WYKŁAD 2

PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE

UZALEŻNIEŃ

PODSTAWOWE POJĘCIA

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

NADUŻYWANIENADUŻYWANIE

Definicja WHO- przyjmowanie (samostosowanie) danego leku lub środka, niezgodnie z jego ustalonym przeznaczeniem leczniczym lub socjalnym

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

UZALEŻNIENIE LEKOWE UZALEŻNIENIE LEKOWE

złożona choroba ośrodkowego układu nerwowego (OUN)

charakteryzuje się natrętnym, niekiedy niekontrolowanym dążeniem do użycia leku (craving), jego poszukiwaniem i dążeniem do zdobycia za wszelką cenę oraz używaniem mimo oczywistych poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia

może być chorobą chroniczną, z nawrotami występującymi nawet po długich okresach abstynencji

uzależnienia mieszane (uzależnienia od dwóch lub więcej substancji

NAŁÓGNAŁÓG

stan powodujący przymus zażywania substancjiwywołującej uzależnienie psychiczne i fizyczne

stałe zwiększania dawki

szkodliwy wpływ na osobę i jej otoczenie

mechanizm powstania nałogu – wpływ substancji psychostymulującej na organizm, doprowadzający do konieczności zażywanie związku lub leku w: • oczekiwaniu na przyjemne działanie • celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań gdy go brak

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

PRZYZWYCZAJENIE (NAWYK)PRZYZWYCZAJENIE (NAWYK)

stan powodujący pragnienie, ale nie przymus zażywania danej substancji

ograniczona tendencja do zwiększania dawki

ograniczona zależność fizyczna i psychiczna

brak objawów abstynencji

wpływa tylko na jednostkę, nie na społeczeństwo

PODSTAWOWE POJĘCIA PODSTAWOWE POJĘCIA

SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE (PSYCHOAKTYWNE)SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE (PSYCHOAKTYWNE)

substancje chemiczne, które działając na organizmczłowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz zafałszowują odbiór rzeczywistości

mogą przyczynić się do powstania uzależnienia

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza tu:alkohol, pochodne opium, przetwory konopi indyjskich,substancje uspokajające i nasenne, kokainę i inne substancje pobudzające, substancje halucynogenne, tytoń oraz lotne rozpuszczalniki

kontrola leków, substancji przewożonych przez granice

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

NARKOTYKINARKOTYKI

potoczne określenie substancji wpływających na świadomość

nie ma jednoznacznej definicji

najczęstsza definicja (choć to spore uogólnienie):

• substancje, które powodują uzależnienie fizyczne• wszystkie substancje psychotropowe, aktualnie nielegalne (tzw. "policyjna definicja narkotyku")• substancje przyjmowane przez niektóre grupy społeczne w celu czasowej zmiany nastroju, nieakceptowane powszechnie w społeczeństwie

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

HALUCYNOGENYHALUCYNOGENY

grupa substancji psychoaktywnych wywołujących halucynacje

halucynogeny nie wywołują zależności fizycznej, ale wzrost tolerancji

do najpopularniejszych w Polsce halucynogenów należą grzyby z gatunku Psilocybe semilanceata(łysiczka lancetowata)

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

OMAMY (HALUCYNACJE)OMAMY (HALUCYNACJE)

patologiczne zjawiska zmysłowe występujące mimo braku bodźców zewnętrznych powstające po zażyciu narkotyku lub halucynogenu często połączone z objawami depersonifikacji, lękiem i niepokojem, zmianą nastroju, błogostanem

wyróżniamy omamy (w zakresie każdego zmysłu): • słuchowe• wzrokowe • czuciowe• smakowe • węchowe

RODZAJE HALUCYNACJIRODZAJE HALUCYNACJI• słuchowe - mogą być wyraźne i niewyraźne (nieokreślone dźwięki, trzaski, stuki, głosy, wyraźne rozmowy)

• wzrokowe - mogą być proste (błyski, cienie) i złożone (przedmioty, zwierzęta, osoby, grupy osób), realne lub dziwaczne (bajki czy opowieści science-fiction)

• czuciowe - zewnętrzne (swędzenie, kłucie, pieczenie), wewnętrzne (szarpanie, rozciąganie, ściskanie), kinestatyczne (unoszenie się czy spadanie)

• smakowe - np. odczuwanie smaku rzekomej trucizny

• węchowe - najczęściej towarzyszą innym omamom, przykre (spalenizna, gaz) lub przyjemne (kadzidła)

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

TOKSYKOMANIA (TOKSYKOMANIA (1974 r. Komitet Ekspertów WHO1974 r. Komitet Ekspertów WHO))

nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie środków o szkodliwym działaniu na organizm

mogą prowadzić do powstania nałogu lub nawyku

8 podstawowych typów toksykomanii (podział ze względu na wystąpienie lub nie zależności psychicznej, fizycznej, tolerancji oraz zespołu abstynencyjnego)

TYPY TOKSYKOMANIITYPY TOKSYKOMANII

1. Typ morfinowy2. Typ barbiturowo-alkoholowy3. Typ kokainowy4. Typ cannabis (alkaloidy konopi)5. Typ amfetaminowy6. Typ khat (katyna pochodna efedryny)7. Typ sublimacji halucynogennej8. Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna)

PODSTAWOWE POJĘCIAPODSTAWOWE POJĘCIA

ABSTYNENCJAABSTYNENCJA

dobrowolne wyrzeczenie się (łac. abstinentia – wstrzemięźliwość, powściągliwość, powstrzymywanie się od czegoś)

do najczęściej spotykanych motywów abstynencji należą: • stan zdrowia, • uzależnienie od alkoholu, • charakter wykonywanej pracy,• przyjęcie określonych norm czy zasad • motywacja związana z dbałością o interes narodowy • sytuacja ekonomiczna

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

UZALEŻNIENIA - PLAGA KRAJÓW UZALEŻNIENIA - PLAGA KRAJÓW ROZWINIĘTYCH - USAROZWINIĘTYCH - USA

- legalne substancje uzależniające – nikotyna i alkohol

- papierosy w USA • nałogowi palacze 62 mln• tytoń bezdymny 6,8 mln• zgony 500 tys.

- alkohol w USA• alkoholicy i nadużywający 18,4 mln• zgony (marskość wątroby, wypadki drogowe) 111 tys.

PODZIAŁ NARKOTYKÓW PODZIAŁ NARKOTYKÓW

KLASYCZNE PODNOŚNIKI DOŁOWNIKI HALUCYNO-

GENY

INNE

Kokaina

Heroina

Marihuana

Metamfetamina

Metylofenidat

Metkatinon

MDMA

Efedryna

Kwas γ-hydroksy-

masłowy (GHB)

Ketamina

Metakwalon

Flunitrazepam

Klonazepam

Fencyklidyna

(PCP)

Lizergamid (LSD)

Psylobina

Meskalina

Anaboliki

Rozpusz-

czalniki

NARKOTYKI KLASYCZNENARKOTYKI KLASYCZNE

KOKAINAKOKAINA

- stanowi największy problem (duże miasta)

- spożycie spada (1985 – 5,7 mln; 1996 – 1,75 mln w USA)

- główni użytkownicy to starsi mieszkańcy śródmieść, palący krak (crack)

- nastolatkowie palący blunty – papierosy z kokainą i marihuaną

NARKOTYKI KLASYCZNENARKOTYKI KLASYCZNE

HEROINAHEROINA

- zwiększa się spożycie (1996 – 216 tys.)

- podawana dożylnie, palona, wdychana (mniej niebezpieczne ze względu na zakażenie AIDS)

- agresywny marketing heroiny

NARKOTYKI KLASYCZNENARKOTYKI KLASYCZNE

MARIHUANAMARIHUANA

- ok. 72 mln Amerykanów powyżej 12 lat miało z nią kontakt

- aktywnych palaczy jest 18,7 mln i ilość ta rośnie

- kombinowanie marihuany z innymi narkotykami- marihuana z kokainą (crack) w bluntach (3750s, diablitos, primos, oolies czy woolies)- blunty zanurzone w fencyklidynie (PCP) to happy sticks (wicky sticks, illies, love boat, wet lub tical)

PODNOŚNIKI (STYMULANTY)PODNOŚNIKI (STYMULANTY)

- METAMFETAMINA – zastrzyki, wąchana, palona (chasing the dragon) i brana doustnie- AMFETAMINA – mniej popularna- METYLOFENIDAT – lek Ritalin, ADHD- METKATINON – podobny budową i efektami do kokainy- METYLENODIOKSYMETAMFETAMINA (MDMA) – popularna Extasy, zaliczana do „leków klubowych”- EFEDRYNA – sklepy ze zdrową żywnością

PODNOŚNIKI (STYMULANTY)PODNOŚNIKI (STYMULANTY)

Tabletki metamfetaminowei amfetaminowe

Różne stymulanty

DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”

- związki zmniejszające aktywność, uspakajające, downers- używane jako „leki klubowe”, rape dates, okradanie pasażerów w pociągach

- leki z grupy benzodiazepinbenzodiazepin – FLUNITRAZEPAM, KLONAZEPAM

- kwas kwas γγ-hydroksymasłowy (GHB)-hydroksymasłowy (GHB) – wywołuje euforię, anabolik

- KETAMINA – szybki narkotyk i halucynogen, Special K, czasem mieszana z alkoholem i GHB – Special K-lude, ponieważ działaniem przypomina METAKWALON (Quaalude)

DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE”

DownersMetakwalon (Quaalude)

GHB

Ketamina

Flunitrazepam

DOŁOWNIKI, „LEKI KLUBOWE” ORAZ DOŁOWNIKI, „LEKI KLUBOWE” ORAZ HALUCYNOGENYHALUCYNOGENY

- dietyloamid kwasu lizergowego (LSD)dietyloamid kwasu lizergowego (LSD) – najpotężniejszy halucynogen- zsyntetyzowany w 1938 r. przez Alberta Hoffmana, który odkrył również jego działanie - wywołane potężne halucynacje mogą niespodziewanie powrócić w długim czasie po pierwszym zażyciu (flashback)- związek nie wywołuje uzależnienia- jest jednak bardzo niebezpieczny

DIETYLOAMID KWASU LIZERGOWEGO DIETYLOAMID KWASU LIZERGOWEGO

HALUCYNOGENYHALUCYNOGENY

- FENCYKLIDYNA (PCP)FENCYKLIDYNA (PCP) – działanie podobne do ketaminy- zsyntetyzowana również jako lek do znieczulenia ogólnego- halucynogen o silnych właściwościach uzależniających- wywołuje zachowania poszukiwawcze

wrappes

HALUCYNOGENYHALUCYNOGENY

MESKALINAMESKALINAPSYLOCYBINAPSYLOCYBINA

NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTYNARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY

- ważna i niebezpieczna choć mało doceniania grupa substancji uzależniających- stosowane głównie przez eksperymentujące dzieci i młodzież - rozpuszczalniki na bazie benzenu, toluenu i innych rozpuszczalniki na bazie benzenu, toluenu i innych węglowodorów aromatycznych węglowodorów aromatycznych ((używane w gospodarstwach domowych jako środki czystości oraz rozpuszczalniki do farb, mazaki)- benzyna oraz gazy (propan – zapalniczki, butan – kuchenki)- niebezpieczne ze wzg na: skutki bezpośrednie – uduszenie, zahamowanie pracy serca odległe – trwałe neuropatie, uszkodzenia wątroby

NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTYNARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY

- azotany alifatyczneazotany alifatyczne – azotyn amylu, azotyn butylu, azotyn cykloheksylowy- większość z nich jest dostępna na receptę lub zakazana- wprowadzone przez środowiska gejowskie- leki używane do narkozy wziewnejleki używane do narkozy wziewnej – eter, chloroform oraz halotan

STERYDYSTERYDY

- sterydy anabolicznesterydy anaboliczne, pochodne testosteronu- stosowane doustnie – oksymetolon, oksandronol, metandrostenolon, stanazolol- domięśniowo – nandrolon, baldenon, cypropionian testosteronu- można je kupić w sklepach ze zdrową żywnością- podnoszą agresywność i pobudliwość, powodują euforię, zwiększają energię, podniecenie seksualne, gwałtowne zmiany nastroju, rozpraszanie się, kłopoty z pamięcią i orientacją