WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY II LO Biologia ...zspnowe.pl/wp-content/uploads/2018/02/wymagania_biologia_PR_I.pdf · Biologia na czasie 1 – zakres rozszerzony Dział

1

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY II LO

Biologia na czasie 1 – zakres rozszerzony

Dział pro-

gramu

Lp.

Temat

Poziom wymagań

konieczny (K)

dopuszczający

podstawowy (P)

dostateczny

rozszerzający (R)

dobry

dopełniający (D)

b. dobry

Badania

przyrodnicze

1 Metodyka badań

biologicznych

Uczeń:

rozróżnia metody

poznawania świata

wymienia etapy ba-

dań biologicznych

Uczeń:

wyjaśnia, na czym pole-

ga różnica między rozu-

mowaniem dedukcyjnym

a rozumowaniem induk-

cyjnym

rozróżnia problem ba-

dawczy od hipotezy, pró-

bę kontrolną od próby

badawczej, zmienną nie-

zależną od zmiennej za-

leżnej

Uczeń:

omawia zasady prowa-

dzenia i dokumentowania

badań

formułuje główne etapy

badań do konkretnych ob-

serwacji i doświadczeń

biologicznych

planuje przykładową ob-

serwację biologiczną

wykonuje dokumentację

przykładowej obserwacji

Uczeń:

analizuje kolejne etapy

prowadzenia badań

2 Obserwacje mi-

kroskopowe jako

źródło wiedzy

biologicznej

nazywa elementy

układu optycznego i

układu mechanicznego

mikroskopu optyczne-

go

wymienia cechy ob-

razu oglądanego w mi-

kroskopie optycznym

definiuje pojęcie zdol-

ność rozdzielcza

wyjaśnia sposób działa-

nia mikroskopów optycz-

nego i elektronowego

porównuje działanie mi-

kroskopu optycznego i

mikroskopu elektronowe-

go

wymienia zalety i wady

mikroskopów optycznych

oraz elektronowych

określa zasadę działania

mikroskopu fluorescen-

cyjnego

wyjaśnia różnicę w spo-

sobie działania mikro-

skopów elektronowych:

transmisyjnego i skanin-

gowego

Chemiczne

podstawy

życia

1 Składniki nieorga-

niczne organi-

zmów

klasyfikuje związki

chemiczne na orga-

niczne i nieorganiczne

wymienia związki

budujące organizm

omawia znaczenie wy-

branych makro- i mikro-

elementów

określa znaczenie i wy-

stępowanie wybranych

określa objawy niedoboru

wybranych makro- i mi-

kroelementów

charakteryzuje budowę

różnych typów wiązań

rysuje modele różnych

typów wiązań chemicz-

nych

wykazuje związek mię-

dzy budową cząsteczki

2

klasyfikuje pierwiast-

ki na makroelementy i

mikroelementy

wymienia pierwiastki

biogenne

nazywa wiązania i

oddziaływania che-

miczne

wymienia funkcje

wody

wymienia funkcje soli

mineralnych

typów wiązań i oddziały-

wań chemicznych

omawia budowę czą-

steczki wody

chemicznych

charakteryzuje właściwo-

ści fizykochemiczne wody

uzasadnia znaczenie soli

mineralnych dla organi-

zmów

wody i właściwościami a

jej rolą w organizmie

2 Budowa i znacze-

nie węglowoda-

nów

wymienia cechy i

funkcje głównych grup

węglowodanów

klasyfikuje sacharydy

i podaje przykłady

wymienia właściwo-

ści mono-, oligo- i poli-

sacharydów

określa kryterium klasy-

fikacji sacharydów

wyjaśnia, w jaki sposób

powstaje wiązanie O-

glikozydowe

omawia występowanie i

znaczenie wybranych mo-

no-, oligo- i polisachary-

dów

klasyfikuje monosacha-

rydy

charakteryzuje i porów-

nuje budowę wybranych

polisacharydów

porównuje budowę che-

miczną mono-, oligo- i

polisacharydów

planuje doświadczenie

mające na celu wykrycie

glukozy

omawia powstawanie

form pierścieniowych

monosacharydów

ilustruje powstawanie

wiązania O-

glikozydowego

zapisuje wzory wybra-

nych węglowodanów

3 Lipidy – budowa i

znaczenie

wymienia funkcje

lipidów

klasyfikuje lipidy ze

względu na budowę

cząsteczki

omawia znaczenie

poszczególnych grup

lipidów


ga różnica między tłusz-

czami nasyconymi a tłusz-

czami nienasyconymi

wymienia kryteria klasy-

fikacji tłuszczowców


lipidów prostych, złożo-

nych i izoprenowych

uzasadnia znaczenie cho-

lesterolu

planuje doświadczenie,

którego celem jest wykry-

porównuje poszczegól-

ne grupy lipidów

omawia budowę fosfo-

lipidów i ich rozmiesz-

czenie w błonie biolo-

gicznej

analizuje budowę trigli-

cerydu

3

cie lipidów

4 Białka – główny

budulec organi-

zmu

nazywa grypy białek

ze względu na pełnione

funkcje, liczbę amino-

kwasów w łańcuchu

strukturę oraz obecność

elementów nieamino-

kwasowych

wymienia przykłado-

we białka i ich funkcje

omawia budowę bia-

łek

rozpoznaje struktury

przestrzenne białek


ści białek

podaje kryteria klasyfi-

kacji białek

wskazuje wiązanie pep-

tydowe


ga i w jakich warunkach

zachodzi koagulacja i de-

naturacja białek

charakteryzuje grupy

białek ze względu na peł-

nione funkcje, liczbę ami-

nokwasów w łańcuchu i

strukturę oraz obecność

elementów nieaminokwa-

sowych

zapisuje wzór ogólny

aminokwasów

zapisuje reakcję powsta-

wania dipeptydu

charakteryzuje strukturę

1-, 2-, 3- i 4-rzędową bia-

łek

analizuje budowę ami-

nokwasów

klasyfikuje aminokwa-

sy ze względu na charak-

ter podstawników

porównuje białka fibry-

larne i globularne

porównuje proces ko-

agulacji i denaturacji

białek


mające na celu wykrycie

wiązań peptydowych

5 Budowa i rola

kwasów nukle-

inowych

charakteryzuje budo-

wę pojedynczego nu-

kleotydu DNA i RNA

omawia rolę DNA

wymienia rodzaje

RNA i określa ich rolę

określa lokalizację

DNA w komórkach

eukariotycznych i pro-

kariotycznych


ga komplementarność

zasad

definiuje pojęcia: po-

dwójna helisa, replikacja


chemiczną i przestrzenną

cząsteczki DNA i RNA

porównuje budowę i rolę

DNA z budową i rolą

RNA

rysuje schemat budowy

nukleotydu

oblicza procentową za-

wartość zasad azotowych

w DNA

rozróżnia zasady azo-

towe

nazywa i wskazuje wią-

zania w cząsteczce DNA

Komórka –

podstawowa

jednostka

życia

1 Przestrzenna orga-

nizacja komórki

definiuje pojęcia:

komórka, organizm

jednokomórkowy, or-

ganizm wielokomórko-

wy

wyjaśnia zależność mię-

dzy wymiarami komórki a

jej powierzchnią i objęto-

ścią

rysuje wybraną komór-

klasyfikuje komórki ze

względu na występowanie

jądra komórkowego

charakteryzuje funkcje

struktur komórki prokario-

wymienia przykłady

największych komórek

roślinnych i zwierzęcych

analizuje znaczenie

wielkości i kształtu ko-

4

wymienia przykłady

komórek prokariotycz-

nych i eukariotycznych

wskazuje i nazywa

struktury komórki pro-

kariotycznej i eukario-

tycznej

rozróżnia komórki:

zwierzęcą, roślinną,

grzybową i prokario-

tyczną

kę eukariotyczną na pod-

stawie obserwacji mikro-

skopowej

tycznej

porównuje komórkę pro-

kariotyczną z komórką

eukariotyczną

wskazuje cechy wspólne

i różnice między komór-

kami eukariotycznymi

mórki w transporcie sub-

stancji do i z komórki

wykonuje samodzielnie

nietrwały preparat mi-

kroskopowy

2 Budowa, właści-

wości i funkcje

błon biologicz-

nych

nazywa i wskazuje

składniki błon biolo-

gicznych


ści błon biologicznych

wymienia funkcje

błon biologicznych

wymienia rodzaje

transportu przez błony

omawia model budowy

błony biologicznej

wyjaśnia różnicę między

transportem biernym a

transportem czynnym

rozróżnia endocytozę i

egzocytozę

definiuje pojęcia: osmo-

za, turgor, plazmoliza,

deplazmoliza

charakteryzuje białka

błon

omawia budowę i wła-

ściwości lipidów występu-

jących w błonach biolo-

gicznych

charakteryzuje różne

rodzaje transportu przez

błony

porównuje zjawiska

osmozy i dyfuzji

przedstawia skutki

umieszczenia komórki

roślinnej oraz komórki

zwierzęcej w roztworach:

hipotonicznym, izotonicz-

nym i hipertonicznym

analizuje rozmieszczenie

białek i lipidów w bło-

nach biologicznych

wyjaśnia różnicę w

sposobie działania białek

kanałowych i nośniko-

wych


mające na celu udowod-

nienie selektywnej prze-

puszczalności błony


mające na celu obserwa-

cję plazmolizy i depla-

zmolizy w komórkach

roślinnych

3 Jądro komórkowe wymienia funkcje

jądra komórkowego

definiuje pojęcia:

chromatyna, nukle-

identyfikuje elementy

budowy jądra komórko-

wego

określa skład chemiczny

charakteryzuje elementy

jądra komórkowego


chromosomu metafazowe-

dowodzi, iż komórki

eukariotyczne zawierają

różną liczbę jąder ko-

mórkowych

5

osom, chromosom, ka-

riotyp, chromosomy

homologiczne

identyfikuje chromo-

somy płci i autosomy

wyjaśnia różnicę

między komórką haplo-

idalną a komórką diplo-

idalną

chromatyny

wyjaśnia znaczenie ją-

derka i otoczki jądrowej

wymienia i identyfikuje

kolejne etapy upakowania

DNA w jądrze komórko-

wym

rysuje chromosom meta-

fazowy

podaje przykłady komó-

rek haploidalnych i komó-

rek diploidalnych

go wyjaśnia różnicę mię-

dzy heterochromatyną a

euchromatyną

uzasadnia znaczenie

upakowania DNA w ją-

drze komórkowym

4 Składniki cytopla-

zmy

omawia skład i zna-

czenie cytozolu

wymienia elementy

cytoszkieletu i ich

funkcje

identyfikuje ruchy

cytozolu


wę i rolę siateczki

śródplazmatycznej


wę i rolę rybosomów,

aparatu Golgiego i lizo-

somów

omawia ruchy cytozolu

określa rolę peroksyso-

mów i glioksysomów


ga funkcjonalne powiąza-

nie między rybosomami,

siateczką śródplazmatycz-

ną, aparatem Golgiego a

błoną komórkową

porównuje elementy cy-

toszkieletu pod względem

budowy, funkcji i roz-

mieszczenia

porównuje siateczkę

śródplazmatyczną szorstką

z siateczką śródplazma-

tyczną gładką


mające na celu wykazanie

znaczenia wysokiej tempe-

ratury w dezaktywacji ka-

talazy w bulwie ziemniaka

rozpoznaje elementy

cytoszkieletu

ilustruje plan budowy

wici i rzęski

dokonuje obserwacji

ruchów cytozolu w ko-

mórkach moczarki kana-

dyjskiej

5 Składniki cytopla-

zmy otoczone

dwiema błonami

wymienia organelle

komórki eukariotycznej

otoczone dwiema bło-

nami

uzasadnia rolę mito-

chondriów jako cen-


mitochondriów

klasyfikuje typy plasty-

dów


chloroplastu

wyjaśnia, od czego zale-

ży liczba i rozmieszczenie

mitochondriów w komórce

porównuje typy plasty-

dów

wyjaśnia, dlaczego mito-

przedstawia sposoby

powstawania plastydów i

możliwości przekształca-

nia różnych rodzajów

plastydów

rozpoznaje typy plasty-

6

trów energetycznych

wymienia funkcje

plastydów

wymienia argumenty

potwierdzające słuszność

teorii endosymbiozy

chondria i plastydy nazy-

wa się organellami półau-

tonomicznymi

dów na podstawie ob-

serwacji mikroskopowej

6 Pozostałe składni-

ki komórki. Połą-

czenia między

komórkami

klasyfikuje składniki

komórki na plazma-

tyczne i nieplazma-

tyczne

wymienia komórki

zawierające wakuolę

wymienia funkcje

wakuoli

wymienia komórki

zawierające ścianę ko-

mórkową

wymienia funkcje

ściany komórkowej

nazywa substancje będą-

ce głównymi składnikami

budulcowym ściany ko-

mórkowej


gają wtórne zmiany o cha-

rakterze inkrustacji i ad-

krustacji

nazywa rodzaje połączeń

międzykomórkowych w

komórkach roślinnych i

zwierzęcych

omawia budowę wakuoli

wyjaśnia różnice między

wodniczkami u protistów


ściany komórkowej

omawia umiejscowienie,

budowę i funkcje połączeń

między komórkami u ro-

ślin i zwierząt

porównuje ścianę ko-

mórkową pierwotną ze

ścianą komórkową wtór-

ną u roślin

porównuje procesy in-

krustacji i adkrustacji


inkrustacja i adkrustacji

zmieniają właściwości

ściany komórkowej

7 Podziały komór-

kowe

wymienia rodzaje

podziałów komórki

rozpoznaje etapy mi-

tozy i mejozy

charakteryzuje prze-

bieg poszczególnych

etapów mitozy

i mejozy

porównuje przebieg

oraz znaczenie mitozy i

mejozy

wyjaśnia znaczenie

zjawiska crossing-over

definiuje pojęcia: kario-

kineza i cytokineza

ilustruje poszczególne

etapy mitozy i mejozy

wyjaśnia rolę interfazy w

cyklu życiowym komórki

określa skutki zaburzeń

cyklu komórkowego

wymienia czynniki wy-

wołujące transformację

nowotworową

analizuje schemat przed-

stawiający ilość DNA i

chromosomów

w poszczególnych etapach

cyklu komórkowego

charakteryzuje poszcze-

gólne etapy interfazy

określa znaczenie wrze-

ciona kariokinetycznego


ga programowana śmierć

komórki

wyjaśnia mechanizm

transformacji nowotworo-

wej

wyjaśnia i porównuje

przebieg cytokinezy

w komórkach roślinnej

i zwierzęcej

charakteryzuje sposób

formowania wrzeciona

kariokinetycznego

w komórce roślinnej i

zwierzęcej

omawia znaczenie ami-

tozy i endomitozy

Różnorod- 1 Klasyfikowanie wymienia zadania definiuje pojęcia: takson, wyjaśnia, na czym pole- porównuje i ocenia spo-

7

ność wirusów,

bakterii, pro-

tistów i grzy-

bów

organizmów systematyki

wymienia główne

rangi taksonów

wymienia kryteria

klasyfikowania organi-

zmów według metod

opartych na podobień-

stwie i pokrewieństwie

organizmów

wymienia nazwy pię-

ciu królestw świata

organizmów

wymienia charaktery-

styczne cechy organi-

zmów należących do

każdego z pięciu kró-

lestw

narządy homologiczne,

gatunek

ocenia znaczenie syste-

matyki


ga nazewnictwo binomi-

nalne gatunków i podaje

nazwisko jego twórcy

wyjaśnia zasady kon-

struowania klucza dwu-

dzielnego do oznaczania

gatunków

ga hierarchiczny układ

rang jednostek taksono-

micznych

określa stanowisko sys-

tematyczne wybranego

gatunku rośliny i zwierzę-

cia

wskazuje w nazwie ga-

tunku nazwę rodzajową i

epitet gatunkowy


naturalnym a sztucznym

systemem klasyfikacji

definiuje pojęcia: takson

monofiletyczny, parafile-

tyczny i polifiletyczny

porównuje królestwa

świata żywego

soby klasyfikowania or-

ganizmów oparte na me-

todach fenetycznych i

filogenetycznych

oznacza gatunki, wyko-

rzystując klucz w postaci

graficznej lub numerycz-

nej

konstruuje klucz służą-

cy do oznaczania przy-

kładowych gatunków

organizmów

ocenia stopień pokre-

wieństwa organizmów na

podstawie analizy drze-

wa rodowego organi-

zmów

2 Wirusy – bezko-

mórkowe formy

materii

wymienia cechy wi-

rusów

wymienia sposoby

rozprzestrzeniania się

wirusowych chorób

roślin, zwierząt i czło-

wieka

omawia znaczenie

wirusów

wymienia choroby wi-

rusowe człowieka


wirionu

omawia przebieg cyklu

lizogenicznego bakterio-

faga i cyklu wirusa zwie-

rzęcego

wyjaśnia, jakie znacze-

nie w zwalczaniu wirusów

mają szczepienia ochron-

ne

uzasadnia, że wirusy

znajdują się na pograniczu

materii nieożywionej i

żywej


cyklem litycznym a lizo-

genicznym

klasyfikuje wirusy na

podstawie rodzaju kwasu

nukleinowego, morfologii,

rodzaju gospodarza i spo-

sobu infekcji oraz podaje

ich przykłady

charakteryzuje wybrane

charakteryzuje formy

wirusów pod względem

kształtu

porównuje przebieg

cyklu lizogenicznego

bakteriofaga i cykl wiru-

sa zwierzęcego

omawia teorie pocho-

dzenia wirusów

wyjaśnia różnicę mię-

dzy wirusem a wiroidem

określa znaczenie prio-

nów

8

choroby wirusowe czło-

wieka

3 Bakterie – organi-

zmy bezjądrowe


wę komórki bakteryjnej

wymienia czynności

życiowe bakterii

klasyfikuje bakterie w

zależności od sposobu

odżywiania i oddycha-

nia

wymienia sposoby

rozmnażania bezpłcio-

wego bakterii

podaje przykłady po-

zytywnego i negatyw-

nego znaczenia bakterii

wymienia choroby

bakteryjne człowieka i

drogi zakażenia

wymienia funkcje po-

szczególnych elementów

komórki

identyfikuje różne formy

komórek bakterii i rodzaje

ich skupisk

określa wielkość komó-

rek bakteryjnych

określa znaczenie form

przetrwalnikowych w cy-

klu życiowym bakterii

wyjaśnia znaczenie pro-

cesów płciowych zacho-

dzących u bakterii

definiuje pojęcia: ana-

bioza, taksja, koniugacja


ga różnica w budowie ko-

mórki bakterii samo- i

cudzożywnej

charakteryzuje poszcze-

gólne grupy bakterii w

zależności od sposobu

odżywiania i oddychania

oraz podaje ich przykłady

omawia etapy koniugacji

charakteryzuje grupy

systematyczne bakterii

omawia objawy wybra-

nych chorób bakteryjnych

człowieka

proponuje działania pro-

filaktyczne

omawia różnice w bu-

dowie ściany komórko-

wej bakterii Gram-

dodatnich i Gram-

ujemnych

wyjaśnia znaczenie

heterocyst

omawia rodzaje taksji

4 Protisty – proste

organizmy euka-

riotyczne

wymienia czynności

życiowe protistów

omawia budowę ko-

mórki protistów zwie-

rzęcych

omawia sposób od-

żywiania się protistów

zwierzęcych

charakteryzuje prze-

bieg rozmnażania się

bezpłciowego i płcio-

wego protistów


rozróżnia rodzaje ru-

chów u protistów zwierzę-

cych

wyjaśnia rolę wodniczek

w odżywianiu i wydalaniu

protistów

wyróżnia główne rodzaje

plech u protistów roślino-

podobnych

wymienia typy zapłod-

nienia występujące u pro-

tistów

porównuje poszczególne

określa kryterium klasy-

fikacji protistów

wymienia i charakteryzu-

je sposób funkcjonowania

organelli ruchu u protistów


ga różnica między pinocy-

tozą a fagocytozą

omawia proces wydala-

nia i osmoregulacji zacho-

dzący u protistów zwierzę-

cych

omawia kolejne etapy

wyjaśnia, dlaczego

osmoregulacja i wydala-

nie mają szczególne zna-

czenie dla protistów

słodkowodnych

uzasadnia różnicę mię-

dzy cyklem rozwojowym

z mejozą pregamiczną a

cyklem rozwojowym z

mejozą postgamiczną

wymienia rodzaje mate-

riałów zapasowych wy-

stępujących u protistów

9

styczne cechy budowy

protistów roślinopo-

dobnych

omawia sposób od-

żywiania się protistów

roślinopodobnych

wymienia cechy cha-

rakterystyczne dla pro-

tistów grzybopodob-

nych


zytywnego i negatyw-

nego znaczenia proti-

stów

wymienia choroby

wywoływane przez

protisty i drogi ich za-

rażenia

typy protistów

wymienia przedstawicie-

li poszczególnych typów

protistów

podaje przykłady proti-

stów, których organizm

jest: pojedynczą komórką,

kolonią, plechą

przebiegu koniugacji u

pantofelka


cyklu rozwojowego za-

rodźca malarii


form jednokomórkowych i

wielokomórkowych proti-

stów roślinopodobnych

wymienia cechy charak-

terystyczne plech proti-


porównuje typy zapłod-

nienia u protistów


filaktyczne w celu unik-

nięcia zarażenia się proti-

stami chorobotwórczymi

roślinopodobnych

wymienia barwinki

fotosyntetyczne u proti-


wymienia cechy budo-

wy charakterystyczne dla

poszczególnych typów

protistów zwierzęcych,

roślinopodobnych i grzy-

bopodobnych

omawia choroby wy-

woływane przez protisty

omawia przemianę po-

koleń z dominującym

sporofitem na przykła-

dzie listownicy

5 Grzyby – cudzo-

żywne beztkan-

kowce. Porosty

wymienia cechy cha-

rakterystyczne grzybów

omawia budowę

grzybów, używając

pojęć: grzybnia, strzęp-

ki, owocnik

charakteryzuje sposo-

by rozmnażania bezpł-

ciowego i płciowego

grzybów

wymienia przedstawi-

cieli poszczególnych

typów grzybów

omawia znaczenie

wyjaśnia, dlaczego grzy-

by są plechowcami

omawia sposoby oddy-

chania grzybów

rozróżnia poszczególne

typy grzybów

przedstawia budowę,

środowisko i sposób życia

porostów

określa wpływ grzybów

na zdrowie i życie czło-

wieka

rozróżnia rodzaje strzę-

pek

porównuje sposoby roz-

mnażania się grzybów


cyklu rozwojowego

sprzężniowców, workow-

ców i podstawczaków

rozróżnia typy hymeno-

forów u podstawczaków

porównuje cechy po-

szczególnych typów grzy-

bów

wymienia gatunki grzy-

określa kryterium kla-

syfikacji grzybów

porównuje typy miko-

ryz

porównuje rodzaje za-

rodników

wskazuje fazę dominu-

jącą w cyklu rozwojo-

wym sprzężniowców,

workowców i podstaw-

czaków

określa rolę rozmnóżek

w rozmnażaniu porostów

10

grzybów i porostów bów saprobiontycznych,

pasożytniczych i symbio-

tycznych

przedstawia zasady profi-

laktyki chorób człowieka

wywoływanych przez

grzyby

charakteryzuje rodzaje

plech porostów

Różnorod-

ność roślin

1 Rośliny pierwotnie

wodne

wymienia cechy wła-

ściwe wyłącznie rośli-

nom

wymienia cechy cha-

rakterystyczne dla ro-

ślin pierwotnie wod-

nych

omawia znaczenie

krasnorostów i zielenic

wymienia formy organi-

zacji roślin pierwotnie

wodnych

wymienia sposoby roz-

mnażania krasnorostów i

zielenic

charakteryzuje formy

organizacji roślin pierwot-

nie wodnych

omawia przemianę poko-

leń na przykładzie ulwy

sałatowej


koniugacji u skrętnicy

wyjaśnia trudności w

klasyfikacji systematycz-

nej krasnorostów i ziele-

nic

charakteryzuje krasno-

rosty i zielenice pod

względem budowy i śro-

dowiska występowania

2 Główne kierunki

rozwoju roślin

lądowych

wymienia cechy śro-

dowiska wodnego

wymienia przykłady

adaptacji roślin do ży-

cia na lądzie

rozróżnia grupy mor-

fologiczno-rozwojowe

roślin lądowych

omawia jedną z hipotez

o pochodzeniu roślin lą-

dowych, wymieniając

cechy świadczące o bli-

skim pokrewieństwie ro-

ślin i współczesnych zie-

lenic

definiuje pojęcie telom

charakteryzuje ryniofity

omawia główne założe-

nia teorii telomowej

porównuje warunki

panujące w wodzie i na

lądzie

wykazuje znaczenie

cech adaptacyjnych ro-

ślin do życia na lądzie

3 Tkanki roślinne określa rolę tkanek

twórczych


styczne cechy tkanek

stałych

omawia budowę epi-

klasyfikuje i identyfikuje

tkanki roślinne


styczne cechy tkanek

twórczych

wymienia wytwory epi-

wymienia merystemy

pierwotne i wtórne oraz

określa ich funkcje

określa lokalizację mery-

stemów w roślinie

omawia efekt działania

uzasadnia różnicę po-

między tkankami twór-

czymi a tkankami stałymi

porównuje budowę

epidermy i ryzodermy


11

dermy

określa funkcje tkanek

okrywających

omawia budowę i

funkcję poszczegól-

nych rodzajów mięki-

szu

omawia budowę i

funkcje tkanek wzmac-

niających

omawia tkanki prze-

wodzące, wskazując

cechy budowy drewna i

łyka, które umożliwiają

tym tkankom przewo-

dzenie substancji

dermy i omawia ich zna-

czenie

kambium i fellogenu


ga mechanizm zamykania i

otwierania aparatów

szparkowych

wyjaśnia znaczenie kuty-

kuli

omawia znaczenie utwo-

rów wydzielniczych

powstawania, budowę

oraz znaczenie korkowi-

cy

wymienia przykłady

wewnętrznych i po-

wierzchniowych utwo-

rów wydzielniczych

4 Budowa i funkcje

korzenia

wymienia główne

funkcje korzenia


wę strefową korzenia

omawia budowę

pierwotną i wtórną ko-

rzenia

porównuje budowę pa-

lowego i wiązkowego

systemu korzeniowego

oraz uzasadnia, że syste-

my te stanowią adaptację

do warunków środowiska

wymienia modyfikacje

budowy korzeni

przedstawia sposób po-

wstawania wtórnych tka-

nek merystematycznych w

korzeniu oraz charaktery-

zuje efekty ich działalności

charakteryzuje modyfi-

kacje budowy korzeni

porównuje budowę

pierwotną korzenia z

budową wtórną

5 Budowa i funkcje

łodygi

wymienia funkcje

łodygi

omawia budowę

pierwotną i wtórną ło-

dygi


budowy łodygi

omawia etapy przyrostu

na grubość łodygi

przedstawia sposób po-

wstawania wtórnych tka-

nek merystematycznych w

łodydze oraz charakteryzu-

je efekty ich działalności

charakteryzuje modyfika-

porównuje budowę

pierwotną łodygi z bu-

dową wtórną

rozróżnia łodygi w za-

leżności od stopnia trwa-

łości

12

cje budowy łodygi

6 Budowa i funkcje

liści

wymienia funkcje

liści

omawia budowę ana-

tomiczną liścia

definiuje pojęcie ulist-

nienie

wymienia rodzaje ulist-

nienia, unerwienia liści i

rodzaje nerwacji

podaje przykłady liści

pojedynczych i złożonych


budowy liści

omawia budowę morfo-

logiczną liścia

określa rolę poszczegól-

nych elementów budowy

liścia

porównuje miękisz pali-

sadowy z miękiszem gąb-

czastym

określa znaczenie mody-

fikacji liści

rozróżnia typy ulistnie-

nia, nerwacji i rodzaje

liści

porównuje budowę

anatomiczną liścia rośli-

ny iglastej i liścia rośliny

dwuliściennej oraz uza-

sadnia przyczyny istnie-

jących różnic

7 Mszaki – rośliny o

dominującym ga-

metoficie

wymienia środowi-

ska, w których wystę-

pują mszaki

wymienia wspólne

cechy mszaków

omawia budowę ga-

metofitu i sporofitu

mszaków

omawia znaczenie

mszaków

wymienia cechy ple-

chowców i organowców

omawia cykl rozwojowy

mszaków

rozróżnia mchy, wątro-

bowce i glewiki

podaje przykłady cech

łączących mszaki z ple-

chowcami i organowcami

określa rolę poszczegól-

nych elementów gametofi-

tu i sporofitu mszaków

określa znaczenie wody

w cyklu rozwojowym

mszaków

wskazuje pokolenie di-

ploidalne i haploidalne w

cyklu rozwojowym

określa miejsce zacho-

dzenia i znaczenie mejozy

w cyklu rozwojowym

wymienia przedstawicieli

mchów, wątrobowców i

glewików

uzasadnia, że u msza-

ków występuje hetero-

morficzna przemiana

pokoleń

wskazuje cechy charak-

terystyczne mchów, wą-

trobowców i glewików

porównuje budowę

gametofitu i sporofitu u

mchów, wątrobowców i

glewików

wskazuje cechy charak-

terystyczne poszczegól-

nych grup mchów

omawia budowę liścia

wątrobowców na przy-

kładzie porostnicy

8 Paprotniki – za-

rodnikowe rośliny

wymienia cechy mor-

fologiczno-rozwojowe


terystyczne w cyklu roz-


logiczną i anatomiczną

wskazuje cechy papro-

ciowych, które zdecydo-

13

naczyniowe paprotników

omawia budowę ga-

metofitu i sporofitu

paprotników

wskazuje cechy cha-

rakterystyczne papro-

ciowych, widłakowych

i skrzypowych

omawia znaczenie

paprotników

wojowym paprotników

wymienia przedstawicie-

li paprociowych, widła-

kowych i skrzypowych

paprociowych

wskazuje i nazywa ele-

menty budowy sporofitu

paprociowych, widłako-

wych i skrzypowych


paprotników jednakoza-

rodnikowych na przykła-

dzie narecznicy samczej


paprotników różnozarod-

nikowych na przykładzie

widliczki ostrozębnej

charakteryzuje przedsta-

wicieli paprociowych, wi-

dłakowych i skrzypowych

wały o opanowaniu śro-

dowiska lądowego i

osiągnięciu większych

rozmiarów niż mszaki

porównuje budowę i

znaczenie współczesnych

oraz dawnych widłako-

wych i skrzypowych

podaje przykłady żyją-

cych w Polsce gatunków

widłakowych, skrzypo-

wych i paprociowych

objętych ochroną prawną

9 Nagozalążkowe –

rośliny kwiatowe z

nieosłoniętym

zalążkiem

wymienia cechy cha-

rakterystyczne dla ro-

ślin nagozalążkowych

omawia budowę spo-

rofitu roślin nagozaląż-

kowych

omawia znaczenie

roślin nagozalążko-

wych

wymienia cechy nasien-

nych występujące u nago-

zalążkowych

wyjaśnia genezę nazwy

nagozalążkowe (nagona-

sienne)

wymienia i krótko cha-

rakteryzuje głównych

przedstawicieli roślin

szpilkowych w Polsce

wyjaśnia znaczenie kwia-

tu, nasion, zalążka i ła-

giewki pyłkowej u nagoza-

lążkowych

przedstawia budowę

kwiatu rośliny nagozaląż-

kowej i wskazuje elementy

homologiczne do struktur

poznanych u paprotników

przedstawia budowę i

rozwój gametofitu mę-

skiego i żeńskiego u roślin

nagozalążkowych

przedstawia przebieg

cyklu rozwojowego u ro-

ślin nagozalążkowych na

omawia budowę nasie-

nia sosny zwyczajnej

wymienia wspólne ce-

chy roślin nagozalążko-

wych wielkolistnych oraz

ich przedstawicieli

wymienia wspólne ce-

chy roślin nagozalążko-

wych drobnolistnych

oraz ich przedstawicieli

wymienia gatunki ro-

ślin nagozalążkowych

objętych w Polsce ścisłą

ochroną gatunkową

14

przykładzie sosny zwy-

czajnej

10 Okrytozalążkowe

– rośliny wytwa-

rzające owoce

wymienia cechy ro-

ślin okrytozalążkowych

odróżniające je od na-

gozalążkowych

charakteryzuje sporo-

fit roślin okrytozaląż-

kowych

przedstawia budowę

obupłciowego kwiatu

rośliny okrytozalążko-

wej

ocenia możliwości

adaptacyjne roślin

okrytozalążkowych

omawia znaczenie

roślin okrytozalążko-

wych

wyjaśnia genezę nazwy

rośliny okrytozalążkowe

(okrytonasienne)

wymienia rodzaje kwia-

tów

omawia przebieg cyklu

rozwojowego u roślin

okrytozalążkowych

ocenia znaczenie wy-

kształcenia się nasion dla

opanowania środowiska

lądowego przez rośliny

omawia sposób rozprze-

strzeniania się nasion i

owoców

omawia funkcje elemen-

tów kwiatu obupłciowego

u rośliny okrytozalążkowej

omawia budowę i rozwój

gametofitu męskiego i

żeńskiego u rośliny okry-

tozalążkowej

wyjaśnia związek między

zapyleniem a zapłodnie-

niem

wyjaśnia na przykładach

związek między budową

kwiatu u rośliny okrytoza-

lążkowej a sposobem jego

zapylania

charakteryzuje mechani-

zmy zapobiegające samo-

zapyleniu

omawia przebieg i efekty

podwójnego zapłodnienia

omawia budowę nasienia

wymienia przykłady

owoców pojedynczych

(suchych i mięsistych),

zbiorowych i owocosta-

nów

porównuje cechy budo-

wy morfologicznej i ana-

tomicznej u roślin jednoli-

ściennych i dwuliścien-

rozróżnia rodzaje kwia-

tów

definiuje pojęcia: prę-

cikowie, słupkowie, kwia-

tostan

schematycznie przed-

stawia różne rodzaje

kwiatostanów

uzasadnia, dlaczego

rośliny unikają samoza-

pylenia

podaje kryterium po-

działu nasion na bielmo-

we, bezbielmowe i

obielmowe oraz wskazu-

je między nimi podo-

bieństwa i różnice

definiuje pojęcie parte-

nokarpia

porównuje sposoby

powstawania różnych

owoców

charakteryzuje wybrane

rodziny dwuliściennych i

jednoliściennych

wymienia przykłady

roślin jednoliściennych i

dwuliściennych

15

nych

Funkcjono-

wanie roślin

1 Transport wody,

soli mineralnych i

substancji odżyw-

czych

wymienia funkcje

wody w życiu roślin

omawia bilans wodny

w organizmie rośliny

omawia bierny i czynny

mechanizm pobierania

wody, posługując się po-

jęciami: transpiracja, par-

cie korzeniowe, gutacja,

wiosenny płacz roślin

charakteryzuje etapy

transportu wody i soli

mineralnych w roślinie


transpiracji

określa skutki niedoboru

wody w roślinie

definiuje pojęcia: poten-

cjał wody, ciśnienie hydro-

statyczne, ciśnienie osmo-

tyczne

omawia mechanizm za-

mykania i otwierania się

aparatów szparkowych


odbywa się transport asy-

milatów w roślinie

omawia sposób pobie-

rania soli mineralnych

przez rośliny

przedstawia sposób

określenia potencjału

wody w roślinie

wyjaśnia rolę sił kohe-

zji i adhezji w przewo-

dzeniu wody

omawia czynniki

wpływające na inten-

sywność transpiracji


mające na celu zbadanie

wpływu natężenia świa-

tła na intensywność tran-

spiracji

2 Wzrost i rozwój

roślin okrytona-

siennych

definiuje pojęcia:

wzrost rośliny i rozwój

rośliny

omawia etapy onto-

genezy rośliny

charakteryzuje sposoby

wegetatywnego rozmna-

żania się roślin

wskazuje, które etapy

cyklu życiowego rośliny

składają się na stadium

wegetatywne, a które na

generatywne

omawia kiełkowanie

nasion, uwzględniając

charakterystyczne dla tego

procesu zmiany fizjolo-

giczne i morfologiczne

charakteryzuje procesy

wzrostu i rozwoju embrio-

nalnego okrytonasiennej

rośliny dwuliściennej od

momentu zapłodnienia do

powstania nasienia

wymienia warunki

względnego i bezwzględ-

nego spoczynku nasion

charakteryzuje procesy,

które zachodzą w okresie

wzrostu wegetatywnego

siewki

omawia wpływ tempera-


którego celem jest zba-

danie biegunowości pę-

dów rośliny

porównuje kiełkowanie

nadziemne (epigeiczne) i

podziemne (hipogeiczne

definiuje pojęcia: rośli-

ny monokarpiczne i ro-

śliny polikarpiczne

wymienia przykłady

roślin monokarpicznych i

polikarpicznych

16

tury i długości dnia i nocy

na zakwitanie roślin

definiuje pojęcia: werna-

lizacja i fotoperiodyzm

charakteryzuje rośliny

krótkiego dnia (RKD),

rośliny długiego dnia

(RDD) i rośliny neutralne

(RN)

3 Regulatory wzro-

stu i rozwoju ro-

ślin


styczne cechy fitohor-

monów

wymienia pięć głów-

nych grup fitohormo-

nów

wymienia najważniej-

sze funkcje auksyn,

giberelin, cytokinin,

inhibitorów wzrostu i

etylenu

definiuje pojęcie fito-

hormony

podaje przykłady wyko-

rzystania fitohormonów

rolnictwie i ogrodnictwie

charakteryzuje miejsce

syntetyzowania auksyn

oraz wpływ auksyn na

procesy wzrostu i rozwoju

roślin

charakteryzuje wpływ

giberelin i cytokinin na

procesy wzrostu i rozwoju

roślin

wyjaśnia wpływ inhibito-

rów wzrostu na kiełkowa-

nie nasion i reakcje obron-

ne roślin

wyjaśnia wpływ etylenu

na dojrzewanie owoców i

zrzucanie liści

analizuje wykres przed-

stawiający wpływ stęże-

nia auksyn na wzrost

korzeni i łodygi

porównuje wpływ auk-

syn i giberelin na rośliny

porównuje wpływ stę-

żenia auksyn i cytokinin

na wzrost i rozwój tka-

nek roślinnych

określa rolę fitohormo-

nów mających znaczenie

w uruchamianiu reakcji

obronnych roślin podda-

nych działaniu czynni-

ków stresowych

4 Reakcje roślin na

bodźce

wyróżnia typy ru-

chów roślin oraz podaje

ich przykłady


między tropizmami a

nastiami

wyjaśnia mechanizm

powstawania ruchów

wzrostowych i turgoro-

wych

wyróżnia rodzaje tropi-

zmów i nastii w zależności

od rodzaju bodźca ze-

wnętrznego

omawia rodzaje tropi-

zmów

wyjaśnia przyczynę od-

uzasadnia różnicę mię-

dzy tropizmem dodatnim

a tropizmem ujemnym

wyjaśnia znaczenie

auksyn w reakcjach ru-

chowych roślin


17

miennej reakcji korzenia i

łodygi na działanie siły

grawitacyjnej

omawia przykłady nastii

którego celem jest zba-

danie geotropizmu ko-

rzenia i pędu

uzasadnia, że nastie

mogą mieć charakter

ruchów turgorowych i

wzrostowych

Różnorod-

ność bezkrę-

gowców

1 Kryteria klasyfi-

kacji zwierząt

klasyfikuje i podaje

przykłady zwierząt na

podstawie następują-

cych kryteriów: wy-

kształcenie tkanek,

rodzaj symetrii, liczba

listków zarodkowych,

występowanie lub brak

wtórnej jamy ciała,

przekształcenie się pra-

gęby, sposób bruzdko-

wania i powstawanie

mezodermy

wymienia etapy rozwoju

zarodkowego u zwierząt

definiuje pojęcia: zwie-

rzęta dwuwarstwowe i

zwierzęta trójwarstwowe,

zwierzęta pierwouste i

zwierzęta wtórouste

uzasadnia związek mię-

dzy symetrią ciała a bu-

dową zwierzęcia i trybem

życia

charakteryzuje przebieg i

efekty bruzdkowania


powstaje otwór gębowy,

odbytowy i mezoderma u

zwierząt pierwoustych i

wtóroustych

charakteryzuje zwierzę-

ta acelomatyczne, pseu-

docelomatyczne i celo-

matyczne

klasyfikuje zwierzęta

celomatyczne ze względu

na rodzaj segmentacji i

obecność lub brak struny

grzbietowej

2 Gąbki – zwierzęta

beztkankowe

omawia środowisko i

tryb życia gąbek

charakteryzuje pod-

stawowe czynności

życiowe gąbek

omawia znaczenie gą-

bek

omawia bezpłciowy i

płciowy sposób rozmna-

żania się gąbek

przedstawia ogólny plan

budowy gąbki


gają totipotencjalne wła-

ściwości komórek i okre-

śla ich znaczenie w życiu

gąbek

wymienia gromady zali-

czane do typu gąbek wraz

z przykładami ich przed-

stawicieli

porównuje typy budo-

wy ciała gąbek

określa rolę komórek

kołnierzykowatych

omawia budowę ściany

ciała gąbek

charakteryzuje po-

szczególne gromady gą-

bek

3 Tkanki zwierzęce

– budowa i funk-

cja

klasyfikuje tkanki

zwierzęce

omawia budowę i rolę

rozpoznaje poszczególne

rodzaje tkanek zwierzę-

cych

rysuje tkanki zwierzęce

charakteryzuje nabłonki

pod względem budowy,

określa pochodzenie

poszczególnych rodza-

jów tkanek

18

tkanki nabłonkowej

omawia budowę i

funkcje tkanki łącznej

omawia budowę

tkanki chrzęstnej i

kostnej


wę i funkcje osocza

oraz elementów morfo-

tycznych krwi

omawia ogólne cechy

budowy tkanki mię-

śniowej

omawia budowę i rolę

elementów tkanki ner-

wowej

nazywa poziomy orga-

nizacji budowy ciała

zwierząt

wymienia układy na-

rządów budujących

ciała zwierząt

dzieli tkanki nabłonkowe

na podstawie liczby

warstw komórek, kształtu

komórek i pełnionych

funkcji

wymienia funkcje gru-

czołów

wyjaśnia kryteria po-

działu tkanki łącznej

wymienia przykłady

tkanek łącznych właści-

wych, podporowych i

płynnych

definiuje pojęcia: na-

rząd, układ narządów

roli i miejsca występowa-

nia

charakteryzuje pod

względem budowy, roli i

występowania tkanki łącz-

ne właściwe

porównuje rodzaje tka-

nek chrzęstnych i kostnych

pod względem budowy i

miejsca występowania

porównuje pod wzglę-

dem budowy i sposobu

funkcjonowania tkankę

mięśniową gładką, po-

przecznie prążkowaną

serca oraz poprzecznie

prążkowaną szkieletową

klasyfikuje gruczoły

wymienia cechy cha-

rakterystyczne i funkcje

limfy i hemolimfy

omawia sposób przeka-

zywania impulsu nerwo-

wego

wymienia funkcje ko-

mórek glejowych

4 Parzydełkowce –

tkankowe zwierzę-

ta dwuwarstwowe

charakteryzuje śro-

dowisko i tryb życia

parzydełkowców

charakteryzuje ogólną

budowę ciała parzydeł-

kowców

omawia sposób od-

żywiania się parzydeł-

kowców

omawia znaczenie

nazywa typ układu ner-

wowego parzydełkowców

i omawia jego budowę

omawia sposób wyko-

nywania ruchów i prze-

mieszczania się parzydeł-

kowców


rozmnażania się parzydeł-

kowców

porównuje budowę poli-

pa z budową meduzy

wymienia funkcje i miej-

sca występowania po-

szczególnych rodzajów

komórek ciała parzydeł-

kowców


ściany ciała parzydełkow-

ca

wskazuje podobieństwa

i różnice między we-

wnętrzną a zewnętrzną

ścianą ciała u parzydeł-

kowca

omawia budowę i zna-

czenie parzydełek

definiuje pojęcie ciałka

brzeżne (ropalia)

charakteryzuje gromady

19

parzydełkowców omawia przemianę poko-

leń u parzydełkowców na

przykładzie chełbi modrej


wych przedstawicieli gro-

mad

parzydełkowców

wyjaśnia rolę koralow-

ców w tworzeniu raf ko-

ralowych

5 Płazińce – zwie-

rzęta spłaszczone

grzbieto-

-brzusznie

wymienia wspólne

cechy wszystkich

przedstawicieli płaziń-

ców

omawia budowę we-

wnętrzną płazińców

omawia sposoby od-

żywiania się płazińców

wyjaśnia, w jaki spo-

sób u płazińców zacho-

dzi wymiana gazowa i

transport substancji

wymienia przykłady

adaptacji płazińców do

pasożytniczego trybu

życia

omawia znaczenie

płazińców

definiuje pojęcia: żywi-

ciel pośredni, żywiciel

ostateczny, obojnak, za-

płodnienie krzyżowe

wymienia gatunki paso-

żytnicze płazińców, które

mogą stanowić zagrożenie

dla zdrowia lub życia

człowieka


filaktyczne mające na celu

zmniejszenie prawdopo-

dobieństwa zarażenia

człowieka płazińcami pa-

sożytniczymi

omawia budowę wora

powłokowo-mięśniowego


logiczną płazińców

omawia budowę układu

pokarmowego płazińców

nazywa typ układu ner-

wowego płazińców i

omawia jego budowę

omawia budowę i funk-

cje układu wydalniczego

płazińców


rozrodczego płazińców

charakteryzuje cykl roz-

wojowy tasiemca nie-

uzbrojonego, bruzdogłow-

ca szerokiego i motylicy

wątrobowej

definiuje pojęcia: rab-

dity, statocysty

wymienia gromady

płazińców


płazińców

6 Nicienie – zwie-

rzęta o obłym,

nieczłonowanym

ciele

omawia ogólny plan

budowy ciała nicieni

charakteryzuje tryb

życia nicieni

wymienia cechy cha-

rakterystyczne budowy

nicieni


filaktyczne mające na celu

zmniejszenie prawdopo-

dobieństwa zarażenia

człowieka nicieniami pa-

sożytniczymi

omawia pokrycie ciała u

nicieni


pokarmowego i sposób

trawienia nicieni


zachodzi wymiana gazowa

definiuje pojęcie: linie-

nie, oskórek

wymienia i charaktery-

zuje nicienie pasożytni-

cze roślin, zwierząt i

człowieka oraz nicienie

niepasożytnicze

20

charakteryzuje pod-

stawowe czynności

życiowe nicieni

omawia znaczenie

nicieni

i transport substancji u

nicieni


wydalniczego i nerwowe-

go nicieni

omawia sposób rozmna-

żania się i rozwoju nicieni

charakteryzuje cykl roz-

wojowy glisty ludzkiej i

włośnia krętego

wskazuje przystosowa-

nia nicieni do pasożytnic-

twa

7 Pierścienice –

bezkręgowce o

wyraźnej metame-

rii

charakteryzuje tryb

życia pierścienic

wymienia cechy bu-

dowy anatomicznej

wspólne dla wszystkich

pierścienic

przedstawia ogólną

budowę ciała pierście-

nic

omawia wewnętrzną

budowę ciała pierście-

nic na przykładzie

dżdżownicy

wymienia cechy bu-

dowy pijawek o zna-

czeniu adaptacyjnym

do pasożytniczego try-

bu życia

omawia znaczenie

pierścienic


pokarmowego pierścienic


u pierścienic zachodzi

wymian gazowa


krwionośnego i nerwowe-

go u pierścienic

charakteryzuje budowę i

funkcje układu wydalni-

czego pierścienic

omawia sposób rozmna-

żania się pierścienic


metamerią homonomiczną

a heteronomiczną

wymienia funkcje para-

podiów

omawia pokrycie ciała u

pierścienic

wskazuje podobieństwa i

różnice w rozmnażaniu się

wieloszczetów, skąpo-

szczetów i pijawek

wyjaśnia znaczenie sio-

dełka u skąposzczetów i

pijawek

wymienia przedstawicieli

wieloszczetów, skąpo-

szczetów i pijawek


logiczną odcinka głowo-

wego ciała nereidy


logiczną parapodium

nereidy

wymienia barwniki

oddechowe pierścienic i

barwy, jakie nadają krwi

wyjaśnia rolę komórek

chloragogenowych


należące do pierścienic

8 Stawonogi – zwie-

rzęta o członowa-

wymienia i charakte-

ryzuje środowiska, w

wymienia typy aparatów

gębowych owadów i po-

porównuje budowę mor-

fologiczną i anatomiczną

definiuje pojęcia: mik-

socel, hemolimfa

21

nych odnóżach których żyją stawonogi

wymienia wspólne

cechy budowy morfo-

logicznej i anatomicz-

nej stawonogów

charakteryzuje narzą-

dy wymiany gazowej

stawonogów

wymienia typy gru-

czołów wydalniczych

omawia przebieg

rozwoju złożonego z

przeobrażeniem niezu-

pełnym i zupełnym

omawia znaczenie

stawonogów

daje przykłady owadów, u

których one występują

wymienia typy odnóży

owadów i podaje przykła-

dy owadów, u których one

występują

definiuje pojęcia: prze-

obrażenie zupełne, prze-

obrażenie niezupełne,

imago, poczwarka

skorupiaków, pajęczaków

i owadów


pokarmowego stawono-

gów

porównuje budowę na-

rządów oddechowych sta-

wonogów żyjących w wo-

dzie i na lądzie

omawia sposób działania

otwartego układu krwio-

nośnego

porównuje stawonogi

wodne i lądowe pod

względem budowy narzą-

dów wydalniczych oraz

usuwanych produktów

przemiany materii

przedstawia budowę łań-

cuszkowego układu ner-

wowego typowego dla

większości stawonogów


ga partenogeneza

charakteryzuje skorupia-

ki, szczękoczułkowce oraz

tchawkowe i podaje ich

przedstawicieli

omawia różnorodność

budowy skrzydeł owa-

dów

uzasadnia, że stawonogi

przystosowały się do

pobierania różnorodnego

pokarmu

wyjaśnia rolę ostii w

sercu

omawia budowę oka

złożonego

wyjaśnia rolę narządów

tympanalnych

wyjaśnia rolę pokładeł-

ka

porównuje skorupiaki,

szczękoczułkowce i

tchawkowce

wymienia przystosowa-

nia stawonogów do życia

w różnorodnych typach

środowisk

9 Mięczaki – zwie-

rzęta o miękkim

niesegmentowa-

nym ciele


dowisko życia mięcza-

ków

przedstawia ogólną


pokarmowego mięczaków

i sposoby pobierania przez

nie pokarmu

wyjaśnia budowę i funk-

cje muszli u mięczaków


zachodzi przepływ krwi w

porównuje budowę

zewnętrzną i budowę

muszli u poszczególnych

gromad mięczaków

22

budowę ciała mięcza-

ków na przykładzie

ślimaka

wymienia cechy bu-

dowy charakterystycz-

ne dla wszystkich

przedstawicieli mię-

czaków

omawia znaczenie

mięczaków


sposób funkcjonowania

narządów oddechowych u

mięczaków zasiedlających

środowiska wodne i lądo-

we

charakteryzuje rozmna-

żanie się mięczaków

układzie krwionośnym

mięczaków


krwionośnego głowono-

gów


nerwowego

omawia wydalanie i

osmoregulację u mięcza-

ków

uzasadnia twierdzenie, że

głowonogi są mięczakami

o najwyższym stopieniu

złożoności budowy


mięczaków oraz wskazu-

je charakterystyczne ce-

chy budowy morfolo-

gicznej umożliwiające

ich identyfikację

wymienia przykłady

gatunków należących do

poszczególnych gromad

10 Szkarłupnie –

bezkręgowe zwie-

rzęta wtórouste


dowisko i tryb życia

szkarłupni

omawia znaczenie

szkarłupni w przyro-

dzie i życiu człowieka

wymienia funkcje ukła-

du wodnego (ambulakral-

nego)

przedstawia ogólną bu-

dowę ciała szkarłupni

omawia czynności ży-

ciowe szkarłupni

omawia budowę we-

wnętrzną szkarłupni na

przykładzie rozgwiazdy

omawia sposób odży-

wiania się i budowę ukła-

du pokarmowego szkar-

łupni


zachodzi wymiana gazo-

wa, transport substancji

oraz wydalanie i osmore-

gulacja u szkarłupni


wodnego (ambulakralne-

go)

uzasadnia, iż szkarłupnie

są nietypowymi bezkrę-

gowcami


układu nerwowego

szkarłupni

omawia sposób rozm-

nażania się szkarłupni

wymienia gromady

szkarłupni i przykłado-

wych przedstawicieli

porównuje budowę

morfologiczną liliow-

ców, rozgwiazd, wężo-

wideł, jeżowców i

strzykw

23

Różno-

rodność

strunow-

ców

1 Charakterystyka stru-

nowców. Strunowce

niższe

wymienia pięć naj-

ważniejszych cech

strunowców

wymienia podtypy

strunowców

przedstawia drzewo

rodowe strunowców

porównuje plan bu-

dowy bezkręgowców i

strunowców

charakteryzuje środowi-

sko i tryb życia przedsta-

wicieli strunowców niż-

szych na przykładzie lan-

cetnika

wskazuje w budowie

lancetnika charaktery-

styczne cechy strunowców

omawia zewnętrzną i

wewnętrzną budowę ciała

oraz funkcje życiowe bez-

czaszkowców na przykła-

dzie lancetnika

omawia zewnętrzną i

wewnętrzną budowę ciała

oraz funkcje życiowe

osłonic na przykładzie

żachwy

analizuje drzewo rodo-

we strunowców

definiuje pojęcie stru-

nowce niższe

2 Cechy charakterystyczne

kręgowców

wymienia wspólne

cechy wszystkich krę-

gowców

charakteryzuje pokry-

cie ciała kręgowców,

uwzględniając budowę

oraz funkcje, jakie peł-

ni naskórek i skóra

właściwa

przedstawia plan bu-

dowy szkieletu osio-

wego i szkieletu koń-

czyn u kręgowców

wymienia odcinki

układu pokarmowego

kręgowców

charakteryzuje rodza-

je narządów wymiany

gazowej u kręgowców

omawia budowę

ośrodkowego i obwo-

wymienia grupy biolo-

giczne kręgowców


terystyczne dla wszystkich

krągłoustych

porównuje budowę

przednercza, pranercza i

zanercza


mnażania się i rozwoju

kręgowców

omawia budowę we-

wnętrzną i charakteryzuje

podstawowe czynności

życiowe krągłoustych na

przykładzie minoga

omawia etapy ewolucji

łuków skrzelowych u

kręgowców

wymienia cechy krą-

głoustych świadczące o

tym, że są najprymityw-

niejszymi kręgowcami

24

dowego układu ner-

wowego kręgowców

wyjaśnia znaczenie

narządów zmysłów

kręgowców


wę układu wydalnicze-

go, krwionośnego i

rozrodczego kręgow-

ców

3 Ryby – żuchwowce

pierwotnie wodne

wymienia cechy cha-

rakterystyczne dla ryb

omawia ogólną bu-

dowę ciała ryby


cie ciała ryb, wskazując

te cechy, które stano-

wią przystosowanie do

życia w wodzie

przedstawia budowę

układu krwionośnego

ryb


rozmnażania się ryb

wymienia przystoso-

wania ryb do życia w

środowisku wodnym

omawia znaczenie ryb

wymienia płetwy parzy-

ste i nieparzyste oraz ich

funkcje

wyjaśnia mechanizm

wymiany gazowej u ryb

definiuje pojęcia: tarło,

ikra


twierdzające, że pokrój

ciała ryby odbiegający od

typowego dla nich wzorca

wynika z adaptacji do

życia w różnych warun-

kach środowiska wodnego


szkieletowego ryb

omawia elementy budo-

wy układu pokarmowego

ryb

wyjaśnia znaczenie i

działanie pęcherza pław-

nego

omawia budowę skrzeli

ryby


nerwowego ryb

charakteryzuje narządy

zmysłów u ryb

wyjaśnia znaczenie linii

nabocznej

wyjaśnia, na jakiej zasa-

dzie u ryb chrzęstnoszkie-

letowych, ryb kostnoszkie-

letowych słonowodnych i

kostnoszkieletowych słod-


łusek

definiuje pojęcie serce

żylne

przedstawia budowę

mózgowia u ryby kost-

noszkieletowej

charakteryzuje pod-

gromady ryb



podgromad

wskazuje zagrożenia ze

strony działalności czło-

wieka dla bioróżnorod-

ności ryb

proponuje działania

mające na celu ochronę

zróżnicowania gatunko-

wego ryb

25

kowodnych odbywa się

wydalanie i osmoregulacja

omawia przystosowania

ryb w budowie do życia w

wodzie

4 Płazy – kręgowce dwu-

środowiskowe


dowisko życia płazów

przedstawia budowę i

funkcje skóry płazów

omawia budowę


płazów

charakteryzuje rozm-

nażanie się płazów

wymienia przystoso-

wania płazów do życia

w środowisku wodno-

lądowym

omawia znaczenie

płazów

charakteryzuje funkcjo-

nowanie narządów wy-

miany gazowej u doro-

słych płazów i ich larw

charakteryzuje rozwój

płazów bezogonowych na

przykładzie żaby

definiuje pojęcia: skrzek,

kijanka

omawia cechy budowy i

funkcje szkieletu płazów

na przykładzie szkieletu

żaby


układu pokarmowego i

sposób odżywiania się

płazów


oddechowego płazów


układu nerwowego płazów

wyjaśnia znaczenie po-

szczególnych narządów

zmysłów

omawia proces wydala-

nia u płazów


styczne cechy budowy i

trybu życia kijanek

wskazuje zagrożenia dla

różnorodności i liczebno-

ści płazów

proponuje działania ma-

jące na celu ochronę pła-

zów

wyjaśnia mechanizm

wentylacji płuc u żaby

wyjaśnia związek mię-

dzy pojawieniem się na-

rządu wymiany gazowej

w postaci płuc a modyfi-

kacją budowy układu

krwionośnego u płazów

analizuje modyfikacje

budowy i czynności wy-

branych narządów zmy-

słów u płazów związane

z ich funkcjonowaniem

w warunkach środowiska

lądowego

porównuje rozwój pła-

zów bezogonowych,

ogoniastych i beznogich

uzasadnia znaczenie

budowy poszczególnych

narządów i układów na-

rządów w przystosowa-

niu do życia w środowi-

sku wodno-lądowym

charakteryzuje rzędy

płazów


26


rzędów płazów

5 Gady – pierwsze owo-

dniowce


dowisko życia gadów


odżywiania się gadów

przedstawia budowę


gadów

omawia sposób roz-

mnażania się i rozwoju

gadów

wymienia przystoso-

wania w budowie ga-

dów będące adaptacją

do życia na lądzie

omawia znaczenie

gadów

wymienia cechy pokry-

cia ciała gadów, które

stanowią adaptacje do

życia w środowisku lądo-

wym

przedstawia cechy bu-

dowy oraz funkcje szkie-

letu gadów na przykładzie

jaszczurki


czynności mózgowia i

narządów zmysłów gadów


wydalniczego gadów

wskazuje kryterium, na

podstawie którego została

utworzona systematyka

gadów



ści gadów


jące na celu ochronę ga-

dów

wyjaśnia rolę częścio-

wej przegrody występu-

jącej w komorze serca u

większości gadów

omawia proces wenty-

lacji płuc u gadów

porównuje proces wy-

dalania u gadów żyją-

cych na lądzie i w wo-

dzie

uzasadnia, że sposób

rozmnażania i rozwoju

gadów stanowi adaptację

do życia na lądzie

wymienia funkcje po-

szczególnych błon pło-

dowych u gadów

uzasadnia znaczenie

budowy poszczególnych

narządów i układów na-

rządów w przystosowa-

niu do życia gadów na

lądzie

charakteryzuje pod-

gromady gadów


wych przedstawicieli

podgromad

6 Ptaki – latające zwierzę-

ta pokryte piórami


dowisko życia ptaków

omawia budowę pióra

konturowego

omawia budowę szkiele-

tu ptaka na przykładzie

wyjaśnia rolę gruczołu

kuprowego

27

omawia ogólną bu-

dowę ciała ptaków


cie ciała ptaków


wę układu pokarmo-

wego i sposoby odży-

wiania się ptaków

omawia budowę

układów: krwionośne-

go, oddechowego i

rozrodczego ptaków

charakteryzuje rozm-

nażanie się ptaków

wymienia cechy bu-

dowy morfologicznej,

anatomicznej i cechy

fizjologiczne będące

przystosowaniami pta-

ków do lotu

omawia znaczenie

ptaków


zmysłów ptaków

omawia budowę jaja

ptaków i podaje funkcje

elementów budowy

porównuje gniazdowniki

z zagniazdownikami

gęsi

przedstawia budowę

skrzydła ptaka

wyjaśnia mechanizm

podwójnego oddychania

występujący u ptaków

omawia schemat budowy

mózgowia ptaków


funkcjonowanie układu

wydalniczego ptaków

analizuje cechy budowy

morfologicznej, anato-

micznej i cechy fizjolo-

giczne będące adaptacją

ptaków do lotu



ści ptaków


jące na celu ochronę pta-

ków

wymienia typy piór

ptaków oraz ich funkcje

wyjaśnia, na czym po-

lega pierzenie się ptaków

omawia rozmieszczenie

i funkcje worków po-

wietrznych u ptaków

wyjaśnia znaczenie

układów oddechowego i

krwionośnego w utrzy-

maniu stałocieplności u

ptaków

omawia zjawisko wę-

drówek ptaków

charakteryzuje pod-

gromady i nadrzędy pta-

ków

wymienia przykładowe

gatunki wybranych grup

systematycznych

7 Ssaki – kręgowce

wszechstronne i ekspan-

sywne


dowisko życia ssaków

wymienia cechy cha-

rakterystyczne dla ssa-

ków


cie ciała ssaków

omawia budowę

układu pokarmowego

ssaków i rolę poszcze-

wymienia rodzaje i

funkcje wytworów na-

skórka ssaków

charakteryzuje mechani-

zmy służące utrzymaniu

stałej temperatury ciała u

ssaków

wyjaśnia znaczenie łoży-

ska i pępowiny

omawia budowę szkiele-

tu ssaków

omawia schemat budowy

mózgowia ssaków


zmysłów ssaków


mnażania się stekowców,

torbaczy i łożyskowców



lega specjalizacja uzę-

bienia ssaków

porównuje budowę

przewodu pokarmowego

ssaków mięsożernych i

roślinożernych


lega echolokacja

charakteryzuje po-

28

gólnych narządów


wę układu oddechowe-

go ssaków i rolę po-

szczególnych narządów

przedstawia budowę


ssaków i sposób prze-

pływu krwi

omawia budowę

układu wydalniczego

oraz sposób wydalania

i osmoregulacji u ssa-

ków

omawia sposób roz-

rodu ssaków

omawia znaczenie

ssaków


ści ssaków


jące na celu ochronę ssa-

ków

szczególne podgromady

ssaków



podgromad ssaków

Funkcjo-

nowanie

zwierząt

1 Ochrona ciała zwierząt.

Symetria ciała

definiuje pojęcie po-

włoka ciała

wymienia funkcje

powłoki ciała u zwie-

rząt


wę powłoki ciała u

bezkręgowców


wę powłoki ciała stru-

nowców

wyjaśnia, dlaczego

zwierzęta osiadłe lub

mało ruchliwe mają

wyjaśnia znaczenie na-

błonka syncytialnego u

płazińców pasożytniczych

wyjaśnia znaczenie

szkieletu zewnętrznego u

stawonogów

wyjaśnia znaczenie

muszli u mięczaków

omawia budowę skóry

kręgowców

wskazuje różnice w bu-

dowie powłoki ciała u

bezkręgowców

wskazuje różnice w bu-

dowie powłoki ciała u krę-

gowców

wymienia wytwory na-

skórka i skóry właściwej u

kręgowców


dzy symetrią ciała zwierząt

a ich trybem życia

wymienia płaszczyzny

przekroju ciała zwierząt o

uzasadnia związek

między funkcją powłoki

ciała a środowiskiem

życia zwierząt

analizuje związek bu-

dowy powłoki ciała

zwierząt z pełnioną funk-

cją

29

promienistą symetrią

ciała

wymienia korzyści

posiadania dwubocznej

symetrii ciała

dwubocznej symetrii ciała

2 Ruch zwierząt wyjaśnia różnicę

między ruchem rzę-

skowym a ruchem mię-

śniowym

wymienia zwierzęta

poruszające się ruchem

rzęskowym i mięśnio-

wym

wymienia przykłady

ruchu bez przemiesz-

czania się i ruchu lo-

komotorycznego u wy-

branych zwierząt

wymienia narządy

lokomotoryczne u wy-

branych grup zwierząt

wymienia rodzaje

ruchu u wybranych

grup zwierząt w śro-

dowisku wodnym i

lądowym

wyjaśnia zasadę skurczu

mięśnia

wyjaśnia znaczenie mię-

śni poprzecznie-

prążkowanych

określa znaczenie szkie-

letu zewnętrznego i we-

wnętrznego

omawia przystosowania

anatomiczne, morfolo-

giczne i fizjologiczne

zwierząt do życia w śro-

dowisku wodnym i lądo-

wym

porównuje ruch bez

przemieszczania się z ru-

chem lokomotorycznym


wodnego (ambulakralne-

go) szkarłupni

porównuje szkielet ze-

wnętrzny ze szkieletem

wewnętrznym


dzy sposobem poruszania

się zwierząt a środowi-

skiem życia


lotem biernym a lotem

czynnym

wymienia białka moto-

ryczne

wyjaśnia rolę białek

motorycznych

omawia budowę rzęsek

i komórek kołnierzyko-

wych

wyjaśnia rolę filamen-

tów aktynowych i mio-

zynowych

definiuje pojęcie szkie-

let hydrauliczny

omawia etapy ruchu

lokomotorycznego na

przykładzie dżdżownicy

porównuje warunki

życia w wodzie, powie-

trzu i na lądzie

3 Odżywianie się zwierząt definiuje pojęcia:

organizmy cudzożywne

(heterotroficzne), tra-

wienie

wyjaśnia, na czym

polega trawienie we-

klasyfikuje zwierzęta ze

względu na wielkość po-

bieranego pokarmu, zróż-

nicowanie pokarmu, ro-

dzaj pożywienia i sposób

jego zdobywania oraz

omawia różnice między

trawieniem wewnątrzko-

mórkowym a trawieniem

zewnątrzkomórkowym


dzy budową układu po-

omawia budowę żołąd-

ka przeżuwaczy

uzasadnia różnice w

budowie przewodu po-

karmowego roślinożercy

i drapieżnika

30

wnątrzkomórkowe i

zewnątrzkomórkowe

omawia plan budowy

układu pokarmowego

heterotrofów

porównuje przewód

pokarmowy roślinożer-

cy i drapieżnika

wyjaśnia znaczenie

endosymbiontów w

trawieniu pokarmu

podaje przykłady zwierząt

do każdej klasyfikacji


ga modyfikacja układu

pokarmowego w rozwoju

ewolucyjnym zwierząt

omawia etapy trawienia

pokarmu

karmowego a trybem życia

zwierzęcia i stopniem

rozwoju ewolucyjnego

wyjaśnia rolę poszcze-

gólnych narządów układu

pokarmowego heterotro-

fów

omawia modyfikacje

układu pokarmowego w

rozwoju ewolucyjnym u

zwierząt

4 Wymiana gazowa zwie-

rząt

definiuje pojęcia:

oddychanie komórko-

we, wymiana gazowa,

dyfuzja, ciśnienie czą-

steczkowe

omawia etapy wy-

miany gazowej

wymienia narządy

wymiany gazowej u

zwierząt wodnych i

lądowych oraz podaje

przykłady organizmów

omawia warunki zacho-

dzenia dyfuzji


ga związek między wy-

mianą gazową a dyfuzją

porównuje budowę płuc

kręgowców

porównuje warunki wy-

miany gazowej w wodzie i

powietrzu, uwzględniając

wady i zalety tych środo-

wisk

porównuje wymianę ga-

zową zewnętrzną z wy-

mianą gazową wewnętrzną

omawia sposoby wymia-

ny gazowej


funkcjonowanie narządów

wymiany gazowej u zwie-

rząt wodnych i lądowych

porównuje ciśnienie

parcjalne tlenu i dwu-

tlenku węgla w ośrod-

kach biorących udział w

wymienia gazowej

uzasadnia związek

między sposobem wy-

miany gazowej a wielko-

ścią i trybem życia zwie-

rząt


lega zasada przeciwprą-

dów u ryb

omawia działanie wie-

czek skrzelowych u ryb

wyjaśnia różnicę mię-

dzy płucami dyfuzyjnymi

a płucami wentylowa-

nymi

5 Transport u zwierząt wymienia rodzaje

płynów ciała będących

rozróżnia transport we-

wnątrzkomórkowy i ze-

charakteryzuje płyny

ciała będące nośnikami

uzasadnia związek

między rozmiarami ciała

31

nośnikami substancji w

organizmach zwierząt

omawia ogólną bu-

dowę układu krwiono-

śnego

wymienia funkcje


wymienia rodzaje

naczyń krwionośnych i

ich funkcje

omawia budowę serca

kręgowców

wnątrzkomórkowy

wymienia rodzaje barw-

ników oddechowych i

przykłady grup, zwierząt,

u których występują

porównuje układ krwio-

nośny otwarty z układem

krwionośnym zamkniętym

wymienia grupy zwie-

rząt, u których występuje

otwarty lub zamknięty

układ krwionośny

substancji w organizmach

zwierząt

charakteryzuje barwniki

oddechowe

omawia transport sub-

stancji u bezkręgowców i

kręgowców

porównuje budowę ukła-

dów krwionośnych krę-

gowców

porównuje budowę serca

kręgowców

zwierząt i tempem meta-

bolizmu a sposobem

transportu substancji

porównuje budowę

układów krwionośnych

bezkręgowców

6 Reagowanie zwierząt na

bodźce

definiuje pojęcia:

receptor, odruch, neu-

ron, hormon

klasyfikuje receptory

ze względu na rodzaj

docierającego bodźca

wymienia pięć rodza-

jów zmysłów u zwie-

rząt

omawia budowę i

funkcje poszczegól-

nych elementów mó-

zgowia kręgowców

omawia znaczenie

układu hormonalnego

zwierząt


zmysłów zwierząt pod

względem budowy i funk-

cji

nazywa układy nerwowe

bezkręgowców i wymie-

nia ich cechy

porównuje odruchy

bezwarunkowe i warun-

kowe


układu nerwowego stru-

nowców

rozróżnia ośrodkowy i

obwodowy układ nerwo-

wy u kręgowców

klasyfikuje receptory ze

względu na pochodzenie

bodźców oraz budowę

receptora


ewolucji oka

porównuje układy ner-

wowe bezkręgowców


ga proces cefalizacji

porównuje budowę mó-

zgowia kręgowców

omawia regulację hor-

monalną zwierząt na przy-

kładzie linienia owadów

omawia budowę oka

złożonego stawonogów

wyjaśnia, dlaczego

większość narządów

zmysłów znajduje się w

przedniej części ciała

zwierząt

wymienia czynniki ma-

jące wpływ na budowę i

stopień zaawansowania

układu nerwowego

analizuje kolejne etapy

ewolucji układu nerwo-

wego bezkręgowców

7 Osmoregulacja i wyda-

lanie

definiuje pojęcia:

osmoregulacja, wyda-

lanie

omawia mechanizm

osmoregulacji u zwierząt

lądowych i wodnych


zachodzi osmoregulacja u

zwierząt izoosmotycznych,

porównuje warunki

życia na lądzie i w wo-

dzie pod kątem utrzyma-

32

wymienia produkty

przemiany materii

definiuje pojęcia:

zwierzęta amoniote-

liczne, ureoteliczne,

urykoteliczne

wymienia narządy

wydalnicze u bezkrę-

gowców i strunowców

wymienia drogi usuwa-

nia produktów przemiany

materii

hiperosmotycznych i hipo-

osmotycznych

wymienia grupy zwierząt

i rodzaje produktów prze-

mian azotowych

porównuje produkty

przemian oraz warunki

środowiskowe, w jakich

żyją zwierzęta amoniote-

liczne, ureoteliczne i ury-

koteliczne


narządów wydalniczych

bezkręgowców i strunow-

ców

nia równowagi wodno-

mineralnej

uzasadnia związek

między rodzajem wyda-

lanych produktów, a try-

bem życia zwierząt

8 Rozmnażanie i rozwój

zwierząt

wyjaśnia, na czym

polega rozmnażanie

bezpłciowe i płciowe

zwierząt

wymienia sposoby

rozmnażania bezpłcio-

wego i podaje przykła-

dy grup zwierząt, u

których one występują

definiuje pojęcia:

rozdzielnopłciowość,

obojnactwo (hermafro-

dytyzm), dymorfizm

płciowy


między zaplemnieniem

a zapłodnieniem

określa wady i zalety

rozmnażania bezpłciowe-

go

porównuje zapłodnienie

zewnętrzne z zapłodnie-

niem wewnętrznym

definiuje pojęcie onto-

geneza

charakteryzuje okresy

rozwoju pozazarodkowe-

go

wymienia przykłady

zwierząt o rozwoju pro-

stym i złożonym

charakteryzuje zwierzęta

jajorodne, jajożyworodne i

żyworodne oraz podaje


rozmnażania bezpłciowego

wyjaśnia, dlaczego u

pasożytów wewnętrznych i

zwierząt mało ruchliwych

występuje obojnactwo


ga zapłodnienie krzyżowe

i samozapłodnienie oraz

podaje przykłady zwierząt,

u których zachodzą te pro-

cesy


ga partenogeneza (dziewo-

rództwo) i heterogonia

charakteryzuje kolejne

etapy rozwoju zarodkowe-

porównuje rozmnażanie

bezpłciowe i płciowe

wymienia przykłady

zwierząt będących her-

mafrodytami

uzasadnia, że rodzaj

zaplemnienia i zapłod-

nienia związany jest ze

środowiskiem życia

określa wady zapłod-

nienia zewnętrznego

klasyfikuje jaja ze

względu na ilość i roz-

mieszczenie żółtka

wymienia listki zarod-

kowe i powstające z nich

struktury u człowieka

33

wymienia kolejne

etapy rozwoju zarod-

kowego organizmu

ich przykłady go organizmu

charakteryzuje przebieg

bruzdkowania w zależno-

ści od rodzaju jaja i podaje

przykłady ich występowa-

nia

omawia sposób powsta-

nia wtórnej jamy ciała u

pierwoustych i wtóro-

ustych

porównuje przebieg roz-

woju prostego i złożonego

określa kryterium po-

działu zwierząt na pier-

wouste i wtórouste

Documents

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY II LO Biologia ...zspnowe.pl/wp-content/uploads/2018/02/wymagania_biologia_PR_I.pdf · Biologia na czasie 1 – zakres rozszerzony Dział