1

Wykład 2

ANTYGENY

Wykład 2

ANTYGENY

2

ANTYGENYANTYGENY

1. Wiązanie antygen – przeciwciało

2. Struktura antygenów

3. Przetwarzanie i prezentacja antygenu

4. Cząsteczka MHC: struktura i skład

5. Rozpoznanie antygenu przez limfocyty B i T

3

RODZAJE ANTYGENÓW UCZESTNICZĄCYCH W PATOGENEZIE LUB DOSTĘPNYCH JAKO

CELE TERAPEUTYCZNE

RODZAJE ANTYGENÓW UCZESTNICZĄCYCH W PATOGENEZIE LUB DOSTĘPNYCH JAKO

CELE TERAPEUTYCZNE

• Antygeny drobnoustrojów• Antygeny grupowe krwinek• Alloantygeny transplantacyjne• Alergeny• Autoantygeny• Antygeny nowotworowe• Superantygeny• białka szoku cieplnego

4

ANTYGENY ROZPOZNAWANE PRZEZ LIMFOCYTY B

ANTYGENY ROZPOZNAWANE PRZEZ LIMFOCYTY B

• Antygeny posiadają epitopy które mogą wiązać się z miejscem wiążącym antygen przeciwciał

• Antygeny (hapteny) mogą mieć niemal każdą strukturę chemiczną

• Antygeny natywnych białek są zwykle nieciągłymi fragmentami aminokwasów na powierzchni komórki

• Antygeny jako immunogeny muszą zawierać epitopy nośnikowe dla pobudzenia limfocytów Th

5

GŁÓWNY KOMPLEKS ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (MHC)

• Znajduje się na krótkim ramieniu chromosomu 6• Obejmuje 3 regiony: klasę 1a (loci A,B,C),

klasę Ib (loci E,F,G),klasę II (loci DR,DQ,DP)klasę III (loci genów kodujących C, TNF, HSP)

• Geny klas Ia i II są wysoce polimorficzne w przeciwieństwie do genów klas 1b i III,

• Polimorfizm oznacza obecność licznych alleli, tzn. genów kodujących różne antygeny MHC, znajdujących się w tym samym locus

6

ANTYGENY GŁÓWNEGO KOMPLEKSU ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (MHC)

• Są to antygeny powierzchniowe, obecne na wszystkich komórkach (klasa 1a) i na komórkach układu immunologicznego (kom. prezentujące antygen-APC, limfocyty B, aktywow. limfocytyT,

monocyty/makrofagi)• Są celem w reakcji odrzutu• Są dziedziczone od obu rodziców w haplotypach• Ich ekspresja na komórkach jest ko-dominująca

7

PRZETWARZANIE I PREZENTACJA ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY I

PRZETWARZANIE I PREZENTACJA ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY I

• Peptydy prezentowane na większości typów komórek są pochodzenia endogennego,

• Peptydy prezentowane przez profesjonalne APC mogą być pobierane drogą endocytozy,

• Peptydy są trawione w proteasomach potem przenoszone do siateczki endoplazmatycznej z udziałem transportera (TAP),

• Peptydy są wiązane dwoma końcami z rowkiem wiążącym antygen

• Antygeny prezentowane przez MHC I są rozpoznawane przez limfocyty T-CD8+.

8

PRZETWARZANIE I PREZENTACJA ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY II

PRZETWARZANIE I PREZENTACJA ANTYGENU Z UDZIAŁEM MHC KLASY II

• cząsteczki MHC II są obecne głównie na profesjonalnych APC (kom. dendrytycznych, makrofagach i limfocytach B),

• Peptydy prezentowane przez profesjonalne APC pochodzą głównie z endocytozy z udziałem receptora,

• Peptydy prezentowane przez MHC II mogą wystawać po obydwu stronach rowka wiążącego antygen,

• Antygeny prezentowane przez MHC II są rozpoznawane przez limfocyty T-CD4+

9

CECHY WIĄZANIA PEPTYDU Z CZĄSTECZKĄ MHC

• Wiele różnych peptydów może wiązać się z tą samą cząsteczką MHC

• Cząsteczka MHC prezentuje związany peptyd stosunkowo długo (dni)

• Tylko cząsteczki MHC prezentujące peptydy wykazują ekspresję dla kontaktu z limfocytami T

• Cząsteczki MHC wiążą tylko peptydy a nie inne substancje chemiczne

10

WŁAŚCIWOŚCI SUPERANTYGENÓWWŁAŚCIWOŚCI SUPERANTYGENÓW

• Są prezentowane i rozpoznawane bez wstępnego przetwarzania,

• Łączą się z TCR i MHC w innym miejscu niż rowek wiążący antygen,

• Rozpoznanie antygenu przez TCR bez restrykcji MHC

• Stymulują zarówno limfocyty CD4 jak i CD8 drogą zależną od MHC II

• Stymulują limfocyty T głównie za pośrednictwem łańcucha V-TCR

11

SUPERANTYGENY SĄ CZYNNIKAMI ETIOLOGICZNYMI / PATOGENNYMI W:SUPERANTYGENY SĄ CZYNNIKAMI

ETIOLOGICZNYMI / PATOGENNYMI W:

• Gronkowcowych zatruciach pokarmowych• Zespole gronkowcowego wstrząsu toksycznego• Zespół gronkowcowego złuszczania skóry

(Staphylococcal scalded skin syndrome)• Zespole paciorkowcowego wstrząsu

toksycznego• Wysypce w szkarlatynie• Chorobie Kawasaki (prawdopodobne), • Łuszczycy liściastej (prawdopodobne).

12

BIAŁKA SZOKU CIEPLNEGO (STRESU CIEPLNEGO)

BIAŁKA SZOKU CIEPLNEGO (STRESU CIEPLNEGO)

• Obecne we wszystkich prokariotycznych i eukariotycznych komórkach,

• Są istotne w procesie syntezy, składania i trasportu innych cząsteczek,

• Komórki znajdujące się w stresie wykazują podwyższoną ekspresję tych białek,

• Ich sekwencja aminokwasowa jest bardzo stała, tak więc bakteryjne białka szoku cieplnego są podobne do ludzkich

• Paradoksalnie wydają się być antygenami docelowymi („TARGET ANTIGENS”) w odpowiedzi obronnej organizmu przed wieloma infekcjami

13

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ