Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Gezonde scholen:daar bouwen wevandaag samen aan!
Seminar Frisse Scholen
Woensdag 9 novemberI/O-gebouw HAN (Nijmegen)
Joy Den HartogTechnisch commercieel adviseur
“Een Frisse School is een schoolgebouwmet een laag energiegebruik en eengezond binnenmilieu als het gaat omluchtkwaliteit, temperatuur en comfort,licht en geluid.”
Frisse scholen zorgen voor:
Energiebesparing (kostenreductie) Minder luchtvervuiling (beperking CO2-uitstoot/broeikaseffect) Vermindering van het gebruik van fossiele grondstoffen
Definitie
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Facts & Figures
!!!Slechtbinnenklimaatin Nederlandse
scholen80%
Effect gezond binnenklimaat
Toename leerprestaties
tot 23%
Daling ziekteverzuim
tot 25%
Bronnen:GGD / TNO
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Verhouding van ventilatie op leerprestaties:
Feiten
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
782
naar ventilatiedebiet. Hierbij is aangenomen dat de CO2-
productie van een leerling 17 dm3/h bedraagt. Omdat mo-
gelijk geen evenwichtssituatie is bereikt, kan het ventilatiede-
biet te hoog zijn ingeschat.
Conclusies leerprestaties
Er is voldoende bewijs dat ventilatie een positieve invloed
heeft op de leerprestaties van kinderen (ook: studies waarbij
geen effect is waar te nemen, bestaan niet). Samenvoeging
van de resultaten van drie recente onderzoeken suggereert
een verband, waarbij geringe ventilatie een behoorlijk nega-
tieve invloed op de leerprestatie heeft. Een verdubbeling van
de ventilatie ten opzichte van het Bouwbesluit resulteert in
een verbetering van de leerprestaties met ongeveer 10
procentpunt. Bij hogere ventilatiedebieten nemen de leer-
prestaties uiteindelijk niet meer toe. Bij welke ventilatiede-
bieten meer ventileren geen effect meer heeft op de leer-
prestaties, is nog niet bekend.
PRESTATIE-EISEN
De vraag: Welke prestatie-eisen moeten aan de luchtkwali-
teit in scholen worden gesteld om de overdracht van infec-
tieziekten en ziekteverzuim te beperken en optimale leer-
prestaties te behalen? kan als volgt worden beantwoord.
Voor de beperking van de overdracht van infectieziekten en
ziekteverzuim moet de CO2-concentratie niet meer dan
400 tot 1.000 ppm boven de buitenconcentratie liggen. Voor
optimale leerprestaties kan worden gesteld dat de CO2-
concentratie in het lokaal maximaal circa 800 ppm mag zijn.
Voor het vaststellen van prestatie-eisen in lokalen spelen
echter ook andere overwegingen een rol, zoals energiege-
bruik, tocht of geurhinder.
NAWOORD
Deze publicatie is tot stand gekomen dankzij een Innovatie
Voucher van Senter Novem.
Literatuur
[1] Bartlett K.H., Kennedy S.M., Brauer M., Netten C., Dill B., Evalu-
ation and Determination of Airborne Bacterial concentrations in
school classrooms. Journal of Occupational and Environmental Hy-
giene 1(10):639-647, 2004.
[2] Boerstra A.C., Haans L., Dijken F. van, Literatuuronderzoek binnen-
milieu en energiegebruik in Nederlandse scholen. SenterNovem,
Utrecht, 2006.
[3] Fisk W.J., Seppänen O., Faulkner D, Huang J. Economizer system
cost effectiveness: accounting for the influence of ventilation rate
on sick leave. HB2003: Proceedings of the 7th International Confe-
rence Healthy Buildings, Singapore, Volume 3, pp. 361-367,
(2003).
[4] Fox A., Harley W., Feighley C., Salzberg D., Sebastian A., Larsson L.,
Increased levels of bacterial markers and CO2 in occupied school
rooms. Journal Environmental Monitoring 5(2):246-252, 2003.
[5] Gids de W.F., Ventilatie in scholen: Het effect van ventilatie op pres-
taties van leerlingen. TVVL magazine, 36 (5): 26–29, 2007.
[6] Heschong L., Daylighting and human performance. ASHRAE Journ-
al 44(6):65-67, 2002.
[7] Jaakkola J.J.K., Heinonen O.P., Seppänen O., Mechanical ventilation
in office buildings and the sick building syndrome. An experimental
and epidemiological study. Indoor Air 1(2):111-121, 1991.
juli/augustus2007 vv+
3. Vergelijking relatief effect van ventilatie op leerprestaties uit drie onderzoeken.
[Shaughnessy et al. 2006, de Gids 2007, Wargocky et al. 2005]
4. Vergelijking relatief effect van ventilatie op leerprestaties uit drie onderzoeken.
[Shaughnessy et al. 2006, de Gids 2007, Wargocky et al. 2005]
Seminar Frisse Scholen
Verhouding van ventilatie op leerprestaties:
Feiten
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
782
naar ventilatiedebiet. Hierbij is aangenomen dat de CO2-
productie van een leerling 17 dm3/h bedraagt. Omdat mo-
gelijk geen evenwichtssituatie is bereikt, kan het ventilatiede-
biet te hoog zijn ingeschat.
Conclusies leerprestaties
Er is voldoende bewijs dat ventilatie een positieve invloed
heeft op de leerprestaties van kinderen (ook: studies waarbij
geen effect is waar te nemen, bestaan niet). Samenvoeging
van de resultaten van drie recente onderzoeken suggereert
een verband, waarbij geringe ventilatie een behoorlijk nega-
tieve invloed op de leerprestatie heeft. Een verdubbeling van
de ventilatie ten opzichte van het Bouwbesluit resulteert in
een verbetering van de leerprestaties met ongeveer 10
procentpunt. Bij hogere ventilatiedebieten nemen de leer-
prestaties uiteindelijk niet meer toe. Bij welke ventilatiede-
bieten meer ventileren geen effect meer heeft op de leer-
prestaties, is nog niet bekend.
PRESTATIE-EISEN
De vraag: Welke prestatie-eisen moeten aan de luchtkwali-
teit in scholen worden gesteld om de overdracht van infec-
tieziekten en ziekteverzuim te beperken en optimale leer-
prestaties te behalen? kan als volgt worden beantwoord.
Voor de beperking van de overdracht van infectieziekten en
ziekteverzuim moet de CO2-concentratie niet meer dan
400 tot 1.000 ppm boven de buitenconcentratie liggen. Voor
optimale leerprestaties kan worden gesteld dat de CO2-
concentratie in het lokaal maximaal circa 800 ppm mag zijn.
Voor het vaststellen van prestatie-eisen in lokalen spelen
echter ook andere overwegingen een rol, zoals energiege-
bruik, tocht of geurhinder.
NAWOORD
Deze publicatie is tot stand gekomen dankzij een Innovatie
Voucher van Senter Novem.
Literatuur
[1] Bartlett K.H., Kennedy S.M., Brauer M., Netten C., Dill B., Evalu-
ation and Determination of Airborne Bacterial concentrations in
school classrooms. Journal of Occupational and Environmental Hy-
giene 1(10):639-647, 2004.
[2] Boerstra A.C., Haans L., Dijken F. van, Literatuuronderzoek binnen-
milieu en energiegebruik in Nederlandse scholen. SenterNovem,
Utrecht, 2006.
[3] Fisk W.J., Seppänen O., Faulkner D, Huang J. Economizer system
cost effectiveness: accounting for the influence of ventilation rate
on sick leave. HB2003: Proceedings of the 7th International Confe-
rence Healthy Buildings, Singapore, Volume 3, pp. 361-367,
(2003).
[4] Fox A., Harley W., Feighley C., Salzberg D., Sebastian A., Larsson L.,
Increased levels of bacterial markers and CO2 in occupied school
rooms. Journal Environmental Monitoring 5(2):246-252, 2003.
[5] Gids de W.F., Ventilatie in scholen: Het effect van ventilatie op pres-
taties van leerlingen. TVVL magazine, 36 (5): 26–29, 2007.
[6] Heschong L., Daylighting and human performance. ASHRAE Journ-
al 44(6):65-67, 2002.
[7] Jaakkola J.J.K., Heinonen O.P., Seppänen O., Mechanical ventilation
in office buildings and the sick building syndrome. An experimental
and epidemiological study. Indoor Air 1(2):111-121, 1991.
juli/augustus2007 vv+
3. Vergelijking relatief effect van ventilatie op leerprestaties uit drie onderzoeken.
[Shaughnessy et al. 2006, de Gids 2007, Wargocky et al. 2005]
4. Vergelijking relatief effect van ventilatie op leerprestaties uit drie onderzoeken.
[Shaughnessy et al. 2006, de Gids 2007, Wargocky et al. 2005]
“Het binnenmilieu en de energetischekwaliteit van de meeste scholen laatduidelijk te wensen over. Beide factorenleiden tot slechte leer- en werkomstandighedenen onnodig hoge exploitatielasten.
Hoogste tijd dus voor een grondige aanpak”
Subsidieregeling vanaf 03/10/2016:
50% van advieskosten voor verduurzaming (tot max. 3.500 €)
Huiswerk
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Programma van Eisen Frisse Scholen
Huiswerk
Seminar Frisse Scholen
Aangenaam binnenklimaat
Akoestisch comfort
Visueelcomfort
Thermisch comfort Energiezuinig
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
vb. invulblad ambitieprofiel ‘binnenluchtkwaliteit’
Klasse C - ACCEPTABEL Klasse B - GOED Klasse A - ZEER GOED
Binnenluchtkwaliteit
Luchtverversing (max. CO2 concentratie) 1200 ppm 950 ppm 800 ppm
(capaciteit) 6,5 dm³/s per persoon (21,6 m³/u) 8,5 dm³/s per persoon (30,6 m³/u) 12 dm³/s per persoon (43,2 m³/u)
Spuiventilatie 6 dm³/s per m² vloeroppervlak 6 dm³/s per m² vloeroppervlak 9 dm³/s per m² vloeroppervlak
Toiletten 50 m³/u per toilet 50 m³/u per toilet 50 m³/u per toilet
Luchtsnelheden ('s zomers) ≤ 0,23 m/s ≤ 0,20 m/s ≤ 0,16 m/s
('s winters) ≤ 0,19 m/s ≤ 0,16 m/s ≤ 0,13 m/s
Geluidwering van de gevel Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 33 dB met een minimum van 20 dB.
Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 33 dB met een minimum van 20 dB.
Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 28 dB met een minimum van 25 dB.
Installatiegeluid in de groepsruimten ten gevolge van installaties
Maximaal 35 dB Maximaal 33 dB Maximaal 30 dB
Energieprestatie (LI;A) Minimaal A++ Minimaal A+++ Minimaal A++++
3 ambitieniveaus (klasse A, B en C)
Huiswerk
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
OplossingenDUCO at SCHOOL
Natuurlijk ventileren staat voor beter studeren!
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Dagventilatie
Luchtafvoer
Doorvoerventilatie
Nachtventilatie
Buitenzonwering
Seminar Frisse Scholen
5 Pijlers
Op maat voor utiliteit!
Dagventilatie LuchtafvoerDoorvoerventilatie Nachtventilatie Buitenzonwering
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Dagventilatie
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Uitgebreid aanbod
Op maat
voor utiliteit:
5 Pa-roosters
Seminar Frisse Scholen
Toevoer
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Op maat voor utiliteit! 5 Pa-roosters
Ventilatiewaarden / type* Qv bij 5 Pa (l/s) Qv bij 5 Pa (m3/u)
GlasMax ‘ZR’ 5 PaTronicGlasMax 5 Pa 54,9 197,7
MiniMax ‘ZR’ 5 PaTronicMiniMax 5 Pa 49,6 178,6
DucoMax ‘ZR’ 5 PaTronicMax 5 Pa 65,9 237,3
DucoTwin 120 ‘ZR’ 5 PaTronicTwin 120 5 Pa 43,2 155,6
DucoTwin 120 ‘ZR’ AK 5 PaTronicTwin 120 AK 5 Pa 30,8 110,8
Seminar Frisse Scholen
Richtlijnen Dagventilatie
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Aandacht voor een goed ontwerp ! Verdelen roosters & sensoren over de ruimtes
Toevoerroosters zo hoog mogelijk plaatsen (Coanda-effect) Integratie bouwkundige elementen CO2-gestuurde toevoer
Seminar Frisse Scholen
Bron: ISSO Publicatie 89
coanda-effect
Richtlijnen Dagventilatie
DucoGrille Close 105
DucoMax 'ZR' 5 Pa
PLAFOND
Ventilatieve koeling Basisventilatie
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Richtlijnen Dagventilatie
Waardering in de EPG/EPC - berekeningSYSTEEMVARIANT ( NEN 8088-1 ) Fsys Freg
C.4b
CO2-sturing indirect op toevoer per verblijfsruimte, zonder zonering
→ DucoTronic System
1,090
0,55*
C.4c
Winddrukgestuurde toevoer, CO2-sturing op afvoer per verblijfsruimte, zonder zonering
→ Duco Comfort Plus System
0,55*
* Waardering van de Duco at SCHOOL concepten in de EPG is nu ook mogelijk op basis van gelijkwaardigheidsonderzoek
(Nieman Raadgevende Ingenieurs B.V.)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Doorvoerventilatie
DucoGrille DucoWallDucoGrilleAcoustic DoorVent
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Doorvoerventilatie
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
AKOESTISCH DEEL
DucoGrilleDucoGrille Close 105
Seminar Frisse Scholen
Luchtafvoer
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Luchtafvoer
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
IQ-Unit Actuator DucoBoxIntelli Air Valve
Keuze uit centrale of decentrale afvoerDuco levert hier de mogelijkheden voor.
Seminar Frisse Scholen
Luchtafvoer
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
IQ-Unit
Sturing vanuit het gebouw op basis van 0-10/ PWM De schakel tussen het Duco-systeem en de dakventilator Koppelingen aan GBS zijn mogelijk (MODBUS*)
*Max 99 componenten per zone
Seminar Frisse Scholen
Luchtafvoer
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Intelli Air Valve
Voor collectieve woongebouwen & scholen
Actuator
Sturing vanuit het gebouw op basis van 0-10/ PWM De schakel tussen het Duco-systeem en een VAV-klep Koppelingen aan GBS zijn mogelijk (MODBUS)
Seminar Frisse Scholen
Luchtafvoer
DucoBox
Centrale afvoer (DucoBox Silent) & Zonale afvoer mogelijk (DucoBox Focus)
Zowel voor nieuwbouw als renovatie Toepassing in lokalen, toiletgroepen, kantoor,...
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Ventilatieve koeling
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Richtlijnen
Voldoende thermische massa Altijd in combinatie met zonwering Doel: afkoeling gebouw op natuurlijke wijze Vraagt geen ingewikkelde installaties Kost geen ENERGIE Vraagt wel specifieke oplossingen
DucoGrille NightVent DucoGrille Close 105
Ventilatieve koeling
Seminar Frisse Scholen
DucoGrille NightVent
Glasvervangend ventilatieluik Voor glasdiktes van 24 t/m 48 mm (stappen van 2 mm) U-waarde van het luik is 1,5 W/m2K Doorlaat 369 l/s per m2 @ 2 Pa Sturing via DucoTronic System of handbediend (op heden altijd met motor)
Optie: Sturing via CO2- en temperatuurmeting
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Ventilatieve koeling
Seminar Frisse Scholen
DucoGrille Close 105
Regelbare toevoer/ doorvoer / afvoer Doorlaat 800 l/s per m2 @ 1 Pa Altijd motorisch, 24V Brandwerend i.c.m. brandwerend
binnen- of buitenrooster Spuiventilatie, bijv. in pauze
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
DucoWall Solid
DucoGrille Close 105
Afvoerventilatie
Ventilatieve koeling
Seminar Frisse Scholen
DucoWall Solid
DucoGrille Close 105
Afvoerventilatie
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Ventilatieve koeling
Seminar Frisse Scholen
Dimensionering van de luchtopeningenAlgemene regel:Toe- en afvoeropeningen zijn gedimensioneerdvoor een drukverschil van 2 Pa
Ventilatieve koeling
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
DucoGrille Close 105
Calculatietool: Dimensioneren van luchtopeningen.
Ontwikkeld ism UGent
Mogelijkheid gericht advies vanuit Duco’s studiedienst
Seminar Frisse Scholen
Buitenzonwering
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Doekzonwering Architecturale zonwering
Seminar Frisse Scholen
Buitenzonwering
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Buitenzonwering (Doekzonwering)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
DucoTwin 120 ‘ZR’ & DucoTwin 120 CAP
Combinatie van natuurlijke ventilatie en zonwering Aansturing vanuit het DucoTronic System Automatische sturing zonwering mogelijk Onzichtbare plaatsing gegarandeerd Stormvaste geleiding mogelijk (tevens insectenwerend)
Optie: Geluiddemping De 4-1 oplossing
DucoSun C/D/CF
DucoSun Linear
DucoSun Ellips
DucoSun Wing
DucoSun Cubic
DucoSlide
Seminar Frisse Scholen
Buitenzonwering (Architecturale zonwering)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Case studies
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Basisschool NeelMaasniel (NL)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Basisschool Neel
Architect Hans Coppen Natuur als rode draad CO2-gestuurde ventilatie per lokaal Gebruik van DucoTwin 120 ZR
& DucoTwin 120 ZR 5 Pa
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
ElzendaalcollegeBoxmeer (NL)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Elzendaalcollege
RoosRos Architecten Geluidbelasting op de gevel Natuurlijke toevoer als uitganspunt Gebruik van DucoTwin 120 ‘ZR’ Gebruik van de GlasMax ‘ZR’
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Atheneum PegasusOostende (BE)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Atheneum Pegasus
Voldoende lichtinval luchtverwarmingssysteem Ventilatiesysteem met warmterecuperatie Efficiënt zonweringsysteem:
DucoSun Ellips
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Ravel residenceAmsterdam (NL)
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Ravel residence
Voorbeeld van collectieve woongebouwen Studio & studentenkamers Gebruik van de GlasMax ‘ZR’
en FireMax ‘ZR’
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Nazorg Projectbegeleiding van A tot ZM
ate
van
invl
oed
Fase
Veel
Weinig
Initiatief Definitie Voorlopigontwerp
Definitief ontwerp
Realisatie Nazorg
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
BIM bibliotheek& Bestekteksten
Service afdeling
Studiebureau
www.duco.tv
Nazorg Schoolprojecten
Seminar Frisse Scholen
NazorgCase StudiesOplossingenHuiswerkTheorie & Feiten
Seminar Frisse Scholen
Bekijk 'DUCO at SCHOOL'
film opwww.duco.tv
CLICK
EEN OPLOSSING
VOOR ELK
PROJECT!
Seminar Frisse Scholen