WULKAN 2(19) | 2011 1

TEMAT NUMERU

Czas odbiorcy

samodzielnie ... z doradcą ... ... dla innych odbiorców

>8

022011

WULKANENERGIA W INFORMATYCZNYM WYDANIU

WYD

AWC

A S

YGN

ITY

SA

MODY

Rewolucja w myśleniu energetyków – na bank >4

WIEDZA Sposób na pioniera >16

2 WULKAN 2(19) | 2011

Po drugiej stronie lustra

Smart w elektroenergetyce rozumiany dość wąsko, jako możliwość i tworzenie

warunków w KSE dla współistnienia źródeł rozproszonych i energetyki

tradycyjnej, zwiększa konkurencyjność polskiego przemysłu i daje szansę

na ochronę środowiska. Autentyczną potrzebę realizacji tej idei mają

społeczności lokalne oraz wielcy i drobni odbiorcy.

TEKST: WITOLD ZIELONKO

Rozważania na temat smart gridu są dość trudne, bo pod tym pojęciem osoby biorące udział w dyskusji rozumieją ogromną liczbę przedsię-wzięć obejmujących swoim zasięgiem przeróżne dziedziny działalności (od smart meteringu do smart cateringu – jak ostatnio zauważył dyr. Tomasz Kowalak z URE). W swoich rozważaniach ograniczę się do idei smart w obszarze elektro- energetyki. W moim rozumieniu idea smart w elektroenergetyce oznacza: istotne zwiększenie udziału energetyki rozproszonej, opartej na odna- wialnych źródłach energii, w całkowitej produkcji energii elektrycznej, stosowanie w systemach elektroenergetycznych najnowszych osiągnięć z zakresu informatyki i telekomunikacji w celu zapewnienia optymalnego współdziałania źródeł rozproszonych z Krajowym Systemem Energetycznym (KSE), stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych w zakresie zużycia energii elektrycznej powodujących zwiększenie konkuren- cyjności polskiego przemysłu oraz zmniejszenie kosztów utrzymania gospodarstw domowych. Niejako skutkiem ubocznym w takim rozumieniu idei smart jest jedno- cześnie ochrona środowiska naturalnego i oszczędne gospodarowanie wyczerpywanymi zasobami naturalnymi. Zdaję sobie sprawę, że jest to bardzo zawężone podejście do idei smart, ale dające jednocześnie szansę (również mnie) na rozmowę o konkretnych problemach i określo- nych rozwiązaniach technicznych. Osobiście nie wierzę, że energetycy zawodowi będą głównymi reali-zatorami idei smart. Jest rzeczą oczywistą, że w czasie branżowych konferencji obowiązuje „poprawność polityczna”, ale zamierzenia Unii Europejskiej w zakresie zmniejszenia emisji CO2 oraz ochrony środowiska naturalnego są bardzo często przez energetyków kwestionowane, a w rozmowach prywatnych uznawane wręcz za bezsensowne. Energe- tyka jest branżą bardzo konserwatywną i zawsze będzie zwolennikiem energetyki tradycyjnej, opartej na węglu, gazie i ewentualnie elektrow- niach atomowych. Takie podejście ma również swoje zalety, ponieważ chroni system przed nagłym załamaniem i zapewnia kontrolę nad procesami zmian w energetyce, które będą często prowadzone przez entuzjastów oraz osoby i firmy nieposiadające wystarczającej wiedzy merytorycznej. Realizacja idei smart powinna zależeć przede wszystkim od społeczności lokalnych, przysłowiowych Kowalskich oraz przemysłu innego, niż energetyka zawodowa.

OKIEM EKSPERTA

WULKAN 2(19) | 2011 3

Partner wydania

Według mnie działania energetyki zawodowej związane z budową farm wiatrowych oraz współspalaniem biomasy są wymuszone przez obowiązujący w Polsce system obrotu prawami majątkowymi i nie wynikają z autentycznej potrzeby realizacji idei smart. Energetyka zawodowa powinna raczej dbać o utrzymanie stabilności pracy systemu energetycznego i rozwiązywać trudne problemy współdziałania małych źródeł rozproszonych z KSE.

Sądzę, że całe społeczeństwo potrzebuje rozwiązań smart grid z nastę- pujących powodów:1. W interesie drobnych odbiorców jest rozwój budownictwa samowys- tarczalnego energetycznie, ponieważ już obecnie koszty nośników energetycznych są ogromnym obciążeniem dla rodzinnych budżetów. Wielu ludzi już teraz obawia się, że po przejściu na emeryturę nie będzie w stanie opłacać rachunków za ogrzewanie.2. Społeczeństwo coraz bardziej ceni sobie środowisko naturalne i coraz ostrzej protestuje przeciwko tradycyjnemu podejściu do wytwarzania energii powodującemu degradację środowiska naturalnego. Na razie politycy i energetycy próbują to ignorować, ale przykład Niemiec daje dużo do myślenia.3. W przypadku odbiorców przemysłowych energetyka rozproszona może zwiększyć konkurencję na rynku energii i być szansą na przetrwanie wielu gałęzi przemysłu. 4. Ochrona środowiska i oszczędne gospodarowanie wyczerpywa- nymi zasobami naturalnymi leżą w interesie obecnego i przyszłych pokoleń.

Bez aktywnego udziału odbiorców przemysłowych, społeczności lokalnych oraz drobnych odbiorców nie rozpocznie się szybki proces zmian w polskiej energetyce, polegający na odchodzeniu od paliw kopalnych na rzecz korzystania z odnawialnych zasobów przyrody oraz zwiększania efektywności energetycznej. Ogromną rolę odegrają w tym wypadku społeczności lokalne, które z determinacją bronią swoich „małych ojczyzn”, nie zgadzając się na budowę kopalń węgla (np. w okolicy Legnicy i Ścinawy) lub protestując przeciwko budowie elektrowni atomowych na ich terytorium. Można oczywiście protestu- jących nazwać „hamulcowymi” i oskarżać ich o antyspołeczne i ego- istyczne postawy. Nie zmienia to jednak faktu, że opór przeciwko niszczeniu środowiska będzie narastał i wymusi to zmianę podejścia do energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii.

SPIS TREŚCI

4 Mody Energetyka na bank

6 Trendy Energetyczne promocje

8 Temat numeru Czas odbiorcy… _ Klient radzi sobie sam _ Pośrednictwo w zakupach _ Pakiet dla samodzielnych firm

16 Wiedza Jak skutecznie wdrożyć AMI

20 Opinie Co ma rynek do pomiarów

21 (Nie) zdarzyło się Widma doskonałości

22 Technologie Inteligencja poza licznikiem

WULKAN. MAGAZYN DLA UTILITIES Czasopismo wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod numerem rej. Pr 2408

Wydawca: Sygnity SA Adres redakcji: ul. Strzegomska 140 a, 54-429 Wrocław, T: +4871 356 3000, F: +4871 356 3001, www.sygnity.pl

Teksty: Aneta Magda (www.pigmalionart.pl) Grafika: Robert Mazurczyk (www.generator.com.pl)

4 WULKAN 2(19) | 2011

e-bankowość katalizatorem zmian w energetyce?Z JANUSZEM DERDĄ , DYREKTOREM OBSZARU TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W BZ WBK, ROZMAWIA ANETA MAGDA

Co wspólnego może mieć bank i smart metering?Spółki energetyczne zaczynają instalować inteligentne liczniki, które spowodują, że płatność za energię będzie odbywała się na podstawie rzeczywistego zużycia. Powie- działbym, że zbliża to zakupy energii ele- ktrycznej do normalności, bo kupując dowolny towar w sklepie, płacę przy jego odbiorze. Ale trzeba pamiętać, że choć to nieuchronna rzeczywistość, to ma dwojakie konsekwencje dla spółek obrotu: zmianę sposobu finansowania działalności oraz konieczność udziału w walce konku-rencyjnej. W obu obszarach bank może wspomóc spółkę energetyczną.

Jak? Zmiana sprzedawcy energii stopniowo będzie stawała się niemal tak prosta, jak zmiana operatora sieci komórkowej. Sprzedawcy zatem będą zmuszeni poszu- kiwać nowych propozycji dla klientów, bo im nowocześniejsze i prostsze usługi

będą oferowali, tym większą będą mieli szansę na zdobycie przewagi konkuren-cyjnej. Jedną z takich propozycji jest zaoferowanie spółkom energetycznym przez BZ WBK swojej infrastruktury do rozliczeń z odbiorcą. Dzięki tej propozycji klient może zapłacić za energię za pomocą bankowości elektronicznej (np. stałych zleceń) lub SMS-em. Można ten pomysł zrealizować już teraz, niezależnie od wdrożenia smart meteringu. Różnica jest tylko w tym, czy klient będzie płacił zgodnie z prognozą, czy za realnie wyko- rzystaną energię.

A jeśli klient będzie płacił za energię zgodnie z miesięcznym zużyciem……to pojawi się problem w firmach ener- getycznych z zachowaniem płynności finansowej. Dotychczasowy sposób roz-liczeń był swoistym kredytem dla firm energetycznych. W momencie zmiany filozofii pojawi się problem. Bank może zaoferować dodatkowe usługi

finansowe w ramach umowy o płatno-ściach. Obie strony zarobią na takich usługach.

Co klient będzie z tego miał?Klient i firma energetyczna mogą zapom- nieć o papierowych fakturach. Papier wymaga chodzenia na pocztę, przecho- wywania i pamiętania o terminach płatności. Sam czasem gubiłem fakturę i musiałem dodatkowo poświęcać czas na zdobycie kopii. My proponujemy możliwość płacenia przez Internet lub z wykorzystaniem telefonu komórkowego, co skutecznie niweluje te niedogodności i jednocześnie zwiększa terminowość opłat.

MODY

WULKAN 2(19) | 2011 5

Kolejna zaleta to likwidacja problemu z groszami, czyli końcówkami kwot, o których też jakoś się nie pamięta. Klient dostaje notę odsetkową na przysłowiową złotówkę, a koszty obsługi takiej operacji przekraczają kwotę przychodu. Dodatkowo, z punktu widzenia klienta banku, każdy kolejny obszar, w którym korzysta z naszych usług, wpływa na cenę produktów bankowych, które może u nas kupić. Płatności za energię to jeszcze jeden wymiar do określenia jego wiarygodności. Możemy sprawdzać jak klient zachowuje się w czasie, co robi i jakie ma płatności, czy ma tendencję do zakupów, czy regularnie dokonuje opłat itd. Wszystkie te informacje

MODY

powodują, że obcinamy kolejne ułamki punktów procentowych i dlatego jedni klienci dostają od nas kredyt z oprocen-towaniem 5,1%, a inni z większym.

Czy klient spółki energetycznej, która skorzysta z waszych usług, musi być jednocześnie klientem banku?Najlepiej tak (uśmiech). Jeśli jednak nie jest, mamy dwie możliwości. Dla małych płatności – w Polsce oznacza to kwotę do 50 zł – możemy zastosować konto niepersonalizowane, ale ta opcja w przy- padku płatności za energię raczej rzadko wchodzi w rachubę. Druga możliwość to zgoda klienta na przetwarzanie przez nas danych osobowych w zakresie rozliczeń energetycznych złożona w spółce obrotu.

Gdyby bank przejął rozliczenia zgodnie z Pana propozycją, pojawia się jako dodat- kowe ogniwo w łańcuchu płatności, w dodatku w Internecie. Jak wygląda kwestia bezpieczeństwa? Banki są najbardziej zainteresowane inwestowaniem w bezpieczne rozwiązania. Gotową fakturę w dowolnym formacie elektronicznym lub dane pomiarowe

otrzymujemy z systemu spółki energe-tycznej, ewentualnie operatora pomiarów. Dane przechowujemy w banku z odpowied- nim poziomem dostępu i zachowaniem pełnego bezpieczeństwa. Transakcje rów- nież są w pełni chronione. Mógłbym powiedzieć, że udział banku w całym przedsięwzięciu raczej zwiększa poziom bezpieczeństwa niż go obniża. Poza tym jest to dodatkowy atut dla firm energetycznych – nie muszą samodzielnie inwestować w najnowocześniejsze systemy IT, bo dajemy im do dyspozycji naszą ciągle rozwijaną infrastrukturę. Rozwój wiąże się z kosztami utrzymania i ryzykiem, więc przerzucenie tych ele-mentów na firmę trzecią też ma nieba-gatelne znaczenie.

Jaki jest oddźwięk na Państwa propozycję w środowisku energetyków?Już po pierwszej prezentacji widać, że wzbudziła zainteresowanie, nie tylko elektroenergetyków. Prowadzimy rozmowy, ale nie chciałbym jeszcze zdradzać szcze- gółów.

Dziękuję za rozmowę.

Schemat przepływów pomiędzy podmiotami e-bankowości w ener-

getyce. PIENIĄDZE

BZ WBK & Klienci PE

BZWBKSystemy

& Usługi

UTILITY COMPANY

(UC)Bank/PE Interfejs

dane

e-faktura zlecenie płatności daneenergia

dane Dostawca Telekomu- nikacyjny

wykrywanie przerw w dostawie energii monitorowanie jakości energii elektrycznej protokół transmisji danych inf. o zużyciu i billingach bezpieczeństwo dane rozrywka

PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYCZNE (PE)

Janusz Derda dyrektor Obszaru Technologii Informacyjnych, BZ WBK

Oferta Banku Zachodniego BZ WBK SA dla spółek energetycznych i ich klientów

6 WULKAN 2(19) | 2011

Trendy w promowaniu energii dla firm*– Nie widzę podstaw do znaczących zmian cen energii w przyszłym roku, zwłaszcza biorąc pod uwagę wyniki transakcji giełdowych – mówił w lipcu br. prezes Urzędu Regulacji Energetyki Marek Woszczyk. W jego opinii do końca roku nie wydarzy się nic zaskakującego, co mogłoby zachwiać rynkiem. Dodatkowe obowiązki związane z zakupem energii z odnawialnych źródeł i posiadaniem odpowiednich certyfikatów oznaczają tylko niewielki wzrost kosztów energii – kilka złotych na megawato- godzinie. Dla małych firm wzrost kosztów będzie niezauważalny, co nieco osłabia wydźwięk „gwarancji niezmienności cen” ofero- wanej przez większość sprzedawców.

TEKST: ROBERT MAZURCZYK

TRENDY

RWE Polska

Dopasowany Abonament RWE – klient opłaca wybrany przez siebie Dopasowany Abonament RWE przez 6 miesięcy; po upływie tego czasu następuje rozliczenie rzeczywistego zużycia energii na podsta- wie odczytu licznika.

Wyłącznik podwyżek – gwarancja stałej ceny w trzech wariantach czasowych: od daty wejścia w życie umowy w 2011 do końca br., od daty wejścia w życie umowy w 2011 do końca 2012, od stycznia do grudnia 2012. RWE Świadoma energia – kampania społeczna, której celem jest edukacja w zakresie racjonalnego korzystania z energii. Doświadczenia europejskie pokazują, że wprowadzając proste metody oszczędzania, firmy są w stanie zaoszczędzić do 20%, a w szczególnych przypadkach nawet 40% zużywanej energii elektrycznej. Z porad w ramach Programu RWE Świadoma Energia korzysta 900 tys. odbiorców.

* Przegląd ofert dotyczy promocji wybranych sprzedawców energii. Informacje pochodzą z witryn internetowych.

WULKAN 2(19) | 2011 7

TRENDY

EnergaTauron Polska Energia

Polska Grupa Energetyczna

Energia +/- – tańsza energia i do wy- boru: plus ubezpieczenie dla firm lub minus opłata handlowa.

Energia First Minute – utrzymanie ceny energii lub skorzystanie z rabatu.

Energetyczna Firma to oferta skierowana do klientów biznesowych, dzięki której mogą we własnym zakresie produkować w mikroźródłach energię na własne potrzeby, zarządzać energią i zmniejszyć związane z nią koszty.W ramach tej oferty klienci mogą sko-rzystać z: AudytuSmart Eco (Certyfikat Energe- tyczny i Audyt Energetyczny) TechnologiiSmart Eco (Kompensacja Mocy Biernej) EnergiiSmart Eco ReklamySmart Eco (budowanie wize- runku firmy przyjaznej środowisku i innowacyjny sposób komunikacji przy jednoczesnym wytwarzaniu „czystej” energii elektrycznej).

Firma Wygodna – dla firm o zapotrzebo-waniu mniejszym niż 40 kW, które cenią łatwość planowania i rozliczania kosztów. Idealna dla firm pracujących w standar-dowych godzinach: sklepy, banki, drobny handel, punkty usługowe itp.

Firma aktywna – dla firm korzystających z energii w różnych godzinach w ciągu doby, o zapotrzebowaniu mniejszym niż 40 kW. Oferta oparta na dwóch strefach rozliczeniowych: szczytowej i pozaszczy-towej, charakteryzujących się różnymi cenami energii elektrycznej w określo-nych godzinach. Firma oszczędna noc – dla firm korzys- tających z energii głównie w godzinach nocnych. Oferta oparta na dwóch stre- fach rozliczeniowych: dziennej i nocnej, z różnymi cenami energii elektrycznej. Idealny wybór dla firm takich jak drukarnie, piekarnie, pralnie, które mogą np. wyko-nywać prace wymagające większego zużycia energii w nocy.

Energia na lato dla firm – oferta sezo- nowa, skierowana do segmentu małych przedsiębiorstw z grup taryfowych C11, C12a, C12b, aktywnie poszukujących ofert sprzedaży energii elektrycznej na rynku, dążących do optymalizacji i stabilizacji kosztów w swojej firmie. Zawiera zróżnicowaną propozycję cenową, uzależnioną od wolumenu zużycia energii elektrycznej: Taryfa wygodna, Taryfa przedsiębiorcza, Taryfa nocna. Cena uzależniona od poziomu zużycia energii elektrycznej (taryfa standar- dowa, klasyczna, aktywna). Udział w konkursie SMS-owym z jedną nagrodą główną i kilkoma nagrodami pocieszenia – po każdym zakończonym miesiącu promocji komisja konkursowa wyłoni 4 zgłoszenia. Nagroda/upominek gwarantowany – pamięć USB (oferta ważna do wyczer- pania zapasów). Gwarancja niezmienności ceny do końca grudnia 2012 r.

8 WULKAN 2(19) | 2011

Edukacja to tylko jeden z pięciu filarów częstochowskiego Urzędu Miasta. Bożena Herbuś, inżynier miejski (i od 2010 roku jednocześnie naczelnik Wydziału Komunalnego), wy-

licza założenia jej działań, czyli 5 x e: energię, ekonomię, ekologię, edukację i efektywność.

EnergiaCzęstochowa kształtuje lokalną politykę energetyczną od lipca 2003 roku. Wtedy ówczesny prezydent miasta powołał stanowisko inżyniera miasta i tę funkcję powierzył pani Bożenie Herbuś, która miała już za sobą staż w administracji samorządowej oraz wykształcenie i wiedzę z zakresu energetyki. Pole do uprawy było ogromne. Inżynier miejski miał do zagospodarowania cztery działki: koordynację zaopatrzenia w media energetyczne, współpracę z przedsiębiorstwami energetycznymi i naczelnikami wydziałów w zakresie zaopatrzenia w media oraz z miejskim zarządem dróg w zakresie oświetlenia miejsc publicznych, dróg i placów. – To był bardzo ciekawy i nowatorski obszar. Nikt tego wcześniej w mieście nie robił i ta propozycja stanowiła dla mnie duże wyzwanie – mówi Bożena Herbuś. Z energią, którą widać nawet w ruchach i sposobie mówienia, wzięła się do pracy.

Trzeba było zacząć od inwentaryzacji majątku, czyli zgromadzenia szczegółowej wiedzy o posiadanych obiektach i ich specyfice – typie obiektu, charakterze działań, godzinach pracy, stanie technicznym, pododbiorcach itp. Po pierwszej inwentaryzacji kolejne były już prostsze. Od 2003 roku monitorowanych jest 176 obiektów (wszystkie jednostki podległe gminie łącznie ze spółkami miejskimi), natomiast szczegółowe raporty generowane są dla 121 obiektów, czyli wszystkich budynków oświatowych. Raz do roku przeprowadzane są ankiety aktualizujące stan budynków. – Dysponujemy oprogramowaniem, w którym administratorzy naszych budynków raz na miesiąc wprowadzają dane dotyczące zużyć i kosztów mediów energetycznych. Również coroczne ankiety wypełniane są elektronicznie – mówi naczelnik Herbuś. Wydawać by się mogło, że to koniec postępu w tym zakresie. Tymczasem dla trzech budynków Urzędu Miasta, w ramach programu pilotażowego, w 2008 roku wprowadzono monitoring online, w którym dane dotyczące zużyć są odczyty-wane co 15 minut. – Ten projekt pozwala wyeliminować awarie oraz ograniczyć przekroczenia mocy zamówionej, dzięki czemu eliminujemy opłaty dodatkowe – dodaje pani naczelnik. Uporządkowanie wiedzy o majątku jest podstawą jakichkolwiek innych działań. – Planowanie energetyczne, które jest dużym

Pani naczelnik zapala światłoGdy URE przygotowywało wzorcowe opraco- wanie dokumentacji przetargowej na zakup energii elektrycznej dla administracji, zwróciło się z zapyta- niem do prezydenta miasta Częstochowy o zgodę na wykorzystanie dokumentów Biura Inżyniera Miejskiego. Prezydent z dumą wyraził zgodę. Czemu miałby się nie zgodzić? Przecież to realizacja jednego z założeń polityki miejskiej – edukacji. TEKST: ANETA MAGDA

WULKAN 2(19) | 2011 9

OSZCZĘDNOŚCI NA MEDIACH

Od 2004 roku Częstochowa dzięki działaniom zarządczym i inwestycjom (termomodernizacje, przebudowy węzłów cieplnych, modernizacje lokalnych kotłowni) zaoszczędziła na mediach energe- tycznych 21 mln złotych. Działania zarządcze w zakresie wody i odprowadzania ścieków – regulacja urządzeń, drobne uszczelnienia i wymiany – przyniosły oszczędności w wysokości 3 mln złotych. Łącznie przez 7 lat urząd nie wydał 24 mln złotych.

TEMAT NUMERU

wyzwaniem, jest jednocześnie bardzo dużą szansą dla gminy. Jeśli się to potraktuje jak ustawowy obowiązek, wtedy „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, gaz i wodę” są tylko dokumentem na półkę – mówi Bożena Herbuś. – A to jest podstawa działań, również dla przedsiębiorstw energetycznych – dodaje. Po raz pierwszy dokument powstał w Częstochowie w 2004 roku i aby był przydatny, założono jego aktualizację co trzy lata. – W 2010 r. w Prawie energetycznym przyjęto obowiązek aktualizacji takiego dokumentu co trzy lata. U nas wynika to z praktyki i potrzeby – mówi z zauważalną dumą pani naczelnik. Kształtowanie polityki energetycznej to element zrównoważonego rozwoju i zarządzania środowiskiem miejskim. Według Bożeny Herbuś samorządowcy może nawet o tym nie wiedzą, ale taką politykę kształtują. – Zakres urbanistyczny, w którym określa się zagospodarowanie przestrzeni gminy, to nic innego jak równo- czesne generowanie rozwoju sieci energetycznych, a gospoda-rowanie obiektami użyteczności publicznej to również zarządzanie energią w tych obiektach – mówi Bożena Herbuś. Jedyna różnica jest w świadomości. Jeśli ktoś zarządza świadomie, wtedy potrafi nadać kierunki i poukładać fragmenty układanki w logiczną całość. Wszystkie te elementy pod kierownictwem Bożeny Herbuś ukła-dają trzy osoby, z których każda odpowiedzialna jest za własny

obszar: energię elektryczną, ciepło, gaz oraz wodę i odprowa-dzanie ścieków. – Pracownicy Biura Inżyniera Miejskiego (BIM) pracują razem już ponad 6 lat i są w stanie zastępować się, jak- kolwiek podstawowy podział branżowy jest zachowany – mówi Bożena Herbuś.

Ekonomia Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej bezpośrednio przekłada się na finanse gminy. Pierwsze oszczędności wynikały z działań racjonalizujących zużycie energii, aktualizacji umów z dostawcami mediów, dostosowania taryf w porozumieniu z operatorem systemu dystrybucyjnego, dopasowania mocy umownych i zamówionych w obszarach ciepła sieciowego i energii elektrycznej oraz dosto-sowania gazomierzy i poziomów zamówionego gazu dla potrzeb obiektów. – Ponieśliśmy jedynie drobne wydatki finansowe przy montażu regulatorów termostatycznych na grzejnikach, ale zachęciliśmy także naszego dostawcę ciepła sieciowego do kontroli automatyki pogodowej w węzłach cieplnych i montażu automatyki godzinowej, dzięki czemu możemy wykorzystywać doliny nocne, weekendowe czy ew. ograniczenie dostaw ilości ciepła w czasie ferii/przerw świątecznych. To są działania zarządcze, które przyniosły bardzo duże oszczędności – mówi Bożena Herbuś. Energia, której w wyniku działań zarządczych i przeprowadzonych inwestycji (termomodernizacje, przebudowy węzłów cieplnych, modernizacje lokalnych kotłowni) nie zużyto od 2004 roku, da się przeliczyć na złotówki – to równowartość 21 mln złotych. Działania zarządcze w zakresie wody i odprowadzania ścieków – regulacja urządzeń, drobne uszczelnienia i wymiany – przyniosły oszczędności w wysokości 3 mln złotych. Łącznie przez 7 lat urząd nie wydał 24 mln złotych.

Bożena Herbuś, inżynier miejski i naczelnik Wydziału Komunalnego UM w Częstochowie „Miałabym takie życzenie, a może marzenie, żeby samorządy umiały korzystać z wolnego rynku energii, bo to są pieniądze, które uciekają. A po co?”

10 WULKAN 2(19) | 2011

TEMAT NUMERU

– Bezwzględnie trzeba też korzystać z wolnego rynku energii elektrycznej. W tym obszarze udało nam się osiągnąć bardzo ciekawe efekty – dodaje. Jak twierdzi pani naczelnik, gra ryn-kowa jest bardzo rzetelnie kreowana przez pracowników Biura, którzy są nowatorami i prekursorami takich działań w samo-rządach. W 2008 roku BIM ogłosiło pierwszy przetarg na zakup energii elektrycznej. Wzięły w nim udział trzy firmy i mimo że przetarg był niewielki, bo dotyczył energii tylko dla trzech budynków Urzędu Miasta, łącznie 1,5 GWh, efekty były bardzo zachęcające: pierwsze oszczędności wyniosły 56 tys. zł rocznie. W 2009 roku ogłoszono jeszcze dwa postępowania na zakup energii na 9 miesięcy i pół roku, żeby przetestować opłacalność okresów. W wyniku tych testów UM kupuje energię na rok, w jak największym wolumenie. Ostatni przetarg na 2011 rok dotyczył zamówienia 22 GWh energii elektrycznej dla prawie 800 punktów pomiarowych w 56 obiektach oraz oświetlenia. Wynik: 2 mln oszczędności. – Miałabym takie życzenie, a może marzenie, żeby samorządy umiały korzystać z wolnego rynku energii, bo to są pieniądze, które uciekają. A po co? – pyta retorycznie naczelnik Herbuś. Na potwierdzenie tych słów znów ma twarde dane finansowe. Za lata 2009-2011 dzięki korzystaniu z możliwości rynkowych BIM zyskało 3 mln 600 tys. złotych.

EkologiaDane finansowe warto też przedstawiać z perspektywy ekolo-gicznej, bo mniej wykorzystanej energii to mniej zanieczysz-czona atmosfera. 21 mln zł w latach 2004-2010 to 108 GWh oszczędności w zakresie zużycia paliw, energii elektrycznej, ciepła sieciowego i gazu ziemnego (przeliczane na GWh zgodnie z tabelami dla łatwiejszego porównania) dla 121 monitorowanych obiektów oświatowych. Gdyby przyrównać wielkość oszczędności do wielkości rocznego zużycia energii przez te obiekty, to okazuje się, że przy rocznym zużyciu w wysokości 58 GWh UM zaoszczę- dził energii na dwa lata. Zmniejszenie zużycia energii przekłada się też na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W tym czasie ograniczono emisję CO2 o 46 tys. ton.Podobne wielkości dotyczą wody. Trzy miliony zaoszczędzonych złotych oznacza 433 146 m3 wody. Biorąc do porównania wiel- kość zużycia wody w 2010 roku przez obiekty oświatowe, czyli 125 885 m3, wynika, że oszczędności równają się 3,5 roku korzystania z wody. Analizy porównawcze zużyć energii i wody dokonywane są w stosunku do roku bazowego 2003, kiedy nie był realizowany program „Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej”. EdukacjaEfekty byłyby zdecydowanie mniejsze bez elementu edukacyjnego. Bożena Herbuś zaczęła od siebie i swoich pracowników. – Biuro podąża za nowymi trendami i kierunkami w zakresie polityki energetycznej Polski i Unii Europejskiej. Cały czas musimy po- dążać za nowymi aktami prawnymi i szukać nowych rozwiązań.

Jak już się podjęło takiego działania, to później trudno powie-dzieć, że się czegoś nie wie – z uśmiechem komentuje pani naczelnik. Zdobytą wiedzą pracownicy BIM dzielą się przede wszystkim z zarządcami budynków komunalnych, bo jest to dzia- łanie bardzo użyteczne dla nich samych. Już teraz większość prac, które musieliby wykonać samodzielnie, mozolnie groma- dząc dane, z pomocą narzędzi informatycznych realizują zarządcy. – Nauczyliśmy naszych zarządców być gospodarzami obiektów i to jest bardzo cenne – mówi Bożena Herbuś. – Zarządcy bardzo aktywnie współpracują. Sami potrafią monitorować swoje wydatki i zauważać problemy (np. awarie) na bieżąco, nie czekając do miesięcznych rozliczeń – dodaje. Marzeniem pani naczelnik jest świadomość samorządowców w zakresie zarządzania energią, więc wzięła się do jego reali-

zacji. Rozmawia z kolegami samorządowcami, dzieli się wiedzą podczas konferencji i spotkań indywidualnych, przekazuje doku-menty przetargowe (które dostępne są również w Biuletynie Informacji Publicznej) i bierze udział w różnego rodzaju grupach roboczych, np. grupie wymiany doświadczeń w zakresie efektyw- ności energetycznej przy Związku Miast Polskich. – Zależało mi na zaszczepieniu w samorządach potrzeby kształtowania i reali- zacji lokalnej polityki energetycznej. Ten kierunek chyba już został uznany przez samorządy za interesujący i opłacalny w katego-riach biznesowych – z optymizmem mówi Bożena Herbuś.

WULKAN 2(19) | 2011 11

TEMAT NUMERU

Ostatnią, choć równie ważną, grupą do edukacji są mieszkańcy. BIM wspólnie z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii FEWE stworzyło portal informacyjny http://www.czesto-chowa.energiaisrodowisko.pl. Jest to jeden z elementów reali-zacji projektu „Podnoszenie poziomu świadomości społecznej w zakresie aktywnego udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących ochrony środowiska oraz zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej na poziomie lokalnym”.

Efektywność Zwiększenie efektywności działań w odczuciu pani naczelnik można osiągnąć tylko dzięki współpracy z przedsiębiorstwami energetycznymi. Wspólny dla samorządowców i energetyków obszar zainteresowania i działania to przede wszystkim bezpie-

czeństwo energetyczne. – Bezpieczeństwo energetyczne dla samorządu oznacza jakość życia mieszkańców, a dla przedsię-biorstwa energetycznego – dobrze realizowaną usługę, czyli zyski – mówi Bożena Herbuś. Kolejny obszar współdziałania to efektywność energetyczna. Ustawa o efektywności energe- tycznej nakłada na przedsiębiorstwa obowiązki realizacji działań efektywnościowych u odbiorcy końcowego, a dla BIM efektywność energetyczna to zaoszczędzone pieniądze i poprawa jakości atmo- sfery. Również w obszarze edukacji można znaleźć wspólny cel. W dobrze pojętym interesie przedsiębiorstwa leży, żeby odbiorca

był wyedukowany, bo wtedy odpowiednio korzysta z dobra, jakim jest energia, a w interesie UM jest mieć dobrze wyedu-kowane społeczeństwo, bo to przekłada się bezpośrednio na lepszą jakość życia i wspólne dążenie do zrównoważonego rozwoju.Współdziałanie przynosi korzyści obu stronom, choć – jak wskazuje pani naczelnik – nadal pojawiają się ciągoty monopolistycznego traktowania po stronie energetyków, a po stronie samorządów często pokutuje przekonanie, że z energetyką nie za wiele da się zrobić, bo to jest monopol. – Trzeba znać swoje możliwości i uprawnienia, a wtedy naprawdę można być partnerem, choć być może niełatwym – uśmiecha się Bożena Herbuś. Przykładem efektywnego podejścia są prace nad inteligentnym opomiarowaniem i sieciami. Pani naczelnik uczestniczy w pra-

cach Rady ds. zrównoważonego rozwoju miasta Częstochowy, której uczestnikami są również naukowcy z częstochowskiej Politechniki, prezesi przedsiębiorstw energetycznych i najwięk-szych zakładów przemysłowych w Częstochowie. W tym gronie toczą się już dyskusje, choć na konkretne działania jest jeszcze trochę za wcześnie. W każdym razie – szczególnie przy takich rozwiązaniach – wymagana jest ścisła współpraca wszystkich zainteresowanych stron. Administracja lokalna posiada szeroką wiedzę niezbędną do realizacji programów pilotażowych w zakresie inteligentnych liczników i sieci, nie sposób więc pominąć jej udziału. Sięgaj, gdzie wzrok nie sięgaJednym z głównych celów zapisanych w aktualizacji dokumentu „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta Częstochowy” w 2011 roku jest „lokacja Miasta Częstochowy w grupie przodujących miast Unii Europejskiej zaangażowanych w zrównoważone gospodarowanie energią i ochronę klimatu ziemi – Convenant of Mayors Unii Europejskiej”. Pani naczelnik na pewno kładzie solidne funda-menty pod realizację tego celu.

> Bożena Herbuś:

Nauczyliśmy naszych zarządców być gospo-

darzami obiektów i to jest bardzo cenne.

Zarządcy bardzo aktywnie współpracują.

Już teraz większość prac realizują samodzielnie

z pomocą narzędzi informatycznych.

Sami potrafią monitorować swoje wydatki

i zauważać problemy (np. awarie) na bieżąco,

nie czekając do miesięcznych rozliczeń.

12 WULKAN 2(19) | 2011

Jakie działania zwracające uwagę na koszty energii elektrycznej trafiają do przeciętnego klienta biznesowego? Pojawia się coraz więcej ofert spółek obrotu, docierają do niego brokerzy energe- tyczni lub profesjonalne firmy doradcze, które analizują struk-turę kosztów energii elektrycznej, negocjują warunki zakupu i optymalizują wszystkie pozostałe składowe kosztowe energii. Pojawiają się wreszcie firmy IT, które oferują systemy informa- tyczne albo wspomagające działalność na rynku energii, jeśli firma dysponuje taką wiedzą (pakiet dla sprzedawców Sygnity Winuel), albo pozwalające na śledzenie rozpływów energii w przedsiębiorstwie (np. system Etna produkcji Sygnity Winuel). Pułapki rynku, czyli gdzie jest ser?Klient, który przez lata miał świadomość braku wpływu na koszty energii, bo kupował ją od monopolisty, jest nieco zdezoriento-wany w pojawiającej się teraz masie informacji. Sławomir Skibicki zauważa, że wraz z rozwojem rynku energii pojawiają się nowe techniki sprzedaży związane z pozyskaniem lub utrzymaniem klienta. Intensywne działania marketingowe sprzedawców świadczą z jednej strony o rosnącej roli klienta, z drugiej często okazują się pułapkami zastawianymi na nieświadomych odbiorców energii. Skibicki wskazuje na dwie odmienne strategie związane z utrzymaniem klienta: niskie ceny taryfowe i brak promocji lub wysokie ceny uzupełnione o akcje promocyjne i lojalnościowe. W pierwszej klient nie ma często wystarczająco dużo motywacji, aby odejść, w drugiej

łapany jest w potrzask umów lojalnościowych. Według Skibic- kiego w programach lojalnościowych stosuje się mniej lub bardziej przejrzyste chwyty, np. w promocjach typu obniżka cen lub gwarancja upustu sprzedawca usługi kompleksowej gwarantuje stały, np. 5% upust przez okres związania umową, przy czym upust liczony jest od aktualnej ceny taryfowej, którą sprzedawca może zmieniać w sposób dowolny. Powoduje to, że już po pierwszej podwyżce ceny mogą być wyższe od tych przed przystąpieniem do promocji. Inną odmianą tej strategii jest gwarancja stałych cen, która na rosnącym rynku wygląda atrakcyjnie, z tym że odnosi się do cen taryfowych. Według ekspertów innym pomysłowym podejściem marketingowym jest gwarantowanie najniższej ceny, przy czym ceny rzeczywiście są niższe od taryfowych, ale dodatkowa opłata inicjacyjna powoduje, że sumaryczne opłaty za energię są wyższe od tary- fowych. Zdarza się, że klienci poniewczasie pytają pośredników w obrocie energią co dalej zrobić, ale wtedy nie mają już możliwości ruchu, przynajmniej do czasu, gdy wygaśnie okres związania umową.

Specjaliści od taniej energii– Praktycznie jedyną możliwą drogą uniknięcia pułapek i kupo- wania energii na najkorzystniejszych warunkach jest powie-

Koszty nieświadomości– Z jednej strony mamy świat koncernów, a z drugiej nieświadomego klienta – mówi Sławomir Skibicki, założyciel i prezes jednej z firm pośredniczących w obrocie energią elektryczną. Jeśli przyjąć definicję Skibickiego, że klient świadomy to taki, który już raz zmienił sprzedawcę, to w Polsce dominuje klient nieświadomy. A więc taki, do którego należy trafić i zaoferować mu lepsze niż dotychczas warunki zakupu energii elektrycznej.

TEKST: ANETA MAGDA

WULKAN 2(19) | 2011 13

rzenie procesu negocjacji wyspecjalizowanym firmom – twierdzi Sławomir Skibicki. – Dzięki wykorzystaniu narzędzi oraz znajomości rynku firmy te potrafią precyzyjnie określić cel negocjacyjny, a dzięki stosowanym mechanizmom rozliczenia na zasadach rezultatu nie może być wątpliwości, czy cena jest rzeczywiście najniższa z możliwych – dodaje. Duża część firm oferujących pomoc w obniżeniu opłat za energię działa na zasadzie brokerskiej. Klient otrzymuje produkt, który broker chce sprzedać, zatem korzystny dla brokera, a nie naj- bardziej korzystny dla niego. Wynagrodzenie dla brokera zawsze wliczane jest w końcową cenę, którą płaci klient. – Nam dzięki strategii win-win jest wszystko jedno, który sprzedawca wygrywa. Ważny jest interes klienta, bo im lepsze warunki wynegocjujemy, tym większe wynagrodzenie dla nas. Każdego sprzedawcę traktujemy tak samo – mówi Sławomir Skibicki. Jakie możliwości oferują specjaliści od taniej energii? Sławomir Skibicki wskazuje, że podstawą jakichkolwiek działań jest budo- wanie świadomości klienta. Dominującą dotychczas postawą jest strach przed zmianami oraz obawa o ciągłość dostaw energii i całość procesu, a więc najbardziej skuteczna – w przypadku firm spoza tradycyjnej energetyki – jest sprzedaż bezpośrednia. Firmy pośredniczące proponują klientom indywidualne nego-cjacje cen oraz tworzenie grup zakupowych. Tym, co wyróżnia

działania Innpact, jednego z doradców energetycznych, jest moż-liwość organizowania aukcji internetowych na zakup energii. Do tej pory wykorzystanie aukcji jest niewielkie, choć przyczyna tkwi raczej w niskim zainteresowaniu sprzedawców udziałem w tego typu formie sprzedaży, która siłą rzeczy obniża do minimum ich marże. Pewnie w miarę upowszechniania się mody na zmianę sprzedawcy taka forma będzie coraz bardziej popularna, a więc i sprzedawcy będą bardziej skłonni brać w niej udział.

– Produkt jest gotowy do uruchomienia w każdej chwili na konkretne zapytanie klienta. Pracujemy nad wyposażeniem aukcji w dodatkowe funkcjonalności, które spowodują, że będzie to w przyszłości bardzo cenne narzędzie – mówi prezes Skibicki. Aukcje są bardzo użyteczne dla firm, które mają specjalistów ds. zarządzania energią, bo nie wiedza, którą dysponują doradcy/brokerzy, jest dla nich ważna, a jedynie narzędzie, dzięki któremu mogą szybko i skutecznie przeprowadzić proces negocjacji. Przyszłością, według Skibickiego, jest masowa sprzedaż energii do klienta końcowego za pomocą kalkulatora taryf i rozliczenia z wykorzystaniem mikropłatności. Mimo, iż taki mechanizm stworzył już w 2008 roku, będąc pewnym, że uwolnienie klientów segmentu gospodarstw domowych jest tuż za rogiem, nadal czeka na ten moment. – To taki groupon energetyczny, w którym klient staje się zauważalny dla sprze-dawcy z powodu swojej liczebności – mówi Skibicki. – Ale nadal czekam z jego uruchomieniem – dodaje z uśmiechem. Trudne małżeństwo Firmy doradcze/brokerskie oraz sprzedawcy energii są dla siebie jednocześnie partnerami i konkurencją. Żeby skutecz-nie prowadzić działalność, doradca musi współpracować ze wszystkimi sprzedawcami na rynku. – Co prawda w wyniku naszej działalności obniża się marża sprzedawcy, ale cała praca związana z pozyskaniem i uświadamianiem klienta jest po naszej stronie – mówi prezes Innpact. Z drugiej strony toczy się pomiędzy nimi cicha konkurencja. – Sprzedawcy mają akcje promocyjne, własnych sprzedawców i sieć partnerów. Każdy klient, który podpisze umowę ze sprzedawcą, nie jest już naszym klientem. Przynajmniej przez czas związania kon- traktem – mówi Sławomir Skibicki. – Ważne, że klient, który raz został złapany w sidła takiej czy innej promocji, lepiej dostrzega meandry rynku energii i chętniej w przyszłości skorzysta z ofert niezależnych firm doradczych – dodaje.

> Sławomir Skibicki:

W wyniku naszych kompleksowych działań

doprowadzamy do tego, że klient za ten sam

wolumen energii płaci np. 30% mniej.

TEMAT NUMERU

14 WULKAN 2(19) | 2011

W pakiecie z klientemZnacząco niższa cena energii dla klienta detalicznego na razie jest mrzonką. Czym zatem przekonać klienta do swojej oferty?

TEKST: LESZEK JĘDRZEJCZAK

Dwa najważniejsze powody, dla których klient detaliczny nie zmienia lawinowo sprzedawcy energii, to skomplikowanie procedury zmiany sprzedawcy oraz niewielkie możliwości walki cenowej. Są plany uproszczenia procedury, szczególnie dla drobnych odbiorców indywidualnych. Może więc okazać się, że zniknie mentalna bariera związana z niechęcią do komplikacji. Drugą przeszkodę może sforsować kreatywność sprzedawców w wymyślaniu niestandardowych rozwiązań, przynajmniej do czasu, gdy uwolnienie taryf pozwoli na realną możliwość walki ceną. Z publikacji prasowych wynika jednak, że nowi na rynku – najbardziej aktywni – sprzedawcy już teraz przygotowują się i zaczynają realizować kampanie łączące energię z innymi produktami lub usługami.

Pakiet dla sprzedawcówSygnity realizuje projekty zarówno dla koncernów energetycznych z pozycją rynkową ugruntowaną wielopokoleniową tradycją, jak również dla firm, których aktywność na rynku energii można

WULKAN 2(19) | 2011 15

liczyć w pojedynczych latach. Ciekawostką jest fakt, że sztan- darowy system rozliczeń i obsługi klienta produkcji Sygnity – multiZBYT – jest użytkowany w naszych koncernach energe- tycznych już od 35 lat. Przez te lata system przechodził znaczące zmiany, podążając za zmieniającym się biznesem i kolejnymi generacjami technologii informacyjnych. Od kilku lat multiZBYT to linia oprogramowania biznesowo dedykowana operatorom sieci dystrybucyjnych (multiZBYT/D3S), sprzedawcom energii (multiZBYT/T3S) i podmiotom obsługi klienta (multiZBYT/CCS). Technologicznie jest to oprogramowanie w pełni internetowe (webowe), użytkowane już przez wiodących graczy rynkowych, zarówno polskich, jak i globalnych. Na internetowej linii oprogramowania multiZBYT firma Sygnity opiera predefiniowany biznesowo pakiet oprogramowania specjalnie dla sprzedawców, niezależnie od rodowodu. Pakiet ten pozwala agresywnie uczestniczyć w grze rynkowej, a w szczegól- ności pozyskiwać i utrzymywać odbiorców. Istotne jest, że ten zestaw pozwala obsłużyć cały „biznesowy cykl życia” klienta.

Elementy tego pakietu to systemy: pomiarowy sprzedawcy, wsparcia sprzedaży, obsługi klienta, obsługi sprzedaży energii elektrycznej oraz aplikacje wspomagające współpracę – baza wiedzy, system do wymiany informacji i system do ilościowej ewidencji energii elektrycznej. W zależności od potrzeb poszcze- gólne elementy są ze sobą swobodnie łączone.

Pomysły na promocjeSygnity realizuje projekty dla sprzedawców, którzy dzięki opro- gramowaniu Sygnity Winuel mogą elastycznie definiować nowe produkty dla odbiorców rynku energii. Klienci Sygnity mogą sprzedawać energię zarówno wewnątrz własnej grupy firm, jak również bezpośrednio odbiorcom detalicznym. Pojawiają się pomysły łączenia zakupu energii z produktami codziennego użytku, ubezpieczeniami, różnymi programami lojalnościowymi itp. Już niebawem ich produkty pojawią się na rynku, a w połą- czeniu z uproszczeniem procedury zmiany sprzedawcy będą smacznym kąskiem dla odbiorców indywidualnych.

DZIAŁANIA HANDLOWE

ZMIANA SPRZEDAWCY

ZAKOŃCZENIE UMOWY

BIZNESOWY CYKL ŻYCIA ODBIORCY Z PUNKTU WIDZENIA SPRZEDAWCY ENERGII

D

CB

A

H

GF

E

L

KJ

I

ROZLICZENIA OBSŁUGA FINANSOWA OBSŁUGA KLIENTA

I

K

J

L

Komunikacja z klientem

Procesowa obsługa

Przyjmowanie zgłoszeń i reklamacji

Windykacja

E

G

F

H

Rejestracja wpłat

Księgowanie

Sprawozdawczość regulacyjna

Zamykanie miesiąca

A

C

B

D

Pozyskanie danych pomiarowych

Wyznaczenie zużycia

Fakturowanie

Dystrybucja faktur

REALIZACJA UMOWY

TEMAT NUMERU

16 WULKAN 2(19) | 2011

Smart metering to dla nas oczywistość„Projekt prowadzony przez ENERGA-OPERATOR SA jest przedsięwzięciem pionierskim na polskim rynku” – tak o przedsięwzięciu AMI gdańskiej spółki dystrybucyjnej pisze się na stronie PIIO, będącej platformą informacyjną inteligentnego opomiarowania. Podobnie mówi się w branży. A przecież pilotażowe projekty inteligentnych liczników prowadzi się w Polsce co najmniej od 2 lat. Gdzie więc pierwszeństwo?

TEKST: ANETA MAGDA

Gazownicy twierdzą, że decyzję o urucho- mieniu projektów w zakresie inteligentnej sieci podejmą po analizach ekonomicznych, których oczywiście znaczącą podwaliną będą stosunkowo niewielkie pilotaże. A zatem, gazownicy analizują i rozważają. Elektroenergetycy podejmują działania w zakresie wdrożeń inteligentnych liczni- ków już od jakiegoś czasu. W 2009 roku przedstawiciel ówczesnej EnergiiPro SA, w wywiadzie dla Wulkana (nr 1(17)/2009), mówił: „Działania prowadzone od 2004 roku, czyli od czasu powstania koncernu, zmierzają do wprowadzenia smart mete-ringu”. Wspomina również o 2010 jako roku pilotażu dla tysiąca liczników przy jednoczesnym zastrzeżeniu, że jeszcze nie wiadomo, jakie docelowo będą wy- magania, normy prawne, liczniki itd. Od tego czasu trochę się zmieniło, bo spółki dystrybucyjne rozpoczęły zadania pilotażowe, choć wyraźnie są to dopiero przymiarki. ENERGA-OPERATOR tymcza- sem przyjęła program smart meteringu jako działanie strategiczne, które ma się przyczynić do poprawy jakości dostaw i obsługi klientów. Na uwagę zasługuje połączenie trzech czynników: wizja całości, przekonanie, że smart metering to tylko – niezbędna – stacja pośrednia oraz od- waga w kształtowaniu rozwiązań.

Smart metering to stacja pośrednia– W tej chwili smart metering jest dla nas oczywistością, przedsięwzięciem ważnym dla organizacji, ale wpisującym się w szerszy kontekst technologicznej przebudowy firmy: sposobu zarządzania ruchem, modernizacji i rozbudowy sieci oraz wdrażania innowacji. Realizacja projektu przebiega zgodnie z planem, choć naturalnie napotykamy na trudności związane z publicznymi procedurami prze- targowymi. Natomiast to, co nas teraz najbardziej angażuje, to konieczność zdefiniowania rozwiązań, które stworzą możliwość rozwoju różnych funkcjonal- ności związanych z pojęciem smart gridu. Są to wyzwania techniczne, organizacyjne, ale też związane z obszarami regulacyjnym i prawnym – mówi Rafał Czyżewski, wice- prezes ENERGA-OPERATOR. Projekt AMI, mimo że znaczący, jest tylko jednym z elementów prowadzących do celu. „Nadrzędnym celem projektu jest poprawienie jakości dostaw energii elektrycznej i zwiększenie efektywności realizacji procesów obsługi danych pomia- rowych poprzez budowę infrastruktury inteligentnego opomiarowania (AMI) jako pierwszego kroku w kierunku bu- dowy sieci inteligentnej na obszarze ENERGA-OPERATOR SA”.

Rafał Czyżewski, wiceprezes zarządu, ENERGA-OPERATOR SA„Głęboko wierzymy w projekt AMI, bo przynosi konkretne korzyści dla firmy”.

WULKAN 2(19) | 2011 17

Tak ustawione priorytety działania mają nawet swoją wizualizację – specjalnie wy- kreowany znak firmujący projekty, których celem jest inteligentna sieć.

Przygotowanie do instalacji inteligentnych licznikówDo inteligentnej sieci jednak niezbędne są inteligentne liczniki. W ramach tego przedsięwzięcia najważniejszy był etap prac analitycznych, bo przygotowywał podwaliny pod cały projekt. Składał się z 10 elementów, które łącznie trwały 6 miesięcy. Na początku analiz zajęto się tematem związanym z wymaganiami dotyczącymi funkcjonalności oraz roz-

wiązań technicznych. ENERGA-OPERATOR postanowiła sforsować przeszkodę, zamiast się przed nią zatrzymywać. – Wszystko było konsultowane z Urzę- dem Regulacji Energetyki. Urząd nas bardzo wspierał w tym zakresie, co więcej – zapisy, które znajdują się w stanowisku URE dotyczącym wyma- gań technicznych, są zbieżne z naszymi oczekiwaniami. Na pewno nie podjęlibyśmy takiego ryzyka, gdybyśmy nie mieli dużej pewności, że obrana przez nas ścieżka będzie biegła w tym samym kierunku, co regulacje – mówi prezes Rafał Czyżewski.

Do końca czerwca 2011 roku wyłonieni zostali dostawcy we wszystkich obszarach: liczników, oprogramowania i infrastruktury telekomunikacyjnej. Rozpoczął się pierwszy etap wdrożenia, w ramach którego pla- nowane jest uruchomienie 100 tysięcy liczników w trzech punktach. Pilotaż ma zostać zrealizowany w ciągu 6 miesięcy. Zgromadzone tam doświadczenia będą podstawą weryfikacji założeń do kolejnych etapów wdrożenia, realizowanego w cyklu zaplanowanym do 2017 roku. Równolegle z projektem technicznym dopracowywana jest strategia komuni- kacyjna. – Mamy jeszcze trochę czasu, zanim zaczniemy pukać do drzwi i wymie- niać liczniki – mówi Rafał Czyżewski. – Analizujemy właśnie, z jakim natęże-niem i w jakiej formule będziemy chcieli projekt komunikować – dodaje.

Finansowanie– Głęboko wierzymy w ten projekt, bo przynosi konkretne korzyści dla firmy. Im wcześniej go zrealizujemy, tym szyb- ciej pojawią się efekty – mówi Rafał Czy- żewski. Na rysunku na str. 19 zaprezen- towane zostały wydatki i korzyści dla ENERGA-OPERATOR w latach 2010- -2030. W tym opracowaniu oparto się na własnych wyliczeniach kosztu, jaki należy ponieść na punkt pomiarowy (PP). Koszt PP ogółem, uwzględniając nakłady na wszystkie warstwy systemu w latach

WIEDZA

zabudowa miejskazabudowa wiejskabaza dla projektu Smart Grid

Hel

Kalisz

Drawsko Pomorskie

AMI W ENERDZE

18 WULKAN 2(19) | 2011

2010-2017, oszacowano na 386 złotych. Skorzystano m.in. z analiz wdrożeń smart meteringu w Europie Zachodniej. – Koszt całego projektu do 2017 roku to 1,2 mld złotych, w tym zakup liczników wyniesie ok. 800 milionów. To około 10 procent planowanych wydatków na pro-gram inwestycji, rozwoju i modernizacji sieci do 2015 r., wynoszących łącznie 7,2 mln złotych. W zasadniczej części

ten największy w historii firmy program rozwoju jest finansowany ze środków generowanych z działalności operacyjnej. Dodatkowo zostanie zasilony kwotą 2 mld zł z kredytu od międzynarodowych instytucji finansowych – mówi prezes Czyżewski. Znaczne środki przeznaczone zostaną na projekty w ramach smart gridu, dotyczące m.in. automatyzacji sieci wszyst- kich poziomów napięć. Skutkować to będzie ponaddwukrotnym zwiększe- niem nakładów na modernizację sieci w ENERGA-OPERATOR.

Wstęp do nowych obszarów Determinacja w określeniu celu i dążeniu do niego wynika z przyjętej optyki. – Specyfika naszej grupy kapitałowej opiera się na przewadze działalności dystrybucyjnej i sprzedażowej, a nie na produkcji energii. Sieć inteligentna jest zatem zagadnieniem dotykającym istoty naszego działania. Niewielka liczba źródeł wytwórczych powoduje, że kluczowe – również dla Grupy – stają się zadania związane m.in. z poprawą jakości dystry-

bucji energii oraz stworzeniem możliwości przyłączania do sieci większej liczby rozproszonych źródeł energii – wyjaśnia prezes Czyżewski. Trudno byłoby znaleźć inną drogę rozwoju spółki i grupy. – Widzimy ogromną szansę na to, by stworzyć nowy model funkcjonowania firmy energetycznej, która wychodzi naprzeciw nowym wyzwaniom wynika- jącym z konieczności redukcji gazów cieplarnianych, zaangażowania odbiorców w podnoszenie efektywności energetycznej oraz racjonalizowanie zużycia energii, jak również z możliwości przyłączania źródeł rozproszonych do sieci – dodaje.

Helski poligon smart gridu ENERGA-OPERATOR zastanawia się nad technicznymi możliwościami przygoto- wania sieci na te wyzwania, ale przede wszystkim postrzega je jako interesującą perspektywę biznesową wykreowania nowych produktów i usług oraz nowego obszaru działalności firmy energetycznej. Jeden z ośrodków wytypowanych do pierw- szego etapu projektu smart metering ma być również poligonem doświadczalnym rozwiązań z obszaru sieci inteligentnych i jest nazywany „Inteligentnym Półwyspem Helskim”. Obecnie gdański oddział Instytutu Energetyki wspólnie ze spółką prowadzi prace nad koncepcją techniczno- -finansową takiego przedsięwzięcia. Prace mają się zakończyć na przełomie trzeciego i czwartego kwartału br. i będą podstawą do podjęcia decyzji inwestycyjnych. W jakich obszarach? Najważniejszym jest przeprowadzenie doświadczeń zwią-zanych z automatyzacją pracy sieci w kon- tekście przyłączania na szeroką skalę rozproszonych źródeł energii. – Chcemy dodatkowo przetestować kon- cepcję pracy wyspowej, by w przypadku blackoutu móc utrzymać zasilanie danego obszaru – „wyspy” – w oparciu o lokalne rozproszone źródła energii – mówi prezes Czyżewski. Dodatkowo planuje się testy w obszarze inteligentnych budynków (integracja rozwiązań energetycznych z systemami funkcjonującymi w domu, by poprzez infrastrukturę energetyczną sterować pracą urządzeń) oraz infra-

> Rafał Czyżewski: Widzimy ogromną szansę na stworzenie nowego modelu funkcjonowania firmy energe- tycznej, która wychodzi naprzeciw nowym wyzwaniom, wynikającym z konieczności redukcji gazów cieplarnianych, zaangażowania odbiorców oraz możliwości przyłączania źródeł rozproszonych do sieci.

WIEDZA

Zakup samochodów z silnikiem elektrycznym to inicjatywa Grupy ENERGA promująca postawy proekologiczne i innowacyjne rozwiązania technologiczne. Nowoczesne ekoauta nie wydzielają spalin i są dziesięciokrotnie tańsze w eksploatacji od tradycyjnych samochodów. Ekologiczne pojazdy stają się nowym wyzwaniem dla sieci energetycznych.

WULKAN 2(19) | 2011 19

struktury do ładowania samochodów elektrycznych. – Być może pójdziemy w kierunku wylea- singowania samochodów elektrycznych, np. dla tamtejszych gmin po to, by wspie- rać proekologiczny charakter obszaru – zdradza Rafał Czyżewski. – Zaprosiliśmy do współpracy lokalny samorząd. Reakcja na nasze propozycje jest bardzo pozy-tywna – dodaje prezes. Przedstawiciel ENERGI-OPERATOR jest przekonany, że energetyka jest w przededniu ogrom-nych zmian w usługach świadczonych przez przedsiębiorstwa energetyczne. – Już teraz część z nich można zdefinio-wać, ale jest wiele obszarów, które się wyłonią w najbliższych latach – mówi Rafał Czyżewski. – Smart grid otwiera ogromne możliwości nie tylko dla Operatorów Systemu Dystrybucyjnego, ale też dla firm typowo usługowych. Żeby przewidzieć nieprzewidziane, ENERGA-OPERATOR rozpoczęła współ-pracę z Electric Power Research Institute (EPRI) i przystąpiła do programu badaw- czego „Smart Distributions Applications”. Współpracuje również z PSE-Operator w projekcie wykreowania usługi na rynku, polegającej na zarządzaniu popytem. W tym pomyśle firma nazywana agre-gatorem popytu, na bazie kontraktów biznesowych (ze średnim i dużym biz- nesem), uzgadnia zmiany w sposobie wykorzystywania energii. Przedsiębiorcy podejmują świadomą decyzję o takiej organizacji produkcji, by np. przesunąć własne zużycie energii na okres, kiedy jej ceny są niższe. Z perspektywy całego systemu elektroenergetycznego skutkuje to tym, że szczyt zużycia spłaszcza się, jest bardziej przewidywalny, przez co odsuwa się ryzyko niedopasowania wytwa- rzania do zapotrzebowania na energię i zmniejsza ryzyko istotnych awarii w sys- temie. – Można o tym myśleć również w kontek- ście generacji rozproszonej. Byłaby to nowa usługa polegająca na agregacji potencjału, jaki drzemie w rozproszonych źródłach energii przez jeden podmiot i uruchamianiu go na podstawie sygnału z PSE – podsumowuje Rafał Czyżewski.

WIEDZA

przegląd dotychcza- sowych doświadczeń w AMI analiza

opłacalności wdrożenia

analiza dostępnych rozwiązań i kierunki rozwoju

wymagania dotyczące funkcjonalności oraz rozwiązań

technicznych

wymagania dotyczące modelu wdrożenia i eksploatacji systemu

przygotowanie dokumentów

do przetargu

analiza kosztów

analiza korzyści

zdefiniowanie czynników ryzyka

analiza wpływu wdrożenia na politykę regulacyjną

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

02008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

pozostałe nakłady

modernizacja i odtworzenie istniejącego majątku

przyłączenia nowych odbiorców i wytwórców oraz związana z tym budowa nowych sieci

nakłady na projekt AMI

mln

zł

600

754

967

1250

1412 14301346 1353

ETAPY PRAC ANALITYCZNYCH, PRZYGOTOWUJĄCYCH ENERGĘ OPERATOR DO WDROŻENIA AMI

WYDATKI I KORZYŚCI Z WDROŻENIA AMI W ENERGA-OPERATOR

NAKŁADY NA PROJEKT AMI STANOWIĄ 10% PLANOWANYCH WYDATKÓW W ENERGA-OPERATOR

obniżenie straty bilansowejobniżenie kosztów usług obcychutrzymanie dotychcza-sowych licznikówpozostałe

2538

4819745 3025 2672

Wydatki OSD

Korzyści OSD

Korzyści sprzedawcy

Korzyści netto

Korzyści odbiorcy

60%23%

15%

20 WULKAN 2(19) | 2011

OPINIE

Tę tezę potwierdza zakres wielu projektów dotyczących opracowania wytycznych dla kluczowych rozwiązań w elektroenergetyce. Przykładem jest współpraca OSD i OSP w zakresie zarządzania popytem. Wdrożenie mechanizmów DSM/DSR (DSM – Demand Side Management, DSR – Demand Side Response) w zależności od przyjętej koncepcji wiązałoby się z istotnymi zmianami w sys- temie informatycznym rynku energii. Kluczowe z nich to wprowadzenie do systemu nowego typu jednostki grafikowej JG odbior- czej aktywnej i umożliwienie zgłaszania dla takiej jednostki ofert bilansujących redukcji obciążenia. Modyfikacji uległyby także algorytmy planowania pracy i rozliczeń godzinowych. Zmiany mogłyby nastąpić także w zawartości raportów rozliczeniowych oraz w standardach WIRE i SOWE.Inny przykład to plany uruchomienia przez Sygnity i partnerów ze świata nauki, biznesu, OSD i OSP projektu dotyczącego opracowania standardów komunikacji dla systemów pasywnej akwizycji danych pomiarowych oraz adresu elektrycznego. To ważne przed- sięwzięcie w kontekście rozwoju smart metering. Jednym z podstawowych założeń przy budowaniu koncepcji inteligentnych pomiarów jest maksymalne uniezależnienie się OSD od dostawców urządzeń i techno-logii. Istotna jest również konieczność pre-cyzyjnego zlokalizowania każdego punktu poboru energii w sieci (również sieci nN) oraz powiązanie pomiarów mocy, energii i pozostałych sygnałów dostarczanych przez urządzenia pomiarowe z elementami infra-struktury technicznej systemu elektroener-getycznego. Zatem w ramach projektu opracowane zos- taną standardy komunikacji między koncen- tratorami a serwerami akwizycji danych pomiarowych. Określone również zostaną zasady konstruowania adresu elektrycznego, bez którego trudno wyobrazić sobie rozwój inteligentnej sieci lub zarządzania popytem i aktywnością prosumentów.

Założenia modelu rynku energiiNowy model rynku energii, zgodnie z ostat- nimi ustaleniami, ma być oparty na modelu cen węzłowych. W założeniach ma wyelimi- nować niedoskonałości obecnie funkcjonu- jącego rozwiązania tzw. modelu miedzianej

Współzależność rynku i pomiarówJarosław Zarychta Sygnity SA

płyty. Najwięcej problemów sprawiało trak-towanie w sposób uproszczony technicznych uwarunkowań funkcjonowania systemu elektroenergetycznego w obrocie energią, uśrednianie wielu istotnych kosztów w za- kresie dostaw energii i ograniczanie konku-rencji cenowej. Nie było także rynkowych mechanizmów rozwoju źródeł wytwórczych. Nowa koncepcja rynku wprowadza lokali-zacyjne aspekty funkcjonowania systemu, zarówno w wymiarze technicznym, jak i eko- nomicznym. Z jednej strony ma dać to silne sygnały dla wytwórców, z drugiej wymierne korzyści dla odbiorców, ale też stawia nowe wyzwania przed operatorami pomiarów. Model pozwalający wycenić dostawę energii w poszczególnych węzłach, czyli lokalizacjach sieci, stanowi podstawę do zwiększania efektywności systemu elektroenergetycznego oraz podnosi poziom jego bezpiecznej pracy. To ważne z punktu widzenia budowy smart grid, gdyż mając na uwadze wycenę energii w każdej lokalizacji sieci, można wyliczyć ekonomiczne podstawy rozwoju nowych technologii czy źródeł wytwórczych, w tym generacji rozproszonej. Bundling obszarów biznesowychNie jest więc już zasadne pytanie czy smart grid i nowy model rynku wyjdą z etapu idei i przekształcą się w konkretne projekty i wdro- żenia, ale kiedy to nastąpi. Odpowiedź na to pytanie należy pozostawić ekspertom oraz unijnej i krajowej legislacji. Biorąc jednak pod uwagę wzajemny wpływ pomysłów dotyczących modelu rynku energii oraz rozwiązań pomiarowych (na poziomie smart meteringu i smart gridu) w Pionie Utilities firmy Sygnity podjęto decyzję o połączeniu dwóch obszarów biznesowych. Rozwiązania dla Operatora Systemu Przesyłowego w za- kresie Systemu Informatycznego Rynku Energii (SIRE) oraz Operatorów Systemów Dystrybucyjnych w zakresie obsługi pomiarów były dotychczas traktowane rozłączne. W efekcie nowy Obszar Biznesowy pod nazwą „Rozwiązania dla Rynku Bilansującego i po- miarów w utilities” ma za zadanie wypracować strategię produktowo-usługową w odpowiedzi na potrzeby OSP, OSD, w tym również OSDn (OSD innych niż wydzielonych z dawnych spółek dystrybucyjnych), sprzedawców i od- biorców energii.

Wyraźne i oficjalne już sygnały płynące z Komisji Europejskiej i od krajowego regulatora nie

pozostawiają wątpliwości, że budowa sieci inteligentnej

i wdrożenia inteligentnych systemów pomiarowo-rozlicze-

niowych zbiegną się z opraco- wywanymi zmianami modelu

rynku energii w Polsce. Zarówno w czasie, jak i w założeniach.

WULKAN 2(19) | 2011 21

Tą uwagą niebezpiecznie zbliżam się do rozwiązań smart. Niektórzy mogliby powiedzieć, że krążenie wokół inteli- gentnych zagadnień jest już nudne, ale jednak nadal nie sposób oderwać się od tego słowa, tym bardziej że i działania w tym obszarze powoli stają się ciałem. I tu zdarzyło się również, tym razem na naszym polskim podwórku, parę dobrych rzeczy. Goszcząc na łamach Wulkana, nie sposób nie wspomnieć o drugiej edycji Konferencji smartUTILITIES 2011, która odbyła się w maju we Wrocławiu. Nie mnie oceniać to wydarzenie, gdyż byłem głęboko zaangażowany w jego meryto-ryczną realizację, niemniej zwraca uwagę fakt, że smart przestał być traktowany jak wytrych, umożliwiający po prostu mówienie o wszystkim. Została już przekroczona masa krytyczna i dyskutujemy o problemach smart mete- ringu i smart gridu z dużą wiedzą i na poważnie. Ale nie tylko dyskusje cieszą ucho. Z końcem maja zostało opubliko-wane oficjalne stanowisko prezesa URE w kwestii systemów AMI, a w lipcu poja- wiła się deklaracja URE i Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomuni-kacji (KIGEiT). Dokumenty te budują usystematyzowane zręby kształtu przysz- łych systemów smart grid, które umoż-liwią otwarcie się Krajowego Systemu Elektroenergetycznego na energetykę rozproszoną. Jej rozwój na pewno nie

będzie konkurencją dla źródeł jądrowych, ale może być uzupełnieniem dla energe- tyki tradycyjnej. Co więcej, projekty związane z małą energetyką mogą być też mniej podatne na różne dziwne zjawiska, które obserwujemy w sztan- darowych działaniach ostatnich czasów. Festiwal nieudanych inwestycji przy budowie autostrad może źle wróżyć dla energetyki, jeżeli chorobą wyboru wykonawcy oferującego najniższą cenę zostaną zarażone wielkie inwestycje w moce wytwórcze. Szczególnie niebez-pieczne byłoby dotknięcie tą chorobą inwestycji w elektrowniach jądrowych. Widmo niedokończonego Żarnowca może wychynąć z zalanych fundamentów pierwszej polskiej – rozpoczętej i nigdy niedokończonej – elektrowni jądrowej lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Skoro mowa o upiorach wyzierających z procedur tworzenia wielkich rzeczy, to jeszcze jeden przykład. Pewna firma zamawiająca dostawę systemu IT zakwes- tionowała ofertę jednego z potencjalnych wykonawców, argumentując, że oferent posiada wiedzę, która umożliwi spełnienie wszystkich wymagań funkcjonalnych zamawiającego. No cóż, nie każdy chce mieć system mądrzejszy od siebie. A systemy IT wspierające działania w obszarze smart grid takie mogą być. Wizja maszyny mądrzejszej od jej twórcy jest coraz bliższa urzeczywistnienia.

(Nie) zdarzyło sięJan Rakowski EnergoInFarm

Widma doskonałości. Z wielkich rzeczy w energetyce największe są elektrownie atomowe. Sąsiedzi się z nich wycofują, a Polska wręcz przeciwnie. Mieliśmy też wielkie dyskusje, po których na szczęście przyszedł czas na działanie rozpoczynające epokę inteligentnych rozwiązań w ener-getyce. Idąc za ciosem, deklaracja URE tworzy zręby energetyki rozproszonej, dzięki czemu możemy uniknąć procedu- ralnych problemów, jakimi obciążone są rzeczy z natury wielkie.

Niestety zdarzyło się. Daleką geogra-ficznie Japonię dotknęło bardzo silne trzęsienie ziemi, a fale tsunami dokonały dodatkowych zniszczeń. Szybko okazało się, że fale tsunami pośrednio dotknęły też Europę za sprawą uszkodzonych japońskich elektrowni atomowych. Awarie w tych elektrowniach wywołały niezwykle silną reakcję w wielu krajach europejskich. W Niemczech podjęto decyzje o zaprzestaniu w najbliższych latach wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach atomowych. Uderza zestawienie decyzji niemieckich z pol-skimi. My jeszcze nie całkiem jesteśmy przekonani o potrzebie lub konieczności pozyskiwania energii elektrycznej z tych źródeł, a już okazuje się, że w innych krajach europejskich takie elektrownie będą zamykane. Jak widać, zawsze musimy być w opozycji: w przeszłości inni mieli elektrownie atomowe – my nie, w przyszłości inni nie będą mieli, a my tak. Miejmy tylko nadzieję, że doświadczenia japońskie przyniosą nam bezpieczniejsze rozwią- zania. Bezpieczniejsze, a zatem nie tańsze. Może paradoksalnie to spowoduje, że zacz- niemy szukać innych źródeł tak niezbędnej nam energii elektrycznej.

22 WULKAN 2(19) | 2011

Prawdziwa inteligencja jest poza licznikiemInteligencja w rozwiązaniach smart metering (SM) i smart grid (SG) nie wynika z samych urządzeń pomiarowych.TEKST: WOJCIECH SZELOCH, ARCHITEKT ROZWIĄZAŃ ENERGY & UTILITIES IBM; WOJCIECH.SZELOCH@PL.IBM.COM

Doświadczenia z projektów IBM na całym świecie wskazują, że prawdziwą wartość wnoszą rozwiązania bazujące na danych z urządzeń pomiarowych. Typowe cele stawiane tego typu wdrożeniom – np. sprawniejsze zarządzanie infrastrukturą, zarządzanie zużyciem, wprowadzenie taryf czasowych, ograniczenie strat handlowych – są do osiągnięcia dopiero po zastosowaniu odpowiednich narzędzi analitycznych, które umożliwiają właś- ciwe wnioskowanie. Czy zatem ekono-micznie uzasadnione jest odkładanie wdrożenia tego typu narzędzi na kolejne etapy SM/SG, jak przy większości pilota-żowych wdrożeń w Polsce?

Szybszy zwrot z inwestycji i budowanie przewagi konkurencyjnej Decyzja ta ma oczywiście bezpośrednie

przełożenie na planowany zwrot z inwes- tycji (ROI). Szacunki dość optymistycznie zakładają np. ograniczenie strat handlo- wych na wysokim poziomie, jednak bez jednoczesnych istotnych inwestycji w narzędzia i rozwiązania analityczne. Tymczasem, jeśli sprzedawcy energii za cel analiz stawiają sobie wypracowanie konkurencyjnej oferty poprzez segmenta- cję klientów, poznanie ich profilu zużycia energii i reakcji na poprzednie oferty, to przewagę konkurencyjną zdobędą ci, którzy szybciej uzyskają taką informację. Dla dystrybutora energii kluczową sprawą będzie ograniczenie strat han-dlowych. Drogą do wykrycia nadużyć może być analiza odchyleń zużycia poszczególnych odbiorców na tle grupy podobnych odbiorców. Dobór tej grupy jest z reguły zagadnieniem trudnym,

wymagającym dużej wiedzy eksperckiej i zaawansowanych narzędzi analitycznych obejmujących nie tylko analizę dużych wolumenów danych, ale również sprawne ich pozyskanie z bazy danych. Tego typu zadania wymagają bowiem agregacji da- nych historycznych i porównania z danymi bieżącymi według określonego algorytmu. Dobrze dobrane narzędzia umożliwiają dobór algorytmu do specyfiki dystrybu- tora, klientów, uwarunkowań społecznych lub narodowych, zdarzeń występujących w sieci energetycznej na danym obsza-rze itd.

Usprawnienia i optymalizacja Baza i wolumen danych odgrywają klu-czową rolę – nawet najlepsze narzędzia analityczne będą tylko na tyle szybkie, na ile pozwoli im na to baza danych.

WULKAN 2(19) | 2011 23

Przykładem mogą być prace prowadzone przez IBM dla jednego z większych kli- entów w stanie Texas (USA) – Oncore. Przedmiotem prac była migracja z obec- nego systemu bazodanowego na IBM Informix Timeseries. Dzięki temu uzys- kano spektakularne przyspieszenie rozwią- zania i możliwość realizacji dodatkowych funkcjonalności, które wcześniej ze wzglę- du na zbyt długi czas wykonania nie były dostępne.Jednak wiele firm dotarło już do poziomu, na którym sama analityka nie wystarczy. Przed takim problemem stanęła m.in. Red Eléctrica de España, producent energii z Hiszpanii: w jaki sposób wyko- rzystać bloki energetyczne, by jak najta-niej wyprodukować zadaną ilość energii? Z każdym blokiem związany jest zestaw parametrów, kosztów rozruchu, zatrzy-mania, funkcjonowania itd. Wymagana ilość energii była zmienna w czasie i mo- gła być prognozowana na podstawie zużycia w poprzednich okresach. Stoso- wane wcześniej metody heurystyczne i przybliżone nie były dostatecznie skuteczne i nie dawały zadowalających rezultatów. Problem komplikuje się wraz z dodaniem dodatkowych zmiennych: redukcja zużycia CO2 i przyłączenie farm wiatrowych. Zastosowanie IBM ILOG Optimization Decision Manager i IBM ILOG CPLEX umożliwiło sprawne wyznaczenie optymalnego harmono-gramu dla poszczególnych bloków, co przekłada się na oszczędności na pozio-mie do 100 tysięcy EUR dziennie.Doświadczenie IBM w zakresie analityki biznesowej i optymalizacji (Business Analytics and Optimalization) jest potwier- dzone szeregiem udanych projektów na całym świecie. Rozwiązywanie złożonych problemów analitycznych i optymaliza-cyjnych wymaga nakładów na badania. IBM posiada własne laboratoria badawczo- -rozwojowe i może poszczycić się wieloma patentami oraz unikatowymi rozwiąza- niami. Właśnie w tych rozwiązaniach znajduje się poszukiwana inteligencja współczesnych systemów SM/SG.

TECHNOLOGIE

Klienci są automatycznie dzieleni w oparciu o ich profil i wielkość zużycia

Dochodowość każdego klienta odzwier-ciedlająca wahania ceny hurtowej energii tworzy rozkład dochodowości

Wielkość zużycia, czas zużycia i wartość klienta są wykorzystane do utworzenia nowej segmentacji

1. Dla każdego punktu pomiarowego identyfikujemy inne punkty pomia- rowe, które wykazują podobną charakterystykę

2. Identyfikacja, jak bardzo aktualne zużycie odbiega od zużycia w tej grupie

3. Identyfikacja liczników o najbardziej nietypowym zużyciu – w pierwszej kolejności można skupić się właśnie na nich

dane historyczne ostatnie dane

Licznik WynikA 100B 10C 15D 200E 5

500

400

300

200

100

0ładowanie danych 6-dniowy raport 22-dniowy raport

Relacyjna Baza DanychTimeseries

PRZYKŁADOWE ANALIZY WYKONYWANE PRZEZ SPRZEDAWCĘ ENERGII

PRZYKŁADOWA IDENTYFIKACJA „PODEJRZANYCH” PUNKTÓW ODBIORU

PRZEWAGA TIMESERIES W PRZYPADKU DANYCH POMIAROWYCH. WIELKOŚĆ W MIN. – IM MNIEJ, TYM LEPIEJ

PRZYKŁADOWY HARMONOGRAM PRODUKCJI ENERGII. PRZED (U DOŁU) I PO OPTYMALIZACJI (U GÓRY)

24 WULKAN 2(19) | 2011

smartUTILITIES 2011

Dyr. Dariusz Dzirba z PGNiG SA przedstawił koncepcję gazowego smart gridu. Omówił wizję systemu energetycznego widzianego jako całość, na który składają się elektroenergetyczna sieć inteligentna i gazowy smart grid. Zgodnie z przedstawioną koncepcją pomiędzy tymi systemami następuje swobodny przepływ energii. Jej osią jest pomysł, aby system gazowy był wykorzystywany do przechowywania energii jako wirtualny magazyn. Więcej o pomyśle we fragmencie z wystą- pienia konferencyjnego dyr. Dzirby w portalu www.smartutilities.pl.

Rafał Czyżewski, wiceprezes ENERGA-OPERATOR SA, przedstawił stan wdrożenia systemów klasy AMI w Enerdze, będącego w centrum uwagi wszystkich przedstawicieli branży. ENERGA-OPERATOR jest liderem w zakresie zaawansowania projektu inteligentnych liczników i jej przed- stawiciel prezentował elementy procesu oraz jego ekonomiczne uwarunkowania. Więcej o rozwiązaniu i jego konsekwencjach – na str. 16.

„Smart – zasłona dymna czy panaceum na nasze problemy?” W debacie poprowadzonej przez red. Wojciecha Szeląga udział wzięli: prof. Marian Sobierajski (Politechnika Wrocławska), dr Tomasz Kowalak (Urząd Regulacji Energetyki), dr Mariusz Swora, Rafał Czyżewski (ENERGA-OPERATOR SA), dr inż. Dariusz Dzirba (PGNiG SA), Witold Zielonko (KGHM PM SA) oraz Andrzej Korpol (Vattenfall Distribution Poland SA).

Czy odbiorców należy przekonywać do smart meteringu czy też narzucić gotowe rozwiązania? – dramatycznie pytał red. Szeląg. Odpowiedzią jedynego w tym gronie przedstawiciela odbiorców było: wyedukować, przekonać i wprowadzić miękkie przepisy szanujące odbiorcę. Uczestnikom dyskusji nasunęło się porównanie z poszerzaniem funkcjonalności Internetu – nikt nie ogłasza referendum w tej sprawie. Pojawił się też głos, że cała koncepcja smart wychodzi od odbiorców, którzy chcą wygodniej żyć.

Dyr. Tomasz Kowalak z Urzędu Regulacji Energetyki podkreślał, że smart jest naturalną konsekwencją rozwoju energetyki. Sektor i tak musi coś zrobić z problemem starzejącego się majątku, więc w interesie wszystkich jest, aby dokonując inwestycji, decydował się na rozwiązania z zakresu smart. Według niego należy przestawić system na koegzystencję ze źródłami rozproszonymi, bo jeśli się tego nie zrobi – odbiorca wymusi takie rozwiązanie.

Jeśli nie smart grid,

to co? konferencja smartUTILITIES, Wrocław, 24-25 maja 2011,

ponad 170 uczestników reprezentujących sektory ele-

ktroenergetyczny, gazowniczy, ciepłowniczy i wodociągowy

oraz odbiorców i urzędy

ORGANIZATORZY

PARTNERZY

REFLEKSJE POKONFERENCYJNE

Więcej informacji w portalu: www.smartutilities.pl