WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU BIOLOGICZNEGO€¦ · Hemofilia jest chorobą związaną z zaburzeniami krzepliwości krwi. A. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u

KURATORIUM OŚWIATY W WARSZAWIE

Konkurs biologiczny 2010/2011

1

Kod ucznia

WOJEWÓDZKA KOMISJA

KONKURSU BIOLOGICZNEGO

ZADANIA NA ETAP WOJEWÓDZKI KONKURSU BIOLOGICZNEGO W ROKU SZKOLNYM 20010/2011

Instrukcja dla uczestników Konkursu:

1. Test musi być rozwiązywany samodzielnie.

2. Test konkursowy składa się z stron i zawiera zadań.

3. Na rozwiązanie testu przeznaczono 120 minut.

4. Test można wypełniać jedynie długopisem lub piórem z czarnym lub niebieskim tuszem.

5. Odpowiedzi do zadań otwartych należy podawać we wskazanym miejscu przy zadaniach.

Życzymy powodzenia !

Liczba uzyskanych punktów

% punktów

Imię i nazwisko członka WKK sprawdzającego pracę

Podpis członka WKK sprawdzającego pracę

Podpis członka WKK weryfikującego pracę

Podpis przewodniczącego WKK zatwierdzającego punkty



2

Zadanie 1

Korzystając z określeń w ramce uzupełnij tytuły wierszy i kolumn tabeli, tak aby

przedstawiała porównanie procesów oddychania tlenowego i beztlenowego. Następnie

uzupełnij pozostałe miejsca tabeli wpisując odpowiednie określenia.

stopień rozłożenia substratu, oddychanie tlenowe, obecność tlenu, ilość

uzyskanej energii, substrat, oddychanie beztlenowe, produkty

niepotrzebna

glukoza

kwas mlekowy

całkowity

niewielka

Zadanie 2

Rysunek przedstawia wynik testu serologicznego badanej krwi Konrada.

A. Przyjrzyj się uważnie rysunkowi, przedstawiającemu reakcje po dodaniu jego krwi

do określonych probówek, a następnie zapisz, jaką grupę krwi ma Konrad.

Konrad ma grupę krwi ……………………………………….

B. Zaznacz X prawidłową odpowiedź. Przyczyną konfliktu serologicznego jest:

a. zetknięcie się i zlepienie krwinek matki z krwinkami płodu.

b. przenikanie erytrocytów Rh- matki do krwi płodu i aglutynację jego krwinek.

c. przenikanie przeciwciał anty Rh+ z krwi matki do krwi płodu i aglutynacją jego

krwinek Rh+

d. reakcja serologiczna przeciwciał anty Rh- matki z Rh+

0 - 3 pkt

0 - 2 pkt



3

Zadanie 3

Skreśl niewłaściwe określenia, tak aby zdania zawierały prawdziwe informacje.

A. Daltonizm i hemofilia to choroby genetyczne sprzężone z płcią, na które częściej

chorują mężczyźni/kobiety, zaś nosicielami są wyłącznie mężczyźni / kobiety.

Ich wystąpienie jest warunkowane przez allele recesywne/dominujące.

B. Daltonizm jest chorobą, która polega na nieodróżnianiu barw, najczęściej zielonej

lub czerwonej. Oznacz odpowiednio symbolami:

allel recesywny -……………… allel dominujący- …………………

Zapisz wszystkie możliwe genotypy rodziców w przypadku:

- matki, która nie choruje- ……………………………………………………………

- chorującego ojca - ……………………………………………………………………………………………..

Zadanie 4

Hemofilia jest chorobą związaną z zaburzeniami krzepliwości krwi.

A. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dzieci mężczyzny chorego na

hemofilię i kobiety będącej jej nosicielką, uzupełniając szachownicę genetyczną. Zapisz

genotyp kobiety i mężczyzny. Używaj odpowiednich symboli.

A. genotyp kobiety - ………………...... genotyp mężczyzny - …………………

B. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u wszystkich

dzieci w %: ……………….., nosicielstwa choroby u

wszystkich dzieci w %:………

C. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wśród

wszystkich urodzonych córek w %: …… , wśród

wszystkich synów w %: ……

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 1 2A 2B 3A 3B 4A 4B 4C Razem str. 2-3

maks. liczba pkt 3 1 1 1 3 2 1 1 13

uzyskana liczba pkt

0 - 4 pkt

0 - 4 pkt



4

Zadanie 5

Wpisz w oznaczonych miejscach odpowiednią cyfrę oznaczającą rodzaj podziału

komórkowego:

A. Przyczynia się do różnorodności genetycznej organizmów.

B. Umożliwia regeneracje tkanek i narządów u organizmów wielokomórkowych.

C. Zachodzi podczas powstawania komórek rozrodczych u zwierząt.

D. W wyniku tego procesu powstają zarodniki roślin i grzybów.

E. Zachodzi podczas rozmnażania organizmów jednokomórkowych.

F. Zapewnia wzrost organizmów wielokomórkowych.

Zadanie 6

Schemat przedstawia dziedziczenie grup krwi w rodzinie Nowaków.

Ustal, jakie grupy krwi mają osoby oznaczone cyframi I, II, III.

I - ………………………………..; II - ………………………………….; III - …………………………………………….

1- mitoza 2 - mejoza

0 - 3 pkt

0 - 2 pkt

I II

A B 0 III

A B

AB

mężczyzna

kobieta



5

Zadanie 7

Wykres przedstawia pracę mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych.

Dokonaj analizy wykresu i na jego podstawie napisz dwie różnice pomiędzy mięśniami

gładkimi a poprzecznie prążkowanymi

a. ………………………………………………………………………………………………………………………………………

b. …………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8

Rysunek przestawia jeden z etapów stosowanych w technice inżynierii genetycznej.

Napisz, jaki jest cel wykonywania przedstawionej na rysunku manipulacji genetycznej.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 5 6 7 8 Razem str. 4-5

maks. liczba pkt 2 3 2 1 8

uzyskana liczba pkt

0 - 1 pkt

0 - 2 pkt



6

Zadanie 9

Rudowłosa kobieta o pięknych kręconych włosach poślubiła mężczyznę nie rudego

o włosach prostych. Wiedząc, że są to cechy jednogenowe i dziedziczone niezależnie,

gdzie oznaczono gen na barwę włosów, jako: A – nie rude; a- rude; włosy proste – b;

falujące – B.

a) Określ genotyp matki jeśli posiada ona

dwa różne allele genu dominującego.

Komórki rozrodcze produkowane przez matkę poosiadają następujące zestawy genów

b) Określ genotyp ojca jeśli posiada on

dwa takie same allele genu dominującego.

Komórki rozrodcze produkowane przez ojca poosiadają następujące zestawy genów

c) Określ genotyp dzieci jeśli matka i ojciec są homozygotami.

Jaki jest ich fenotyp?

……………………………………………………………………..

d) Określ genotypy i fenotypy dzieci jeśli matka i ojciec są heterozygotami

genotyp fenotyp …………………………………………………………………………….

genotyp fenotyp …………………………………………………………………………….

genotyp fenotyp …………………………………………………………………………….

genotyp fenotyp ………………………………………………………………………….

0 - 5 pkt



7

Zadanie 10

Klonowanie to tworzenie identycznych genetycznie kopii osobnika macierzystego.

Rysunek przedstawia kolejne etapy klonowania owcy.

Napisz jakiej maści i jakiej płci będzie klon owcy? Odpowiedź uzasadnij.

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 11

Do każdego z podanych określeń podaj nazwę choroby genetycznej człowieka.

a) niedotlenienie organizmu wskutek powstawania uszkodzonych erytrocytów

i nieprawidłowej formy hemoglobiny - ………………………………………………………………….

b) uszkodzenie mózgu i upośledzenie umysłowe w wyniku nagromadzenia w płynach

ustrojowych aminokwasu – fenyloalaniny - ………………………………………………………….

c) nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne na skutek brak melaniny- barwnika

w skórze, włosach i tęczówce oka - ………………………………………………………………………

d) gromadzenie się dużych ilości śluzu w różnych narządach człowieka np. drogach

oddechowych - ………………………………………………………………………………………………………

e) upośledzenie umysłowe i fizyczne, spłaszczony nos i niewłaściwe proporcje ciała,

charakterystyczny fałd skórny na powiece …………………………………………………………..

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 9a 9b 9c 9d 10 11 Razem str. 6-7

maks. liczba pkt 1 1 1 2 2 3 10

uzyskana liczba pkt

0 - 2 pkt

0 - 3 pkt



8

Zadanie 12

Wykres przedstawia zmianę stężenia glukozy we krwi człowieka.

Wybierz, otaczając kółkiem odpowiednią literę, cztery właściwe dokończenia podanego

zdania. Zmiana stężenia glukozy którego początek działania oznaczono na rysunku

strzałką mogła nastąpić w wyniku:

a. podania zastrzyku insuliny

b. podania glukozy w kroplówce

c. wzrostu poziomu adrenaliny w wyniku stresu

d. zastrzyku glukagonu

e. zastrzyku kalcytoniny

f. wypicia słodkiej herbaty

Zadanie 13

Najważniejszą rolę w procesach odpornościowych organizmu, pełnią leukocyty.

Leukocyty dzielimy na kilka rodzajów w zależności od budowy i funkcji. Poniżej podano

funkcje różnych leukocytów. Otocz kółkiem punkt, w którym zamieszczono nazwy

rodzajów leukocytów w kolejności odpowiadającej ich opisom.

I.

II.

III.

a) Makrofagi, limfocyty T, Limfocyty B b) Limfocyty T, Limfocyty B, makrofagi c) Limfocyty B, Limfocyty T, Makrofagi d) Makrofagi, Limfocyty B, limfocyty T

Powstają w szpiku kostnym, ich zadaniem jest produkcja przeciwciał,

zapamiętują antygeny, by przy następnym kontakcie szybciej reagować.

Wytwarzają substancje niszczące antygeny, przekazują informację o zagrożeniu

innym komórkom.

Zapewniają ochronę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi poprzez

pochłanianie i trawienie oraz wytwarzanie substancji hamujących ich namnażanie.

się ic.wirusów, bakterii.

0 - 1 pkt

0 - 1 pkt



9

Zadanie 14

Wiele chorób wywoływanych jest brakiem genów. Należy do nich fenyloketonuria.

Przeanalizuj poniższy schemat i na jego podstawie uzupełnij poniższy tekst.

Fenyloketonuria jest chorobą genetyczną. W wyniku uszkodzenia jednego z genów,

komórka nie produkuje, lub produkuje nieaktywny enzym……………………………………………….

W wyniku czego ……………………….. nie może przekształcić się w tyrozynę.

Fenyloalanina nagromadzając się w …………………… powoduje jego nieodwracalne

uszkodzenie. Wszystkie noworodki są poddawane badaniu na fenyloketonurię. Chorobę

można łatwo wykryć wykonując badanie ………………………………………………… . W moczu

chorego znajdują się…………………………………. Fenyloalanina trafia do organizmu

z ……………………. należy zatem zachować odpowiednią dietę ubogą

w ………………………………………….

Zadanie 15

Z podanego poniżej opisu Mieczysława wybierz cztery cechy uwarunkowane genetycznie.

Mieczysław zawsze prezentował się groźnie. Surowe spojrzenie jego brązowych oczu

budziło w towarzystwie respekt. Blond włosy czesał w taki sposób, aby ukryć widoczne

już oznaki łysienia. Zawsze opalona cera i wysportowana sylwetka zdradzały zamiłowanie

do sportu i ruchu na świeżym powietrzu. W wyciągniętej lewej ręce trzymał piłkę, którą

grał ze swoim synem w każdy weekend, ucząc go techniki rzutu.

1. ……………………………………………. 2. ……………………………………………………………

3. …………………………………………….. 4. ………………………………………………………..

wypełnia członek

WKK

nr zadania 12 13 14 15 Razem str. 8-9

maks. liczba pkt 1 1 3 2 7

uzyskana liczba pkt

0 - 3 pkt

Fenyloalanina Tyrozyna

pokarm Uszkodzenie

mózgu

aminy

hormony

tarczycy

substancje

barwnikowe

hydroksylaza

fenyloalaninowa PAH

fenyloketony

w moczu

0 - 2 pkt



10

Zadanie 16

Przeanalizuj poniższy schemat i uzupełnij zdania.

A. Bakterie posiadają kilka mechanizmów oporności na antybiotyki:

1. Bariera przepuszczalności – antybiotyk nie może wniknąć do wnętrza komórki, bo

barierę stanowi: …………………………………………………………………….

2. Pompa jonowa, której zadaniem jest ……………………………………………..

3. Mutacje zachodzące podczas ……………………… i ……………………………….

4. Wewnątrz komórki następuje …………………………………………… antybiotyku.

B. Bakterie przekazują sobie geny oporności na antybiotyki na kilka różnych

sposobów. Połącz w pary opisy z odpowiednimi określeniami:

a. uwolnienie przez komórkę dawcy DNA zawierającego gen antybiotykoodporności

b. zakażona przez faga komórka dawcy uwalnia faga wraz z fragmentem

DNA zawierającym gen antybiotykoodporności

c. komórka dawcy przekazuje plazmid zawierający gen antybiotykoodporności

C. Wymień trzy najważniejsze zasady, których powinieneś przestrzegać podczas

kuracji antybiotykowej:

1…………………………………………………………………………………………………………….

2. ………………………………………………………………………………………………………….

3. ……………………………………………………………………………………………………………..

1. transdukcja 2. transformacja 3. koniugacja

0 - 5 pkt



11

Zadanie 17

W zdaniach skreśl nieprawidłowy wyraz tak, aby zdanie było prawdziwe.

a. Zespół Turnera to choroba genetyczna, która występuje tylko

u chłopców/dziewcząt.

b. Homeostaza zdolność organizmu do utrzymania stałości środowiska

wewnętrznego, np. stałej temperatury możliwa dzięki mechanizmom

dostosowawczym działającym na zasadzie ujemnego/dodatniego sprzężenia

zwrotnego.

c. Jeżeli w organizmie zabraknie cukrów w procesie oddychania

wewnątrzkomórkowego zużywane są białka/tłuszcze.

d. Nerki oczyszczają krew ze szkodliwych produktów przemiany materii i biorą w ten

sposób udział w procesie termoregulacji/homeostazy.

Zadanie 18

Hematokryt jest to wskaźnik przedstawiający jaki procent całej krwi stanowią erytrocyty

(w % na 100 ml pełnej krwi).

a) Wskaż, który wykres przedstawia krew zdrowego człowieka - ………………………………

b) Jaką chorobę można zdiagnozować na podstawie jednego z hematokrytów? –

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 16A 16B 16C 17 18a 18b Razem str. 10-11

maks. liczba pkt 2 2 1 2 1 1 9

uzyskana liczba pkt

0 - 2 pkt

0 - 2 pkt



12

Zadanie 19

a) Umieść na osi czasowej przodków człowieka

A - pierwszy przedstawiciel człowiekowatych - Ardipithecus ramidus z Aramis;

B - pierwszy człowiek - Homo rudolfensis z Olduvai,

C - Homo sapiens.

D - Homo erectus - z Jawy,

E - przedstawiciel naczelnych - oreopitek,

F - stary człowiek z Cro-Magnon, odnaleziony w 1868 roku i będący przedstawicielem jednej

z najstarszych populacji człowieka współczesnego w Europie.

b)Wymień trzy cechy odróżniające szkielet goryla od szkieletu człowieka

1. ………………………………………………………………………………………..

2. ………………………………………………………………………………………..

3. …………………………………………………………………………………………

Zadanie 20

Na podstawie tekstu wykonaj polecenia:

A. Napisz, co to jest ksenotransplantologia?

…………………………………………………………………………………………………………………………

B. Podaj dwa zagrożenia związane z ksenotransplantologią.

…………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………..

0 - 2 pkt

0 - 4 pkt



13

Zadanie 21

Poniżej znajdują się rysunki przedstawiające mutacje chromosomowe. Wpisz obok

rysunków ich nazwy. KONKURSIK – chromosom normalny

a. KONKURS IK - …………………………………………………………

b. KONKURKURSIK - ………………………………………………….

c. KONKRUKURSIK - …………………………………………………….

d. KONKU RSIKBIOLOGICZNY ………………………………….

Zadanie 22

U ludzi allel warunkujący krótkie rzęsy dominuje nad allelem długich rzęs, zaś allel

warunkujący prosty nos dominuje nad allelem warunkującym nos zakrzywiony.

Napisz, jakie mogły być genotypy ojca i matki, którym urodziło się:

(oznacz i opisz odpowiednio allele używając dwóch pierwszych liter alfabetu):

- 2 dzieci o długich rzęsach i prostym nosie;

- 2 dzieci o długich rzęsach i krzywym nosie;

- 2 dzieci o krótkich rzęsach i prostym nosie;

- 2 dzieci o krótkich rzęsach i krzywym nosie.

A. allele warunkujące cechy -………………………………………………………………………………………………

B. genotypy rodziców: ………………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 23

Określ prawdziwość zdań wpisując odpowiednio F jeśli zawierają fałszywe informacje lub

P – jeśli są prawdziwe.

a) Meteoropatia może być uwarunkowana genetycznie lub nabyta w wyniku

przebytych chorób, starzenia się organizmu i niehigienicznego trybu życia. P/F

b) Opanowanie przez naszych przodków, umiejętności stania, a potem chodzenia

i utrzymania pozycji pionowej było możliwe w wyniku rozwoju mózgu. P/F

c) W reakcji na niższą temperaturę ciała rozszerzają się naczynia krwionośne skóry,

co pozwala zmniejszyć przepływ krwi w tkankach leżących głębiej, to z kolei

zmniejsza ilość traconego ciepła. P/F

d) Komórka jajowa człowieka zawiera 23 chromosomy w tym 1 chromosom płci. P/F

e) Heterozygoty będące nosicielami zmutowanego genu wywołującego anemię

sierpowatą nie chorują na malarię. P/F

f) Pląsawica Huntingtona spowodowana jest jednogenową mutacją wywołaną przez

allele recesywne. P/F

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 19a 19b 20A 20B 21 22 23 Razem str. 12-13

maks. liczba pkt 2 2 1 1 2 3 3 14

uzyskana liczba pkt

0 - 3 pkt

0 - 2 pkt

0 - 3 pkt



14

Zadanie 24

Uzupełnij poniższy tekst właściwymi określeniami.

Człowiek zdobywa odporność jeszcze przed urodzeniem. Nienarodzone dziecko przejmuje

od matki ……………………..., które powodują, ze staje się ono odporne na część

drobnoustrojów znajdujących się w środowisku zewnętrznym. Bierną wrodzoną

odporność stanowią naturalne powłoki ciała chroniące przed wtargnięciem

drobnoustrojów do wnętrza organizmu są to: ……………...... i ………………….. Nieswoistą

odporność organizm ujawnia poprzez: kichanie, kaszel, biegunkę, przyspieszony

metabolizm. Naturalną odporność organizmu możemy uzyskać w wyniku kontaktu

z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Jest to odporność tzw. ……….……………. Odporność

bierną uzyskujemy w wyniku …………………….

Zadanie 25

Poniżej przedstawiono rysunek obrazujący zastosowanie terapii genowej w chorobach

nowotworowych.

Wyjaśnij, jaki będzie miała wpływ terapia genowa polegająca na wyposażeniu komórki

nowotworowej w białka rozpoznawane przez układ odpornościowy.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

0 - 2 pkt

0 - 2 pkt



15

Zadanie 26

Wpisz w oznaczone miejsca określone cyfry i liczby związane z podanymi

określeniami:

a) ilość nukleotydów tworzących kodon

b) liczba wszystkich chromosomów człowieka

c) ilość nukleotydów w kwasach nukleinowych

d) ilość kodonów tworzących 6 aminokwasów

e) liczba nukleotydów tworzących 4 aminokwasy

f) ilość chromosomów płciowych człowieka

g) liczba aminokwasów budujących białka

wypełnia

członek

WKK

nr zadania 24 25 26 Razem str. 14-15

maks. liczba pkt 2 2 3 7

uzyskana liczba pkt

0 - 3 pkt



16

BRUDNOPIS



17



18



19

Documents

WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSU BIOLOGICZNEGO€¦ · Hemofilia jest chorobą związaną z zaburzeniami krzepliwości krwi. A. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u