Wybory do sejmiku województwa mazowieckiegopolitologia.uni.wroc.pl/zspa/images/Regiony2010/09 - Gra o regiony... · Wybory samorządowe przeprowadzone jesienią 2010 roku odbywały

155

Jacek Wojnicki

Marszałek jest tylko jedenWybory do sejmiku województwa mazowieckiego

Sytuacja przed wyborami do sejmików województw w 2010 r.

Wybory samorządowe przeprowadzone jesienią 2010 roku odbywały się w warunkach utrwalonej polaryzacji sceny politycznej wokół dwóch biegunów – PO oraz PiS. Należy podkreślić, iż po raz pierwszy od 1994 roku elekcja do organów samorządowych stanowiła swoisty test popularności głównych ugru-powań politycznych w kolejnych wyborach parlamentarnych (zapowiedzianych na 2011 rok). Poprzednie cztery elekcje odbywały się bowiem rok po wyborach sejmowych i senackich i stanowiły raczej utrwalenie wpływów politycznych osią-gniętych kilka (1994 rok) czy kilkanaście (1998, 2002, 2006 roku) miesięcy wcze-śniej. Przedterminowe wybory do Sejmu i Senatu przeprowadzone w paździer-niku 2007 roku zaburzyły dotychczasowy rytm wyborczy.

Województwo mazowieckie stanowiło specyficzny rynek wyborczy. Analizując kolejne elekcje od 1998 roku na szczeblu regionalnym (sejmik województwa) można wyróżnić dwa podsystemy – skupiony wokół najwięk-szego miasta regionu, tj. Warszawy oraz wokół pozostałych ziem województwa (z uwzględnieniem większych ośrodków miejskich tj. Płocka, Radomia, Siedlec oraz Ciechanowa). Województwo mazowieckie (wyłączywszy stolicę) charaktery-zowało znaczne poparcie dla ugrupowań prosocjalnych – w 1998 roku SLD oraz koalicji skupionej wokół PSL; w 2002 roku SLD, Samoobrony RP; w 2006 roku przewaga PiS nad PO1. Tendencja powyższa była także zauważalna w wyborach do Sejmu i Senatu przeprowadzonych jesienią 2007 roku (zwycięstwo PiS nad PO) oraz w elekcji prezydenckiej latem 2010 roku (zwycięstwo kandydata PiS Jarosława Kaczyńskiego nad kandydatem zgłoszonym przez PO – Bronisławem Komorowskim).

Poprzednia elekcja do sejmiku województwa mazowieckiego (w listo-padzie 2006 roku) przyniosła zwycięstwo Platformie Obywatelskiej – 17 man-datów, przed PiS (14), PSL (12), koalicją LiD (4) i LPR (4). Należy podkreślić fakt zblokowania się ugrupowań ówczesnej koalicji rządowej, a więc Prawa i Sprawiedliwości, Ligi Polskich Rodzin oraz Samoobrony RP. Jednocześnie zgru-powanie list nastąpiło także w przypadku Platformy Obywatelskiej i Polskiego

1 Zob. J. Wojnicki, Dwie koalicje w jednym czasie, czyli obrotowość PSL-u. Wybory do sejmiku w województwie mazowieckim, [w:] Wybory do sejmików województw w 2006 r., pod red. Roberta Alberskiego, Marzeny Cichosz i Łukasza Tomczaka, Wrocław 2010, s. 117-132.

156

Jacek Wojnicki

Stronnictwa Ludowego, co traktowano jako test przed ewentualną przyszłą koalicją rządową. W porównaniu z wyborami samorządowymi w 2002 roku należy podkreślić znaczne osłabienie wpływów lewicy postkomunistycznej – listy SLD-UP cztery lata wcześniej uzyskały 15 mandatów. Klęską zakończyły się także wybory w 2006 roku dla Samoobrony RP, która nie zdołała wprowa-dzić żadnego reprezentanta (w ustępującej kadencji miała ich 9). O największym sukcesie mogli mówić liderzy Platformy, która niemal potroiła liczbę swoich radnych (z 6 w 2002 roku do 17 w 2006). Dobry wynik zanotowało także, zblo-kowane z PO, Polskie Stronnictwo Ludowe, które zwiększyło swój stan posiadania dwukrotnie (z 6 w 2002 roku do 12 w 2006 roku). Przyrost głosów odnotował także PiS (zwiększenie liczby mandatów z 10 w 2002 roku do 14 w 2006 roku)2. Natomiast Liga Polskich Rodzin – z trudem – ale utrzymała swój stan posiadania w sejmiku mazowieckim (4 mandaty).

W sejmiku ukształtowała się koalicja PO-PSL przy wsparciu radnych LPR. Zwycięska Platforma nie desygnowała kandydata na marszałka województwa, zadowalając się trzema stanowiskami w zarządzie. Marszałkiem województwa ponownie został Adam Struzik, polityk PSL, który w wyborach uzyskał najlepszy rezultat (ponad 77 tysięcy głosów). W wyborach na marszałka kandydaturę A. Struzika poparło 36 radnych (PO, PSL, LPR, LiD oraz kilku PiS), natomiast 11 było przeciw. Wicemarszałkami wybrano Jacka Kozłowskiego oraz Tomasza Siemoniaka (obaj PO), natomiast do zarządu województwa weszli także: Piotr Szpendatowicz (PO) oraz Waldemar Roszkiewicz (LPR). Przewodniczącym sej-miku został Robert Soszyński z Platformy Obywatelskiej. Jego zastępcami zostali dwaj politycy PSL oraz jeden z LiD. Reprezentant PiS nie znalazł się w prezy-dium sejmiku3.

W trakcie kadencji nie doszło do zmiany koalicji samorządowej, ale zmieniał się skład zarządu województwa. Obaj wicemarszałkowie: Tomasz Siemoniak i Jacek Kozłowski sprawowali swoje funkcje zaledwie rok. W listopa-dzie 2007 roku pierwszy został mianowany sekretarzem stanu w MSWiA, nato-miast drugi wojewodą mazowieckim. Po opuszczeniu stanowisk marszałkowskich zostali zastąpieni przez dwóch radnych wojewódzkich PO: Stefana Kotlewskiego oraz Ludwika Rakowskiego. Skład klubu radnych PO nie uległ poważniejszym zmianom. W wyborach parlamentarnych w 2007 roku brało udział 14 radnych, ale zaledwie dwóch uzyskało mandaty poselski – Jacek Kozaczyński oraz Czesław Czechyra. Oprócz tego jeden z radnych wybrany z listy PO stał się radnym nieza-leżnym. Natomiast w trakcie kadencji do klubu PO przystąpiła dwójka radnych wybranych z list Prawa i Sprawiedliwości.4

2 PiS zyskało na klęsce koalicjantów, „Rzeczpospolita”, 17 listopada 2006.3 Władze Mazowsza bez PiS, „Rzeczpospolita”, 25 listopada 2006. 4 J. Flis, Platforma Obywatelska w samorządzie wojewódzkim, [w:] Platforma Obywatelska, pod red.

Marka Migalskiego, Warszawa 2009, s. 107 i nast.

157

Marszałek jest tylko jeden. Wybory do sejmiku województwa mazowieckiego

Kampania wyborcza w 2010 r.

W wyborach do sejmiku mazowieckiego w 2010 r. – podobnie jak w poprzednich – wyznaczono siedem okręgów wyborczych, z czego trzy na terenie miasta stołecznego Warszawy: nr 1, nr 2 oraz nr 3. W okręgu nr 1 uprawnio-nych do głosowania było 407 874 wyborców, w nr 2 – 483 149, natomiast w nr 3 – 450 614. Należy zauważyć, iż frekwencja wyniosła mniej niż 50% we wszystkich trzech okręgach (w pierwszym głosowało 207 084 wyborców, w drugim 233 544, a w „trójce” 209 490)5. Najniższa frekwencja wystąpiła w okręgu nr 3 i wyniosła 46,29% oraz w okręgu nr 2 (odpowiednio 48,14%). Jedynie w okręgu nr 1 nie-znacznie przekroczyła połowę uprawnionych do głosowania i ukształtowała się na poziomie 50,49%. We wszystkich okręgach „pozawarszawskich” frekwencja przekroczyła 50% (zob. tabela 11.1) Z kolei w okręgach warszawskich zanotowano najwięcej ważnie oddanych głosów (odpowiednio: w okręgu nr 1 – 95,45 %, nr 2 – 94,25 % oraz nr 3 – 93,31%). W pozostałych czterech odsetek głosów ważnych kształtowych się w przedziale od 80,94% (okręg nr 6) do 84,22 (okręg nr 7)6.

Tabela 9.1. Frekwencja w wyborach do sejmiku województwa mazowieckiego (w procentach)

Okręg: 2002 2006 2010Nr 1 – lewobrzeżne dzielnice Warszawy: Ursynów,

Wilanów, Śródmieście, Mokotów 42,99 55,43 50,49

Nr 2 – lewobrzeżne dzielnice Warszawy: Bemowo, Bielany, Ursus, Włochy, Ochota, Wola i Żoliborz 41,25 52,90 48,14

Nr 3 – prawobrzeżne dzielnice Warszawy: Białołęka, Rembertów, Targówek, Wawer, Wesoła, Praga Północ, Praga Południe 39,78 51,09 46,29

Nr 4 – Miasto Płock oraz powiaty: ciechanowski, gostyniński, mławski, płocki, płoński, przasnyski, pułtuski,

sierpecki, sochaczewski, żuromiński, żyrardowski 48,08 48,54 52,39

Nr 5 – Miasto Radom oraz powiaty: białobrzeski, grójecki, kozienicki, lipski, przysuski, radomski, szydłowski, zwoleński 49,08 49,48 52,64

Nr 6 – Miasta Ostrołęka i Siedlce oraz powiaty: garwoliński, łosicki, makowski, miński, ostrołęcki, ostrowski, siedlecki, sokołowski, węgrowski, wyszkowski

50,66 49,50 52,83

Nr 7 – powiaty: grodziski, legionowski, nowodworski, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, warszawsko-zachodni, wołomiński 46,50 49,55 50,73

Województwo mazowieckie 46,14 50,52 50,84Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

W okręgach okołowarszawskich zanotowano najwyższą frekwencję wynoszącą ponad 52% uprawnionych – w okręgu nr 6 (52,83%); w okręgu nr 5 (52,64%), natomiast w okręgu nr 4 (52,39%). Najmniejsza zaś wystąpiła w okręgu nr 7 (50,73%).5 Zob. Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego)

Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.

6 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.

158

Jacek Wojnicki

Komitety, które wzięły udział w rywalizacji, można pogrupować w trzy segmenty: parlamentarne ugrupowania polityczne (PO, PiS, SLD, PSL), mniejsze partie polityczne (LPR, UPR, PPP, KPEiR) oraz komitety utworzone przez wyborców (np. Krajowa Wspólnota Samorządowa, Polski Kierunek czy Ruch Wyborców Janusza Korwina-Mikke). Warto odnotować, iż wyborców konserwa-tywno-liberalnych reprezentowały dwa komitety – zarejestrowany przez władze krajowe Unii Polityki Realnej oraz skupiony wokół osoby pierwszego charyzma-tycznego lidera Janusza Korwina-Mikke, obecnie pozostającego w konflikcie z partią.

Kampania PO na terenie województwa mazowieckiego odbywała się pod hasłem: Razem dla Mazowsza. Z dala od polityki. Na kluczowym plakacie wyborczym znalazły się twarze czwórki liderów mazowieckich struktur Platformy: Hanny Gronkiewicz-Waltz, Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, Ewy Kopacz oraz Andrzeja Halickiego. W prezentowanym spocie wyborczym działacze PO starali się pod-kreślić lokalny i ponadpartyjny charakter elekcji samorządowej. W spocie pada pytanie: czy dla naszych wyborców polityka jest ważniejsza niż realne problemy i potrzeby? Tak naprawdę to nie – tymi słowami kończy się materiał wideo zaprezentowany przez sztab PO. Jak podkreśliła rzeczniczka sztabu Małgorzata Kidawa-Błońska, ta kampania jest całkowicie zdecentralizowana7. Jednocześnie w trakcie kampanii zaczęły się ukazywać plakaty wyborcze z twarzą premiera Donalda Tuska, co zaprzeczało idei decentralizacji kampanii wyborczej Platformy.

Ostatnim akordem kampanii PO była akcja tzw. „Błękitnych Poranków”. Polegała ona na agitacji w czwartek i piątek od 8 do 10 rano wśród mieszkańców w centrach miast przez kandydatów w wyborach samorządowych wspartych przez parlamentarzystów i ministrów z PO. Akcja nawiązywała do przedsięwzięcia z kampanii prezydenckiej Bronisława Komorowskiego. Podsumowując kampanię PO Małgorzata Kidawa-Błońska zauważyła, iż Platforma postawiła na bliski kon-takt z wyborcami i rozmowy o bieżących problemach lokalnych. Kampania samo-rządowa musi się odnosić bezpośrednio do ludzi w dzielnicach, miastach i powia-tach – podkreśliła polityk PO. Jednocześnie politycy PO skrytykowali pomysł liderów PiS wydzielenia stolicy z województwa mazowieckiego, uznali, że dopro-wadzi to do zubożenia województwa, jak i samej Warszawy8.

Człowiek jest najważniejszy – pod takim hasłem ludowcy szli do wyborów samorządowych. Na konwencji mazowieckich struktur PSL w dniu 18 wrze-śnia 2010 roku przedstawiano kandydatów do władz lokalnych i regionalnych. Ludowcy postawili na osoby znane i sprawdzone w środowiskach lokalnych9.

W kampanii wizerunkowej PSL zaproponowało cykl konferencji tema-tycznych organizowanych równocześnie w województwach i na szczeblu cen-tralnym w Warszawie. Te zintegrowane konferencje rozpoczynały się o tej samej porze i składały się z dwóch części: pierwsza była połączeniem ze stolicą i miała charakter wideokonferencji „na żywo” do 16 regionów, druga natomiast stano-7 http://www.mazowiecki.platforma.org/aktualności,,12012,krajowe.html.8 http://www.mazowiecki.platforma.org/aktualności,,12267, krajowe.html.9 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=77.

159


wiła kontynuację warszawskiej dyskusji w poszczególnych ośrodkach wojewódz-kich. Cykl ten rozpoczęła w dniu 1 października konferencja zorganizowana w Centrum Multimedialnym Foksal na temat „Kobiety PSL w samorządzie”10.

Na wspomnianej konferencji marszałek województwa mazowieckiego Adam Struzik reklamował listy ludowców: „PSL nie musi mówić o parytetach, bo wprowadza je w życie, na Mazowszu na 7 okręgów wyborczych w 5 listy samorzą-dowe PSL otwierają kobiety”. W konferencji uczestniczyły kandydatki do wszyst-kich szczebli władz lokalnych i regionalnych. Gościem konferencji była minister pracy Jolanta Fedak, a moderatorem dyskusji była wiceminister sportu Katarzyna Sobierajska. Główne tematy dyskusji to: równouprawnienie, kobieta w rodzinie, polityce i biznesie11.

Najobszerniejszy program dla województwa mazowieckiego przedstawiło Prawo i Sprawiedliwość. Podkreślono szczególne znaczenie kompetencji i uczci-wości kandydatów w wyborach samorządowych. Rozwinięciem ogólnopolskiego programu samorządowego było 16 programów wojewódzkich, którymi władze PiS pragnęły zainaugurować debatę samorządową. „Zobowiązujemy się do urzeczy-wistniania rozwoju umocowanego i opartego w prawie naturalnym, który gwarantuje sze-roko rozumiany ład: społeczny, ekonomiczny i ekologiczny. Nie zgadzamy się na zawężanie roli jednostek samorządu terytorialnego do kategorii usługowo-ekonomicznej” – czytamy w programie mazowieckim PiS12. Model rozwoju Mazowsza lansowany przez Prawo i Sprawiedliwość został ujęty w 9 punktach: równomierny i zrównowa-żony rozwój regionu; priorytetem dla rozwoju jest jakość życia, a jego zasadami: przedsiębiorczość i samorządność; polityka wyrównywania szans subregionów rolniczych i pozastołecznych ośrodków gospodarczych; prowadzenie spo-łecznej gospodarki rynkowej przez gminy; najcenniejszym kapitałem jest kapitał ludzki; procesy wytwarzania ukierunkowane są na zapewnienie ładu, a zysk nie jest jedynym priorytetem; należy dążyć do ochrony i wykorzystania popytu wewnętrznego; angażując kapitał lokalny i rodzinny w procesy rozwoju należy się kierować długookresową koncepcją rozwoju umocowaną w kapitale rodzinnym i rodzimym oraz przy zapewnieniu wsparcia dla lokalnych przedsiębiorców13.

Na potrzeby kampanii samorządowej SLD przygotował Deklarację wyborczą SLD. Człowiek- dom-praca. Samorząd 2010. Politycy Sojuszu podkreślali – niejako polemizując z hasłem wyborczym Platformy – iż wybory lokalne i regionalne są na wskroś polityczne, są bowiem opowiedzeniem się za określoną wizją swojej małej ojczyzny – i w konsekwencji – wizji państwa. Jak podkreślano w deklaracji, różnica pomiędzy lewicowością a prawicowością zaczyna się od momentu dia-gnozowania i definiowania lokalnych problemów, co skutkuje proponowaniem odmiennych rozwiązań. W skali miasteczka, miasta, wsi podstawową osią kon-fliktu jest konflikt między dogmatycznie rozumianym rynkiem a jakością życia mieszkańców. Ugrupowania lewicowe opowiadają się za przyznaniem pierwszeń-10 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=80.11 http://www.psl.nazwa.pl/site/?s=aktualności.html&p=79.12 Prawo i Sprawiedliwość. Program samorządowy 2010-2014. Województwo Mazowieckie.13 Ibidem.

160

Jacek Wojnicki

stwa jakości życia, prawica wybiera dobro rynku – czytamy w dokumencie14.Lewicowa polityka w samorządach oznacza – przy poszanowaniu wszyst-

kich obywateli – realizację potrzeb większości członków danej społeczności lokalnej, szczególnie tych, którzy żyją z własnej pracy. Dlatego politycy SLD podkreślali znaczenie sprawiedliwości społecznej, równości wobec prawa i nie-dyskryminowania nikogo ze względu na płeć, wiek, pochodzenie, status mate-rialny, orientację seksualną, poglądy czy wyznanie. Politycy Sojuszu opowiadali się za zwiększeniem kompetencji samorządów regionalnych, kosztem uprawnień wojewodów i administracji rządowej oraz za zwiększeniem środków unijnych dla regionów15.

Wyniki wyborów do sejmiku województwa

W wyborach do sejmików województw, we wszystkich okręgach war-szawskich zwycięstwo odnieśli kandydaci PO, zdobywając ponad 43% głosów (por. tabela 9.3). Kolejność pierwszej trójki była następująca: PO, PiS oraz SLD. Wyjątek stanowił okręg nr 1, w którym drugie miejsce przypadło liście zgłoszonej przez SLD (24,58%), która zdołała wyprzedzić PiS (21,34%). Czwarte miejsce przypadło natomiast KWW Janusza Korwina-Mikke, który uzyskiwał poparcie rzędu 3,3% (jedynie w okręgu nr 2 zdołał przekroczyć 5%). Piąte miejsce stało się udziałem listy PSL, która najsłabszy wynik odniosła w okręgu nr 1 (2,35%). Wspólnota Samorządowa oraz Krajowa Partia Emerytów i Rencistów uzy-skały poparcie rzędu 1%, natomiast lista zgłoszona przez Ligę Polskich Rodzin (ok. 0,3%)16.

Tabela 9.2. Wyniki wyborów do sejmiku województwa mazowieckiego w latach 2006 i 2010

UgrupowanieGłosy % głosów Mandaty % mandatów

2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010PO 427 701 518 254 24,47 28,56 17 17 33,33 33,33PiS 436 142 432 765 24,96 23,85 14 14 27,45 27,45PSL 342 440 404 693 19,59 22,30 12 13 23,53 25,49

LiD/SLD 221 676 263 275 12,68 14,51 4 7 7,84 13,73LPR 104 458 12 004 5,98 0,66 4 - 7,84 -

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

14 Człowiek – dom – praca. Samorząd 2010, deklaracja wyborcza SLD.15 Ibidem.16 Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego)

Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.

161


Tabela 9.3. Sejmik województwa mazowieckiego – rozkład poparcia dla partii w okręgach „warszawskich”

UgrupowanieOkręg nr 1 Okręg nr 2 Okręg nr 3

2006 2010 2006 2010 2006 2010

POV 89 260 84 957 88 252 96 947 71 531 89 589% 41,41 43,22 37,06 44,22 34,44 46,03

PiSV 53 777 41 950 69 154 55 460 61 708 49 233% 24,95 21,34 29,04 25,30 29,71 25,29

LiD/SLDV 46 364 48 311 49 154 35 725 45 152 30 658% 21,51 24,58 20,64 16,30 21,74 15,75

PSLV 5 216 4 625 5 397 6 530 5 130 5 871% 2,42 2,35 2,27 2,98 2,47 3,02


Analizując indywidualne rezultaty należy zwrócić uwagę, iż najlepszy wynik stał się udziałem radnej Katarzyny Marii Piekarskiej, która uzyskała ponad 42 tysiące głosów. Było to zarazem 87,1% głosów oddanych na listę SLD w okręgu nr 1. Była to najbardziej znana kandydatka SLD, wieloletnia posłanka UD, UW, a od 1997 roku SLD, co przyczyniło się do sukcesu „znanej twarzy” w polityce. Drugi rezultat stał się udziałem Małgorzaty Gosiewskiej, radnej i wdowy po znanym polityku PiS Przemysławie Gosiewskim, która uzyskała 37 182 głosy w okręgu nr 3. Stanowiło to zarazem 67,1% głosów oddanych w tym okręgu na listę PiS. Ponad 30 tysięcy uzyskała dwójka kandydatów zgłoszonych przez PO w okręgu nr 2 i 3. Byli to Tomasz Kucharski (30 658 głosów) oraz Urszula Kierzkowska (30 476 głosów). Wspomnianych kandydatów łączy fakt burmistrzowania w dwóch warszawskich dzielnicach – odpowiednio na Pradze Południe oraz Ursynowie. W przypadku Tomasza Kucharskiego warto podkreślić, iż uzyskał on 27,3% głosów oddanych w okręgu nr 2 na listę PO. W rywalizacji wewnątrz listy PO znaczną konkurencją okazali się także były prezydent stolicy w latach 1994-99 i polityk UD i UW Marcin Święcicki (20 791 głosów – uplasowany na trzeciej pozycji w ramach listy – uzyskał 23,2% głosów oddanych na listę Platformy) oraz Wioletta Paprocka (17 283 głosy i 19,2% głosów oddanych na listę PO w okręgu nr 2). Z kolei inte-resujący jest przykład Urszuli Kierzkowskiej, która zdołała „przeskoczyć” lidera listy PO w swoim okręgu Ludwika Rakowskiego (29 643 głosy, co dawało 30,57% głosów oddanych na listę Platformy w okręgu nr 3). Kolejne miejsce uzyskał Witold Kołodziejski z listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu nr 1, na którego głosowało 25 339 wyborców, co stanowiło 60,4% głosów oddanych w tym okręgu na listę Prawa i Sprawiedliwości. Kluczem do sukcesu w tym przypadku był fakt, iż kan-dydat był znanym dziennikarzem katolickim oraz przewodniczącym KRRiTV w latach 2006-201017.

Warto podać przykłady, kiedy liderzy list uzyskiwali zaledwie jedną trzecią głosów oddanych na całą listę, a więc nie zdołali „pociągnąć swoim nazwiskiem listy”. Lider listy SLD w okręgu nr 1 Paweł Obermayer, mimo dość aktywnej 17 Ibidem.

162

Jacek Wojnicki

kampanii plakatowej zdołał pozyskać zaufanie jedynie 9441 wyborców, co stano-wiło zaledwie 30,7% głosów oddanych w okręgu na listę SLD. Poważną konku-rentką dla lidera listy stała się umieszczona na miejscu drugim Dorota Grochala, na którą głos oddało 7912 wyborców (stanowiło to 25,8% głosów oddanych na listę Sojuszu). Natomiast w okręgu nr 2 liderka listy Prawa i Sprawiedliwości Janina Rogg uzyskała zaledwie 17 476 głosów, co stanowiło 35,49% głosów odda-nych w tym okręgu na listę PiS18.

Tabela 9.4. Sejmik województwa mazowieckiego – rozkład poparcia dla partii w okręgach „pozawarszawskich”

Ugrupo-wanie Okręg nr 4 Okręg nr 5 Okręg nr 6 Okręg nr 72006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010

PO V 27 981 40 456 42 414 42 627 36 690 59 714 71 573 103 964% 10,26 13,30 18,52 16,76 13,23 19,40 23,29 30,76

PiS V 44 326 50 588 58 135 65 699 73 939 79 650 75 103 90 185% 16,26 16,63 25,38 25,83 26,66 25,88 24,44 26,68

LiD/SLD V 19 148 38 681 18 644 32 299 15 235 37 665 27 979 39 936% 7,02 12,72 8,14 12,70 5,49 12,24 9,11 11,82

PSL V 128 972 150 037 62 494 78 382 82 376 100 776 52 855 58 472% 47,31 49,32 27,28 30,82 29,70 32,74 17,20 17,30


Omawiając wyniki elekcji do sejmiku województwa w czterech okręgach około warszawskich należy podkreślić dominację kandydatów PSL – wygrali w trzech z nich w zróżnicowanej skali (49,32% w okręgu nr 4, 32,74% w okręgu nr 6 oraz 30,82% w okręgu nr 5). Natomiast w okręgu nr 7 najwięcej głosów padło na listę PO (30,76%), podczas gdy na kandydatów zgłoszonych przez PSL głosowało zaledwie 17,3%. Listy zgłoszone przez Prawo i Sprawiedliwość zajęły drugie miejsce zdobywając: 16,63% głosów w okręgu nr 4; 25,83% w okręgu nr 5; 25,88% w okręgu nr 6; 26,68% w okręgu nr 7. Listy Platformy w okręgach 4, 5, 6 zajęły trzecie miejsce uzyskując odpowiednio poparcie: 13,3%, 16,76% oraz 19,4%. We wszystkich omawianych okręgach listy SLD były na czwartym miejscu pod względem poparcia: 12,72% w okręgu nr 4, 12,7% w okręgu nr 5, 12,24% w okręgu nr 6 oraz 11,82% w okręgu nr 719.

Z pozostałych komitetów należy zauważyć, iż najlepszy rezultat osią-gnęła Prawica Rzeczypospolitej (2,66%) w okręgu nr 5. Z kolei KWW Janusza Korwina-Mikke największe poparcie uzyskał w okręgu nr 7 (2,21%). Natomiast Samoobrona Andrzeja Leppera najwyższe poparcie zanotowała w okręgu nr 5 (1,22%)20.

18 Protokół zbiorczych wyników głosowania na obszarze miasta na prawach powiatu (okręgu wyborczego) Miasto Stołeczne Warszawa, Okręgi nr 1, 2, 3, sporządzone w dniu 23 listopada 2010 roku przez Miejską Komisję Wyborczą w Warszawie.

19 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.20 Ibidem.

163


W skali całego regionu mazowieckiego najwięcej kandydatów do sej-miku zgłosiły cztery ugrupowania parlamentarne – PSL (101), PiS (100), Platforma Obywatelska (98) oraz Sojusz Lewicy Demokratycznej (88). Warto także wspomnieć o znacznej liczbie kandydatów zgłoszonych przez KW Prawicy Rzeczpospolitej (79) oraz Wspólnoty Samorządowej (71). Z kolei najmniej kandy-datów zgłosiły komitety startujące tylko w części okręgów – KW Polski Kierunek (5), KW Młodzi Gwarancją Zmian (5), KWW Lewica (14). Do tego zbioru komi-tetów należy zaliczyć także: KW Narodowego Odrodzenia Polski (16), KW Nasz Dom Polska – Samoobrona Andrzeja Leppera (37), KW Polska Patriotyczna (22)21.

Poddając analizie listy wyborcze czterech ugrupowań parlamentarnych należy podkreślić, iż największą średnią wieku reprezentowali kandydaci PSL (50 lat), natomiast w pozostałych ugrupowaniach mieściła się ona w przedziale 46 lat (PiS, PO) i 47 lat (SLD). Najmłodsi kandydaci mieli po 19 lat w przypadku list zgłoszonych przez PO i PiS, w przypadku listy SLD – 21 lat, natomiast na liście PSL – 23 lata. Odpowiednio najstarszy kandydat liczył 82 lata (na liście SLD), 76 lat (PiS), 74 lata (PSL) oraz 67 lat (PO). Najwięcej kobiet ubiegało się o mandat rad-nego województwa z list PSL (36%), następnie – z list SLD (35%) oraz PiS (30%). Najmniej kobiet zgłosiła natomiast mazowiecka Platforma (27%)22.

Tabela 9.5. Sejmik województwa mazowieckiego – liczba mandatów uzyskanych przez partie w okręgach

Ugrupo-wanie

Okręg nr 1 Okręg nr 2 Okręg nr 3*) Okręg nr 4 Okręg nr 5 Okręg nr 6 Okręg

nr 7*)2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010

PO 3 3 3 3 3 3 1 1 2 1(-1) 2 2 3 4(+1)PiS 1 1 2 2 2 1 (-1) 2 2 2 2 3 3 2 3(+1)

LiD/SLD 1 1 1 1 1 1 0 1(+1) 0 1(+1) 0 1(+1) 1 1PSL 0 0 0 0 0 0 5 5 2 3(+1) 3 3 2 2LPR 0 0 0 0 0 0 1 0(-1) 1 0(-1) 1 0(-1) 1 0(-1)

*) W wyborach w 2006 roku okręg nr 3 był 6-mandatowy, nr 7 natomiast – 9 mandatowy. W 2010 roku w okręgu nr 3 było do zdobycia 5 mandatów, a w okręgu nr 7 – 10 mandatów.Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej.

Z pozostałych mniejszych komitetów należy odnotować, iż największą średnią wieku legitymowali się kandydaci zgłoszeni przez KPEiR (co wydaje się naturalne) – 63 lata, a na drugim miejscu uplasowali się kandydaci Ruchu Patriotyczno-Narodowego (56 lat). Z kolei najmłodsi kandydaci zostali zgło-szeni przez UPR (średnia 31 lat), Młodzi Gwarancją Zmian (średnia 33 lata), Sierpień ’80 (średnia 35 lat) oraz Zjednoczona Lewica (średnia 38 lat). Najmłodsi kandydaci mieli po 18 lat w przypadku trzech komitetów: UPR oraz KWW

21 Ibidem.22 Ibidem.

164

Jacek Wojnicki

Janusza Korwina-Mikke i LPR, natomiast po 19 lat w przypadku: Prawicy Rzeczypospolitej, Sierpnia ’80, Związku Słowiańskiego. Z kolei najstarsi kandy-daci zostali zgłoszeni przez Związek Słowiański (97 lat !!!); UPR (88 lat), KPEiR (84 lata) oraz Prawicę Rzeczypospolitej (81 lat). Najbardziej sfeminizowane były listy zgłoszone przez KW Młodzi Gwarancją Zmian (80% kobiet) oraz KW Polski Kierunek (60% stanowiły kobiety), ale należy zauważyć, iż wspomniane komitety zgłosiły jedynie 5 kandydatów. Duży odsetek kobiet można było także spotkać na listach: Sierpnia ’80 oraz LPR (po 47%), UPR (44%), Związku Słowiańskiego (41%) oraz Samoobrony (38%). Najmniej kobiet natomiast zgłosiły KW Polska Patriotyczna (14%) oraz KW Narodowe Odrodzenie Polski (19%)23.

Zgłoszono łącznie 978 kandydatów. Kandydatem, na którego oddano naj-większą liczbę głosów okazał się Adam Struzik z PSL (wieloletni marszałek woje-wództwa). Głos na niego oddało 85 086 wyborców w okręgu nr 4, co stanowiło 27,97% głosujących w danym okręgu. Drugi znaczący wynik zanotował Jacek Sasin z Prawa i Sprawiedliwości, wojewoda mazowiecki w latach 2006-2007, star-tujący do sejmiku w okręgu nr 7. Zaufaniem obdarzyło go 54 726 wyborców, co stanowiło 16,19% głosujących w okręgu. Próg 30 tysięcy głosów przekroczył jeszcze kandydat PO Paweł Czekalski kandydujący w okręgu nr 7. Głosowało na niego 31 595 wyborców (9,35% głosujących w okręgu). Blisko tego progu uloko-wało się jeszcze dwóch polityków Prawa i Sprawiedliwości (Zbigniew Kuźmiuk24 – 29 433 głosy w okręgu nr 5) oraz Karol Tchórzewski (29 314 głosy w okręgu nr 6). W pierwszym przypadku stanowiło to 11,57% głosów oddanych w tym okręgu, natomiast w drugim – 9,52% głosów25.

Tabela 9.6. Rozmiar nadreprezentacji w wyborach do sejmiku województwa mazowieckiego w 2010 r.

PO PiS PSL SLDPoparcie (%) 28,56 23,85 22,30 14,51Mandaty (%) 33,33 27,45 25,49 13,73

Różnica +4,77 +3,60 +3,19 -0,75Rozmiar nadreprezentacji 0,17 0,15 0,14 -0,05


Komentując wyniki elekcji politycy SLD podkreślali odniesiony sukces, zwiększenie stanu posiadania o cztery mandaty. Deklarowali chęć udziału w sze-rokiej koalicji skupionej wokół PO i PSL, ale nie wykluczali pozostania w ławach opozycji. Najlepszą pozycję przetargową osiągnęli tradycyjnie ludowcy. Jak pod-kreślał szef sztabu PSL Artur Andrysiak: „pukają do nas wszyscy, ale pierwszym natu-

23 Ibidem.24 Ten były polityk PSL (do 2005 roku), odszedł z ugrupowania razem z Januszem Wojciechowskim

po odrzuceniu przez władze stronnictwa koncepcji porozumienia wyborczego „Zgoda” z ugrupowaniami centroprawicowymi. W przeszłości był pierwszym marszałkiem województwa mazowieckiego w latach 1998-2001.

25 http://wybory2010.pkw.gov.pl/.

165


ralnym partnerem jest PO”. Pewnym przegranym, mimo odniesionego sukcesu, są natomiast politycy Platformy. Jak deklarowano: „mieliśmy ochotę przejąć władzę na Mazowszu, ale nie wyszło. Niestety marszałek jest tylko jeden i ma nazwisko Struzik. Niełatwo go zdetronizować”. Jak podkreślał sam zainteresowany „mam tak duży mandat społeczny, że będę aspirował ponownie na to stanowisko. Ale ostateczne decyzje będą podejmowane na szczeblu władz krajowych. Wiemy, jakie są proporcje mandatów. Stanowiska marszałków trzeba uczciwie rozdzielić na wszystkie sejmiki” – tłumaczył Adam Struzik. Negocjacje pomiędzy PO a PSL prowadzili Andrzej Halicki i Adam Struzik. Platforma za cenę poparcia kandydatury polityka PSL na marszałka chciała utrzymać stanowiska dwóch zastępców i przewodniczącego sejmiku26.

W miejsce podsumowania – sytuacja po wyborach w 2010 r.

Analizując wyniki elekcji do sejmiku województwa mazowieckiego w 2010 roku i sprzed czterech lat należy zauważyć, iż największym przegranym okazała się LPR, bowiem po raz pierwszy od 8 lat jej radni nie zasiedli w ławach sejmiku. Lekki spadek popularności (ok. 1 %) zanotował PiS, ale zdołał utrzymać dotychczasowe wpływy w sejmiku (14 mandatów). Listy zgłoszone przez PO zyskały ok. 3,5% nowych wyborców, ale nie przełożyło się to na nowe mandaty (nadal 17). Ludowcy uzyskali 2,8% nowych głosów i zdobyli prawo do obsady kolejnego, trzynastego mandatu. Tymczasem najwięcej nowych radnych (trzy dodatkowe mandaty, a w sumie: siedem w nowej kadencji) wprowadził Sojusz Lewicy Demokratycznej (zysk ok. 2% nowych głosów). Warto podkreślić, iż w poprzedniej elekcji występował on w ramach szerszej koalicji centrolewi-cowej – Lewica i Demokraci.

Tabela 9.7. Indeks rywalizacyjności oraz efektywna liczba partii w wyborach do sejmiku województwa mazowieckiego w latach 1998-2010

1998 2002 2006 2010

Poparcie dla pierwszego komitetu (%) 33,42 (AWS)

21,09 (SLD–UP)

24,98 (PiS)

28,56 (PO)

Poparcie dla drugiej partii (%) 31,24 (SLD)

17,35 (PiS)

24,47 (PO)

23,85 (PiS)

Indeks rywalizacyjności 0,93 0,82 0,98 0,84ELP (poziom sejmiku) 3,07 5,70 3,74 3,70


Pierwsza sesja sejmiku województwa odbyła się w dniu 2 grudnia 2010 roku. Przewodniczącym sejmiku został wybrany przedstawiciel PO Ludwik Rakowski – wicemarszałek i radny poprzedniej kadencji (2006-2010), absol-went prawa UW, radny powiatu warszawskiego w latach 1998-2002, a następnie w zarządzie dzielnicy Wilanów. Pozostałymi członkami prezydium sejmiku zostali wiceprzewodniczący: Bożena Pacholczak (PSL), Katarzyna Piekarska (SLD),

26 Marszałek jest tylko jeden: Struzik, „Rzeczpospolita”, 25 listopada 2010.

166

Jacek Wojnicki

Tomasz Kucharski (PO). Warto zwrócić uwagę, iż największy klub opozycyjny – PiS został pozbawiony przedstawiciela w prezydium sejmiku27.

W sejmiku ukształtowała się koalicja PO i PSL. Kandydatem na mar-szałka został Adam Struzik, marszałek od 2001 roku. Zapowiedział on kontynu-ację dotychczasowej polityki regionalnej. Szczególny nacisk położył na rozwój infrastruktury lotniczej, kolejowej i drogowej oraz kontynuację wydatkowania funduszy europejskich. Do priorytetów pracy zarządu zaliczył również projekt dostępu do szerokopasmowego Internetu. Podstawą działalności będzie polityka zrównoważonego rozwoju, w tym niwelowania różnic dochodowych mazowiec-kich samorządów poprzez wznowienie Samorządowego Instrumentu Wspierania Rozwoju Mazowsza – podkreślił Adam Struzik. Marszałek zaznaczył potrzebę pracy nad gospodarką wodną na terenach rolniczych, mając na uwadze tragiczne skutki powodzi. Zaznaczył także potrzebę kontynuowania procesu przekształ-cania placówek służby zdrowia w spółki prawa handlowego i ich oddłużania. Zapowiedział wsparcie finansowe dla Ochotniczych Straży Pożarnych oraz kon-tynuację zabiegów o modyfikację tzw. „janosikowego” przez władze Mazowsza28.

Adam Struzik zaproponował następujący skład zarządu województwa: wicemarszałkowie to radny Marcin Kierwiński oraz Krzysztof Strzałkowski (obaj z PO), natomiast członkowie zarządu to radna Ewa Orzełowska (PSL) oraz Leszek Ruszczyk (PO). Warto zwrócić uwagę, iż PO mimo odniesionego zwycięstwa zgodziła się oddać stanowisko marszałka w ręce polityka PSL (był to kluczowy warunek zawarcia koalicji PO z PSL) za cenę obsady trzech stanowisk w 5-oso-bowym zarządzie29.

Na pierwszej sesji sejmik przyjął również rezygnację z mandatu radnego Grzegorza Benedykcińskiego, który został wybrany na burmistrza Grodziska Mazowieckiego.

27 J. Michniewicz, I sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 2 grudnia 2010 r., „Kronika Mazowiecka”, nr 12 (94) 2010.

28 Ibidem.29 Ibidem.

Documents

Wybory do sejmiku województwa mazowieckiegopolitologia.uni.wroc.pl/zspa/images/Regiony2010/09 - Gra o regiony... · Wybory samorządowe przeprowadzone jesienią 2010 roku odbywały