniezostał zbudowany przez fundację podskarbiego wielkiegolitewskiego Stefana Paca w latach 1635-1650. Połączony zOstrą Bramą, dlatego często nazywany jest"ostrobramskim". Kościół został oddany zakonowikarmelitów. Wystrój wnętrza rokokowy, z freskami z życiaśw. Teresy namalowanymi na sklepieniu.

54°40'31"N 25°17'23"E | na mapie:R

10

WilnoAušros Vartai - Ostra Brama

Dokładnie nie wiadomo od kiedy i dlaczego nazwaną takjedną z 9 bram miejskich Wilna. Początkowo zwanaMiednicką (wiodła bowiem na szlak do MiednikKrólewskich), brama została wybudowana z pozostałymiprawdopodobnie przed 1522 r. W 1503 roku bowiemmiasto otrzymało przywilej wybudowania murów miejskich.Pierwsza wzmianka o tej właśnie bramie pochodzi już z1514 roku. Z kolei wiadomo też, że już w 1522 roku całemiasto było opasane murem obronnym.

Ostra Brama, to jedyna zachowana z owych dziewięciubram w murach obronnych Wilna. Pierwsza wzmianka oOstrej Bramie pochodzi z kolei z 1594 roku. Nazwa taprawdopodobnie pochodzi od dzielnicy zwanej OstrymKońcem. Litewska historiografia wywodzi jednak polskąnazwę bramy od litewskiego słowa„ašmenys” (ostrza).

Rzekomo, początkowo bramę zaczęto nazywaćOszmiańską, gdyż prowadziła również w kierunku Oszmian(Ašmena - lit) za Miednikami Królewskimi i dalej doMińska, co potem przetłumaczono na polski i łacińskidosłownie – Ostra Brama. Z kolei w ogóle nie maźródeł, dlaczego litewska nazwa bramy pochodzi od„zorzy” czy „świtu”. Niektórzyhistorycy litewscy twierdzą, że to późniejsze skojarzenieMatki Boskiej Ostrobramskiej z symbolem „gwiazdyzarannej”. W każdym bądź razie, późniejszeskojarzenia Ostrej Bramy dotyczą prawie wyłączniesanktuarium maryjnego, które znajduje się w kaplicy nadbramą.

Brama od zewnątrz przedstawia wysoki, masywny,czworoboczny obiekt, który zamyka attyka, przykrywającadach pogrążony, typowy dla budowli obronnych XV– XVI w. Attykę zdobią motywy architektoniczneoraz figury dwóch gryfów trzymających tarczę z godłembiałej Pogoni na czerwonym tle. Od strony miasta, bramaw niczym prawie nie przypomina swego obronnegocharakteru.

Znajduje się tu kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej zesłynnym obrazem. Średniowiecznym zwyczajemzawieszono go wprost na murze. Obraz jest datowany nalata 1550–1650 i nosi wyraźne cechy malarstwaziem wschodnich Rzeczpospolitej. Namalowany zostałtemperą na dębowej desce o wymiarach 163 x 200 cm, zpodkładem kredowym. Obraz przedstawia Madonnę bezDzieciątka, z głową pochyloną nieco w prawo i rękamizłożonymi na piersiach do modlitwy. Kaplica wewnątrzbramy jest sklepiona trzema łukami. Od strony miastazamknięta trzema dużymi przeszklonymi oknami iozdobiona żelazną balustradą. Do kapliczki prowadząschody przy bocznym wejściu do kościoła św. Teresy.

Sama kapliczka, jak na sanktuarium jest mała i możepomieścić jednorazowo najwyżej kilkudziesięciu wiernych.Niemniej są tu odprawiane nabożeństwa. Dla większychrzeszy wiernych nabożeństwa są odprawiane z kaplicyprzez rozsunięte okna, co wprawia w niesamowitewzruszenie setki pielgrzymów modlących się wprost nabruku ulicznym. Na ścianie z lewa pod kaplicą jestumieszczona tablica pamiątkowa po wizycie Jana Pawła II,który również modlił się przed świętym obrazem podczasswojej pielgrzymki na Litwę.

Sanktuarium zawiera mnóstwo symboli i znakówwdzięczności. Liczbę wystawionych tu srebrnych wotów,złożonych przez wiernych w darze za otrzymane łaski,szacuje się w przybliżeniu na ponad 8 tys. Warta uwagi jestsrebrna plakietka na prawym filarze z napisem:„Dzięki Ci Matko za Wilno”. Jest to darMarszałka Piłsudskiego. Od zewnątrz kaplicę zdobi natympanonie znak Opatrzności Bożej, nad nim niewielkasygnatura zwieńczona krzyżem oraz napis po łacinie:„Mater Misericordiae, sub Tuum Praesidiumconfugimus”. Zamieniono go w 1864 r. orazpowtórnie po II wojnie światowej z polskiego„Matko Miłosierdzia, pod Twoją Obronę uciekamysię”.

Kult Matki Boskiej Ostrobramskiej liczy ponad 300 lattradycji, a od połowy XIX w. stał się częścią ruchuniepodległościowego. W okresie zaborów oraz walkpowstańczych kaplica z obrazem Madonny była miejscemmanifestacji patriotycznych. Kaplica mieści się u wejścia naStare Miasto, od strony południowej, przy AušrosVartu gatve 12 (ul. Ostrobramska). Dlatego wielu turystówwłaśnie stąd zaczyna poznawanie Wilna. Przed Bramą tużpo prawej oraz nieco dalej po lewej stronie są parkingi,dlatego można tu pozostawić samochód oraz udać się napieszą wędrówkę po Starym Mieście. Z dworca można tudojechać w ciągu kilka minut jadąc wzdłuż torówGeležinkelio gatve (ul. Kolejowa) i skręcając na światłach wlewo wprost w kierunku Ostrej Bramy.

54°40'27"N 25°17'22"E | na mapie:S

11

WilnoPiliu parkas - Park Zamkowy

Inaczej Cielętnik, rozciąga się między T. Vrublevskio gatve(ul. T. Wróblewskiego), a Barbaros Radvilaites gatve (ul.Barbary Radziwiłłównej). Nazwę swą zawdzięcza zamkowi,gdyż został założony w okolicach dziś odbudowywanegoZamku Dolnego. Nazwa „Cielętnik” wywodzisię od rozciągających się tu kiedyś łąk, na których pasły siękrowy.

Zamek został zburzony podczas wojny z Moskwą w drugiejpołowie XVII wieku. W latach 1799–1803ostatecznie rozebrano go z polecenia carskich władz. Wlatach siedemdziesiątych XIX wieku Rosjanie założyli tuskwer im. Aleksandra Puszkina. Ustawili tu też naspecjalnym postumencie popiersie poety. Po wycofaniu sięz miasta Rosjan po I wojnie światowej zniknęła też nazwaparku, a popiersie poety wywieziono do Rosji.

Po II wojnie światowej władze sowieckiej Litwy przywróciłynazwę Park im. A. Puszkina i ufundowali nowe popiersiepoety, które wraz z nazwą zachowały się do 1991 roku, doczasu odzyskania przez kraj niepodległości. W tym teżokresie parkowi przywrócono historyczną nazwę, apopiersie Puszkina przeniesiono tym razem do MuzeumPuszkina na Markusiach (Markučiai). Po odzyskaniu przezLitwę niepodległości rozpoczęła się odbudowa ZamkuDolnego tzw. Pałacu Władców (Valdovu rumai).

Wracając do Parku Zamkowego, idąc w kierunku

południowo-zachodnim Cielętnik łączy się z OgrodemBernardyńskim obecnie Ogród Serejkiski(Sereikiškiu sodas). Park został założony w 1469 r.przez zakonników, którzy mieli tu swój browar i wytwórnięmiodów pitnych. Dziś Ogród Bernardyński jest jednym zulubionych miejsc wypoczynku wilnian. Unikalna przyroda iprzytulne zakątki sprzyjają relaksowi, jak też czynnemuwypoczynkowi. Tym bardziej, że park znajduje się wsamym centrum miasta obok uczelni i szkół oraz wbezpośrednim sąsiedztwie starówki i prestiżowej dzielnicyZarzecze. W Ogrodzie Bernardyńskim często odbywają siękoncerty, imprezy miejskie oraz festyny ludowe. Z ogrodurozlega się wspaniały widok na Górę Bekieszową, która leżynaprzeciwko po drugiej stronie płynącej przez ogródWilenki.

54°41'09"N 25°17'35"E | na mapie:T

WilnoGedimino Bokštas - BasztaGiedymina

Na szczycie góry nad zbiegiem Wilii i Wilenki wznosi sięBaszta Gedymina. Jest jedyną pozostałością ZamkuGórnego, którego ruiny leżą u stóp tejże baszty. Zamek byłwzniesiony w połowie XIV wieku przez Giedymina,prawdopodobnie w miejscu starszych budowli obronnych.Źródła archeologiczne wskazują, że już w wiekach XI-XIIna górze była drewniana forteca.

Znany z okresu Gedymina zamek spłonął doszczętnie w1419 r. Został następnie odbudowany za panowania księciaWitolda. Okazała budowla w stylu gotyckim górowała nadWilnem, lecz z czasem jej właściwości obronne traciły naznaczeniu i Zamek popadał w ruinę. Ostatni raz był użytyjako obiekt obronny w 1655 roku, kiedy oblegali goMoskale. Z biegiem czasu zamek ostatecznie popadł wruinę.

Dopiero w XIX wieku przypomniano sobie o obronnychwłaściwościach zamku. Na rozkaz cara urządzono tuponownie twierdzę. Wiązało się to też z kolejną dewastacjąruin, gdyż zostały zburzone resztki baszty północnej ipołudniowej, jak też ruiny otaczające zamek. Wzmocnionozbocza góry oraz wybudowano nową drogę do Zamku. Dodziś na Górze Zamkowej zachowała się jedynieodosobniona wieża. W latach 30. ubiegłego stuleciazabezpieczono ją przed ostateczną ruiną.

Po wojnie, po gruntownej rekonstrukcji w latach1948–1950, urządzono w niej Aukštutinespilies muziejus (Muzeum Zamku Górnego), które w 1968 r.zostało filią Muzeum Narodowego. Baszta Gedymina jestjednym z najważniejszych symboli narodowych Litwy. Poodzyskaniu przez Litwę niepodległości na szczycie wieżyumieszczono trójkolorową flagę narodową.

12

Zwiedzając muzeum mieszczące się w Baszcie Gedymina,warto zwrócić uwagę na schemat bitwy pod Grunwaldemoraz sztandary zdobyte na Krzyżakach. W muzeumznajduje się też brązowe popiersie wielkiego księciaWitolda dłuta Vincasa Grybasa. Ekspozycje muzealnezawierają też miecze, muszkiety i małe działa, hełmy orazkolczugi, kamienne kule armatnie inne militaria z różnychokresów. Na jednym z pięter baszty można obejrzećmakietę wileńskich zamków oraz fotokopie rysunkówFranciszka Smuglewicza, przedstawiające m.in. zamek ibramy miejskie w końcu XVIII wieku Można też rzucićokiem na panoramiczny plan miasta z 1576 roku, żeby powejściu na górne piętro skonfrontować go z aktualnymwidokiem.

Na najwyższym piętrze baszty urządzono taras widokowy, zktórego rozciąga się przepiękny widok na stare Wilno orazleżące za wzgórzami nowe dzielnice miasta. Jest to jeden znajpiękniejszych obrazów Wilna. Muzeum mieści się przyArsenalo gatve .

54°41'13"N 25°17'27"E | na mapie:U

Autorzy zdjęć (w kolejności): km_nida, km_nida, V.Valužis/Centrum Informacji Turystycznej Litwy, sevinis,km_nida, km_nida, km_nida, V. Valužis/Centrum InformacjiTurystycznej Litwy, km_nida, km_nida, km_nida, km_nida,km_nida, V. Valužis/Centrum Informacji Turystycznej Litwy,K.Driskius/Centrum Informacji Turystycznej Litwy,km_nida, km_nida, , V. Valužis/Centrum InformacjiTurystycznej Litwy

Przewodnik wygenerowany w serwisiewww.polskaniezwykla.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.Żadna część ani całość Mini przewodnika nie może byćreprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny,mechaniczny, fotograficzny i inny; nie może być użyta doinnej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek baziedanych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.Copyright © 2007 Polska Niezwykła

Wygenerowano:środa 24 listopada 2021 01:10:15

13