Upload
lamduong
View
247
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
cogito, ergo sumcogito, ergo sum
René Descartes
psychologia poznawczapsychologia poznawcza
badanie wszystkiego co składa się na pojęcie „umysł”brak ogólnej „koncepcji człowieka”koncentracja na procesach pośredniczących
• percepcja• myślenie• rozwiązywanie problemów• procesy językowe• pamięć
myślenie zachowanie
czczłłowiekowiekistota poszukująca, objaśniająca
i przetwarzająca bodźce
wrawraŜŜeniaenia
sensoryczny obraz rzeczywistosensoryczny obraz rzeczywistośścici
system zmyssystem zmysłłóóww
Zmysł BodziecNarząd zmysłu
Receptor WraŜenie
Wzrok Fale świetlne Oko Czopki i pręciki siatkówki
Kolory, wzorce, faktury
Słuch Fale dźwiękowe
Ucho Komórki w łosowe błony bębenkowej
Szumy, tony
WraŜenia skórne
Kontakt zewnętrzny
Skóra Końcówki nerwów w skórze (ciałka Rufiniego, płytki Merkerla, ciałka Paciniego)
Dotyk, ból, ciepło, zimno
system zmyssystem zmysłłóóww
Zmysł BodziecNarząd zmysłu
Receptor WraŜenie
Węch Substancje lotne
Nos Komórki w łosowe nabłonka węchowego
Zapachy
Smak Substancje rozpuszczalne
Język Kubki smakowe języka
Smaki (słodki, kwaśny, gorzki, słony)
Równowaga Siły mechaniczne i grawitacyjne
Ucho wewnętrzne
Komórki w łosowe kanałów półkolistych i przedsionka
Ruch w przestrzenii siła ciąŜenia
RzeczRzecząą zmyszmysłłóów jest oglw jest ogląądadaćć, , rzeczrzecząą intelektu myintelektu myśślelećć
Immanuel KantImmanuel Kant
wyznaczanie progu absolutnegowyznaczanie progu absolutnego
teoria detekcji sygnateoria detekcji sygnałłóóww
pprawo Weberarawo Webera
ledwo dostrzegalna rledwo dostrzegalna róóŜŜnica nica -- LDRLDR
określa się ją podając bodziec standardowy i ustalając, o ile silniejszy musi być inny bodziec, aby byłspostrzegany jako „ledwie dostrzegalnie róŜny” w 75% przypadków;potrzebny do tego przyrost bodźca (LDR) stanowi zawsze tę samą częśćwielkości pierwotnego bodźca
widzenie widzenie barwbarw
Tablice Ishihary Tablice Ishihary test test śślepoty barwlepoty barw
koordynacja oka i rkoordynacja oka i ręękiki
R. W. Sperry, The Harvey Lectures, seria 62. Copyright©1968 by Academic Press with permission from Elsvier
spostrzeganiespostrzeganie
to, czego doświadcza podmiot percypujący
zadanie percepcjizadanie percepcji
nadanie sensu wraŜeniom
wykroczenie poza stymulacjwykroczenie poza stymulacjęęsensorycznsensorycznąą w celu odkrycia w celu odkrycia
przedmiotprzedmiotóów istniejw istniejąących cych w otaczajw otaczająącym nas cym nas śświeciewiecie
etapy procesu spostrzeganiaetapy procesu spostrzegania
odbiór wraŜeń,
percepcja,
identyfikacja (rozpoznawanie)
odbiodbióór wrar wra ŜŜeeńń
energia fizycznaenergia fizycznaaktywnoaktywnośćśćnerwowa nerwowa
komkomóórek kory rek kory mmóózgowejzgowej
percepcjapercepcja
procesy mózgowe organizują wraŜenia w spójne obrazypowstają całościowe, rozpoznawalne wzorce i formy• ocena wielkości, kształtu, ruchu, odległości
• synteza percepcyjna
identyfikacja i rozpoznanieidentyfikacja i rozpoznanie
przypisanie znaczenia spostrzeŜeniompowstaje uświadamiane spostrzeŜenie przedmiotowe� przypisywanie obiektom nazwy
� podejmowanie decyzji czym przedmiot jest
� do czego przedmiot słuŜy
bodziec dystalny i proksymalnybodziec dystalny i proksymalny
bodziec dystalny i proksymalnybodziec dystalny i proksymalny
to, co spostrzegamy –bodziec dystalny – rzeczywisty obiekt
z otoczenia
bodziec, z którego wydobywamy tęinformacj ę – bodziec proksymalny–obraz na siatkówce
celem celem spostrzegania jest spostrzegania jest uzyskanie trafnego, uzyskanie trafnego,
stabilnego stabilnego obrazu obrazu śświatawiata, , co pozwala we wco pozwala we włłaaśściwy ciwy
spossposóób b kierowakierowaććzachowaniemzachowaniem
zzłłudzeniaudzeniazłudzenie optyczne to obraz,
jaki powstaje w naszym mózgu na skutek interpretacji odbieranych
przez organy wzroku zjawisk
zzłłudzenie Ebbinghausaudzenie Ebbinghausa–– ktkt óóre z centralnych kre z centralnych kóółł jest wijest więększe?ksze?
zzłłudzenie Mudzenie Müüllerallera--LyeraLyera–– ktkt óóra z linii poziomych jest dra z linii poziomych jest dłłuuŜŜszasza
zzłłudzenie Zoellneraudzenie Zoellnera–– czy linie pionowe sczy linie pionowe sąą rr óównolegwnoległłe?e?
uwagauwaga
mechanizm redukcji mechanizm redukcji
nadmiaru informacjinadmiaru informacji
fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagi
odruch orientacyjny
mechanizm indukcji ujemnej
aktywność układu siatkowatego
fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagiodruch orientacyjnyodruch orientacyjny
skierowanie receptorów na źródło stymulacji
towarzyszy temu aktywność motoryczna ułatwiaj ąca odbieranie bodźców
– wzrost wraŜliwości wszystkich receptorów
– wzrost poziomu aktywacji organizmu
– związany z pobieraniem nowych informacji – wygasa po kilku wystąpieniach bodźca
fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagimechanizm indukcji ujemnejmechanizm indukcji ujemnej
pobudzenie pojawia się w pewnej okolicy kory mózgowejwywołuje hamowanie w okolicach sąsiednich
dzięki indukcji ujemnej pobudzenie w korze mózgowej ma charakter zogniskowany, a nie rozlany
fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagiaktywnoaktywnośćść ukukłładu siatkowategoadu siatkowatego
zbudowany z sieci włókien nerwowych oplatających okolice podkorową
zawiera włókna pobudzające i hamujące, róŜnego typu
włókna zdąŜają do pół asocjacyjnych kory i do sensorycznych pól pierwotnych
część wstępująca –okolice wzgórza:
uwraŜliwia ośrodki na odbiór specyficznych bodźców
uwaga a uwaga a śświadomowiadomośćść
pole uwagi jest szersze od pola pole uwagi jest szersze od pola śświadomowiadomośścici
świadomość introspektywna –zdajemy sobie sprawę z własnych procesów psychicznych
świadomość percepcyjna– zdajemy sobie sprawę z tego co się dzieje w otoczeniu (w tym: we własnym ciele)
stopnie natstopnie natęŜęŜenia uwagienia uwagi
skupiona intensywnie– na niewielkiej liczbie bodźców – towarzyszy jej wyostrzona świadomość
ekstensywna– rozproszona – osłabienie świadomości
procesy poduwagowe– przedświadoma obróbka bodźców bardo krótko eksponowanych
czynnoczynnośści a ci a śświadomowiadomośćść
automatyczne– są sterowane przez
struktury „lokalne” – w niewielkim
stopniu lub wcale nie angaŜują uwagi
i pamięci
kontrolowane – są sterowane
z zaangaŜowaniem całego systemu
poznawczego
funkcje uwagifunkcje uwagiselektywność – zdolność do wyboru jednego bodźca kosztem innych
czujność – zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się ściśle określonego bodźca (sygnału) i ignorowanie pozostałych (szumu)
przeszukiwanie– aktywne, systematyczne badanie pola percepcyjnego, w celu wykrycia obiektów spełniających załoŜone kryterium
kontrola czynności jednoczesnych– podziałzasobów uwagi i pamięci na kilka równolegle wykonywanych czynności
procesy organizujprocesy organizująące percepcjce percepcjęę
podział na regiony
figura i tło
zamykanie
zasady grupowania percepcyjnego
ramy odniesienia
podziapodziałł na regionyna regiony
ustalenie powiązań pomiędzy punktami odbieranymi przez poszczególne receptory siatkówki
• barwa i faktura• wyznaczanie granic pomiędzy regionami
figura i tfigura i t łłoo
zamykaniezamykanie
zjawisko zjawisko grupowaniagrupowania
ramy ramy odniesieniaodniesienia
pamipamięćęć
model systemu pamimodel systemu pamięęciowegociowego
rejestr sensoryczny rejestr sensoryczny –– VSTMVSTM
bardzo krbardzo króótkotkozapis sensoryczny– ikoniczna, echoiczna bez kategoryzacji (wszystko co jest spostrzegane)nie mamy bezpośredniego wgląduwystępuje równieŜ gdy nie ma koncentracji2 –3 sek.
pamipamięćęć operacyjna operacyjna –– STMSTMuwaga – wyodrębnienie
kodowanie – przyporządkowanie temu co podlega rejestracji znaków danego systemu werbalne, obrazowe – identyfikowanie, nazywanie
aktywna część systemu -świadome przetwarzanie informacji
to co tu nie trafi – bezpowrotnie zapomniane
7+/- 2
30 sek. – im dłuŜej tym lepiej zorganizowana
i przypomniana
przetwarzanie w pamiprzetwarzanie w pamięęci ci krkr óótkotrwatkotrwa łłejej
porcjowaniepowtarzanie
pamipamięćęć ddłługotrwaugotrwałła a –– LTMLTMnieograniczony czas przechowywania –starzenie się, dysfunkcjezapominanie, niemoŜność zlokalizowaniawejście przez pamięć operacyjnąkonieczna elaboracja – obróbka –sklasyfikowanie, zorganizowanie, powiązanie łącznie z obecnymi danymi
informacje z STM i LTM informacje z STM i LTM kontrolujkontroluj ąą zachowaniezachowanie
kodowanie w pamikodowanie w pamięęci ci ddłługotrwaugotrwałłejej
organizacja według znaczeniamnemonikaspecyficzność kodowania
przyczyny zapominaniaprzyczyny zapominania
zanikanie;
interferencja;nieskuteczne wydobywanie;motywowane zapominanie
ssąądzenie dzenie ii
podejmowanie podejmowanie decyzjidecyzji
ssąądzenie i podejmowanie decyzjidzenie i podejmowanie decyzji
odnajdowanie sensu w świecieuporczywość fałszywych przekonańźródła irracjonalno ści
zniekształcenia poznawcze psychologia podejmowania decyzji
Herbert A. SimonHerbert A. Simon, USA, USA(1916 (1916 -- 2001)2001)
Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1978 r.
badania procesów podejmowania decyzji wewnątrz organizacji gospodarczych
teoria wyboruteoria wyboruoparta na tezie o tzw. ograniczonej racjonalnoograniczonej racjonalnośścicipodmiot działający – człowiek, firma, organizacja –nie jest w stanie poznać wszystkich alternatyw zachowań istotnych dla podjęcia decyzji, rozpatrzyćskutków kaŜdego z wyborów oraz sprecyzowaćwyboru ze zbioru alternatywzachodzi konieczność podejmowania suboptymalnych decyzjisuboptymalnych decyzji, spełniających warunek dostatecznościkoncepcje ograniczonej racjonalności i suboptymalnych decyzji Simon wykorzystałw budowie modeli symulacyjnychwyjawyjaśśnianiałł zjawisko racjonalnozjawisko racjonalnośści czci człłowiekaowieka