Wykonywanie remontów oraz rozbiórki murowanych ... · strop kątowniki nakrętka rzymska cięgno ... o średnicy 12–14 mm (rysunek 3.4 a). Kotwy wsuwa się w otwory wykonane mniej

REFO

RMA

2012

Mirosława Popek

Wykonywanie remontów oraz rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych

Kwalifikacja B . 18.4

MURARZ-TYNKARZ TECHNIK BUDOWNICTWA

Podręcznik do nauki zawodu

Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowa-nia i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do nauczania w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: dr Moniki Szymańskiej, mgr inż. Janiny Guryńskiej, mgr inż. Małgorzaty Karbowiak.Typ szkoły: technikum, zasadnicza szkoła zawodowaZawód: technik budownictwa, murarz-tynkarzKwalifikacja: B.18. Wykonywanie robót murarskich i tynkarskichCzęść kwalifikacji: 4. Wykonywanie remontów oraz rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych

Rok dopuszczenia: 2014

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.Warszawa 2014

Wydanie I

ISBN 978-83-02-14666-4

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Tomasz Kompanowski (redaktor cyklu), Maria Siarkiewicz (redaktor merytoryczny)Konsultacje: Renata Solonek, Robert RyszelRedakcja językowa: Elżbieta Filipczuk, Jolanta KucharskaRedakcja techniczna: Elżbieta WalczakOpracowanie graficzne: Dominik KrajewskiIlustrator: Jacek ChlebickiProjekt okładki: Anna RżyskoSkład i łamanie: Shift_Enter

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel.: 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.plDruk i oprawa: DROGOWIEC-PL Sp. z o.o., Kielce

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

SPIS TREŚCI

1. Trwałość budynków

1.1. Określenie trwałości elementów budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1.2. Rodzaje uszkodzeń budowli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.2.1. Czynniki obniżające trwałość budowli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2.2. Uszkodzenia elementów budowli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2. Organizacja robót remontowych i rozbiórkowych

2.1. Podstawowe pojęcia związane z eksploatacją, remontem i rozbiórką budynku . . . . . . . . . 18 2.2. Badania konstrukcji budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.3. Dokumentacja remontu lub rozbiórki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3. Wykonywanie wzmocnień i napraw elementów budynku

3.1. Wzmacnianie i naprawa fundamentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283.1.1. Wzmacnianie fundamentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283.1.2. Osuszanie ścian, fundamentów i piwnic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

3.2. Naprawa elementów murowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.2.1. Naprawa i wzmacnianie murów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383.2.2. Zbrojenie ścian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423.2.3. Wzmocnienia murowanych pilastrów i fi larów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443.2.4. Wzmacnianie i naprawa stropów ceramicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463.2.5. Wzmacnianie i przemurowania nadproża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.2.6. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpożarowa

podczas robót remontowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 3.3. Materiały i sprzęt stosowane podczas murowych robót remontowych i rozbiórkowych . . 51

3.3.1. Materiały stosowane podczas murowych robót remontowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513.3.2. Maszyny i urządzenia stosowane podczas robót remontowych i rozbiórkowych . . . 52

3.4. Szczegółowa specyfi kacja techniczna wykonania i odbioru robót . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

4. Rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych

4.1. Pozwolenie na rozbiórkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 4.2. Prowadzenie prac rozbiórkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

5. Obmiar i przedmiar robót

5.1. Zasady rozliczania robót remontowych i rozbiórkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745.1.1. Zasady przedmiarowania robót remontowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745.1.2. Zasady przedmiarowania robót rozbiórkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

5.2. Wykonanie przedmiaru i obmiaru robót na podstawie dokumentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Załączniki

Załącznik 1. Katalog Nakładów Rzeczowych – remont segmentów mieszkalnych . . . . . . . . . . . . 86Załącznik 2. Wzór dziennika budowy – rozbiórki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . 101

3

3 Wykonywanie wzmocnień i napraw elementów budynku

▪ Wzmacnianie i naprawa fundamentów ▪ Naprawa elementów murowanych ▪ Materiały i sprzęt stosowany w murowych robotach remontowych i rozbiórkowych

3.1.1. Wzmacnianie fundamentówKonstrukcja budynku wymaga wzmocnienia, jeżeli:– ma być dostosowana do zwiększającego się obciążenia użytkowego;– wystąpią uszkodzenia mechaniczne;– przebudowa lub modernizacja może spowodować zmianę schematu statycznego ele-

mentu;– zachodzi konieczność ograniczenia ugięć;– wykryto błędy projektowe lub wykonawcze;– w bezpośrednim sąsiedztwie będzie wznoszony nowy obiekt;– wystąpiło obniżenie nośności gruntu.

Pojawienie się rys i pęknięć na ścianach, filarach i słupach zwykle świadczy o uszkodze-niu fundamentów. Wybór metody naprawy i wzmocnienia zawsze poprzedza się badania-mi warunków gruntowo-wodnych.

Jeżeli prace będą miały na celu wymianę lub wzmacnianie fundamentu, to należy od-ciążyć elementy budynku lub cały budynek, by uniknąć powstawania dalszych uszkodzeń w wyżej położonych częściach budynku.

Odciążenie fundamentu można uzyskać przez stemplowanie stropów lub wmurowanie stalowych belek w dolną część ściany nad uszkodzoną ławą fundamentową. Belki można zakotwić w ścianie w bruździe. Aby wypełnić przestrzenie poza belką, wykuwa się nad nią dodatkowe bruzdy i wypełnia je rzadką zaprawą cementową. Wolne przestrzenie między ścianą a górną półką belki wypełnia się gęstą zaprawą cementową. Belki można również połączyć płaskownikami przyspawanymi co 2,0–3,0 m do ich górnych półek. Sposoby od-ciążania fundamentów przedstawiono na rysunku 3.1.

Naprawianie fundamentów może polegać na:– wzmocnieniu;– wymianie osłabionych części;– podmurowaniu;– powiększeniu wymiarów;– wzmocnieniu gruntu pod fundamentem;– dodatkowym oparciu na gruncie nośnym, np. za pomocą pali.

Podczas wzmacniania fundamentów należy uwzględnić rodzaj konstrukcji fundamen-tu, stopień jego zniszczenia oraz powód wzmocnienia.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jaki sposób wzmocnić fundamenty; ■ jak osuszyć fundamenty.

Wzmacnianie i naprawa fundamentów3.1

28 3. WYKONYWANIE WZMOCNIEŃ I NAPR AW ELEMENTÓW BUDYNKU

strop

kątowniki

nakrętka rzymska

cięgno

zastrzał

kliny

kliny

łącznik

dźwigary

dwuteowespaw

podkład z belek

drewnianych

belka

zastrzał

belka

podwalina z drewna

podwalina

podwalina z drewna

krzyżulce

słup z drewna

słup z drewna

rygiel z drewna

zaprawa

cementowa

Rys. 3.1. Sposoby odciążania fundamentu: a) przez podstemplowanie stropów i zastrzałów po obu stronach ściany, b) przez obustronne wmurowanie belek stalowych, c) za pomocą jednostronnych zewnętrznych zastrzałów

Jeżeli uszkodzenia fundamentów są nieznaczne, to najczęściej wystarczy:– odkopać fundamenty;– wymyć ściany fundamentowe wodą i szczotkami drucianymi lub metodą piaskowania;– wypełnić ewentualne szczeliny i pęknięcia (żywicą epoksydową lub mieszanką cemen-

towo-żywiczną);– uzupełnić ubytki powierzchni, np. przez natryskiwanie pod ciśnieniem zaprawy ce-

mentowej (torkretowanie);– wykonać izolację przeciwwilgociową.

W innych przypadkach naprawę należy rozpocząć od odciążenia fundamentu.Naprawę uszkodzeń powierzchniowych (bez naruszenia struktury wewnętrznej mate-

riału, z którego została wykonana ława) wykonuje się przez torkretowanie mocną zaprawą cementową fundamentu oczyszczonego za pomocą piaskowania.

Zwykle naprawa ław murowanych polega na przemurowaniu zniszczonych fragmen-tów, uzupełnieniu ubytków zaprawy lub cementowaniu muru na całej długości. Jeżeli fundament jest na tyle zniszczony, że uszkodzenia osłabiają ławę, to trzeba go rozebrać i wykonać nowy.

a)

b)c)

293.1 . WZMACNIANIE I NAPR AWA FUNDAMENTÓW

Prace budowlane można prowadzić odcinkami długości 1,0–1,2 m, a odległość między jednocześnie wykonywanymi odcinkami nie może być mniejsza niż wysokość ściany fun-damentowej. Nowy fundament muruje się z cegły pełnej klasy 15 na zaprawie z cementu portlandzkiego. W trakcie murowania poszczególnych odcinków ławy należy pozostawić strzępia ułatwiające wykonanie połączenia z następnym odcinkiem. Strzępia przed połą-czeniem muszą być oczyszczone z resztek zaprawy i zmyte mlekiem cementowym.

Powiększenie fundamentu powoduje możliwość przeniesienia zwiększonego obciąże-nia. Zwiększenie powierzchni podstawy fundamentu wykonuje się przez dobudowanie do istniejącego fundamentu nowych elementów. Sposób poszerzenia fundamentu zależy od zastosowanego materiału. Dobudowywane elementy są zwykle wykonywane z żelbetu. Należy tak zaprojektować i wykonać powiększenie, aby nastąpiło zespolenie nowych i ist-niejących części fundamentu, pozwalające na przenoszenie obciążeń równomiernie przez cały nowy przekrój. Na rysunku 3.3 pokazano przykłady poszerzania ław fundamentowych murowanych.

Rys. 3.3. Przykład poszerzania ław fundamentowych murowanych z cegły przez: a) obmurowanie z dwóch stron z odsadzkami, b) obmurowanie bez odsadzek, c) wykonanie ławy żelbetowej

a) b) c)

Rys. 3.2. Przykłady uszkodzeń fundamentów: a) uszkodzony róg fundamentu, b) rysa w betonie komórkowym, c) umieszczenie belki stalowej do podtrzymania konstrukcji budynku podczas na-prawy poważnych uszkodzeń fundamentu

a)

b)

c)


Powiększenie fundamentu należy rozpocząć od odkopania ławy, zabezpieczenia wyko-pu od zewnętrznej strony i oczyszczenia powierzchni ławy. Najkorzystniejsze ze względów statycznych jest poszerzenie ławy z obu stron.

Powiększenie fundamentów murowanych z kamienia należy rozpocząć od usunięcia słabszych części. Dopiero po nim można nadbudować fundament zgodnie z projektem. Lepszą współpracę obu części można uzyskać, gdy założy się kotwy z prętów stalowych o średnicy 12–14 mm (rysunek 3.4 a). Kotwy wsuwa się w otwory wykonane mniej więcej co 50 cm i wypełnione gęstoplastyczną zaprawą cementową. Gdy zaprawa zwiąże, kotwy zagina się i układa na nich wzdłuż ławy pręty stalowe. Następnie wykonuje się deskowanie ławy i się ją betonuje.

Inną metodą poszerzania ławy fundamentowej jest osadzenie dźwigarów stalowych, które odciążą starą część ławy (rysunek 3.4 b).

Rys. 3.4. Poszerzanie ław fundamentowych z kamienia przez obetonowanie: a) z kotwami, b) z do-datkowymi dźwigarami odciążającymi

Jeżeli ze względu na rodzaj gruntu (mała nośność, nawodnienie) zastosowanie nad-budowy fundamentu lub wybudowanie nowego jest niewykonalne, to można dodatkowo oprzeć fundament na gruncie nośnym dzięki zastosowaniu pali. Pale mogą być wciskane za pomocą prasy hydraulicznej bezpośrednio pod fundament lub obok niego. Na rysun-ku 3.5 pokazano wzmocnienie fundamentu przez oparcie na palach.

Rys. 3.5. Przykłady wzmocnienia fundamentu przez oparcie na palach 1 – pal wiercony, 2 – belka poprzeczna, 3 – belka podłużna, 4 – belki stalowe, 5 – prefabrykat, 6 – pal rurowy

a) b)


Poszerzanie ceglanej ławy fundamentowej przy częściowym usunięciu starego muru ściany wymaga dużego jej odciążenia. Dłu-gość rozbieranych odcinków nie powinna przekraczać 1,0 m. Stary odcinek łączy się z nowym dzięki zastosowaniu takiej zasady, jak w przypadku ławy kamiennej.

Jeżeli zmienią się stosunki wodne w grun-cie, może dojść do znacznego osłabienia gruntu, skutkującego koniecznością pogłę-bienia fundamentu. Zwykle wtedy rozbiera się istniejący fundament i wykonuje nowy, posadowiony głębiej. Roboty prowadzi się odcinkami o długości około 1,2 m. Wykop zabezpiecza się deskowaniem, a fundamen-ty odciąża. Kolejność wykonywania prac jest wówczas następująca:– obok ławy wykonuje się wykop na głębo-

kość posadowienia nowego fundamentu i zabezpiecza go deskowaniem;

– ławę całkowicie się odciąża;– bok i spód istniejącego fundamentu

oczyszcza się, a zniszczone fragmenty rozbiera;

– pod istniejącą ławą na nowej głębokości wykonuje się postument z betonu, na którym podmurowuje się odcinkami nową ławę; należy przy tym pamiętać o pozostawianiu strzępi ułatwiających łączenie poszczególnych odcinków, co zostało przedstawione na rysunku 3.7;

– szczelinę pomiędzy starym a nowym murem zapełnia się gęstą zaprawą cementową;– po stwardnieniu zaprawy odcinek reperowany obsypuje się gruntem i zagęszcza,– po wykonaniu podbicia i obsypaniu odcinka fundamentu przystępuje się do wykonywa-

nia kolejnych odcinków (aż do podbicia całej ławy).

Rys. 3.7. Kolejność prac podczas pogłębiania fundamentu

Aby zapobiec dalszym odkształceniom elementów konstrukcyjnych budynku, można również zastosować iniekcje z użyciem spoiwa. W zależności od rodzaju gruntu używa się: zaczynu cementowego, spoiwa cementowo-iłowego, spoiw chemicznych (szkło wodne, roztwór kwasu krzemianowego) lub żywic organicznych. Iniekcje polegają na wprowadze-niu w grunt rur i wtłaczaniu nimi zaprawy. Po nasyceniu gruntu zaprawą rury podciąga się do góry i ponownie wtłacza zaprawę pod ciśnieniem.

I II III IV

Rys. 3.6. Wiertnica do budowania pali funda-mentowych


3.1.2. Osuszanie ścian, fundamentów i piwnicZawilgocenie ścian może być spowodowane ich bezpośrednią stycznością z wodą lub pod-ciąganiem kapilarnym wody znajdującej się w gruncie (rys. 3.8). Najważniejsze podczas osuszania budynku jest zlikwidowanie źródła zawilgocenia. Dopiero gdy się to zrobi, moż-na się zająć usunięciem wilgoci z materiału.

Rys. 3.8. Przykłady zawilgocenia: a) ściany i sufi tu, b) ściany przy ościeżnicy okiennej, c) na podwie-szanym sufi cie, d) na otynkowanej ścianie

Prawidłowe wykonanie izolacji poziomych i pionowych pozwala na wyeliminowanie niekorzystnego wpływu wody na mury. Do błędów najczęściej popełnianych podczas wy-konywania izolacji zalicza się:– niewłaściwy dobór materiału wodochronnego;– nieprawidłowe wykonanie powłoki przeciwwilgociowej;– niewłaściwe połączenie ze sobą izolacji pionowej i poziomej podposadzkowej;– brak uszczelnienia dylatacji i przejść przewodów doprowadzających media.

Jeżeli przyczyną zawilgocenia jest podniesienie się poziomu wód gruntowych, to naj-korzystniejszym rozwiązaniem jest wykonanie systemu odwadniającego. Buduje się go z rur perforowanych z tworzywa sztucznego. Rury opasają budynek od zewnątrz (drenaż opaskowy) lub biegną pod domem (drenaż wewnętrzny). Rury układa się ze spadkiem, umożliwiającym odprowadzenie wody do studzienek zbiorczych. Drenaż podpodłogowy należy prowadzić powyżej posadowienia fundamentów, tak aby nie naruszyć statyki bu-dynku. Dreny trzeba obsypać warstwą filtracyjną z piasku i żwiru. Na rysunku 3.9 pokaza-no drenaż opaskowy i drenaż ułożony na podłodze w piwnicy.

a) b)

c) d)


Rys. 3.9. Drenaż: a) opaskowy, b) na podłodze piwnicy

Podciąganie kapilarne powoduje zniszczenie ścian i zmniejszenie ich wytrzymałości. Jednocześnie obniża izolacyjność termiczną muru. Wewnątrz domu mogą się pojawić wy-kwity solne, które są pożywką dla grzybów i pleśni. Woda podciągana kapilarnie powoduje zawilgocenie ściany do 0,5–1,0 m powyżej poziomu gruntu. W murach ceglanych podcią-ganie kapilarne może sięgać nawet do 2,5 m.

Zawilgoceniu można zapobiegać dzięki zastosowaniu:– metody mechanicznej polegającej na przerwaniu ciągłości drogi podciągania kapilarne-

go przez umieszczenie w murze płaskiej przegrody z wodoszczelnej i odpornej na koro-zję blachy lub z tworzywa sztucznego;

– iniekcji polegającej na wciskaniu pod ciśnieniem substancji hydrofobowej wypełniają-cej szczeliny w murze i kapilary w materiale;

– iniekcji grawitacyjnej wykonywanej gęstymi preparatami, które powoli wnikają w kapi-lary muru na głębokość do 8 cm.

Ułożenie izolacji pionowej w razie jej uszkodzenia nie jest trudne. Wystarczy odkopać fundament, oczyścić i osuszyć ściany fundamentu, a następnie położyć nową powłokę izolacyjną z materiału dostosowanego do wysokości wody gruntowej.

Dużo trudniejsze jest wykonanie izolacji poziomej. Osuszanie fundamentu najlepiej wykonywać gorącym powietrzem o temperaturze 50–250°C, uzyskiwanym z nagrzewnic (elektrycznych, gazowych, olejowych – rys. 3.10).

Wykonanie nowej izolacji poziomej, tzw. przepony, polega na wykuciu warstwy cegieł lub przecięciu ściany piłą łańcuchową. Prace prowadzi się na odcinkach o długości maksy-malnej 1 m i grubości muru 0,6 m. W szczelinę wsuwa się dwie warstwy papy asfaltowej samoprzylepnej, płyty z poliestru grubości 1,2 mm lub z polietylenu grubości 2 mm. Płyty układa się na zakład tak, aby wystawały z muru na grubość tynku. W wyciętą przestrzeń można włożyć kliny plastikowe o wytrzymałości na obciążenia 500 kg/cm². Pomiędzy kli-nami na brzegu muru umieszcza się rurki, przez które w wolną przestrzeń wtłacza się płynną, twardniejącą bezskurczowo zaprawę. Przestrzeń tę również domurowuje się ce-głami. Na rysunku 3.11 pokazano odcinek izolacji poziomej w istniejącym murze.

Izolację poziomą można również wykonać przez wciskanie w spoinę nierdzewnej fali-stej blachy stalowej o dużej zawartości chromu lub blachy fałdowej. Blachę wprowadza się prostopadle do lica muru za pomocą młotów udarowych lub pras. Jeżeli mur jest gruby, blachę można wprowadzić z dwóch stron. Fragmenty blachy wystające poza lico muru należy obciąć.

a) b)


Rys. 3.10. Nagrzewnice: a) elektryczna, b) gazowa, c) olejowa

wymienione warstwy cegieł izolacja nowo założona

Rys. 3.11. Odcinek izolacji poziomej w istniejącym murze w utworzonej bruździe

Dobre rezultaty uzyskuje się podczas wykonywania izolacji poziomej przez podmuro-wanie ławy, co przedstawiono na rysunku 3.12. Ławę odkopuje się i odcinkami długości około 1 m układa się trzy warstwy papy na podmurówce z minimum dwóch warstw ce-gły. Po ułożeniu papy przestrzeń pomiędzy spodem starego fundamentu a papą wypełnia się warstwą cegieł, układanych na zaprawie cementowej. Papę zawija się na podmurów-kę (rys. 3.12).

a)

b) c)


izolacja pionowa

stara izolacja

nowa izolacja

poziomapodmurowanie

ławy

Rys. 3.12. Pozioma izolacja ściany wykonana na podmurówce

Metody mechaniczne wyróżniają się dużą skutecznością i trwałością. Ich wadą jest konieczność ingerencji w strukturę muru. W wyniku ich zastosowania może również dochodzić do osiadania muru nad wykonaną izolacją. Udarowe wciskanie blach i pod-cinanie murów może być stosowane tylko wtedy, gdy mury są jednorodne i mają równą spoinę poziomą.

Metody chemiczne polegają na wtłoczeniu substancji uszczelniających w otwory na-wiercone w murze. Średnica i rozstaw otworów zależą od stanu muru i zastosowanej me-tody. Otwory powinny przechodzić przez co najmniej dwie spoiny o grubości mniejszej niż 5–10 cm od grubości muru. W przypadku iniekcji ciśnieniowych substancje mogą być wtłaczane w otwory nawiercone poziomo, a w przypadku iniekcji grawitacyjnych – pod kątem. Iniekcje wykonuje się na zakład z obu stron ściany, jeżeli mur jest gruby, a także w narożach.

Metody chemiczne można stosować również do odtworzenia izolacji pionowej (kur-tynowej). Ścianę przewierca się od wnętrza budynku poziomo, wykonując otwory co 30–50 cm. Otwór położony najniżej powinien być nachylony pod kątem 20–30° w dół. Przez otwory tłoczy się na zewnątrz substancję uszczelniającą. Substancja wypływa otwo-rami na zewnątrz ściany i ją uszczelnia. Na rysunku 3.13 pokazano układ szczelin w iniek-cji poziomej i pionowej.

Po wykonaniu iniekcji mur należy odsłonić. W tym celu trzeba usunąć powłoki hamują-ce wysychanie oraz miejsca zasolone. Po wyschnięciu na mur trzeba nałożyć renowacyjną powłokę tynkarską lub warstwę zaprawy hydrofobowej.

Iniekcje można stosować w murach częściowo osuszonych i w murach mokrych. Pro-blemem podczas ich stosowania jest odpowiedni dobór środka i metody iniekcji. Działanie to musi być poprzedzone badaniami dotyczącymi stanu murów oraz właściwości materia-łu, z którego są wykonane.

Podczas wysychania zawilgoconych murów na ścianach pojawiają się wykwity solne. Najczęściej są to chlorki, siarczki, siarczany, a czasami wykwity wapienne. Najwięcej wody dostaje się do muru na styku zaprawy i cegły. Stosowanie plastyfikatorów polepsza urabial-ność zaprawy, ale jednocześnie osłabia jej przyczepność. Pośrednio możemy zmniejszyć liczbę wykwitów solnych w murze dzięki dodaniu do zaprawy wapna hydratyzowanego.

Trwałe usunięcie wilgoci z muru i zmniejszenie jego kapilarności można uzyskać dzię-ki metodzie elektroosmozy. Polega ona na umieszczeniu w ścianie elektrod: dodatnich


Rys. 3.13. Schemat wykonania otworów do iniekcji: a) poziomej, b) pionowej

a) b)

w dolnej części i ujemnych – w górnej. Elektrody podłącza się do prądu stałego o niewiel-kim napięciu. Przepływ prądu powoduje przemieszczenie się wilgoci ku dołowi, skąd w postaci wody jest ona usuwana na zewnątrz muru.

Powszechnie stosowaną metodą naprawy murów zawilgoconych i zasolonych jest sto-sowanie tynków renowacyjnych. Tynki renowacyjne są odporne na działanie soli, a ich po-rowatość jest większa niż tynków zwykłych. Tynki renowacyjne szybko wysychają i maga-zynują w swoim wnętrzu kryształki soli. Woda zasolona jest więc przejmowana przez tynk na głębokości kilku milimetrów. Najkorzystniej jest stosować system tynków renowacyj-nych produkowany przez jednego wytwórcę. Składa się on z:– obrzutki o zwiększonej zdolności przechwytywania soli;– warstwy podkładowej;– warstwy renowacyjnej wierzchniej;– powłoki malarskiej do wykończenia tynku cienkowarstwowego.

Grubość tynku renowacyjnego nie powinna przekraczać 20 mm. Przerwy między nakła-daniem kolejnych warstw tynku powinny wynosić jeden dzień na każdy milimetr grubości wykonanej warstwy.

Podłoże pod tynki musi być odpowiednio przygotowane. Należy usunąć stary tynk na wysokość do 1 m ponad poziom wykwitów solnych i innych zniszczeń. Zaprawę ze spoin trzeba usunąć na głębokość około 2 cm. Dopiero na tak przygotowanym podłożu można kłaść tynk renowacyjny.

PYTANIA I POLECENIA

1. W jaki sposób naprawia się zawilgocone mury?2. W jakim celu stosuje się drenaż?3. Jak można osuszyć fundament?


3.2.1. Naprawa i wzmacnianie murówUszkodzenia ścian, nadproży, filarów, sklepień murowanych najczęściej są spowodowane:– wadami materiału;– zawilgoceniem;– błędami wykonawstwa;– wpływami termicznymi;– innymi oddziaływaniami.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jak naprawić i wzmocnić mur; ■ jak zbroić ścianę; ■ jak wzmocnić i przemurować nadproże.

Naprawa elementów murowanych3.2

Przyczynę zmian można określić dzięki obserwacji kształtu rys i pęknięć oraz miejsca, w którym one powstają. Należy zbadać stan użytych materiałów, układ, grubość i wypełnie-nie spoin oraz stan zaprawy zastosowanej do murowania.

Po usunięciu tynku należy przeprowadzić badania. Po ich zakończeniu sporządza się opis zawierający rozmieszczenie oraz przebieg rys i pęknięć, ich szerokość i kształt oraz zmiany zachodzące w czasie obserwacji. Na rysunku 3.14 pokazano przykłady zarysowania konstrukcji murowych.

Rys. 3.14. Przykłady zarysowania konstrukcji murowych: a) ścian, b) fi lara, c) nadproża, d) sklepienia

a)

b)

d)c)


Przed przystąpieniem do naprawy należy usunąć przyczyny powstawania odkształceń i odciążyć ścianę. Przykłady odciążeń ściany pokazano na rysunku 3.15.

Naprawa uszkodzeń polega zwykle na:– wymianie fragmentów lub przemurowaniu ściany;– wypełnieniu rys i pęknięć;– zwiększeniu przekroju poprzecznego;– powiązaniu elementów budynku prętami, kotwami, ściągami.

Roboty remontowe konstrukcji murowanych obejmują:– pogłębienie i wymianę fundamentów oraz izolacji poziomych z papy;– uzupełnienie oraz naprawę ścian i stropów ceramicznych;– przemurowanie kominów wolno stojących na poddaszu i ponad dachem;– wykonanie i sprawdzenie przewodów kominowych;– uzupełnienie murów ogniowych i kolankowych;– przesklepienie i przemurowanie otworów ościeżnicowych;– uzupełnienie słupków pod legary, gzymsów i spadków podokiennych;– uzupełnienie i naprawę ścian z kamienia;

Rys. 3.15. Stemplowanie: a) odciąża-jące naprawianą ścianę, b) odciążają-ce wymianę ściany lub naprawę stro-pu, c) odciążające nadproże przez podstemplowanie belki stropowej

c)

nasyp

wyboczenie

parcieziemi

belkagórna

stężeniez desek

podwalina

kołek

strop

podkład z belek

dźwignik

oparcie stemplaoparcie stempla

klin

zastrzałbelka

a)

b)

c)

393.2. NAPR AWA ELEMENTÓW MUROWANYCH

– osadzenie ościeżnic okiennych i drzwiowych, krat, podokienników, stopni i balustrad schodowych oraz drobnych elementów metalowych;

– wykucie otworów, wnęk i strzępi w ścianach;– wykucie bruzd i gniazd, skucie występów i nierówności ścian;– rozebranie płyt i sklepień ceramicznych.

Rys. 3.16. Roboty remontowe ścian

Niewielkie pęknięcia o szerokości do 4 mm przemywa się wodą i wypełnia zaprawą cementową lub cementowo-wapienną. Zwykle pęknięcie poszerza się do 20 mm i pogłę-bia do 30–40 mm oraz nadaje się mu kształt odwróconego trapezu. Jeżeli rysy są cienkie, można je wypełnić zaczynem cementowym metodą iniekcji (rys. 3.17 a).

W przypadku pęknięć głębokich lub przechodzących przez całą grubość ściany dodatko-wo wzmacnia się iniekcję przez zastosowanie klamry (rys. 3.17 b). Podczas wykonywania iniekcji żywicą epoksydową należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta. Przed iniekcją trzeba usunąć tynk z powierzchni ścian wzdłuż rysy na szerokość 25 cm, powierzchnię zmyć wodą i osuszyć. Następnie z obu stron rysy umieścić rurki iniekcyjne. Jeżeli szcze-liny są drożne, należy w nie wprowadzić żywicę, usunąć rurki do iniekcji, a powierzchnię ściany ponownie otynkować.

zaprawa cementowa

tynkbruzda

bruzda klamra

pęknięcie

pęknięcie

Rys. 3.17. Naprawy niewielkich pęknięć murów: a) wypełnienie zaprawą, b) iniekcja ze wzmocnie-niem klamrami

a) b)


Rys. 3.18. Pęknięcia w konstrukcjach murowych wymagające naprawy: a) pęknięcia cegieł i ubytki w spoinach, b) pęknięcia i ubytki cegieł

Jeżeli zachodzi konieczność przemurowa-nia uszkodzonej ściany, ścianę należy odcią-żyć i rozbierać odcinkami nie większymi niż 1,2 m. Rozbiórkę ściany rozpoczyna się po usunięciu tynku po obu jej stronach wzdłuż pęknięcia. Prace wykonuje się na wysokości 4–5 warstw cegły i głębokości nie mniejszej niż ½ cegły. Po rozebraniu ściany należy oczyścić powierzchnię z uszkodzonej zapra-wy, zmyć wodą i zamurować elementami, z których ściana jest wymurowana. Murowa-nie trzeba przeprowadzić zgodnie z zasadami wiązania. Należy przy tym pamiętać o pozo-stawieniu strzępi w co czwartej warstwie.

Odciążenie ściany można rozebrać dopiero po całkowitym związaniu zaprawy. Jeżeli mur ma grubość półtorej cegły lub większą, a pęk-nięcie przechodzi przez jego całą grubość, wymianę wykonuje się najpierw po jednej, a później po drugiej stronie muru. Na rysun-ku 3.19 pokazano przemurowanie częściowe i wymianę odcinka muru.

Rys. 3.20. Przykłady uszkodzeń muru: a) pojedyncze pęknięcia muru, b) wielopłaszczyznowe pęk-nięcia lica muru

a) b)

nowe cegły

nowe cegły

Rys. 3.19. Usuwanie uszkodzeń i wzmacnia-nie muru przez: a) przemurowanie częścio-we, b) wymianę odcinka muru

a)

b)

a) b)


3.2.2. Zbrojenie ścianW razie występowania dużych spękań mur należy dodatkowo wzmocnić. Jego nośność zwiększa się przez wykuwanie bruzd i zbrojenie ich belkami stalowymi lub żelbetowymi, a następnie zalewanie bruzd betonem (rys. 3.21 a).

Inną metodą zwiększającą nośność ściany jest zabetonowanie prętów stalowych w bruz-dach wykonanych prostopadle do pęknięć. Średnica prętów nie powinna być większa niż grubość spoiny (rys. 3.21). Przed przystąpieniem do zbrojenia wszystkie rysy i spękania należy wypełnić przez zastosowanie iniekcji zaprawą cementową. Z obu stron ściany usu-wa się tynk, ścianę zmywa się wodą, a spoiny wypełnia mocną zaprawą, w którą wciska się pręty stalowe (rys. 3.21 b).

belka stalowa

nowe

cegły

pręty

stalowe

siatka

tynkarska

Rabitza

Rys. 3.21. Wzmacnianie murów silnie spękanych: a) przez zabetonowanie belki stalowej, b) przez zabetonowanie prętami stalowymi

Stalowe elementy wzmacniające zastępuje się często prętami z polimerów zbrojonych włóknem szklanym lub węglowym albo wzmacnianymi taśmami i laminatami. Jest to ko-rzystniejsze ze względu na korozję, jakiej może ulegać zbrojenie ze stali.

Naprawę pękniętych murów można wykonać również metodą złączy podatnych. Sto-suje się ją w budynkach narażonych na oddziaływanie dynamiczne. Metoda polega na wypełnieniu pęknięć sprężysto-plastyczną masą polimerową o dużej wytrzymałości i od-kształcalności.

Przy dużych uszkodzeniach można wymienić fragment muru. Należy wówczas pod-stemplować strop tak, aby odciążyć mur, a następnie wymurować jego odcinek na nowo.

W przypadku nierównomiernego osiadania budynku może nastąpić pękanie ścian oraz ich odchylenie od pionu. Do wzmocnienia takich murów należy zastosować kotwie z prę-tów stalowych, belek lub cięgien sprężających.

Kotwie rozmieszcza się pod stropami przy ścianach poprzecznych, w których zosta-ną zamocowane (rys. 3.22 a). Zmniejszenie odchylenia od pionu uzyskuje się dzięki roz-mieszczeniu kotwi pod stropami na wszystkich kondygnacjach, tak aby na jedną kotew przypadało około 20 m² powierzchni ściany. Naprawę uszkodzonych odcinków ścian i wy-pełnienie pęknięć wykonuje się po założeniu wszystkich kotwi. Kotwie należy zabezpie-czyć przed korozją i odpowiednio naciągnąć.

Wzmocnienie ścian uzyskuje się też dzięki zastosowaniu sprężenia ścian poziomy-mi cięgnami lub prętami montowanymi pod stropami na zewnętrznej stronie muru (rys. 3.22 b). Pozwala to na zamknięcie rys i pęknięć oraz ustabilizowanie ściany.

a) b)


część uszkodzona budynku

śruba

ściągająca

kątownik

oporowy

pręty

(cięgna)

Rys. 3.22. Przykłady wzmacniania murów metodami: a) kotwienia, b) sprężania

Rys. 3.23. Kotwie w kształcie: a) fl euronu, b) kotwicy, c) pręta, d) liter

a) b)

a) b)

c) d)


3.2.3. Wzmocnienia murowanych pilastrów i f ilarówFilary i pilastry można wzmocnić przez:– wymienienie uszkodzonych cegieł;– zastosowanie obejmy z zaprawy zbrojonej prętami stalowymi;– zastosowanie obejmy żelbetowej;– zastosowanie obejmy stalowej.

Filary międzyokienne można wzmocnić dzięki obudowaniu ich powierzchni kształ-townikami stalowymi, które ze względów estetycznych powinno się umieścić w bruzdach w filarze.

Konstrukcję wzmacniającą wykonuje się z czterech kątowników (rys. 3.24), które umieszcza się w narożach filara i przewiązuje przyspawanymi płaskownikami. Pod kon-strukcją wzmacniającą wykuwa się bruzdy. Następnie czyści się bruzdy, nawilża je wodą, pokrywa gęstą zaprawą cementową oraz ustawia kątowniki i płaskowniki. Elementy sta-nowiące konstrukcję zbrojącą filar pokrywa się siatką, wykonuje narzut z zaprawy cemen-towej i tynkuje. Jeżeli filar ma szerokość większą niż 1,0 m, to przeciwległe płaskowniki łączy się śrubami.

kątownik kątownik

kątownikkątownik

płaskownik

płaskownikpłaskownik

płaskownik

śruba

stężająca

Rys. 3.24. Wzmocnienie fi lara obudową z kątowników

Wymianę uszkodzonych cegieł wykonuje się tak jak w ścianie murowanej. Należy pa-miętać, że można ją stosować wtedy, kiedy na filar działają niewielkie obciążenia.

Wykonanie obejmy z zaprawy zbrojonej prętami rozpoczyna się od odkucia tynku po obu stronach pęknięcia na szerokości około 50 cm. Następnie przy zastosowaniu iniekcji wypełnia się zaprawą cementową rysy i spękania po obu stronach ściany. Zaprawę usuwa się ze spoin na głębokość 2–3 cm, a następnie wypełnia się je zaprawą cementową, w którą wciska się pręty stalowe o średnicy 8–12 mm i rozstawie do 0,4 m. Po wciśnięciu prętów zaprawę w spoinach uzupełnia się, a powierzchnię naprawioną tynkuje (rysunek 3.25 a).

Wykonanie obejmy żelbetowej przebiega podobnie jak wykonanie obejmy ze zbrojonej zaprawy. Przed przystąpieniem do jej założenia należy zapełnić rysy i pęknięcia zaprawą ce-mentową. Następnie drucianymi szczotkami usuwa się tynk i na tak przygotowanym pod-łożu wykonuje zbrojenie obudowy filaru. Można do tego zadania użyć siatki zgrzewanej

a)

b)


z prętów lub siatki cięto-ciągnionej. Aby wykonać łączenie zbrojenia, należy wywiercić w filarze otwory, przemyć je i wypełnić zaprawą cementową; zaprawę wprowadza się me-todą iniekcji i dopiero wtedy wsuwa się pręty łącznikowe tak, aby wystawały z obu stron lica na mniej więcej 50 mm. Po stwardnieniu zaprawy pręty zagina się pod kątem prostym i zawiesza na nich siatkę zbrojeniową (rysunek 3.25 b).

Wykonanie obejmy stalowej (gorsetu) polega na połączeniu kątowników przewiązka-mi z płaskowników. Rozstaw kątowników nie może być większy niż 0,5 m lub większy od mniejszego wymiaru filara. Obejmy zabezpiecza się narzutem cementowym na siatce Rabitza (rys. 3.26), a w celu zapewnienia lepszej współpracy statycznej między obejmę i powierzchnię muru wbija się stalowe kliny (rysunek 3.25 c).

Rys. 3.25. Wzmacnianie murowanych fi larów obejmami: a) z zaprawy zbrojonej prętami, b) żelbe-tową, c) stalową

Rys. 3.26. Siatka Rabitza

a) b) c)


3.2.4. Wzmacnianie i naprawa stropów ceramicznychW czasie eksploatacji budynku może zajść potrzeba jego przebudowy, związana np. ze zmianą jego przeznaczenia, rozbudową lub pożarem. Oprócz ścian i filarów należy wzmoc-nić również stropy.

Można wykonać wzmocnienie:– bierne polegające na zwiększeniu przekroju poprzecznego;– czynne polegające na zmianie schematu statycznego elementu.

Stropy gęstożebrowe składają się ze zbrojenia w postaci belek i wypełnienia z cegieł lub pustaków.

Wzmacnianie stropu wymaga jego podparcia, oczyszczenia powierzchni starych części stropu oraz ich nawilżenia przed betonowaniem. Powinno się uwzględnić również skut-ki kurczenia się nowego betonu. Nowy beton należy zrobić z cementu portlandzkiego i żwiru. Mieszankę gęstoplastyczną należy zagęścić przez wibrowanie, a rzadszą nanosić z wykorzystaniem techniki torkretowania.

Jeżeli chcemy wzmocnić strop Kleina, to do półek stalowych belek dwuteowych moż-na przyspawać płaskowniki. Wymiary płaskowników muszą być obliczone ze względu na wielkość przenoszonych obciążeń. Jeżeli da się zwiększyć grubość stropu, można na gór-nej części belek położyć dodatkową warstwę betonu.

o

d

s p

z nd

s

n

p

p

k

s

Rys. 3.27. Wzmacnianie belek stropu Kleina: a) przez nadbudowanie belki, b) przez dospawanie ceownika i obetonowanie

a)

b)


Gdy nośność stropu ma się znacznie zwiększyć, do górnych półek belek można dospa-wać ceownik i całość obetonować. W celu zapewnienia współpracy belki z nadbetonem do jej górnych półek należy przyspawać strzemiona.

Nośność płyty ceglanej stropu Kleina można zwiększyć poprzez nadbetonowanie płyty warstwą grubości minimum 3 cm, wykonaną z betonu z kruszywa drobnoziarnistego. Na rysunku 3.27 pokazano omówione metody wzmacniania stropu Kleina.

Stropy, w których wypełnienie stanowią pustaki (np. strop Akermana), mogą zostać uszkodzone w wyniku długotrwałej eksploatacji. Uszkodzenia można naprawić płytami gazobetonowymi lub materiałem, który niewiele zwiększy ciężar stropu. Po zamocowaniu ścian na płytę nakłada się siatkę, wykonuje narzut zaprawą cementową i tynkuje napra-wioną powierzchnię.

Jeżeli dolne części żeber zostały uszkodzone, należy dodać nowe pręty, które łączy się ze starym zbrojeniem przez ich dospawanie. Po oczyszczeniu spodniej części stropu nakłada się na niego siatkę i narzuca beton za pomocą torkretowania.

Na rysunku 3.28 na przykładzie stropu Akermana pokazano sposoby wzmacniania gór-nej i dolnej części płyty.

a)

b)pustak Akermana

pręt istniejący

pręt nowy

pręt łączącytynk torkretowany

siatka stalowa

nadbeton pustak uszkodzony

płyta uzupełniająca

wiórowo-cementowa

uzupełnienie

tynku

tynk

istniejący

Rys. 3.28. Wzmacnianie stropu Akermana: a) uszkodzenie pustaków, b) uszkodzenie żeber

3.2.5. Wzmacnianie i przemurowania nadprożaPrzed przystąpieniem do naprawy nadproża należy je odciążyć dzięki zastosowaniu stem-pli. Następnie wszystkie rysy i spękania wypełnia się za pomocą iniekcji. Dopiero po wy-konaniu tych czynności można dobrać odpowiednią metodę naprawy.

Odciążanie nadproża polega na przeniesieniu obciążenia na ścianę poza nadprożem. Wykonuje się to za pomocą belek stalowych lub żelbetowych (rys. 3.29). W ścianie nad nadprożem wykuwa się bruzdę, w której umieszcza się belkę. Belki układa się najpierw

a)

b)


po jednej stronie ściany, a później po drugiej. Między podporami w wykutej bruździe umieszcza się warstwę materiału elastycznego, który zapewnia pełne odciążenie nadpro-ża. W miejscach podparcia belki układa się zaprawę cementową. Po stwardnieniu zaprawy belki osiatkowuje się i tynkuje. Wszystkie te czynności powtarza się także po drugiej stro-nie ściany. W taki sam sposób wykonuje się odciążenie belkami żelbetowymi.

Rys. 3.29. Odciążenie nadproża: a) belka stalowa, b) belka żelbetowa

Wzmacnianie nadproża kształtownikami stalowymi wykonuje się wówczas, gdy trzeba wzmocnić nośność nadproża lub gdy jego zniszczenie jest znaczne. Zwykle stosuje się kątowniki równoramienne. Kolejność prac jest następująca:– z naroży usuwa się tynk;– ze spoin wsporczych usuwa się zaprawę (na głębokość półki kątownika);– na bocznych powierzchniach nadproża wycina się bruzdy;– bruzdy się czyści, a spoiny wypełnia zaprawą cementową;– w spoiny wciska się kątownik;– przestrzenie między nadprożem a kątownikiem wypełnia się gęstą zaprawą cemen-

tową;– po stwardnieniu zaprawy do półki kątownika pod nadprożem spawa się płaskowniki;– przestrzeń między nadprożem a płaskownikiem wypełnia się zaprawą;– belki się osiatkowuje, a nadproże tynkuje.

Przemurowanie nadproża jest konieczne w razie występowania spękań i rys naruszają-cych strukturę materiału, z którego wykonano nadproże.

Przemurowanie bez wzmacniania nadproża polega na rozebraniu starego nadproża i wymurowaniu nowego. Należy podstemplować połowę nadproża, rozebrać jego drugą połowę i wymurować ją. Po stwardnieniu zaprawy stempluje się część nowo wymurowa-ną, rozbiera drugą część nadproża i ją muruje.

Jeżeli konieczne jest jednoczesne wzmocnienie nadproża, może być ono wykonane bel-kami prefabrykowanymi typu L, kształtownikami stalowymi o przekroju teowym lub płytą żelbetową.

Podczas wzmacniania nadproża belkami L nadproże się rozbiera, a powierzchnie wspor-cze oczyszcza z resztek gruzu i zaprawy oraz dokładnie moczy. Następnie układa się za-prawę cementową, na niej układa się belki, przestrzeń między nimi zapełnia się betonem i muruje nadproże. Po związaniu zaprawy nadproże się tynkuje.

Wzmacnianie nadproża kształtownikami stalowymi wykonuje się dzięki zastosowaniu teowników lub kątowników. Pracę rozpoczyna się od wykonania deskowania i podstem-plowania nadproża. Następnie nadproże rozbiera się, czyści, a powierzchnie i deskowanie moczy. Na deskowaniu układa się warstwę 2,0 cm gęstej zaprawy cementowej, na niej siatkę i kątowniki. Kątowniki muszą być ułożone w spoinach między cegłami, z których będzie murowane nadproże. Ostatnim etapem prac jest otynkowanie nadproża.

a) b)


Wzmocnienie nadproża płytą żelbetową wymaga zastosowania deskowania, na którym układa się zbrojenie i je betonuje. Grubość płyty żelbetowej powinna wynosić 5–6 cm. Po związaniu i stwardnieniu betonu oraz przemurowaniu nadproża należy rozebrać de-skowanie i otynkować nadproże.

Metody wzmacniania nadproża z ich przemurowaniem pokazano na rysunku 3.30.

Rys. 3.30. Przemurowanie nadproża wraz ze wzmocnieniem go: a) belkami L, b) kształtownikami stalowymi, c) płytą żelbetową

3.2.6. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona przeciwpożarowa podczas robót remontowych

Prowadzenie prac remontowych wymaga zachowania zasad bezpieczeństwa obowiązują-cych podczas prowadzenia prac budowlanych.

Pracownicy powinni być wyposażeni w ubrania ochronne i sprzęt ochrony osobistej (ka-ski, okulary, rękawice i maski ochronne), dobrany do rodzaju wykonywanej przez nich pracy.

Jeśli prace remontowe są prowadzone poniżej poziomu terenu, należy schodzić do wy-kopu i wychodzić z niego po drabinach.

Podmurowanie fundamentów pod istniejącymi budynkami może się odbywać pod bez-pośrednim nadzorem technicznym zgodnie z wytycznymi szczegółowymi projektu tech-nicznego.

Ściany wykopu muszą być zabezpieczone, a stanowisko pracy murarza pracującego między skarpą wykopu a wznoszoną ścianą fundamentu powinno mieć szerokość mini-mum 0,7 m.

Zabronione jest podkopywanie ścian wykopu.

a)

b)

c)


Podczas prowadzenia prac powyżej poziomu terenu nie wolno podmurowywać ścian, gdy się na nich stoi.

Zabronione jest chodzenie po świeżo przemurowanych ścianach lub stropach cegla-nych.

Otwory w ścianach zewnętrznych, których dolna krawędź znajduje się poniżej 0,8 m od poziomu stropu, należy zabezpieczyć poręczami ochronnymi oraz deskami umieszczo-nymi na wysokości 1,1 m.

Nie wolno wychylać się poza lico konstrukcji bez zabezpieczenia.Podczas prac remontowych na wysokości należy stosować zabezpieczenia, np. pasy, lin-

ki, szelki.Należy zapewnić stabilność rusztowań.

Uwaga! Nie wolno używać uszkodzonych narzędzi i sprzętu. Miejsce prowadzenia prac musi być wyposażone w sprzęt przeciwpożarowy. Ważnym elementem ochrony przeciw-pożarowej jest wytyczenie i oznakowanie dróg ewakuacyjnych oraz stała kontrola prze-strzegania przepisów bhp i ppoż.

PYTANIA I POLECENIA

1. Wymień metody odciążania fundamentów.2. Narysuj przykład poszerzenia ławy fundamentowej murowanej.3. W jaki sposób odciąża się nadproże?4. W jaki sposób zapewnia się bezpieczeństwo pracy prowadzonej w wykopie?


3.3.1. Materiały stosowane podczas murowych robót remontowych

Naprawy konstrukcji murowych przeprowadza się za pomocą materiałów, z których zosta-ły wykonane ściana, strop lub fundament. Materiały te zostały omówione w pozostałych podręcznikach serii dla zawodu murarz-tynkarz. Dla przypomnienia:– do naprawy fundamentów stosuje się cegłę, beton i materiały wykorzystywane podczas

wykonywania izolacji;– naprawę murów i stropów wykonuje się przy zastosowaniu elementów ściennych, za-

prawy, mieszanki betonowej oraz stali zbrojeniowej.

Należy pamiętać także o materiałach wykorzystywanych do konserwacji i renowacji ścian murowanych, materiałach bitumicznych do izolacji fundamentów i ścian, matach ochronnych, preparatach silikatowych do iniekcji, materiałach do impregnacji murów i spoin oraz do stosowania na zakwaszonych murach. Wykorzystuje się również fenolo-ftaleinę, by określić stopień karbonizacji lub korozji betonu. W razie stwierdzenia tych reakcji zaleca się usunięcie uszkodzonego betonu.

Spoiwa budowlane:– cement: portlandzki, hutniczy, pucolanowy, wieloskładnikowy; właściwości cementu

określają m.in. jego klasa, czas wiązania i szybkość twardnienia;– gips: budowlany i specjalny;– spoiwa wapienne: wapno niegaszone, wapno gaszone, wapno suchogaszone, wapno

hydrauliczne.

Zaczyny:– gipsowe – stosuje się je do naprawy powierzchni ścian przez nadanie im gładkości;– cementowe – stosuje się je do usuwania uszkodzeń elementów wykonanych z kamienia

i betonu oraz do wzmacniania podłoża gruntowego; konsystencję zaczynu cementowe-go dobiera się w zależności od długości spękania i szerokości szczeliny oraz rodzaju zastosowanej iniekcji.

Zaprawy budowlane:– wapienne, cementowo-wapienne, cementowe – stosuje się je do naprawy murów,

na podkłady pod belki wzmacniające nadproża, do iniekcji, do naprawy tynków;– zaprawy naprawcze, wzmocnione włóknami oraz modyfikowane polimerami – stosuje

się je do izolacji przeciwwodnych fundamentów murowanych i betonowych;

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jakie materiały wykorzystuje się podczas remontowych robót murowych; ■ jakie narzędzia stosuje się w trakcie wykonywania remontu i rozbiórki konstrukcji murowych.

Materiały i sprzęt stosowane podczas murowych robót remontowych i rozbiórkowych

3.3

513.3 . MATERIAŁY I SPRZĘT STOSOWANE PODCZAS MUROWYCH ROBÓT. . .

– zaprawy z dodatkiem trasu – stosuje się je do murowania, fugowania murów, spoinowa-nia i napraw tynków (zmniejszają ryzyko powstawania wykwitów i przebarwień, są od-porne na wodę i mróz, przepuszczają parę wodną).Elementy ścienne:

– pustaki ścienne z zapraw i betonów;– wyroby z betonu komórkowego;– płyty gipsowo-kartonowe;– pustaki stropowe;– cegły i pustaki ceramiczne;– pustaki do wykonywania przewodów dymowych i wentylacyjnych.

Materiały stalowe:– blachy;– pręty zbrojeniowe;– kształtowniki;– kotwy.

Materiały do izolacji termicznych:– styropian;– wełna mineralna.

Do wymienionych grup produktów należy również dodać materiały przeciwwilgociowe i przeciwwodne.

3.3.2. Maszyny i urządzenia stosowane podczas robót remontowych i rozbiórkowych

Roboty remontowe i rozbiórkowe wymagają zastosowania sprzętu, który nie spowoduje katastrofy budowlanej, dlatego należy go dobierać w zależności od:– wielkości i konstrukcji budynku;– wielkości elementu budowlanego i rodzaju materiału, z którego został on wykonany;– zakresu robót i czasu przeznaczonego na ich wykonanie.

Narzędzia ręczne, takie jak młotki, oskardy i łomy, spowodowałyby spowolnienie wyko-nywanych prac, dlatego są zastępowane elektronarzędziami. Prace prowadzone przy użyciu elektronarzędzi są o wiele wydajniejsze niż prace wykonywane narzędziami tradycyjnymi. Źródłem napędu elektronarzędzi jest silnik elektryczny, który przez przekładnię napędza końcówkę roboczą narzędzia.

Narzędzia należy dobierać do rodzaju wykonywanej pracy:– wiertarki obrotowe i obrotowo-udarowe – do wiercenia otworów w różnych materiałach,

podczas robót montażowych, ciesielskich oraz instalacyjnych;– młoty udarowe (rys. 3.31) i obrotowo-udarowe – podczas prac montażowych, do rozkru-

szania, wykonywania bruzd i otworów w powierzchniach betonowych i murowych;

Rys. 3.31. Młot udarowy Rys. 3.32. Szlifi erka kątowa


Rys. 3.33. Piła tarczowa Rys. 3.34. Pistolety do wstrzeliwania gwoździ

– szlifierki i polerki (rys. 3.32) – do polerowania i szlifowania powierzchni z różnych ma-teriałów, czyszczenia powierzchni, podczas robót zbrojarskich i montażowych;

– gwinciarki i wkrętarki – do wykonywania gwintów wewnętrznych i zewnętrznych, od-kręcania i dokręcania śrub i nakrętek;

– pilarki – podczas prac ślusarskich, do czyszczenia metali;– nożyce i wycinarki – do cięcia i wycinania blach;– piły tarczowe i łańcuchowe (rys. 3.33) – podczas prac remontowych i rozbiórkowych;– ręczne mieszarki – do przygotowania zapraw;– pistolety – do wstrzeliwania kołków i gwoździ (rys. 3.34).

Maszyny stosowane w pracach remontowych:– sprężarki (rys. 3.35) – do transportu pneumatycznego betonu oraz narzutu betonu i tyn-

ku, do napędu młotów i zagęszczarek pneumatycznych;– wciągarki – do transportu pionowego niewielkich ilości materiałów;– przenośniki taśmowe – do poziomego transportu;– zagęszczarki gruntu – do zagęszczania gruntu przez wibrowanie;– koparki i spycharki – do odkopywania lub zasypywania np. fundamentów (rys. 3.36 i 3.37);– betoniarki;– pompy do betonu – do transportu mieszanki betonowej w poziomie i pionie;– wibratory – do zagęszczania betonu;– agregaty tynkarskie.

Podczas planowania rozbiórek należy pamiętać również o zapewnieniu transportu sa-mochodowego do składowania i wywiezienia materiałów rozbiórkowych (rys. 3.38 i 3.39), a także o stemplach podpierających, stosowanych, by odciążyć konstrukcję (rys. 3.40).

Rys. 3.35. Sprężarki przewoźne

a) b)

533.3 . MATERIAŁY I SPRZĘT STOSOWANE PODCZAS MUROWYCH ROBÓT. . .

Rys. 3.36. Koparki

Rys. 3.37. Spycharki

Rys. 3.38. Pojazdy przystosowane do wywozu materiałów rozbiórkowych

Rys. 3.39. Kontener na usunięte materiały Rys. 3.40. Stemple podpierające

PYTANIA I POLECENIA1. Jakie narzędzia stosuje się do prac remontowych konstrukcji murowych?2. Jakimi materiałami można naprawić ścianę murowaną?

a) b)

a) b)

a) b)


Szczegółowa specyfikacja techniczna (SST) robót jest ważnym elementem składowym dokumentacji technicznej. Podaje ona informacje dotyczące wykonania i odbioru robót, ich szczegółowy zakres i technologię wykonania, wymagania dotyczące przewidzianych do użycia materiałów budowlanych oraz przedmiar robót. Poniżej zamieszczono przykład specyfikacji technicznej wykonania i odbioru remontowych robót murowych małego bu-dynku mieszkalnego.

PRZYKŁAD

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT – KONSTRUKCJE MUROWE

1. Przedmiot i zakres zastosowania specyfikacji

1.1. Przedmiot specyfikacjiPrzedmiotem specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru konstrukcji murowych związanych z remontem budynku miesz-kalnego jednorodzinnego.

1.2. Zakres stosowania specyfikacjiSpecyfikacja będzie stosowana jako dokument przetargowy podczas realiza-cji robót remontowych.Specyfikacja obejmuje prace związane z dostawą materiałów, wykonaniem i wykończeniem murów.

1.3. Zakres robót objętych specyfikacjąW ramach prac budowlanych przewiduje się:– przemurowanie ścianek z cegły;– uzupełnienie uszkodzeń ścian;– zamurowanie otworów w ścianach;– naprawę przesklepień (obmurowanie belek, szpałdowanie, montaż siatek

Rabitza).

1.4. Ogólne wymagania dotyczące robótSpecyfikacja obejmuje całość robót związanych z wykonaniem ścian muro-wanych, zamurowań i przemurowań oraz roboty pomocnicze. Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót i ich zgodność z projektem wykonawczym oraz umową.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ co to jest szczegółowa specyfi kacja techniczna; ■ jakie elementy powinna zawierać specyfi kacja techniczna robót remontowych.

Szczegółowa specyf ikacja techniczna wykonania i odbioru robót3.4

553.4. SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT

2. Materiały

2.1. Wymagania dotyczące materiałów

2.1.1. Zaprawa cementowo-wapienna– stosować zaprawę o wytrzymałości 5,0 MPa;– do zaprawy stosować piasek rzeczny lub kopalniany;– do zaprawy stosować cement portlandzki i wapno suchogaszone

lub gaszone w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna niegaszonego.

Skład objętościowy zaprawy należy dobrać doświadczalnie.

2.1.2. Woda zarobowa do zaprawDo przygotowania zaprawy można stosować każdą wodę zdatną do picia (z wyjątkiem wody gazowanej).

2.1.3. Cegła pełna– wymiary: 250 × 120 × 65 mm;– powinna odpowiadać aktualnej normie lub mieć certyfikat zgodno-

ści wykonania;– dopuszczalna liczba cegieł połówkowych pękniętych całkowicie

lub z jednym pęknięciem przechodzącym przez całą grubość cegły o długości powyżej 60 mm nie może przekraczać 10% cegieł bada-nych; nasiąkliwość nie powinna być wyższa niż 16%;

– odporność na uderzenie powinna być taka, aby cegła puszczona z wysokości 1,5 m na inne cegły nie rozpadła się na kawałki; może natomiast wystąpić jej wyszczerbienie.

2.1.4. Siatka RabitzaJest to siatka tkana o oczkach kwadratowych lub prostokątnych, tkana splotem płóciennym z drutu gołego żarzonego.

2.1.5. Nadproża i podciągi staloweZabezpieczenie antykorozyjne należy wykonać przy użyciu farb anty-korozyjnych lub dowolnego podkładu antykorozyjnego do gruntowa-nia powierzchni stalowych.

3. SprzętWykonawca powinien dysponować następującym sprzętem:– środkami transportu do przewozu materiałów;– betoniarkami do przygotowania zapraw;– sprzętem pomocniczym.

4. TransportMateriały należy przewozić środkami transportu gwarantującymi ich ochro-nę przed uszkodzeniami mechanicznymi i szkodliwym wpływem czynników atmosferycznych.

5. Wykonanie robót

5.1. Roboty murowePrzed przystąpieniem do wykonania należy wytyczyć położenie ścian. Ele-menty murowe muszą być wolne od zanieczyszczeń.Mury należy układać warstwami z zachowaniem pionu i poziomu, należy przy tym przestrzegać zasad wiązania i grubości spoin. W murach, które są wznoszone niejednocześnie, należy zachować strzępia.


5.2. PrzemurowaniaPrace będą obejmowały wymianę fragmentu ściany mało obciążonej, a chwi-lowe usunięcie jej części nie spowoduje przekroczenia dopuszczalnych na-prężeń. Stan techniczny pozostałych części ściany jest dobry. W związku z powyższym nie ma konieczności wykonania robót odciążających ścianę.

5.3. Montaż nadproży i podciągów z belek stalowychNadproża przed wbudowaniem należy sprawdzić pod względem występowa-nia uszkodzeń lub oznak zniszczenia. Nadproża należy oprzeć na poduszce z zaprawy o grubości 10 mm. Minimalna głębokość oparcia nadproży stalo-wych nie powinna być mniejsza niż 20 cm z każdej strony.Podciągi muszą być wykonane z jednego odcinka belki stalowej i zabezpie-czone antykorozyjnie zgodnie z normą PN-EN 845-2.

6. Kontrola jakości robótKontrola jakości robót polega na sprawdzeniu:– jakości dostarczanych materiałów;– prawidłowości wykonania robót;– grubości murów;– pionu powierzchni i krawędzi;– poziomu ułożonych warstw cegieł;– grubości i wypełnienia spoin;– estetyki wykonanych robót i zgodności z projektem;– marki i konsystencji używanej zaprawy.

7. Odbiór robótOdbiór robót murowych i przemurowania powinien się odbyć przed położeniem tynków i wykonaniem innych robót wykończeniowych.Podstawą do odbioru są dokumenty:– dokumentacja techniczna;– dziennik budowy;– zaświadczenia o jakości materiałów i wyrobów;– protokoły odbioru poszczególnych etapów robót zanikających;– wyniki badań laboratoryjnych i ekspertyz (jeżeli były zlecane).

8. Warunki odbioru robótWarunki odbioru robót obejmują:– kontrolę jakości materiałów;– klasę zaprawy;– dopuszczalne odchyłki obrysu murów;– dokumenty.

9. Podstawa płatnościPodstawą płatności są ceny jednostkowe poszczególnych pozycji zawartych w wycenionym przez wykonawcę przedmiarze robót.

10. Przepisy i dokumenty– PN-68/B-10020 Roboty murowe z cegły. Wymagania i badania przy odbiorze;– PN-B-14504 Zaprawy budowlane cementowe;– PN-B-300020 Wapno budowlane. Wymagania;– PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu;– PN-EN – 771-1 Elementy murowe ceramiczne.


PYTANIA I POLECENIA

1. Wymień elementy, z których składa się szczegółowa specyfi kacja techniczna wykonania robót remontowych.

2. Na podstawie przykładowej specyfi kacji zmieszczonej powyżej wymień dokumenty, które są niezbędne do wykonania odbioru robót budowlanych.

ZAPAMIĘTAJPojawienie się rys i pęknięć na ścianach, filarach i słupach zwykle świadczy o uszkodzeniu fundamentów.Wybór metody naprawy i wzmocnienia zawsze należy poprzedzić badaniami warunków wodno-gruntowych.Roboty remontowe i rozbiórkowe wymagają zastosowania sprzętu, który nie spowoduje wystąpienia katastrofy budowlanej, dlatego należy go dobierać w zależności od wielkości i konstrukcji budynku, wielkości elementu budowlanego i materiału, z którego został on wykonany, zakresu robót i czasu, jaki jest potrzebny na ich wykonanie.Konstrukcja budynku wymaga wzmocnienia, jeżeli potrzebuje dostosowania do zwięk-szającego się obciążenia użytkowego, wystąpią uszkodzenia mechaniczne, przebudowa lub modernizacja może spowodować zmianę schematu statycznego elementu, zachodzi konieczność ograniczenia ugięć, wykryto błędy projektowe lub wykonawcze, w bezpośred-nim sąsiedztwie będzie wznoszony nowy obiekt lub wystąpiło obniżenie nośności gruntu.Wzmacnianie stropu wymaga jego podparcia, oczyszczenia powierzchni starych części stropu oraz ich nawilżenia przed betonowaniem. Należy uwzględnić skutki kurczenia się nowego betonu.Przemurowanie nadproża wykonuje się w razie występowania spękań i rys naruszających strukturę materiału, z którego wykonano nadproże. Przed przystąpieniem do naprawy nadproża należy je odciążyć dzięki wykorzystaniu stempli. Następnie wszystkie rysy i spę-kania wypełnia się za pomocą iniekcji. Dopiero po wykonaniu tych czynności można do-brać odpowiednią metodę naprawy.Wzmacnianie nadproża kształtownikami stalowymi wykonuje się wówczas, gdy trzeba wzmocnić nośność nadproża lub gdy jego zniszczenie jest znaczne. Zwykle stosuje się kątowniki równoramienne.Wykonanie nowej izolacji poziomej, tzw. przepony, polega na wykuciu warstwy cegieł lub przecięciu ściany piłą łańcuchową. Prace prowadzi się odcinkami o długości maksymalnej 1 m i grubości muru do 0,6 m.Iniekcje można stosować w murach częściowo osuszonych i w murach mokrych. Proble-mem podczas ich stosowania jest dobór środka i metody iniekcji. Działanie to musi być poprzedzone badaniami stanu murów oraz właściwości materiału, z którego są wykonane.Podczas wysychania zawilgoconych murów na ścianach pojawiają się wykwity solne. Naj-częściej są to chlorki, siarczki, siarczany, a czasami wykwity wapienne.Prace remontowe muszą być prowadzone z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i hi-gieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.Szczegółowa specyfikacja techniczna robót podaje informacje dotyczące wykonania i od-bioru robót, ich szczegółowy zakres i technologię wykonania, wymagania dotyczące prze-widzianych do użycia materiałów budowlanych oraz przedmiar robót.


SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ

1. Zaproponuj metodę wzmocnienia fi lara.2. W jaki sposób przemurowuje się nadproże?3. Zaproponuj metodę osuszenia fundamentów.4. Omów metody wzmacniania stropu Akermana.5. Opracuj szczegółową specyfi kację techniczną remontu stropu Akermana.6. Wymień zasady bhp, których należy przestrzegać podczas remontu stropu.

LITERATURA

T. Adamiec, J.Z. Mirski, Utrzymanie zasobów budowlanych. Podręcznik dla technikum, WSiP, Warszawa 1999.Budownictwo ogólne. Praca zbiorowa, pod kier. L. Lichołaia, Arkady, Warszawa 2008.T. Maj, Eksploatacja obiektów budowlanych, WSiP, Warszawa 2011.W. Martinek, N. Ibadov, Murarstwo i tynkarstwo. Odbiory, naprawy i rozliczenia, WSiP, War-szawa 2010.J.Z. Mirski, K. Łącki, Budownictwo z technologią 2, WSiP, Warszawa 2010.Z. Wasilewski, BHP na placu budowy, Arkady, Warszawa 1989.


Documents

Wykonywanie remontów oraz rozbiórki murowanych ... · strop kątowniki nakrętka rzymska cięgno ... o średnicy 12–14 mm (rysunek 3.4 a). Kotwy wsuwa się w otwory wykonane mniej