x+≤ =∂i¯û[O - Human Rights Forumhumanrightsforum.org/manishi_marxism.pdf · 2009. 8. 10. · 1. K≥·`«#ºO ÖËx „Ñ¨QÆu ™È+¨e*ÏxH˜ KÕ@∞ 9 2. K«i„`«, =∞x+≤,

=∞x+≤ =∂i¯û[OÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û

ada

''âßâ◊fi`«=∞~Ú# '=∂#= „Ñ¨=$uÎ— JO@∂ Un ÖË^Œx =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ `«~°K«∞QÍJO@∂O\Ï~°∞. D<å\ =∂i¯ ûã∞ìÖË HÍ Œ∞, =∂~ü û ‰õÄ_® ãfiÜ«∞OQÍ J<åfl_»∞. KåÖÏq+Ü«∂ÅÖ’ aè#flOQÍ HÍ‰õΩ<åfl ãfiO «OQÍ PÖ’zOz# PO\’xÜ≥∂ „QÍ"£∞ã‘ ‰õÄ_® J<åfl_»∞.Kåi„ «Hõ „Hõ=∞OÖ’ =∂#= „Ñ=$uÎÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ ÖË‰õΩO_® áÈÖË Œ∞ QÍh JO «=∂„ «O KÕ «'=∂#= „Ñ¨=$uÎ— J<Õk PÖ’zOK«‰õΩO_® H˘\ì áêˆ~Ü«∞QÆÅ q+¨Ü«∞O HÍ Œ∞. ÉèÏ="å ŒPÖ’K«# #∞O_ç ÑÙ\ì# „Éèí=∞ HÍ Œ∞. âßâ◊fi «=∞~Ú# =∂#= „Ñ=$uÎ J<Õ Õn ÖËHõáÈ~Ú<å=∂#= „Ñ=$uÎÖ’ Jxfl ã=∂*ÏÅÖ’ Jxfl HÍÖÏÅÖ’ |ÅOQÍ LO_Õ H˘xfl ÅHõ∆ÏÅ∞<åfl~Ú.J Œ\Ï¡ LOz =∂~°∞ «∞#fl D =∂#= „Ñ=$uÎH© |Ü«∞\ „ÑÑOK«OÖ’ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ‰õÄ=∞ èŒº#∞#fl ãO|O èŒO ã~°à◊=∞~ÚOk HÍ Œ∞. ™ê=∂lHõ =º=ã÷Ö’ =∞øeHõ=∞~Ú# =∂~°∞Ê=zÛ#ÑC_»∞ ^•xH «y#@∞ì =∂#= „Ñ=$uÎ ‰õÄ_® =∂iáÈ «∞O Œx ÉèÏqOz, P „Ñ=$uÎQÆ∞iOz PÖ’zOK«#=ã~°O ÖË Œx Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œ ã≤ •úO «O WÑÊ\^•HÍ K≥ÑÓÎ LOk.=∂i¯ ûã∞ìÅO ŒiH© HÍ‰õΩ<åfl HõhãO =∂i¯ ûã∞ì ™êÇ≤Ï «ºHÍ~°∞Å‰õΩ Wk x[O HÍ Œx ≥eÜ«∞ ŒO>Ë#=∞‡_»O Hõ+ìO. D `åufiHõ Œ$+≤ìÖ’ÑO HÍ~°OQÍ =∂i¯ û[O KåÖÏ #+ìáÈ~ÚOk.——

''U ÅHõ∆º ™ê èŒ#Hõ~Ú<å „Hõ=∞tHõ∆ J=ã~°"Õ∞ HÍh, `å=Ú D „ÑÑOKåxfl q=iOK«_®xHwz# <åÅ∞QÆ∞ w «Å =∞ èŒº W=∞_»x H˘ «Î q+Ü«∂Å∞ Z Œ∞~°~Ú#ÑC_»∞ ã≤ •úO «"Õ «ÎÅ=∞#ã∞Å#∞ W|ƒOk ÃÑ>Ëì JÉèí„ Œ å ÉèÏ=O #∞O_ç ÑÙ>Ëì JãÇÏ<åxfl „Hõ=∞tHõ∆ ¿Ñi@ã¨=∞i÷OK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞ «∞#fl Õ"≥∂ QÆ=∞xOK«‰õΩO_® P "å Œ#‰õΩ P"≥∂ ŒO W=fi_»Oá⁄~°ÉÏ@∞ J=Ù «∞Ok.——

– ÔH. ÉÏÅQÀáêÖòi

„Ñ*Ï™êfiq∞Hõ ÇÏ‰õΩ¯Å ~°OQÆOÖ’ Z#ÖËx Hõ$+≤ KÕã≤# ÉÏÅQÀáêÖò, « «fiâß¢ãÎO ™êÇ≤Ï «º~°OQÍÅÖ’ ‰õÄ_® «# qâı¡+x =∞#HõOkOKå_»∞. áê « „Ñâ◊flÅ‰õΩ H˘ «Î ["å|∞Å`À áê@∞,H˘ «Î „Ñâ◊flÅ∞ ‰õÄ_® "Õâß_»∞. XHõ =¸ãH JÅ"å@∞ Ñ_ç# ã=∂[O P „Ñâ◊flÅx, qâı¡+x«y# ã∂ÊùiÎ À JO Œ∞‰õΩx K«iÛOK«ÖËHõáÈ~ÚOk. ¢ã‘Î"å ŒO, Œo «"å ŒO, "≥∞ÿ<åsì"å ŒO,

qÑ¡"À Œº=∞O, =∂i¯ ûãπì « «fiâß¢ãÎO – WÖÏ U ~°OQÆO g∞ Œ PÜ«∞# H˘ «Î "≥Å∞QÆ∞ „ÑãiOz<å,PÜ«∂ ~°OQÍÅÖ’ PÜ«∞# ÖË=<≥uÎ# H˘xfl =∞øeHõ"≥∞ÿ# „Ñâ◊flÅ∞ „Ñâ◊flÅ∞QÍ<Õ q∞yeáÈÜ«∂~Ú.x «º rq «OÖ’, ™ê=∂lHõ ~°OQÆOÖ’ x*Ï~Úf – x| Œú «Å`À ‰õÄ_ç# PÜ«∞# ™ê=∂#ºrq`åxfl „Ñâ◊Oã≤Oz#O «QÍ, É∫kúHõ ~°OQÆOÖ’ PÜ«∞# Hõ$+≤ÃÑ·# «y#O « K«~°Û [~°QÆHõáÈ=_»O≥Å∞QÆ∞ ã=∂[ÑÙ "≥·Ñ¶ÅºOQÍ<Õ ÉèÏqOKåÖË"≥∂.

'=∞x+≤-=∂i¯ û[O— =∂i¯ ûã∞ì ã≤ •úO «OÃÑ· ÉÏÅQÀáêÖò ~åã≤# "åº™êÅ ãOHõÅ#O. K«~°ÛÅÖ’ÉèÏQÆOQÍ<À, Z=iHÀ ã=∂ è•#OQÍ<À ~åã≤# H˘xfl\x =∂„ «O WO Œ∞Ö’ KÕ~°ÛÖË Œ∞. PãHÎL#fl"å~°∞ "å\x ÉÏÅQÀáêÖò "≥ÉòÃã·\òÖ’ K« Œ∞=ÙHÀ=K«∞Û. =∂i¯ ûã∞ì-Öxxã∞ì L Œº=∞PK«~°Ö’x =∞Oz K≥_»∞Å QÆ∞iOz PÜ«∞# ~åã≤# "åº™êÅ∞ =∞~À ãOHõÅ#OQÍ «fi~°Ö’~å#∞<åfl~Ú.

P~ü ÔHÑ¨ ~ü ÃãÊ H˜ì "£û

ÉÏÅQÀáêÖò [##O – |àÏ§i (Hõ~å‚@Hõ)Ö’. «e¡ <åQÆ=∞.«O„_ç HõO^•à◊ áê~°÷<å äŒâ◊~°‡. [~°fleãπì "Õ=∞# =ãO «ÅH∆‡ r=#

ã¨Ç¨ÏK«i. K«kqOk QÆ˜`«âßGOÖ’ Z"£∞.Zãπã≤, Ñ≤ÃÇÏKü._ç(P~ü.W.ã≤. =~°OQÆÖò), P «~°∞"å « 'ÖÏ—. <åÅ∞Qà◊√§ HÍHõfÜ«∞Ü«¸x=iû\©Ö’ QÆ˜`«âßG J^è•ºÑ¨‰õΩ_»∞QÍ (1981-1985)L^ÀºQÆO. PO„ èŒ„Ñ Õâò áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å ãOÑ¶∞OÖ’#∂ (1981–1998),P «~åfi « =∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å "ÕkHõÖ’#∂ (1998-2009) ^•^•ÑÙ=¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ „HÜ«∂jÅ Hõ$+≤. KåÖÏHÍÅO q~°ãO ãÉèí∞º_»∞.PO„ èŒ„Ñ Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ ÖÏÜ«∞~üQÍ Ñ ŒH˘O_Õà◊§ „áêH©ìãπ. J<ÕHõãfi «O„ « ~°K«#Å`À áê@∞ ≥Å∞QÆ∞ Ñ„uHõÅÖ’ HÍÅ"£∞ûQÍ ‰õÄ_®KåÖÏ ~åâß~°∞. WOy¡+µÖ’ D.Ñ≤._»|∞¡º, WOHÍ W «~° =∂QÆ*·#¡Ö’#∂ =O ŒÖÏk "åº™êÅ∞ ~åâß~°∞. ÉÏÅQÀáêÖò Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û

ÉÏÅQÀáêÖò [##O: 10.06.1952 =∞~°O: 08.10.2009

ÉÏÅQÀáêÖò ~°K«#Å HÀãO : www.balagopal.org

=∞x+≤=∂i¯û[O

ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û™ê=∂lHõ âß¢ãÎO / ™êÇ≤Ï «ºO

ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£2012

ISBN-978-93-81172-02-5

„ÑK«∞~° ãOYº : 45„Ñ äŒ=∞ =Ú„ Œ : JHÀìÉ~°∞, 2012kfifÜ«∞ =Ú„ Œ: _çÃãO|~°∞, 2012

=∞x+≤ =∂i¯û[O("åº™êÅ∞)ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

™ÈÖò _ç¢ã≤ì|∂º@~üû :qâßÖÏO„ èŒ Ña¡+≤OQ∑ ÇÏ∫ãπq*Ï<£Éèí=<£ – ÉÏºOH±¢ã‘ì\ò,ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ – 500 001á¶È<£ <≥O. 040–24744580

Ña¡+~üû :Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û™ê=∂lHõ âß¢ãÎO / ™êÇ≤Ï «ºOáê¡\ò <≥O 305W.<≥O. 2–2–647/182/Z3Ç≤Ï=∞t= Jáê~üì"≥∞O\òûÉÏQ∑ JO|~ü¿Ñ\òÃÇ·Ï„^•ÉÏ £ – 500 013

: 100/ : 100/ : 100/ : 100/ : 100/-----

„Ñ≤O\ò ãáÈ~üì :"Õ=∞# =ãO «ÅH∆‡=∞#flO „|ÇÏ‡Ü«∞º

Hõ=~ü _ç*·<£ :K«i`«ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

HõOáÈlOQ∑ :NN „QÍÑ¶≤H±ûÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £

=Ú„ Œ :K«i « WO„ÃÑ+<£ûP*Ï=∂ÉÏ^£,ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ – 500 020

1. K≥· «#ºO ÖËx „ÑQÆu ™È+e*ÏxH KÕ@∞ 92. K«i„ «, =∞x+≤, =∂i¯ û[O 163. =∞~°Ï#O «~° TÇÏ 294. ~å[ºÇ≤ÏOã QÆ∞iOz WOH˘OK≥O PÖ’z^•ÌO 405. `åufiHõ =∂#=`å"å ŒO ÖËx =∂i¯ û[O JÑiÑÓ~°‚O 566. =Úã≤¡O S_≥O\\ – JÉèí∞º ŒÜ«∞ ~å[H©Ü«∂Å∞ 737. P èŒ∞xHÍO «~° "å ŒO #∞Oz <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤Ok P «‡q=∞~°≈ 868. Hõ=¸ºxã∞ì =∂xÃÑ¶™Èì : XHõ ÑÙ#óÑijÅ# 989. H˘ «Î L Œº=∂Å∞ - áê « ã≤ •úO`åÅ∞ 11810. '[# K≥·<å— ãfi~°‚ „Ñ™ê÷#O 13511. áÈãπì "≥∂_»ifl[O–"å=∞ÑHõ∆ K≥· «#ºO 14012. ã=∞ãºÖ’¡ ÑÙ\ì...ãO ÕÇÖ’¡ q∞ye 14813. ZiH± „á¶ê"£∞ : =∞x+≤x =∞x+≤QÍ ã‘fiHõiOKÕ ™È+e[O 15414. „Ñ*Ï™êfi=∞º ÑÙ<å Œ∞ÅÃÑ·<Õ ™È+e[O! 16015. „á¶ê~Ú_£ 164

J#∞|O èŒO

* ÔH.q. ~°=∞ÏÔ~_ç¤ ÖËY 166

* ÉÏÅQÀáêÖò ãÊO Œ# 168

„Ñuáê Œ# „Hõ=∞O

asd

K≥· «#ºOÖËx „ÑQÆu ™È+e*ÏxH KÕ@∞

`«∂~°∞Ê Ü«¸~°ÑπÖ’#∂ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’#∂ W\©=Å =zÛ#=∂~°∞ÊÅ#∞ `ÕeHõQÍ fã≤áêˆ~Ü«∞_»O ã¨∞ÅÉèí"Õ∞† "å\˜x J~°÷OKÕã¨∞‰õΩx QÆ∞áê~îåÅ∞ fã¨∞HÀ=_»"Õ∞ Hõ+¨ìO. ™È+ë[O qÑ¶¨ÅOJ~ÚáÈ~ÚO Œx JO@∞#fl "åà◊§‰õΩ P J=ã¨~°O ÖË Œ∞. "åà◊√§™È+ë[O ™ê^èŒº=∞x U<å_»∂ #=∞‡ÖË^Œ∞. WÑ¨C_»k qÑ¶¨ÅOJ~ÚO^Œx "åà◊√¡ „Ñ¨Hõ\˜¿ãÎ ^•xx XHõ H˘`«Î Jaè„áêÜ«∞OQÍÉèÏqOK«#=ã~°=¸ ÖË Œ∞. J~Ú<å, ™È+e[O qÑ¶ÅO J~ÚO ŒxÉÏ^èŒÑ¨_Õ "åà◊§ q=∞~°≈#∞ =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ Ñ¨\˜ìOK«∞HÀ"åeQÍhãO`À+≤OKÕ "åà◊§ Jaè„áêÜ«∂Å`À =∂i¯ ûã∞ìÅHO Ñx?

ÉÏ èŒÑ_»=Åã≤# J=ã~°O Uq∞@O>Ë, ™È+e[O qÑ¶ÅOJ~Ú Õ WHõ „ÑÑOK«OÖ’ q∞yeOk ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ XHõ >Ë.Wq Ô~O_»∂ HÍHõ "Õ~ =º=ã÷Å∞ QÆ «OÖ’ L<åfl~Ú QÍh "å\HHÍÅO K≥e¡áÈ~ÚOk. WÑC_»∞ D Ô~O_çO\Ö’ XHõ\ «ÑÊ "Õ~ Un™ê èŒºO HÍ Œ∞. HÍ|\ì, ™È+e[O qÑ¶Å=∞~ÚO Œx J<Õ"åà◊√§, WHõÃÑ·#=∞#O ZÅ¡HÍÅO ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷Ö’ | «Hõ_®xH˜ ã≤ ŒúOQÍ=Ù<åfl=∂ J#fl „Ñâ◊fl‰õΩ ã=∂ è•#O K≥áêÊe. =∞#∞+µÅ „â◊=∞#∞"åºáê~° ã~°∞‰õΩQÍ =∂iÛ P ã~°∞‰õΩ‰õΩ y~åH© «‰õΩ¯=~Ú#ÑC_»ÖÏ¡HÀ\Ï¡k [<åxfl x~°∞^ÀºQÆOÖ’ Ñ¨_Õ¿ã =º=ã¨÷Ö’ ZÅ¡HÍÅO| «Hõ_®xH ã≤ ŒúOQÍ =Ù<åfl=∂? =∞#∞+µÅ „â◊=∞<Õ HÍHõ, ãHõÅ rq «

ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò i 10

J=ã~åÅ#∂ "åºáê~° ã~°∞‰õΩÅ∞QÍ =∂iÛ _»|∞ƒ#fl"åà◊§ J=ã~åÅ#∞ =∂„ «Of~Û =º=ã÷Ö’ HõÅHÍÅO | «Hõ_®xH ã≤ ŒúOQÍ =Ù<åfl=∂? «# ÖÏÉèÏ~°# HÀãO=∞#‰õΩ ÖËx J=ã~åÅ#∂ JHõ ~°ÖËx HÀiHõÅ#∂ HõeÊOz =∞x+≤Ö’x JÅÊ`åfixflJO`å |*Ï~À¡ ÃÑ\ì ^•xx ãO «$Ñ≤ÎÑ~°K«_»O HÀãO „ÑHõ$ux èŒfiOãO KÕã≤=∞#‰õΩ P~ÀQÆº=¸ =∞#âß≈Of ÖË‰õΩO_® KÕ¿ã =º=ã¨÷Ö’ WHõ âßâ◊fi`«OQÍ|`«Hõ^ŒÅ∞Û‰õΩ<åfl=∂? ™êfi~å÷hfl Jqhuh J|^•úhfl „Ñ¨Hõ$u ã¨Ç¨Ï[=∞~Ú#q+¨Ü«∂Å∞QÍ ÉèÏqOz 'Wk =∂#=<≥·[O— J<Õ <≥·~åâ◊º `«`åfixfl É’kèOKÕ=º=ã÷Ö’ ZÅ¡HÍÅO | «Hõ_®xH ã≤ ŒúOQÍ =Ù<åfl=∂? z=iH Hõà◊#∞ ãÇ≤Ï «O"åºáê~° ã~°∞‰õΩQÍ =∂iÛ =∞#∞+µÅ |ÅÇ‘Ï# «Å#∞ Ô~K«ÛQ˘\ì _»|∞ƒÅ∞ KÕã∞‰õΩ<ÕãOã¯$ux HõÅHÍÅO ÉèíiOK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ =Ù<åfl=∂? ¢ã‘ÎÅ‰õÄ ÑÙ~°∞+µÅ‰õÄ,‰õÄe"åà◊§‰õÄ "Õ∞ è•=ÙÅ‰õÄ, Ñ¨@ìÏÅ‰õÄ „QÍ=∂Å‰õÄ, =∞ èŒº «~° «~åÅ∞QÍ=ÙO@∂ =Ù#fl Jã¨=∂#`«Å#∞ áÈQ˘>Ëì |^Œ∞Å∞ `«# ÖÏÉèÏ~°˚# HÀãÖ H˘`«Î~°∂áêÅÖ’ ÑÙ#~å=$ «O KÕ¿ã =º=ã÷Ö’ âßâ◊fi «OQÍ | «Hõ ŒÅ∞Û‰õΩ<åfl=∂? Jxfl=ã∞Î=ÙÅ∂ "åºáê~° ã~°∞‰õΩÅ~ÚáÈ~Ú# =º=ã÷Ö’ =∞#∞+µÅ‰õΩ XO@i «#=¸P XO@i «<åxH© =∞ «∞ÎÑ¨ •~å÷Å∂ =∂ ŒHõ„ Œ"åºÅ∂ «Ñ¨Ê "Õ~ Ñïëê¯~°OK«∂Ñ≤OK«ÖËx ã=∂*Ïx# ZÅ¡HÍÅO ÉèíiOK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ =Ù<åfl=∂?

D „Ñâ◊flÅ∞ „Ñf XHõ ~°∂ «=∞‰õΩ å=Ú "Õã∞H˘x ã=∂ è•#O K≥ÑCHÀ"åe.W\Ï¡ „| «Hõ_®xH ã≤ ŒúOQÍ ÖË=∞x ã=∂ è•#O K≥ÑC‰õΩ<Õ@@ì~Ú Õ ™È+e[OqÑ¶ÅO J~ÚO Œx HiO «Å∞ H˘@ì_»O =∂<Õã≤, Jk ZO Œ∞‰õΩ qÑ¶ÅO J~ÚO^ÀPÖ’zOz, uiy ™È+e*Ïxfl xi‡OKÕ „ÑÜ«∞ «flO q[Ü«∞=O «OQÍ KÕÜ«∂ÅO>ËUO KÕÜ«∂Ö’ PÖ’zOKåe. É’e¬qH± qÑ¡=O [iy 70 Uà◊√§ •\Ok. «∂~°∞ÊÜ« ~°ÑπÖ’#∂ K≥·<åÖ’#∂ ™È+eã∞ì „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ U~°Ê_ç 40 Uà◊√¡ ^•\Ok.D „ÑÉèí∞`åfiÖËg ™È+e*ÏxH „^ÀÇÏO KÕÜ«∂Å<Õ ÅHõ∆ºO`À U~°Ê_»ÖË Œ∞. ™È+e[O™êkèOKåÅ<Õ ÅHõ∆ºO`À<Õ U~°Ê_®¤~Ú. J~Ú<å z=iH˜ Jhfl qÑ¶ÅO J~ÚÃÑ@∞ì|_ç •s =∂Ô~¯\ò PkèÑ`åºxH© ~å[H©Ü«∞ PkèÑ`åºxH© ^•™ÈÇÏO J<Õã≤÷uH kQÆ*Ï~å~Ú. QÀ~°ƒK≥"£ D Ñ «<åxfl ã≤ •úOfHõiã∞Î<åfl_»∞. D K«i„ «#∞ãg∞H∆OK«∞H˘x ZHõ _» «ÑC [iyO^À QÆ∞iÎOKåe.

ã=∞„QÆ=∞~Ú# ãg∞Hõ∆ KÕÜ«∞_®xH XHõ "åºãO ãiáÈ Œ∞ QÍh, Ô~O_»∞=ÚYº=∞~Ú# q+Ü«∂Å∞ K≥áêÊe. "≥Ú Œ\k Pi÷Hõ =ÓºÇxH ãO|OkèOz#k.Ô~O_»=k ~å[H©Ü«∞ x~å‡ÏxH ãO|OkèOz#k. É’e¬qH± qÑ¡=O [iy# <å\H©

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 11

~°ëêº áêi„âßq∞HõOQÍ KåÖÏ "≥#Hõ|_»¤ Õâ◊O. P Õâ◊OÖ’ "ÕQÆOQÍ áêi„âßq∞Hõ„ÑQÆux ™êkèOK«_»O J=ã~°O Jx ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ ÉèÏqOKå~°∞. [ÅÉè∫uHõ rq`åxfl P èŒ∞xHõ ™êOHuHõ „Ñ„HÜ«∞Å „áêuÑkHõ g∞ Œ ÑÙ#ifli‡OKåÅxÉèÏqOKå~°∞. *’w *’w ~åã∞‰õΩO>Ë ~åÖËk |∂_ç Õ#h, QÆs|∞QÍà◊§ ã=∂# «fiOx[=∞~Ú# ™È+e[O HÍ Œh, ã∞Y=O «=∞~Ú# rq «O QÆ_»Ñ_®xH J=ã~°"≥∞ÿ#Pi÷Hõ „ÑQÆux ™êkèOKåÅh J#∞‰õΩ<åfl~°∞. D Pi÷Hõ „ÑQÆux ™êkèOK«_®xH^Õâ◊OÖ’x ÉèÏs áêi„âßq∞Hõ~°OQÍxfl KåÖÏ "ÕQÆOQÍ Jaè=$kú KÕâß~°∞.J™ê è•~°"≥∞ÿ# \’‰õΩ L «ÊuÎ ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ ~@∞#∞ ™êkèOKå~°∞. "å_»HõÑÙ =ã∞Î=ÙÅL «ÊuÎx «yæOz (uO_ç, |@ìÅ∞, Wà◊√§, QÆ$ÇÏ ÑiHõ~åÅ∞, ~°"åÏ ™ê èŒ<åÅ∞ =ÔQ·~å), ÉèÏsÜ«∞O„`åÅ L «ÊuÎ g∞ Œ HO„nHõiOKå~°∞. «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ ÕâßÅÖ’#∂ ™È+eã∞ì„Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ U~°Ê_ç# `«~°∞"å`« W^Õ [iyOk. QÆ#∞Å∞, W#∞=Ú, L‰õΩ¯Hõ~å‡QÍ~åÅ∞, q^Œ∞º^Œ∞`«ÊuÎ ˆHO„^•Å∞, ÉèÏs h\˜áê~°∞^ŒÅ „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ÃÑ ŒÌZ «∞Î# xi‡OKå~°∞. «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ ÕâßÅÖ’ Ü«∞O„ «™ê=∞„y L «ÊuÎ1950-60 Œâß|ÌOÖ’ ãQÆ@∞# 500 âß «O ÃÑiyOk. *ÏfÜ«∞ P^•Ü«∞OÖ’áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO "å\Ï 1950 <å\˜H˜ 50 âß «O Ö’Ñ¨Ù LO_çOk. 1980<å\H Wk H˘xfl ÕâßÅÖ’ 80 âß`åxH, *Hõ™È¡"ÕHÜ«∂, «∂~°∞Ê [~°‡h, áÈÅO_£ÕâßÅÖ’#~Ú Õ 90 âß`åxH ÃÑiyOk.

W ŒO`å J=ã~°"Õ∞, Z=~°∂ HÍ Œ#ÖË~°∞. J~Ú Õ „Hõ=∞OQÍ D J=ã~°"Õ∞™È+e[O ÅHõ∆ºO J~Ú‰õÄ~°∞ÛOk. #∂ «# ã=∂*Ïhfl ™ê=∂lHõ ã=∂#`åfihfl,„Ñ[Å∞ «=∞ rq`åÅ#∞ `å"Õ∞ âßã≤OK«∞‰õΩ<Õ ™ê=∂lHõ =º=ã÷#∞ xi‡OKÕ„ÑÜ«∞ «flO „ÑHõ ‰õΩ áÈ~Ú, WOHO « "ÕQÆOQÍ =∞iO « "ÕQÆOQÍ L «ÊuÎ ~°OQÍxfl=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈ=_»=∞<Õk „Ñ è•# ÅHõ∆ºO J~ÚOk. J@¡O>Ë ã=∂# «fi™ê^èŒ# HÀãÖ Ug∞ KÕÜ«∞ÖË^Œx HÍ^Œ∞. JO^ŒiH© K«^Œ∞=Ù K≥áêÊ~°∞, "≥·^Œºã Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOKå~°∞, ¢ã‘ÎÅ‰õΩ WO\ |Ü«∞@ L^ÀºQÍÅ∞ KÕ¿ã J=HÍâßÅ∞HõeÊOKå~°∞ âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ ä•xfl ÃÑOá⁄OkOKå~°∞ ãOã¯$uÖ’ =∂#gÜ«∞=∞~Ú#qÅ∞=Å#∞ „áÈ «ûÇ≤ÏOKå~°∞.

J~Ú#Ñ¨Ê\˜H©, #∂`«# ã¨=∂[ x~å‡Ïxfl Pi÷Hõ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞#OÖ’JO`«~åƒùQÆ=∞~Ú# q+¨Ü«∞OQÍ K«∂_»‰õΩO_®, ã¨∞^Œ∂~° Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ [iˆQ„ÑÜ«∞ «flOQÍ<Õ ÉèÏqã∂Î, „Ñã∞Î åxH J"≥∞iHÍ, [áê<£ =O\ Jaè=$kú K≥Ok#ÃÑ@∞ì|_ç •s ÕâßÅ#∞ Pi÷Hõ ™êOHuHõ „ÑQÆuÖ’ JO Œ∞HÀ=_»"Õ∞ =ÚYº ÅHõ∆ºOQÍ


„Ñ[Å =ÚO Œ∞ xÅÉ\Ïì~°∞. WOHõ 15 Uà◊§Ö’<À, 20 Uà◊§Ö’<À J"≥∞iHÍ#∞JO Œ∞‰õΩO\ÏO J<Õk D „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ „Ñ[Å‰õΩ Wã∂Î =zÛ# =ÚYº=∞~Ú#"åQÍÌ#O. WÑC_»∞ ÃÑi„™ÈÎ~ÚHÍ ¿Ñ~°∞`À QÀ~°ƒK≥"£ „Ñ"Õâ◊ÃÑ_»∞ «∞#fl =∂~°∞ÊÅÖ’ÉèÏQÆOQÍ D «ÑC_»∞ "≥·Yi =∞iO « „Ñ|ÅO J=Ù «∂ =ÙOk. J"≥∞iHÍÖ’ «ÅãiZxfl HÍ~°∞¡ =Ù<åfl~Ú, Zxfl HõOÑÓº@~°∞¡ L<åfl~Ú, ~ÀA‰õΩ Zxfl b@~°¡ ÃÑ„\’Å∞«QÆÖË™êÎ~°∞ - =∞#O P ™ê÷~Úx ZÑC_»∞ JO Œ∞‰õΩO\ÏO J<Õk D ÕâßÅÖ’

™È+e[O q[Ü«∂xH w@∞~å~Ú J~ÚOk. ™È+e[O JO>Ë Uq∞\ JO>ËJxfl =º=ã÷Å HõO>Ë "ÕQÆOQÍ Pi÷Hõ Jaè=$kúx ™êkèOKÕ =º=ã÷ J<Õ «ÑC_»∞x~°fiK«#O Wã∂Î =KåÛ~°∞ D ÕâßÅ áêÅ‰õΩÅ∞.

D ÅH∆Íºxfl ™êkèOK«_®xH HO„nHõ$ «OQÍ „ÑÏoHõÅ∞ ~°zOz =¸_è»OQÍJ=∞Å∞ KÕâß~°∞. UO L «ÊuÎ KÕÜ«∂e, ZO « L «ÊuÎ KÕÜ«∂e, ZHõ _» L «ÊuÎKÕÜ«∂e J<Õk „ÑÉèí∞ «fiO x~°‚~Úã∞ÎOk. HÍi‡‰õΩÅ∂ Ô~· «∞Å∂ H=∞‡#‰õΩO_®L «ÊuÎ KÕÜ«∂e, ã"≥∞‡Å∞ KÕÜ«∞_®xH gÅ∞ÖË Œ∞, PO^Àà◊#Å∞ KÕÑ@ì_®xHgÅ∞ÖË Œ∞. x~°ã# ãÇ≤Ï «O =ºHõÎO KÕÜ«∞_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. W ŒO`å g∞ =∞OzHÀã"Õ∞ HÍ|\ì x~°ƒO è•xfl <À~°∞=¸ã∞‰õΩx ãÇ≤ÏOK«O_ç J<åfl~°∞. D ¿ãfiK«Ûù=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, `«QÆ∞=∂„`«O uO_ç, |@ì, W`«~° rq`« J=ã¨~åÅ∞ ‰õÄ_®ãiQÍæ W=fi‰õΩO_® ÃÑ@∞ì|_çx qÑs «OQÍ ÉèÏs Ñi„â◊=∞ÅÖ’ HO„nHõiOKå~°∞.

D "≥·Yix "≥Ú Œ\ #∞O_ô q=∞i≈Oz# Hõ=¸ºxã∞ì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∂"ÀL «ÊuÎ ™ê èŒ<åÅ#∂ ÑiHõ~åÅ#∂ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«∞‰õΩO@∂ áÈ=_»"Õ∞ Pi÷Hõ „ÑQÆuH=∂~°æO J<Õk «ÑC_»∞ ã≤ •úO «O Jx =∂"À q=∞i≈OKå_»∞. ^•xx PÜ«∞#'L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ ã≤ •úO «O— J<åfl_»∞. HÍi‡‰õΩÅ K≥· «<åºxfl ÃÑOK«_»O, ã=∂#`åfihfl™êfi=ÅO|##∂ ÃÑOá⁄OkOK«_»O, L «ÊuÎ„Hõ=∞OQÍ g∞^• ÑÙ#~°∞ «ÊuÎ„Hõ=∞Og∞^• „âßq∞‰õΩÅ PkèÑ`åºxfl <≥ÅH˘ÖËÊ „ÑÜ«∞`åflxfl KÕÑ@ì_»O - D K«~°ºÅ#∞Pi÷Hõ „ÑQÆuH H©ÅHõOQÍ fã∞HÀ"åÅx =∂"À ÉèÏqOKå_»∞. W"åfià◊ K≥·<åÖ’<Õ Pã≤ •úO`åxfl u~°ã¯iOKå~°∞. «∂~°∞Ê Ü« ~°ÑπÖ’#∂ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’#∂ PJ=QÍÇÏ# U ~ÀE ÖË Œ∞. ™êìe<£ HÍÅO #∞O_ç D ~ÀA^•HÍ P ÕâßÅÖ’'L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ ã≤ •úO «—"Õ∞ ~å[ºO KÕ™ÈÎOk.

„Ñ[ÅÖ’ K≥· «<åºxfl ÃÑOK«‰õΩO_®, ™È+e[O xi‡ã∞Î<åfl=∞<Õ ÉèÏ=#ÃÑOá⁄OkOK«‰õΩO_® Pi÷Hõ „ÑQÆux "ÕQÆOQÍ ™êkèOKåÅx „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∞_»OKåÖÏ ã=∞ãºÅ‰õΩ ^•ifã≤Ok. „Ñ[Å∞ «=∞ rq`åÅ#∞ `å"Õ∞ âßã≤OK«∞‰õΩ<Õ=º=ã÷Ö’ «=∞ JO Œi Éèíq+º «∞Î HÀãO, «=∞ ã=∂[O HÀãO „â◊=∞ KÕ™êÎ~°∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 13

`åºQÍÅ∂ KÕ™êÎ~°∞. Jk ÖË#ÑC_»∞ Z=iH "å~°∞ ãfiÖÏÉèíO HÀã=∞~Ú<å ÑxKÕÜ«∂e, ÖË^• L^ÀºQÆO áÈ`«∞O^Œ#fl ÉèíÜ«∞O`À#~Ú<å Ñ¨x KÕÜ«∂e.ÃÑ@∞ì|_ç •s ÕâßÅÖ’ z#fl L «ÊuÎ •~°∞Å∞ ãfiÖÏÉèíO HÀãO „â◊=∞ KÕ™êÎ~°∞.‰õÄe"åà◊¥§ HÍi‡‰õΩÅ∂ ÑxÖ’#∞O_ç f¿ã™êÎ~°#fl ÉèíÜ«∞O`À ÑxKÕ™êÎ~°∞. ™È+eã∞ìÕâßÅÖ’ L^ÀºQÆ Éèí„ Œ « HõeÊOKå~°∞ HÍ|\ì ÉèíÜ«∞O ÖË Œ∞. (‰õÄe"åà◊§‰õΩ ÉèíÜ«∞O

ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk HÍ|\ì L^ÀºQÆ Éèí„ Œ « WO «QÍ LO_»_®xH gÅ∞ ÖË Œ<Õk 'ÃÑi„™ÈÎ~ÚHÍ—

„Ñuáê Œ#ÅÖ’ XHõ\!) ãfiO « Pã≤Î Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO_» Œ∞ HÍ|\ì ãfiÖÏÉèÏxH J=HÍâ◊O«‰õΩ¯=. JO Œ∞=ÖË¡ ™È+e[OÖ’ „Ñ[Å K≥· «<åºxfl ÃÑOK«_®xH Hõ$+≤ KåÖÏ

J=ã~°O. #∂ «# ã=∂[ x~å‡Ïxfl Éèíq+º «∞Î‰õΩ "å~Ú^• "ÕÜ«∞‰õΩO_® "≥Ú Œ\#∞Op KÕÑ@ì_»O J=ã~°O. #∂ «# ã=∂*Ïxfl xi‡OKÕ „Hõ=∞OÖ’ q=ÚHõÎ=∞ÜÕ∞ºJáê~°=∞~Ú# K˘~°=, L`åûÇÏO ™È+eã∞ì L «ÊuÎH „áêuÑkHõ HÍ"åe. Jk[~°QÆHõáÈ Õ L «ÊuÎÖ’ Jã=∞~°Ì «, =#~°∞Å =º~°÷ „ÑÜ≥∂QÆO, xÑÙ «Ö’#∂<åº «Ö’#∂ Ö’@∞ ÃÑiyáÈ`å~Ú. «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ ÕâßÅÖ’#∂ ™ÈqÜ«∞\ò~°ëêºÖ’#∂ W Õ [iyOk. XHõ =ã∞Î=Ù#∞ L «ÊuÎ KÕÜ«∞_®xH áêâßÛ «º ÕâßÅÖ’Y~°∞Û JÜÕ∞º ÃÑ@∞ì|_ç HõO>Ë 50 âß «O Z‰õΩ¯= ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ Y~°∞ÛJ=Ù «∞O Œx JOK«<å. ÃÑ@∞ì|_ç D q èŒOQÍ KåÖÏ =$ ä• HÍ™êyOk. QÆ « 30ãO= «û~åÅ∞QÍ ZÅ¢HÍìxH±û Ñi„â◊=∞ P è•~°OQÍ KåÖÏ "ÕQÆOQÍ ÑÙ~ÀQÆq∞ã∂Î=Ù#fl áêâßÛ «º ÃÑ@∞ì|_ç •s áêi„âßq∞Hõ ~°OQÍxfl JO Œ∞HÀ=_»O ™ÈqÜ«∞\ò~°ëêº‰õÄ «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ ÕâßÅ‰õÄ KåÖÏ Hõ+ìO J~ÚOk. D ãOH∆ÀÉèíO #∞O_ç|Ü«∞@Ñ¨_»_®xH˜ D ^ÕâßÅ∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•s Ñ¨^Œú`«∞Å#∞ J#∞ãïOK«_»O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~Ú. ãfiÖÏÉèÏhfl Pi÷Hõ „áÈ`åûÇÅ#∂ Z~°QÍ K«∂Ñ≤Oz HÍi‡‰õΩÅ™ê=∞~å÷ºhfl x~°fiÇÏÏ <≥·ÑÙÏºhfl ÃÑOKåÅx K«∂âß~°∞. Éèí∂q∞x Ô~· «∞Å‰õΩ'bA‰õΩ— W=fi_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞. ÃÑ@∞ì|_ç •s ÕâßÅÖ’ ^˘iH ~°Hõ~°HÍÅqÖÏã =ã∞Î=ÙÅ#∞ «=∞ ÕâßÅÖ’#∂ «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞_»"≥∂ ÖËHõ kQÆ∞=∞uKÕã∞H˘x J=∞‡_»"≥∂ "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞. W=hfl 1965 «~°∞"å « ÉÏQÍ ÃÑiQÍ~Ú.1970 «~åfi « áêâßÛ «º ÕâßÅ#∞O_ç 'P èŒ∞hHõ~°— ¿Ñi@ ÃÑ ŒÌZ «∞Î# ÃÑ@∞ì|_çh™êOˆHuHõ „Ñ¨„H˜Ü«∞Å#∂ kQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞. f„=OQÍJÑCÅÖ’ Ñ_®¤~°∞.

J~Ú#ÑÊ\H© D „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ ~å[H©Ü«∞OQÍ „Ñ[Å`À ã «ûO|O è•Å∞ÃÑ@∞ìH˘x=ÙO>Ë ã=∞ãº#∞ QÆ>ìH¯OKÕ"Õ"≥∂, J~Ú Õ P Ñiã≤÷u "≥Ú Œ\#∞O_ç


‰õÄ_® ÖË Œ∞. „Hõ=∞OQÍ „Ñ*ÏÑÙ<åkx HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. Pi÷Hõ =º=ã÷ "åãÎ= Ñiã≤÷uxQÆ∞iOz „Ñ[Å‰õΩ Z#fl_»∂ x[O K≥ÑÊÖË Œ∞. JÑC ZO «QÍ ÃÑiyáÈ~ÚOnK≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞. ™êOˆHuHõ Ñ¨Ù~ÀQÆux ™êkèOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO Jx „Ñ¨[Å=ÚO^Œ∞XÑCHÀÖË Œ∞. `å=Ú âß¢ã‘ÎÜ«∞ ™È+e*Ïxfl J=∞Å∞ KÕã∞Î<åflO Jx aOHõOQÍP`«‡ã¨∞Îu KÕã¨∞HÀ=_»O =∂#ÖË^Œ∞. „Ñ¨[Å∞ KÕ`«HÍx`«<åhfl "≥·Ñ¶¨ÖÏºhflHõ∆q∞™êÎˆ~"≥∂QÍh J|^•úÅ#∂ |∂@HõÑ¨Ù „Ñ¨QÆÖÏƒùÅ#∂ Hõ∆q∞OK«~°∞. ^•O`À™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº, «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ «=∞ qâ◊fiãhÜ«∞ «#∞ ÑÓiÎQÍáÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl~Ú.

„Ñ¨[Å qâßfi™êxfl HÀÖ’Ê~Ú# „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ ã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~åxH˜~°Hõ~°HÍÅ `å~ÚÖÏÅ∞ W"åfiÅx K«∂âß~Ú. L#fl «"≥∞ÿ# ™È+eã∞ì K≥· «#ºO^•fi~å, #∂`«# ã¨=∂*Ïxfl xi‡OKÕ „Hõ=∞OÖ’ ÃÑÅ∞¡aˆH L`åûÇ¨ÏO ^•fi~åÑiëê¯~°O HÍ=Åã≤# ã=∞ãºÅ#∞ Pi÷Hõ „áÈ`åûÇÏHÍÅ`À Ñiëê¯~°O KÕÜ«∂Åx„ÑÜ«∞uflOKå~°∞. nx=Å¡ ™È+eã∞ì K≥· «#ºO =∞iO « ≥|ƒu#flk. g∞ ™êfi~°÷OHÀãO «ÑÊ g∞~°∞ ÑxKÕÜ«∞~°∞ HÍ|\ì g∞‰õΩ _»|∞ƒezÛ Ñx KÕ~ÚOK«∞‰õΩO\Ï=∞xXHõ"≥·ÑÙ K≥ÑÓÎ, =∞m§ JO «Ö’ ™È+e[O HÀãO åºQÆO K≥Ü«∞ºO_ç Jx „Ñ[Å#∞J_»QÆ_»OÖ’QÆÅ Bz`«ºO Uq∞\’ D '™È+ëã¨∞ìÅ—ˆH `≥eÜ«∂e. XHõ<å_»∞™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’#∂ K≥·<åÖ’#∂ #∂ «# ã=∂*Ïxfl xi‡OKÕ L`åûÇÏOÖ’[#O ~ÀA‰õΩ XHõÑÓ@ uO_ç ux ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ |O[~°¡#∞ ™êQÆ∞Ö’H ≥KåÛ~°∞."ÕÖÏk z#fl Ñi„â◊=∞Å#∞ xi‡Oz W#∞=Ú, L‰õΩ¯ «Ü«∂~°∞KÕã≤ KÕ «∞Å∞HÍÅ∞Û‰õΩ<åfl~°∞. ~å„uà◊√§ ã∂¯à◊√§ #_çÑ≤ JO Œih JHõ∆~åã∞ºefl KÕâß~°∞. "≥· Œ∞ºÅ∞=∂~°∞=¸Å „QÍ=∂Å∞ uiy "≥· Œº ™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOKå~°∞. P K≥· «<åºxfl ÑÓiÎQÍx~°¡Hõ∆ºO KÕã≤ ™êfi~å÷xH© ã¨fi„Ñ¨Ü≥∂*<åxH© Ñ¨@ìOQÆ\˜ì 'J"≥∞iHÍ#∞ Ñ¨^Õà◊§Ö’JO Œ∞HÀ"åe— J<Õ =∞uÖËx P Œ~å≈xfl ™È+e[O ÅHõ∆ºOQÍ ã≤ •úOfHõiOz, WÑC_»∞`åºQÆO KÕÜ«∞O_ç JO>Ë [#O ZO Œ∞‰õΩ ã≤ ŒúÑ_» å~°∞? q Õj JÑCÅ∞ f~°Û_»OHÀãÖ áÈÅO_£, ~°∞"Õ∞xÜ«∂, Ç¨ÏOˆQs ÖÏO\˜ ^ÕâßÅÖ’ ~˘>ˇì, =∂OãÖ"≥Ú^ŒÅ~Ú# x`«ºrq`« J=ã¨~åÅ#∞ ã¨Ç≤Ï`«O ZQÆ∞=∞u KÕÜ«∞_»O"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~°∞. ^•x`À [#O u~°QÆ|_®¤~°∞. P `åºQÍxfl áêÅ‰õΩÅ∞ ‰õÄ_®ÑOK«∞‰õΩO>Ë [#O H˘O « T~°@ K≥O Õ"å~"≥∂QÍh D ÕâßÅ '™È+eã∞ì— <Õ «Å∞KåÖÏ ã∞MÏÅ‰õÄ ™œHõ~åºÅ‰õÄ qÖÏ™êÅ‰õÄ JÅ"å@∞ Ñ_®¤~°∞.

D „ÑÉèí∞`åfiÅhfl „Ñ[Å‰õΩ KåÖÏ Œ∂~°O JÜ«∂ºÜ«∞<åfl=Ú. '„Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl— QÆ∞iOz [~°∞QÆ∞ «∞#fl K«~°ÛÖ’ Wk KåÖÏ =ÚYº=∞~Ú# JOâ◊O.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 15

áêâßÛ «º ÕâßÅÖ’ #_»∞ã∞Î#fl ~å[H©Ü«∞ =º=¿ã÷ UÔH·Hõ „Ñ*Ï™êfi=∞º ~°∂ÑO J<Õ«ÑC_»∞ „ÑKå~°O qãÎ $ «OQÍ [~°∞QÆ∞ «∂ =ÙOk. QÀ~°ƒK≥"£ nxH KåÖÏ ÀÇÏ ŒO

KÕã∞Î<åfl_»∞. HÍx x*ÏxH ™È+eã∞ì x~å‡ÏxH J#∞QÆ∞º"≥∞ÿ# „Ñ*Ï™êfi=∞º=º=ã÷ U q èŒOQÍ =ÙO_®Å<Õ K«~°Û WOHÍ H˘#™êyOK«=Åã≤ =ÙOk. „Ñ[Å∞ P=º=ã¨÷#∞ `«=∞kQÍ ÉèÏqOK«QÆÅQÍe. ^•x`À '=∞"Õ∞HõO— HÍ"åe. #∂`«#ã=∂*Ïxfl xi‡OKÕ K≥· «<åº<Õfl HÍHõ ¿ãfiK«Ûù#∞ ‰õÄ_® P =º=ã÷ „Ñ[Å‰õΩ HõeÊOKåe.„Ñ[Å JcèëêìÅ‰õΩ ãÊOkOKåe. P Jcèëêìxfl =ºHõÎO KÕ¿ã ¿ãfiK«Ûù „Ñ[Å‰õΩLO_®e. J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ =º=ã÷ u~ÀQÍq∞â◊‰õΩÎÅ g∞ Œ ~årÖËx áÈ~å@OKÕÜ«∂e. áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∂ºxH D ÅHõ∆ÏÅ∞<åflÜ«∞x Z=~°∞ „Éèíq∞Oz<åÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ „| «∞‰õΩ «∂ =Ù#fl"åà◊§O „Éèíq∞OK«ÖË=Ú. J~Ú Õ D ™È+eã∞ì~å[H©Ü«∞ =º=ã÷#∞ Pq+¯iOKÕ „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∞‰õΩO_® Hõ=¸ºxã∞ì áêsìPkèÑ «º"Õ∞ „Ñ*Ï~å[ºO Jx ã≤ •úOfHõiOK«_»O Jxfl ™È+eã∞ì ÕâßÅÖ’#∂[iy# á⁄~°áê@∞. ^•xH ™êìe<£ ‰õÄ_® ^ÀÇÏ ŒO KÕâß_»x XÑCHÀ"åe.

D xÜ«∞O «$ «fiO Ñ¶e «OQÍ „Ñ[ÅÖ’ qÑs «=∞~Ú# x~°ã# ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~ÚOk. •xx Pã~å KÕã∞‰õΩx QÀ~°ƒK≥"£ ÖÏO\"åà◊√§ '„Ñ*Ï™êfi=∞ºO— ¿Ñi@[<åxfl PHõ@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. ™È+eã∞ì ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷‰õΩ J#∞QÆ∞º=∞~Ú#D „Ñ*Ï™êfi=∞º ~°∂ÑO U Œ#fl K«~°Û#∞ ÑHõ ‰õΩÃÑ\ì áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∞º"Õ∞UÔH·Hõ „Ñ*Ï™êfi=∞º ~°∂ÑO Jx „ÑKå~°O KÕã∞Î<åfl~°∞. P =Úã∞QÆ∞ HO Œ =∞øeHõ=∞~Ú# ™È+eã∞ì ã≤ •úO`åÅ<Õ HÍ ŒO@∞<åfl~°∞.

™È+e*Ïxfl xi‡OKÕ „ÑÜ«∞ «flO =∞~˘Hõ JHÀì|~ü qÑ¡=O`À uiy „áê~°OÉèíOHÍ"åe. J~Ú`Õ D Ö’Ñ¨Å QÆ`« 70 ãÖ=`«û~åÅ K«i„`«#∞ =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞x*Ï~ÚfQÍ ÑÙ#óÑijeOKåe. P «‡q=∞~°≈ KÕã∞HÀ"åe. JÑi+¯$ «OQÍ LO_çáÈ~Ú# ã≤ •úO « ã=∞ãºÅ#∂ x~å‡ ã=∞ãºÅ#∂ Ñi+¯iOK«∞H˘x =ÚO Œ∞‰õΩ™êQÍe. W<åflà◊¥§ K≥Ñ≤Ê# J<ÕHõ J|^•úÅ∞ WHõ<≥·<å K≥ÑÊ_»O =∂<ÕÜ«∂e. x[OK≥¿ÑÎ â◊„ «∞=Ù‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞O Õ"≥∂#x ÉèíÜ«∞Ñ_»_»O =∂<Õã≤ x[O K≥ÑÊÖËx™È+e[O âß¢ã‘ÎÜ«∞ ™È+e[O HÍ*ÏÅ Œx QÆ∞iÎOKåe.

L ŒÜ«∞O k#Ñ„uHõ26, 27 [#=i 1990

v


K«i„ «, =∞x+≤, =∂i¯û[O

Hõ ä• ™êÇ≤Ï`åºxH =ã∞Î"≥ÑC_»∂ '=∞x¿+—. XHõ Ü«Ú^•úxfl QÆ∞iOz,XHõ q^•ºÅÜ«∂xfl QÆ∞iOz, XHõ PãÊ„u QÆ∞iOz ~åã≤# Hõ äŒÅ∂,#=ÅÅ∂ ÖËHõáÈÖË^Œ∞. HÍh "å@O`«@q ™êÇ≤Ï`«ºO HÍ*ÏÅ=Ù.Ü«Ú ŒúOÖ’ =∞#∞+µÅ QÆ∞iOz, q^•ºÅÜ«∞OÖ’ =∞#∞+µÅ QÆ∞iOz,PãÊ„uÖ’ =∞#∞+µÅ QÆ∞iOz ã=∞~°÷ =O «OQÍ ~åã≤O Õ ™êÇ≤Ï «ºOHÍQÆÅ^Œ∞. P <ÕÑ¨^ä ŒºO U^À XHõ <ÕÑ¨^ä ŒºO HÍHõ ™ê=∂lHõÑiÏ=∞OÖ’ H©ÅHõ ™ê÷#OÖ’ L#fl Kåi„ «Hõ ãO Œ~°ƒùO J~Ú#ÑC_»∞Jk xezáÈÜÕ∞ ™êÇ≤Ï «ºO HÍQÆÅ Œ∞.

P <ÕÑ¨^ä ŒºOÖ’ JÉèí∞º^ŒÜ«∞O "≥·Ñ¨Ù xÅ|_Õ^Õ Q˘Ñ¨Ê™êÇ≤Ï «ºOQÍ xez áÈ «∞O Œx ‰õÄ_® K≥ÑÊQÆey Õ ÉÏQÆ∞O_»∞#∞.HÍh Jk x[O HÍ Œ∞. Ö’ «~Ú# U Kåi„ «Hõ ÑiÏ=∞=∞~Ú<åJ<ÕHõ Pâ◊Å#∂ PHÍOHõ∆Å#∂ ÉèíÜ«∂Å#∂ "Õ∞ÖÁ¯Å∞Ñ¨Ù`«∞Ok.JÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ Ñ¨\˜ìOK«∞HÀx rq`« qâıëêÅÑ¨@¡ ‰õΩ`«∂Ç¨ÏÖÏxfl"Õ∞ÖÁ¯Å∞ÑÙ «∞Ok. rq «OÃÑ·# XHõ |Å"≥∞ÿ# ÃãiÛÖ·\ò "Õã∞ÎOk.P "Õ∞ÖÁ¯Å∞ÑÙÖ’ Pâ◊ HõO>Ë ÉèíÜ«∞"Õ∞ „Ñ è•#=∞~Ú<å - Ô~O_çO\HõO> xi¡ÑÎ=∞~Ú# ‰õΩ «∂ÇÏÅ"Õ∞ „Ñ è•#=∞~Ú<å - Jk pHõ\HÀÏÅÖ’ ^•y =Ù#fl =∂#= rq`« qâıëêÅÃÑ·# 'Éèíà◊√§#—L Œ~ÚOKÕ „ÑÉèÏ « „Ñ™ê~°"Õ∞. x¿ãÎ[=∞~Ú# | «∞‰õΩ pHõ@¡Ö’K«∂_»\ÏxH Ug∞ ÖË Œ#∞‰õΩ#fl Hõà◊§‰õΩ J<ÕHõ H˘ «Î q+Ü«∂Å#∞ -

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 17

Jq x*ÏxH áê «"Õ HÍ=K«∞Û - Jk k"≥fi`À "≥eyOz#@∞ì K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. P H˘ «Î"≥Å∞QÆ∞Ö’ HõxÑ≤OKÕ H˘ «Î ÉèíÜ«∂Å∞, H˘ «Î Pâ◊Å∞, H˘ «Î q+Ü«∂Å∞, H˘ «ÎQÍHõ#∞Q˘#fl áê « q+Ü«∂Å∞ Q˘ÑÊ ™êÇ≤Ï`åºxH Hõ ä•=ã∞Î=Ù.

'~°q JãÎq∞OK«x ™ê„=∂[ºO—Ö’ ~°q Õ[O "≥eyOz# „Ñf J∞=Ù#∂«# ãfiO « Pã≤ÎQÍ áê~°=â◊ºO`À =i‚Oz# HÑ≤¡OQ∑#∞ =Åã Õâ◊ã∞÷Å=∞~Ú# =∞#O

XHõ =Åã"åkQÍ QÆ∞iÎOK«QÆÅO. H˘O Œ~°∞ PÜ«∞##∞ âıfi «*Ïu Œ∞~°ÇÏOHÍi Jx‰õÄ_® J<åfl~°∞. HÍh PÜ«∞# áê~°=â◊ºO`À "≥eyOz# rq « qâıëêÅ#∞ Q˘ÑÊ™êÇ≤Ï «ºO HÍ Œ#ÖË=Ú. J@∞=O\ áê~°=âßºxH =∞# Œ~Ú# Éè∫uHõ ÑÙ<åkÖ’Ñ≤Oz# =∞#O "å\x K«∂_»ÖËHõáÈÜ«∂=∞h, K«∂ã≤<å Ñ~°=tOK«ÖËHõáÈÜ«∂=∞hQÆ∞iÎOK«‰õΩO_® LO_»ÖË=Ú.

áêâßÛ «º ÕâßÅ „Ñ*Ï «O„ « qÑ¡=O K«i„ «Ö’H fã∞H˘zÛ# âß¢ã‘ÎÜ«∞Œ$+≤ìH© „Ñ*Ï™êfi=∞º ~å[H©Ü«∂Å‰õÄ ÉèíÜ«∞Ñ_ç# HõÖÏÅ∞ QÍÉèí~åQÍ "Õ∞ÖÁ¯x

rq «OÖ’x ãHõÅ HÀÏÅ#∂ «=∞ ÉèíÜ«∂xH PÅO|#QÍ ÑiHOz K«∂ã≤Q˘ÑÊ ™êÇ≤Ï`åºxfl ã$+≤ìOKå~Ú. =∂~ü û "≥∞K«∞ÛH˘#fl ÉÏÖÏH± #∞O_ç, =∂#=ã¨fiÉèÏ=OÖ’ JÉèí∞º ŒÜ«∞ HÍ=Ú‰õΩÅ∞ QÆ∞iÎOK«_®xH˜ ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ JQÍ è•Å#∞J™ê^è•~° „ÑüÉèí`À - „Ñ¨QÆu"å^Œ∞Å Ñ¨@¡ HõK«Û`À - "≥eH˜ fã≤ =i‚Oz#_®ã¨ÎÜ≥∞"£ã‘¯ ^•HÍ D HÀ=‰õΩ K≥Ok# J„QÆQÍq∞ ~°K«~Ú`«Å∞ áêâßÛ`«º™êÇ≤Ï «ºOÖ’ KåÖÏ=∞Ok =Ù<åfl~°∞. ™È=∞Ô~û\ò =∂"£∞‰õΩ ¢ã‘ÎÅ Ñ@¡ K«∞ÅHõ#ÉèÏ=OLO Œx ≥eã≤#ÑÊ\H© J «x ~°K«#Å#∞ K«kq P#OkOK«_®xH J ≥O Œ∞HÀP@OHõO HÍÖË Œx ¢ã‘Î"å Œ Jaè=∂x J~Ú# ~°K«~Ú„u XHõ~°∞ D=∞ èŒº J<åfl~°∞.ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷Ö’ ~å[H©Ü«∞ Pi÷Hõ „Ñ¨QÆu ÃÑiˆQH˘nÌ =∞#∞+¨µÅÖ’ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#fl Ü«∂O„uHõ «#∂, XO@i «<åhfl =∂"£∞ «# ~°K«#ÅÖ’ =i‚OK«_»"Õ∞HÍ Œ∞, PÜ«∞# ~°K«<å â‹·e P ÅHõ∆ÏÅ#∞ „Ñ «ºHõ∆OQÍ „ÑuÑ¶eã∞ÎOk.

K«i„ « „ã=OuÖ’ =∞x+≤, =∞x+≤ =ºHÎ «fiOÖ’ K«i„ «, K«i„ «‰õΩ =ºu~HõOQÍ=∞x+≤, K«i„ «#∞ #_»∞ÑÙ «∞#fl =∞x+≤, «# ãfiO « „ÑÜ«∂OÖ’ K«i„ «<˘Hõ=∞lb KÕã∞‰õΩ#fl =∞x+≤, x «ºO ~°yÖË «# H˘eq∞H =∞x+≤x XHõ ãq∞ èŒKÕã∞‰õΩ#fl K«i„ « - Wn Hõ ä• ™êÇ≤Ï`åºxH© #=ÖÏ ™êÇ≤Ï`åºxH© =ã∞Î=Ù. nxxx*Ï~ÚfQÍ ã‘fiHõi¿ãÎ `«Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê ™êÇ≤Ï`«ºO ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞. x*Ï~ÚfQÍ


ã‘fiHõiOKåÅO>Ë Kåi„ «Hõ "åãÎ"åÅ#∞ "åãÎ"åÅ∞QÍ K«∂¿ã è≥·~°ºO J=ã~°O. P"åãÎ"åÅÖ’ =∞# =∂#ã≤Hõ Éèí„ Œ «#∂ Éè∫uHõ ã¨∞MÏhfl ÉèíOQÆÑ¨~°KÕq «Ñ¨ÊHõLO\Ï~Ú. HÍ|\ì P è≥·~°ºO =∞x+≤H ã∞ÅÉèíOQÍ J|ƒ Œ∞. J~Ú Õ •x`ÀÉÏ@∞=∞x+≤Ö’x pHõ\ HÀÏÅ#∂, =∞x+≤H© K«i„ «‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl ãO|O èŒOÖ’xZQÆ∞_»∞ kQÆ∞à◊§#∂ x~°ƒùÜ«∞OQÍ ã‘fiHõiOKÕ è≥·~°º=¸ J=ã~°O. g\x ã‘fiHõi¿ãÎJÉèí∞º ŒÜ«∞ ~å[H©Ü«∞ ãOã¯$uÖ’x JKåi„ «Hõ"≥∞ÿ# Pâß"å ŒO ≥|ƒuO@∞OkHÍ|\ì D è≥·~°ºO J|ƒ_»=¸ Hõ+ì"Õ∞. H˘O ŒiÖ’ Jk ÖËHõ, H˘O ŒiÖ’ Wk ÖËHõ≥Å∞QÆ∞Ö’ Q˘ÑÊ Œx K≥ÑÊQÆÅ HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «ºO - =ÚYºOQÍ #=ÖÏ ™êÇ≤Ï «ºO

- ãfiÅÊOQÍ<Õ LO_çáÈ~ÚOk. WO Œ∞Ö’ "≥Ú Œ\ J=ã~å<Õfl «ÑÊ Ô~O_»=J=ã~åxfl =∂i¯ ûã∞ì ™êÇ≤Ï «º q=∞~°≈ QÆ∞iÎOz#@∞ì HõxÑ≤OK« Œ∞.

Wk ˆH=ÅO ™êÇ≤Ï «º ã¨$[#‰õÄ, ™êÇ≤Ï «º q=∞~°≈‰õÄ ãÖ|OkèOz#Ö’ÑÖ Jx ÉèÏqOK«QÆÅ ~ÀAÅ∞ |Ç¨ïâß QÆ_çzáÈÜ«∂ÜÕ∞"≥∂. ™È+ë[O,ã=∞ã=∂[O J<Õ P Œ~å≈ÖË D ~ÀA ãOH∆ÀÉèíOÖ’ L<åfl~Ú. ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº,K≥·<å «k «~° ÕâßÅÖ’ =zÛ# ~å[H©Ü«∞ =∂~°∞ÊÅ‰õΩ áêH∆Hõ"≥∞ÿ# ["å|∞Å∞K≥Ñ≤Ê T~°∞HÀ‰õΩO_® ãÖH∆ÀÉèÏxfl ãÖH∆ÀÉèíOQÍ ã‘fiHõiOz K«iÛ¿ãÎ =∂i¯ûã¨∞ìJ=QÍÇ¨Ï#Ö’ L#fl H˘xfl MÏmÅ∞ „Ñ¨ã¨∞Êù@OQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. g\˜Ö’„Ñ è•#=∞~Ú#q =∂#= „Ñ=$uÎH© ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈xH© =∞ èŒº#∞#fl ["å|∞^˘~°Hõx „Ñâ◊flÅ∞. =∞x+≤x K«i„ « x~å‡ «QÍ =∂i¯û[O QÆ∞iÎOzOk QÍh PK«i„ «‰õÄ •x x~å‡ «‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl ãO|O è•xfl q=~°OQÍ „ÑuáêkOK«ÖË Œ∞.^•xÖ’x ZQÆ∞_»∞ kQÆ∞à◊§#∞ QÆ∞iÎOK«ÖË Œ∞. P ãO|O èŒO 'QÆu`åi¯HõO— Jx=ÚO^Œ∞*Ï„QÆ`«ÎQÍ „Ñ¨Hõ\Õz T~°∞‰õΩOk. =∞x+≤H© |Ü«∞\˜ „Ñ¨ÑÖKåxH©=∞ èŒº#∞#fl U ãO|O èŒ=∞~Ú Õ „ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ Q˘ÑÊ HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «º=ã∞Î=Ù‰õΩ =¸ÅOQÍ LO@∂ LO^À P ãO|O è•xH Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œã≤ •úO «OÖ’ ãÊ+ì=∞~Ú# KÀ@∞ ÖË Œ∞. „HãìÑ¶~ü HÍ_≥fiÖò ~åã≤# HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «ºq=∞~°≈Ö’ D Ö’ÑO „ÑÉèÏ=O ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. PÜ«∞# "Õ∞ èÀ ãOÑuÎQÆ∞iOz, Hõ=¸ºxã¨∞ ì P^Œ~°≈OÑ¨@¡ PÜ«∞#‰õΩ#fl x|^Œ ú`« QÆ∞iOz,PK«~°Ï «‡Hõ"≥∞ÿ# `åºQÆjÖÏxfl QÆ∞iOz J#∞=∂<åxH P™ê¯~°O ÖË Œ∞. WxflL<åfl PÜ«∞# ™êÇ≤Ï «º q=∞~°≈ H˘O « Œ∂~°O =ÚO Œ∞‰õΩ ™êy JQÍ èŒO J_»¤O=zÛ#@∞ì PyáÈ «∞Ok. J= «eH JO Œ∞HÀÖË Œ∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 19

âßâ◊fi`«=∞~Ú# '=∂#= „Ñ¨=$uÎ— JO@∂ Un ÖË^Œx =∂i¯ûã¨∞ìÅ∞«~°K«∞QÍ JO@∂O\Ï~°∞. D<å\ =∂i¯ ûã∞ìÖË HÍ Œ∞, =∂~ü û ‰õÄ_® ãfiÜ«∞OQÍ

J<åfl_»∞. KåÖÏ q+¨Ü«∂ÅÖ’ aè#flOQÍ HÍ‰õΩ<åfl ã¨fiO`«OQÍ PÖ’zOz#PO\’xÜ≥∂ „QÍ"£∞ã‘ ‰õÄ_® J<åfl_»∞. Kåi„ «Hõ „Hõ=∞OÖ’ =∂#= „Ñ=$uÎÖ’=∂~°∞ÊÅ∞ ÖË‰õΩO_® áÈÖË Œ∞ QÍh JO «=∂„ «O KÕ « '=∂#= „Ñ=$uÎ— J<ÕkPÖ’zOK«‰õΩO_® H˘\ì áê~Ü«∞QÆÅ q+Ü«∞O HÍ Œ∞. ÉèÏ="å Œ PÖ’K«# #∞O_çÑÙ\ì# „Éèí=∞ HÍ Œ∞. âßâ◊fi «=∞~Ú# =∂#= „Ñ=$uÎ J<Õ Õn ÖËHõáÈ~Ú<å =∂#=„Ñ¨=$uÎÖ’ Jxfl ã¨=∂*ÏÅÖ’ Jxfl HÍÖÏÅÖ’ |ÅOQÍ LO_Õ H˘xflÅHõ∆ÏÅ∞<åfl~Ú. J Œ\Ï¡ LOz =∂~°∞ «∞#fl D =∂#= „Ñ¨=$uÎH© |Ü«∞\˜„ÑÑOK«OÖ’ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl ãO|O èŒO ã~°à◊=∞~ÚOk HÍ Œ∞.™ê=∂lHõ =º=ã÷Ö’ =∞øeHõ=∞~Ú# =∂~°∞Ê =zÛ#ÑC_»∞ •xH «y#@∞ì =∂#=„Ñ=$uÎ ‰õÄ_® =∂iáÈ «∞O Œx ÉèÏqOz, P „Ñ=$uÎ QÆ∞iOz PÖ’zOK«#=ã~°OÖË Œx Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œ ã≤ •úO «O WÑÊ\^•HÍ K≥ÑÓÎ LOk. =∂i¯ ûã∞ìÅO ŒiH©HÍ‰õΩ<åfl HõhãO =∂i¯ ûã∞ì ™êÇ≤Ï «ºHÍ~°∞Å‰õΩ Wk x[O HÍ Œx ≥eÜ«∞ ŒO>Ë#=∞‡_»O Hõ+ìO.

D `åufiHõ ^Œ$+≤ìÖ’ÑÖ HÍ~°OQÍ =∂i¯ û[O KåÖÏ #+¨ìáÈ~ÚOk.L^•ÇÏ~°‰õΩ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ ã≤QÆ‡O_£ „á¶ê~Ú_£#∞ J~°÷O KÕã∞HÀHõ PÜ«∞xfl =∂#=J=ã~åÅÖ’ ÃãH±û‰õΩ J#=ã~°"≥∞ÿ# „áê=ÚYºO WzÛ# =ºHÎQÍ ¿ÇÏà◊# KÕÜ«∞_»O<Õ~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. „Ñ «ºHõ∆ ÑiK«Ü«∞O J=ã~°O ÖË‰õΩO_® qxH_ç áêO_ç «ºO g∞ ŒHÍÅH∆ÑO KÕ¿ã ≥Å∞QÆ∞*Ïu "Õ∞ è•q =~°æO „á¶ê~Ú_£‰õΩ KåÖÏ J<åºÜ«∞O KÕã≤Ok."åiÖ’x =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ «=∞ J=QÍÇÏ#‰õΩ KåÖÏ "Õ∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ „á¶ê~Ú_£PÖ’K«#Å#∞ «$©HõiOz å=Ú KåÖÏ #+ìáÈÜ«∂~°∞. =∂#= „Ñ=$uÎH© |Ü«∞\„ÑÑOKåxH© =∞ èŒº#∞#fl Ñ¶∞~°¬‰õΩ „á¶ê~Ú_£ =∞#ãÎ «fi âßG ã≤ •úO`åÅÖ’ HO„ Œ™ê÷#O LOk. =∞x+≤ =ºHÎ «fi qHÍ™êxH© "≥·Ñ¶ÖÏºxH© D Ñ¶∞~°¬Ë =¸ÅO JxPÜ«∞# #=∂‡_»∞. =∂#= „Ñ=$uÎÖ’x =∞øeHõ JOâßÅ∞QÍ PÜ«∞# QÆ∞iÎOz#q«ÑC HÍ=K«∞Û. '|Ü«∞\ „ÑÑOK«O— J<Õ ^•xx XHõ ™ê=∂lHõ =º=ã÷QÍ J~°÷O

KÕã∞HÀÖËHõáÈ=_»O PÜ«∞#Ö’x Ö’ÑO HÍ=K«∞Û. HÍh P Ô~O_çO\H© =∞ èŒº#∞#flÑ¶∞~°¬‰õΩ PÜ«∞# «# qâı¡+¨Ö’ WzÛ# ˆHO„ Œ™ê÷#O Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ KåÖÏ ã¨xflÇ≤Ï`«=∞~Ú#k. '=∞x+≤—H© K«i„`«‰õÄ =∞^èŒº#∞#flãOH©~°‚=∞~Ú# ãO|O è•xfl "≥eH fÜ«∞_»O, ã∂„fHõiOK«_»O D<å_»∞ J=ã~°O.


P ãÖ|O èŒO 'QÆu`åi¯HõO— Jx q=~° ÖË‰õΩO_® „Ñ¨Hõ\Õz T~°∞‰õΩO>ËãiáÈÜÕ∞ ~ÀAÅ∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú. D J=ã~åxfl f~°Û_»OÖ’ =∞Oz ™êÇ≤Ï «ºO- =ÚYºOQÍ #=ÖÏ ™êÇ≤Ï «ºO - QÆhÜ«∞=∞~Ú# áê„ « x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ Œ∞.

'~åQÀ— #=ÅÖ’x «∞áê‰õΩÅ#∂ =∞O Œ∞ áê «~°Å#∂ Ñ¨Hõ # ÃÑ_ç Õ,Pk"åã‘ ¢ã‘ÎÅ r=# ã≤÷uQÆ «∞Å QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# PãHÎHõ~°=∞~Ú# q+Ü«∂Å∞„Ñ è•#OQÍ Œ$+≤ìx PHõi¬™êÎ~Ú. D<å\H© 'Pk=∞ Hõ=¸ºxã∞ì ã=∂*Ïxfl— XHõP Œ~°≈=O «=∞~Ú# ã=∞ã=∂[OQÍ =i‚OKÕ"å~°∞, Pk"åã‘Å rq`åxfl ^•xH#=¸<åQÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞ =∂i¯ ûã∞ìÅÖ’ KåÖÏ=∞O Õ L<åfl~°∞ HÍ|\ì "åà◊§O`åD #=Å#∞ K«kq Õ =∞Ozk. Jxfl J#~å÷Å∂ ãfiO « Pã≤Î À<Õ ÑÙ\ÏìÜ«∞xKåÖÏ=∞Ok =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ #"Õ∞‡ ã∂„fHõ~°#∞ ¢ã‘Î"å Œ∞Å∞ H˘O « HÍÅOQÍã"åÅ∞ KÕã∞Î<åfl~°∞. ¢ã‘ÎÃÑ·# ÑÙ~°∞+µ_ç ÃÑ «Î#O - ¢ã‘Î Ö·OyHõ «fiOÃÑ·# ã=∂[OÃÑ «Î#O - ãfiO « Pã≤ÎHõO>Ë =ÚO Õ ÑÙ\ìO Œh, ^•xH =∂i¯ û[O K≥ÑÊQÆÅ["åÉËg∞ ÖË Œh ¢ã‘Î"å Œ∞Å∞ ™È^•ÇÏ~°OQÍ ã"åÅ∞ KÕã∞Î<åfl~°∞. x*ÏxH JxflJ#~å÷Å∂ ãfiO « Pã≤Î À ÑÙ\ÏìÜ«∞<Õk Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å ŒOÖ’x ã∂„ «O HÍ Œ∞.HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ^•xÖ’H˜ =zÛ KÕi# J<ÕHõ qO`« ãÖQÆ`«∞ÅÖ’ J^˘Hõ\˜.(ãfi„ÑÜ≥∂[#O ÖË‰õΩO_» =∞#∞+µÅ∞ U Ñh KÕÜ«∞~°h, áêÅHõ=~åæÅ‰õΩ K≥Ok# "åà◊§O`å K≥_»¤"åà◊§h

KåÖÏ=∞Ok =∂i¯ û[O ¿Ñ~°∞g∞ Œ #=Ú‡ «∞O\Ï~°∞). ã=∂[OÖ’ U PKå~°O ZÑC_»∞ÑÙ\ì<å, ^•xÖ’ QÆhÜ«∞"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê ~å=_»O JO@∂ [iy Õ Jk L «ÊuÎ=º=ã÷Ö’x =∂~°∞Ê#∞ P„â◊~ÚOz =zÛO Õ «ÑÊ q_çQÍ ~åÖË Œ<Õk =∞@∞ì‰õΩKåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œ ã∂„ «"Õ∞. Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å ŒO ™ê=∂lHõ rq «OÖ’x=∂~°∞Ê‰õΩ, ÑiÏ=∂xH, K«i„ «‰õΩ ãO|OkèOz# ã≤ •úO «O. nxx JÉèÏ=OKÕÜ«∞QÆÅ L^•ÇÏ~°Å∞ K«i„ «Ö’ LO>Ë Jk =∂i¯ û*ÏxH x["≥∞ÿ# ã"åÅ∞J=Ù «∞Ok. J~Ú<å =∂i¯ û[O HÍx =∂i¯ û*Ïxfl #"Õ∞‡"åà◊√§ KåÖÏ=∞O Õ=∞#Ö’ L<åfl~°∞. HÍ|\ì Pk"åã‘ ¢ã‘ÎÅ â◊s~åÅÃÑ·#, Ö·OyHõ «fiOÃÑ·# =∞QÆ"åà◊§‰õÄPk"åã‘ ã=∂*ÏxH© LO_Õ Hõ~îÀ~°"≥∞ÿ# ÃÑ «Î<åxfl HõkeOKÕ@@∞ì =i‚OKÕ D#=Å P HÍ~°OQÍ PÇfixOK« ŒQÆæk.

HÍh =∂i¯ û[O „Ñã∞Î «O Z Œ∞~˘¯O@∂ L#fl ãOH∆ÀÉèÏxfl QÆ∞iOz HõÅ «K≥O Õ "åiH #=Å JO`å K«kq# «~°∞"å « XHõ „Ñâ◊fl q∞yeáÈ «∞Ok. ¢ã‘Î

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 21

=ºHÎ «fiOÃÑ·# Pk"åã‘ ã=∂*ÏxH L#fl ÃÑ «Î#O Ñ@¡ x~°ã#`À L Œº=∞OÖ’H=zÛ KÕi# ~åQÀ z=iH U=∞=Ù «∞Ok? WÑÊ\H J<ÕHõ „Ñ*Ï L Œº=∂ÅÖ’H=zÛ KÕi# ~åQÀÅO`å ZHõ¯_»∞<åfl~°∞? ~åQÀ L^Œº=∞OÖ’H˜ ~å=_®xH© PL Œº=∞O JOu=∞ ÅH∆ÍºÅ‰õÄ =∞ èŒº U =∂„ «O ãO|O èŒO LOk? D<å\~åQÀ ~Ñ\ ~åQÀ HÍ Œ∞. ~Ñ\ ~åQÀ =∞~åfl\ ~åQÀ HÍ Œ∞. z=iH U ~åQÀJOu=∞ ™ê=∂lHõ ÑïÏ=∂xH˜ <åÜ«∞‰õΩ~åÅ=Ù «∞Ok? ÖËHõáÈ Õ JOu=∞™ê=∂lHõ ÑiÏ=∞O JO@∂ Un ÖË •? XHõi «~°∞"å « XHõ~°∞ ~åQÀÅ∞ ÑÙ\ìZky #tOK«_»O, P „Hõ=∞OÖ’ ã¨=∂[O =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∂ J#O`«OQÍ=ÚO Œ∞‰õΩ áÈ=_»O...W Õ K«i„`å?

™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº «k «~° ÕâßÅÖ’ Hõ=¸ºxã∞ì áêsì JkèHÍ~åxH =zÛ#«~°∞"å «, ™È+eã∞ì =º=ã÷ K≥‰õΩ¯ K≥ Œ~°‰õΩO_® LO_»_®xH XHõ =ÓºÇÏO KÕâß~°∞.

HÍi‡Hõ=~°æ „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒO L#fl Hõ=¸ºxã∞ì áêsì «ÑÊ "Õ~ áêsì UnÕâ◊OÖ’ ÖË‰õΩO_® KÕâß~°∞. P áêsìÖ’#∞, Õâ◊ JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆOÖ’#∞,

q^•º "≥·*Ï# ~°OQÍÅÖ’#∞ ÃÑ·H =zÛ L#fl «™ê÷~Úx JÅOHõiOKÕ J=HÍâ◊OHÍi‡Hõ Ô~· åOQÆ ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ ÑÙ\ì# "åiH „Ñ è•#OQÍ HõeÊOKå~°∞. áê «|∂~°∞"å Éèí∂™êfi=∞º ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ ÑÙ\ì# "åiH P J=HÍâ◊O Hõ+ì «~°O KÕâß~°∞.áêÅHõáêsì HÍi‡Hõ=~°æ áêsì J~Ú =ÙO_ç, áêsì Ü«∞O„`åOQÆO, "Õ∞ è•q =~°æO,JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÆO HÍi‡Hõ Ô~· åOQÆ =~åæÅÖ’ ÑÙ\ì# "åi`À xO_ç LO>Ë,WOHõ ™È+e*ÏxH _èÀHÍ ÖË Œ#∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍh UO [iyOk? áêsìÖ’#∂ JkèHÍ~°Ü«∞O„`åOQÆOÖ’#∂ q^•º "≥·*ÏxHõ ~°OQÍÅÖ’#∂ ÃÑ·H ZQÆ„ÉÏH# HÍi‡Hõ Ô~· åOQÆ=~åæÅ a_»¤Å∞ xÜ«∞O «Å~Ú Õâßxfl Hõ~° â◊OQÍ ÑiáêeOKå~°∞. z=iH "åà◊√§,"åà◊§ a_»¤Å∞ ™È+e[O HõO> ÃÑ@∞ì|_ç •s q è•#"Õ∞ ÉÏQÆ∞O Œx u~ÀQÆq∞OKå~°∞.iq[x[=∞x ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì<å, ã~°mHõ~° Jx =∞~åº ŒQÍ Ñ≤ez<å ™ÈqÜ«∞\ò~°ëêº, K≥·<åÅÖ’ P =∂~°∞Ê‰õΩ áêÅÊ_çOk áê « |∂~°∞"å Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅãO «u HÍ Œ∞† HÍi‡Hõ Ô~· åOQÆ=~°æO ãO « Õ. Z\ÁpÛ u~ÀQÆ=∞<åxH áêÅÊ_Õ<å\H "åà◊√§ HÍi‡Hõ Ô~· åOQÆ =~°æOÖ’ ÖË~°∞. qÑ¡=O ¿Ñ~°∞g∞ Œ ÃÑ·H ZQÆ„ÉÏHÕâ◊ áêÅ‰õΩÅÜ«∂º~°∞.


=∞i ~åQÀ ãOQÆu

D „Ñâ◊fl ~åQÀ J<Õ =ºHÎ QÆ∞iOz HÍ Œ∞. XHõ =ºHÎ QÆ∞iOz ã∂„fHõ~°KÕÜ«∞_»O J™ê èŒºO, J#=ã~°O. rq`åO «O Hõ=¸ºxã∞ì Pâ◊Ü«∂xH Hõ@∞ì|_ç#=º‰õΩÎÅ∞ J<Õ‰õΩÅ∞<åfl~°∞. WOHÍ LO_»É’`å~°∞. HÍh D „Ñâ◊fl „Ñ*Ïã=¸ÇÅQÆ∞iOz, ™ê=∂lHõ =~åæÅ QÆ∞iOz, '=∞x+≤— QÆ∞iOz. XHõ „Ñ*Ïã=¸ÇÏO(™œÅÉèíºO HÀãO =~°æO JO^•=Ú) XHõ L Œº=∞OÖ’H ZO Œ∞‰õΩ =ã∞ÎOk? UO HÀi=ã∞ÎOk? «=∞Ö’ J*Ï «OQÍ L#fl PHÍOHõ∆Å#∞ U L Œº=∞O "Õ∞ÖÁ¯eÑ≤ Õ PL Œº=∞OÖ’H Ñ‘_ç « =~åæÅ∞ áÈ «∞O\Ï~Ú. J~Ú Õ P L Œº=∞O ÅH∆ÍºÅ‰õÄ,«=∞ HÀÔ~¯Å‰õÄ U =∂„ «O ãO|O èŒO LO^À P =~åæÅ∞ PÖ’zOz#@∞ì

HõxÑ≤OK« Œ∞. x*ÏxH Õ_® LO Œx ˘e Œâ◊Ö’ QÆ=∞xOz#@∞ì ‰õÄ_» HõxÑ≤OK« Œ∞.¢ã‘ÎÅ∞QÍ «=∞ =ºHÎ åfixfl HOK«ÑiKÕ QÆ PKå~åÅ Ñ@¡ x~°ã#`À ~åQÀ=O\Pk"åã‘ ¢ã‘ÎÅ∞ «=∞‰õΩ JO Œ∞ÉÏ\’¡ L#fl UÔH·Hõ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞Ö’ ÉèÏQÆ=∞=Ù`å~°∞.JO «‰õΩ q∞Oz P u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ JOu=∞ ÅH∆ÍºÅ`À "åà◊§‰õΩ xq∞ «ÎO LO ŒxJ<åÖ’z «OQÍ J#∞HÀ=_»O „Éèí=∞ HÍ^•? HÍh =∞#∞+µÅÖ’ Ñ‘_»# Ñ@¡ LO_ÕÑiq∞ «"≥∞ÿ# x~°ã# ‰õÄ_® JÑiq∞ «"≥∞ÿ# P Œ~å≈Å‰õΩ '[#~°Ö·*ò— J~Ú#@∞ìJxÑ≤ã∞ÎOk. =∂#= „Ñ=$uÎÖ’x ™ê~°fi[h# ÅHõ∆ÏÅÖ’ W^˘Hõ\. Wk P „Éèí=∞#∞Ô~O_»∞"≥·ÑÙÖÏ H˘<åflà◊√§ ãr=OQÍ LOK«∞ «∞Ok. `å=Ú ã=∞ãºQÍ QÆ∞iÎOzPO^Àà◊# K≥O Œ∞ «∞#fl q+Ü«∞O Ñiq∞ «"≥∞ÿ# Œh, `å=Ú ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ~Ú#L Œº=∞O ÅH∆ÍºÅ∞ JÑiq∞ «"≥∞ÿ#=h P ¢ã‘ÎÅ∞ "≥O@<Õ QÆ∞iÎOK«~°∞. L Œº=∞OÑÙ~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞OÖ’ Pk"åã‘ rq «OÖ’ H˘O « =∂~°∞Ê =zÛ qHÍ~°=∞~Ú#Hõ@∞ìÉÏ@∞¡ H˘O « ã~°à◊=∞~Ú# «~°∞"å « D Õ_® „Ñã∞Êù@O J=Ù «∞Ok. P«~°∞"å « ~åQÀ JHõ K≥Ö¡à◊√§ ZHõ _»∞O\Ï~°∞?

JÑÊ\H "åiÖ’ H˘O «=∞Ok =º‰õΩÎÅ‰õΩ Hõ=¸ºxã∞ì P Œ~°≈O Ñ@¡ qâßfiãO|ÅÑ_ç L Œº=∞O`À<Õ LO_çáÈ=K«∞Û. HÍh =∞#O =º‰õΩÎÅ QÆ∞iOz D „Ñâ◊fl"Õã¨∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. „Ñ¨*Ïã¨=¸Ç¨Å QÆ∞iOz "Õã¨∞‰õΩO@∞<åflO. XHõ „Ñ¨*Ïã=¸ÇÏOQÍ ~åQÀ JHõ K≥Ö¡à◊√§ ZHõ _»∞O\Ï~°∞? XHõÑC_»∞ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞O,ãOÑ¶∞ ãOã¯~° L Œº=∞O, HÍO„ÔQãπ "åi *ÏfÜ≥∂ Œº=∞O |ÅOQÍ LO_ç#HÀ™êÎ PO„ èŒ lÖÏ¡ÅÖ’ D ~ÀA ~“_ô~Ú[O, ‰õΩÅ « «fiO, ÉÏÉÏ ÉèíHÎ, Jj¡ÅãOã¯$u ~å[ºO KÕã∞Î<åflÜ«∞x q=∞i≈ã∞ÎO\ÏO. nxx P L Œº=∂Å "≥·Ñ¶ÅºOQÍ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 23

QÆ∞iÎã∞Î<åflO. Wk "≥·Ñ¶Åº"Õ∞ HÍh P "≥·Ñ¶ÅºO ZHõ _»∞O^À ãiQÍæ QÆ∞iÎã∞Î<åfl=∂?XHõ<å_»∞ «=∞ Q˘_»∞QÆ∞ HOkH =zÛ# „Ñ*ÏhHÍxfl âßâ◊fi «OQÍ P Q˘_»∞QÆ∞ HO ŒLOK«∞HÀÖËHõáÈ=_®xfl "≥·Ñ¶ÅºO JO@∞<åfl=∂? Wk "åãÎqHõ"≥∞ÿ# q=∞~≈<å?P<å_»∞ P „Ñ*ÏhHõO UO HÀi P L Œº=∂ÅÖ’H =KåÛ~À, U "Õ∞ÖÁ¯Å∞ÑÙ, U=ºHÎ «fi qHÍãO, U PHÍOHõ∆ "åà◊§#∞ P L Œº=∂ÅÖ’H fã∞‰õΩ"≥o§O^À. P"Õ∞ÖÁ¯Å∞ÑÙ‰õÄ P "Õ∞ÖÁ¯Å∞ÑÙ HõeæOz# L Œº=∞ JOu=∞ ÅH∆ÍºÅ‰õÄ L#flãO|O èŒO Uáê\^À - D q+Ü«∂Å∞ PÖ’zOK«ÖËHõáÈ=_®xfl "≥·Ñ¶ÅºO JO@∞<åfl=∂? J~Ú Õ P "≥·Ñ¶ÅºO D<å\H© H˘#™êQÆ_»O ÖË •? "≥Ú Œ@ Hõ=¸ºxã∞ìL Œº=∞O"≥·ÑÙ PHõi¬ «∞Å~ÚOk =∞ èŒº «~°QÆu â◊¥„ Œ J„QÆ‰õΩÅ Ô~· åOQÆO Jh,"åiH˜ Hõ=¸ºx[O`À L#fl J=ã¨~°O Ñïq∞`«"Õ∞#h QÆ∞iÎOz, P =~åæxflJkèQÆq∞Oz J@ì_»∞QÆ∞ =~åæÅÖ’H Hõ=¸ºxã∞ì áêsì ÑÙ~ÀQÆq∞OK«ÖËHõ áÈ=_»OHõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞ "≥·Ñ¶ÅºO J#∞‰õΩO>Ë - P J@ì_»∞QÆ∞ =~åæÅÖ’ ‰õÄ_»‰õÄe~@∞¡ ÃÑiy, H˘O ŒiH H˘O « Éèí∂q∞ ˘iH, JO@~åx «#O áÈ~Ú, H˘O ŒiHL^ÀºQÍÅ∞ ^˘iH˜# «~°∞"å « HõhãÖ P =~°æOÖ’x J„QÆQÍq∞ qÉèÏQÆ"≥∞ÿ<åHõ=¸ºxã∞ìÅ#∞ HÍ Œx HÍO„ÔQãπ "≥·ÑÙ, ÉÏÉÏÅ "≥·ÑÙ, ã≤x=∂Å "≥·ÑÙ PHõi¬ «∞Å∞HÍ~°x #=∞‡_®xH P è•~åÅ∞<åflÜ«∂? HÀ™êÎ PO„ èŒ lÖÏ¡ÅÖ’ P<å_»∞ Hõ=¸ºxã∞ìáêsìH J@ì_»∞QÆ∞ =~åæÅÖ’ ÑÙ<åk L#flKÀ@ W Õ [~°QÆÖË •? nxx Hõ=¸ºxã∞ì"≥·Ñ¶ÅºOQÍ QÍh P =~åæÅ ™êfi~°÷OQÍ QÍh J~°÷O KÕã∞HÀ=Åã≤# J=ã~°O ÖË Œ∞.K«i„ « ÑiÏ=∞„Hõ=∞OÖ’ ãÇÏ["≥∞ÿ# q+Ü«∞OQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O ã||∞QÍLO@∞Ok. ™ê=∂lHõ =∂#= „Ñ=$uÎH© K«i„ «‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl ãO|O èŒO QÆ∞iOz=∞#O Ö’ «~Ú# J=QÍÇÏ# ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ#O « HÍÅO - JãÅ∞ P q+Ü«∂xflQÆ∞iOz J=QÍÇÏ# J=ã~°O Jx QÆ∞iÎOK«#O « HÍÅO - D q+Ü«∞O =∞#‰õΩJ~°÷O HÍ Œ∞. '=∞x+≤—x QÆ∞iOz H˘xfl Ñ_çHõ@∞ì ã∂„`åÅ∞ *Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ìH˘xZ Œ∞~°~Ú# „Ñf „Ñâ◊fl‰õÄ Ô~_ô"Õ∞_£ ["å|∞Å∞ K≥ÑÓÎ LO\ÏO.

«=∞‰õΩ H˘xfl Hõhã ÇÏ‰õΩ¯Å∞ HÍ"åÅh «Hõ∆ Ñ‘_»# `˘ÅyáÈ"åÅhHÀ~°∞HÀ=_»O =∂#= ãÇÏ["≥∞ÿ# ÅHõ∆O. J~Ú Õ "≥Ú «ÎOQÍ ã=∂*Ïxfl q=ÚHõÎOKÕÜ«∞‰õΩO_» «#g∞ Œ L#fl Ñ‘_»##∞ H˘O «~Ú<å ã~°à◊ «~°O KÕã∞HÀÖËx =~°æOã=∂[OÖ’ Un ÖË Œ∞. ã=∂*Ïxfl "≥Ú «ÎOQÍ q=ÚHõÎO KÕÜ«∂Å<Õ ~å[H©Ü«∞qÅ∞=‰õΩ =∞@∞ì‰õΩ ™ê=∂lHõ K≥· «#ºOÖ’ H˘O « ™ê÷#O LO@∞Ok. =º‰õΩÎÅ∞XH˘¯Hõ "Õ∞~°‰õΩ nxx qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. D qâßfi™êxfl - K≥· «#º=O «"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆#∞


- L Œº=∂Å∂ áÈ~å\ÏÅ∂ ÃÑOK«∞`å~Ú. P K≥· «#ºO ã=∂[OÖ’ |Å"≥∞ÿ#™ê÷~ÚH KÕ~°∞‰õΩ#flÑC_»∞ q=ÚHÎ ™ê èŒºO J=Ù «∞Ok. U^À XHõ ™ê=∂lHõ =~åæxHK≥· «#ºO ™êfiÉèÏqHõOQÍ LO@∞O Œ#∞HÀ=_»O =\ì „Éèí=∞. =∂#= „Ñ=$uÎÖ’xÑïq∞ «∞Å#∞ (JÅÊ «fi=∞#O_ç, JÅÊãÖ`À+¨=∞#O_ç) JkèQÆq∞OKÕ =∂#= =~åæÅ'„Ñ=$uÎ— XHõ\ LO Œ#∞HÀ=_»O „Éèí=∞. ã=∞ã=∂*Ïxfl Éè∫uHõ rq « â◊‰õΩÎÅÑiu`À Kåi„ «HõOQÍ =Ú_çÑ_ç L#fl K≥· «#º=O «"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆QÍ HÍHõ Éè∫uHõÑïã≤÷`«∞Å #∞O_ç H˘xfl =~åæÅÖ’ Jx"å~°ºOQÍ Ñ¨Ù>Ëì JãÖHõeÊ`«=∞~Ú#PHÍOHõ∆QÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O =∂i¯ û[O HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ "≥Ú~°@∞ ÉÏ~°_®xHQÆÅ J<ÕHõ HÍ~°ÏÅÖ’ XHõ\.

HÍi‡Hõ=~°æO „â◊=∞ ^ÀÑ≤_ô #∞O_ç ÑÓiÎ q=ÚHÎ ™êkèOKåÅO>Ë "≥Ú «ÎOQÍã=∂*Ïxfl q=ÚHÎ KÕÜ«∂Åx =∂~ü û ÉèÏqOKå_»∞. HÍh "≥Ú «ÎOQÍ „â◊=∞ ÀÑ≤_ô#∞O_ç q=ÚHõÎ=∞ÜÕ∞ºO « =~°‰õΩ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∂xfl HÍi‡Hõ=~°æO JO\ÃÑ@∞ìH˘x LO_»_»O ÖË Œ∞. ÀÑ≤_ô 'ÉèíiOK« ŒQÆæ— ™ê÷~ÚH KÕ~°∞‰õΩ<åflHõ HÍi‡Hõ=~°æOÖ’x XH˘¯Hõ qÉèÏQÆO Œ∂~°=∞=Ù «∂ LOk. H˘O Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ =∞@∞ìH q∞QÆ∞Å∞«∞<åfl~°∞. H˘OK≥O ‰õÄ_» ÉèíiOK« ŒQÆæ ™ê÷~ÚH˜ ^ÀÑ≤_ôx ã¨~°à◊ «~°O KÕÜ«∞ÖËxŒ∞ã≤÷uÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ âßâ◊fi «OQÍ LO_» Œ∞. ãO‰õ∆Ωaè « ã=∞Ü«∂ÅÖ’

=∞@∞ìH =ÙO@∞Ok. HÍi‡Hõ „â◊=∞^ÀÑ≤_ôH HÍ Œ∞. Wk Jxfl ~°HÍÅ Jz"Õ «‰õÄ=iÎã∞ÎOk. ~åQÀ =O\ Pk"åã‘ ¢ã‘ÎÅ∞, ~åQÀ «O„_ç =O\ Pk"åã‘ Ô~· «∞Å∞«=∞ rq`åÅ#∞ H˘O « 'ÉèíiOK« ŒQÆæ— ™ê÷~ÚH "≥∞~°∞QÆ∞Ñ~°K«∞HÀ=_®xH "≥Ú «ÎOQÍ

ã=∂*Ïxfl Jxfl ~°HÍÅ Jz"Õ « #∞O_ç q=ÚHõÎO KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã~°"Õ∞g∞ÖË Œ∞. 'ÉèíiOK« ŒQÆæ— ™ê÷~ÚÖ’ JO`À WO`À ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ‰õΩO_® ÑÓiÎ ã=∞ã=∂[™ê÷Ñ# HÀãO «Ñ#Ñ_Õ „Ñ*Ïã=¸ÇÏO - =º‰õΩÎÅ∞ "Õ~ ãOQÆu - ã=∂[OÖ’Un ÖË Œ∞.

ã=∂[O á⁄~°ÅÖ’ „HOkH áÈÜÕ∞H˘nÌ ãOÑÓ~°‚ ã=∞ã=∂[ èÕºÜ«∞OHÀãO «# Éè∫uHõ rq « Ñiã≤÷ «∞Å =Å¡ z=i^•HÍ «ÑÊxãiQÍ áÈ~å_Õ „Ñ*Ïã=¸ÇÏO - =~°æO QÍh ‰õΩÅO QÍh =∞~˘Hõ\ QÍh - LO Œ<Õ PÖ’K«# q_çzÃÑ\ìã¨=∞ã¨=∂[ ™ê÷Ñ¨# QÆ∞iOz H˘`«ÎQÍ PÖ’zOKåe. ã¨=∞ã¨=∂[ ^èÕºÜ«∞O=∞#∞+µÅ∞ K≥· «#º=O «OQÍ ZOK«∞‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞ ÅHõ∆º"Õ∞ «ÑÊ Jz"Õ «#∞O_ç Jx"å~°ºOQÍ ÑÙ>Ëì HÍOHõ∆ HÍ Œ∞. Jz"Õ «‰õΩ QÆ∞~°ÜÕ∞º"å~°∞ «=∞‰õΩ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 25

ã¨=∂# «fiO HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh JO ŒiH© ã¨=∂# «fiO HÍ"åÅxHÀ~°∞‰õΩO\Ï~°#fl #=∞‡Hõ"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. `å=Ú Jã¨=∂#`« Ñ¶ ë`åxflJ#∞Éèíqã∞Î<åfl~°∞ HÍ|\ì W «~°∞Å ã=∂# «fi PHÍOHõ∆#∞ H˘OK≥O ã∞ÅÉèíOQÍJ~°÷O KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°x PtOK«=K«∞Û. JO`«=~°‰õΩ `«Ñ¨CÖË^Œ∞. HÍh ^•xÖ’Jx"å~°º « Ug∞ ÖË Œ∞. 'ÉÏxã ãOÔHà◊√§ «ÑÊ— "Õ~ Ug∞ ÖËx"åà◊√§ «=∞‰õΩ PãOÔHà◊§ #∞O_ç q=ÚHÎ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞ QÍh JO ŒiH© Jxfl ãOÔHà◊§#∞O_ô q=ÚHÎ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°#fl #=∞‡HõO ÖË Œ∞. Jk K≥· «#º=O «OQÍZOK«∞‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞ qÅ∞"Õ «ÑÊ XHõi '=~°æ ãfiÉèÏ=O— HÍ Œ∞. ¿Ñ Œ =∞QÆ"åà◊√§‰õÄ_» ÉèÏ~°ºÅ#∞ Ç≤ÏOã≤™êÎ~°h, HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_» Ç≤ÏO Œ∂ =Úã≤¡O Ñ¶∞~°¬ÅÖ’áêÖÁæO\Ï~°h, Pk"åã∞Å∞ ‰õÄ_» =∂Å =∂kQÆÅ#∞ JO@~åx"åiQÍ K«∂™êÎ~°h,Œo «∞Å∞ ‰õÄ_® ÉÏ„c =∞ã‘ Œ∞ q èŒfiO™êxH JÜ≥∂ èŒº "≥àÏ§~°h ≥eã≤#ÑC_»∞

=∞#O Pâ◊Û~°ºáÈ#=ã~°O ÖË Œ∞.

XHõ"Õà◊ Jz"Õ «‰õΩ QÆ∞~°ÜÕ∞º „Ñ[ÅÖ’ Jxfl ~°HÍÅ Jz"Õ « Ñ@¡=ºu~Hõ « ãÇÏ[OQÍ<Õ ÑÙ_»∞ «∞O Œx #q∞‡<å - J@∞=O\ XHõ „Ñ*Ï ã=¸Çxflã=∂[OÖ’ "≥uH QÆ∞iÎOK«QÆey<å - J Õ ã=∞ã=∂[ ÅH∆ÍºxH •ifã∞ÎO Œ#fl#=∞‡HõO ÖË Œ∞. ^•xHk `åi¯Hõ Ñ¶e «O HÍ Œ∞! ã=∞ã=∂[O JO>Ë Jz"Õ «ÖËx ã=∂[O =∞@∞ìH HÍ Œ∞. ã=∞+≤ì ãÇÏr=#O „áêuÑkHõ g∞ Œ #_çKÕ ã=∂[O.Jz"Õ « Ñ@¡ ãOÑÓ~°‚"≥∞ÿ# =ºu~Hõ « U^À XHõ =~åæxH «# Éè∫uHõ rq «Ñiã≤÷ «∞Å HÍ~°OQÍ Jx"å~°ºOQÍ HõÅ∞QÆ∞ «∞O Œ#∞‰õΩ<åfl, ã=∞+≤ì ãÇÏr=#OJ<Õ qÅ∞= J@∞=O\k HÍ Œ∞. Jk „ÑÜ«∞ «flÑÓ~°fiHõOQÍ U~°Ê~°K«∞‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞qÅ∞=. ^•xH Ñ‘_ç « „Ñ[Å∞ Ñ‘_»‰õΩÅÃÑ·# áÈ~å\ÏÅ∞ KÕ¿ãÎ ãiáÈ Œ∞. „ÑuXHõ =ºHÎ «# g∞ Œ å#∞ KåÖÏ áÈ~å@O KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok. WÑÊ\=~°‰õΩJ@∞=O\^˘Hõ\ LO Œx ‰õÄ_» =∂i¯ ûãπìÅ∞ XÑCHÀx '=∂#= „Ñ=$uÎ—ÃÑ·#KåÖÏ áÈ~å@O KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok.

HÍi‡‰õΩÅ∞ ã¨=∞ã¨=∂*Ïxfl ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°x =∂~ü¯ ûx[OQÍ #=∂‡_® J#fl „Ñ¨â◊fl "ÕÜ«∞=K«∞Û. '¿Ñ^Œ"åà◊§O`å =∞Oz "åà◊√§ -_»|∞ƒ#fl"åàı§ Œ∞~å‡~°∞æÅ∞— J<Õ ÃãO\"≥∞O@Öò ÉèÏ=# P ~ÀAÅÖ’ Ü« ~°ÑπÖ’x™ê=∞º"å Œ∞ÅÖ’ |ÅOQÍ LO_Õk. =∂~ü û‰õΩ D ~°Hõ=∞~Ú# ÃãO\"≥∞O@¡O>ËKåÖÏ JãÇÏºO. „áœ èŒ<£ =O\ "åà◊§#∞ D HÍ~°OQÍ<Õ QÆ\ìQÍ Œ∞Ü«∞º|\Ïì_»∞.J~Ú`Õ „â◊=∞^ÀÑ≤_ô #∞O_ç ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ HÍi‡‰õΩÅ∞ q=ÚH˜Î á⁄O^•ÅO>Ë


™È+e[O «ÑÊ QÆ «ºO «~°O ÖË Œ∞ HÍ|\ì «=∞ Éè∫uHõ Ñiã≤÷ «∞Å=Å¡ "åà◊√§Jx"å~°ºOQÍ ™È+eã∞ì PHÍOHõ∆ "≥·ÑÙ PHõi¬ «∞Å=Ù`å~°x #=∂‡_»∞. P ÃãO\"≥∞O\òU =∂„ «O ã «º"≥∂ D Jx"å~°º « ‰õÄ_® P =∂„ «"Õ∞ ã «º=∞x HÍi‡HÀ Œº=∞HÍ~°º~°OQÆOÖ’ L#fl Hõ=¸ºxã∞ìÅ‰õΩ «fi~°Ö’<Õ J~°÷O J~ÚOk. Jk "åiã≤ •úO`åxH© PK«~°‰õÄ KåÖÏ W|ƒOkHõ~°OQÍ «Ü«∂~°~ÚOk. D W|ƒOkxJkèQÆq∞OK«_®xH 'HÍi‡Hõ =~°æO JO>Ë Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÜÕ∞— #<Õ Œ$HõÊ äŒOÑÙ\ìOk. D ã∂„fHõ~° "≥Ú Œ@ KÕã≤Ok Z=~À HÍh Öx<£ HÍÅO #∞O_ç D"≥·Yi =∂i¯ûã∞ìÅÖ’ „Ñ|ÅO J~ÚOk. ã=∞ã=∂[ ™ê÷Ñ# HÍi‡Hõ=~°æO PHÍOHõ∆J~Ú<å HÍ‰õΩ<åfl Hõ=¸ºxã∞ì áêsì z=i^•HÍ •xHÀãO áÈ~å_»∞ «∞O Œ<åfl~°∞.Wk ã=∂[OÃÑ·# áêsì xÜ«∞O «$`åfixH ^•ifã∞ÎO Œ<Õk D â◊ å|ÌÑÙ K«i„ «<ÕiÊ# áê~î°O.

P<å_Õ Öx<£ "≥·Yi`À qÉèËkOz# Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞ x~å‡ «ÅÖ’~À*Ï ÅÔQ˚O|~üæ#∞, PO\’xÜ«∂ „QÍ"£∞ã‘x K≥Ñ¨CHÀ"åe. ÅÔQ˚O|~üæ Öˇx<£ À|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ<Õ qÉèËkOz ™È+e*Ïxfl ™êkèOKÕk HÍi‡Hõ=~°æ"Õ∞ «ÑÊ Hõ=¸ºxã∞ìáêsì HÍ ŒxOk. =∞i HÍi‡Hõ =~°æOÖ’ ã≤ •úO «O „ÑHÍ~°O LO_»=Åã≤# PHÍOHõ∆ÖË#ÑC_»∞ UO KÕÜ«∂Ö’ P"≥∞ ã≤ •úOfHõiOK«ÖË Œ∞. JO «Ö’ K«xáÈ~ÚOk.„QÍ"£∞ã‘ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ qÉèËkOK«ÖË Œ∞ QÍh HÍi‡Hõ=~°æO - XHõ =~°æOQÍ W@bã=∂[OÃÑ·# «=∞ PkèÑ`åºxfl <≥ÅH˘eÊ ~å*ÏºkèHÍ~åxfl U q èŒOQÍ ™êkèOKåÅ<Õ„Ñâ◊fl PÜ«∞# qâı+OQÍ KÕã≤# ™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ `åufiHõ qâı¡+‰õΩ „¿Ñ~°HõO.PÜ«∞# *·Å∞Ö’<Õ K«xáÈ‰õΩO_® „|uH˜ W@b Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì x~å‡ «QÍH˘#™êy =ÙO>Ë, HÍi‡Hõ =~åæxH LO^À ÖË À ≥eÜ«∞x PHÍOHõ∆#∞ PáêkOzPÖ’zOK«_»OÖ’ L#fl W|ƒOkx U q èŒOQÍ JkèQÆq∞OKÕ"å_À ≥b Œ∞.

ã=∞ã=∂*Ïxfl ã=∂[OÖ’ "≥∞*Ïi\© „Ñ[Å∞ «=∞ rq « PHÍOHõ∆QÍHÀ~°∞‰õΩ#fl<å_Õ ^•x ™ê÷Ñ# „Ñ*Ï™êfiq∞HõOQÍ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. Jxfl ~°HÍÅ Jz"Õ`«#∂ `«# Q˘_»∞QÆ∞ HÕkH˜ fã¨∞H˘x `«# #=¸<åÖ’ ã¨HõÅ ™ê=∂lHõãO|O è•Å#∂ u~°QÆ~åã∞Î#fl 'ÃÑ@∞ì|_ç— PkèÑ «ºOÖ’ 'ÉèíiOK« «QÆæ— rq «O‰õÄ_» Jã¨Ç¨ÏºOQÍ LO Œx ã¨=∂[OÖ’ "≥∞*Ïi\© „Ñ¨[Å∞ K≥· «#º=O «OQÍx~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl<å_»∞ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ ã=∂[ ~°∂ÑHõÅÊ# ™ê èŒºO J=Ù «∞Ok.|Çïâß P q èŒOQÍ<Õ [~°QÆÉ’ «∞Ok. JO «=~°‰õΩ ™È+e[O xi‡™êÎ=∞O@∂

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 27

U~°Ê_Õ U „ÑÉèí∞ «fi"≥∞ÿ<å U^À XHõ ÑÙ<åk „Ñ*Ï ã=¸ÇÏO ¿Ñ~°∞ g∞ Œ U^ÀXHõ áêsì K«ÖÏ ~ÚOKÕ xÜ«∞O «$ «fi"Õ∞. ÃÑ@∞ì|_ç •s ^ÀÑ≤_ôH QÍh, W «~°~°∂áêÅ Jz"Õ`«‰õΩ QÍh QÆ∞~°ÜÕ∞º „Ñ¨[Å#∞ ã¨g∞HõiOK«_®xH˜ [iˆQáÈ~å\ÏÅhfl ‰õÄ_» ã=∞ã=∂[ qÅ∞=Å#∞ ã=∂[O =ÚO Œ∞ xÅÉ_» å~Ú.«Hõ∆ áÈ~å@ J=ã~°O #∞O_ç "å\x '[#~°Ö·*ò— KÕã≤ =∂#= PHÍOHõ∆QÍ ™ê=∂lHõ

K≥· «#ºOÖ’ "å\x ÉèÏQÆO KÕ™êÎ~Ú. D áÈ~å\ÏÅÖ’H =KÕÛ „Ñ[ÅÖ’ H˘kÌ=∞O^À,Z‰õΩ¯= =∞O^À áÈ~å@ Ñ¶ÅO H˘O « ŒHõ QÍ<Õ ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈xH Œ∂~°OHÍ=K«∞Û. HÍh ™ê=∂lHõ K≥· «#ºOÖ’ P áÈ~å@O fã∞H˘zÛ# =∂~°∞Ê ^•xJã¨Å∞ q[Ü«∞O. D q[Ü«∂Å Ñ¨~°OÑ¨~° XHõ Œâ◊#∞ KÕ~°∞‰õΩ#fl «~°∞"å «ã¨=∞ã¨=∂[ x~å‡O ™ê^èŒºO J=Ù`«∞Ok. ^èŒx‰õΩÅ HõO>ˇ ¿Ñ^Œ"åà◊§Ö’,J„QÆ‰õΩÖÏÅ HõO> Œo «∞ÅÖ’, ÑÙ~°∞+µÅ HõO> ¢ã‘ÎÅÖ’ D K≥· «<åºxfl ™êkèOK«_»OH˘O « ã∞ÅÉèíO HÍ=K«∞Û#x #=∞‡_»O JãO| ŒúO HÍ Œ∞† HÍx nxÖ’ Jx"å~°º «Ug∞ ÖË Œ∞. z=iH =∞#∞+µÅ∞ ã=∞ã=∂*Ïxfl HÍOH∆OK«É’ÜÕ∞k HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ,Pk"åã∞Å∞QÍ, ¢ã‘ÎÅ∞QÍ, Œo «∞Å∞QÍ HÍ Œ∞† K≥· «#º=O «∞Å~Ú# =º‰õΩÎÅ∞QÍ.

D ÑiÏ=∞O ã∞ÅÉèí «~°O HÍ Œ∞. JO Œ~°∂ „â◊=∞KÕã≤ JO Œ~°∂ ã=∂#OQÍã=∞+≤ìQÍ «=∞ rq`åxfl xÜ«∞O„uOK«∞‰õΩ<Õ ã=∞ã=∂[ ™ê÷Ñ# [~°QÍÅO>ËJxfl ~°HÍÅ Jã¨=∂#`«Å#∞, Jz"Õ`«#∞, D<å_»∞ "å\˜Hõxfl\˜H©PÅO|#=∞~Ú# ÃÑ@∞ì|_ç J<Õ qHÍ~°=∞~Ú# ™ê=∂lHõ ãO|O è•hfl Õfi+≤¿ãÎKåÅ Œ∞. =∂#= „Ñ=$uÎÖ’x JÅÊ`åfixfl ‰õÄ_® Õfi+≤OK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe. JkL#fl<åflà◊√§ ã=∞+≤ì ãÇÏr=#O ™ê èŒºO HÍ Œ∞. =∞#Ö’x JÅÊ «fiO «~° «~åÅJz"Õ « =Å¡ ÑÙ\ìO Œx =∞# ãO «$Ñ≤Î HÀãO =∞#O K≥ÑC‰õΩO\Ï"≥∂, ÖËHõáÈ ÕP qHÍ~° ÅHõ∆ÏÅ∞ =∂#= „Ñ=$uÎÖ’ LO_»|>Ëì Wxfl â◊ åÉÏÌÅ Jz"Õ «™ê^èŒº=∞~ÚO^Õ"≥∂##fl PÖ’K«##∞ HõhãÖ XHõ „Ñ¨â◊flQÍ, XHõ ãÖ^ÕÇ¨ÏOQÍ=ÚO Œ∞‰õΩ ~åx™êÎ"≥∂ - U Œ~Ú<å =∞#Ö’x qHÍ~° „Ñ=$uÎx =∂#=ÙÅO`åÕfi+≤OK«_»O <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ ^•HÍ ã=∞+≤ì rq «O ™ê èŒºO HÍ Œ∞. ã=∞+≤ì rq «O

™ê èŒºO HÍ"åÅO>Ë Pi÷Hõ ÀÑ≤_ô, ‰õΩÅ ÃÑ «Î#O, ÑÙ~°∞ëêkèHõº «, *Ï «ºÇÏOHÍ~°O"≥Ú ŒÅ~Ú#q #t¿ãÎ KåÅ Œ∞. Jq #tOK«=Åã≤O Õ. HÍx Jq #t¿ãÎ KåÅ Œ∞.=∞x+≤Ö’, ™ê=∂lHõ K≥· «#ºOÖ’ ãÇÏr=# « «fiO ÃÑ~°QÍe. '™È+eã∞ì ÑÙ<åk—J<Õ Õ À XHõ\ LO Œh •xfl <≥ÅH˘eÊ Õ ™È+eã∞ì K≥· «#ºO J Õ ÑÙ@∞ìH˘ã∞ÎO Œh


#=∞‡_»O =\ì „Éèí=∞. 70 Uà◊§‰õΩ ÃÑ·QÍ D „Éèí=∞`À =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ «=∞#∞`å=Ú =OzOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. „Ñ¨ÑÖKåxfl =OzOKå~°∞. D =OK«# D<å_»∞P~‡xÜ«∂Ö’, J[Ô~·ƒ*Ï<£Ö’, É’ã≤flÜ«∂Ö’ |Ü«∞@Ñ_»∞ «∂ LOk. ~ÑÙ K≥·<åÖ’|Ü«∞@Ñ¨_»∞ «∞Ok.

™È+e[O HÀãO [iQ áÈ~å\ÏÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∞#∞+µÅÖ’ Jz"Õ «Ñ@¡ =ºu~Hõ « À ÉÏ@∞ ã=∞+≤ì « «fiO, ãÇÏr=# ãOã¯$u ÃÑ~°QÍe. Wq Ô~O_»∂XHõ\ HÍ Œ∞. "≥Ú Œ\k ™êkè¿ãÎ Ô~O_»=k ^•#O «@k ã≤kúOK« Œ∞. Ô~O_»=k™ê^èŒºO HÍ"åÅO>Ë =∂=# „Ñ¨=$uÎÖ’x J<ÕHõ qHÍ~°=∞~Ú# ÅHõ∆ÏÅ#∞Õfi+≤OK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe. K«i„ « „Hõ=∂xH D ÅHõ∆ÏÅ∞ P@OHõO HÍQÆÅ "≥·<åhfl,

K«i„`« „Hõ=∞OÖ’ "å\˜Ö’ =∂~°∞Ê ~åQÆÅ "≥·<åhfl ‰õÄ_» QÆ∞iÎOKåe. nxH˜ãO|OkèOz# `åufiHõ J=QÍÇÏ# HÍ"åe.

Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å ŒOÖ’x D MÏmx ÑÓiOK«_®xH HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «ºOKåÖÏ ÀÇÏ ŒO KÕÜ«∞QÆÅ Œ∞. =∞x+≤x Éè∫uHõ â◊‰õΩÎÅ ã$+≤ìQÍ#∞, „ÑÜ≥∂QÆâßÅÖ’=ã∞Î=ÙQÍ#∞ HÍHõ K«i„ «Ö’ x=ã≤OKÕ K≥· «#º=¸iÎQÍ Œi≈OK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºOHÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï`åºxH =ÙOk. D Hõ~°Î"åºxfl JO Œ∞HÀQÆÅ ™êÇ≤Ï «ºO <Õ_»∞ J=ã~°O.'D JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞ =\ì =¸~°∞öÅ∞. "åà◊√§ =∞#∞+µÅO`å «=∞ =O\"å~##∞‰õΩO\Ï~°∞— Jx _®ãÎÜ≥∞"£ã‘ «# ~å[H©Ü«∞ #=Å '„| Œ~üû HÍ~°=∞*’"£—Ö’JO\Ï_»∞. JO>Ë =∞x+≤Ö’ J™êOÑ¶≤∞Hõ, qHÍ~°"≥∞ÿ# ÅHõ∆ÏÖË „Ñ è•#=∞h "å\=Å¡™È+e[O J<Õk ™ê èŒºO HÍ Œh PÜ«∞# ÉèÏ=O. (JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞ =∞@∞‰õΩ WO Œ∞‰õΩ

q∞#Ç¨~ÚOÑ¨x ZO^Œ∞‰õΩ ÉèÏqOKå_À `≥eÜ«∞^Œ∞!) =∂#= „Ñ¨=$uÎH˜ ãÖ|OkèOz#Kåi„ «Hõ qâı¡+ JHõ _ç À PyáÈ‰õΩO_® J~°÷=O «OQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ=Åã≤LOk. ^•xH =∂i¯ ûã∞ì ™êÇ≤Ï «ºHÍ~°∞Å∞ HÍHõáÈ Õ Z=~°∞ ÑÓ#∞HÀ"åe?

(™ê èŒ# ~åã≤# ~åQÀ #=Å‰õΩ =ÚO Œ∞=∂@QÍ ÉÏÅQÀáêÖò "≥Ú Œ@ D "åº™êxfl ~åâß~°∞. J~Ú Õ~°K«~Ú « Jaè„áêÜ«∂Å`À ÑÓiÎQÍ qÉèËkOKÕ ~°K«##∞ =ÚO Œ∞=∂@QÍ "ÕÜ«∞_»O ÉèÏ=ºO HÍ Œx,

q_çQÍ "ÕÜ«∞ ŒÅK«∞‰õΩO>Ë "ÕÜ«∞=∞x PÜ«∞<Õ q~°ãO ãÉèí∞ºÅ‰õΩ ã∂zOKå~°∞.)

J~°∞`å~° ÃãÃÑìO|~°∞ 1993

v

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 29

=∞~°Ï#O «~° TÇÏ

Hõ äŒÅ∞ K≥ÑÊ_»OÖ’ TÇÏ‰õΩ KåÖÏ H©ÅHõ ™ê÷#O LOk. Hõ äŒ‰õΩÅ∞TÇ¨`«‡Hõ ã¨xfl"ÕâßÅ ^•fi~å `«=∞ "å^Œ##∞ „Ñüáêk™êÎ~°∞.=∞#∞+µÅ Pâ◊Å‰õÄ, ÉèíÜ«∂Å‰õÄ TÇ «‡HõOQÍ ~°∂ÑHõÅÊ# KÕ™êÎ~°∞.rq`åxfl TÇ «‡HõOQÍ ÑÙ#óã$+≤ì™êÎ~°∞. Hõ ä• tÅÊOÖ’ TÇÏ XHõ=ÚYº ™ê èŒ#O. TÇ≤ÏOK«‰õΩO_» Z=~°∂ Hõ äŒÅ∞ ~åÜ«∞ÖË~°∞. HÍhTÇ¨Ï#∞ XHõ ™ê^è Œ#OQÍ J~° ÷O KÕã¨∞H˘x ã¨$[<å`«‡HõOQÍ„ÑÜ≥∂yOK«_»O "Õ~ ãOQÆu. ^•xH KåÖÏ <Õ~°∞Ê HÍ"åe. =ÚO Œ∞Hõ ä• ~°K«#Ö’ tÖÏÊxH «QÆ∞ „áê=ÚYºO WzÛ ^•xx „Ñ ÕºHõOQÍJ èŒºÜ«∞#O KÕ¿ã JÅ"å@∞ ÃÑ~°QÍe.

=∞x+≤ TÇÏ‰õΩ U J= èŒ∞Å∂ ÖË#>Ëì HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’Jaè=ºHÎH (ZH±û„ÃÑ+<£) ãO|OkèOz# "≥·q è•ºxH ‰õÄ_» U J= èŒ∞Å∂LO_»#=ã~°O ÖË Œ∞. '~°∂ÑO—, 'tÅÊO—, 'â‹·e— J<Õq D "≥·q è•ºxflJ~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH =∞#O „ÑÜ≥∂yOKÕ =∂@Å∞ =∂„ «"Õ∞. x*ÏxH=∞x+≤ «# TÇâ◊HÎH ÑÓiÎ ¿ãfiK«Ûùx¿ãÎ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ ™êkèOK«QÆÅJaè=ºHÎ "≥·q è•ºxfl J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH D Ñ^•Å∞ ãiáÈ=Ù.HÍh, „ÑQÆujÅ ~å[H©Ü«∂Å „ÑÉèÏ=O ≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï «ºO g∞ ŒKåÖÏ |ÅOQÍ LO_»_»O =ã∞Îs`åº P ™êÇ≤Ï`åºxH ™ê~°÷Hõ «#∂"≥·q^è•ºhfl HõeæOK«_®xH˜ ZO`«QÍ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕã≤O^À Jaè=ºH˜Îq+¨Ü«∞OÖ’ JO`« "Õ∞Å∞ KÕÜ«∞HõáÈQÍ J<ÕHõ Ñïq∞`«∞Å∞


ÃÑ\˜ì#@∞ìOk. ™êÇ≤Ï`«ºO ™ê=∂lHõ „Ñ¨Ü≥∂[<åxfl ™êkèOKåÅ<Õ `«Ñ¨#Hõ ä•=ã∞Î=Ù‰õΩ ÑÓiÎ „áê=ÚYºO WzÛ, Jaè=ºHÎ J<Õk Õ@ ≥Å¡OQÍ 'P=Ù <åÅ∞QÆ∞HÍà◊√¡ QÆÅ [O «∞=Ù— J<Õ Ñ ŒúuÖ’ P =ã∞Î=Ù#∞ =ºHõÎO KÕ¿ãÎ<Õ Jk JÉèí∞º ŒÜ«∞™êÇ≤Ï «ºO J=Ù «∞Ok J<Õ Œ$HõÊ ä•xH ^•i fã≤Ok. '™È+eã∞ì "åãÎqHõ «— J<Õ`˘e<å\ ™ÈqÜ«∞\ò ™êÇ≤Ï «º ã≤ •úO «O D ~ÀA ÃÑ ŒÌQÍ „ÑKå~°OÖ’ ÖË Œ∞QÍh Jk JÅ=~°z# D "≥·Yi ≥Å∞QÆ∞Ö’ JÉèí∞º ŒÜ«∞ ™êÇ≤Ï`åº<Õfl HÍHõ "≥Ú «ÎOQÍ≥Å∞QÆ∞ Hõ ä• ™êÇ≤Ï`åºxfl (H˘kÌ q∞#Ç~ÚOÑÙÅ`À) WOHÍ =keÃÑ\ì#@∞ì ÖË Œ∞.≥Å∞QÆ∞Ö’ Hõ ä• ™êÇ≤Ï «º tÅÊO "≥Ú «ÎO g∞ Œ WOHÍ 'iÜ«∞e[O— Ñi èŒ∞Å∞

^•\áÈÖË Œ∞. x[ rq «OÖ’ ÖÏQÆ ≥Å∞QÆ∞ Hõ ä• ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ ‰õÄ_» HÍÅOZÑC_»∂ QÆ «O #∞O_ç Éèíq+º «∞Î "≥·¿Ñ „Ñ=Ç≤Ïã∞ÎOk. HÍ~°ºHÍ~° ãO|O è•Å∞Hõ~°Î Hõ~°‡ „H˜Ü«∞ÅÖÏQÆ LO_»=Åã≤# KÀ>Ë LO\Ï~Ú. K≥· «<åºxfl ZÑ¨C_»∂Ñ^•~°÷"Õ∞ x~°‚~Úã∞ÎOk. 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ äŒO— áê\OKåÅ#fl xÜ«∞=∞O ÖËx Ñ≤Å¡Å™êÇ≤Ï`åºxH =∂„ «"Õ∞ QÆ∞~°∞`åfiHõ~°¬ ã≤ •úO`åhfl ¿ÇÏ «∞"å Œ «~å¯hfl u~°ã¯iOKÕÖ·Ãã<£û W=fi|_çOk.

„Ñf ~å[H©Ü«∞ Œ$+≤ì qâı+O "≥#∞Hõ XHõ =∂#ã≤Hõ "≥·Yi LO@∞Ok (JO>Ë

J~°÷O ~å[H©Ü«∞=∞O`å 'ã¨ÉˇHì"£— Jx HÍ Œ∞ - ã¨ÉˇH±ì, PÉˇH±ì J<Õ "å\˜x "Õ~°∞ KÕÜ«∞_»O JO «

ã∞ÅÉèíO HÍ Œx =∂„ «"Õ∞). =ã∞Î=ÙÖ’ qÑ¡"åxfl HÍOH∆OKÕ "åà◊√§ ~°∂ÑOÖ’ ™ê è•~°OQÍãO„Ñ^•Ü«∞| Œ∞úÅ~Ú LO\Ï~°#fl P#"å~Úf W"åfià◊ ÑÙ\ìOk HÍ Œ∞. JOu=∞q=ÚHÎx QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ „Ñ=HõÎÅ∞ x «º rq «OÖ’ „ÑÜ≥∂QÍ «‡Hõ « Ñ@¡JãÇÏ<åxfl „Ñ Œi≈OK«_»O ‰õÄ_» D ~ÀA XHõ~°∞ H˘ «ÎQÍ HõxÃÑ\ì K≥ÑÊ=Åã≤#ãOQÆu HÍ Œ∞. ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ Jaè=ºHÎ "≥·q èŒºO XHõ "≥∂`å Œ∞ q∞Oz Õ JãÇÏ#OQÍãÊOkOKÕ ~å[H©Ü«∞ "≥·Yi ‰õÄ_» D HÀ=‰õΩ K≥Ok# „Ñ=~°Î<å qâı+"Õ∞. DJãÇÏ#O ÅHõ∆º ™ê èŒ#Hõ~Ú<å „Hõ=∞tHõ∆ ¿Ñi@ P"≥∂ ŒO HÀ~°∞‰õΩO@∞Ok. UÅHõ∆º ™ê èŒ#‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# „Hõ=∞tHõ∆ J=ã~°"Õ∞ HÍh, `å=Ú D „ÑÑOKåxflq=iOK«_®xH˜ wz# <åÅ∞QÆ∞ w`«Å =∞^èŒº W=∞_»x H˘`«Î q+¨Ü«∂Å∞Z Œ∞~°~Ú#ÑC_»∞ ã≤ •úO «"Õ «ÎÅ =∞#ã∞Å#∞ W|ƒOk ÃÑ>Ëì JÉèí„ Œ å ÉèÏ=O#∞O_ç ÑÙ>Ëì JãÇÏ<åxfl „Hõ=∞tHõ∆ ¿Ñi@ ã=∞i÷OK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞ «∞#fl Õ"≥∂QÆ=∞xOK«‰õΩO_® P "å Œ#‰õΩ P"≥∂ ŒO W=fi_»O á⁄~°ÉÏ@∞ J=Ù «∞Ok.

HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï «ºO '"åãÎqHõ å— xÜ«∞=∂ÖËg áê\OK«#=ã~°O ÖË Œh,áê\OK«#O « =∂„`å# Jk ÉèÏ="å Œ ™êÇ≤Ï «ºO J~ÚáÈ Œh, x*ÏxH J «ºO «

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 31

„ÑQÆujÅ ãfiÉèÏ=O QÆÅ ãO Õâßxfl 'J"åãÎqHõ— TÇtÅÊO •fi~å W=fi=K«∞Û#hW «~° ÉèÏ+Å ™êÇ≤Ï «ºO K«kq Õ J~°÷O J=Ù «∞Ok. L^•ÇÏ~°‰õΩ J~°÷~°Ç≤Ï «OQÍJxÑ≤OKÕ Hõ äŒ#â‹·e •fi~å P èŒ∞xHõ rq «OÖ’x J~°÷~åÇ≤Ï`åºxfl |ÅOQÍ K«∂Ñ≤OKÕ~°K«#Å∞ HÍá¶ê¯ HÍÅO #∞O_ç Ü« ~°Ñπ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ KåÖÏ =KåÛ~Ú. HÍhP^èŒ∞xHõ rq`«O J~°÷~°Ç≤Ï`«=∂ Jx J_»QÆ=K«∞Û. ^•xx J~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍK«∂Ñ≤OK«_»O áÈ~å\ÏÅ #∞O_ç Ñ¨Hõ ^À= Ñ¨\ìOKÕ «Ñ¨C_»∞ K≥· «#ºO Jxq=∞i≈OK«=K«∞Û. D åi¯Hõ JÉèíºO «~°O`À<Õ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ Jkè"åãÎqHõ ™êÇ≤Ï «ºtÖÏÊxfl KåÖÏ HÍÅO u~°ã¯iOKå~°∞. ^•xx ™ê„=∂[º"å Œ Ñ «# ãOã¯$u#∞O_ç ÑÙ\ì# ÃÑ\© |∂~°∞"å <≥·~åâ◊º"å ŒO J<åfl~°∞. WÑÊ\H© 'iÜ«∞e[O— Ñikè^•\áÈÜÕ∞ tÅÊ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# „ÑÜ≥∂QÍÅ#∞ J#∞=∂#OQÍ K«∂¿ã JÅ"å@∞áÈÖË^Œ∞. „Ñ¨f PÖ’K«<å suH© XHõ =~°æ =¸ÖÏxfl "≥uˆH "≥·Yˆ~ KåÖÏÜ«∂O„uHõ"≥∞ÿ#k. rq «OÖ’ J~°÷O HÍxk ZÑC_»∂ ZO`À H˘O « LO@∞Ok.Jk `åufiHõ g∞=∂Oã‰õÄ ™êÇ≤Ï «º =º èŒ‰õÄ =ã∞Î=Ù J=Ù «∞Ok. HÍx WHõ _»K«~°Û ^•x QÆ∞iOz HÍ^Œ∞. rq`«O =∞øeHõOQÍ<Õ J~°÷~°Ç≤Ï`«=∂ J<Õ „Ñ¨âıfl"Õã∞‰õΩO^•O. =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅÖ’ Õ=Ù_»∞, Hõ~°‡ "≥Ú ŒÅ~Ú# ÉèÏ"åÅ∞ rq`åxHJ~°÷O K≥¿ÑÊq. Jk x*ÏxH «~å¯xH JO Õ J~°÷O HÍ Œ∞. Jk rq`åxH J~°÷OK≥ÑÊÖËx «<åxfl XÑCHÀ=_»O «ÑÊ "Õ~ HÍ Œ∞. HÍh JÑÊ\H J Õ rq`åxHLO_Õ J~°÷O. J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO@∂ ‰õÄ_» J~°÷O HÍx P rq`«OÖ’ KåÖÏ|Å=∞~Ú# J~°÷~åÇ≤Ï`åºxfl =∞#∞+µÅ∞ J#∞Éèí∂u K≥O Œ∞`å~°∞. nx Ñ¶e «"≥∞ÿ#g∞=∂Oã, =º èŒ P<å\ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ HõxÑ≤ã∞ÎOk.

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ À "≥Ú ŒÅ~Ú# P èŒ∞xHõ HÍÅO ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ#"≥·*ÏxHõ «~å¯xH =∂#= PÖ’K«#Ö’ „Ñ è•# ™ê÷#O HõeÊOzOk (JÑÊ\=~°‰õΩ

^•xH˘Hõ ™ê÷#O ÖË<Õ ÖË Œx HÍ Œ∞). rq`åxfl âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<Õ PÖ’K«<åsuxÉÏQÍ Jaè=$kú KÕã≤Ok. rq`åxfl ãÖÑ¨Ó~°‚OQÍ HÍ‰õΩ<åfl =∞øeHõOQÍ J~°÷OKÕã∞HÀ=_»O ™ê èŒºO J<Õ qâßfi™êhfl, •xH HÍ=Åã≤# q*Ï<åhfl P èŒ∞xHõ Ü«ÚQÆOÃÑOá⁄OkOzOk. J~Ú Õ J Õ P èŒ∞xHõ Ü«ÚQÆO =∞#∞+µÅ rq`åÅ#∞ âßã≤OKÕ„Ñ|Å=∞~Ú# â◊‰õΩÎÅ#∞ ã$+≤ìOzOk. ÃÑ@∞ì|_ç, ~å[ºO J<Õq D â◊‰õΩÎÅ∞.g\x Ö’ «∞QÍ qâı¡+≤¿ãÎ U^À XHõ "Õ∞~°‰õΩ åi¯HõOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=K«∞Û. J~Ú Õ"å\ 'J~°÷O— ÃÑ·H HõxÑ≤OKÕk HÍ Œ∞. rqOKÕ „Hõ=∞OÖ’ ãÇÏ[OQÍ J#∞Éèí=OÖ’H


=KÕÛ Õ "å\ JãÅ∞ J~°÷O HÍ Œ∞. "å\x J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O J<Õ K«~°º rqOK«_»OJ<Õ K«~°º‰õΩ ã=∂O «~°O HÍ Œ∞. D ~°HõOQÍ Jq J~°÷=O «=∞~Ú LO_ç ‰õÄ_®J~°÷~°Ç≤Ï «=∞~Ú#"Õ. JO ÕHÍ Œ∞. XHõ q+Ü«∂xfl 'J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O— J<ÕkˆH=ÅO "≥·*Ï˝xHõ „Ñ¨„H˜Ü«∞ HÍ^Œ∞. XHõ q+¨Ü«∞OÖ’x `«~å¯xfl =∞#O J~°÷OKÕã∞HÀQÆey<å P"≥∂kOK«ÖËHõáÈ=_»O, •x J=ã~åÅ`À =∞"Õ∞HõO HÍÖËHõáÈ=_»OJ<Õk ‰õÄ_» 'J~°÷~åÇ≤Ï «ºO— J<Õ ÉèÏ=OÖ’ Wq∞_ç LOk. JO>Ë 'J~°÷=O «O—,'J~°÷~°Ç≤Ï «O— J<Õq H=ÅO `åi¯Hõ ÉèÏ"åÅ∞ HÍ=Ù. Jq <≥·uHõ ÉèÏ"åÅ∞ ‰õÄ_®.Z=fiiH© U J<åºÜ«∞O KÕÜ«∞x "åà◊√§ HõëêìÅ‰õΩ Ö’#∞ HÍ=_»O J<Õk =∞#OZxfl Hõ~°‡ ã≤ •úO`åÅ∞ #q∞‡<å, ZO « Ãã·<£û K«kq<å 'J~°÷O— KÕã∞HÀÖË=Ú.JO>Ë ^•xH˜ ã¨=∞‡uOK«ÖË=Ú. D J~°÷OÖ’ P^èŒ∞xHõ ~å[ºO, ÃÑ@∞ì|_çJ~°÷~°Ç≤Ï «=∞~Ú#"Õ. Jq âßã≤OKÕ rq «O J~°÷~°Ç≤Ï «=∞~Ú# Õ. tÅÊO s`åºJ~°÷~°Ç≤Ï «OQÍ JxÑ≤OKÕ ™êÇ≤Ï «º â‹·ÖË nxx ÉÏQÍ =ºHõÎO KÕã∞ÎOk. Ü«Ú Œú=ºu~Hõ ™êÇ≤Ï «ºO nxH˘Hõ =∞Oz L^•ÇÏ~°. Ü«Ú^•úÅ‰õΩ HÍ~°ºHÍ~° qâı¡+KÕã≤ XHõ "Õ∞~°‰õΩ 'J~°÷O— K≥ÑCHÀ=K«∞Û HÍx <≥·uHõOQÍ Jq J~°÷~°Ç≤Ï «=∞~Ú#"ÕHÍ|\ì "åãÎqHõ â‹·e HõO> J|û~ü¤ â‹·ÖË Ü«Ú Œú =ºu~Hõ ™êÇ≤Ï`åºxH ÉÏQÍ JuHOk.

„Ñã∞Î « ~°K«#‰õΩ uiy =^•ÌO. Jxfl =∂#= <åQÆiHõ «ÅÖ’#∂, =∞x+≤TÇÏ#∞ KåÖÏ |ÅOQÍ PHõi¬Oz# q+Ü«∂ÅÖ’ =∞~°Ï#O «~° rq «O XHõ\.„áêp# ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ -Jxfl ÉèÏ+¨ÅÖ’#∂ - =∞~°Ï#O`«~° rq`åxH˜ãO|OkèOz# TÇÏ XHõ =ÚYº Hõ ä• =ã∞Î=Ù#∞ HõeÊOzOk. D =∞~°Ï#O «~°rq «O QÆ «O`À =Ú_çÑ_ç LO@∞Ok. JÑiÑÓ~°‚"≥∞ÿ# D rq «OÖ’x MÏmÅ#∞=∞~°Ï#O «~°O ÑiÑÓiÎ KÕã∞‰õΩ<Õ TÇÏ Jxfl =∞`åÅÖ’#∂ XHõ =ÚYºq+Ü«∞O. =∞ «O 'ÇÏ$ ŒÜ«∞O ÖËx D „ÑÑOKåxH ÇÏ$ ŒÜ«∞O— Jx =∂~ü ûJO\Ï_»∞. ÇÏ$ ŒÜ«∞O ÖËx «#O XHõ JOâ◊OÖ’ ÀÑ≤_ô Ò~°<åºÅ‰õÄ Jz"Õ «‰õÄãÖ|OkèOz# q+¨Ü«∞O. =∂~ü¯ û |Ç¨ïâß ^•xˆH „áê^è•#ºO WKåÛ_»∞. DÖ’HõOÖ’ <åºÜ«∞O ÖË Œ∞. HõëêìxH «y# „ÑuÑ¶ÅO ~å Œ∞. =∞x+≤H =∞x+≤QÍQÆ∞iÎOÑÙ ÖË Œ∞. D Ö’@∞#∞ TÇ «‡HõOQÍ ÑÓiÎ KÕã∞‰õΩ<Õ HÍÅÊxHõ ™ê èŒ#O=∞~°Ï#O`«~° rq`«O J<Õ PÖ’K«#. J~Ú`Õ "åã¨Î=OÖ’ =∞#∞+¨µÅ∞=º=™ê÷QÆ «=∞~Ú# D rq « JÑiÑÓ~°‚ «#∞ =∂#= Jã≤Î «fiOÖ’ ZÑC_»∂ LO_ÕÖ’@∞`À áê>Ë K«∂™êÎ~°∞. Ô~O_çO\h =∞#O ã≤ •úO « s`åº "Õ~°∞ KÕÜ«∞=Åã≤O Õ.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 33

rq «OÖ’ =∞#∞+µÅ∞ HÀ~°∞‰õΩ<Õk Un ÑiÑÓ~°‚OQÍ ^˘~°Hõ Œ∞. „â◊=∞‰õΩ «y#Ñ¶ÅO, =ºHÎ åfixH «y# QÆ∞iÎOÑÙ =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, „¿Ñ=∞, ™œO Œ~°ºO, ãO`À+OUn =∂#= rq «OÖ’ ÑiÑÓ~°‚OQÍ ÅaèOK« Œ∞. ŒÜ«∞, ™êÇÏãO, ^• «$ «fiO=O\ QÆ∞ÏÖËg =∞#∞+µÅ∞ ÑiÑÓ~°‚OQÍ „Ñ Œi≈OK«ÖË~°∞. =∂#= rq «OÖ’xJxfl HÀÏÅÖ’#∂ L#fl D JÑiÑÓ~°‚ «‰õΩ „â◊=∞ ÀÑ≤_ô, Jz"Õ «, Jã=∂# «,¿Ñ^ŒiHõO =O\˜ =º=™ê÷QÆ`«"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞ H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ HÍ~°O. HÍh"å\#xflO\h =_»É’ã≤<å, =∂#= Jã≤Î åfixH ™êfiÉèÏqHõ=∞~Ú# JÑiÑÓ~°‚ «q∞yeáÈ «∞Ok. =∞x+≤ PÖ’K«# =∞@∞ìH ÑiÑÓ~°‚ «#∞ ÉèÏqOK«∞HÀ QÆÅ Œ∞.|ÅOQÍ HÍOH∆OK«QÆÅ Œ∞. ^•xHÀãO «Ñ≤OK«QÆÅ Œ∞. x*ÏxH P «Ñ<Õ =∞x+≤xPK«~°‰õΩ HõkeOKÕ â◊‰õΩÎÅÖ’ XHõ\. =∞x+≤Ö’ P «Ñ<Õ ÖËHõáÈ Õ =∂#=K«i„ « D q èŒOQÍ LO_Õ Õ HÍ Œ∞. |Çïâß K«i„ « J<Õ Õ LO_Õk HÍ Õ"≥∂.'ÇÏ$ ŒÜ«∞O ÖËx— D „ÑÑOK«OÖ’ D «Ñ# ÑÓiÎQÍ f~° Œ∞. HÍ|\ì ÑiÑÓ~°‚"≥∞ÿ#=∞~°Ï#O «~° rq «OÖ’ =∞#∞+µÅ∞ ^•xx TÇ «‡HõOQÍ f~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞.JHõ _» rq «O x[OQÍ<Õ J[~å=∞~°O. JHõ _» Ñ~å„Hõ=∂xH Ñ≤iH «#O J_»¤O~å Œ∞, ™œO Œ~åºxH˜ =Ü«∞ã¨∞û P@OHõO HÍ Œ∞. JHõ _» ã¨=∞$ Õú «Ñ¨Ê ÖËq∞ÖË Œ∞. JO Œ~°∂ ≥·= ã=∂#∞ÖË HÍ|\ì ÃÇÏK«∞Û «QÆ∞æÅ∞ ÖË=Ù. =º=™ê÷QÆ «=∞~Ú#Jã=∂# «Å‰õΩ, =º=ã÷ À ãO|O èŒO ÖËx rq « JÑiÑÓ~°‚ «‰õΩ P TÇÏÖ’UHõ ã=∞Ü«∞OÖ’ ÑiÇ~°O ^˘~°∞‰õΩ «∞Ok.

=∞`«O`À HõÅQÆÅã≤áÈ~Ú# D =∞~°Ï#O`«~° TÇ¨Ï HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ÑÙ~ÀÇ≤Ï «∞Å KÕuÖ’ zH¯ áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÖÏxH LÑÜ≥∂QÆÑ_çOk. =∞~°Ï#O «~°ã=∞$kú, ã=∂# „ÑuÑuÎ, Ñ~°=∂ «‡Ö’ ãHõÅ P «‡Å qb#O =O\ TÇÏÅ#∞D Ö’HõOÖ’x =º=™ê÷QÆ «=∞~Ú# J<åºÜ«∂Å‰õΩ ÑiÇ~°OQÍ ÑÙ~ÀÇ≤Ï «∞Å∞K«∂Ñ≤OK«QÆeQÍ~°∞. Wk KåÖÏ â◊HÎ=O «"≥∞ÿ# ÉèÏ=*ÏÖÏxH ^•i fã≤Ok. DÉèÏ=*ÏÅO #∞O_ç Ñ‘_ç « „Ñ[Å#∞ q=ÚHÎ KÕÜ«∞_»O HÀãO Hõ$+≤ KÕÜ«∂ÅxJÉèí∞º ŒÜ«∞ L Œº=∂Å∞ QÆ∞iÎOKå~Ú. D q+Ü«∞OÖ’ P L Œº=∂Å PK«~°WOHÍ KåÖÏ â◊HÎ=O «OQÍ ™êQÆ=Åã≤ LOk. 'ÑÙ<åk =ÚO Œ∞ =∂i Õ LÑi «ÅO«~°∞"å « =∂~°∞ «∞Ok— J<Õ "≥·Yi = Œ∞Å∞HÀ"åÅx D =∞ èŒº q=∞~°≈‰õΩÅ∞

QÆ∞iÎã∞Î<åfl~°∞. JO Õ HÍ Œ∞ ÉèÏ=*ÏÅO J<Õk „Ñ[Å "≥∞ Œà◊¡Ö’ áêÅHõ =~åæÅ∞|Å=O «OQÍ K˘Ñ≤ÊOKÕ Hõ$„u=∞ PÖ’K«# J<Õ J=QÍÇÏ# ‰õÄ_» =keOK«∞HÀ"åe.


L Œº=∂Å∞ ÉèÏ=*ÏÅO „ÑÉèÏ"åxfl ã‘iÜ«∞ãπQÍ Ñ\ìOK«∞HÀ"åÅx ÃÇÏK«ÛiOKÕq=∞~°≈‰õΩÅ∞ ãÇ≤Ï «O ÉèÏ=*ÏÖÏxfl J~°÷O KÕã∞HÀ=_»OÖ’ D á⁄~°ÉÏ@∞ J=QÍÇÏ#‰õΩ Ö’#=Ù «∞<åfl~°xÑ≤ã∞ÎOk.

=∞~°Ï#O`«~° rq`åxH˜ ãÖ|OkèOz# TÇ¨Ï =∞x+≤x |ÅOQÍPHõi¬ã∞ÎOk HÍ|>Ëì Jk áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÖÏxH JO «QÍ LÑÜ≥∂QÆÑ_»QÆeyOk.áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÅO =¸ÖÏÅ∞ "≥uH˜`Õ =∞x+≤H˜ ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# J=ã¨~åÅ∞,ÅHõ∆ÏÅ∞, „Ñ=~°Î<ås «∞Å∞, PÖ’K«<å ã~°o «QÆ∞Å∞`å~Ú. W"Õ ÉèÏ=*ÏÖÏxH'HÍ~°O— HÍ Œ∞. ÉèÏ=*ÏÖÏxH HÍ~°O, J=ã~°O =º=ã÷ #∞O_Õ =™êÎ~Ú. HÍhÉèÏ=*ÏÖÏxH |ÅO KÕ‰õÄ~Û =¸ÖÏÅ∞ =∂#= Jã≤Î åfixH ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#QÆ∞ÏÅÖ’ LO\Ï~Ú. ÉèÏ=*ÏÅO ™êkèOKÕk JÑÊ\ =º=™ê÷QÆ «"≥∞ÿ# „ÑÜ≥∂[<åÖ<Õ. HÍh Jk P è•~°Ñ_Õk =∂#= Jã≤Î åfixH© ãfiÉèÏ"åxH© ™ê~°fi[h#OQÍLO_Õ ÅHõ∆ÏÅ „Ñ ÕºHõ qâ◊nHõ~°ÃÑ·#. JO Œ∞H ÉèÏ=*ÏÖÏÅ∞ JO « |ÅOQÍLO_»QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. ÉèÏ=*ÏÖÏxH LO_Õ |ÅO H=ÅO Jk HÍáê_Õ Éè∫uHõ„ÑÜ≥∂[#O #∞O_ç =KÕÛ@@ì~Ú Õ U áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÅ=¸ WO « |ÅOQÍLO_»#=ã~°O ÖË Œ∞.

Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ÕâßÅ∞ |∂~°∞"å ãOã¯$u #∞O_ç «=∞ ã=∂*ÏÅ#∞HÍáê_»_®xH˜ W#∞Ñ¨ QÀ_»Å∞ ÖËÑ≤ „QÆO ä•ÅÜ«∂Å#∞ x~åÌH∆ºOQÍ =_»É’ã≤=Ú„ ŒÏÅÜ«∂Å#∞ x¿+kèOz <å<å «O\ÏÅ∞ Ñ_ç<å, W#∞Ñ QÀ_»ÅÖ’xHõxÑ≤OK«x c@Å #∞O_ç, QÆ"åH∆ÍÅ #∞O_ç ™ê„=∂[º"å^Œ ãÖã¨¯$uH˜ãO|OkèOz# QÍÅ∞Å∞ Ö’xH „Ñ"ÕtOK«QÆeQÍÜ«∞O>Ë P ãOã¯$uÖ’ =∞x+≤x|ÅOQÍ PHõi¬OKÕ q+Ü«∞O LO_»_»"Õ∞ ^•xH HÍ~°O. =∞x+≤ D „ÑÑOKåxfl`«# HÀãÖ "≥eã≤# XHõ Éè’[º =ã¨∞Î=ÙQÍ K«∂_»_»O |∂~°∞˚"å ãÖã¨¯$uH˜ãO|OkèOz# „Ñ è•# ÅHõ∆O. Wk ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å∞ Hõ$„u=∞OQÍ «Ü«∂~°∞KÕã≤=∞#O Œi "≥∞ Œà◊¡Ö’H© K˘Ñ≤ÊOz# ãOã¯$u HÍ Œ∞. „ÑÑOKåxfl XHõ Éè’[º =ã∞Î=ÙQÍK«∂¿ã "≥·Yi =∞#∞+µÅO Œih ã~°fi„`å PHõi¬ã∞ÎOk. ^•xH ™ê÷#O HõeÊOK«xãOã¯$u Un ÖË Œ∞ (Pk"åã‘ ãOã¯$uÖ’ Jk Ju «‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ HõxÑ≤Oz#ÑÊ\H©).

J~Ú Õ ^•xx =∂#= rq «OÖ’ „Ñ è•# q+Ü«∞O KÕã≤ KåÖÏ PHõ~°¬©Ü«∞OQÍqÑÙbHõiOz XHõ „ÑK«O_» Éè’[º ãOã¯$ux ã$+≤ìOzOk |∂~°∞"å =º=ã÷. P=º=ã÷#∞ '=∂~Û¿ãÎ— =∞#Ö’x P "≥·Yi áÈ Œ∞. P "≥·Yix =∞#O =∂#gÜ«∞OQÍ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 35

xÜ«∞O„uOK«∞HÀQÆey#ÑC_Õ |∂~°∞"å =º=ã÷#∞ '=∂~ÛÜ«∞— QÆÅ∞QÆ∞`åO. ™êìe<£W#∞ÑQÀ_»Å∞, zÜ«∂OQ∑ zOQ∑ x¿+ è•Å∞, qÑ¡= „ÑKå~° ÇÏŸ~°∞ P Éè’HõÎ "≥·YixáÈQ˘@ìÖË=Ù. =∞#O ^•xÖ’ L#fl PHõ~°¬#∞ "åãÎqHõOQÍ QÆ∞iÎã∂Î<Õ ^•xÖ’xJ=∂#∞+`åfixfl J~°÷O KÕã∞H˘x P Éè’[º ãOã¯$ux <≥·uHõOQÍ u~°ã¯iOKÕqÅ∞=Å#∞ ™ê=∂lHõ K≥· «#ºOÖ’ |ÅOQÍ ÃÑOK«∞HÀQÆey#ÑC_Õ ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷#∞ JkèQÆq∞OK«QÆÅ∞QÆ∞`åO. JO « •HÍ Jk ~åHõ∆ã∞_ç «ÅÖÏQÍ Zxfl™ê~°∞¡#iH "Õ¿ãÎ Jxfl™ê~°∞¡ uiy "≥ÚÅ∞ã∂Î<Õ LO@∞Ok. P „Ñ`åº=∂flÜ«∞ <≥·uHõãOã¯$u ™ê èŒºO HÍ=K«∞Û<Õ"≥∂#x #=∞‡_®xH P è•~°"Õ∞q∞@O>Ë Éè’HõÎ "≥·Yi=∞x+≤x PHõi¬Oz#>Ëì JO Œ∞‰õΩ aè#fl=∞~Ú# ãOã¯$u ‰õÄ_» =∞x+≤H =∞~˘HõHÀOÖ’ KåÖÏ ãO «$Ñ≤Îx W=fiQÆÅ Œ∞. D „ÑÑOKåxfl Éè’[º =ã∞Î=ÙQÍ HÍHõ«#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ, «##∞ D „ÑÑOK«OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ K«∂¿ã =∞"≥∞ÿHõº`å ãOã¯$u

‰õÄ_» =∞x+≤H ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ ãO «$Ñ≤Îxã∞ÎOk. nxx =∂#= rq «OÖ’ „Ñ è•#q+Ü«∞O KÕÜ«∞_»O ™ê èŒº"≥∞ÿ Õ<Õ Hõ=¸ºx[O ™ê èŒºO J=Ù «∞Ok.

'ÃÑ@∞ì|_ç— JO>Ë H=ÅO ãOÑ Œ HÍ Œ∞. J^˘Hõ ™ê=∂lHõ ãO|O èŒOJ#fl =∂~ü¯ û qâı¡+¨#∞ =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ «~°K«∞QÍ L@OH˜ã¨∞ÎO\Ï~°∞. J^˘Hõ™ê=∂lHõ ãÖ|O èŒO =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. XHõ „áêÑÖzHõ Œ$HõÊ äŒO. XHõ r=#"≥·Yi. ^•xH aè#fl"≥∞ÿ# =∞"≥∞ÿHõº`å Œ$HõÊ äŒO, Hõ=¸ºxã∞ì r=# "≥·Yi. DJ=QÍÇ¨Ï# =∂~ü¯ û `˘e ~°K«#ÅÖ’ (=ÚYºOQÍ ZHõ#q∞H± JO_£ Ñ¶≤Å™êÑ¶≤HõÖò

"Õ∞#∞¢ã≤ Ñπì ûÖ’) LOk. HÍh «~°∞"åu HÍÅOÖ’ «# ã≤ •úO`åxfl qâ◊nHõiOz#ÑC_»∞ PÜ«∞# D J=QÍÇÏ#‰õΩ „áê=ÚYºO W=fiÖË Œ∞. ^•xH uiy D=∞^èŒº HÍÅOÖ’ „áêO áÈ¿ã „Ñ¨Ü«∞`«flO KÕã¨∞Î#flk =∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ HÍ^Œ∞.=∂i¯ ûã∞ìÅ∞ «$©Hõiã∞Î#fl Ñ~åº=~° L Œº=∞HÍ~°∞Å∞. J~Ú Õ "åà◊¡ åufiHõ|ÅÇ‘Ï# «Å =Å¡ "åà◊√¡ D Ñx ã„Hõ=∞OQÍ KÕÜ«∞ÖË‰õΩ<åfl~°∞.

=∞x+≤H L#fl qq èŒ"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ J=ã~åÅ∞, ã≤÷ «∞Å∞, "≥·Ñs`åºÅ∞áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÖÏxH˜ =∞#∞+¨µÅ PÖ’K«#Å#∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊OHõeÊã∞Î<åflÜ«∞x QÆ∞iÎã∞Î<åfl=∞O>Ë P =∂#ã≤Hõ ã≤÷ «∞Å#∂ J=ã~åÅ#∂ 'HõO_≥"£∞—KÕã∞Î<åfl=∞x HÍ Œ∞. Jq =∞# Jã≤Î «fiOÖ’ ÉèÏQÆO. =∞# HÍà◊¥¡ KÕ «∞Å∂ Z\Ï¡QÀJg J\Ï¡Q. "å\ Ñ¶e «OQÍ =∞# rq «O J=∂#∞+OQÍ «Ü«∂~°∞ HÍ‰õΩO_®"å\ Jaè=ºHÎx =∂#gÜ«∞OQÍ =∞ÅK«∞HÀ=_»O XHõ>Ë =∞#O KÕÜ«∞QÆÅ Ñx. D


J=ã¨~åxfl =∂i¯ û[O WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞. nx QÆ∞iOz H˘O`«PÖ’zOzOk =∂i¯ ûã∞ìÅ KÕ « ÃÑ\© |∂~°∞"å ™È+eã∞ìÅ∞QÍ u~°ã¯iOK«|_ç#ZiH± „á¶êO, |„~åìO_£ ~°ÃãûÖò =O\ "å~. Wk <≥·uHõ, ™êOã¯$uHõ ãfiÉèÏ=OQÆÅ~å[H©Ü«∞ Hõ$+≤. L^•ÇÏ~°‰õΩ, Jxfl ~°HÍÅ ^ÀÑ≤_ô ^Ò~°<åºÅ∂ Jã=∂# «Å∂ZÑÊ\Hõ~Ú<å `˘ÅyáÈ~Ú<å =∂#= rq «OÖ’ JÑiÑÓ~°‚ « WOHÍ q∞yeáÈ`«∞Ok. =∞x+≤ `«# QÆ∞iOz, `«# rq`åxfl QÆ∞iOz TÇ≤ÏOK«∞HÀQÆÅÑïÑ¨Ó~°‚`«‰õΩ, x[OQÍ ™êkèOK«QÆÅ ^•xH˜ =∞^èŒº XHõ JQÍ^èŒO ZÑ¨C_»∂LO@∞Ok. HÍÅÊxHõOQÍ ^•xx ÑÓiOK«∞H˘x TÇ «‡HõOQÍ ãO «$Ñ≤Î á⁄O Õ„ÑÜ«∞ «flO K«i„ « z=i^•HÍ ãr=OQÍ<Õ LO@∞Ok. J~Ú Õ Wk TÇÏ#∞x[=∞x #=∞‡E¿Ñ ÉèÏ=*ÏÅO ~°∂ÑOÖ’ HÍHõ TÇÏ#∞ HÍÅÊxHõ ã$+≤ìQÍ ãÊ+ìOQÍQÆ∞iÎOKÕ ™êÇ≤Ï «º=Ú, Hõà◊Å ~°∂ÑOÖ’ [~°QÆQÆey Õ J=∂#∞+ «‰õΩ å=Ù ÖË‰õΩO_®K«∂_»=K«∞Û. JO^Œ∞=Å¡ =∂#= rq`åxfl =∂#gÜ«∞OQÍ Ñ¨Ù#ifli‡OKÕ„ÑÜ«∞ «flOÖ’ 'J"åãÎqHõ— HÍÅÊxHõ ™êÇ≤Ï`åºxH «# Œ~Ú# ™ê÷#O ZÑC_»∂LO@∞Ok.

TÇ¨ «‡Hõ Ñ¨Ù#óã¨$+≤ì =Å¡ =KÕÛ =∂#ã≤Hõ ãÖ «$Ñ≤Î XÔH «∞Î. rq`åxflqâ◊nHõ iOK«_®xH XHõ ™êÇ≤Ï «º tÅÊ ™ê èŒ#OQÍ ^•xH LO_Õ „ÑÜ≥∂[#O"Õ~˘Hõ Z`«∞Î. =∞~°Ï#O`«~° TÇ¨Ï<Õ L^•Ç¨Ï~°QÍ fã¨∞‰õΩO^•O. Ñ¨~°Ö’HõÉèÏ=#Ö’ J<ÕHõ ~°HÍÅ ™œHõ~°ºO LOk. WHõ _» [~°QÆ_»O ™ê èŒºO HÍx"≥<ÀflJHõ _» [~°QÆQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. JHõ _» HÍÅO ãÎOaèOzáÈ «∞Ok. HÍ|\ì K«i„ «Ö’HõÅ∞ã∞HÀ=_»O ™ê èŒºO HÍx =º‰õΩÎÅ∞ =∞~°Ï#O «~°O HõÅ∞ã∞HÀQÆÅ~°∞. JHõ _»Œ∂~°O J<Õk LO_» Œ∞ HÍ|\ì JO Œ~°∂ XH ã=∞Ü«∞OÖ’ XH KÀ@ LO_»QÆÅ~°∞.

JHõ _» =∞#∞+µÅ‰õΩ „ÑHõ$u, ã=∂[O U~°Ê~°z# k#K«~°º J<Õ Õn LO_» Œ∞HÍ|\ì "åà◊√§ U ã=∞Ü«∞OÖ’#~Ú<å U Ñ#Ü«∞<å KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. JHõ _» JO Œ~°∂ã¨fi`«O„`«∞ÖË HÍ|\˜ì XHõiH˘Hõ~°∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»‰õΩO_® „Ñ¨=iÎOK«QÆÅ~°∞. WHõ¯_çrq «OÖ’ [~°QÆ=Åã≤#q J<ÕHõO [~°QÆ‰õΩO_® áÈ=_®xH D ÉèíÜ«∞O XHõ =ÚYºHÍ~°O. Ç≤Ï@¡~ü KÕuÖ’ K«xáÈ~Ú# Ü« Œ∞Å∞ ãÇ≤Ï «O Ñ~°Ö’HõOÖ’ J «xxZkiOz =∂\Ï¡_»QÆÅ~°∞. J~Ú Õ =∞~°Ï#O «~° =∞~°O J<Õk ÖË Œ∞ HÍ|\ìÇ≤Ï@¡~ü ‰õÄ_» "åiH `åi¯HõOQÍ#∞ <≥·uHõOQÍ#∞ ÉèíÜ«∞Ñ_®ÖË «ÑÊ âßs~°HõOQÍÉèíÜ«∞Ñ_»#=ã~°O ÖË Œ∞. åi¯Hõ ãO"å ŒO JHõ _» Éè∫uHõ Ç≤ÏOã=Å¡ J~åúO «~°OQÍPyáÈ#=ã~°O ÖË Œ∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 37

Wxfl ã Œ∞áêÜ«∂Å∞#fl =∞~°Ï#O «~° rq « ÉèÏ=# XHõ ~°K«~Ú « KÕuÖ’J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å#∞ qâ◊nHõiOK«_®xH˜ ™ê^èŒ#OQÍ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»QÆÅ^Œ∞.Ñ~°Ö’HõOÖ’ =∂~ü¯ û ™êìe<£#∞ HõÅ∞ã∞‰õΩ#flÑC_»∞ =∂~ü û ã≤ •úO «O ¿Ñi@™êìe<£ <≥ÅH˘eÊ# „‰õÄ~°=∞~Ú# xÜ«∞O «$ «fiO QÆ∞iOz W ŒÌ~°∂ U q èŒOQÍ"å Œ∞ÖÏ_»∞H˘x LO\Ï~°∞? J ŒO`å ™È+e*Ïxfl HÍáê_»∞HÀ=_®xH J=ã~°OJx D Ö’HõOÖ’ KåÖÏ=∞Okx D<å\H© #q∞‡OÑKÕã≤#@∞ì =∂~ü û#∞ ‰õÄ_»™êìe<£ #q∞‡Oz LO\Ï_®?

D HÀ=‰õΩ K≥Ok# TÇÏ XHõ\ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ *’H±QÍ K«ÖÏ=∞Ö’LO_Õk. =∂~ü¯ û‰õΩ =∞m¡ „áêO =zÛ PÜ«∞# Éèí∂Ö’HõOÖ’H =™êÎ_»∞. «#"å~°ã∞Å∞ xi‡Oz# ~å[ºO K«∂^•Ì=∞x ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº‰õΩ áÈ`å_»∞. JHõ _»H˘<åflà◊√¡ Ñ~°º\Oz Jhfl K«∂™êÎ_»∞. P «~°∞"å « «# Jaè„áêÜ«∞O „Ñ[Å‰õΩ≥eÜ«∞*ËÜ«∞_®xH „ÑÉèí∞ «fi ~_çÜ≥∂Ö’ J=HÍâ◊O W=∞‡x ™ÈqÜ«∞\ò „ÑÉèí∞`åfixfl

HÀ~° å_»∞. „ÑÉèí∞`åfixH «ÑÊ "Õ~ Z=fiiH© „Ñ[Å`À =∂\Ï¡_Õ ÇÏ‰õΩ¯ LO_»QÆÅ ŒxQÆ∞iÎOK«x ™ÈqÜ«∞\ò áêÅ‰õΩÅ∞ "≥Ú^Œ@ XÑ¨CHÀ~°∞. HÍh PÜ«∞# KåÖÏ„|u=∂ÅQÍ H=ÅO XHõ "åHõºO =∂\Ï¡_Õ J=HÍâ◊O W™êÎ=∞O\Ï~°∞. =∂~ü¯ û`«#Hõ^Õ KåÅx K≥Ñ≤Ê ˆ~_çÜ≥∂ ¿ãì+¨<£Ö’ "≥∞ÿH± KÕuÖ’H˜ fã¨∞H˘x ''„Ñ¨ÑÖK«HÍi‡‰õΩÖÏ~å! ##∞fl Hõ∆q∞OK«O_ç!—— J#fl UHõ"åHõº ãO Õâ◊O WzÛ "≥o¡áÈ`å_»∞.

D =∞ èŒº qÜ«∞`åflOÖ’x ÇÏŸzq∞<£ ã≤\© (Ãã·QÍ<£)Ö’ qÜ«∞`åflO UH©Hõ~°kfi ŒâßaÌ L «û=O ÉèÏs Z «∞Î# [iyOk. P L «û=O Y~°ÛO`å ÉèíiOz ™êÊ#û~üKÕã≤Ok XHõ J"≥∞iHõ<£ =∞bì <Õ+#Öò HÍ~˘Ê~+<£! D "å~°Î 'Ü«∞=∞<å_»∞—Ö’K«kq# ÇÏŸzq∞<£ JHõ _Õ L#fl =∂"À`À U=∞x "≥Ú~°ÃÑ@∞ì‰õΩx LO\Ï_À!J~Ú<å "åo§ ŒÌ~°∂ JãÅ∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åfl~À, ÖËHõ «∂~°∞Ê Pã≤Ü«∂ „ÑK«Ûù#flÜ«Ú Œú ~å[H©Ü«∂Å∞ Ü«∞=∞Ö’HõOÖ’ ‰õÄ_® H˘#™êQÆ∞ «∞<åflÜ≥∂.

Ç≤Ï@¡~ü á¶êã≤*Ïxfl KåÖÏ Ñ@∞ì ŒÅQÍ è≥·~°ºOQÍ Z Œ∞~˘¯#flO Œ∞‰õΩ ™êìe<£áêÅ#Ö’x ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ[Å∞ „ÑÑOK« „Ñâ◊OãÅ∞ JO Œ∞‰õΩ<åfl~°∞. D ~ÀA P«~°∞"åu «~°O ~°ëêº „Ñ[Å∞ «=∞ ãfiO « *Ïu á¶êã≤ã∞ì li<À"£ã‘ x JkèHõOQÍ

P Œiã∞Î<åfl~°h, J «#∞ ~åÉ’ÜÕ∞ ZxflHõÅÖ’ ~°ëêº J èŒº‰õ∆ΩxQÍ ÔQÅ==K«∞Û#h`≥eã≤ Ñ¨~°Ö’HõOÖ’ L#fl Ç≤Ï@¡~ü JHõ¯_Õ L#fl ™êìe<£#∞ ZO`«QÍ Z^ÕÌ"åKÕã∞Î<åfl_À! 'z=i q[Ü«∞O <å Õ K«∂_»∞— JO@∞<åfl_®?


J"≥∞iHÍ „Ñ*Ï™êfi=∞ºO =¸Å ÑÙ~°∞+µÅ~Ú# ä•=∞ãπ ÃÑ~Ú<£, ä•=∞ãπ*Ñ¶~°û<£, *Ïi "å+≤OQ∑@<£ "≥Ú ŒÅ~Ú# "åà◊¡O`å Ñ~°Ö’HõOÖ’ L<åfl~°∞. "åi"å~°ã¨∞Å∞ „Ñ¨*Ï™êfi=∞º Ñï~°Hõ∆ ¿Ñi@ Ç¨Ï`«=∂iÛ# 30 ÅHõ∆Å =∞OkqÜ«∞`åflg∞Å∞ ‰õÄ_® JHõ _Õ L<åfl~°∞. D [#=∞O`å ä•=∞ãπ ÃÑ~Ú<£#∞,*Ñ¶~°û<£#∞ U=∞x xÅnã≤ J_»∞QÆ∞ «∞<åfl~À! "åi ã~°ã<Õ HõOÑÓzÜ«∂Ö’ áÈÖòáê\ò Hõ=¸ºx[O ¿Ñi@ ÇÏ «=∂iÛ# 20 ÅHõ∆Å =∞Ok HõOÑÓzÜ«∞#∞¡ L<åfl~°∞."åà◊√¡ JHõ _çH KÕ~°∞HÀQÍ<Õ =∂~ü û#∞ "≥uH Ñ@∞ì‰õΩx LO\Ï~°∞. "åà◊§ „Ñâ◊flÅ#∞O_ç «Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH PÜ«∞# ZHõ _» ^•‰õΩ¯<åfl_À!

|∞„~° ~å=ÚÅ∞ W@∞=O\ ãxfl"Õâ◊O XHõ\ ZOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. D Ö’HõOÖ’<åºÜ«∞O ¿Ñi@ HÀ~°∞ìÅÖ’ #_çKÕ <Õ~° qKå~°Ö’x J<åºÜ«∞O`À XHõ Hõ∆O‰õÄ_® ~årÑ¨_»x #„~å „Ñ¨ÉèÏHõ~°Ô~_ç¤ Ü«∞=∞Ö’HõOÖ’ ^èŒ~°‡O ¿Ñi@ #_çKÕz„ «QÆ∞Ñ¨ÙÎ_ç „áêã≤‰õÄº+¨<£‰õΩ U q èŒOQÍ ã¨ÊOkOz LO\Ï_»∞? P ' èŒ~°‡O—WHõ _ç '<åºÜ«∂xH— „Ñ[Å «Å XyæOÑ*Ë¿ã ÉèÏ=*ÏÅ"Õ∞ Hõ •!

P èŒ~°‡O <åºÜ«∂xH Ñ~åºÜ«∞Ñ ŒO Jx WÇÏÖ’HõOÖ’ #q∞‡OÑEã≤#QÍOnè P Ö’HõOÖ’ pÑ¶π „áêã≤‰õÄº@~ü JÜÕ∞º LO\Ï_»∞ Hõ •? J~Ú Õ ã`åºxflJ`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# qÅ∞=QÍ „ÑüáêkOz# "å_»∞ Ü«∞=Ú_ç „áêã≤‰õÄº@~üQÍLO_»_»OÖ’ QÆÅ "≥·~°∞ è•ºxH Z\Ï¡ «@∞ì‰õΩO\Ï_»∞? Hõà◊¥§ K≥=ÙÅ∂ <À~°∂=¸¿ãã∞HÀ=_»O «ÑÊ QÆ «ºO «~°O LO@∞O^•?

=∞x+≤ B#fl`åºxfl QÆ∞iOz Zxfl LÑ<åº™êÅ∞ WzÛ<å P B#fl`åºxflkQÆ*Ï~Û =∞^•ºxfl = Œ∞Å∞HÀÖËx NN, ~åqâß¢ã≤Î =O\ JÉèí∞º ŒÜ«∞ ~°K«~Ú «Å∞D Ö’HõOÖ’ #_»∞ã∞Î#fl =∞ Œº =ºu~Hõ L Œº=∂xfl QÆ∞iOz 'Ü«∞=∞<å_»∞—Ö’K«kq U q èŒOQÍ ãÊOkOz LO\Ï~°∞? xãûO ÕÇÏOQÍ PÇfixOz LO\Ï~°x|∞„~° ~å=ÚÅ∞ qâßfiãO. ^•x`À qÉèË ŒO ÖË Œ∞. HÍh `å=Ú =∂„ «O Ñi‡@∞¡fã∞H˘x LO\Ï~"≥∂! Ü«∞=Ú_çH ≥eÜ«∂e.

|Çïâß XHõ H“\Å∞º_çx q∞#Ç~Ú¿ãÎ «H¯# „ÉÏÇÏ‡ èŒ~°‡âßGHÍ~°∞ÅO`å ~å[„^ÀÇxfl Ãã‰õΩºÅ~ü <Õ~°OQÍ HÍHõ èŒ~°‡„^ÀÇÏOQÍ ÉèÏqOKå~°∞.™ê~å x¿+ èŒO áêÅã‘ qHõ$ « q<åº™êÅ g∞ Œ ~åqâß¢ã≤Î ~åã≤# P~°∞ ™ê~åHõ äŒÅÃÑ·# D Ö’HõOÖ’ ~å[„^ÀÇÏO Hã∞ ÃÑ@ì_®xH =∞#∞=Ù#∂ H“\Å∞º_çh

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 39

^•\ KåÖÏ Œ∂~°O „ÑÜ«∂Oz# P èŒ∞xHõ ÉèÏ~° « ~å*ÏºOQÆO J_»¤O =zÛO Õ"≥∂HÍh, •xx èŒ~°‡„^ÀÇÏOQÍ ~°∂áêO «~°O KÕã≤ Hã∞ ÃÑ@ì_®xH Ü«∞=Ú_çH J_»¤OU=ÚOk?

J~Ú`Õ Ü«∞=Ú_ç ^è Œ~°‡O =∞^è ŒºÜ«ÚQÍÅ <å\˜^Õ J~Ú<å D„áêã≤‰õÄº+<£ Ö’ Jk Z Œ∞~°∞¯<Õ „Ñ «º~°∞÷Å∞ J`åº èŒ∞x‰õΩÅ∞. ' èŒ~°‡O—, '<åºÜ«∞O—J<Õ =∂@Å "≥#∞Hõ L#fl «=∞~Ú# qÅ∞=Å`À áê@∞ ZO « =∂„ «O L#fl «OHÍx ~å[H©Ü«∞=ÚO@∞O Œx ≥eã≤# J~°∞Hõ , Õ"ÕO„ ŒHõ , ™êÇï L<åfl~°∞.™ê~å "åºáê~° =º=Ç¨~°O "≥Ú`«ÎO K≥Ñ¨ÊQÆÅ ã≤.q.ã¨∞ÉÏƒ~å=Ù L<åfl_»∞. UJkèHÍ~åxH© Z#fl_»∂ «Å XQÆæx #„~å „ÑÉèÏHõ~°Ô~_ç¤ L<åfl_»∞. JO`å áÈQ˘@∞ìH˘xWOHõ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<Õk Ug∞ ÖË Œx ≥yOz# #∂HÍÅ=∞‡Å∞<åfl~°∞. JO ŒiH© ÃÑ ŒÌk‰õΩ¯ NN L<åfl_»∞. z=iH „áêã≤‰õÄº+<£ "å~°∞ =Ú^•Ì~ÚH q[Ü«∞=O «OQÍtHõ∆ "Õ™êÎ~å? ÖËHõáÈ Õ Éèí∂Ö’Hõ ~å[H©Ü«∂Å kèHÍ¯~° "≥·Yi JÅ=~°K«∞‰õΩ#fl DH˘ «Î «~°O „Ñ[Å‰õΩ ÉèíÜ«∞Ñ_ç =ke ÃÑ_» å~å? ÖËHõ å"Õ∞ HÀ~°∞ì ÇÅ∞ q_çzÃÑ\ìL_®~Ú™êÎ~å? Wk TÇ≤ÏOKÕH˘nÌ PÖ’K«#Å#∞ TiOKÕ ãxfl"Õâ◊O.

L Œº=∞ Hõ ä• ™êÇ≤Ï «ºO XH =¸ãÖ’ áÈã≤# â‹·eÖ’ LO_»#=ã~°OÖË^Œh, „Ñ¨QÆu ãÖ|O^èŒ=∞~Ú# x|^Œú`«, ã‘iÜ«∞ãπ<≥ãπ J<Õq 'ã≤Êi\ò—‰õΩãO|OkèOz# q+Ü«∂ÖË «ÑÊ =ã∞Î=Ù‰õΩ QÍh, tÖÏÊxH QÍh ãO|OkèOz#qHÍ=h |∞„~° ~å=ÚÅ∞ Hõ äŒ WKÕÛ ãO Õâßxfl L Œº=∞ ~°K«~Ú «Å∞ ã‘fiHõi™êÎ~°xPt^•Ì=Ú. W@∞=O\ ãO ÕâßÅ∞ WÑÊ\^•HÍ Z=~°∂ W=fi<Õ ÖË Œx HÍ Œ∞.HÍh Ñ Õ Ñ Õ W=fi=Åã≤# J=ã~°O WOHÍ q∞yÖË LOk.

|∞„~° ~å=ÚÅ∞ ~åã≤# 'U_À ™ê~å Hõ äŒ—‰õΩ =ÚO Œ∞=∂@Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û „ÑK«∞~°, EÖ· 1995

v


~å[ºÇ≤ÏOã QÆ∞iOz WOH˘OK≥O PÖ’z^•ÌO

~å[ºO „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ ~å[ºO HÍáê_»∞HÀ Œ∞. •xH HÍà◊√¡, KÕ «∞Å∞,«Å, ÀHõ =ÙO_»=Ù. •x „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ =∞#∞+µÅ∞ HÍáê_» å~°∞.

gà◊√¡ ~å[ºO Éèí„ Œ «#∞ «=∞ Éèí„ Œ «QÍ ÉèÏqOKÕ =∞#∞+µÅ∞. ~å[ºOÉèí„^Œ`«‰õΩ ãÖ|OkèOz# ÉèÏ=*ÏÖÏxfl ã¨fiO`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl=∞#∞+µÅ∞. ~å[ºO JÉèí„ Œ"≥∞ÿ Õ ÉèíÜ«∞Ñ_Õ =∞#∞+µÅ∞.

x[OQÍ<Õ "åà◊¡ J=ã¨~åÅ∞ ~å[ºO Éèí„^Œ`«`À =Ú_çÑ¨_çLO_»=K«∞Û#∞. JO>Ë "åà◊√¡ P Éèí„ Œ « =Å¡ „Ñ «ºHõ∆OQÍ „ÑÜ≥∂[#Oá⁄O Õ"åà◊√§ HÍ=K«∞Û#∞. ÖË •, «=∞ J=ã~åÖËg f~°‰õΩ<åfl, ~å[ºÉèí„ Œ «#∞ =ºHõÎO KÕ¿ã ÉèÏ=*ÏÅOÖ’x U^À XHõ „Ñ|Å"≥∞ÿ# JOâ◊OÑ¨@¡ PHõi¬`«∞Å~Ú# "å~°∞ HÍ=K«∞Û. Jn HÍHõáÈ`Õ, ~å[ºOJÉèí„ Œ"≥∞ÿáÈ Õ ãOÑ¶∞ rq «O ‰õÄ_» JÉèí„ Œ=∞~ÚáÈ «∞Ok HÍ|\ì,JÉèí„ Œ «‰õΩ "≥~°KÕ =∂=¸Å∞ =∞#∞+µÅ∞ HÍ=K«∞Û.

D =¸_»∞ ~°HÍÅÖ’ "≥Ú Œ\ ~°HõO H=ÅO ã=∂[OÖ’x„Ñ è•# ÃÑ «ÎO^•s =~åæÅ‰õΩ (JO>Ë "Õ~ Z=fii KÕ å U ~°Hõ"≥∞ÿ# Jz"Õ «‰õÄ

QÆ∞i HÍx =~åæÅ‰õΩ) Ñïq∞`«O HÍ^Œ∞. „Ñ¨^è•# ÃÑ`«ÎO^•s =~åæÅ∞ã=∂[OÖ’ ZÑC_»~Ú<å XHõ z#fl "≥∞ÿ<åi\©ÜÕ∞ HÍ|\ì ~å[ºOÉèí„ Œ «=Å¡ „Ñ «ºHõ∆OQÍ „ÑÜ≥∂[#O á⁄O Õk, •xx «=∞ Éèí„ Œ «QÍÉèÏqOKÕk P =~åæÅ∞ =∂„ «"Õ∞ J~Ú Õ J^˘Hõ ÃÑ ŒÌ ã=∞ãº HÍ Œ∞.HÍh Jk x[O HÍ^Œx =∞#‰õΩ J#∞Éèí=Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ `≥Å∞ã¨∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 41

ã¨=∂[OÖ’ J<ÕHõ =∞Ok J<ÕHõ ~°HÍÅ ÃÑ`«Î<åxfl J#∞Éèíqã¨∞ÎO\Ï~°∞. Uã=∂[OÖ’#~Ú<å PkèÑ «ºO ^˘O «~°Å∞ ^˘O «~°Å∞QÍ <≥ÅH˘x LO@∞Ok.Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ‰õΩ JÅ"å@~Ú# qÑ¡= =ÓºÇÏ ~°K«# Œ$+≤ì À K«∂ã≤#ÑC_»∞U^À XHõ ~°∂ÑOÖ’ ÃÑ «Î<åxfl J#∞ÉèíqOKÕ "å~°O`å áêÅHõ =~°æOÖ’ ÉèÏQÆOQÍHõxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û. HÍh JO «=∂„ «O KÕ « P ÃÑ «Î<åxfl = Œ∞Å∞HÀ=_®xH "åà◊√¡ã≤^ŒúOQÍ LO\Ï~°#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. ~å[ºO Éèí„^Œ`«`À "åi ÃÑ`«Î#O =Ú_çÑ¨_çLO@∞Ok HÍ|\ì "åà◊¡Ö’ KåÖÏ=∞Ok ~å[ºO Éèí„ Œ «#∞ «=∞ Éèí„ Œ «QÍ ÉèÏqOz^•xx HÍáê_»_®xH˜ P~å@Ñ¨_»∞`«∞O\Ï~°∞. L^•Ç¨Ï~°‰õΩ J"≥∞iHÍÖ’Pk"åã‘Å∞ (Ô~_£ WO_çÜ«∞#∞¡) «ÑÊ «H¯# "åà◊¡O Œ~°∂ Ü« ~°Ñπ #∞O_ç P„Ñ¶≤HÍPã≤Ü«∂Å #∞O_ç, =Åã =zÛ# "å~ J~Ú<å, `˘Å∞ « =zÛ# "åiH KåÖÏ„Ñu+ª LOk. J"≥∞iHÍ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxH© ãOã¯$uH© P Œ∞ºÅ∞ "åàı¡##fl QÆ∞iÎOÑÙLOk. Õâ◊ Éèí„ Œ «‰õΩ ÉèíOQÆO Hõey Õ P „Ñu+ª‰õΩ ≥|ƒ HÍ|\ì «=∞#∞ `å=ÚJãÅ∞ ã≤ãÅ∞ J"≥∞iHõ#∞¡QÍ ÉèÏqOKÕ"å~°∞ «=∞ HõO>Ë «~°∞"å « =Åã =zÛ#"åi Õâ◊„^ÀÇÏHõ~° K«~°ºÅ#∞ ZO « =∂„ «O ãÇ≤ÏOK«~°∞.

Ô~O_»= ~°HÍxfl QÆ∞iOz J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH ÉèÏ=*ÏÖÏxfl QÆ∞iOz H˘O «J=QÍÇÏ# HÍ"åe. =º=ã÷#∞ Éèí„ ŒOQÍ xÅÉ@ì_®xH LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ PÖ’K«#Å∂Pâ◊Å∂ qâßfi™êÅ∂ „Ñ¨[Å „áêÑÖzHõ Œ$HõÊ äŒOÖ’ ÉèÏQÆO J=Ù`åÜ«∞h, P'ÉèÏ=*ÏÅO— =º=ã÷ Éèí„ Œ «‰õΩ ÀÇÏ ŒÑ_Õ XHõ „Ñ|Å â◊HÎ Jh QÆ∞iÎOz# ™ê=∂lHõ« «fi"Õ «ÎÅÖ’ =∂~ü¯ û XHõ_»∞. „Ñ¨f ã¨=∂[OÖ’#∂ 'áêÅHõ =~åæÅ ÉèÏ"åÖË

áêÅHõ ÉèÏ"åÅ∞— Jx PÜ«∞# JO\Ï_»∞. HÍh PÜ«∞# ÑÓiÎ KÕÜ«∞x D qâı¡+#∞=∞#O ÑÓiÎ KÕã∞‰õΩO>Ë «ÑÊ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl QÆ∞iOz ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍÇÏ#U~°Ê_»^Œ∞. ÉèÏ=*ÏÖÏxfl ˆH=ÅO PkèÑ¨`«º =~åæÅ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ ÉèÏ"å`«‡Hõ=ºH©ÎHõ~°QÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩO>Ë ãiáÈ Œ∞. Jk q+Ü«∂xfl XHõ"≥·ÑÙ #∞O_ç =∂„ «"Õ∞K«∂_»_»O J=Ù`«∞Ok. =∞#∞+¨µÅ‰õΩ ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ J=ã¨~åÅ#∂=∂#ã≤Hõ ã≤÷ «∞Å#∂ PkèÑ «º =~åæÅ „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ suÖ’ÉèÏ=*ÏÅO qÑÙbHõiã∞ÎOk, qâ◊nHõiã∞ÎOk. « •fi~å P =º=ã÷‰õΩ JO Œ∞Ö’„|uH "å~°O Œi P"≥∂ ŒO ãOáêkOKÕ „ÑÜ«∞ «flO KÕã∞ÎOk. =º=ã÷#∞ HõkeOKÕU „ÑÜ«∞`åfl#fl~Ú<å «=∞ =ºHÎ åfixH ≥|ƒQÍ ™ê=∂#º =∞#∞+µÅ∞ ÉèÏqOKÕÖÏQÆKÕã∞ÎOk. J@∞=O\ „ÑÜ«∞`åflÅ Ñ@¡ =ºu~Hõ « ~ÔHuÎã∞ÎOk. áêÅHõ ÉèÏ"åÅ∞


=∞#∞+µÅ "≥∞ Œà◊¡ g∞ Œ |Ü«∞\#∞O_ç ~°∞ ŒÌ|_»=Ù. =∞#∞+µÅ‰õΩ ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#J#∞Éèí∂`«∞Å#∞, PHÍOHõ∆Å#∞, =∂#ã≤Hõ ã≤÷`«∞Å#∞ XHõ „Ñ¨`ÕºHõ ~°∂ÑÖÖ’qÑ¨ÙbHõiOK«_»O ^•fi~å ÉèÏ=*ÏÅO áêÅHõ ÉèÏ"åÅ∞ ã¨=∂[ ÉèÏ=*ÏÅOJ=Ù`å~Ú. áêÅHõ =~åæÅ J=ã¨~åÅ g∞^Œ XHõ HÍÅ∞ ÃÑ\˜ì xÅ|_ç`Õ,=∞#∞+µÅ‰õΩ ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# =∂#ã≤Hõ J=ã~åÅ∞, ã≤÷ «∞ÅÃÑ·# ^•x Ô~O_»=HÍÅ∞ xÅ|_»∞ «∞Ok.

D =∂#ã≤Hõ ã≤÷ «∞ÅÖ’ JÉèí„ Œ « XHõ\. nxx J~°÷O KÕã∞‰õΩO>Ë =∞#O=¸_»= ~°HÍxfl QÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. x «º rq «OÖ’ JÉèí„ Œ «‰õΩ ÉèíÜ«∞Ñ_»_»O=∞x+≤H˜ ã¨~°fi„`å LO_Õ ÅHõ∆ÏÅÖ’ XHõ\˜. Jk ~å[ºO Éèí„ Œ «‰õÄ =º=ã÷Éèí„ Œ «‰õÄ KåÖÏ ^ÀÇÏ ŒO KÕã∞ÎOk. Jk U^À XHõ ÉèÏ=*ÏÅO ~°∂ÑOÖ’=ºHõÎO HÍ=K«∞Û#∞ QÍh ^•#O «@k ÉèÏ=*ÏÅ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# q+Ü«∞O HÍ Œ∞.ÉèÏ=*ÏÖÏÅ`À ãO|O èŒO ÖË‰õΩO_®<Õ JÉèí„ Œ å ÉèíÜ«∞O ~å[º Éèí„ Œ «‰õΩ ÀÇÏ ŒOKÕÜ«∞QÆÅ Œ∞.

JÉèí„ Œ å ÉèíÜ«∂xfl |∂~°∞"å ÖËHõ ÃÑ\©|∂~°∞"å ÅHõ∆OQÍ ÉèÏqOK«_»O=∂i¯ ûã∞ìÅ‰õΩ Ñiáê\ J~ÚOk ('=∞ èŒº «~°QÆu JÉèí„ Œ «— JO@∞O\Ï~°∞ - ¿Ñ Œ"åà◊¡Ö’

JÉèí„ Œ « ÖË#@∞ì). HÍh JÉèí„ Œ « J<Õk H=ÅO Pã≤ÎH ãO|OkèOz# q+Ü«∞OHÍ#=ã~°O ÖË Œ∞. =∞#∞+µÅ∞ «=∞kQÍ ÉèÏqOKÕ U q+Ü«∂xfl QÆ∞iOK«~Ú<åJÉèí„ Œ «‰õΩ Ö’#∞ HÍQÆÅ~°∞. Jk Pã≤Î HÍ=K«∞Û, r=#O HÍ=K«∞Û, J#∞|O èŒOHÍ=K«∞Û, „áêO HÍ=K«∞Û, '<åk— J#∞‰õΩ<Õ S_≥O\\© U Œ~Ú<å HÍ=K«∞Û. x «ºrq «OÖ’ JÅ"å@~ÚáÈ~Ú# „Hõ=∞| Œú « ãÇ≤Ï «O HÍ=K«∞Û. =∂#= „Ñ=~°Î#Ö’=ºHõÎ=∞ÜÕ∞º U XHõ QÆ∞=¸ XHõ =~åæxHÀ XHõ =º=ã÷HÀ Ñiq∞ «O HÍ Œ∞.^•x, =ºH©ÎHõ~° ~°∂ÑO, Ñikè, Ñiq∞ «∞Å∞, J=HÍâ◊O, J=ã~°O, J#∞=∞u,P"≥∂ ŒO =∂„ «O =º=ã÷#∞ |\ì, =~åæxfl |\ì =∂~°∞`å~Ú.

JÉèí„ Œ å ÉèíÜ«∞O Ü«∞ è•ã≤÷uH PHõ~°¬ HõeÊã∞ÎOk. XHõ =º=ã÷ H˘<åflà◊√¡xe¿ãÎ ^•xÖ’ =∞#∞+µÅ rq «O XHõ =¸ãÖ’ Ñ_çáÈ «∞Ok. J<ÕHõ ~°HÍÅãO «$Ñ≤Îx •x W~°∞‰õΩ ãO Œ∞ÅÖ’<Õ "≥ «∞HÀ¯=_»O =∞#∞+µÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞.ÑÓiÎ ãO «$Ñ≤Î HÍ"åÅ#fl HÀiHõ K«zÛáÈ «∞O Œx HÍ Œ∞. •x HÀãO „ÑÜ«∞uflã∂Î<ÕLO\Ï~°∞. HÍh P „ÑÜ«∞ «flO, JÅ"å@~ÚáÈ~Ú# «=∞ rq « Éèí„ Œ «‰õΩ ÉèíOQÆO

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 43

Hõey¿ãÎ =∞#∞+µÅ∞ •xx KåÖÏ ã∞ÅÉèíOQÍ x~°ã≤OK«QÆÅ~°∞. P JÉèí„ Œ ã≤÷uÖ’D rq «O (JÑÊ\^•HÍ `å=Ú QÆ_»∞ÑÙ «∞#flk) KåÖÏ JO ŒOQÍ HõxÑ≤OK«#∂ QÆÅ Œ∞.

JÉèí„ Œ å ÉèíÜ«∞O =Å¡ PHõ~°¬©Ü«∞OQÍ HõxÑ≤OKÕ Ü«∞ ä•ã≤÷uH PÃÑ·# áêÅHõÉ èÏ=*ÏÅO =Ú™ê Î|∞ KÕÜ«∞Q ÆÅ^Œ∞. Ü«∞^ä•ã ≤ ÷` Õ '=∞# ãÖã¨¯$u—,'=∞#ãO„Ñ^•Ü«∞O—. J Õ x["≥∞ÿ# ¿ãfiK«Ûù. x["≥∞ÿ# ã=∂# «fiO. =º=ã÷Ö’xÜ«∞ è•ã≤÷u ' Õâ◊O—`À, '*Ïu—`À ã=∂<å~°÷HõO. ^•xx P"≥∂kOK«_»"Õ∞ Õâ◊ÉèíHÎ,*ÏfÜ«∞ «. •xx u~°ã¯iOKÕ "åà◊√¡ Õâ◊„^ÀÇïÅ∞, *ÏuH â◊„ «∞=ÙÅ∞. D q èŒOQÍ,=º=ã÷Ö’x Ü«∞ ä•ã≤÷u =Å¡ „ÑÜ≥∂[#O á⁄O Õ =~åæÅ<Õ HÍHõ „ÑÜ≥∂[#O á⁄O Œx"åiÖ’ KåÖÏ =∞Okx ‰õÄ_® Ü«∞^ä•ã≤÷ux ãÖ~°H˜∆OKÕ Hõ~°Î=ºOÖ’ ~å[ºOãg∞HõiOK«QÆÅ Œ∞.

=º=ã÷#∂ ~å*Ïºhfl =ºu~HOKÕ "åà◊√¡ q*ÏfÜ«ÚÅ~Ú#@¡~Ú Õ WkWOHÍ ã∞ÅÉèíO J~ÚáÈ «∞Ok. *Ïu, =∞ «O, ÉèÏ+, „áêO`åÅ „áêuÑkHõ#'<å"åà◊√¡— 'Ñ~å~Ú"åà◊√¡— Jx D „ÑÑOKåxfl =sæHõiOK«∞H˘x P „áêuÑkHõ g∞ Œ„¿Ñ=∞#∂, Õfiëêhfl ÃÑOK«∞HÀQÆÅQÆ_»O =∞x+≤H L#fl J «ºO « ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#QÆ∞ÏÅÖ’ XHõ\. nxx «=∞ x «º rq « „Ñ=~°Î#Ö’ ãÇÏ[OQÍ<Õ JkèQÆq∞OK«QÆÅ<≥·uHõ ãOã¯$ux =∞#∞+µÅ∞ ÃÑOK«∞HÀQÆeQ =~°‰õΩ ãb+≤ì ãOÑ¶∞ rq «O ™ê èŒºOHÍ Œ∞. nx J~°÷O =∞#∞+µÅ∞ Ñ~å~Ú"åà◊¡#∞ ZÑC_»∂ Õfi+≤ã∞ÎO\Ï~°x HÍ Œ∞.=∂=¸Å∞ ã=∞Ü«∂ÅÖ’ =∞#∞+µÅ∞ «=∞"åiÖÏQ Ñ~å~Ú "åà◊¡#∞ ‰õÄ_®ŒÜ«∞QÍ K«∂_»QÆÅ~°∞, ¿ãflÇÏOQÍ LO_»QÆÅ~°∞. D =∂=¸Å∞ ã=∞Ü«∞O J<Õ

^•xÖ’ =∂=¸Å∞ JÉèí„ Œ « ‰õÄ_® LO_»=K«∞Û#∞. Jk ÑÓiÎQÍ Éèí„ Œ"≥∞ÿ# ã≤÷uHÍ#=ã~°O ÖË Œ∞. HÍh «=∞‰õΩ JÅ"å@∞ ÖËx JÉèí„ Œ ã≤÷u •ÑÙiOz#ÑÙ_»∞ Dh„QÀÅ∞, D «∞~°Hõ"åà◊√¡, D J~°="åà◊√¡, D ÉOQÍbÅ∞ =∂ HõëêìÅxfl\H© HÍ~°OJO@∂ q*ÏfÜ«ÚÅÃÑ·# ã∞ÅÉèíOQÍ Õfi+O ÃÑOK«∞HÀQÆÅ~°∞. =º=ã÷ Éèí„ Œ «‰õΩJ=ã~°"≥∞ÿ# ~å[º ÉèÏ=*ÏÖÏxH D QÆ∞O ZO « ÉÏQÍ LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞O^ÀD â◊ å|ÌÑÙ K«i„ « K«Hõ QÍ ~°∞A=Ù KÕã≤Ok. ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº, K≥·<å =O\ÕâßÅ∞ ãÇ≤Ï «O J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ ~å[ºO "≥#∞Hõ „Ñ[Å#∞ ãg∞HõiOK«_®xH

qÑ¡= L ÕÎ[O HõO> ' «#"åà◊√¡ - Ñ~å~Ú"åà◊√¡— J<Õ *ÏfÜ«∞`å ÉèÏ"åxfl Z‰õΩ¯=QÍ"å_»∞‰õΩ<åfl~Ú. „ÑÑOK«OÖ’ =∂#= ã=¸ÇÅ =∞ èŒº Œ∂~åÅ∞ «yæáÈ~ÚWÑÊ\^•HÍ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ „| «∞‰õΩ «∞#fl *Ï «∞Å∞ XHõ •x H˘Hõ\ Z#fl_»∂ ÖË#O «


ŒQÆæ~° J=Ù «∞<åfl~Ú. *Ïu q Õfi+O ÉÏQÍ ÃÑ~°QÆ_®xH nx #∞O_ç J=HÍâ◊OU~°Ê_çOk. •x J=ã~°O PÜ«∂ ÕâßÅÖ’ PkèÑ «ºO K«ÖÏ~Úã∞Î#fl =~åæÅ‰õΩ,„ÑÑOK« ÃÑ@∞ì|_çH LOk. D q ÕfiëêxH =ºu~Hõ"≥∞ÿ# „Ñ*Ï «O„ « ãOã¯$uÖË<ÕÖË Œx HÍ Œ∞. JO Œih ã=∞OQÍ „¿Ñq∞OK«_»O J<Õk U<å_»~Ú<å - „Hã∞ÎK≥Ñ≤Ê<å, ã∂Ñ¶‘Å∞ K≥Ñ≤Ê<å - =∂#=`å ÉèÏ=#Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞. P èŒ∞xHõ „Ñ*Ï «O„ «ãÖã¨¯$uÖ’ ‰õÄ_» D qÅ∞=‰õΩ „áê=ÚYºO LOk. HÍh q^ÕfiëêxflJkèQÆq∞OK«_®xH, WÑÊ\HOHÍ W ŒO`å ãiáÈ Œ∞. P ãOQÆu ~ÀE K«∂ã∂Î<ÕL<åfl=Ú.

âßH˘¯, "åO*\©ìÅ∞ W\ÏeÜ«∞#∞¡ HÍHõáÈ~Ú#@¡~Ú Õ, "åà◊√¡ J~åK«Hõ"å Œ∞Å~Ú<å Hõ=¸ºxã∞ìÖË J~Ú<å "åiH WO « J<åºÜ«∞O [iy LO_Õ •?U^À XHõ Œâ◊Ö’ XHõ <åºÜ«∞=¸~°Î~Ú<å XHõ JkèHÍi J~Ú<å *’HõºO KÕã∞‰õΩ<Õ"å~°∞ HÍ^•? J"≥∞iHÍ ã=∂[OÖ’<Õ gi LitHõ∆ q+Ü«∞OÖ’ =zÛ# =ºu~Hõ «HõO> Z‰õΩ¯= =ºu~Hõ « =zÛ LO_Õk HÍ^•? D „Ñâ◊flÅ‰õΩ ["å|∞ K≥ÑÊ_®xHÃÑ ŒÌQÍ Hõ+ìÑ_»#=ã~°O ÖË Œ∞. J"≥∞iHÍ áêÅHõ =~°æO, ~å*ÏºOQÆ Ü«∞O„ «O,Hõ~°_»∞ QÆ\ì# Hõ=¸ºxã∞ì =ºu~‰õΩÅ~Ú# [_ç äÕÜ«∞~ü =O\ "åi q+Ü«∞O"Õˆ~. "åà◊¡‰õΩ âßH˘¯, "åO*ˇ\©ìÅ∞, W\ÏeÜ«∞#¡~Ú<å WOw¡+¨µ =∂\Ï¡_ÕJ"≥∞iHõ#¡~Ú<å XHõ>Ë J~Ú LO_»=K«∞Û. É’e¬q[O „ÑÉèÏ=O QÆ∞iOz „ÑÑOK«ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷ x[OQÍ<Õ KåÖÏ ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç# ~ÀAÅq. J~Ú`Õ~å*ÏºOQÆÜ«∞O„ «O ã=∂[ P"≥∂ Œ J<å"≥∂^•Å`À xq∞ «ÎO ÖË‰õΩO_® ÑxKÕÜ«∞*ÏÅ^Œ∞. Jk ã¨Ç¨Ï[OQÍ ÅaèOK«HõáÈ`Õ Ñ¨xQÆ@∞ìH˘x HõeÊOK«=Åã≤LO@∞Ok. Ñ„uHÍ ¿ãfiK«Ûù, ã=∂Kå~° ¿ãfiK«Ûù, |Ç≤Ï~°OQÆ <Õ~°qKå~° ÇÏ‰õΩ¯Å∞QÍL#fl J"≥∞iHÍ =O\ ÕâßÅÖ’ Jk =∞s J=ã~°O. x~°ƒO è•xH© Jz"Õ «‰õÄ™ê=∂lHõ P"≥∂ ŒO L<åfl, ÖËHõ HõeæOK«QÆey<å, ~å*ÏºOQÆ Ü«∞O„ «O «# Ñxã∞ÅÉèíOQÍ KÕã∞‰õΩáÈQÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

U u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞^•~°¡ ÃÑ·#~Ú<å Õfiëêxfl HõeæOK«_®xH =∞#∞+µÅÖ’x=∂=¸Å∞ JÉèí„^Œ`å ÉèÏ"åxfl =º=ã¨÷Å∞ "å_»∞‰õΩO\Ï~Ú. ÃÑ·QÍ D ˆHã¨∞ãO Œ~°ƒùOQÍ J~åK«Hõ "å Œ∞Å∞, "åi ™ê#∞Éèí∂uÑ~°∞Å∞ «=∞ x~°ã##∞ J<ÕHõÉÏO|∞ •_»∞Å ~°∂ÑOÖ’ =ºHõÎO KÕ™ê~°∞ HÍ|\ì „Ñ[ÅÖ’x JÉèí„ Œ å ÉèíÜ«∂xfl"å_»∞HÀ=_»O Z\Ï¡QÆ∂ ã∞ÅÉèí"Õ∞ JÜÕ∞ºk. J~Ú Õ D u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞^•~°∞Å∞q*ÏfÜ«ÚÅ∞ HÍ=_»O ~å[ºO Hõ~°Î"åºxfl =∞iO`« ã¨∞ÅÉèí`«~°O KÕã≤Ok.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 45

W\ÏeÜ«∞#¡~Ú# âßH˘¯, "åO*\©ìÅ∞ JHõ _» „| «∞‰õΩ ≥~°∞=Ù ÖËHõ J"≥∞iHÍ=zÛ WHõ _» Ñx ãOáêkOK«∞H˘x Ç~ÚQÍ uO@∂ Ü«Ú Œú"≥ÚzÛ#ÑC_»∞ =∂„ «OD Õâ◊O Ñ@¡ Hõhã ÉèíHÎ „Ñ Œi≈OK«‰õΩO_® âßOu"å Œ∞Å=∞O@∂ «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩuiQÍ~°#fl JaèÜ≥∂QÍxfl „áêã≤‰õÄº@~ü <Õ~°∞ÊQÍ "å_»∞‰õΩO\Ï_»∞. •xH© "åiÃÑ·#L#fl Hã∞‰õÄ Ug∞ ãO|O èŒO ÖË Œ∞. J~Ú Õ E~°~°¡ =∞#ã∞ûÖ’ q*ÏfÜ«ÚÅÑ¨@¡ =∂=¸Å∞QÍ LO_Õ Ñ¨~å~Ú ÉèÏ=##∞ "å_»∞H˘x ^Õâßaè=∂<åxflÔ~K«ÛQ˘@ì_®xH Wk ÉÏQÍ LÑÜ≥∂QÆÑ_çOk. HÍi‡Hõ =~åæxH© kQÆ∞= =∞ èŒº «~°QÆuH©K≥Ok# E~°~°∞¡ „áêã≤‰õÄº+¨<£ ˆHã¨∞‰õΩ#fl |ÖÏ|ÖÏÅ`À xq∞`«ÎO ÖË‰õΩO_®q*ÏfÜ«∞ =ºu~Hõ Õâ◊ Œ∞~°aè=∂#O „ÑÉèÏ=OÖ’ âßH˘¯, "åO*\©ìÅ∞ <Õ~°ã∞ÎÖË#xx~åúiOK«QÆeQÍ~°∞.

D JãO Œ~°ƒù"≥∞ÿ# Õâ◊ Œ∞~°aè=∂#O "≥Ú «ÎOQÍ J"≥∞iHÍ ã=∂[OÖ’<≥ÅH˘#_»O =Å¡<Õ P «~°∞"åu Œâ◊Ö’ ‰õÄ_» «=∞ qkè x~°fiÇÏÖ’ Hõhã„Ñ*Ï «O„ « Œ$HõÊ äŒO Hõ#|~°K«=Åã≤# J=ã~°O <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ‰õÄ Ñ„uHÍãOáê Œ‰õΩÅ‰õÄ ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. '„Ñ[ÖË=∞#∞‰õΩO\Ï~À— Jx ÉèíÜ«∞Ñ_»=Åã≤#J=ã~°O "åiH ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. x*ÏxH, „Ñ*Ï «O„ « Œ$HõÊ äŒO Hõ#|i¿ãÎ<Õ' „Ñ ¨[ÖË=∞#∞‰õΩO\Ï~À— Jx "å~°∞ ÉˇkiáÈ=Åã≤ =zÛOk. HÍ|>Ë ìL^•~°"å Œ∞Å∞QÍ ¿Ñ~°∞ á⁄Ok# H˘O Œ~°∞ J"≥∞iHÍ <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ∞ ãÇ≤Ï «OâßH˘¯, "åO*\©ìÅ Ñ≤\+#∞¡ P"≥∂kOK«_®xH ã≤ ŒúÑ_»#@∞ì<åfl~°∞. (HÍ Œ#∞‰õΩO>Ë,

L^•~°"å Œ∞Å∞QÍ "åi‰õΩO_Õ „Ñu+ì<Õ =∞#O â◊OHOK«=Åã≤ LO@∞Ok.) <åºÜ«∞O HÀãO è≥·~°ºOKÕã≤ =∂\Ï¡_ç# "å~°∞ - Ñ„uHõÅ∞, <åºÜ«∞âßG HÀq Œ∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞, =∂=¸Å∞„Ñ[Å∞ - KåÖÏ=∞O Õ P<å\ J"≥∞iHÍÖ’ L#flÑÊ\H© âßH˘¯, "åO*\©ìÅ „áêÏÅ∞HÍáê_»_®xH "åi Ñ@∞ì ŒÅ ãiáÈÖË Œ∞.

D Hõ äŒ#∞ WOH˘Hõ HÀO #∞O_ç K«∂^•ÌO. âßH˘¯, "åO*\©ìÅ∞ J"≥∞iHÍã=∂[OÖ’ Jã=∞‡u "å Œ∞Å∞. áêÅHõ =~°æOÖ’ Jã=∞‡u "å Œ∞Å∞ HÍ~°∞. =º=ã÷Ö’Ñë Jã¨=∞‡u"å Œ∞Å∞ HÍ~°∞. "åà◊√¡ =º=ã÷H Jã¨=∞‡u"å Œ∞Å∞. ^ÀÑ≤_ô,Jã=∂# «, Ç≤ÏOã ÖËx ã=∂[O <≥ÅH˘ÖÏÊÅ<Õk "åà◊¡ ÅHõ∆ºO. P #∂ «#=º=ã÷ ãfi~°∂ÑO Z\Ï¡O\^À "åà◊¡‰õΩ ≥eÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. •xx Z\Ï¡ <≥ÅH˘ÖÏÊÖ’≥eÜ«∞Hõ áÈ=K«∞Û. Hõ=¸ºxã∞ìÅ #=¸<åÜÕ∞ 70 ãO= «û~åÅ „ÑÜ≥∂QÆO «~åfi «

ãÖ ÕÇ¨ã¨Ê ŒOQÍ «Ü«∂~°~ÚOk. J~åK«Hõ "å Œ∞Å‰õΩ P =∂„ «O #=¸<å‰õÄ_® U ~ÀE ÖË Œ∞. J~Ú#ÑÊ\H© "åi Jã=∞‡u J"≥∞iHÍ ~å*ÏºOQÆ Ü«∞O„ «O


Œ$+≤ìÖ’ z#fl q+Ü«∞O HÍ Œ∞. 1920Å z=i ^•HÍ 'qÑ¡=O— J<Õk D ~À*’ˆ~áÈ ã≤kúOKÕ =∂~°Ê<Õ L`åûÇ¨ÏO Ü« ~°ÑπÖ’ „Ñ¨|ÅOQÍ LO_çOk. áêÅHõ=~åæÅÖ’ ^•xH «y# ÉèíÜ«∞O ‰õÄ_® LO_çOk. 'qÑ¡=O— ~å"åÅO>Ë ZxflJ_»¤O‰õΩÅ∞<åflÜ≥∂ Z=iH© J~°÷O HÍx P ~ÀAÅÖ’ (D ~À[~Ú<å J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH

JO^Œ~°∂ ã≤^Œ úOQÍ L<åfl~°x HÍ^Œ∞) É’e¬q[O „Ñ¨ÑÖK«=∞O`«\˜h `«fi~°Ö’P„Hõq∞OKÕã¨∞‰õΩO@∞O^Œx ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∂ W`«~° ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞"å^Œ∞Å∂x[OQÍ<Õ ÉèíÜ«∞Ñ_®¤~°∞. W@∞"≥·ÑÙ qÑ¡"åxfl PÇfixOz# "åiÖ’ L`åûÇÏO,ãÖÑ¶‘∞ÉèÏ=O K≥Ñ¨CHÀ^ŒQÆæ "≥∂`å^Œ∞Ö’ L<åfl~Ú. P "å`å=~°O ^•^•Ñ¨Ù=∞$QÆº=∞~ÚáÈ~Ú# D ~ÀA =∞#O ^•xx TÇ≤ÏOK«∞H˘x J#∞Éèí∂uK≥O Œ=Åã≤O Õ. âßH˘¯, "åO*\©ìÅ Hõ äŒÖ’ ~å[ºO x~åÌH∆º «H HÍHõ qÑ¡"åaè=∂#∞Å„ÑÑOK«"åºÑÎ ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH ‰õÄ_® L^•ÇÏ~° Å∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú.

«# LxHH „Ñ=∂ ŒHõ~°=∞x å#∞ - "åãÎqHõOQÍ<À, J"åãÎqHõOQÍ<À -#q∞‡# Jã=∞‡u"å Œ∞Å q+Ü«∞OÖ’ ~å[ºO KåÖÏ x~åÌH∆ºOQÍ LO@∞Ok.«# ã=∂[OÖ’ =∂=¸Å∞QÍ P ŒiOKÕ qÅ∞=Å#∞ ãÇ≤Ï «O «$©HõiOz "åix

tH∆ã∞ÎOk. <åºÜ«∞qKå~°Ö’ xëêÊH∆HõOQÍ ™êH∆Íºxfl =∞kOÑÙ "ÕÜ«∞=Åã≤#<åºÜ«∞=¸iÎ P xëêÊH˜ ∆H õ`« áê\ÕK«_»∞. =Ú^•Ì~ÚÅÃÑ·# EsÖ’J„Ñã∞Î «=∞~Ú# Õfiëêxfl Ô~K«ÛQ˘@ì_»O «ÑÊx ≥eã‘ „áêã≤‰õÄº@~ü P Ñ<ÕKÕ™êÎ_»∞. =Ú^•Ì~ÚÅÃÑ·# ˆH¿ãn ÖË Œx #"Õ∞‡ áÈbãπ JkèHÍix `˘ÅyOz,=Ú^•Ì~ÚÅ ~å[H©Ü«∂Å Ñ@¡ Hõã≤ L#fl áÈbãπ JkèHÍi KÕ « <Õ~°Ñiâ’ èŒ#[iÑ≤™êÎ~°∞. HÀ~°∞ìÖ’ ã «ºO K≥ÑÊHõ «ÑÊ Œx ≥eã‘, ã «ºO K≥Ñ≤Ê# "åi L^ÀºQÍÅ∞Ñ‘H "Õ~Ú™êÎ~°∞.

Wk JO ŒiH© ≥eã≤# XHõ ~å[H©Ü«∞ ã «º"Õ∞. ~å[ºÇ≤ÏOã QÆ∞iOz =∞#‰õΩJ#∞Éèí=O ÖËHõáÈÖË Œ∞, J=QÍÇÏ# JãÖË ÖËHõáÈÖË Œ∞. HÍh D ã`åºxfl QÆ∞iOz=∞#O ZO «QÍ PO^Àà◊# K≥O^•Ö’ JO «QÍ K≥O Œ∞ «∞<åfl=∂? KåÖÏ =∞OkŒ$+≤ìÖ’ ~å[ºÇ≤ÏOã J<Õk =∂#= Jã≤Î åfixH ãO|OkèOz# XHõ =∞øeHõ ã=∞ãº

HÍ Œ∞. Jk H=ÅO '„Ñã∞Î « =º=ã÷—Ö’ „Ñ[Å∞, „Ñ*Ï L Œº=∂Å∞ Z Œ∞~˘¯<Õã=∞ãº. ~ÑÙ ~åÉ’ÜÕ∞ „Ñ*Ï~å[ºOÖ’ ~å[º"Õ∞ ã=∂*Ïxfl qÑ¡gHõiOKÕ ™ê èŒ#OHÍ|\ì JÑC_»∞ [iQ ~å[ºÇ≤ÏOã#∞ qÑ¡=O J<åe. P «~°∞"å « ~å[º"Õ∞J Œ$â◊º=∞~Ú áÈ «∞Ok HÍ|\ì ~å[ºÇ≤ÏOã ‰õÄ_» •x`À ÉÏ@∞ J Œ$â◊º=∞~ÚáÈ`«∞Ok.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 47

=∞x+≤ ãOÑ¶∞ rq`åxfl xÜ«∞O„uOK«_®xH L «Ê#fl=∞~Ú# =º=ã÷ÅÖ’~å[ºO XHõ\. D xÜ«∞O„ « J<Õ J=ã~°O =~°æ ã=∂[O KÕ « Hõ$„u=∞OQÍHõeÊOK«|_ç#k HÍ Œ∞. ãOÑ¶∞ rq`åxH J ≥ÑC_»~Ú<å J=ã~°"Õ∞. J~Ú Õã=∂[OÖ’ Jã=∂# «Å∞, PkèÑ «ºO L#flO « HÍÅO D xÜ«∞O„ « J<ÕkxëêÊH∆HõOQÍ, ã=∂*ÏxH Jf «OQÍ [~°QÆ Œ∞. Jk ã=∂[OÖ’ H˘O Œi ÑH∆Í#=∞iH˘O Œix xÜ«∞O„uOKÕ ãfiÉèÏ"åxfl ãO «iOK«∞‰õΩO@∞Ok. Jã=∂# «Å∞,PkèÑ «ºO áÈ"åÅx =∞#O HÀ~°∞‰õΩ#fl>Ëì ™ê=∂lHõ rq`åxH ~å[ºO J<Õ XHõÉÏÇÏº xÜ«∞O„ «ÏkèHÍi J=ã~°O ÖË‰õΩO_® ã=∂[O ãfiÜ«∞O xÜ«∞O„u «OHÍ"åÅx ‰õÄ_® HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl=Ú. =∞#∞+µÅ∞ «=∞ =ÚO Œ∞ LOK«∞‰õΩ#flJ<ÕHõ L#fl « P Œ~å≈ÅÖ’ D ~å[º~°Ç≤Ï « ã=∂[O XHõ\. •x<˘Hõ P Œ~°≈OQÍHÍHõ XHõ Kåi„`«Hõ ^Œâ◊QÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O =Å¡ P Kåi„`«Hõ ^Œâ◊#∞JO Œ∞HÀ=_®xH˜ [iˆQ qÑ¡= Hõ$+≤ÃÑ·# „Ñ¨ã¨∞Î « =º=ã÷ „Ñ¨Ü≥∂yOKÕ Ç≤ÏO¿ã„áê=∂Hõ"≥∞ÿ# ~å[ºÇ≤ÏOã J~ÚOk. P «~°∞"å « ~å[º"Õ∞ LO_» Œ∞ HÍ|\ì~å[ºÇ≤ÏOã QÆ∞iOz WO «HõO>Ë Z‰õΩ¯= PÖ’zOK«=Åã≤# J=ã~°O ÖË‰õΩO_®áÈ~ÚOk.

JO Õ HÍ Œ∞. ~å[ºO „ÑÜ≥∂yOKÕ Ç≤ÏOã#∞ Jã=∂# =º=ã÷Ö’ xÜ«∞O„ «ÏkèHÍ~åxH LO_Õ XHõ ÅHõ∆OQÍ QÆ∞iÎOKÕ | Œ∞Å∞ ~å[ºO JO>Ë<Õ Ç≤ÏOã Jxã≤ •úOfHõiOK«_»O [iyOk. nx Ñ¶e «OQÍ ~å[ºO x~°fiÇ≤ÏOKÕ xÜ«∞O„ «ÏHõ~°Î=ºOÖ’x W «~° JOâßÅ∞ ÖHõ Ö’H ~å‰õΩO_® áÈÜ«∂~Ú. nx Ñ~°º=™ê#OQÍHõ=¸ºxã∞ì áêÅ#Ö’x ~å*ÏºÅ∞ P W «~° Hõ~°Î"åºÅ#∞ ‰õÄ_® Ç≤ÏO™ê «‡HõOQÍ<Õx~°fiiÎOz<å q=∞i≈OKÕ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ ÖË‰õΩO_® áÈÜ«∂~°∞. ~å[ºO JO>Ë<ÕÇ≤ÏOã J<Õ ã≤ •úO «O Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ~å*ÏºÅÖ’ ã~°fi„`å JÅ∞=Ú‰õΩ#flJ<åQÆiHõ"≥∞ÿ# Ç≤ÏOã#∞ ã=∞i÷OK«∞HÀ=_®xH ÑxH˘zÛOk.

„Ñ¨ã¨∞Î`« q+¨Ü«∂xH˜ uiy =^•Ì=Ú. âßH˘¯, "åO*ˇ\©ìÅ‰õΩ [iy#J<åºÜ«∂xfl U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åe? Jk H=ÅO J"≥∞iHÍ ÃÑ@∞ì|_ç •s~å[ºOÖ’ „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºx‰õΩO_Õ Ñïq∞`«∞Å#∞ (ÖËHõ ^•x 'Jã¨Å∞ ã¨fi~°∂áêxfl—)

ZuÎK«∂Ñ≤OKÕ qHÍ~°"≥∞ÿ# L ŒO «=∂? HÍh W~°=Ü«∞º= â◊ å|ÌOÖ’ âßH˘¯,"åO*ˇ\©ìÅ∞ HÀH˘Å¡Å∞. Jxfl ÕâßÅÖ’#∂ ~å[H©Ü«∞ Jã¨=∞‡ux ã¨Ç≤ÏOK«x~å[ºÇ≤ÏOã‰õΩ |Å~Ú# L Œº=∞HÍ~°∞Å∞ "ÕÅ ãOYºÖ’ L<åfl~°∞. J"≥∞iHÍÖ’Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞, ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Hõ=¸ºxã∞ìÖË HÍHõ HÍj‡s ÑO*Ïc <åQÍ q∞*’*ÏfÜ«∞"å Œ∞Å∞,# ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº, K≥·<å =O\ Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ÕâßÅÖ’


áêÅHõ áêsì À QÍh •x J„QÆ<åÜ«∞‰õΩx`À QÍh qÉèËkOz# "å~°∞, Jxfl =¸_»=„ÑÑOK« ÕâßÅÖ’#∂ ãiÇÏ Œ∞Ì „áêO`åÅÖ’ x=ã≤OKÕ JÅÊ ãOMÏºHõ *ÏfÜ«ÚÅ∞- W@∞=O\ âßH˘¯, "åO*\©ìÅ∞ D â◊ å|ÌOÖ’ x[OQÍ<Õ HÀH˘Å¡Å∞.

™È+eã∞ì ÕâßÅÖ’x âßH˘¯, "åO*\©ìÅ QÆ∞iOKÕ H˘OK≥O ¿ãÑÙ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO^•O. =º‰õΩÎÅ Hõ äŒÅ∞ HÍ Œ∞, ^•x ã≤ •úO « =¸ÖÏÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞‰õΩO^•O. ~å[º~°Ç≤Ï « ã=∂[O`À ãÇ Jxfl ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈Å∞ XHõ Kåi„ «HõŒâ◊Ö’ ™ê èŒºO J=Ù`åÜ«∞h, P Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞ ™êkèOK«_»OÖ’ ~å[º"Õ∞ XHõ

™ê èŒ#OQÍ Ñx KÕã∞ÎO Œh ã≤ •úOfHõiOK«_»OÖ’<Õ Ö’ÑO LOk. •xH =¸ÅO=∂~ü¯ ûÖ’<Õ LOk. PÜ«∞# PÖ’K«#Å‰õΩ PÜ«∞# J#∞K«~°∞Å∞ WzÛ# qHõ$ «~°∂ÑO =∂~ü û‰õΩ P"≥∂ ŒhÜ«∞O J~Ú LO_Õk HÍ Œ∞. PÜ«∞# „|uH LO>Ë^•xx QÆ\ìQÍ =ºu~HOz LO_Õ"å_»∞. HÍh ^•x `åufiHõ =¸ÅO PÜ«∞#~°K«#ÖÖ’<Õ LOk. HÍi‡Hõ=~°æO ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å Pã∞ÎÅ#∞ ™êfinè#O KÕã∞H˘xHÍi‡Hõ ~å*Ïºxfl <≥ÅH˘eÊ ã=∞+≤ì L «ÊuÎ =º=ã÷#∞ ~°∂á⁄Okã∞ÎO Œh, JHõ _ç ÀWÑÊ\=~°‰õΩ =∂#=*Ïu Hõ#fl Jxfl HõÅÅ#∂ ãÑ¶ÅO KÕ¿ã „áêuÑkHõ U~°Ê_»∞«∞O Œh =∂~ü û ã≤ •úOfHõiOKå_»∞. HÍi‡Hõ=~°æO XHõ Œâ◊ =~°‰õΩ ™È+e[O Ñ@¡

H˘O « L`åûÇÏO K«∂Ñ≤Oz#ÑÊ\H© Jk D =∞ÇÏ «Î~° Hõ~°Î"åºxfl «# g∞ Œ"Õã∞‰õΩ<Õ@@∞ì HõxÑ≤OK«_»O ÖË Œx QÆ=∞xOz# Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ P Hõ~°Î=º ÑÓ~°#∞«=∞ ÉÏ èŒº «QÍ <≥uÎ# "Õã∞H˘x `å"Õ∞ HÍi‡Hõ =~°æ"≥∞ÿ#@∞ì =º=ÇÏiOK«_»O`À

=∂~ü¯ û PÖ’K«#Å =„H©Hõ~°‰õΩ ÑÙ<åk Ñ_çOk. D Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅÖ’H˘xfl\H «‰õΩ¯= „Ñ*Ï ÑÙ<åk LO_ç LO_»=K«∞Û, H˘xfl\H Z‰õΩ¯= LO_çLO_»=K«∞Û. HÍh Jq <≥ÅH˘eÊ#q Hõ=¸ºxã∞ì áêsì xÜ«∞O «$`åfiÖË «ÑÊHÍi‡Hõ=~°æ xÜ«∞O «$`åfiÅ∞ HÍ=Ù.

D q èŒOQÍ <≥ÅH˘#fl 'HÍi‡Hõ ~å*ÏºÅ—hfl XHõ\ Ô~O_»∞ «~åÅÖ’ kQÆ*Ï~å~Ú. Jq 'kQÆ*Ïi# HÍi‡Hõ ~å*ÏºÅ∞—QÍ =∂iáÈÜ«∂Ü«∞x „\Ï\òã‘¯"å Œ∞Å∞, '|∂~°∞"å ~å*ÏºÅ∞—QÍ =∂iáÈÜ«∂Ü«∞x =∂"À~Úã∞ìÅ∞, Hõ~°_»∞ QÆ\ì#|∂º~À„HÍ\ò ~å*ÏºÅ∞QÍ =∂iáÈÜ«∂Ü«∞x H˘O «=∞Ok =∂i¯ ûã∞ì "Õ∞ è•=ÙÅ∞ã≤ •úOfHõiOKå~°∞. U ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì<å J=hfl kQÆ*Ï~åÜ«∞<Õk JO Œ~°∂ XÑC‰õΩO@∞#fl ã «ºO. JkèHÍ~°O ~°∞z =∞iy# Hõ=¸ºxã∞ìÅO Œ~°∂ iq[xã∞ìÅ∞.HÍHõáÈ Õ Ô~<≥Q_»∞¡, HÍHõáÈ Õ |∂º~À„HÍ\òÅ∞ JÜ«∂º~°∞. U Œ~Ú<å XHõ q+Ü«∞O

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 49

=∞# J#∞Éèí=OÖ’ „Hõ=∞O «Ñ¨Ê‰õΩO_® Ñ¨ Õ Ñ¨ Õ [iy Õ JHõ _˘Hõ ã¨∂„ «OWq∞_ç LO Œx ÉèÏqOK«_»O âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ äŒO. HÍh D q+Ü«∞OÖ’ =∂„ «O=∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ âß¢ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^ä•xfl J#∞ãïOK«^ŒÅ∞K«∞HÀÖË^Œ∞. ~å[º~°Ç≤Ï`«ã=∂[O xi‡OK«=∞x K≥Ñ≤Ê ãOÑÓ~°‚ ~å*ÏºkèHÍ~°O XHõi KÕuÖ’ ÃÑ_ç Õ "åà◊√¡~å[º~°Ç≤Ï « ã=∂*Ïxfl xi‡OKÕ | Œ∞Å∞ XHõ #∂ «# x~°O‰õΩâ◊ ~å*Ïºxfl xi‡OKÕ„Ñ=∂ ŒO LOk J<Õ ã∂„`åxfl W~°=Ü«∞º= â◊ å|ÌÑÙ Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÆOK«i„ « #∞O_ç QÆ∞áê~î°OQÍ ã‘fiHõiOK«=Åã≤ LO@∞Ok. (D Ñ «<åxH HÍ~°O

JkèHÍ~°O ~°∞z «ÅÔHHõ _»O =∂„ «"Õ∞ J#∞HÀ#=ã~°O ÖË Œ∞. P qâı¡+Ö’H áÈ=_®xH Wk ãO Œ~°ƒùO

HÍ^Œ∞.)

J@∞=O@ÑC_»∞ P Ñ «<åxfl Z Œ∞~À¯=_®xH J=ã~°"≥∞ÿ# „Ñ*Ï™êfi=∞ºO„Ñ[Å‰õΩ ÖËHõáÈ=_»O „Ñ=∂ ŒHõ~°O Jx ‰õÄ_® JOwHõiOK«=Åã≤ LO@∞Ok.HÍh qÑ¡=O ¿Ñi@ ~å*ÏºxH ã~åfikèHÍ~åÅ∂ WKÕÛã≤ P ~å[º"Õ∞ ~å[º~°Ç≤Ï «ã=∂*Ïhfl Hõ=¸ºx*Ïhfl xi‡OKÕ ™ê èŒ#O Jx ã≤ •úOfHõiOz# «~°∞"å « P~å[ºO kQÆ*ÏiO Œx K≥Ñ≤Ê ^•xÃÑ·# áÈ~å@O KÕÜ«∞_®xH˜ „Ñ¨[Å‰õΩ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO HÍ"åÅO>Ë ZHõ _ç#∞O_ç =ã∞ÎOk? HÍi‡Hõ ~å[ºO Ñ «#"≥∞ÿ |∂~°∞"å=º=ã÷#∞ ÑÙ#~°∞ ŒúiOzOk HÍ|\ì |∂~°∞"å „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl ‰õÄ_® ÑÙ#~°∞ ŒúiOKåÅx _ç=∂O_£ KÕÜ«∂ÖÏ? „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl QÆ∞iOz WO « Hõ$„u=∞OQÍPÖ’zOK«=Åã≤# J=ã~°O U=ÚOk?

ã=∞ã=∂[ ™ê èŒ#‰õΩ ãO|OkèOz# =∂~ü û ã∂„fHõ~°Å#∞ WOH˘OK≥OÖ’ «∞QÍ<Õ „ÑtflOK«_»O J=ã~°O. ã=∂# «fiO, ã=∞+≤ì rq «O, ~å[º~°Ç≤Ï «ã=∂[O "≥Ú ŒÅ~Ú# ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈Åxfl\H© „áêuÑkHõ HõeÊOKÕ 'ÑÙ<åk—XHõ>Ë Œ~Ú<å LO_»QÆÅ^•? ã=∞+≤ì L «ÊuÎ =º=ã÷ •xH ÑÙ<åk HõeÊã∞ÎO Œx=∂~ü¯ û ÉèÏ=#. HÍh Jxfl ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈Å∂ fi# «~°∞"å Õ ã=∞+≤ìL «ÊuÎ =º=ã÷ ™ê èŒºO J=Ù «∞Ok. Jxfl ~°HÍÅ Jã=∂# «Å∞, J~°=∞iHõÅ∞áÈx Õ =∞#∞+µÅ∞ «=∞ L «ÊuÎ „HÜ«∞#∞ ã=∞+≤ìQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<Õ =º=ã÷™ê èŒºO HÍ Œ∞. Hõ=¸ºxã∞ì ÉèÏ=#Ö’x P Œ~å≈ÅÖ’ U XHõ \© "Õ~ U XHõ ^•xH©„áêuÑkHõ HÍ Œ∞, Ñ~°º=™ê#O HÍ Œ∞. Jhfl XHõ „Hõ=∞OÖ’ ™ê èŒºO HÍ=Åã≤#"Õ(JãÅ∞ ™ê èŒºO JO@∂ J~Ú Õ.) D „Hõ=∞OÖ’ ™ê=∂lHõ Pi÷Hõ ã=∂# «fiO HÀãO


áÈ~å\ÏÅ∞, #∂ «# ™ê=∂lHõ ãOã¯$u HÀãO [~°QÆ=Åã≤# Hõ$+≤ HõÅQÆÅã≤[~°QÆ=Åã≤ LO@∞Ok. P ãOã¯$uÖ’ XHõ JOâ◊O, ~å[º xÜ«∞O„ « ™ê÷#OÖ’ã=∂[ ãfiÜ«∞O xÜ«∞O„ «#∞ <≥ÅH˘ÅÊ_»O.

ã=∞ã=∂[ P Œ~å≈Å HÀãO áÈ~å\ÏÅ∞, ™êOã¯$uHõ Hõ$+≤ J#O «OQÍ™êQÆ∞ «∂<Õ LO\Ï~Ú. „Ñf Kåi„ «Hõ Œâ◊Ö’#∂ ã=∂[O H˘O « „ÑQÆux ™êkèOzXHõ ~°∂ÑÖÖ’ =º=ã≤÷ «=∞=Ù «∞Ok. Jk fã¨∞‰õΩ<Õ ~°∂ÑÖ PÃÑ·# „Ñ¨QÆuhJÉèí∞º ŒÜ«∂hfl ™êkèOK«_®xH U "Õ∞~°‰õΩ J=HÍâ◊O HõeÊ¿ãÎ P "Õ∞~°‰õΩ =∂„ «"Õ∞JÉèí∞º ŒÜ«∞O x~å@OHõOQÍ ™êQÆ∞ «∞Ok. JO «‰õΩ q∞Oz# JÉèí∞º ŒÜ«∂xfl P=º=ã÷#∞ HÍáê_Õ ~å[ºO „ÑuÑ¶∞\ã∞ÎOk. ^•xx ™êkèOK« ŒÅK«∞‰õΩ#fl "åà◊√¡~å[ºOÃÑ·# áÈ~å_»=Åã≤ LO@∞Ok. ~å[ºÇ≤ÏOã#∞ Z Œ∞~À¯=Åã≤ LO@∞Ok.U^Œ~Ú<å XHõ Kåi„`«Hõ ^Œâ◊Ö’ <≥ÅH˘#fl ~å*ÏºxH˜ 'HÍi‡Hõ ~å[ºO— ÖËHõ'„Ñ*Ï~å[ºO— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì, P ~å[ºO ~å[º~°Ç≤Ï « ã=∂*Ïxfl xi‡Oz`å#∞ ÑHõ ‰õΩ «ÑC‰õΩO@∞O Œx ã≤ •úO «O KÕã≤, ãHõÅ Kåi„ «Hõ ã Œ∞æÏÅ‰õΩJk „ÑuaO|O Jx K≥Ñ≤Ê ^•x KÕuÖ’ xÜ«∞O «$ «fi JkèHÍ~åÅ∞ ÃÑ@ì_»OKåÖÏ „Ñ=∂ ŒHõ~°O. „Ñf Œâ◊Ö’#∂ ~å*Ïºhfl „ÑÉèí∞`åfihfl kèHõ iOKÕ ¿ãfiK«Ûù„Ñ[Å‰õΩ LO_®e. ~å[ºO =º=Ç~åÅ∞ „Ñ[Å‰õΩ Õ@ ≥Å¡OQÍ ≥eÜ«∂e.~å[ºO ãÇ≤ÏOK«_®xH ã≤ ŒúOQÍ ÖËx „ÑQÆu HÀãO PK«~°‰õΩ ÑÓ#∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù„Ñ[Å‰õΩ LO_®e. J@∞=O\ PK«~°‰õΩ ÑÓ#∞‰õΩ<Õ "åà◊¡#∞ Õâ◊ Éèí„ Œ « ¿Ñi@<ÀqÑ¡=O ¿Ñi@<À Jz"Õ¿ã JkèHÍ~°O ~å*ÏºxH LO_»_®xH gÅ∞ÖË Œ∞.

Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ÕâßÅ J#∞Éèí"åxfl Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x '™È+e[OÖ’„Ñ*Ï™êfi=∞ºO— J<Õ JOâ◊O g∞ Œ H˘O « HÍÅOQÍ K«~°Û [~°∞QÆ∞ «∂ LOk. (=∞#

ŒQÆæ~° HÍ Œ#∞HÀO_ç) P ÕâßÅÖ’ „Ñ[Ö=fiiH© ~å[ºO "≥Å∞ÑÅ ¿ãfiK«Ûù ÖË Œ∞. (™êìe<£

áêÅ#Ö’ ~å[ºO Ö’ÑÅ ‰õÄ_® ¿ãfiK«Ûù ÖË Œ∞) u~ÀQÆ=∞<åxH HÍHõ ÑÙ~ÀQÆ=∞<åxH ‰õÄ_®Hõ=¸ºxã∞ìáêÅ‰õΩÅ∞ ¿ãfiK«Ûù W=fiÖË Œ∞. P ~å[º"Õ∞ Ñ «#=∞~Ú#ÑC_»∞ Wkã=∞™êº «‡HõOQÍ «Ü«∂~°~ÚOk. nxx Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x ™È+eã∞ì =º=ã÷Ö’„Ñ*Ï =ºu~‰õΩÅ‰õΩ „Ñ*Ï™êfi=∞ºO LO_»‰õÄ_» Œ∞ QÍh „Ñ[Å‰õΩ LO_®Åh,Jã`åºxH ¿ãfiK«Ûù LO_»‰õÄ_» Œ∞ QÍh ã`åºxH LO_®Åh H˘xfl „Ñuáê Œ#Å∞=ÚO Œ∞H˘ã∞Î<åfl~Ú. Wk q# =ÚK«Û@~Ú# Ñiëê¯~°O. ÃÑ·QÍ H˘ «Îk ‰õÄ_®HÍ Œ∞. Öx<£ HÍÅOÖ’<Õ ~À*ÏÅÔQO|~üæ É’e¬qH±Å xÜ«∞O «$ «fi "≥·Yix x~°ã≤ã∂Î

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 51

HÍi‡Hõ =~åæxH áêsì "≥Å∞ÑÅ ‰õÄ_® ¿ãfiK«Ûù LO_®Åh, HÍi‡Hõ =ºu~Hõ â◊‰õΩÎÅ#∞=∂„`«O x~åÌH˜∆ºOQÍ Jz "ÕÜ«∂Åh JxOk. Wk q#_®xH˜ ÉÏQÍ<ÕLO@∞Ok HÍh Z=~°∞ „Ñ¨[Å∞, Z=~°∞ „Ñ¨*Ï„^ÀÇ¨ïÅ∞, Uk ã¨`«ºO, UkJã «ºO, Uk HÍi‡Hõ=~°æ Œ$HõÊ äŒO, Uk HÍi‡Hõ =ºu~Hõ Œ$HõÊ äŒO Jx ÕÖËÛkZ=~°∞?

¿ãfiK«Ûù#∞ J#∞=∞uOK«=Åã≤# "åàı¡ `å=Ú Z=iH˜ J#∞=∞uOKÕnx~°‚~Ú™êÎ~°∞. JO>Ë ~å[º"Õ∞ x~°‚~Úã∞ÎOk. HÍh =∞#O K«iÛã∞Î#flk ~å[ºOkQÆ*Ïi`Õ U=∞=Ù`«∞Ok J#fl „Ñ¨â◊fl#∞ Hõ^•? JÑ¨C_»∞ "åà◊√¡ U ã¨`åºxflJ#∞=∞u™êÎ~°∞? Õxx Jã «ºOQÍ QÆ∞iÎ™êÎ~°∞? "åà◊√¡ K≥¿ÑÊ Õ HÍi‡Hõ =~°æ Œ$HõÊ äŒO.«H¯# Õ Œ~Ú<å HÍi‡Hõ =ºu~HõO. •xH ¿ãfiK«Ûù LO_» Œ∞. •xx J#∞ãiOKÕ

"åà◊¡‰õΩ „Ñ*Ï™êfi=∞ºO LO_» Œ∞. JÑC_Õ=∞=Ù «∞Ok? ã≤ •úO «s`åº<Õ ãHõÅKåi„`«Hõ ã¨^Œ∞æÏÅ∞, q[˝`« HÍi‡Hõ~å*ÏºxH˜ PáêkOK«|_®¤~Ú HÍ|\˜ì P~å*ÏºxH "≥Å∞ÑÅ ã «ºO ZHõ _çk, *Ï#O ZHõ _çk? P ~å*ÏºxH "≥Å∞ÑÅLO_Õ ŒO`å u~ÀQÆ=∞#"Õ∞ J~Ú#ÑC_»∞ ^•xH ¿ãfiK«Ûù ZHõ _çk?

x*ÏxH Ñ «<å=ã÷ •HÍ áÈ#Hõ ~° ÖË Œ∞. ~å*ÏºkèHÍ~°O KÕuÖ’ L#fl"åà◊√¡WOHÍ JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞QÍ<Õ LO@∂ ‰õÄ_® «=∞ P ÕâßÅ`À qÉèËkOKÕ"åà◊¡ Ñ¨@¡ Jã¨Ç¨Ï<åxfl „Ñ¨ Œi≈OK«=K«∞Û. JkèHÍ~°O =∞#∞+¨µÅÖ’ ÃÑ «ÎO^•sÅHõ∆ÏÅ∞ HõeæOK«_®xH˜ "å~°∞ Ñ¨ÓiÎQÍ kQÆ*Ï~°#=ã¨~°"Õ∞g∞ ÖË^Œ∞. `«=∞J=QÍÇ¨Ï#‰õΩ JÑ¨Ê\˜HÕHÍ JO^Œx q+¨Ü«∂Å Ñ¨@¡ "å~°∞ Jã¨Ç¨Ï<åxfl„Ñ Œi≈OK«=K«∞Û. HÍh J"Õ x*ÏxH „ÑQÆujÅ ÉèÏ"åÅ∞ HÍ=K«∞Û. å=Ú x~ÌtOz#qÑ¨¡= ÑÖ^ä•‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ KÕÑ¨>Ëì ~å[H©Ü«∞ PK«~°#∞ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞~å[H©Ü«∞K«~°QÍ QÆ∞iÎOK«Hõ „Ñ*Ï =ºu~Hõ ÑO ä• Jx Œ∂+≤OK«=K«∞Û. Hõ=¸ºx[O™ê^èŒ#‰õΩ ãÖ|OkèOz# „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ J=QÍÇ¨Ï#Åxfl\˜h „Ñ¨*Ï =ºuˆ~HõHÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞QÍ z„fHõiOz Jz"Õã≤# L^•Ç¨Ï~°Å∞ D â◊`å|ÌÑ¨ÙHõ=¸ºxã∞ì áêÅ#ÖÖ’ HÀH˘Å¡Å∞.

âßH˘¯, "åO*\©ìÅ<Õ fã∞‰õΩO^•O. "åà◊√¡ '„Ñ[Å— HOkH =™êÎ~å, '„Ñ*Ï„^ÀÇïÅ∞— HOkH =™êÎ~å? "åà◊¡‰õΩ XHõ Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ~å[ºOÖ’ WO «HõO>Ë<åºÜ«∞O [iy LO_Õ •? "åà◊√¡ J~åK«Hõ "å Œ∞Å∞. "åà◊√¡ ~å*Ïºxfl Õfi+≤™êÎ~°∞.|∂~°∞"å ~å*Ïº<Õfl HÍ Œ∞, Hõ=¸ºx[O ™ê èŒ# HÀãO U~°Ê_ç# HÍi‡Hõ ~å*Ïºxfl


‰õÄ_» Õfi+≤™êÎ~°∞. •xH =ºu~HõOQÍ „Ñ[Å#∞ ' Ô~K«ÛQ˘_» å~°∞.— =∞i Hõ=¸ºxã∞ì„ÑÉèí∞ «fiO "åà◊¡#∞ „Ñ*Ï „^ÀÇïÅ∞QÍ K«∂ã∞ÎO^•, ÖËHõ XHõ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ q=ÚHÎ=∂~åæxfl J#∞ãiOKÕ `À\ qÑ¡=HÍ~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎã∞ÎO^•? "åà◊√¡ Ü«Ú ŒúOÖ’áêÖÁæ#~°∞. Ü«Ú^•úxH =ºu~HõOQÍ „Ñ[ÅÖ’ „ÑKå~°O KÕ™êÎ~°∞. HÍh Hõ=¸ºxã∞ì„Ñ¨Éèí∞ «fiO ™ê„=∂[º"å ŒO ¿Ñ~°∞ g∞ Œ<À WOˆH^À ¿Ñ~°∞ g∞ Œ<À Ü«Ú^•úÅ∞KÕã∂Î<Õ LO@∞Ok. ^•xÖ’ áêÖÁæ#= ŒÌx „Ñ[Å#∞ Ô~K«ÛQ˘>Ëì J~åK«Hõ"å Œ∞Å∞Õâ◊„^ÀÇïÖÏ, ÖËHõ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÖÏ? |∂~°∞"å =º=ã÷ÖÏQ

Hõ=¸ºxã∞ì áêÅ#‰õΩ ‰õÄ_® J~åK«Hõ"å Œ∞Å∞ Jã=∞‡u "å Œ∞Å∞. =º=ã÷ Ö’ÑeJã=∞‡u "å Œ∞Å∞ HÍ~°∞, =º=ã÷H Jã=∞‡u "å Œ∞Å∞.

âßH˘¯, "åO*\©ìÅ‰õΩ J"≥∞iHÍÖ’ ZO « J<åºÜ«∞O [iyO^À "åi =O\J~åK«Hõ"å Œ∞Å‰õΩ (~°ëêºÖ’ gix ™È+Öò Ô~=Å∂º+#sÅ∞ J<Õ "å~°∞) Jxfl Hõ=¸ºxã∞ìáêe « ÕâßÅÖ’#∂ JO Õ J<åºÜ«∞O [iyOk. "åix áêÅHõ Hõ=¸ºxã∞ìáêsìÅ∞ Õâ◊„^ÀÇïÅ∞QÍ, qÑ¡= q„^ÀÇïÅ∞QÍ z„fHõiOKå~Ú. Öx<£ „ÑÉèí∞ «fiOJ~åK«Hõ"å Œ∞Å#∞ f„=OQÍ Jz"Õã≤O Œx "åO*\©ì JO\Ï_»∞. J"≥∞iHÍÖ’âßH˘¯, "åO*\ìÅ‰õΩ HõhãO XHõ _çÃÑ¶<£û Hõq∞\© U~°Ê_çOk. HÀ~°∞ìÖ’ H˘\Ï¡@[iyOk. |Ü«∞@ ãO"å ŒO [iyOk. "åi Hõ äŒ K«i„ «ÔHH¯Ok. "åà◊√¡ J<åºÜ«∞OQÍK«xáÈ~Ú<å J<å=∞HõOQÍ K«xáÈÖË Œ∞. ~°ëêºÖ’ J@∞=O\ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË Œ∞.™êìe<£ ÇÏÜ«∂OÖ’#~Ú Õ |∞MÏi<£ =O\ É’e¬qH± J„QÆ<åÜ«∞‰õΩÅH k‰õΩ¯ÖË Œ∞.™êìe<£#∞ =ºu~HOz# áêáêxH HÀ~°∞ìÖ’ KÕ «∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩx xÅ|_ç `å=Ú™È+e*ÏxH =ºu~HõOQÍ ‰õΩ„@ KÕ™ê=∞x X¿ÑÊã∞H˘x tHõ∆#∞ PÇfixOK«=Åã≤=zÛOk. WOHõ XHõ KÕÑÅ=Ú‡‰õΩ<Õ "å_çH©, XHõ K≥ÑCÅ∞ ‰õΩ>Ëì "å_çH© kH¯=ÚO@∞Ok?

„Ñ¨[Å‰õÄ „Ñ¨*ÏÉè í∞º^ŒÜ«∂xH© „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO =iÎã¨∞ ÎOk QÍh„Ñ*Ï„^ÀÇïÅ‰õΩ =iÎOK« Œx ã∂„fHõi¿ãÎ, „Ñ*ÏÉèí∞º ŒÜ«∂xH J «∞º#fl « „Ñuxkè`å<Õ HÍ|\˜ì `«##∞ =ºuˆ~HÕKÕ "åà◊¡O`å „Ñ¨*Ï„^ÀÇ¨ïÖË#O@∞Ok 'HÍi‡Hõ~å[ºO—. «#‰õΩ "≥Å∞ÑÅ ¿ãfiK«Ûù LO_»*ÏÅ ŒO@∞Ok. D «~° O Ñ¶e «OQÍ<ÕJxfl Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ÕâßÅÖ’#∂ „Ñ[Å‰õÄ, „Ñ*Ï „^ÀÇïÅ‰õÄ Z=iH©„Ñ*Ï™êfi=∞ºO ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. Wk ã=∂*ÏxH #+ìHõ~°OQÍ Ñiq∞OK«_®xHD 'HÍi‡Hõ ~å[ºO— kQÆ*Ïi Hõ=¸ºxã∞ì =ºu~Hõ ~å[ºOQÍ =∂~°#=ã~°"Õ∞g∞

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 53

ÖË Œ∞. Jk WOHÍ JÉèí∞º ŒÜ«∞ ÑO ä•Ö’ LO@∂ LO_»QÍ<Õ D "≥·Yi KåÖÏ#+¨ìO HõeyOK«QÆÅ^Œ∞. Jxfl ã¨=∞ã¨ºÅ‰õÄ Ñïëê¯~°O U XHõ¯iHÀ J~°÷OJ=Ù «∞O Œ#∞HÀ=_»O á⁄~°ÉÏ@∞. Jxfl q+Ü«∂Å∂ U XHõ iH© J#∞Éèí=O HÍ=Ù.J=QÍÇÏ# HÍ=Ù. ã$[#jÅ « U XHõ iÖ’#∂ ZÑÊ\H© WOHáÈ‰õΩO_» LO_» Œ∞.ÃÑ·QÍ JkèHÍ~°O #∞O_ç ÑÙ>Ëì [_» «fiO, JãÇÏ#O ZÑÊ\Hõ~Ú<å H˘ «Î PÖ’K«#Å‰õΩ„Ñu|O èŒHõOQÍ<Õ LO\Ï~Ú. D "Õ∞~°‰õΩ ã=∞ãº#∞ =∂"À QÆ∞iÎOKå_»∞. ~å[ºO„Ñ[Å#∞ K≥· «#º=O «∞Å#∞ KÕã≤ «# =º=Ç~åÅÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ KÕÜ«∂ÅxQÆ∞iÎOKå_»∞. ~å[ºO |∂º~À„HÍ\H±QÍ =∂iáÈ‰õΩO_® LO_»_®xH Wk J=ã~°OJx QÆ∞iÎOKå_»∞. HÍh Wk ~å[ºO Ö’Ñe ¿ãfiKÕÛù «ÑÊ ~å[ºO "≥Å∞Ñe ¿ãfiK«ÛùHÍ Œ∞. ~å[º"Õ∞ Ô~O_»∞QÍ pe XHõ ÉèÏQÆO u~ÀQÆ=∞#O "≥·ÑÙ, XHõ\ ÑÙ~ÀQÆ=∞#O"≥·ÑÙ xez#ÑC_»∞ u~ÀQÆ=∞<åxfl 'ÉÁOÉÏ~ü¤— KÕÜ«∞=∞x =∂"À J<åfl_»∞. JO Õ«ÑÊ HÍi‡Hõ xÜ«∞O «$`åfixH "≥Å∞ÑÅ „Ñ[Å‰õΩ ¿ãfiK«Ûù LO_®Å<Õk =∂"À

ÉèÏ=# HÍ Œ∞. Öx<£, „\Ï\òã‘ , ™êìe<£, =∂"À Ö=fi~°∂ HÍi‡Hõ~å*ÏºxH "≥Å∞ÑÅ„Ñ[Å‰õΩ ¿ãfiK«Ûù LO_»QÆÅ Œx XÑCHÀÖË Œ∞. XHõ ~À*Ï JÔQO|~üæ =∂„ «"Õ∞HÍi‡Hõ ~å*ÏºxH "≥Å∞ÑÅ ãÇ≤Ï «O HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ ¿ãfiK«Ûù LO_®ÅxOk. HÍhZ=~°∞ HÍi‡‰õΩÅ∞ J<Õk HÍi‡Hõ ~å[º"Õ∞ x~°‚~Úã∞ÎOk HÍ|\ì Wk ã=∞ãº‰õΩÑiëê¯~°O HÍ Œ∞.

=∞~°~Ú Õ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxH U Ñiq∞ «∞Å∂ LO_»‰õÄ_» • Jx Z=fi~°∂P"Õâ◊Ñ_»#=ã~°O ÖË Œ∞. x*ÏxH D ã=∞ãº‰õΩ ã∞ÅÉèí"≥∞ÿ# Ñiëê¯~°"Õ∞n ÖË Œ∞.„Ñ*Ï™êfi=∂ºxH LO_»QÆÅ Ñiq∞ «∞Å QÆ∞iOz, Ñikè QÆ∞iOz |∂~°∞"å =º=ã÷HõhãO Ô~O_»∞ â◊ åÉÏÌÅ∞QÍ «# åufiHõ K«„@OÖ’ KåÖÏ K«~°Û [iÑ≤Ok. ~å[H©Ü«∞„Ñ*Ï™êfi=∞ºO |∂~°∞"å =º=ã÷ À<Õ ÑÙ\ì HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ KåÖÏ ZkyOk. JkZ ŒQÆ_®xH Jã=∞‡u L Œº=∂Å∞ KåÖÏ ÀÇÏ ŒO KÕ™ê~Ú. |∂~°∞"å =º=ã÷#∞u~°ã¯iã∂Î<Õ ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl XHõ <åQÆiHõ å qÅ∞=QÍ Q“~°qOz#"å=∞ÑHõ∆ "Õ∞ è•=ÙÅ∞ ‰õÄ_® K«~°Û‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕ™ê~°∞. D ãO„Ñ^•Ü«∂xfl ã‘iÜ«∞ãπQÍfã∞H˘x •x‰õΩ#fl |∂~°∞"å Ñiq∞ «∞Å#∞ U q èŒOQÍ ˘ÅyOKåÖ’ PÖ’zOzã=∞ã=∂[ P Œ~å≈Å ™ê èŒ#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ •xx =∞ÅK«∞HÀ=_»O J=ã~°O.=ÚO Œ∞ |∂~°∞"å „Ñ*Ï™êfi=∞ºO XHõ u@∞ì =∂@ HÍ Œh, âßH˘¯, "åO*\©ìÅã=∞ãº '„Ñã∞Î « =º=ã÷—‰õΩ ãO|OkèOz# ã=∞ãº =∂„ «"Õ∞ HÍ Œh, ~å[º~°Ç≤Ï «


ã=∂[O XHõ P Œ~°≈"Õ∞ «ÑÊ =∂~ü û TÇ≤ÏOz#@∞ì '=∂#= K«i„ « ÑÓ~°fi Œâ◊—(k „Ñ‘Ç≤Ïãìi PÑ¶π =∂<£ÔH·O_£) JO`å# ã≤kúOK«É’ÜÕ∞ Kåi„ «Hõ Œâ◊ HÍ Œh QÆ∞iÎOK«_»OJ=ã~°O.

|∂~°∞ ˚"å „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO J<Õ ÉèÏ=#‰õΩ =∂i¯ ûã¨∞ ì ã≤^• úO`«ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ L#fl ™ê÷<åxfl q=~°OQÍ K«iÛOK«_®xH Wk ãO Œ~°ƒùO HÍ Œ∞.HÍh H˘xfl =∞øeHõ =∞~Ú# q+Ü«∂Å#∞ „Ñ™êÎqOKåe. |∂~°∞"å „Ñ*Ï™êfi=∞ºOJ<Õk ™ê~åOâ◊OÖ’ |∂~°∞"å xÜ«∞O «$`åfixH XHõ ~°∂ÑO =∂„ «"Õ∞#<Õ Öxxã∞ìã∂„fHõ~°#∞ u~°ã¯iOK«=Åã≤ LOk. ãOH∆ÀÉèí ã=∞Ü«∞OÖ’ |∂~°∞"å áêÅHõ=~åæÅ∞ „Ñ*Ï ™êfi=∂ºxfl =keÃÑ\ì xÜ«∞O «$`åfixfl P„â◊~Ú™êÎ~°#_»O "Õ~°∞.™ê~åOâ◊OÖ’ |∂~°∞"å „Ñ*Ï™êfi=∞ºO |∂~°∞"å xÜ«∞O «$ «fi"Õ∞##_»O "Õ~°∞.~å[H©Ü«∞ =º=ã¨÷ Pi÷Hõ =º=ã¨÷#∞ J#∞ãïOKÕ LO@∞O^Œx J#∞‰õΩ<åfl,xÜ«∞O`«$`«fi ~°∂ÑÖÖ’ HÍHõ XHõ xiÌ+¨ ì"≥∞ÿ# „Ñ¨*Ï™êfi=∞º ~°∂ÑÖÖ’ÑiáêeOK«_»"Õ∞ |∂~°∞"å =º=ã÷Ö’ ~å*ÏºxH «y# ~°∂ÑO. J~Ú Õ ~å[H©Ü«∞=º=ã÷Ö’#∂ ~å*ÏºOQÆ Ü«∞O„ «OÖ’#∂ L#fl qÅ∞=Åhfl Pi÷Hõ =º=ã÷ J=ã~åÅHÀãO ÑÙ\ì#q HÍ=Ù. =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅÖ’ Ñ¶Óº_»Öò =º=ã÷ U~°Ê~°z# P@OHÍÅ∞,J=~À è•Å #∞O_ç ÃÑ@∞ì|_çH J=ã~°=∞~Ú# q=ÚHÎ |∂~°∞"å qÑ¡"åxH „Ñ è•#KÀ ŒHõ â◊HÎ Jx XÑ¨C‰õΩO^•O. J~Ú Õ, D Éè∫uHõ J=ã¨~°O ã¨=∂[OÖ’x=∞#∞+µÅ PÖ’K«#ÅÖ’ ¿ãfiK«Ûù, ãfi «O„ «O, q"ÕK«#, Ö∫HHõ « "≥Ú ŒÅ~Ú#qÅ∞=Å ~°∂ÑO fã∞HÀ=_»O`À P =∂~°∞Ê H=ÅO Pi÷Hõ =º=ã÷‰õΩ Ñiq∞ «OHÍ‰õΩO_® ã=∂[OÖ’x Jxfl ~°OQÍÅ‰õÄ qãÎiOzOk. xiÌ+ì"≥∞ÿ# Éè∫uHõ Ñiã≤÷ «∞Å#∞Oz ÑÙ>Ëì PÖ’K«#Å∞ ™ê~°fi„uHõ ãfiÉèÏ=O QÆÅ qÅ∞=Å ~°∂ÑO fã∞HÀ=_»O=∞x+≤ PÖ’K«<å suH˜ LO_Õ qÅHõ∆=∞~Ú# QÆ∞O. D QÆ∞Ïhfl ^•xÑ~°º=™ê<åÅ#∂ *Ï„QÆ «ÎQÍ J èŒºÜ«∞#O KÕ¿ãÎ =∂i¯ û[O Ö’x Ö’áêÅ#∞ J~°÷OKÕã∞HÀ=_®xH© ã=iOK«_®xH© J=ã~°=∞~Ú# åufiHõ ÑiHõ~åÅ∞ ˘~°∞‰õΩ`å~Ú.=∂#= K≥· «<åºxH LO_Õ D QÆ∞O HÍ~°OQÍ XHõ J=ã~°O #∞Oz ÑÙ\ì#PÖ’K«# P J=ã~°O`À xq∞ «ÎO ÖËx W «~° rq « ~°OQÍÅÃÑ·# ‰õÄ_® „ÑÉèÏ=O"ÕÜ«∞QÆÅ Œ∞. =∂~°∞Ê#∞ ™êkèOK«QÆÅ Œ∞. Jxfl ~°OQÍÅÖ’#∂ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ∞z=iH ã≤÷sHõ~° K≥O Õ@ÑÊ\H Ñ~°ãÊ~° ™ê~°∂Ñº «, ã=∞#fiÜ«∞O ÖË‰õΩO_®LO_»^Œ∞.

x*ÏxH Jxfl ~°OQÍÅÖ’x =∂~°∞ÊÅÖ’#∂ «~°K«∞QÍ XHõ ™ê=∂#º åufiHõã¨∂„`«O JO`«s¡#OQÍ LO@∞Ok. Jk P =º=ã¨÷ „áêÑÖzHõ ^Œ$HõÊ^ä•xfl

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 55

ã∂zã∞ÎOk. J~Ú Õ qq èŒ ™ê=∂lHõ ~°OQÍÅÖ’ =KÕÛ =∂~°∞Ê ãiQÍæ 'ÑÙ<åk—HJ=ã~°=∞~Ú# "Õ∞~°‰õΩ =zÛ PyáÈ#Hõ ~° ÖË Œ∞. P ~°OQÍÅÖ’ Hõ$+≤ KÕ¿ã"å~°∞JO Œ∞HÀãO =∂„ «"Õ∞ Hõ$+≤ KÕÜ«∞#ÑÊ\H© z=iH 'ÑÙ<åk—H J#∞QÆ∞º"≥∞ÿ#~°∂ÑOÖ’<Õ 'LÑi «ÅO— =∂~°∞ «∞O Œ#∞‰õΩ<Õ Ü«∂O„uHõ"≥∞ÿ# J=QÍÇÏ#‰õÄ,'ÑÙ<åk—Ö’ ÑÙ\ì# Éè∫uHõ J=ã~°O qÅ∞=Å ~°∂ÑOÖ’, P Œ~å≈Å ~°∂ÑOÖ’=ºHõÎO HÍ=_»O =Å¡ qq èŒ W «~° rq « ~°OQÍÅÃÑ·# ‰õÄ_® P qÅ∞=Å Œ$+≤ì„ÑãiOz áÈ~å\ÏÅ∞, ãOÑ¶∞~°¬Å •fi~å Jxfl rq « ~°OQÍÅÖ’#∂ « Œ#∞™ê~°O=∂~°∞Ê =ã¨∞ÎO^Œ<Õ J=QÍÇ¨Ï#‰õÄ =∞øeHõ"≥∞ÿ# `Õ_®ÜÕ∞ LOk. Ñ¶¨Óº_»ÖòxÜ«∞O„ « #∞O_ç ÃÑ@∞ì|_çH J=ã~°"≥∞ÿ# q=ÚHÎ ¿ãfiK«Ûù, ãfi «O„ «O, Ö∫HHõ «,q"ÕK«# "≥Ú ŒÅ~Ú# qÅ∞=Å ~°∂ÑOÖ’ =ºHõÎO HÍ|_»O =Å¡ P qÅ∞=Å KÕ «„¿Ñi «"≥∞ÿ# =∂#= PK«~° "≥·"åÇ≤ÏHõ ãO|O èŒO #∞O_ç ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷ •HÍJxfl ~°OQÍÅÖ’#∂ =∂~°∞Ê#∞ ™êkèOzOk. D =∂~°ÊO`å |∂~°∞"å „áêÑOzHõ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ Ö’|_ç L#flÑ¨Ê\˜H© ÃÑ@∞ì|_ç^•~°¡ J=ã¨~åÅ‰õΩ Ñïq∞`«=∞~ÚxezáÈÖË Œ∞. P =∂~°∞Ê‰õΩ |∂~°∞"å Ñiq∞ «∞Å∞#flÑÊ\H© Jk H=ÅO |∂~°∞"å=~°æ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_Õ =∂~°∞Ê HÍ Œ∞. q*Ï# âßGO |∂~°∞"å =º=ã÷ÑikèÖ’<Õ =∂#"åoH âßâ◊fi «OQÍ LÑHõiOK«QÆÅ *Ï<åhfl Éè∫uHõ ãOÑ Œ#∂™êkèOz#>Ëì, ¿ãfiK«Ûù, ãfi «O„ «O "≥Ú ŒÅ~Ú# qÅ∞=Å "≥Å∞QÆ∞Ö’ 'LÑi «Å—~°OQÍÅÖ’ ™êkèOz# =∂~°∞Ê ‰õÄ_® |∂~°∞"å „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒO ÑikèÖ’<Õ=∂#"åoH âßâ◊fi « <≥·uHõ ãOÑ Œ#∞ ã=∞‰õÄiÛ ÃÑ\ìOk. „Ñ*Ï™êfi=∞º ÇÏ‰õΩ¯Å∞,„Ñ¨*Ï™êfi=∞º qÅ∞=Å∞, ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å∞ nxÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ#q. g\˜‰õΩO_Õ|∂~°∞"å `åufiHõ Ñiq∞ «∞Å#∞ `˘ÅyOz ã=∞ã=∂[O kâ◊QÍ, ~å[º~°Ç≤Ï «ã=∂[O kâ◊QÍ D <≥·uHõ ãOÑ Œ#∞ U q èŒOQÍ H˘#™êyOKåÅx PÖ’zOKåe«ÑÊ |∂~°∞"å „Ñ*Ï™êfi=∞ºO J<Õ ^•xfl XHõ u@∞ì =∂@QÍ LÑÜ≥∂yOz

^•xÖ’x ™êOã¯$uHõ ÑÙ~ÀQÆux u~°ã¯iOKÕ xÜ«∞O «$ «fiO •fi~å ~å[º~°Ç≤Ï «ã=∂[O <≥ÅH˘O @∞O Œ#∞HÀ=_»OÖ’ J~°÷O ÖË Œ∞.

a. K«O„ ŒâıY~ü ~åã≤# 'âßHÀ¯-"åO*\©ì— ÑÙãÎHÍxH "≥#Hõ=∂@Ñ¨ ~ü ÃãÊ Hì "£û „Ñ¨K«∞~°, #=O|~ü 1995

v


''Ñ≤Å¡Å∞ «e¡ ŒO„_»∞Å#∞ „¿Ñq∞ã¨∂Î ÃÑ~°∞QÆ∞`å~°∞. ZkˆQ „Hõ=∞OÖ’"åà◊§ «á⁄ÊÑCefl ZOK«∞`å~°∞. KåÖÏ J~°∞ Œ∞QÍ =∂„ «"Õ∞ Hõ∆q∞™êÎ~°∞——Jx P™ê¯~ü "≥·Öò¤ JO\Ï_»∞.

=∞x+≤H ÉÏÅºO L#fl>Ëì =∞x+≤ PÖ’K«#Å‰õΩ ‰õÄ_® ÉÏÅºOLO@∞Ok. P ÉÏÅºOÖ’ #"Õ∞‡ ã`åºÅ∞O\Ï~Ú. ZkQ „Hõ=∞OÖ’P #=∞‡HÍÅÖ’ ZO « ã «ºO LO^À J~°÷O KÕã∞‰õΩO\ÏO. "å\xHõ∆q∞OK«QÆey Õ J Œ$+ì=O «∞Å"Õ∞.

D ãOHõÅ#OÖ’x "åº™êÅ∞ <Õ#∞ XHõÑC_»∞ ~åã≤#q. ~å[ºÇ≤ÏOã QÆ∞iOz, Jz"Õ « QÆ∞iOz, "å\H ãO|OkèOz# ãOã¯$uQÆ∞iOz, "å\x „ÑuÑ¶∞\OKÕ „Ñ*Ï K≥· «<åºxfl QÆ∞iOz, =∂#=`åqÅ∞=Å QÆ∞iOz ~åã≤#q. "å\x D ~ÀA XHõ ãOHõÅ#OQÍ JK«∞Û"ÕÜ«∞_»O =Å¡ „ÑÜ≥∂[#O LO@∞O Œx „ÑK«∞~°Hõ~°ÎÅ Jaè„áêÜ«∞O.J Õ"≥∂ QÍh "å\ "≥#∞Hõ L#fl `åufiHõ "≥·Yi QÆ∞iOz <Õ#∞ D~ÀA U=∞#∞‰õΩO@∞<åfl<À Ô~O_»∞ =ÚHõ ÅÖ’ K≥ÑÊHõáÈ Õ #+ìO[~°∞QÆ∞`«∞O^Œx =∂„`«O J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. D "åº™êÖÖ’xP Œ~å≈Å`À#∂ qÅ∞=Å `À#∂ <å‰õΩ D ~ÀA ‰õÄ_» ¿Ñp ÖË Œ∞(|Çïâß ZÑÊ\H© LO_» Œ∞). JO Œ∞=Å¡ <Õ#∞ "å\x '_ç™È<£— KÕã∞HÀ=_»OÖË Œ∞. HÍh "å\Ö’x åufiHõ Œ$HõÊ äŒO`À <Õh ~ÀA ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ_»OÖË Œ∞.

`åufiHõ =∂#=`å"å ŒO ÖËx=∂i¯û[O JÑiÑÓ~°‚O

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 57

D `åufiHõ "≥·Yi =∂i¯ ûã¨∞ì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂xH˜ K≥Ok#k. ^•xx'=∂i¯ û[O— J<Õ | Œ∞Å∞ '=∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∂xH K≥Ok#k— J#_®xHXHõ HÍ~°O LOk. =∂i¯ û[O J<Õk =∂~ü û PÖ’K«#Å`À „¿Ñ~° K≥Ok#qq èŒ "å=∞ÑHõ∆ « «fi"Õ «ÎÅ∞ KÕã≤# PÖ’K«#Å ãO„QÆÇÏO. "åiÖ’ H“\©û ¯, Öx<£,„QÍ"£∞ã‘, ÅÔQO|~üæÅ =O\ Hõ=¸ºxã∞ì <åÜ«∞‰õΩÅ∞<åfl~°∞† Å∂HÍKü, JÅ∂Î[~üÅ=Ö Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÖ’ LO@∂ „Ñ è•#OQÍ ™êOã¯$uHõ, `åufiHõ ~°OQÍÅÖ’Hõ$+≤ KÕã≤# "å~°∞<åfl~°∞† U Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÖ’#∞ Z#fl_»∂ ãÉèí∞ºÅ∞ HÍ‰õΩO_®(ÖË • Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÖ’ W=∞_»ÖËHõ |Ü«∞@‰õΩ áÈ~Ú) ã≤ •úO « ~°OQÆOÖ’ Hõ$+≤ KÕã≤#"åà◊√§<åfl~°∞. D ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ XHõ „ã=Ou =∂i¯ û[O-Öxx[O. =∞# ŒQÆæ~°=∂i¯ û[O ¿Ñ~°∞ g∞ Œ KåÖÏ=∞Ok #=Ú‡ «∞#fl Jaè„áêÜ«∂Å∞ D „ã=OuHK≥Ok#"Õ. JO Œ∞Ö’ ‰õÄ_» aè#fl "åºMÏº<åÅ‰õΩ H˘O « å=Ù LOk. J~Ú#ÑÊ\H©=∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ =∂i¯ û[O-Öxx[O J<Õ ^•xH XHõHõzÛ «"≥∞ÿ# ãfi~°∂ÑO LOk. D ÑÙãÎHõOÖ’x "åº™êÅ∞ P `åufiHõ „ã=OuHK≥Ok#q. P ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’<Õ g\`À qÉèËkOKÕ"åà◊√§, W"Õ q+Ü«∂Å#∞WO «HõO>Ë aè#flOQÍ "åºMÏºxOKÕ"åà◊√¡ LO\Ï~°<Õk "Õ~ ãOQÆu.

=∂i¯ û[O-Öxx[O J<Õ ã≤ •úO « èÀ~°`À ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ_»O ÖË ŒO>ËJ~°÷O =∂i¯ û[O ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’x "Õ~ U ≥·<å "åºMÏº<åxfl nxHõO>Ë ãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ#kQÍ ÉèÏqOK«QÆÅ=∞<å? Jk ‰õÄ_» ÑÓiÎQÍ "åãÎ=O HÍ Œ#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.

É’e¬qH±Å∞ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ ~å*ÏºkèHÍ~åxfl <≥ÅH˘eÊ# «~°∞"å «"åi PÖ’K«#ÖË JãÖ·# =∂i¯ û[O J<Õ Jaè„áêÜ«∞O <≥ÅH˘xOk. JO «‰õΩ=ÚO^Œ∞ 'W^Õ Jã¨Öˇ·# =∂i¯ û[O— Jx XˆH XHõ Jaè„áêÜ«∂xfl =∂~ü¯ ûJ#∞Ü«∂Ü«ÚÅO ŒiH© „Ñ=∂OQÍ K«ÖÏ=∞© KÕ¿ã ã`åÎ Z=iH© ÖË Œ∞. x*ÏxHUk Jã¨Å~Ú# =∂i¯ û[O J<Õ „Ñ¨â◊fl#∞ J@∞Oz XHõ "å=∞Ñ¨Hõ∆"åk «#Jaè„áêÜ«∂Å#∞ =∂i¯ û[O Jx Ñ≤Å∞K«∞HÀHõáÈ Õ JãÅ∞ "å=∞ÑHõ∆"åkQÍ<ÕQÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄O^Œ‰õΩO_® áÈÜÕ∞ Ñïã≤÷u JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ÖË^Œ∞. =∂~ü¯ ûJÑÊ\HOHÍ „Ñ=HõÎ HÍ_»∞. PÜ«∞# Õ „áê=∂Hõ ™È+eã∞ì ã≤ •úO «O HÍ Œ∞.=∂i¯ û[O J<Õ Õ UÔH·Hõ âß¢ã‘ÎÜ«∞ ™È+eã∞ì ã≤ •úO «=∞h, ^•x`À qÉèËkOK«_»O("å=∞ÑHõ∆ Œ$HõÊ äŒOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ qÉèËkOz<å) ÃÑ\© |∂~°∞"å P Œ~°≈"å Œ=∞h, JOu=∞ÑïjÅ#Ö’ „Ñ¨*Ï„^ÀÇ¨Ï=∞h, =∂i¯ û[O JO>Ë É’e¬qH± áêsì ã≤^•úO`«Œ$HõÊ äŒ"Õ∞#h (nxH HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ =∂i¯ û[O-Öxx[O J<Õ ¿Ñ~°∞ =zÛOk) ÉèÏqOK«_»O,


nx`À qÉèËkOKÕ "åà◊¡#∞ HÍi‡Hõ „^ÀÇïÅx J#_»O É’e¬qH±Å q[Ü«∞O «~åfi Õ"≥Ú ŒÅ~ÚOk. XHõ ã¨=∂[OÖ’ JkèHÍ~°O Z=i KÕuÖ’ LO@∞O^À "åà◊¡Jaè„áêÜ«∂ÖË JHõ _» ã «ºOQÍ K«ÖÏ=∞© J=Ù`åÜ«∞x "Õ~˘Hõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ (=~°æ

ã¨=∂*ÏÅÖ’ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞`«∂) =∂~ü¯ û K≥Ñ≤ÊOk =∂i¯ û[Oq+Ü«∞OÖ’#∂ ã «º=∞~ÚOk.

J~Ú Õ D =∂i¯ ûã∞ì-Öxxã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞O`À JãO «$Ñ≤Î K≥Ok#=∂i¯ ûã¨∞ìÅ∞ „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ "åºMÏº<åÅÖ’ `«=∞ „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ ["å|∞Å∞"≥ «∞HÀ¯=_»O [~°∞QÆ∞ «∂<Õ LOk. ã∂÷ÅOQÍ K≥áêÊÅO>Ë =∂i¯ û[OÖ’ Ô~O_»∞„Ñ è•# ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞ L<åfl~Ú. Ô~O_çO\H© P è•~°O =∂~ü û ~°K«#Ö’¡<Õ LOk.XHõ\ - L «ÊuÎ =º=ã÷ J<Õ =ã∞ÎQÆ « (objective) q+Ü«∂xfl =∂~ü û Kåi„ «Hõã≤ •úO`åxH „áêuÑkHõQÍ ÉèÏqã∞ÎOk. ÑÙ<åk - LÑi «ÅO, Ñ^•~°÷O - K≥· «#ºO,PK«~° - ã≤^•úO`«O "≥Ú^ŒÖˇ·# ^ŒfiÜ«∂Å‰õΩ D HÀ=‰õΩ K≥Ok# ã≤^•úO`«"åºMºÅÖ’ „Ñ¨=ÚY™ê÷#O LOk. "å\˜Ö’ XHõ\˜ x~°‚~ÚOKÕk, =∞~˘Hõ\˜x~°‚~ÚOK«|_Õk† XHõ\ =∞øeHõ"≥∞ÿ#k, =∞~˘Hõ\ •xH J#∞|O èŒ"≥∞ÿ#k, XHõ\HÍ~°ºO, =∞~˘Hõ\ HÍ~°O† Jx D =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞O "åºMÏºxã∞ÎOk.=∂i¯ û[O-Öˇxx[O ¿Ñ~°∞`À Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÅ∞ #"Õ∞‡ =∂i¯ û[O DãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. nxx Éè∫uHõ"å^Œ (materialist) =∂i¯ û[O JxÑ≤Å∞ã∞Î<åfl~°∞. Wk H“\©û¯, ÃÑ¡Y<À"£Å`À "≥Ú ŒÖ· (ZOÔQÖòû ‰õÄ_» nxÖ’ ÉèÏQÆ=∞x

KåÖÏ=∞Ok Jaè„áêÜ«∞O) É’e¬qH±Å ^•fi~å „Ñ¨^è•# =∂i¯ ûã¨∞ì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞"≥∞ÿ‰õÄ~°∞ÛOk. D Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ û*Ïxfl ™ê=∂lHõ Ñïâ’ èŒ#‰õΩ, PK«~°‰õΩJ#fi~ÚOKÕ@ÑC_»∞ J<ÕHõ `åufiHõ ã=∞ãºÅ∞ Z Œ∞~°=Ù`å~Ú. P ã=∞ãºÅ=¸ÖÏÅÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ#k ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl (ÑÙ<åk - LÑi «ÅO =ÔQ·~å) ŒfiÜ«∂Å=∞ èŒº =∂i¯ û[O „ÑuáêkOKÕ HÍ~°ºHÍ~° «k «~° ãO|O è•Å∞. ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ=∂i¯ û[O-Öˇxx[OÖ’ D ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ãÖ «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# Ñïëê¯~°O ÖË Œ∞.Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ ûã∞ì „ã=OuÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ D ã=∞ãºÅ#∞ Ñi+¯iOK«_®xH„ÃÑ¶Oz =∂i¯ ûã¨∞ì `«`«fi"Õ`«Î JÅ∂Î[~ü „Ñ¨Ü«∞uflO Kå_»∞. "å\˜x PÜ«∞#ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ Ñï+¨¯iOKå_»x J#ÖË=Ú HÍx Éè∫uHõ"å^Œ =∂i¯ ûã¨∞ì„ã¨=OuÖ’<Õ LO@∂ 'LÑï`«Å ~°OQÍxfl—, P ~°OQÆOÖ’ [iˆQ Hõ$+≤xã$[<å «‡HõOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH PÜ«∞# PÖ’K«#Å∞ H˘O «"Õ∞~°‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_» å~Ú.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 59

Ô~O_»= =∂i¯ ûã¨∞ì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O =∂#= PK«~°#∞ =∂~ü¯ ûPÖ’K«#Å‰õΩ HO„ ŒOQÍ ÉèÏqã∞ÎOk. =∂~ü¯ û Kåi„ «Hõ ã≤ •úO`åxH L «ÊuÎ=º=ã÷ J<Õ =ã∞ÎQÆ « q+Ü«∞O „áêuÑkHõ HÍ Œh, UHõ ã=∞Ü«∞OÖ’ =ã∞ÎQÆ «O,=ºH˜ÎQÆ`«O (objective and subjective) J~Ú# LuÊuÎ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# =∂#=PK«~° „áêuÑkHõ Jh D Ô~O_»= HÀ=‰õΩ K≥Ok# "åºMÏº «Å∞ #=Ú‡`å~°∞.g~°∞ ÑÙ<åk - LÑi «ÅO, PK«~° - ã≤ •úO «O, Ñ^•~°÷O - K≥· «#ºO J<ÕŒfiÜ«∂Å#∞, "å\ =∞ èŒº #∞#fl HÍ~°ºHÍ~° ãO|O è•Å#∞ „ÑuáêkOK«_»OÖ’

QÆÅ `åufiHõ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ `«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. giÖ’ KåÖÏ=∞Ok P=sæHõ~°<Õ u~°ã¨¯i™êÎ~°∞. „QÍ"£∞ã‘, ZiH± „á¶êO =O\˜ „á¶êOH±Ñ¶¨~üì ã¨∂¯Öò=∂i¯ ûã∞ìÅ∞, z#fl<å\ *Ïi Å∂HÍKü, ~=∂O_£ qeÜ«∞"£∞û "≥Ú ŒÖ·#"å~°∞D ãO„Ñ^•Ü«∂xH K≥Ok#"å~°∞. nxx =∂#=`å"å Œ (humanist) =∂i¯ û[OJx Ñ≤Å∞ã∞Î<åfl~°∞. J~Ú Õ Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ û[O Z Œ∞~˘¯<Õ W|ƒOkHõ~°"≥∞ÿ#(HÍ~°ºHÍ~° ãÖ|O^è•Å‰õÄ, x~å‚Ü«∞Hõ`«‰õÄ ãÖ|OkèOz#) `åufiHõ ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ D=∂#=`å"å^Œ =∂i¯ ûã¨∞ì ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O `«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok HÍh,Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ û[O =ã∞ÎQÆ « =º=ã÷‰õΩ „áê=ÚYºO W=fi_»O =Å¡ XHõ =¸Å‰õΩ<≥\ì "ÕÜ«∞QÆÅ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# „Ñâ◊fl#∞ =∂#=`å"å Œ =∂i¯ û[O =ÚMÏ=ÚdZ Œ∞~˘¯#Hõ «ÑÊ Œ∞. =∞x+≤ Z=~°∞, =∂#= « ãfiÉèÏ=O Uq∞\ J<Õk D„Ñâ◊fl. =∞x+≤ PK«~°‰õΩ Kåi„ «Hõ ã≤ •úO «OÖ’ HO„ Œ™ê÷#O ~ÚKÕÛ Œ$HõÊ äŒO D„Ñâ◊fl#∞ «Ñ≤ÊOK«∞HÀ*ÏÅ Œ∞. •xH ãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ã=∂ è•#O ~ÚÑÊ\=~°‰õΩÖË Œ∞. JO «=~°‰õΩ Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ û[O ÔQÅ∞ã∞ÎO Œx (ã≤ •úO « ~°OQÆOÖ’#~Ú<å,

PK«~°Ö’ #~Ú<å) #=∞‡ÖËO.

J~Ú#ÑÊ\H© Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ JãÅ~Ú# =∂i¯ û[OQÍ ÉèÏqOKÕ=∂i¯ û[O-Öxx[O`À JãO «$Ñ≤Î K≥Ok# "åà◊√¡ J@∞ Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ ûã∞ì„ã¨=OuH˜ K≥Ok# JÅ∂Î[~ü =O\˜ ã≤^•úO`«Hõ~°ÎÅ PÖ’K«#Ö’¡#∞, W@∞=∂#=`å"å Œ =∂i¯ û[O ~ÚKÕÛ q=~°ÅÖ’#∞ H˘O « «$Ñ≤Î á⁄O ŒQÆÅ~°∞.H˘xfl ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•<åÅ∞ á⁄O^ŒQÆÅ~°∞. J~Ú`Õ <å ^Œ$+≤ìÖ’ Dã≤ •úO`åÖËg ÑÓiÎ ã=∂ è•#O DÜ«∞ÖË=Ù.

'<å ^Œ$+≤ìÖ’— J#_®xH˜ XHõ HÍ~°O LOk. U ã≤^•úO`«=¸ Jxfl„Ñâ◊flÅ‰õÄ ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã=∂ è•#O ~Ú=fi Œ∞. „Ñu ã≤ •úO «=¸ H˘xfl „Ñâ◊flÅ‰õΩãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ã=∂ è•#O K≥ÑÙ «∞Ok. H˘xfl\H JãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ K≥ÑÙ «∞Ok.


H˘xfl\H JãÖË K≥ÑÊ Œ∞. =∞#O XHõ ã≤ •úO`åxfl #=Ú‡ «∞<åfl=∞O>Ë - ÖË • XHõã≤ •úO «O`À ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ∞ «∞<åfl=∞O>Ë - J~°÷O Jk ãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ["å|∞K≥Ñ¨ÊÖËx „Ñ¨â◊flÅ∞ U=∞O`« =ÚYº"≥∞ÿ#q HÍ=x ÖË^• "å\˜H˜ ["å|∞K≥Ñ¨ÊÖËHõáÈ=_»O U=∞O`« #+¨ìHõ~°O HÍ^Œx #=Ú‡`«∞<åfl=∞x. D J~°÷OÖ’Z=~°~Ú<å x*Ï~ÚfQÍ<Õ =∂i¯ û[O - Öxx[O Jx Ñ≤Å=|_Õ =∂i¯ ûã∞ìãO„Ñ^•Ü«∂xfl qâ◊fiã≤OK«=K«∞Û. P ãO„Ñ^•Ü«∂xfl H˘O «=~°‰õΩ "≥∞~°∞QÆ∞Ñiz~ÚOH˘O`« ãÖ`«$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ã¨=∂^è•<åÅ∞ K≥¿ÑÊ JÅ∂Î[~ü q=~°#∞QÍx,JO Œ∞‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# =∂#=`å"å Œ =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∂xfl QÍx qâ◊fiã≤OK«=K«∞Û. (J~Ú Õ =∂i¯ û[O ãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ã=∂ è•#O K≥ÑÊÖËx q+Ü«∂Å LxH<Õ QÆ∞iÎOK«_®xH

x~åHõiOKÕ"åà◊√¡, Jk ãO «$Ñ≤ÎHõ~°OQÍ ã=∂ è•#O ["å|∞ K≥ÑÊÖËx „Ñâ◊flÅ∞ =ÚYº"≥∞ÿ#"Õ#x Ö’Ö’ÑÅ

J#∞H˘O@∂ ‰õÄ_® ÃÑ·H x| Œú « „ÑHõ\OKÕ "åà◊√¡ - ^•xx „Hõ=∞tHõ∆QÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O =Å¡

HÍ=K«∞Û, =ºHÎQÆ « „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO HÍ=K«∞Û ‰õÄ_» L<åfl~°∞. J@∞=O\ 'x| Œú «—#∞ Q“~°qOK«_»O

Hõ+¨ìO.)

QÆ_»z# K«i„ «#∂ ã=∂*Ïhfl J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O, =~°Î=∂# Ñiã≤÷ «∞Å#∞q=∞i≈OK«_»O, Éèíq+º «∞Î‰õΩ HÍ=Åã≤# HÍ~åºK«~°#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O J<Õ=¸_»∞ Hõ~°Î"åºÅ∞ =∂i¯ ûã∞ìÅ HÍ~°º~°OQÆOÖ’ ZÑC_»∂ L<åfl~Ú. =∂i¯ û*ÏxflU q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<åfl D =¸_»∞ Hõ~°Î"åºÅ‰õΩ Jk JOk=fiQÆÅ ã≤ •úO «Éèí∂q∞Hõ JãÖ «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# Õ.

L`«ÊuÎ =º=¿ã÷ ™ê=∂lHõ rq`«OÖ’x Jxfl q+¨Ü«∂Å‰õÄ Ñ¨Ù<åk,„áêuÑkHõ, x~å‚Ü«∞Hõ â◊HÎ J<Õ ã∂„`åxfl xiÌ+ì Kåi„ «Hõ ÑijÅ#‰õΩ J#fi~ÚOz#ÑÙ_»∞ âı+„Ñâ◊flÅ∞ KåÖÏ LO_çáÈ`å~Ú. P x~å‚Ü«∞Hõ « 'JOu=∞ ÑijÅ#Ö’<Õ—(in the final analysis) Jx ZOÔQÖòû HÍÅO #∞O_ç =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ JO@∂<Õ L<åfl~°∞.^•xH xiÌ+ì"≥∞ÿ# J~°÷"Õ∞^À W=fiHõáÈ Õ Jk «Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ™ê èŒ#O =∂„ «"Õ∞ J=Ù «∞Ok. ^•xH xiÌ+ì"≥∞ÿ# J~°÷O W=fi_®xH „ÑÜ«∞ «flOKÕã≤# JÅ∂Î[~ü z=iH P 'JOu=∞ Ñ¶∞_çÜ«∞ ZÑÊ\H© ~å Œ∞— (the final instance

never comes) Jx „ÑHõ\Oz T~°∞‰õΩ<åfl_»∞. JÑC_ÕO KÕÜ«∞=K«∞Û#O>Ë LuÊuÎ=º=ã÷#∂ •xÖ’ HÍÖÏ#∞QÆ∞OQÍ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ#∂ qâı¡+≤Oz, •x Pi÷H «~°Ñ~°º= ™ê<åÅ#∞ gÅ~Ú# "Õ∞~°‰õΩ "åºMÏºxOz T~°∞HÀ=K«∞Û. JÅ∂Î[~ü„ÑÜ«∞`åflxfl J#∞ãiOz x~å‚Ü«∞Hõ « XHõ "≥·ÑÙ #∞O_Õ LO_» Œh, XHõ "Õ∞~°‰õΩJxfl"≥·ÑÙÅ #∞O_ô LO_»QÆÅ Œh J~°÷O KÕã∞H˘x K«i„ «#∞ =∞iH˘O « J~°÷O

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 61

KÕã∞HÀ=K«∞Û. ÖË • =∂#=`å"å Œ =∂i¯ ûã∞ì ÖÏQÆ ÑÙ<åk - LÑi «ÅO J<Õ=sæHõ~°<Õ q_çzÃÑ\ì L «ÊuÎ •Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# =∂#= PK«~°#∂, Jk fã∞‰õΩ#fl~°∂áêÅ#∂, Z^Œ∞~˘¯#fl ãÖÑ¶¨∞~°¬Å#∂ Kåi„`«HõOQÍ qâı¡+≤Oz, ^•xxP„â◊~ÚOz W «~° rq « ~°OQÍÅÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ#∞ gÅ~Ú# "Õ∞~°‰õΩ"åºMÏºxOK«∞HÀ=K«∞Û. nx`À ZO « J~°÷"≥∞ÿ Õ JO Õ =∂i¯ û[O K≥ÑÊQÆÅ K«i„ «Jx ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ=K«∞Û. nx`À J~°÷O HÍx q+Ü«∂Å∞ U=∞O « =ÚYº"≥∞ÿ#qHÍ=x ÉèÏqOKÕ"åà◊¡‰õΩ W|ƒOk LO_» Œ∞. HÍh ãO «$Ñ≤Î K≥O ŒÖËx "åà◊¡ JãO «$Ñ≤ÎH=~°æ=¸ÖÏÅ∞ JO@QÆ@ì_»OÖ’ J~°÷O ÖË Œ∞.

™êÇ≤Ï «ºO, ãOã¯$u "≥Ú ŒÖ·# ~°OQÍÅ#∞ qâı¡+≤OKÕ@ÑÙ_»∞ D W|ƒOkKåÖÏ |ÅOQÍ Z^Œ∞~°=Ù`«∞Ok. Ñ¨Ù<åk - LÑï`«ÅO J<Õ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞Hõ=∂i¯ ûã¨∞ì =sæHõ~°Ö’ Ñ¨Ù<åk =∂„ «"Õ∞ U ã≤ •úO « ã¨=∞ã¨ºÅ∂ ÖË‰õΩO_®=∂#= PK«~°‰õΩ "ÕkHõ HÍQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. LÑï`«Å=∞<Õk Ñ¨Ù<åk KÕ`«x~°‚~ÚOK«|_Õ (JOu=∞ ÑïjÅ#Ö’<Õ HÍ"˘K«∞Û) q+¨Ü«∂Å HõÅ~ÚHõ. JO^Œ∞Ö’„HÜ«∂jÅHõ"≥∞ÿ# PK«~°‰õΩ KÀ@∞ HõeÊOK«_»O ã∞ÅÉèíO HÍ Œ∞. XHõ"Õà◊ KÀ@∞L<åfl Jk Ñ¨Ù<åkKÕ`« x~°‚~ÚOK« |_ç# KÀ@∞ HÍ"åe. J~Ú`Õ ãÖHõÅÊÑ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# „H˜Ü«∂jÅHõ =∂#= PK«~° =∞~˘Hõ ÉÏÇ¨Ïº q+¨Ü«∞O KÕ`«x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞Ok J#_»OÖ’ åufiHõ ã=∞ãº Å∞<åfl~Ú. ™êÇ≤Ï «ºO, ãOã¯$u=∂#= PK«~° ~°∂áêÅ∞. H=ÅO K≥· «#º~°∂áêÅ∞ HÍ=Ù. ™êÇ≤Ï «º ™êOã¯$uHõPK«~°Ö’x (active) ã$[#jÖÏhfl, Jk ÑÙ<åk KÕ « x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞O Œ<Õ(passive) ÉèÏ=##∂ ã=∞#fiÜ«∞Ñ~°K«_»O Hõ+ìO. =∂i¯ û[O-Öxx[O ™êÇ≤Ï`åºhflãOã¯$uh K≥· «#º~°∂áêÅ∞QÍ ÉèÏqã∞ÎOk HÍ|\ì D W|ƒOkx „QÆÇ≤ÏOK« Œ∞."å\x PK«~° ~°∂áêÅ∞QÍ ÉèÏqOKÕ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ ^•xx QÆ∞iÎOK«Hõ «ÑÊ Œ∞.^•xx JkèQÆq∞OK«_®xH ÑÙ<åk - LÑi «ÅO J<Õ =sæHõ~°<Õ u~°ã¯iOzL «ÊuÎ •Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# =∂#= PK«~°#∞ „áêuÑkHõ KÕã∞H˘#fl =∂#=`å"å Œ=∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∂xfl P„â◊~ÚOK«_»O «ÑÊxãi Jx ~=∂O_£ qeÜ«∞"£∞û=O\"å~°∞ ÉèÏqOKå~°∞. 'ÉèÏ=*ÏÅO— J<Õ =ã∞ÎQÆ « q+Ü«∞O ™êÇ≤Ï «º qâı¡+‰õΩÃÑ ŒÌQÍ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_» Œh, ™êÇ≤Ï`åºxH˜ LO_Õ „H˜Ü«∂jÅHõ ã¨$[<å «‡Hõ «#∞Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ#flÑ¨C_»∞ 'ÉèÏ=*ÏÅO— (ideology) J<Õ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# (^•x J~°÷O

JO Œ∞Ö’ =∂~°∞Ê LO_»<Õ LO_» Œx HÍ Œ∞) ÉèÏ=# HõO>Ë „QÍ"£∞ã‘ K≥Ñ≤Ê# x «ºK«Å#jeJ~Ú# PkèÑ¨`«º PK«~° (hegemonic practice) J<Õ ÉèÏ=# Z‰õΩ¯=QÍ


LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞O^Œh qeÜ«∞"£∞û ÉèÏq™êÎ_»∞. ™êÇ≤Ï`«º ã¨$[# ‰õÄ_® XHõL «Ê ÕÎ#x ã∂„fHõi™êÎ_»∞. D ~°HõOQÍ ™êÇ≤Ï`åºxH ã=Úz « ™ê÷#O HõeÊOKÕ„ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ_»∞. J~Ú Õ qeÜ«∞"£∞û PK«~°#∞ „Ñ è•#OQÍ =~°æ PK«~°QÍÉèÏqOz W «~° ~°∂áêÅ PK«~°#∞ ^•xH J#∞|O èŒOQÍ ™êQ Hõ$+≤QÍ J~°÷OKÕã¨∞HÀ=_»O =Å¡ J «x qâı¡+¨ Ñ¨ÓiÎ ãÖ «$Ñ≤Îx=fi Œ∞. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© Jk=∂i¯ ûã¨∞ì - Öˇxxã¨∞ì ™êÇ≤Ï`«º ã≤^•úO`åÅ HõO>Ë "≥∞~°∞ÔQ·# J=QÍÇ¨Ï#<Õ~Úã∞ÎOk.

™êÇ≤Ï «ºO XHõ PÖ’K«<å «‡Hõ"≥∞ÿ# „HÜ«∞. ™êÇ≤Ï «ºO q+Ü«∞OÖ’ =KÕÛã=∞ãº Jxfl~°HÍÅ PÖ’K«<å «‡Hõ"≥∞ÿ# =∂#=„HÜ«∞Å q+Ü«∞OÖ’#∂ =ã∞ÎOk."≥Ú «ÎOQÍ =∂#= „Ñ=~°Î#H P ãOkQÆúO =iÎã∞ÎOk. =∞#∞+µÅ „Ñ=~°Î# (JOu=∞

ÑijÅ#Ö’) "åi =~°æã≤÷u KÕ « x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞O Œx =∂i¯ û[O ÉèÏqã∞ÎOk.P JOu=∞ Ñ¶∞_çÜ«∞ ZÑÊ\H© ~å Œ#fl JÅ∂Î[~ü „ÑHõ@##∞ ÃÑ·# K«∂âßO. J Œ\Ï¡LOz ~ÚO Œ∞Ö’ L#fl "Õ~˘Hõ ã=∞ãº#∞ Ñije^•ÌO. =∞#∞+µÅ „Ñ=~°Î##∞"åi =~°æã≤÷u, ÖËHõ „ÑÜ≥∂[<åÖË ZO Œ∞‰õΩ x~°‚~ÚOKåe? nx "≥#‰õΩ#fl «~°"Õ∞q∞\? =∞#∞+µÅ „Ñ=~°Î# PÖ’K«<å «‡Hõ"≥∞ÿ#k HÍ|\ì, PÖ’K«# (K≥· «#ºO)

^•x KÀ ŒHõâ◊HÎ HÍ|\ì, K≥· «<åºxfl Éè∫uHõ rq «O x~°‚~Úã∞ÎOk HÍ|\ì =∞#∞+µÅ„Ñ=~°Î# =~°æã≤÷ux |\ì, „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ |\ì LO@∞O Œx q=iOK«=K«∞Û. Éè∫uHõrq «=∞O>Ë =~°ærq «"Õ∞<å J<Õ „Ñâ◊fl WHõ _» =ã∞ÎOk. •xx „Ñã∞Î åxH ÑHõ #ÃÑ_» •O. ÃÑ· q=~°#∞ JOwHõiOz<å =∞#∞+µÅ „Ñ=~°Î#‰õΩ „¿Ñ~°xKÕÛk"åi K≥· «#ºO HÍ Œx, "åi =ºHÎ «fi=∞x =∞#ãÎ «fiâßGO K≥ÑÙ «∞Ok. x*ÏxHK≥· «#ºO ÖËHõ PÖ’K«# J<Õk Éè∫uHõ rq « Ñiã≤÷ «∞Å „ÑÉèÏ=O #∞O_ç <Õ~°∞QÍÑÙ>Ëìk HÍ Œ∞. ÉÏÇÏº „ÑÉèÏ"åÅ‰õΩ, PÖ’K«#Å‰õΩ =∞x+≤ =ºHÎ «fiO =∂ èŒº=∞OQÍÑxKÕã∞ÎO Œx =∞#ãÎ «fiâßGO K≥ÑÙ «∞Ok. Hõ~°ÎQÍ (subject) =∞x+≤x ÑijeOz#ÑÙ_»∞ =∂i¯ û[O =∞x+≤ K≥· «<åºxH ~ÚKÕÛ ™ê÷#O x*ÏxH =∞x+≤ =ºHÎ åfixHK≥O Œ∞ «∞O Œ<Õk Ãã·HÀ Z<åÅã≤ãπ KÕã≤# =ÚYº"≥∞ÿ# ã=~°. =∞#O H=ÅO=∞# "≥∞ Œ_»∞`À PÖ’zOK«O. =∞# =ºHÎ «fiO ^•fi~å PÖ’z™êÎO. =∞~°~Ú Õ=∞x+≤ =ºHÎ «fiO ‰õÄ_» =~°æ „ÑÜ≥∂[<åÅ KÕ « ÖËHõ =~°æã≤÷u KÕ « x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞O^•? JãÅ∞ =ºHÎ «fiO ~°∂á⁄O Õ „Hõ=∞O Z\Ï¡O\k? JO Œ∞Ö’ =∞x+≤Ö’ÑÅ JO «s¡#OQÍ LO_Õ 'á⁄>x¬Ü«∞Öò—‰õÄ ÉÏÇÏº „ÑÉèÏ"åÅ‰õÄ =∞ èŒº [iQÑ¶¨∞~°¬ Z\Ï¡O\˜k? D „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õã¨∞HÀ=_»O ^•fi~å Ãã·HÀ Z<åÅã≤ãπ#∞,

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 63

=∂i¯ û*Ïxfl ã=∞#fiÜ«∞Ñ~°K«_®xH ZiH± „á¶êO, J_®~Àfl =O\ „á¶êOH±Ñ¶~üì ã∂¯Å∞=∂i¯ ûã∞ìÅ∞ KåÖÏ „ÑÜ«∞ «flO KÕâß~°∞. g~°∞ ‰õÄ_» ÑÙ<åk - LÑi «ÅO,Ñ¨ •~°÷O - K≥· «#ºO J<Õ Éè∫uHõ"å Œ =∂i¯ ûã¨∞ì =sæHõ~°Å#∞ u~°ã¨ iOz=∂#=`å"å Œ =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ «=∞ Hõ$+≤ KÕâß~°∞. ZiH±„á¶êO qâı¡+ KåÖÏ PãHÎHõ~°"≥∞ÿ# q+Ü«∂Å#∞ "≥eH ≥zÛOk. =∞#∞+µÅ„Ñ=~°Î# "åi =~°æã≤÷ux |\ì LO@∞O Œ#fl =∂i¯ ûã∞ì ã∂„`åxfl Ãã·HÀ Z<åÅã≤ãπ„áêuÑkHõ# ~°∞A=Ù KÕ¿ã `åÑ„ «Ü«∞OÖ’ „á¶êO qâı¡+ H˘xflKÀ@¡ HõÑÊ^•@∞¡"Õã≤#@∞ì HõxÑ≤Oz<å =∂i¯ ûã∞ì - Öxxã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞O`À =∂„ «"Õ∞ ÑiK«Ü«∞OLO_ç, P ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞O „áêuÑ¨kHõ# =∞#∞+¨µÅ „Ñ¨=~°Î##∞ Z\Ï¡ J~°÷OKÕã∞HÀ"åÖ’ áêÅ∞áÈx"å~°∞ „á¶êO ~°K«#Å #∞O_ç KåÖÏ <Õ~°∞ÛHÀQÆÅ~°∞.

J~Ú Õ L «ÊuÎ ~°OQÍxfl (L «ÊuÎ =º=ã÷ ~°∂ÑOÖ’#~Ú<å, L «ÊuÎ ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#

=∂#= PK«~° ~°∂ÑOÖ’#~Ú<å) „áêuÑkHõ KÕã∞H˘x KÕ¿ã qâı¡+‰õΩ JO Œ‰õΩO_»LO_çáÈÜÕ∞ q+Ü«∂Å∞ H=ÅO ™êÇ≤Ï «º ™êOã¯$uHõ ~°OQÍÅ‰õΩ ãO|OkèOz#qHÍ#=ã~°O ÖË Œ∞. H˘xfl „Ñ è•#"≥∞ÿ# Jz"Õ « ~°∂áêÅ∞ ‰õÄ_» D qâı¡+Ö’ã=∞„QÆOQÍ KÀ@∞ KÕã∞HÀHõáÈ=K«∞Û. ÑÙ~°∞ëêkèHõº «, ‰õΩÅO nxH L^•ÇÏ~°Å∞.x*ÏxH Ñ≤ «$™êfi=∞ºO Ü≥ÚHõ Pi÷Hõ áê~å≈fixH ãÇ≤Ï «O =∂~ü û qâı¡+Ö’™ê÷#O ÖËHõáÈ=_»O Pâ◊Û~°ºO HõeyOKÕ q+¨Ü«∞O. „â◊=∞ qÉèí[#‰õΩ =∂~ü¯ ûPÖ’K«#ÅÖ’ KåÖÏ =ÚYº™ê÷#O LOk. Pi÷Hõ, Kåi„ «Hõ qâı¡+Ö’¡<Õ HÍHõ,Ñ¨~å~¸Hõ~° QÆ∞iOz =∂~ü¯ û KÕã≤# PÖ’K«#Ö’ ‰õÄ_» „â◊=∞ qÉèí[#‰õΩ=ÚYº™ê÷#O LOk. J~Ú#ÑÊ\H© ¢ã‘Î ÑÙ~°∞+ „â◊=∞ qÉèí[# (K«i„ «Ö’ [iy#

"≥Ú Œ\ „â◊=∞ qÉèí[#) ‰õΩ PÜ«∞# ~°K«#ÅÖ’ L#fl ™ê÷#O KåÖÏ ãfiÅÊ"≥∞ÿ#k.J~Ú Õ ÑÙ~°∞ëêkèHõº «‰õΩ ¢ã‘Î ÑÙ~°∞+ „â◊=∞ qÉèí[<Õ =¸ÅO J#∞‰õΩ<Õ@@ì~Ú Õ=∂~ü¯ û ~°K«#ÅÖ’x D MÏmx ÑÓiOz (D „ÑÜ«∞ «flO ZOÔQÖòû`À<Õ H˘O « "≥Ú ŒÅ~ÚOk)

Kåi„`«Hõ Éè∫uHõ"å^Œ ã≤^•úO`«O =∞øeHõ ã¨fiÉèÏ=OÖ’ =∂~°∞ÊÖË‰õΩO_®<ÕÑÙ~°∞ëêkèHõº «‰õΩ ‰õÄ_» JO Œ∞Ö’ KÀ@∞ HõeÊOK«=K«∞Û. HÍx Ñ≤ «$™êfi=∂ºxH¢ã‘Î ÑÙ~°∞+ qÉèí[<Õ =¸Å=∂? ÖËHõ Jk „Ñ è•#OQÍ XHõ JkèHÍ~° ~°∂Ñ=∂(Form of power?) ¢ã‘Î KÕ¿ã „â◊=∞`À "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì P"≥∞‰õΩ ãO|OkèOz# Jxflq+¨Ü«∂ÅÃÑ ·<å =∞Q Æ"å_ »∞ ™êyOKÕ ÃÑ`« Î<åxfl Ñ ≤` « $™êfi=∞ºOQÍx~°fizOKÕ@@ì~Ú Õ, „â◊=∞ÃÑ·# KÕ¿ã ÃÑ «Î<åxfl W «~° ~°∂áêÅ ÃÑ «Î<åhfl ÑÙ<åkQÍÉèÏqOK«QÆey Õ<Õ Jk Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å Œ ã≤ •úO «OÖ’ W=Ú_»∞ «∞Ok. J\Ï¡QÍHõ


ã=∂O «~°OQÍ „ÑÜ≥∂yOKÕ Jxfl~°HÍÅ JkèHÍ~åÅ ã=∂Ç~°"Õ∞ Ñ≤ «$™êfi=∞ºOJ#∞‰õΩO>Ë =∂~ü û Kåi„ «Hõ ã≤ •úO «O (Jk Éè∫uHõ"å Œ ~°∂ÑOÖ’ L<åfl, =∂#=`å"å Œ

~°∂ÑOÖ’ L<åfl) Ñ≤ «$™êfi=∂ºxfl ã=∞„QÆOQÍ q=iOK« *ÏÅ Œ∞. JÑC_»∞ L «ÊuÎ=º=ã÷ «H˜ # Jxfl ™ê=∂lHõ ãÖ|O è•Å#∞ x~°‚ ~Úã¨∞ÎO Œ#fl Éè∫uHõ"å Œ=∂i¯ ûã¨∞ì ã≤^•úO`«O x[O HÍHõáÈQÍ, =∂#= PK«~°#∞ „Ñ¨^è•#OQÍ =~°æPK«~°QÍ ÉèÏqOKÕ =∂#=`å"å Œ =∂i¯ ûã∞ì q=~° ‰õÄ_® Jã=∞„QÆ=∞xÕÅ∞ «∞Ok.

‰õΩÅO ãOQÆu ‰õÄ_® JO Õ. =~°‚=º=ã÷ Pq~åƒù=O L «ÊuÎ~°OQÆOÖ’x=∂~°∞ÊÅ`À =Ú_çÑ¨_ç LO^Œx HÀâßOa`À ã¨Ç¨ =∂i¯ ûã¨∞ì K«i„`«HÍ~°∞Å∞KåÖÏ=∞Ok ÉèÏq™êÎ~°∞. =~°‚O J<Õk JO «‰õΩ=ÚO Õ LxHÖ’H =zÛOk HÍxJ Õ „Ñ è•#"≥∞ÿ# ™êOÑ¶≤∞Hõ =º=ã÷QÍ =∂i#k PÇ~° ¿ãHõ~° ™ê÷#OÖ’ PÇ~°L «ÊuÎ KÕÑ¨@ì_»O ^•fi~å q∞QÆ∞Å∞ ãÖÑ¨ Œ ™ê èŒº"≥∞ÿ# «~åfi Õ#O\Ï~°∞. P«~åfi « =~°‚O ‰õΩÅOQÍ =∂i JãOMÏºHõ"≥∞ÿ# ‰õΩÖÏÅ∞ LxHÖ’H =zÛ# „Hõ=∞O

‰õÄ_® L «ÊuÎ ~°OQÆO`À =Ú_çÑ_ç LOk HÍx, L «ÊuÎ ~°OQÆOÖ’ "≥Ú Œ@=∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛÜ«∞h, ^•x Ñ¶e «OQÍ<Õ ‰õΩÅ=º=ã÷Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞ =KåÛÜ«∞hÉèÏqOK«_»O ãÔ~·# q=~° HÍ Œ∞. JO ÕHÍHõ ‰õΩÅ=º=ã÷Ö’ L#fl J™ê è•~°"≥∞ÿ#q=Hõ∆#∂ ^•x qHõ$`« ã¨fiÉèÏ"åhfl Pi÷Hõ ^ÀÑ≤_ô „áêuÑ¨kHõ# q=iOK«_»OJ™ê èŒºO. ‰õΩÅO H=ÅO â◊¥„ Œ∞Å „â◊=∞Ñ¶ÖÏxfl „ÉÏÇÏ‡ «k «~° J„QÆ=~å‚Å∞^ÀK«∞‰õΩ<ÕO Œ∞‰õΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_ç# ™ê èŒ#O HÍ Œ∞. Jk Éè∫uHõ ãOÑ Œ #∞O_ç*Ï˝#O ^•HÍ, „â◊=∞ #∞O_ç =ºHÎ «fiO ^•HÍ Jxfl\˜ÃÑ·#, Jxfl\˜Ö’#∞ "åiH˜JkèHÍ~åxfl, PkèHõº «#∞ WzÛ# =º=ã÷. Jk „Ñ è•#OQÍ XHõ JkèHÍ~° ~°∂ÑO,ÖËHõ PkèHõº`å ~°∂ÑO. Jxfl ^ÀÑ≤_ô =º=ã÷Å∂ PkèÑ «º =~åæÅ‰õΩ ãOÑ ŒÃÑ·#Ü«∂[=∂#ºO`À áê@∞ ã¨HõÅ ™ê=∂lHõ q+¨Ü«∂ÅÃÑ·# JkèHÍ~åxfl ‰õÄ_»W™êÎÜ«∞x =∂i¯ û[O #=Ú‡ «∞Ok. HÍ|\ì ÀÑ≤_ô =º=ã÷ÅÖ’ LO_Õ JkèHÍ~°O=∂i¯ û*ÏxH ≥eÜ«∞Ok HÍ Œ∞. J~Ú<å L «ÊuÎ~°OQÆOÖ’ LO_Õ Ü«∂[=∂#ºÇÏ‰õΩ¯ D JkèHÍ~åxH „áêuÑkHõ ÖËHõ ÑÙ<åk Jx #=Ú‡ «∞Ok. =∞~°~Ú Õ‰õΩÅ=º=ã¨÷Ö’ „â◊=∞, ãÖÑ¨^Œ, Ç¨ÏŸ^•, *Ï˝#O, QÆ∞iÎOÑ¨Ù "≥Ú^ŒÖˇ·# Jxflq+Ü«∂ÅÖ’#∞ L#fl PkèHõº «Å‰õΩ, Jk =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º ãHõÅ ~°∂áêÅ‰õΩ „â◊=∞ÃÑ·#,ãÖÑ¨^ŒÃÑ·# L#fl PkèÑ¨`«º"Õ∞ Ñ¨Ù<åk Jh, q∞ye#k ^•x Ñ¶ë`«=∞hq=iOK«_»O ™ê èŒº=∞=Ù «∞O^•? 'JOu=∞ ÑijÅ#Ö’<Õ— J<Õ HÍ¡*ò KÕiÛ<å™ê èŒº=∞=Ù «∞O^•? HÍ Œ#∞‰õΩO\Ï#∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 65

K«i„ «#∞, ã=∂*Ïxfl J~°÷O KÕã∞HÀ=_»OÖ’ W@∞=O\ ã=∞ãºÅ∞<åfl~Ú.H=ÅO L «ÊuÎ =º=ã÷#∞ ÖËHõ =~°æ PK«~°#∞ „áêuÑkHõ KÕã∞‰õΩx [i¿Ñqâı¡+ áêH∆Hõ ã`åºxfl =∂„ «"Õ∞ ≥Å∞ÑÙ «∞Ok. WHõ =~°Î=∂<åxfl q=∞i≈OKÕHõ~°Î"åºxfl Ñije^•ÌO. nxH =∂i¯ ûã∞ì PÖ’K«<åsu ÉÏQÍ LÑHõiã∞ÎOk.ã=∂[OÖ’ J<åºÜ«∞O HÍHõ åmÜ«∞OQÍ LO_» Œh, =º=ã≤÷ «"≥∞ÿ LO@∞O Œh,^•xx HÍáê_Õk ˆH=ÅO |Å„Ñ¨Ü≥∂QÆO HÍ^Œh, ãÖã¨¯$f hf K«\ÏìÅ∂"≥Ú ŒÖ·#=hfl JO Œ∞Ö’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ LO\ÏÜ«∞h =∂i¯ û[O JO@∞Ok. Wkq=∞~°≈‰õΩ |Å"≥∞ÿ# ã≤ •úO « ÑÙ<åkx HõeÊã∞ÎOk. J~Ú Õ „â◊=∞^ÀÑ≤_ô W «~°~°∂áêÅ =º=ã≤÷ « Jã=∂# «Å‰õÄ, J<åºÜ«∂Å‰õÄ ÑÙ<åk J<Õ Jaè„áêÜ«∞OWHõ _» ‰õÄ_® ÑÙ<åk-LÑi «ÅO ã=∞ãº#∂, HÍ~°ºHÍ~° ãO|O è•Å ã=∞ãº#∂fã∞H˘ã∞ÎOk. D ã=∞ãº QÆ∞iOz ÃÑ·# K≥áêÊ#∞ HÍ|\ì =∞m¡ q=iOK«=Åã≤#J=ã~°O ÖË Œ∞. J~Ú Õ =~°Î=∂# Ñiã≤÷ «∞Å#∞ q=∞i≈OK«_»OÖ’ "Õ~˘Hõ ã=∞ãºLOk. K≥_»∞#∞ ã∞ÅÉèíOQÍ<Õ q=∞i≈OK«QÆÅO HÍx =~°Î=∂# Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’x=∞Ozx U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åe? „Ñ[ÅÖ’ LO_Õ =∞Ozx HÍ Œ∞. ^•xq+¨Ü«∞OÖ’ W|ƒO^Õg∞ ÖË^Œ∞. =º=ã¨÷Ö’x =∞Ozx U q^èŒOQÍ J~°÷OKÕã∞HÀ"åÅ<Õk „Ñâ◊fl. Jk K«\ÏìÅ∞, ãOã¯~°Å∞, JkèHÍiHõ ãOã¯$uÖ’x<≥·uHõ qÅ∞=Å∞ `«k`«~° ~°∂áêÅÖ’ LO@∞Ok. D =∞Oz ZO`« LO>ËJO «"Õ∞~°‰õΩ Ñ‘_ç « „Ñ[Å‰õΩ =º=ã÷ Ö’ÑÅ Ñ‘_»# #∞O_ç ~°Hõ∆ Åaèã∞ÎOk.áÈ~å\ÏÅ‰õΩ JO_» ˘~°∞‰õΩ «∞Ok. HÍ|\ì •xx =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ PÇfixOKåe.HÍx =~°Î=∂# =º=ã÷Ö’x =∞OzH =º=ã÷#∞ HÍáê_Õ ÉèÏ=*ÏÅOQÍ ÑxKÕ¿ãÅHõ∆O ‰õÄ_» LO Œx =∂i¯ û[O #=Ú‡ «∞Ok. JO>Ë J~°÷O PkèÑ «º =~åæÅ∞=º=ã÷Ö’x =∞Ozx L#fl^•xHõO>Ë Z‰õΩ¯= KÕã≤ K«∂Ñ≤Oz =º=ã÷Ñ@¡ „Ñ*Ï"≥∂ ŒOá⁄O Õ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ~°x =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. ÉèÏ=*ÏÅOQÍ =∞OzH LO_Õ áê„ «~Ú Õ J~Ú Õ ^•xx J~°÷O KÕã∞HÀ=_»OÖ’ `åufiHõ ã=∞ãºÅ∞ Ug∞ LO_»=Ù.=º=ã÷Ö’ =∞Oz ZO «=~°‰õΩ LO>Ë JO «=~°‰õΩ ^•xx ã=∞i÷Oz, ^•xxJO`«HõO>Ë Z‰õΩ¯= KÕã≤ K«∂Ñ≤OKÕ „Ñ¨Ü«∞`åflxfl =ºuˆ~HÕK«=K«∞Û. WHõ¯_»PK«~°Ï «‡Hõ"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ∞ Z#fl~Ú<å LO_»=K«∞Û HÍx åufiHõ ã=∞ãº Ug∞ÖË Œ∞. HÍx =º=ã÷Ö’x =∞OzH ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÅOQÍ ÑxKÕ¿ãÅHõ∆O LO Œx (D =º=ã÷#∞ u~°ã¯iOK«#=ã~°O ÖË Œx, ãOã¯iOz ÉÏQÆ∞KÕã∞HÀ=K«∞Û#x

„Ñ¨[Å#∞ Jk #q∞‡OÑ¨ *Ëã¨∞ÎO^Œx) ^•xx =ã¨∞ÎQÆ`«OQÍ (objective) K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞


=º=ã¨÷Ö’ ^•x Jk ÉèÏ=*ÏÅOQÍ =∂~°^Œ∞. ÉèÏ=*ÏÅOQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞_»O™ê~åOâ◊OÖ’ •x ™ê÷#O, ™ê~åOâ◊OÖ’ •x áê„ « ~Ú Õ#x #=∞‡_»O =∂i¯ û[OÉèÏ=*ÏÅO QÆ∞iOz KÕ¿ã qâı¡+Ö’ XHõ =ÚYº JOâ◊O. ^•xx Z‰õΩ¯= KÕã≤K«∂Ñ≤OK«_»O •fi~å ™êfiÉèÏqHõ èŒ~°‡"Õ∞. („Ñ[Å‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕ¿ã ÅHõ∆O •xÖ’ LO>Ë Jk

ÃãHõO_»s JOâ◊O =∂„ «"Õ∞). ÉèÏ=*ÏÅOQÍ =∞OzH LO_Õ D áê„ « =Å¡<Õ áêÅHõ=~åæÅ∞^•xx ã¨Ç≤Ï™êÎ~°∞, „áÈ «ûÇ≤Ï™êÎ~°∞. J@∞=O@Ñ¨C_»∞ =º=ã÷Ö’x =∞Oz =Å¡„Ñ[Å‰õΩ "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞ «∞O Œx ([iy# "Õ∞~°‰õΩ) ^•xx PÇfixOKåÖÏ ÖËHõ JkZO « "Õ∞~°‰õΩ LO>Ë JO « "Õ∞~°‰õΩ =º=ã÷#∞ HÍáê_Õ ÉèÏ=*ÏÅOQÍ ÑxKÕã∞ÎO Œxu~°ã¯iOKåÖÏ? •xx ÃÑOá⁄OkOz „Ñ[Å‰õΩ =∞iO « T~°@ HõeyOKÕ Hõ$+≤Ö’=∂i¯ ûã∞ìÅ∞ ÉèÏQÆO HÍ"åÖÏ ÖËHõ Jk ZO « ÃÑiy Õ JO « |Å"≥∞ÿ# ÉèÏ=*ÏÅOQÍ=∂~°∞ «∞Ok HÍ|\ì P Hõ$+≤x =º=ã÷‰õΩ T_çQÆO KÕ¿ã Ñx Jx Dã_çOK«∞HÀ"åÖÏ?

=∂i¯ û*ÏxH D ãOkQÆúO ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#k. =º=ã÷Ö’x =∞Oz „Ñ[Å‰õΩH˘O « T~°@, H˘O « ~°Hõ∆ HõeyOK«_»"Õ∞ HÍHõ „Ñ[Å áÈ~å\ÏÅ‰õΩ ‰õÄ_® Z<Àfl~°HÍÅ∞QÍ LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞Ok HÍ|\ì D ãOkQÆúO =∞s f„=OQÍ LO@∞Ok.Jk J=ã~°O, •xx "å_»∞HÀ"åe, HÍx Q“~°qOK«‰õÄ_» Œ∞. J=ã~°"≥∞ÿ# •xHõO>ËZ‰õΩ¯=QÍ Q“~°qOK«‰õÄ_»^Œx HÍ^Œ∞. Jã¨ÖË Q“~°qOK«‰õÄ_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>ËQ“~°qOKÕH˘nÌ ÉèÏ=*ÏÅOQÍ ^•x „ÑÉèÏ=O ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞Ok. „Ñ[Å J=ã~åÅHÀã"≥∞ÿ<å, áÈ~å\ÏÅ J=ã~åÅ HÀã"≥∞ÿ<å =º=ã÷Ö’ =∞Ozx ÃÑOá⁄OkOKÕHõ$+≤Ö’ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ ZO`À H˘O « áêÖÁæ#Hõ «ÑÊ Œ∞. áêÖÁæO@∂<Õ LO\Ï~°∞.HÍx Jk ÃÑiQH˘nÌ áêÅHõ ÉèÏ=*ÏÅO |ÅÑ_»∞ «∞Ok HÍ|\ì •xx Dã_çOK«∞‰õΩO@∂<Õ LO_®e. ãOã¯~°Å∞, hu, „Ñ*Ï™êfi=∞ºO, áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å∞ "≥Ú ŒÖ·#q+Ü«∂Å Ñ@¡ =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ „Ñ Œi≈OKÕ Z_» ≥QÆx ãOkQÍúxH ~Ú Õ =¸ÅO.nxH ãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# Ñiëê¯~°O ÖË Œ∞. =∂i¯ û*Ïxfl U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<åflÖË Œ∞. „QÍ"£∞+‘ JÅ∂Î[~üÅ PÖ’K«<ås «∞Å∞ =º=ã÷Ö’x K≥_»∞H HÍHõ JO Œ∞Ö’x=∞OzH ‰õÄ_» „Ñ[Å =∞Ozx Z Œ∞~˘_ç¤ áÈ~å_Õ J=HÍâßxfl ~å[H©Ü«∞ ™êOã¯$uHõ~°OQÍÅÖ’ HõeÊ™êÎ~Ú. (Sic) J~Ú Õ =∞# „Ñâ◊fl‰õΩ ~Úk ["å|∞ HÍ Œ∞. =º=ã÷Ö’x=∞Ozh, •x=Å¡ „Ñ[Å‰õΩ ÅaèOKÕ „ÑÜ≥∂[<åhfl, •xÑ@¡ LO_Õ PHõ~°¬#∂PÇfixOKåÖÏ •xx ÃÑOá⁄OkOKåÖÏ ÖËHõ Jk ÉèÏ=*ÏÅ=∞x u~°ã¯iOKåÖÏJ<Õk =∞# „Ñâ◊fl. =º=ã÷Ö’x =∞OzH ŒfiO Œfi ãfiÉèÏ=O LO@∞O Œh, ^•xx

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 67

QÆu`åi¯HõOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åÅh Ñ_çHõ@∞ì Ñ^•Å∞ „Ñ=zOK«=K«∞Û#∞ HÍx^•x q+Ü«∞OÖ’ xÜ«∞=∞| Œú"≥∞ÿ# PK«~° KÕÑ@ì_®xH ÑxH =KÕÛ ã∂„fHõ~°Un ™ê èŒºO HÍ Œ∞. JÑÊ\ J=ã~åÅ#∞ |\ì Z «∞ÎQÆ_»Å∞ "ÕÜ«∞_»O =∂„ «"Õ∞™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok. Hõ=¸ºxã∞ì ~å[H©Ü«∂Å∞ ãOã¯~°Å∞, hu, „Ñ*Ï™êfi=∞ºO,áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å∞ "≥Ú ŒÖ·# q+Ü«∂ÅÖ’ J#∞ãiOKÕ JxtÛ «"≥∞ÿ# Z «∞ÎQÆ_»Å`åufiHõ Éèí∂q∞Hõ W Õ. Wk =∂i¯ û*ÏxH „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ãOkQÆúO HÍ Œ∞. U ~å_çHõÖò`åufiHõ Œ$HõÊ äŒOÖ’<≥·<å D ãOkQÆúO LO_»Hõ «ÑÊ Œ∞. D ãOkQÍúxfl «Ñ≤ÊOK«∞HÀ"åÅO>Ë Jq «=∞ ~å_çHõÖò ãfiÉèÏ"åxH Œ∂~°"≥∞ÿ ãOã¯~°"å^•xH ŒQÆæ~°HÍ=Åã≤ LO@∞Ok. qÑ¡= ÉÏ@Ö’<Õ LO@∂ D ãOkQÍúxfl «Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_»O=∂i¯ ûã∞ì PK«~°‰õΩ ™ê èŒºO HÍ Œ∞QÍh, =º=ã÷ g∞ Œ q=∞~°≈<å¢™êÎÅ∞ Z‰õΩ¯ÃÑ>Ëìqâı¡+‰õΩ Ñiq∞ «=∞ÜÕ∞º "Õ∞ è•=ÙÅ∞ D ãOkQÆúO LO Œ#fl ãO ÕÇÏO Ãã· «OHõÅQÆ‰õΩO_® =º=ã÷g∞ Œ Ñ¨ Œ∞<≥·# q=∞~°≈ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞. D ãÖHõÅ#OÖ’x"åº™êÅ∞ nxH˘Hõ L^•ÇÏ~°.

WOHõ =¸_»= q+Ü«∂xH =^•ÌO. =~°Î=∂#O g∞ Œ ÑÓiÎ JqâßfiãO=∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ ZO « =ÚYº ÅHõ∆"≥∂ Éèíq+º «∞Î g∞ Œ (Éèíq+¨º «∞Î

kâ◊QÍ #_çKÕ =~°Î=∂# áÈ~å\ÏÅ`À ãÇ) JK«OK«Å qâßfiãO ‰õÄ_» JO Õ =ÚYºÅHõ∆O. Hõ=¸ºx*ÏxH˜ =∂~ü¯ û '|∂¡„Ñ≤O\ò— W=fiÖË^Œx JO@∞O\Ï~°∞.Hõ=¸ºx*Ïxfl PÜ«∞<˘Hõ =º=ã÷QÍ ÉèÏqOKå_»<Õ HõO>Ë =∞x+≤ ã~°fiâ◊‰õΩÎÅ∂q=ÚHõÎ"≥∞ÿ ¿ãfiK«ÛùQÍ Jaè=$kú K≥O Õ ã≤÷uQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<åfl_»#_»O ã||∞QÍLO@∞Ok. J@∞=O\ ã≤÷uH '|∂¡„Ñ≤O\ò— WKÕÛ „ÑãHÎ LO_» Œ∞. J~Ú Õ =∞x+≤Ö’JO`«s¡#OQÍ LO_Õ â◊‰õΩÎÅhfl q=ÚHõÎ=∞~Ú`Õ =∞x+≤H˜ ™ê^èŒº=∞ÜÕ∞º=∞Oz`Àáê@∞ K≥_»∞ ‰õÄ_» q=ÚHõÎ=∞=Ù «∞Ok Hõ • J#fl ãO ÕÇÏO PÜ«∞#‰õΩ~åÖË Œ∞. •xx J Œ∞ÑÙ KÕ¿ã hu ‰õÄ_» J Õ Kåi„ «Hõ „Hõ=∞OÖ’ Z Œ∞QÆ∞ «∞O ŒxPÜ«∞# ÉèÏqOKå_»x ‰õÄ_» J#ÖË=Ú. Hõ=¸ºx[OÖ’ XHõ =ã¨∞ÎQÆ`« huLO@∞O Œh, Jk J=ã~°O J=Ù «∞O Œh PÜ«∞# J#∞HÀÖË Œ∞. PÜ«∞# Q˘ÑÊPâß"åk. JÑÊ\#∞O_ç Éèíq+º «∞ÎÑ@¡ JK«OK«Å qâßfiãO Hõey LO_»@O=∂i¯ ûã∞ìÅ ™ê=∂#º ÅHõ∆O J~ÚOk. =∂~ü¯ û K≥Ñ≤Ê# =∂#= â◊‰õΩÎÅ q=ÚHÎD<å\ Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ «Hõ∆ HÍ~°º„Hõ=∂xH ÉÏQÍ Œ∂~°OQÍ LOk HÍh,`å=Ú ~å*ÏºkèHÍ~åxfl KÕlH¯OK«∞H˘x #∂ «# ã=∂*Ïxfl xi‡™êÎ=∞#fl qâßfiãO(=∞ èŒº=∞ èŒºÖ’ u~ÀQÍq∞ â◊‰õΩÎÅ=Å¡ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ Z Œ∞~°~Ú#ÑÊ\H©) P áêsìÅ „áêÑOzHõ


Œ$HõÊ äŒOÖ’ q_»nÜ«∞~åx ÉèÏQÆO J~ÚOk. Wk H=ÅO Éèíq+º «∞ÎÑ@¡ qâßfiãOHÍ Œ∞. Éèíq+º «∞Î‰õΩ ÉÏ@ "Õ¿ã „Ñã∞Î « L Œº=∂Å Ñ@¡ qâßfiãO ‰õÄ_®. PqâßfiãO ZO « |ÅOQÍ LO>Ë =~°Î=∂# =º=ã÷Ñ@¡ JqâßfiãO JO « ãOÑÓ~°‚OQÍLO_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok. =∂i¯ ûã∞ì qâı¡+Ö’ (D ãOHõÅ#OÖ’x "åº™êÅÖÏQÆ) =~°Î=∂#Ñiã≤÷ «∞Å Ñ@¡ |ÅOQÍ èŒfixOKÕ q=∞~°≈‰õΩ Œ#∞fl Éèíq+º «∞ÎÃÑ·# L#fl ãO ÕÇÏOÖËx qâßfiãO #∞O_ç Åaèã∞ÎOk. P q=∞~°≈ JO Œ∞H JO « Ñ Œ∞#∞QÍ LO@∞Ok.

HÍh x*ÏxH =∂~ü û Kåi„ «Hõ ã≤ •úO «O Hõ<åfl, Éèíq+º «∞Î#∞ QÆ∞iOzPÜ«∞# KÕã≤# T¿ÇÏ D ~ÀA Z‰õΩ¯=QÍ ãO ÕÇãÊ ŒO J~ÚOk. HÍi‡Hõ=~°æO«##∞ å#∞ „â◊=∞^ÀÑ≤_ô #∞O_ç q=ÚHÎ KÕã∞HÀ=_»O HÀãO ÃÑ@∞ì|_ç PkèÑ`åºxfl

‰õÄÅ^Àã≤ ã=∂[O Éèíq «"åºxfl «# KÕuÖ’H fã∞H˘x ã=∞ã=∂*ÏxH ÑÙ<åkJ~Ú# ã=∞+≤ì L «ÊuÎ =º=ã÷#∞ xi‡ã∞ÎO Œx =∂~ü û #=∂‡_»∞. PK«~°Ö’Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ HÍi‡Hõ=~°æO ™ê÷<åxfl P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl~Ú. JkèHÍ~åxflKÕlH˜¯OK«∞H˘x ã¨=∞ã¨=∂[ x~å‡ÏxH˜ Ñ¨Ó#∞‰õΩ<åfl~Ú. Jq „Ñ¨[Å#∞H˘O «"Õ∞~°‰õΩ ãg∞HõiOz#ÑÊ\H© P „ÑÜ≥∂QÆOÖ’ Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ ~å*ÏºkèHÍ~°|ÖÏxH H©ÅHõ™ê÷#O LO_çOk. ã=∞ã=∂*ÏxH Pi÷Hõ „áêuÑkHõ Jx `å=ÚÉèÏqOKÕ ã=∞+≤ì, ÖËHõ ãÇÏHÍ~° L «ÊuÎ =º=ã÷#∞ xi‡OKÕ „ÑÜ«∞ «flO KÕâß~Ú.HÍh P „ÑÜ≥∂QÆO XHõ Œâ◊=~°H xezOk. ã∂÷ÅOQÍ K≥áêÊÅO>Ë Pi÷Hõ =º=ã÷"≥#∞HõÉÏ@∞`«#O #∞O_ç |Ü«∞@Ñ¨_ç ™êOˆHuHõOQÍ P^èŒ∞xHõ ~°∂áêxflJO Œ∞‰õΩ<ÕO « =~°H xezOk (J~Ú Õ D q+Ü«∞OÖ’ XHõ ÕâßxH© =∞~˘Hõ ÕâßxH© KåÖÏ

`Õ_® LOk). D „Ñ¨Ü≥∂QÍxfl ã¨g∞H˜ ∆OK«∞‰õΩO>Ë, ã¨=∞ã¨=∂[ x~å‡OJkèHÍ~°|ÅO`À [iˆQk HÍ^Œx J~°÷O J=Ù`«∞Ok. Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiJkèHÍ~°O (Jk #∂ «# ~å*ÏºkèHÍ~°O HÍ#=ã~°O ÖË Œ∞) K«ÖÏ~ÚOK«_»O ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷ÃÑ·# [iQ áÈ~å\ÏxH LÑÜ≥∂QÆÑ_»QÆÅ Œ∞. XHõ Œâ◊Ö’ Jk J=ã~°O‰õÄ_» HÍ=K«∞Û. J Œ~Ú<å „Ñ*Ï™êfiq∞HõOQÍ <≥ÅH˘#HõáÈ Õ xÅ= Œ∞. Jk "Õ~ãOQÆu. #∂ «# ã=∂[ x~å‡O - JO Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ã=∞+≤ì L «ÊuÎ =º=ã÷#∞<≥ÅH˘ÖËÊ „H˜Ü«∞ - ~å*ÏºkèHÍ~°O ^•fi~å [~°QÆQÆÅ Ñ¨x HÍ Œ∞. Jk Ñ¨ÓiÎQÍãfiK«ÛùO ŒOQÍ, ¿ãfiK«ÛùQÍ ã=∂[OÖ’ [~°QÆ=Åã≤# „HÜ«∞. JkèHÍ~°O D „HÜ«∞‰õΩZO « Œ∂~°O LO>Ë JO « =∞Ozk. JkèHÍ~°O ZHõ _» L<åfl JHõ _» ¿ãfiK«Ûùx[OQÍ LO^• J<Õk ãÖ^ÕÇ¨ã¨Ê^ŒOQÍ<Õ LO@∞Ok. Ñ¨ÓiÎQÍ ¿ãfiK«ÛùQÍ[~°QÆ=Åã≤# „HÜ«∞Å‰õΩ JkèHÍ~°O Œ∂~°OQÍ LO_»_»O J=ã~°O. ã=∞ã=∂[

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 69

HÍOHõ∆ ã=∂[OÖ’ ãfiK«ÛùO^ŒOQÍ Zky xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩO>Ë<Õ ã=∞ã=∂[O ™ê èŒºOJ=Ù «∞Ok. ~å[ºO Jxfl „Ñ™ê~°™ê èŒ<åÅ#∂ q^•º"≥·*ÏxHõ ~°OQÍÅ#∂ «#QÆ∞Ñ≤Ê\’¡ ÃÑ@∞ìH˘x „Ñ`åº=∂flÜ«∞ ~å[H©Ü«∂Åxfl\h x¿+kèOz |Å=O «OQÍ<ÕiÊOKÕ HÍOHõ∆ HÍ Œk.

=∞~°~Ú Õ =∞#∞+µÅ∞ ã=∞ã=∂*Ïhfl ãÇÏHÍ~° L «ÊuÎ =º=ã÷#∂ UÑiã≤÷uÖ’ ãfiK«ÛùO ŒOQÍ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞? ZO Œ∞HÀãO HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞? JO ŒiH©ã=∂# «fiO HõeÊOKÕ ã=∞+≤ì =º=ã÷ (™È+e[O ÖËHõ Hõ=¸ºx[O) «ÑÊ ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷‰õΩ "Õ~ „Ñ`åº=∂flÜ«∞O Un ÖË Œ<Õk ã «º"Õ∞ HÍ=K«∞Û. Jk ã «º"≥∞ÿ<åXHõ åi¯Hõ ã «ºO =∂„ «"Õ∞. P åi¯Hõ ã «ºO ã=∂[OÖ’ XHõ |Å"≥∞ÿ# HÍOHõ∆~°∂ÑO fã∞‰õΩO@∞O Œx #=∞‡_®xH P è•~°O U=ÚOk? ã=∞ã=∂*ÏxH J~°÷Oã=∂#`åfixfl á⁄O Œ_»O =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, ã=∂#`åfixfl W=fi_»O ‰õÄ_». JO>Ëã=∞ã=∂[O <≥ÅH˘#_»O =Å¡ JO Œ~°∂ JO`À ~ÚO`À HÀÖ’Ê=Åã≤ =ã∞ÎOk‰õÄ_». ˘O «~°Å∞QÍ L#fl D ã=∂[OÖ’ H=ÅO Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞ÖËHÍHõ, JO Œ~°∂ ZO`À H˘O « PkèÑ`åºxfl, H˘O « „Ñ≤qÖË*ò#∞ HÀÖ’Ê=Åã≤ =ã∞ÎOk.Un ÖËHõáÈ~Ú<å 'JÇÏO— H˘O « HÀÖ’Ê=Åã≤ =ã∞ÎOk. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ,áÈ~å\ÏÅ∞ „Ñ è•#OQÍ 'á⁄O Œ_»O— HÀãO KÕ™êÎ=Ú. (Jk =∞# <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ÇÏH¯

HÍ=K«∞Û). ã=∞ã=∂[ x~å‡Ïxfl HÍi‡‰õΩÅ áÈ~å\ÏÅ H˘#™êyOÑÙQÍ K«∂¿ãÎ DÕ_® HõxÑ≤OK« Œ∞. á⁄O Œ_»O HÀãO KÕ¿ã áÈ~å\ÏÅ∞, ÑOK«∞HÀ=_»O HÀãO KÕ¿ã

ÑÙ#ifl~å‡O aè#fl ãfiÉèÏ=O QÆÅ „HÜ«∞Å∞. =∞x+≤Ö’ Jq PHõi¬OKÕ QÆ∞ÏÅ∞"Õ~°∞, HõeyOKÕ J#∞Éèí∂ «∞Å∞ "Õ~°∞, HÀ~°∞‰õΩ<Õ ãÊO Œ# "Õ~°∞, "å\H PÅO|#xKÕÛqÅ∞=Å∞ "Õ~°∞. «=∞#∞ å=Ú „â◊=∞ ÀÑ≤_ô #∞O_ç q=ÚHÎ KÕã∞HÀ=_»O HÀãOHÍi‡‰õΩÅ∞ KÕ¿ã áÈ~å\ÏÅ H˘#™êyOÑÙQÍ<Õ (HÍi‡Hõ ~å[ºO ^•fi~å) ã=∞ã=∂[x~å‡O [~°∞QÆ∞ «∞O Œ#fl =∂~ü¯ û #=∞‡HõO D Õ_®#∞ QÆ∞iÎOK«ÖËHõ áÈ~ÚO Œ#∞‰õΩO\Ï#∞.

Öx<£ HÍÅO #∞O_ç Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ D ã=∞ãº#∞ XHõ ~°∂ÑOÖ’QÆ∞iÎOKå~Ú. «=∞ =∞#∞QÆ_» HÀãO HÍi‡‰õΩÅ∞ KÕ¿ã áÈ~å\ÏÅ∞ "åiH H=ÅO„>Ë_£ Ü« xÜ«∞<£ (JO>Ë Pi÷Hõ) K≥· «<åºxfl =∂„ «"Õ∞ W™êÎÜ«∞h "åiÖ’ ~å[H©Ü«∞K≥· «#ºO Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ „ÑÜ«∞ «flÑÓ~°fiHõOQÍ HõeæOKåÅh ã∂„fHõiOKå~°∞.J~Ú`Õ WHõ¯_» ~å[H©Ü«∞ K≥·`«#ºO JO>Ë „Ñ¨^è•#OQÍ „Ñ¨ã¨∞Î`« =º=ã¨÷#∞


u~°ã¯iOz HÍi‡Hõ ~å*ÏºkèHÍ~°O <≥ÅH˘ÖÏÊÅ<Õ K≥· «#ºO JãÅ∞ ã=∞ãº JkHÍ Œ∞. '<åºÜ«∞"≥∞ÿ# =º=ã÷— ™ê÷Ñ# '<åºÜ«∞"≥∞ÿ# áÈ~å\Ï—Å H˘#™êyOÑÙQÍ XHõã~°à◊ „Hõ=∞OÖ’ [iQk HÍ Œ∞. ^•xH „¿Ñ~° „Ñ è•#OQÍ WOÔHHõ _ç #∞O_À~å"åe.

ã=∞ã=∂[ HÍOHõ∆ =∞#∞+µÅ K≥· «#ºOÖ’ U q èŒOQÍ ã≤÷~°Ñ_®e? JkZHõ _ç #∞O_ç ~å"åe? Hõeã≤"≥∞eã≤ „|uH ãOã¯$u, Hõ+ìã∞MÏÅ∞ ÑOK«∞‰õΩ<ÕPKå~°O, ã=∂# «fi qÅ∞= =∞#∞+µÖÖ’ ÖË<Õ ÖË=x HÍ Œ∞. =∂#= rq «PK«~°Ö’ (=ÚYºOQÍ ÖËq∞h Jz"Õ «#∂ J#∞ÉèíqOKÕ „Ñ[ÅÖ’) P ãOã¯$u Jxflã¨=∂*ÏÅÖ’#∂ HõxÑ≤ã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. HÍh WÑ¨Ê\˜ •HÍ Jk U <åQÆiHõã=∂[OÖ’#∂ „Ñ è•# ãOã¯$uQÍ ÖË Œ∞. XHõ q∞#Ç~ÚOÑÙQÍ =∂„ «"Õ∞ LOk.Jk „Ñ è•# ãOã¯$u HÍ"åÅO>Ë ÖËq∞ #∞O_ô Jz"Õ « #∞O_ô ÑÙ\ì XHõq∞#Ç~ÚOÑÙQÍ ã=∂[O kQÆ∞= á⁄~°Ö’¡ L#flk r=#HÍOHõ∆QÍ ã=∂[OÖ’<≥ÅH˘<åe. ÖËq∞Ö’<Õ HÍHõ Hõeq∞Ö’#∂, Jz"Õ «Ö’<Õ HÍHõ ¿ãfiK«ÛùÖ’#∂,Ñ‘_»#Ö’<Õ HÍHõ áêÅ#Ö’#∂ =∞#∞+µÅ∞ ã=∞+≤ì r=<åxfl HÀ~°∞HÀ"åe. Jz"Õ «#∞O_ç ÑÙ\ì XHõ P Œ~°≈OQÍ L#fl r=# q è•#O =∞#∞+µÅ „ÑQÍ_è» HÍOHõ∆HÍ"åe.

Wk U q èŒOQÍ [~°QÆQÆÅ Œx q=~°OQÍ K«iÛOK«_®xH Wk ãO Œ~°ƒùOHÍ Œ∞. HÍh D K«~°Û#∞ z=i^•HÍ fã∞‰õΩáÈ Õ =∞x+≤ Z=~°∞, =∂#= « Uq∞\,=∞x+≤x =∞x+≤QÍ x~°fizOKÕ ÅHõ∆ÏÖËq J<Õ „Ñâ◊flÅ ŒQÆæ~° PQÆ∞ «∞Ok.

D „Ñâ◊flÅ‰õΩ =∂i¯ û[OÖ’ ["å|∞ LO^•? =∂~ü û ã=∞HÍe‰õΩÅ∞,PÜ«∞# ÑÓsfi‰õΩÅ∞ J~Ú# Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ « «fi"Õ «ÎÅÖ’ XHõ JÅ"å@∞O_Õk."åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok =∂#= «‰õΩ XHõ x~°fiK«#O W=fi_»O`À «=∞ Ñiâ’ èŒ#Å#∞"≥Ú ŒÅ∞ÃÑ>Ëì"å~°∞. '=∞x+≤ ãOÑ¶∞rq—, '=∞x+≤ ~å[H©Ü«∞ „áê— JO@∂ "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ>Ëì"å~°∞. D Ñ Œúu Ñ@¡ =∂~ü û‰õΩ =ºu~Hõ « LO_Õk. =∞x+≤H, =∂#= «‰õΩXHõ x~°fiK«#O W=fi_»O`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ@ì_»O ÉèÏ="å^Œ Ñ¨^Œúu Jx PÜ«∞#q=∞i≈OKå_»∞. =∞x+≤ «# „â◊=∞^•fi~å «##∞ `å#∞ x~°fizOK«∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞"Õ∞K«i„ « Jh, P „â◊=∞ Ñ~å~¸Hõ~° #∞O_ç (J Õ K«i„ « „Hõ=∞OÖ’) q=ÚHÎ á⁄Ok#ÑC_Õ=∞x+≤ «# x~°fiK«<åxfl ÑiÑÓiÎ KÕã∞‰õΩO\Ï_»h, D „Hõ=∂xfl qâ◊nHõiOK«_»"Õ∞« «fi"Õ «ÎÅ Ñx Jh ÉèÏqOKå_»∞. Wk PãHÎHõ~°"≥∞ÿ# „Ñuáê Œ<Õ HÍx =∞x+≤

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 71

ã‘fiÜ«∞ x~°fiK«<åxH˜ U"≥·<å „áê^äŒq∞Hõ"≥∞ÿ# Ñï^èŒ∞Å∞, Ñïq∞`«∞Å∞, xiÌ+¨ì„áêuÑ¨kHõ L<åflÜ«∂ ÖËHõ Jk J#O`«=¸ JÑïq∞`«=¸ J<Õ „Ñ¨â◊flq∞yeáÈ «∞Ok. x*ÏxH =∂#= «‰õÄ =∞x+≤H© =∂~ü û ~ÚzÛ#k ‰õÄ_» XHõx~°fiK«#"Õ∞#x ÉèÏqOK«=K«∞Û. '=∞x+≤ ™êfi~°úQÆ∞O „Ñ è•#"≥∞ÿ# „áê— J<À,'=∞x+≤ ãÇÏHÍ~° QÆ∞O „Ñ è•#"≥∞ÿ# „áê— J<À J<Õ | Œ∞Å∞ '„ÑHõ$u`À ãOÑ¶∞i¬Ozã$[<å «‡HõOQÍ „â◊=∞ KÕÜ«∞_»O •fi~å „ÑHõ$ux, «##∞ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ „áê— Jx=∂~ü¯ û =∞x+≤x x~°fizOKå_»x ÉèÏqOK«=K«∞Û. (=∞x+≤H =∂~ü¯ û WzÛ# D x~°fiK«#"Õ∞

PÜ«∞# Kåi„ «Hõ ã≤ •úO «=∞h ^•xx Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å ŒO J<Õ HõO>Ë „áêHõ$uHõ =∂#=`å"å ŒO

J#_»O ã||∞QÍ LO@∞O Œh HÀÅHÀ"£ã‘ JO\Ï_»∞.) P q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩ#flÑC_»∞=∞x+≤ QÆ∞iOz =∂~ü¯ û ~ÚzÛ# x~°fiK«#OÖ’x Jã¨=∞„QÆ`« ‰õÄ_®ãÊ+ì=∞=Ù «∞Ok. ã$[<å «‡Hõ"≥∞ÿ# „â◊=∞ •fi~å =∞x+≤ «##∞ å#∞ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ„H˜Ü«∞‰õΩ LO_Õ Ñïq∞`«∞ÖËq∞\˜? ^•x Ñïkè Uq∞\˜? Ug ÖË"å? JkJ#O`«"≥∞ÿ# JÑïq∞`«"≥∞ÿ# =∂~åÊ? „Ñ¨Hõ$u g∞^Œ =∞x+≤ KÕ¿ã áÈ~å@OÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ ~°∂ÑO fã∞‰õΩ#fl «~åfi « =∞x+≤ L`åÊ ŒHõâ◊HÎ qÑs «OQÍÃÑiy =∞x+≤Ö’x ã~°fiâ◊‰õΩÎÅ∂ q=ÚHõÎO HÍQÆÅ Éè∫uHõ Ñiã≤÷u =zÛO Œx =∂~ü ûQÆ∞iÎOKå_»∞. JÑC_çHõ =∞#∞+µÅ∞ XHõi „â◊=∞#∞ XHõ~°∞ ^ÀK«∞HÀ‰õΩO_® «=∞L=∞‡_ç L`åÊ^Œ# â◊H˜Î ã¨$+≤ìOKÕ ã¨=∞$kúx L=∞‡_çQÍ J#∞ÉèíqOK«_»O™ê èŒº=∞=Ù «∞Ok. JO>Ë =∂#= rq «OÖ’ K«i„`å#O «~° Œâ◊ (Hõ=¸ºx[O) ~ÚHõ„áê~°OÉèíO HÍQÆÅ Œ∞. U Kåi„ «Hõ „Hõ=∞"≥∞ÿ Õ =∞x+≤ L`åÊ ŒHõ â◊HÎx P ã≤÷uHfã∞‰õΩ=zÛO^À J Õ Kåi„ «Hõ „Hõ=∞O ~ÚHõÃÑ·# ™ê èŒº=∞ÜÕ∞º Hõ=¸ºx*ÏxHHÍ=Åã≤# ã=∞+≤ì PHÍOHõ∆#∞, ^•xx ™êkèOKÕ ãOHõÖÏÊxfl (HÍi‡Hõ =~°æO ~°∂ÑOÖ’)

=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩ=zÛO Œx =∂~ü û #=∂‡_»∞. JO>Ë =∞x+≤Ö’x ã~°fiâ◊‰õΩÎÅ#∂q=ÚHÎ KÕÜ«∞QÆÅ Éè∫uHõ L`åÊ Œ# â◊HÎx =∂#=*Ïu ™êkèOKÕ<å\H (J Õ „Hõ=∞OÖ’)

P L`åÊ ŒHõâ◊HÎx ã≤ ŒúOQÍ J#∞ÉèíqOK«_®xH J#∞"≥·# Pi÷Hõ =º=ã÷ Ñ@¡ PHÍOHõ∆,^•xx <≥ÅH˘ÖÏÊÅ<Õ ãOHõÅÊO ã=∂[OÖ’ ÃÑ~°∞QÆ∞`åÜ«∞x PÜ«∞# #=∂‡_»∞.ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ# D z„`åxH˜ PÜ«∞# q=~° W=fiHõáÈÖË^Œ∞. HÍx JO^Œ∞Ö’Pâß"å^ŒO L#flO`«QÍ `«~°¯O ÖË^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷ L`åÊ^Œ#â◊H˜ÎxqÑ¨s «OQÍ ÃÑOz#=∂@ "åãÎ="Õ∞ HÍ=K«∞Û. „â◊=∞^ÀÑ≤_ô WOHõ J#=ã¨~°OHÍ"˘K«∞Û. Z=~°∂ Z=ih ÀK«∞HÀ‰õΩO_», Ñ‘_çOK«‰õΩO_» JO Œ~°∂ ã=∞+≤ì ã=∞$kúxJ#∞Éèí qOK«_®xH˜ HÍ=eû# Ñïã≤÷`«∞Å∞ L<åflÜ«∞<Õk ã¨`«º"Õ∞ HÍ"˘K«∞Û.


JO «=∂„ «O KÕ « =∞#∞+µÅÖ’ ã=∞+≤ì ãÇÏr=# HÍOH∆ |ÅOQÍ <≥ÅH˘<åÅxU=ÚOk? ã¨=∞ã¨=∂[O | Œ∞Å∞ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ H˘O « Éèí„ Œ « HõeÊOKÕ H˘ «Î^ÀÑ≤_ô =º=ã÷ ~å"˘K«∞Û Hõ •? L`åÊ Œ# â◊HÎ Àáê@∞ |Å „ÑÜ≥∂QÆâ◊HÎ ‰õÄ_®KåÖÏ ÃÑiyOk HÍ|\ì ÉèíÜ«∞OHõ~° x~°ƒO èŒO`À ‰õÄ_ç# H˘ «Î ^ÀÑ≤_ô =º=ã÷ZO Œ∞‰õΩ ~å‰õÄ_» Œ∞?

=∂#= «#∞ ã$[<å «‡Hõ „â◊=∞`À ã=∂#O KÕÜ«∞_»O ŒQÆæ~° PyáÈ‰õΩO_®=∞iO « ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# x~°fiK«#O W=fix Õ D „Ñâ◊flÅ‰õΩ ã=∂ è•#O ^˘~°Hõ Œ∞.K«i„ « „Hõ=∞OÖ’ =∞x+≤ «##∞ `å#∞ Éè∫uHõOQÍ#∞, <≥·uHõOQÍ#∞ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ=∂@ "åãÎ="Õ∞. HÍx ^•x Ñikè, Ñiq∞u, „áêuÑkHõ Uq∞@<Õk =∂#= «x~°fiK«#OÖ’ ÉèÏQÆO HÍ"åe. JO «=~°‰õΩ =∂~ü û PÖ’K«# ã=∞„QÆ ãfi~°∂ÑOfã∞HÀ Œ∞. Hõ=¸ºx[O ™ê è•º™ê è•ºÅ∞ JO «=~°‰õΩ J~°÷O HÍ=Ù. ™ê èŒº"≥∞ÿ Õ Uq èŒOQÍ ™ê èŒºO HÍQÆÅ^À J~°÷O HÍ Œ∞.

HÍx =∂~ü û PÖ’K«#Ö’¡ =∞x+≤H, =∂#= «‰õΩ XHõ x~°fiK«#O ~ÚKÕÛ`åufiHõ =∂#=`å ÉèÏ=# (philosophical anthropology) ÖË<Õ ÖË Œ<Õk =∂i¯ ûã∞ìãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ |ÅOQÍ L#fl Jaè„áêÜ«∞O. Jk ÖËHõáÈ=_»O =∂~ü¯ û#∞ÉèÏ="å Œ « «fi"Õ «ÎÅ #∞O_ç "Õ~°∞KÕ¿ã XHõ „Ñ ÕºHõ « J<Õ „Ñâ◊Oã ‰õÄ_» =∂i¯ ûã∞ìãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. KåÖÏ "≥·q èŒº=Ú#fl =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ Dq+Ü«∞OÖ’ J™ê è•~°"≥∞ÿ# UHÍaè„áêÜ«∞O LOk (Ju H˘kÌ q∞#Ç~ÚOÑÙÅ`À).

„Ñ è•# =∂i¯ ûã∞ì - Öxxã∞ì „ã=Ou #∞O_ç JÅ∂Î[~ü •HÍ, JÅ∂Î[~ü #∞O_ç„QÍ"£∞ã‘ ^•HÍ, z=iH˜ =∂#=`å"å Œ =∂i¯ û["Õ∞ x["≥∞ÿ# =∂i¯ û[=∞x|ÅOQÍ "åkOKÕ Å∂ã≤Ü≥∂ HÀÖ\ ^•HÍ KåÖÏ=∞Ok Jaè„áêÜ«∞O W Õ. HÍx¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# `åufiHõ =∂#=`å "å Œ##∞ KÕ~°∞ÛHÀHõáÈ Õ =∂~ü û PÖ’K«#ÑiÑÓ~°‚O HÍ Œ∞.

«# "åºã ãOHõÅ#O 'HõÖ’¡Å Hõ ä•z„`åÅ∞—‰õΩ «<Õ ~åã∞‰õΩ#fl z=i=∂@Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û „ÑK«∞~°, _çÃãO|~°∞ 1997

v

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 73

=Úã≤¡O S_≥O\\© –JÉèí∞º ŒÜ«∞ ~å[H©Ü«∂Å∞

=Úã≤¡OÅ∞ «=∞#∞ `å=Ú =Úã≤¡OÅ∞QÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞ã¨ÊO^Œ#‰õΩ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ `å=Ù LO^•? ÉèÏqOK«∞HÀ=_»O[~°∞QÆ∞ «∞#flk. ÉèÏqOK«∞H˘x ãÊOkOK«_»=¸ [~°∞QÆ∞ «∞#flk.=ÚYºOQÍ, ÉÏ„c=∞ã‘^Œ∞ ‰õÄeÛ"Õ`« `«~°∞"å`«. ^•xx Uq èŒOQÍ ã‘fiHõiOKåÅ#fl Õ ã=∞ãº. •xx JÉèí∞º ŒÜ«∞ "å Œ∞Å∞J~°÷=O «"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ ÉèÏ=#QÍ ã‘fiHõiOKåÖÏ (q=∞~°≈<å «‡HõOQÍ

#~Ú<å ã~) ÖËHõ "åãÎqHõ ÑÙ<åk ÖËx «ÑÙÊ_»∞ J=QÍÇÏ# Jxu~°ã¯iOKåÖÏ ÖËHõ =∞`À<å‡^•xH c[O "ÕÜ«∞QÆÅ ÃÑ_» Œ$+≤ìJx xOkOKåÖÏ?

XHõ "≥∞ÿ<åi\©QÍ =Úã≤¡OÅ∞ Z Œ∞~˘¯O@∞#fl q=Hõ∆#∂™êOã¯$uHõ Jz"Õ «#∂ Éè∫uHõ •_»∞Å#∂ J~°÷O KÕã∞HÀÖËxJÉèí∞º ŒÜ«∞ "å Œ∞Ö=~°∂ LO_»~°∞. •x #∞O_ç ÑÙ>Ëì x~°ã##∞JO^Œ~°∂ `«Ñ¨ÊHõ PÇ¨fix™êÎ~°∞. JO`«=~°‰õΩ Jaè„áêÜ«∞ÉèË •Å∞O_»=Ù. HÍh D x~°ã# XHõ <≥QÆ\"£ ÉèÏ=# =∂„ «"Õ∞.Jk WKÕÛ 'S_≥O\\©— XHõ <≥QÆ\"£ S_≥O\\© =∂„ «"Õ∞. '"Õ∞=Úq=Hõ∆‰õΩ QÆ∞i J=Ù «∞#fl "≥∞ÿ<åi\©— J<Õ ÉèÏ=# =∂„ «"Õ∞. '"Õ∞=Ú—J<Õ ãOÑÓ~°‚"≥∞ÿ# ÉèÏ=# HÍ Œ∞. =∞i P ãOÑÓ~°‚ ÉèÏ=#‰õΩ Uq èŒOQÍ ãÊOkOKåe? Jk LxHÖ’ LOk. H=ÅO "≥∞ÿ<åi\©


ÉèÏ=#‰õΩ ^•xx Ñiq∞ «O Hõ=∞‡O>Ë Jk HÍ Œ∞. =∞~°~Ú Õ UO KÕÜ«∂e?=Úã≤¡OÅ∞ =Úã≤¡OÅ∞QÍ ãÊOkOKÕ ~å[H©Ü«∞ K≥· «<åºxfl JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞P"≥∂kOK«_»O, PÇfixOK«_»O ™ê èŒº=∂ J™ê èŒº=∂? Jk =∞`À<å‡ Œ ~°∂ÑOfã∞‰õΩO>Ë J™ê èŒº"Õ∞. ãO„Ñ^•Ü«∂xfl K≥‰õΩ¯K≥ Œ~°‰õΩO_® HÍáê_®Åx ÉèÏqOKÕKèåO Œã"å Œ ~°∂ÑO fã∞‰õΩO>Ë#∂ J™ê èŒº"Õ∞. HÍh =∞`À<å‡^•xfl u~°ã¯iã∂Î,ãOã¯~°Å#∞ PÇfixã∂Î J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ '=Úã≤¡O ~å[H©Ü«∞O—QÍ<Õ LO_ÕkPÇfixOK« Œy# Õ<å? =∞`åf «"≥∞ÿ#k =∂„ «"Õ∞ P"≥∂ ŒhÜ«∞=∂?

D „Ñ¨â◊fl‰õΩ ["å|∞ K≥¿ÑÊ=ÚO^Œ∞ 'S_≥O\˜\©— J<Õ ^•xH˜ =∂#=Jã≤Î «fiOÖ’ LO_Õ áê„ «#∞ QÆ∞iÎOK«_»O J=ã~°O. S_≥O\\©x Z=~À ≥Å∞QÆ∞Ö’H'QÆ∞iÎOÑÙ— Jx J#∞"å ŒO KÕâß~°∞. Jk JãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# J#∞"å ŒO. HÍhWÑÙÊ_»∞ 'QÆ∞iÎOÑÙ ~å[H©Ü«∂Å∞— J<Õ „ÑÜ≥∂QÆO ‰õÄ_» JÅ"å@~ÚáÈ~ÚOk.‰õΩÅO, =∞ «O, ÉèÏ+, *Ïu, „áêO «O, eOQÆO "≥Ú ŒÅ~Ú# ™êOÑ¶≤∞Hõ =sæHõ~°Å„áêuÑ¨kHõ# [iˆQ ~å[H©Ü«∞ Hõ$+≤x D ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#∞+¨µeflJ=¸~°Î"≥∞ÿ# 'áœ~°∞Å∞—QÍ ÉèÏqOKÕ e|~°Öò |∂~°∞"å ~å[H©Ü«∞ Œ$HõÊ ä•xH,=∞#∞+µÅ#∞ =~åæÅ∞QÍ qÉèílOKÕ =∂i¯ûãπì ~å[H©Ü«∞ Œ$HõÊ ä•xH D 'QÆ∞iÎOÑÙ~å[H©Ü«∞O— aè#fl"≥∞ÿ# Œx K≥ÑÊ_»O WHõ _» L ÕÌâ◊ºO. ÃÑ· Ô~O_»∞ Œ$HõÊ ä•ÅÖ’#∂=∞#∞+µÅ∞ ('áœ~°∞Å∞QÍ—#~Ú<å, '=~°æO—QÍ#~Ú<å) «=∞ J=ã~åÅ „áêuÑkHõ#¿ÇÏ`«∞|^Œú"≥∞ÿ# q"ÕK«#`À „Ñ¨=iÎ™êÎ~°h, QÆ∞iÎOÑ¨Ù ~å[H©Ü«∂Å∞ JO^Œ∞‰õΩaè#fl"≥∞ÿ#=h WHõ _» J~°÷O. Wk ã¨~°~Ú# qâı¡+¨Ë<å J#fl „Ñ¨â◊fl J@∞Oz,'QÆ∞iÎOÑÙ ~å[H©Ü«∂Å∞— J#fl ¿Ñ~°∞Ö’ D ÉèÏ=O ã∞ÊùiOK« Œ∞.

^•xHõ<åfl =ÚO Œ∞ =∂#= Jã≤Î «fiOÖ’ D 'S_≥O\\©— J<Õ •xH LO_Õ™ê÷<åxfl Ñïje^•ÌO. U q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ@Ñ¨ÙÊ_»~Ú<å ^•x™ê=∂lHõ áê~å≈fixfl – =∞x+≤ LxHÖ’ ^•x‰õΩO_Õ áê„ «#∂ „áê=ÚMÏºhfl –‰õÄ_» J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~°O. JÑ¨ÙÊ_Õ =∞# J=QÍÇ¨Ï# ãÖÑ¨Ó~°‚OJ=Ù «∞Ok. 'S_≥O\\©Å— ™êOÑ¶≤∞Hõ Pi÷Hõ áê~å≈fixfl (‰õΩÅO, =∞ «O, =~°æO, eOQÆO,

„áêO «O, ÉèÏ+ =ÔQ·~åÅ „áêuÑkHõ# U~°Ê_Õ '<Õ#∞—, '"Õ∞=Ú— J<Õ ÉèÏ=#Å#∞) ~å[H©Ü«∞OQÍJ~°÷O KÕã∞HÀ=_»O, q=∞i≈OK«_»O <Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åflO. ~å[H©Ü«∞ S_≥O\\©Å#∞âß¢ã‘ÎÜ«∞O, "åã¨ÎqHõO, Jâß¢ã‘ÎÜ«∞O, „Éèí=∂[x`«O, `«Ñ¨ÙÊ_»∞ K≥·`«#ºO Jx=sæHõiã∞Î<åflO. P Ñx KÕ¿ã=ÚO Œ∞ S_≥O\\©Å =∂#= áê~å≈fixfl ‰õÄ_» J~°÷OKÕã∞HÀ=_»O J=ã~°O. ~å_çHõÖòQÍ PÖ’zOK«_»O JO>Ë q+Ü«∂Å =¸ÖÏÅÖ’H

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 75

áÈ=_»O. '=∞x+≤H ãO|OkèOz#O «=~°‰õΩ Jxfl q+Ü«∂Å =¸ÅO =∞x¿+—#x=∂~ü û «# `˘@ì ˘e ~°K«#ÅÖ’ XHõ KÀ@ JO\Ï_»∞. qÅ∞"≥·# D ã∂K«##∞P «~°∞"åu HÍÅOÖ’ PÜ«∞<Õ ZÅ¡ÑÙÊ_»∂ *ÏÑHõO ÃÑ@∞ìHÀÖË Œ∞. HÍh ^•xx*ÏÑHõO ÃÑ@∞ìHÀ=_»O J=ã~°O.

W «~° [O «∞=ÙÅ‰õÄ =∞x+≤H© LO_Õ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# Õ_® Uq∞@O>ËW «~° [O «∞=ÙÅ =ºHÎ «fiO KåÖÏ=~°‰õΩ Ñ¨Ù@∞ìHõ À<Õ x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞Ok.JO>Ë ^•x 'r<£û— KÕ Õ x~°‚~ÚOK«|_»∞ «∞Ok. =∞x+≤ J\Ï¡ HÍ Œ∞. =∞x+≤Ö’ÑÙ@∞ìHõ À – JO>Ë r<£û ^•fi~å – x~°‚~ÚOK«|_Õ JOâ◊O H˘OK≥"Õ∞. P ÃÑ·#<Õ~°∞ÛHÀ=_»O, «##∞ `å#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D q èŒOQÍZkˆQ „Hõ=∞OÖ’ =∞x+≤ =ºH˜Î`«fiO (personality) U~°Ê_»∞`«∞Ok. „Ñ¨=~°Î##∞x~°‚~ÚOK«_»OÖ’ W «~° [O «∞=ÙÅÖ’ 'r<£û— x~°fiÇ≤ÏOKÕ áê„ «#∞ =∞x+≤Ö’=ºHÎ «fiO x~°fiÇ≤Ïã∞ÎOk.

D =ºHÎ åfixH HO„ ŒO '<Õ#∞— J<Õ =ºHÎ ÉèÏ=# (WOw¡+µÖ’ ÃãÖòÊù ÖËHõ

S_≥O\˜\©). „Ñü =∞x+≤Ö’#∂ =ºHÍÎ=ºHõÎ"≥∞ÿ# S_≥O\˜\© LO@∞Ok. nxÖ’H˘xfl ÑÓiÎQÍ =ºHÎQÆ «"≥∞ÿ# ÉèÏ=#Å∞O\Ï~Ú. '<Õ#∞ „Hõ=∞tHõ∆QÆÅ =∞x+≤x—,'<åk ŒÜ«∂¢~°Ì ÇÏ$ ŒÜ«∞O— "≥Ú ŒÖ·# ÉèÏ=#Å∞. HÍx J"Õ HÍHõ, qq èŒ ™êOÑ¶≤∞Hõã=¸ÇÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ «##∞ `å#∞ QÆ∞iÎOK«_»O ‰õÄ_® '<Õ#∞— J<Õ S_≥O\\©U~°Ê_Õ „Hõ=∞OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞.

„ÑÑOKåxfl <å "åà◊√§ – Ñ~å~Ú"åà◊√§ Jx qÉèílOK«∞H˘x «#"åiQÍ`å#∞ ÉèÏqOz# "åi`À =∞"Õ∞HõO HÍ=_»O =∞x+≤H L#fl J «ºO « ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ#ÅHõ∆ÏÅÖ’ XHõ\˜. S_≥O\˜\© J<Õ =ºH˜Î ÉèÏ=# U~°Ê_Õ „Hõ=∞OÖ’ nxH˜=ÚYº™ê÷#O LO@∞Ok. =∞#∞+µÅ‰õΩ XH™êi ÑÅ∞ ™êOÑ¶≤∞Hõ S_≥O\\©Å∞LO_»QÆÅ=Ù. „áêO`«O, ÉèÏ+¨, ‰õΩÅO, =∞`«O "≥Ú^ŒÅ~Ú#"Õ=~Ú<å nxH˜„áêuÑ¨kHõ HÍQÆÅ=Ù. WqHÍHõ, ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞ì, =ºH˜ÎQÆ`«=∞~Ú# S_≥O\˜\©ÉèÏ=#Å∞ ‰õÄ_® LO\Ï~Ú. g@xfl\ ã=∂Ç~°"Õ∞ '<Õ#∞— J<Õ =ºHÎ. D '<Õ#∞—J<Õ =ºH˜Î ÉèÏ=#‰õΩ ã≤÷~°`«fiO LO_»^Œh, Jk K«OK«ÅO Jh ÉèÏqOKÕ'áÈã∞ì–"≥∂_»~°<£— Œ$HõÊ äŒO`À UH©ÉèíqOK«#=ã~°O ÖË Œ∞. J~Ú Õ JO Œ∞Ö’ qq èŒJOâßÅ∞O\ÏÜ«∞<Õk ã¨`«ºO. "å\˜ „áê^è•#º`«Å∞ Ñïã≤÷`«∞Å#∞ |\˜ì=∂~°QÆÅ=<Õk ‰õÄ_» ã «ºO. XHõ =ºHÎ HÍi‡‰õΩÅ =∞ èŒº HÍi‡‰õΩxQÍ, =Úã≤¡OÅ=∞^èŒº =Úã≤¡OQÍ, =∞QÆ"åà◊§ =∞^èŒº =∞QÆ"å_çQÍ LO_»@O ™ê^èŒº"Õ∞. Jxfl


ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ U^À XHõ JOâ◊"Õ∞ „Ñ|ÅOQÍ LO_Õ "åà◊√§ H˘kÌ=∞O Õ LO\Ï~°∞.J~Ú#ÑÊ\H© '<Õ#∞— J<Õ =ºHÎÉèÏ=# xiÌ+ì «ÖËx Jã≤÷~° ÉèÏ=# HÍ#=ã~°O ÖË Œ∞."≥·q èŒºOÖ’<Õ ^•xH (™ê¿ÑHõ∆) ã≤÷~° «fiO LO_»QÆÅ Œ∞. LO@∞Ok.

W ŒO`å =∞x+≤H ™êfiÉèÏqHõO JO>Ë J~°÷O q=∞~°≈‰õΩ Jf «=∞x HÍ Œ∞.=∞x+≤H LO_Õ =ºHÎ ÉèÏ=#Ö’ PkèÑ «º ãfiÉèÏ=O Hõey#q H˘xfl LO\Ï~Ú."å\˜x JÉèí∞º^ŒÜ«∞"å^Œ∞Å∞ q=∞i≈OK«_»"Õ∞ HÍHõ u~°ã¨¯iOKåe ‰õÄ_®.L^•ÇÏ~°‰õΩ å<˘Hõ PkèÑ «º =~åæxH ÖËHõ ‰õΩÖÏxH K≥Ok# =ºHÎ##fl ÉèÏ=#.ÖË • '<Õ#∞ JO Œih ^•™ÈÇÏO KÕã∞HÀQÆÅ#∞— J<Õ =ºHÎQÆ « PkèÑ «º ÉèÏ=#.HÍh PkèÑ «º ãfiÉèÏ=O #∞O_ç ÑÙ@ìx 'S_≥O\\©Å— Ñ@¡ U "≥·Yi LO_®e?J=hfl Jz"Õ « #∞O_ç ÑÙ\ì#"Õ HÍ#=ã~°O ÖË Œ∞. XHõ"Õà◊ J~Ú<å JxflJz"Õ « ~°∂áêÅ ãfiÉèÏ==¸ XHõ\ HÍ Œ∞. D (™êOÑ¶≤∞Hõ) S_≥O\\©Å∞ ~å[H©Ü«∞PK«~°‰õÄ ™êOÑ¶≤∞Hõ ã¨g∞Hõ~°‰õÄ „áêuÑ¨kHõ HÍQÆÅ=Ù. "å\˜Ñ¨@¡ U "≥·YiLO_»_»O Lz «OQÍ LO@∞Ok?

WÑÊ\H =¸_»∞ "≥·Y~°∞Å∞ LxHÖ’ L<åfl~Ú. =∞s ™êO„Ñ^•Ü«∞Hõ=∂i¯ ûã∞ìÅ∞ '=~°æO— XHõ >Ë âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# =ºHÎÉèÏ=# Jh, «H¯#=hfl «ÑÙÊ_»∞K≥· «#ºO #∞O_ç ÑÙ\ì#=h, „Ñ[Å∞ "å\x = Œ∞Å∞H˘x =~°æK≥· «#ºO á⁄O^•ÅhJO@∞O\Ï~°∞. S_≥O\\©x =ºHÎ «fiO ZkQ „Hõ=∞OÖ’ ~°∂á⁄O Õ '<Õ#∞— J<Õã‘fiÜ«∞ÉèÏ=#‰õΩ ãO|OkèOz# q+Ü«∞OQÍ HÍHõ, H=ÅO K≥· «<åºxH (PÖ’K«#Å‰õÄ

J=QÍÇ¨Ï#‰õÄ) ãÖ|OkèOz# q+¨Ü«∞OQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O =Å¡<Õ ^•xx'âß¢ã‘ÎÜ«∞O— 'Jâß¢ã‘ÎÜ«∞O— Jx, 'ã~°~Ú# K≥· «#ºO— ' «ÑÙÊ_»∞ K≥· «#ºO— Jx=sæHõiOK«_»O, Jâß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# `«Ñ¨ÙÊ_»∞ PÖ’K«#Å#∞ =^Œ∞Å∞H˘=∞‡#_»O™ê èŒº=∞=Ù «∞#flk. WHõ _» =∞m§ <å L ÕÌâ◊ºO S_≥O\\©Å∞ q=∞~°≈‰õΩ Jf «OJx HÍ^Œ∞. HÍh Jk Ñ¨^•~°÷ *Ï˝<åxH˜ ãÖ|OkèOz# `«á⁄ÊÑ¨ÙÊÅ q=∞~°≈HÍ*ÏÅ Œ∞. P S_≥O\\©Ö’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º qÅ∞=Å‰õΩ ãO|OkèOz# «á⁄ÊÑÙÊÅq=∞~°≈ HÍQÆÅ Œ∞.

Ô~O_»= "≥·Yi Uq∞@O>Ë, =ˆ~æ`«~° Ñ‘_ç`« ÉèÏ=#Åhfl =~°æ ÉèÏ=#Ö’ÉèÏQÆO HÍ"åe (ÖËHõ •xH Ö’|_ç LO_®e ÖËHõ •xÖ’ q∞o «O HÍ"åe) Jx K≥ÑÊ_»O.Wk D ~ÀA Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ J#∞ãiã∞Î#fl "≥·Yi. HÍh ãfiÉèÏ=s`åº'=~°æO— HõO>Ë KåÖÏ aè#fl"≥∞ÿ# S_≥O\\©Å∞ =~°æÉèÏ=#Ö’ 'ÉèÏQÆO— HÍ=_»O ÖË •^•xH Ö’|_ç #_»=_»O U q èŒOQÍ ™ê èŒºO HÍQÆÅ Œ∞? «# <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’<Õ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 77

JO Œi ã=∞ãºÅ∂ Ñiëê¯~°O J=Ù`åÜ«∞h, Jxfl <åºÜ«∞"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆Å∂f~°∞`åÜ«∞h HÍi‡Hõ=~°æO ãHõÅ Ñ‘_ç « „Ñ*Ï„âı∞Å#∞ #q∞‡Oz "åi qâßfiãOá⁄O^•Åx „QÍ"£∞ã‘ J<åfl_»∞. PÜ«∞# „Ñ è•#OQÍ Ô~· åOQÍxfl L ÕÌtOz D=∂@ J<åfl_»∞ QÍh •xx Jxfl ~°HÍÅ Ñ‘_»#‰õÄ J#fi~ÚOK«∞HÀ=K«∞Û#∞. =~æ «~°Ñ‘_ç « ÉèÏ=#Å#∞ «ÑÙÊ^À= Ñ\ì# K≥· «#ºO Jx u~°ã¯iOKÕ "≥·Yi HõO>Ë Wk"≥∞~°∞QÆ~Ú#^Õ. HÍh HÍi‡Hõ =~°æO W`«~° Ñ‘_ç`« „Ñ¨[ÅÖ’ D qâßfiãÖHõeyOK«QÆÅ Œx #=∞‡_®xH ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# HÍ~°O U"≥∞ÿ<å LO^•? =∞QÆ"åà◊§~Ú# áêi„âßq∞Hõ HÍi‡Hõ=~°æO "≥∞*Ïi\©QÍ LO_Õ <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’ Ö·OyHõ Jz"Õ «`˘ÅyáÈ «∞O Œx ¢ã‘ÎÅ∞ ZO Œ∞‰õΩ #=∂‡e? x*ÏxH áêi„âßq∞Hõ HÍi‡Hõ=~°æO"≥∞*Ïi\©QÍ =∞QÆ"åà◊§~Ú LO_»_®xH Ö·OyHõ Jz"Õ « XHõ =ÚYº HÍ~°O.J@∞=O@ÑÙÊ_»∞ P HÍ~°OQÍ '=∞QÆ— ãfiÉèÏ=O ãO «iOK«∞‰õΩ#fl HÍi‡Hõ=~°æO<åÜ«∞Hõ «fiOÖ’ ¢ã‘ÎÅ ã=∞ãºÅ∞ Ñiëê¯~°=∞=Ù`åÜ«∞x ¢ã‘ÎÖO Œ∞‰õΩ #=∂‡e?J@∞=O\˜ „Ñ¨â◊flÖË ^Œo`«∞Å∂ Pk"åã¨∞Å∂ ‰õÄ_® HÍi‡Hõ=~°æO QÆ∞iOzJ_»QÆ=K«∞Û.

áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÅ∞ "≥∞*Ïi\©QÍ =∞QÆ"åàÏ§, Œo Õ «~°∞ÖÏ J#fl „Ñâ◊flJ@∞Oz ã¨fiÉèÏ=s`åº<Õ KåÖÏ aè#fl"≥∞ÿ# Jã¨=∂#`«Å∞ U^À XHõ¯ rq`«J#∞Éèí=O #∞O_ç ÑÙ\ì# K≥· «#ºO ^•fi~å, Jk =ÚO Œ∞‰õΩ ≥KÕÛ PÖ’K«#Å^•fi~å `˘ÅyáÈQÆÅ=x #=∞‡_®xH ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# HÍ~°O U=ÚOk? HÍi‡Hõ=~åæxk ( « «∂Ê~°fiHÍÅÑÙ qÑ¡= =~åæÅ ÖÏQÍ) XHõ „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ÅHõ∆ºO HÍ Œh, ^•xÅHõ∆º"Õ∞ ™ê~°fi[h#=∞h =∂~ü û ÉèÏqOKå_»∞. (XH˘¯Hõ ™êi HÍi‡Hõ =~°æ"Õ∞ XHõ ™ê~°fi[h#

=~°æO – Ü« x=~°ûÖò HÍ¡ãπ – JO\Ï_»∞.) HÍi‡Hõ =~°æO `å#∞ Z Œ∞~˘¯O@∞#fl „â◊=∞^ÀÑ≤_ôH Ñiëê¯~°OQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ ≥KÕÛ =~°æ~°Ç≤Ï « L «ÊuÎ =º=ã÷Ö’<Õ Jxfl<åºÜ«∞"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆Å∞ ™ê^èŒº=∞=Ù`åÜ«∞x nxx q=iOK«∞HÀ=K«∞Û. HÍh=~°æ~°Ç≤Ï « L «ÊuÎ =º=ã÷ JaèÅ+©Ü«∞=∞x JOwHõiã∂Î ‰õÄ_® Jk Jxflã¨=∞ã¨ºÅ Ñïëê¯~åxH˜ Ñ¨Ù<åk J#fl ÉèÏ=##∞ „Ñ¨tflOK«=K«∞Û. Pi÷ˆH`«~°Jz"Õ «‰õΩ QÆ∞i J=Ù «∞#fl "å~°O`å nx<Õ „Ñtflã∞Î<åfl~°∞. É’e¬qH± PK«~°ÑÙÏº# HÍi‡Hõ =~°æO J#fl =∂@‰õΩ JãÅ∞ J~°÷O áÈ~Ú Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÜÕ∞HÍi‡Hõ =~°æO J#fl J~°÷O =zÛ# «~°∞"å « D ãOâ◊Ü«∞O =∞iO « |ÅÑ_çOk.^•xH ãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ["å|∞ W=fi‰õΩO_® =~°æ S_≥O\\©Ö’ W «~° S_≥O\\©Å∞q∞o «O HÍ"åÅ#_»OÖ’ J~°÷O ÖË Œ∞.


WÑÙÊ_çq Ô~O_»∂ HÍHõ =¸_»= "≥·Yi ‰õÄ_® =ÚO Œ∞H˘zÛOk. S_≥O\\©Å„áê^è•#º`«Å *’eH˜ áÈ‰õΩO_», U^À XHõ>Ë JxflO\˜ HõO>Ë âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#kJ#‰õΩO_», ãHõÅ Ñ‘_ç « „Ñ[Å∞ ( Œo «∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞, ¢ã‘ÎÅ∞, Pk"åã∞Å∞, "≥∞ÿ<åi\©Å∞

=ÔQ·~å) XHõ >ÿ JO ŒiH© â◊„ «∞"≥·# '=º=ã÷—#∞ ‰õÄÅ^ÀÜ«∂Åh ÖË • =∂~°∞ÛHÀ"åÅhD "å Œ# Ñ≤Å∞ÑÙxã∞ÎOk. WÑÙÊ_»∞ KåÖÏ=∞Ok JÉèí∞º ŒÜ«∞ "å Œ∞Å∞ (H˘O «=∞Ok

=∂i¯ûã∞ìÅ∞ ‰õÄ_») D q èŒOQÍ<Õ "åkã∞Î<åfl~°∞. Ñ‘_ç « „Ñ*Ï áÈ~å\ÏÅ =∞ èŒºÑ~°ãÊ~°O ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=O, ãÇÜ«∞ ãÇÏHÍ~åÅ∞, ã=∞#fiÜ«∞O ZO « ™ê èŒº"≥∞ÿ ÕJO « ÃÑOá⁄OkOK«=Åã≤O Õ QÍh Jhfl 'XHõ \— Z\Ï¡ HÍQÆÅ=Ù? Jhfl XHõ\J~Ú Z=iÃÑ·# áÈ~å@O KÕÜ«∞QÆÅ=Ù? JO Œi â◊„ «∞=Ó XHõ~°∞ HÍ~°∞ Hõ •?¢ã‘ÎÅ#∂ Pk"åã∞Å#∂ áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÅ#∂ XHõ \ KÕÜ«∞QÆÅ „áêuÑkHõU=ÚO@∞Ok? JO Œi PHÍOHõ∆ÅÖ’#∂ ã=∂# «fiO J<Õ qÅ∞= LO@∞OkHÍ|\ì qÅ∞=Å ™ê~°∂Ñ¨º « „áêuÑ¨kHõ# ãÖÑ¶‘∞ÉèÏ=O ™ê èŒºO J=Ù «∞Ok.HÍh `«=∞ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ "Õ~°∞"Õ~°~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞, `å=Ú áÈ~å_Õ â◊„`«∞=ÙÅ∞"Õ~°∞"Õ~°~Ú#ÑÙÊ_»∞, D „Ñ[ÅO`å 'Hõeã≤— Z=iÃÑ·# áÈ~å@O KÕÜ«∞QÆÅ~°∞?D áÈ~å\ÏÅ‰õΩ <≥·uHõ SHõº ÕQÍh Éè∫uHõ SHõº « ™ê èŒºO J=Ù «∞O^•?

Z=i ã=∞ãºÖË=~Ú<å Jxfl\H© =¸ÅO ~å[ºOÖ’ LOk HÍ|\ì(ÖË • Jxfl PkèÑ`åºÅ‰õÄ Œ#∞fl ~å[ºO #∞O_ç Åaèã∞ÎOk HÍ|\ì) JO Œ~°∂ XHõ >ÿ~å[ºOÃÑ·# áÈ~å@O KÕÜ«∂Åx nxH˜ ã¨=∂^è•#O K≥áêÎ~°∞. HÍh x*ÏxH˜~å[ºO`À Ñ‘_ç « „Ñ*Ï„âı∞Åxfl\H© XH ~°Hõ"≥∞ÿ# â◊„ «∞ «fiO LO_» Œ∞. ~å[ºO`À«ÅÑ_»_»O Jxfl áÈ~å\ÏÅ‰õÄ XH ~°Hõ"≥∞ÿ# J=ã~°O HÍ Œ∞. XH ãO Œ~°ƒùOÖ’

J=ã~°O HÍ Œ∞. ~å[ºO ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl ã"åÅ∞ KÕ¿ã Hõ=¸ºxã∞ì áÈ~å\ÏÅ‰õΩ=∂„ «"Õ∞ ~å[ºO „Ñ «ºHõ∆ â◊„ «∞=Ù. Hõ=¸ºxã∞ì áÈ~å\ÏÅ ÅHõ∆ºO ãfiO « Pã≤Îx~° Œ∞Ì KÕÜ«∞_»O. ã¨fiO « Pã≤Îx HÍáê_Õ K«\ÏìÅ∞ KÕ¿ã ™ê~°fiÉè∫=∞ JkèHÍ~°O~å*ÏºxH LOk HÍ|\ì P ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl ™êfinè#O KÕã∞HÀx Õ ãfiO « Pã≤Î~° Œ∞Ì HÍ Œx Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. JO Œ∞=Å¡ «=∞ áÈ~å\ÏÅ#∞ ~å[ºOÃÑ·<ÕZ‰õΩ¯ÃÑ_» å~°∞. (âßã#O ^•fi~å ãfiO « Pã≤Îx ~° Œ∞Ì KÕÜ«∞=K«∞Û#∞ QÍx ãfiO « Pã≤Î ÖËx

=º=ã÷#∞ âßã#O •fi~å – JO>Ë ™ê~°fiÉè∫=∞ ~å*ÏºkèHÍ~°O •fi~å – xi‡OK«ÖË=∞x WÑÙÊ_»∞

J~°÷O J=Ù «∞#flk. HÍ|\ì Hõ=¸ºxã∞ì áÈ~å\ÏÅ~Ú<å ~å*ÏºkèHÍ~åxH JO « HO„ Œ ™ê÷#O

W=fi_»O ã|ÉÏ J#fl „Ñâ◊fl WÑÙÊ_»∞ =zÛOk.) Jk J\Ï¡ LOz K«\ÏìÅ`À xq∞ «ÎOÖËx ™êOÑ¶≤∞Hõ Jz"Õ « ~°∂áêÅ‰õΩ =ºu~HõOQÍ ™êQ áÈ~å\ÏÅ‰õΩ ~å[ºO

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 79

™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl <Õ~°∞QÍ „Ñ¨tflOK«=Åã≤# J=ã¨~°O LO_»HõáÈ=K«∞Û. JqZ Œ∞~˘¯<Õ â◊„ «∞=ÙÅ∞ K«@ìO`À (JO>Ë ~å*ÏºkèHÍ~°O`À) ÑÙ\ì#g, K«@ìO`À áÈÜÕ∞gHÍ#ÑÙÊ_»∞ P áÈ~å\ÏÅ‰õΩ ~å[ºO HO„ ŒaO Œ∞=Ù ZO Œ∞‰õΩ HÍ"åe? áÈ~å@„Hõ=∞OÖ’, Éèí„ Œ «#∞ HÍáê_Õ ¿Ñ~°∞ g∞ Œ ~å[ºO |Å=O «∞Å ÑH∆Í# ~°OQÆOÖ’Hky#ÑÙÊ_Õ ~å[ºO`À "å~°∞ «ÅÑ_»=Åã≤ =ã∞ÎOk. JO Õ «ÑÊ ~å[º"Õ∞ P„Ñ[Å „Ñ «ºHõ∆ â◊„ «∞=Ù HÍ Œ∞.

JO ÕHÍ Œ∞, ™êOÑ¶≤∞Hõ Jz"Õ «#∞ Z Œ∞~˘¯<Õ „Ñ[Å∞ ~å[ºO #∞O_çãOã¯~°Å∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. Jz"Õ «#∞ J Œ∞ÑÙKÕ¿ã K«\ÏìÅ∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞.Jk ÑÓiÎQÍ J™ê èŒº"≥∞ÿ#ÑÙÊ_»∞ =∂„ «"Õ∞ "å~°∞ ~å[ºO ™êkèHÍ~° «#∂ ™ê~°fiÉè∫=∞`åfihfl„Ñ¨tfl™êÎ~°∞. JO «=~°‰õΩ, ~å[ºO Éèí„ Œ « ¿Ñi@ PkèÑ¨ «º â◊‰õΩÎÅ‰õΩ JO_»QÍxÅ|_ç `«=∞ PO^Àà◊#Å#∞ Jz"Õã≤# "Õ∞~°ˆH "å~°∞ ~å[ºO`À <Õ~°∞QÍ«ÅÑ_» å~°∞. P J=ã~°O "åà◊§‰õΩ Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ ~å Œ∞. =Úã≤¡OÅ<Õ

L^•ÇÏ~°QÍ fã∞‰õΩO>Ë ÉèÏ~° « ~å[ºO «# Ãã‰õΩºÅ~ü ãfiÉèÏ"åxH Hõ@∞ì|_çLO_®Å<Õk ~å[ºOÃÑ·# "å~°∞ (=Úã≤¡OÅ∞QÍ) ÃÑ>Ëì „Ñ è•# _ç=∂O_»∞. ÉèÏ~° «~å[ºO P ãfiÉèÏ"åxfl HÀÖ’Ê#O « "Õ∞~°‰õΩ ÃÇ·ÏO Œ= PkèÑ`åºxfl =ºu~HOK«_®xHJk "åiH LÑHõiOKÕ ™ê èŒ#"Õ∞. HÀÖ’Ê~Ú# "Õ∞~°H "å~°∞ ~å[ºOÃÑ·# áÈ~å@OKÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok. JÑÙÊ_»∞ ‰õÄ_» – ~å[ºO ÑÓiÎQÍ ÃÇ·ÏO Œ= ~å[ºOQÍ=∂i Õ «ÑÊ – J Õ "åi „Ñ è•# áÈ~å@O HÍ Œ∞. ã∂÷ÅOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, ~å[ºO„Ñ*Ï™êfi=∞º xÜ«∞=∂ÅxflO\h u~°ã¯iOz á¶êã≤ã∞ì ~å[ºOQÍ =∂i#ÑÙÊ_»∞=∂„`«"Õ∞ (ÖË^• =∂i# "Õ∞~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞) Jxfl „Ñ¨*ÏáÈ~å\ÏÅ‰õÄ ~å[ºO`À`«ÅÑ¨_»=Åã≤# J=ã¨~°O LO@∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë U áÈ~å\ÏxHõ~Ú<å„Ñ*Ï™êfi=∞º J=HÍâßÅ∞ J=ã~°O HÍ|\ì. J~Ú Õ JÑÙÊ_»∞ ‰õÄ_® JO ŒiH©~å[ºO ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl ã"åÅ∞ KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã~°O LO_»HõáÈ=K«∞Û. •xx„Ñ*Ï™êfig∞ºHõiOK«_»O HÀãO áÈ~å_»_»O`À ãiÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ „Ñ*Ï„âı∞Å∞O\Ï~Ú.

HÍ|\ì Ñ‘_ç « „Ñ[ÅO`å Éè∫uHõOQÍ XHõ>ÿ XHõ „ÑK«O_» â◊HÎQÍ =∂i'=º=ã÷—#∞ ‰õÄÅ^ÀÜ«∂e J<Õ PÖ’K«#‰õΩ ÃÑ ŒÌQÍ J~°÷O ÖË Œ∞. PkèÑ «º â◊‰õΩÎÅ‰õΩ=ºu~HõOQÍ [iQ áÈ~å\ÏÅ =∞ èŒº ZO « SHõº « LO>Ë JO « =∞Ozk QÍhJk J~°∞ Œ∞QÍ =∂„ «"Õ∞ Éè∫uHõ SHõº « HÍQÆÅ Œ∞. HÍ=_®xH JO Œi J=ã~åÅ∂PHÍOHõ∆Å∂ „ÑÜ≥∂[<åÅ∂ HÀiHõÅ∂ XHõ\ HÍ=Ù. "å\ =∞ èŒº JO «ãûO|O èŒOZO`À H˘O « LO@∞Ok HÍ|\ì P "Õ∞~°‰õΩ SHõº « ™ê èŒºO HÍ=K«∞Û. ~å[ºO


xÜ«∞O «$ «fi ~°∂ÑO fã∞‰õΩx „Ñ*Ï™êfi=∞º J=HÍâßÅ#∞ èŒfiOãO KÕã≤#ÑÙÊ_»∞‰õÄ_® Éè∫uHõ SHõº « („Ñ*Ï™êfi=∞º ÑÙ#~°∞ Œú~° ÖËHõ ™ê èŒ# HÀãO) ™ê èŒºO J=Ù «∞OkHÍh ™ê è•~° Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’ L Œº=∂Å =∞ èŒº SHõº « <≥·uHõ ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=OQÍ<ÕLO_»QÆÅ Œ∞, SHõº Éè∫uHõâ◊HÎQÍ HÍ Œ∞. <≥·uHõ ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=OQÍ •xx J~°÷O KÕã∞H˘xÃÑOá⁄OkOz#ÑÙÊ_Õ J «º=ã~° Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’#~Ú<å Jk Éè∫uHõ SHõº « ~°∂ÑOfã¨∞HÀQÆÅ^Œ∞.

<≥·uHõ SHõº «‰õΩ – ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH – `å=Ù ZHõ _ç #∞O_ç =ã∞ÎOk? JkH=ÅO JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å HÀiHõ =∂„ «"Õ∞<å? ZO « Q˘ÑÊ HÀiHõ J~Ú<å^•xH "åãÎ= „áêuÑkHõ ÖËHõáÈ Õ = Œ∞Å∞HÀ=_»O =∞Ozk. HÍh D HÀiHõ‰õΩ"åãÎ= „áêuÑkHõ LO Œ#∞‰õΩO\Ï#∞. =∞#∞+µÅ „ÑÜ≥∂[<åÅhfl áêH∆Hõ"≥∞ÿ#"ÕQÍh "å\˜x =ºHõÎO KÕ¿ã qÅ∞=ÖˇÑ¨ÙÊ_»∂ ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ#q (Jq „Ñ¨*Ï «O„ «

qÅ∞=Å∞ HÍ=K«∞Û, PkèÑ¨ «º qÅ∞=Å∞ HÍ=K«∞Û). «=∞ áêH∆Hõ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅÖ’<Õ™ê~°fi[h# „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ W=Ú_»∞Û‰õΩ#fl"å~°∞ (=∂~ü û TÇ≤ÏOz# HÍi‡Hõ =~°æO)

„ÑÑOK«OÖ’ Z=~°∂ ÖË~°∞, LO_»É’~°∞. Éè∫uHõ „ÑÜ≥∂[<åÅÖ’<Õ ™ê~°fi[h# «LO_»QÆÅ Œ#∞HÀ=_»O =Å¡<Õ"≥∂ <≥·uHõ ™ê~°fi[h# «‰õΩ =∂~ü û ÃÑ ŒÌQÍ qÅ∞=W=fiÖË Œ∞. W=fiHõáÈQÍ, ^•xx QÆ∞iOz =∂\Ï¡_ç# H˘kÌ ãO Œ~åƒùÅÖ’ ^•xx«$©HõiOKå_»∞. HÍh x["≥∞ÿ# ™ê~°fi[h# « LO_Õk qÅ∞=ÅÖ’<Õ, Éè∫uHõ

„ÑÜ≥∂[<åÅÖ’ HÍ Œ∞. nxH =¸ÅO ‰õÄ_® =∞x+≤Ö’<Õ LOk. «# áêH∆Hõ"≥∞ÿ#J=ã~åÅ#∞ ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ# qÅ∞=Å ~°∂ÑOÖ’ =ºHõÎO KÕ¿ã QÆ∞O =∞x+≤Ö’ZO Œ∞‰õΩO^À, =∂#=*Ïu Z Œ∞QÆ∞ ŒÅÖ’ U Œâ◊Ö’ Jk =∂#= <≥·[OÖ’ ÉèÏQÆOJ~ÚO^À ≥b Œ∞QÍx Jk =∞#‰õΩ ≥eã≤# =∞x+≤ <≥·[OÖ’ q_»nÜ«∞~åxÉèÏQÆO. D qÅ∞=Å ™ê~°fi[h#`Õ L^Œº=∂Å =∞^èŒº, P~å\ÏÅ =∞^èŒºãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH©, ãÇ#∞Éèí∂uH© `å=Ù HõeÊã∞ÎOk. JO Œi „ÑÜ≥∂[<åÅ =∞ èŒºXHõ Hõ$„u=∞ Éè∫uHõ SHõº «#∞ TÇ≤ÏOz •x HÀãO Éè∫uHõOQÍ JO Œ~°∂ SHõº"≥∞ÿXHõ „ÑK«O_»"≥∞ÿ# Éè∫uHõ â◊HÎQÍ =∂~°∞`å~°#fl PÖ’K«# =keÃÑ\ì, Éè∫uHõ SHõº «U "Õ∞~°‰õΩ ™ê èŒº"≥∞ÿ Õ P "Õ∞~°‰õΩ ^•xx xÅÉ@∞ì‰õΩO@∂ SHõº « „Ñ è•#OQÍ<≥·uHõO Jh, ^•xx „Ñ¨Ü«∞`«flÑ¨Ó~°fiHõOQÍ ÃÑOá⁄OkOK«_»O ^•fi~å XHõiãOÑ¶‘∞ÉèÏ=O =∞~˘HõiH JO ŒQÆÅ∞QÆ∞ «∞O Œh J~°÷O KÕã∞‰õΩ#flÑÙÊ_»∞ qaè#fl"≥∞ÿ#S_≥O\\©Å#∞ U q èŒOQÍ ã‘fiHõiOKåÖ’ J~°÷O J=Ù «∞Ok.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 81

L^•ÇÏ~°‰õΩ Ñk =∞Ok x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞ Hõeã≤ XHõ x~°∞^ÀºQÆ ãOÑ¶∞OÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë '=∂ Ñk=∞OkH L^ÀºQÍÅ∞ W=fiO_ç— Jx =∂„ «"Õ∞ J_»QÆ~°∞.'XHõ „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ Õâ◊OÖ’ x~°∞^ÀºQÆO LO_»\ÏxH gÅ∞ÖË Œ∞— J#fl [#~°Öòã∂„`åxfl „Ñuáêk™êÎ~°∞. '=∞x+~Ú ÑÙ\ì# „Ñf XHõ iH© HÍÜ«∞Hõ+ìO KÕã∞H˘xQ“~°=„Ñ ŒOQÍ „|uH J=HÍâ◊O LO_®e— J#fl ™ê~°fi[h# <≥·uHõ qÅ∞= ~°∂ÑOÖ’«=∞ HÀiHõ#∞ =ºHõÎO KÕ™êÎ~°∞. Wk =∞#∞+µÖÑÙÊ_»∂ KÕ¿ã Ñ<Õ. J Õ TiÖ’

WOH˘Hõ Ñ¨k=∞Ok ^Œo`«∞Å∞ JO@~åx`«<åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ XHõ ãÖÑ¶¨∞OÃÑ\Ïì~°#∞HÀO_ç. "åà◊√§ ‰õÄ_® '=∂ "å_»Ö’ KåÜü∞ Ç¨ÏŸ@Ö’¡ "Õ~ QÍ¡ã¨∞Å∞ÃÑ@ì_®xH˜ gÅ∞ÖË Œ∞— Jx =∂„ «"Õ∞ J#~°∞. ™ê=∂lHõ Q“~°"åxfl QÆ∞iOz,=∂#= « QÆ∞iOz ™ê~°fi[h# qÅ∞=Å#∂ ã∂„`åÅ#∂ „Ñuáêk™êÎ~°∞. « •fi~å«=∞ áêH∆Hõ _ç=∂O_»¡#∞ =ºHõÎO KÕ™êÎ~°∞. WÑÙÊ_»∞ D Ô~O_»∞ ãOÑ¶∂Å =∞ èŒº

SHõº « HÀ~°∞‰õΩ<Õ"å~°∞, 'g∞i ŒÌ~°∂ XHõ >ÿ g∞ L=∞‡_ç â◊„ «∞=Ù J~Ú# =~°æ –‰õΩÅ ~å*ÏºxH (ÖËHõ Ñ¶Óº_»e[O`À +sHõ~Ú# ÃÑ@∞ì|_ç •s ~å*ÏºxH) =ºu~HõOQÍg∞ áÈ~å\Ïxfl Z‰õΩ¯ÃÑ@ìO_ç J#_»OÖ’ J~°÷O ÖË Œ∞. W ŒÌ~°∂ «=∞ áêH∆Hõ"≥∞ÿ#HÀiHõÅ#∞ =ºHõÎO KÕÜ«∞_®xH „ÑÜ≥∂yOKÕ ™ê~°fi[h# qÅ∞=ÅÖ’ ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH`å=Ù ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok QÍh "åi Éè∫uHõ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅÖ’ HÍ^Œ∞. x["Õ∞,x~°∞^ÀºQÍxH HÍ~°"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∂i÷Hõ =º=ã÷‰õÄ JO@~åx «<åxfl HÍáê_Õ‰õΩÅ=º=ã÷‰õÄ =∞ èŒº ãO|O èŒO LOk. HÍh Jq Ô~O_»∂ XHõ\ HÍ=Ù. XH„Hõ=∞OÖ’ '‰õÄeáÈÜÕ∞—g HÍ=Ù. Pã≤Î, ‰õΩÅO, Ñ≤`«$™êfi=∞ºO "≥Ú^ŒÖ~Ú#=º=ã÷Å =∞ èŒº Ñ~°ãÊ~° ãO|O è•Å∞<åfl~Ú. ÕxHõk XHõ ã~°fiãfi «O„ «=∞~Ú#nfiÑO HÍ Œ∞. HÍh "å\#xfl\h HõÅÉ’¿ãÎ JO ŒiH© L=∞‡_ç â◊„ «∞=~Ú# XHõ=º=ã¨÷ 'J=^Œ∞—. XH˘¯Hõ¯ Jz"Õ`« ~°∂áêxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ =ÚO^Œ∞H˘KÕÛáÈ~å\ÏÅ∞ =ºHõÎO KÕ¿ã ™ê~°fi[h# <≥·uHõ qÅ∞=ÅÖ’x ™ê=∂#º JOâßÅÖ’OzãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH KÀ@∞ "≥ «Hõ_»O ã||∞QÍ LO@∞Ok. 'h HÀãO #∞=Ùfi <åºÜ«∞OHÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl=Ù HÍ|\ì W «~°∞Å HÀãO ‰õÄ_® <åºÜ«∞O HÀ~°∞HÀ"åe, W «~°∞Å‰õΩ#∞=Ùfi <åºÜ«∞O KÕÜ«∂e— J<Õk ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# "å Œ#. ZO Œ∞HõO>Ë <åºÜ«∞OJ<Õ ÉèÏ=<Õ (Jxfl qÅ∞=ÅÖÏQÆ) ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ#k. =∞# J=ã~åÅ#∞ =∞#O=∂#=`« J<Õ ÉèÏ=# ^•fi~å ZÑ¨ÙÊ_≥·`Õ =ºHõÎO KÕ™êÎ"≥∂ JÑ¨ÙÊ_»∞ J^Õ=∂#=`åÉèÏ=##∞ W`«~°∞Å‰õΩ ‰õÄ_® J#fi~ÚOK«_®xfl =∞#O ã¨∞ÅÉèíOQÍ`«Ñ≤ÊOK«∞HÀÖË=Ú. `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOK«=∞x HÍ^Œ∞. HÍx


«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=@O Hõ+ìO. ^•xH J_»¤"≥ÚKÕÛ ™ê~°fi[h# « P qÅ∞=Ö’ (Jxfl

qÅ∞=Å ÖÏQÆ) LOk. Éè∫uHõ „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ (qÅ∞=Å ~°∂ÑOÖ’ =ºHõÎO JÜÕ∞º^•HÍ)

J@∞=O\ ™ê~°fi[h# « ÖË Œ∞. Éè∫uHõ J=ã~åÅÖ’ ™ê~°fi[h# « HÀãO "≥uH=∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞O ™ê÷<åxfl =∂#= =º=Ç~åÅÖ’ U ~°Hõ"≥∞ÿ# ™ê~°fi[h#`å™ê èŒºO HÍ Œx #"Õ∞‡ 'áÈãπì – "≥∂_»~°<£— Œ$HõÊ äŒO P„Hõq∞ã∞Î#flk HÍ|\ì D=∂@Å∞ K≥ÑÊ_»O J=ã~°O J~ÚOk.

HÍ|\ì S_≥O\\©Å QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ@ÑÙÊ_»∞ „Ñ è•#OQÍ ÖHõ Ö’Hfã∞HÀ=Åã≤Ok "å\Ö’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º qÅ∞=Å#∞. Jq U ~°Hõ"≥∞ÿ# ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxfl=ºHõÎO KÕ™êÎ~Ú? U kâ◊QÍ =∞#efl, =∞# PHÍOHõ∆Å#∞ #_çÑ≤™êÎ~Ú? U PK«~°‰õΩT`«q∞™êÎ~Ú?

'=Úã≤¡O S_≥O\\©— QÆ∞iOz D HÀO #∞Oz PÖ’z^•ÌO. q=Hõ∆‰õÄx~°¡H∆ÍºxH© QÆ∞~°=Ù`«∞#fl "≥∞ÿ<åi\©QÍ =Úã≤¡OÅ∞ =ºHõÎO KÕ¿ã PO^Àà◊##∞"≥∞ÿ<åi\© Ç¨Ï‰õΩ¯Å HÀO #∞O_ç K«∂ã≤ ã¨=∞i÷OKåÅ#_»O ã¨|ÉË. HÍh Px~°ã#Ö’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º PÖ’K«#ÅÖ’x qÅ∞=Å∞ ã=∂[ ™êOã¯$uHõ ãOÑ Œ#∞ÃÑOá⁄OkOK«QÆÅ=x J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_Õ P x~°ã¨# `«# J=ã¨~åÅ#∞f~°∞Û‰õΩO@∂<Õ W «~° ÑÙ~ÀQÍq∞ „ÑÜ≥∂[<åÅÖ’ U q èŒOQÍ ÉèÏQÆO HÍQÆÅ^ÀJ~°÷O J=Ù «∞Ok. JÑÙÊ_»k '"åà◊§— J=ã~°O – ã=∞O[ã"≥∞ÿ# J=ã~°O –=∂„ «"Õ∞ HÍ Œh, XHõ ~°HõOQÍ JO Œi J=ã~°O ‰õÄ_®#h J~°÷O J=Ù «∞Ok.x «ºO â◊OHOK«|_Õ =º‰õΩÎÅ‰õΩ J~°÷=∞~Ú#O «QÍ 'P «‡Q“~°=O— J<Õ ÉèÏ=#W «~°∞Å‰õΩ J~°÷O HÍQÆÅ^•? "åà◊√§ <ÕiÊOz#O « QÆ\ìQÍ P qÅ∞=#∞ "ÕÔ~=~°∞<ÕiÊOK«QÆÅ~°∞? HÍh P «‡Q“~°=O J<Õ ÉèÏ=# ™ê=∂lHõ ãOã¯$uÖ’ xO_»∞QÍZ^ŒQÆ‰õΩO_» =∞#=∞O`å HÀ~°∞‰õΩ<Õ H˘`«Î ã¨=∂[O ™ê^èŒº=∞=Ù`«∞O^•? `«#ãÖã¨¯$uh JÅ"å@¡#∂ PKå~åÅ#∂ ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ# ã¨`«ºOQÍ ÉèÏqã¨∂Î'É’~°q~°∞K«∞H˘x— uiˆQ "≥∞*Ïi\© =∞^èŒº XHõ "≥∞ÿ<åi\©QÍ „|uˆH "åà◊§‰õΩJ~°÷=∞~Ú#O «QÍ aè#fl «fiO, "≥·q è•ºÅ qÅ∞=Å∞ W «~°∞Å‰õΩ J~°÷O J=Ù`åÜ«∂?aè#fl`åfihfl "≥·q è•ºhfl H=ÅO ãÇ≤ÏOK««_»"Õ∞ HÍHõ PÇfixOK«_»O =∞#=∞O Œ~°O<Õ~°∞ÛHÀHõáÈ Õ =∞#O TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<Õ H˘ «Î ã=∂[O ãOÑÓ~°‚O J=Ù «∞O^•?

W@∞=O\˜ qÅ∞=Å<ÕHõO D '[Öò[ÖÏ— ãÖHõÅ#OÖ’x Hõq`«ÅÖ’HõxÑ≤™êÎ~Ú. "å\x "≥∞ÿ<åi\©Å <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ Hõq`å «‡Hõ (ÖËHõ `åufiHõ)

'=ºH©ÎHõ~°—QÍ (=∂„ «"Õ∞) K«∂_»‰õΩO_», ÉèÏ~° « Õâ◊ =Úã≤¡OÅ Éè∫uHõ Ñiã≤÷u, ^•x

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 83

#∞O_ç ÑÙ\ì# PÖ’K«#Å∞, "≥Ú «ÎOQÍ ã=∂*ÏxH JOkOKÕ qÅ∞=Å Œ$HÀ¯OQÍJ~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞ D Hõq`«Å∞ K«k"Õ =Úã≤¡"Õ∞`«~°∞Å∞ ™ê#∞Éèí∂uhãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åhfl 'WKÕÛ— "åiQÍ<Õ HÍHõ fã∞‰õΩ<Õ "åiQÍ ‰õÄ_® Hõ#|_» å~°∞. 'XO@iáÈ~å@O Uq∞ KÕ™êÎ~°∞, W «~°∞Å`À HõÅ=O_ç— J<Õ =ÚO Œ∞ WÑÊ\H JO ŒiJ=ã~åÅ‰õÄ "åà◊√§ JOkã∞Î#fl qÅ∞=Å∞<åflÜ«∞x J~°÷O KÕã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.Éè∫uHõOQÍ KÕ «∞Å∞ HõÅÑ_»O Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ J=ã~°O QÍh, ™ê èŒºOQÍh HÍHõáÈ=K«∞Û#∞ QÍh qÅ∞=Å KÕÜ« « ZÑÙÊ_»∂ LO@∞Ok. J~Ú Õ^•x QÆ∞iOz ãÊ $ÇÏ J=ã~°O, J=QÍÇÏ# J=ã~°O. XHõ rq « J#∞Éèí=O#∞O_ç ÑÙ\ì# qÅ∞=Å∞ "å@O «@q W «~° r=# ~°OQÍÅÖ’H "åºÑ≤OKÕ „Hõ=∞OãOH¡+ìOQÍ#∂ <≥=∞‡kQÍ#∂ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. P Ñx „ÑÜ«∞ «flÑÓ~°fiHõOQÍ KÕÜ«∞\O– qÅ∞=Å ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxfl ÃÑOá⁄OkOK«_»O – J=ã~°O. L Œº=∂Å‰õΩ =∞#OãÅÇÅ∞, ™ê#∞Éèí∂u 'WKÕÛ— "å~°"Õ∞ HÍHõ á⁄O Õ"å~°=Ú ‰õÄ_» J#fl Z~°∞HõJ=ã~°O.

x~°ã# J<Õ <≥QÆ\"£ ÉèÏ=#Ö’ ‰õÄ_® Wxfl áêl\"£ qÅ∞=Å∞<åfl~Ú.J~Ú#ÑÊ\H© Jk Ñiq∞ «"≥∞ÿ# ÉèÏ=<Õ. =Úã≤¡OÅ#∞ =Úã≤¡OÅ∞QÍ HõkeOKÕáêl\"£ PÖ’K«#Å∞ – '=Úã≤¡O S_≥O\\©—Ö’ ÉèÏQÆO HÍQÆey#q – ÖË"å?W™ê¡O – JO Œ∞Ö’ „Ñ ÕºHOz ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ Jk fã∞‰õΩ#fl ~°∂ÑO – =∞#ã=∂*ÏxH KÕã≤# "Õ∞ÖËg∞ ÖË •? JOkzÛ# ãOã¯$u Ug∞ ÖË •? ^•xx«#Ö’ W=Ú_»∞Û‰õΩ#fl =Úã≤¡O S_≥O\\© XHõ áêl\"£ ~å[H©Ü«∞ ÉèÏ=#‰õΩ

c[O HÍ*ÏÅ^•? „ÉÏÇ¨Ï‡©Ü«∞ ÃÇ·ÏO^Œ= ãÖã¨¯$u QÆ∞Ñ≤Ê\’¡ L#fl =∞#ã=∂[OÖ’H W™ê¡O H˘xfl H˘ «Î PÖ’K«#Å#∂ H˘ «Î ™êOã¯$uHõ qÅ∞=Å#∂„Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\ìOk. Jq ÃÇ·ÏO Œ= ãÖã¨ $uÖ’x Ô~O_»∞ |Å"≥∞ÿ# Œ∞~°∞æÏÅ#∞H˘O « "Õ∞~°‰õΩ =ºu~HOKÕ qÅ∞=Å∞. Jq ãO‰õΩz « «fiO, ™êOÑ¶≤∞Hõ Jã=∂# «J<Õ Ô~O_»∞ QÆ∞ÏÅ∞. W™ê¡O "å\H q~°∞ Œú"≥∞ÿ# qÅ∞=Å#∞ ÃÑOá⁄OkOz#q+Ü«∂xfl QÆ~°fiOQÍ *ÏÑHõO KÕã∞HÀ=_»O WÑÊ\ •HÍ =Úã≤¡O KèåO Œã"å Œ∞Å=O «~ÚOk. Jk "åà◊§ =O «∞QÍ<Õ LO_çáÈ Õ =∞Oz HõO>Ë K≥_»∞H Z‰õΩ¯=LÑÜ≥∂QÆÑ_Õ „Ñ=∂ ŒO LO@∞Ok.

„ÉÏÇÏ‡©Ü«∞ Œ$HõÊ äŒOÖ’ ÃÇÏK«∞Û «QÆ∞æÅ ãO‰õΩz « «fi"Õ∞ HÍHõ '„áê ÕtHõ—ãO‰õΩz « «fiO ‰õÄ_» |ÅOQÍ LOk. Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞QÍ ÑÙ\ì ÃÑiy# "åà◊§‰õΩ«=∞Ö’ D Œ$+≤ìÖ’ÑO LO Œx „QÆÇ≤ÏOK«_»O ãÇ≤Ï «O Hõ+ìO. Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ =∂#ã≤Hõ


^Œ$+≤ì K«∞@∂ì H˘xfl QÀ_»Å∞O\Ï~Ú. P QÀ_»Å#∞ ^•\˜ PÖ’zOK«_»O,ã¨Ç¨#∞Éèí∂u`À ã¨ÊOkOK«_»O Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ‰õΩ ã¨Ç¨Ï[OQÍ ~å^Œ∞. ‰õΩÅO XHõ„Ñ è•#"≥∞ÿ# J_»∞¤QÀ_» HÍQÍ Jk <ÕiÊOz# ãOã¯$u Ñ¶e «OQÍ *Ïu, ÉèÏ+,^Õâ◊O "≥Ú^ŒÅ~Ú# J_»∞¤QÀ_»Å∞ ‰õÄ_» Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ K«∞@∂ì "≥ÚeKå~Ú.ãÇ#∞Éèí∂uH© ãÊO Œ#‰õÄ Wq |Å"≥∞ÿ# Ñiq∞ «∞Å∞ ÃÑ_» å~Ú. W™ê¡q∞H±ãOã¯$u nxH ÑÓiÎQÍ Jf «=∞x <å L ÕÌâ◊ºO HÍ Œ∞. U ZÅ¡Å∂ ÖË‰õΩO_»qâ◊fi[h#OQÍ '=∞"Õ∞HõO— HÍ=_»O =∞#∞+¨µÖˇ=iH© ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞. HÍh PÑiq∞ux =ºu~HOKÕ ™êOã¯$uHõ qÅ∞=Å∞ W™ê¡OÖ’ L<åfl~Ú. =Úã≤¡OÅO`åÉè∫uHõOQÍ XHõ>Ë#x x~°∂Ñ≤OK«_®xH KèåO Œã"å Œ∞Å∞ 'L=∂‡— J<Õ ÉèÏ=##∞"å_»∞‰õΩ<Õ f~°∞#∞ =ºu~HOK«=Åã≤O Õ† „ÑÑOK« =Úã≤¡OÅ∞ aè#fl*Ï «∞ÅÖ’#∂ãÖã¨¯$`«∞ÅÖ’#∂ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ L<åfl~°h, D "≥·q^è•ºxfl HÍ^Œ#_»O ãÖ‰õΩz`«Œ$HõÊ äŒ=∞h q=∞i≈OKåeûO Õ. HÍh •xx Éè∫uHõ UHõ «QÍ J~°÷O KÕã∞HÀ‰õΩO_»,

qâßÅ"≥∞ÿ# ãÇ#∞Éèí∂uH (HõhãO «=∞ =∞`åxH K≥Ok#"åi =~°ÔH·<å) å=Ù HõeÊOKÕ™êOã¯$uHõ qÅ∞=QÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O J=ã~°O. ÃÇ·ÏO Œ= ãOã¯$uÖ’xãÖ‰õΩz`« ^Œ$+≤ìx ZuÎK«∂Ñ¨_»O ^•fi~å ^•xx |ÅÇ‘Ï#Ñ¨~°K«_®xH˜ JkLÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞O Œh, LÑÜ≥∂QÆÑ_çO Œh ‰õÄ_® J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O J=ã~°O.„ÑÑOK« =Úã≤¡OÅÖ’ ZO « ™êOã¯$uHõ "≥·q èŒº=Ú#flÑÊ\H© J~°cƒ =∂\Ï¡_ÕáêÅã‘Î<å =Úã≤¡OÅ‰õΩ WHõ @∞¡ =¿ãÎ «q∞à◊O =∂\Ï¡_Õ HÀÜ«∞O| «∂Î~°∞ =Úã≤¡OÅ∞PO^Àà◊# K≥O ŒQÆÅ~°∞, QÆ∞[~åf =∂\Ï¡_Õ áÈ~°ƒO Œ~ü =Úã≤¡OÅ∞ ÉÏ èŒ Ñ_»QÆÅ~°∞.„Ñã∞Î åxHõk =∞ «O ÑikèÖ’<Õ LOk. =∞ « KèåO Œã"å Œ∞Å J Œ∞ÑÙÖ’<Õ LOk.J~Ú#ÑÊ\H©, =∞ «O „Ñ"Õ∞Ü«∞O ÖËx ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ# ãÊO Œ#‰õΩ D "≥·Yi^•i K«∂Ñ¨QÆÅ Œ∞. 'ZHõ _À K≥K≥<åºÖ’ U^À [iy Õ gà◊√¡ ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞Ö’|ã∞ûÅ J^•ÌÖO Œ∞‰õΩ ÑQÆÅQ˘_» å~°∞— Jx qã∞H˘¯<Õ Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ‰õΩ, QÆ_»Ñ^•\ ãÊOkOK«ÖËx «=∞ ãO‰õΩz « åfixfl Wk ZuÎ K«∂ÑÙ «∞O Œx J~°÷O HÍ Œ∞.

Õ=Ù_ç =ÚO Œ∞ JO Œ~°∂ ã=∂#∞ÖË#<Õk W™ê¡OÖ’x =∞~˘Hõ qÅ∞=.ÑÙ~°∞ëêkèHõº «, Pi÷Hõ Jã=∂# « nxH |Å"≥∞ÿ# Ñiq∞ «∞Å∞ ÃÑ\ì#ÑÊ\H© –=∞ «"Õ∞ ã=∂# «fi ã∂„`åxfl „ÑuáêkOKÕ ãOã¯$uH©, QÆ∞Hõ~°‡Å#∞ |\ì Õ=Ù_Õ=∞#∞+µÅ#∞ Jã=∂#∞Å∞QÍ ã$+≤ìOKå_»x #"Õ∞‡ ÃÇ·ÏO Œ= ãOã¯$uH© KåÖÏÕ_® LOk. ÃÇ·ÏO Œ= ã=∂[OÖ’x „âßq∞Hõ ‰õΩÖÏÅ‰õΩ K≥Ok#"å~°∞ W™ê¡O

"≥·ÑÙ PHõi¬ «∞Å∞ HÍ=_®xH Wk ÀÇÏ ŒO KÕã≤Ok. P q èŒOQÍ =∞ «O =∂~°∞Û‰õΩ#fl

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 85

"åiÖ’ HõxÑ≤OKÕ P «‡Q“~°=O Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞QÍ LO_çáÈ~Ú# "åiÖ’ HõxÑ≤OK« Œ∞.W™ê¡O, ¢ÔH·ãÎ=O ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’H ~åHõáÈ Õ D Õâ◊OÖ’ '„HOk ‰õΩÖÏÅ— Ñiã≤÷uWOÔHO « Œ∞~°ƒù~°OQÍ LO_Õ À!

ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ W™ê¡O#∞ Z‰õΩ¯=QÍ „Ñ¨Kå~°O KÕã≤Ok HõuÎ KÕ «|\ì#ã¨∞ÖÏÎ#∞¡ HÍ Œ∞. ã¨=∂# «fi qÅ∞=#∞ „Ñ¨Kå~°O KÕã≤# 'ã¨∂Ñ¶‘— „Ñ¨Kå~°‰õΩÅ∞.gà◊√§ „ÑKå~°O KÕã≤# W™ê¡OÖ’ Õ=Ù_ç =ÚO Œ∞ JO Œ~°∂ ã=∂#=∞<Õ ÉèÏ=#,„¿Ñ=∞, ŒÜ«∞, ãÇÏ#O, ™ê#∞Éèí∂u "≥Ú ŒÖ·# qÅ∞=Å∞ =ÚYº"≥∞ÿ#q. gà◊√§¿Ñ ŒiHõOÖ’ LO@∂ ¿Ñ ŒÅ =∞ èŒº u~°∞QÆ∞ «∂ =∞`åxfl „ÑKå~°O KÕâß~°∞. giã=∂ èŒ∞ÖË Õâ◊=∞O «\Ï HõxÑ≤OKÕ Œ~åæÅ∞. =∞`åxH Jf «OQÍ „Ñ[ÅO Œ~°∂ÑÓ[Å∞ KÕ¿ã UÔH·Hõ „áê~°÷<å ã÷ÖÏÅ∞ Œ~åæÅ∞. ''Ç≤ÏO Œ∂ =Úã≤¡O ÉèÏ~Ú ÉèÏ~Ú——J#fl Ö∫HHõ"å Œ∞Å x<å ŒO HõO>Ë Œ~åæÖË Z‰õΩ¯=QÍ Ç≤ÏO Œ∂ – =Úã≤¡O „Ñ[Å#∞(=ÚYºOQÍ „âßq∞Hõ „Ñ¨[Å#∞) XHõ ^ŒQÆæiH˜ `≥KåÛÜ«∞#_»OÖ’ ZO`« =∂„`«OJuâ◊Ü≥∂HÎ ÖË Œ∞.

ÉèÏ~° « Õâ◊ÑÙ W™ê¡O‰õΩ L#fl D K«i„ «#∞ ãQÆ~°fiOQÍ ã‘fiHõiOKÕ '=Úã≤¡OS_≥O\\©—H XHõ "åãÎqHõ"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ ™ê÷#O LO_»QÆÅ Œ∞. Jk ã<å «#"å^•xfl u~°ã¯iã∂Î '=Úã≤¡O—QÍ<Õ LO@∂ JÉèí∞º ŒÜ«∞ ~å[H©Ü«∞ „ã=OuÖ’ÉèÏQÆO HÍQÆÅ^Œ∞. ^•xx JÉèí∞º^ŒÜ«∞"å^Œ∞ÖˇO^Œ∞‰õΩ PÇ¨fixOK«‰õÄ_»^Œ∞?PÇfixOK«_»"Õ∞ HÍ Œ∞, ^•xHÀãO ZO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞?

'[Öò[ÖÏ— =Úã≤¡O"å Œ Hõq «fiO ÑÙãÎHÍxH ~åã≤# "≥#Hõ=∂@hÅyi ™êÇ≤Ïu „ÑK«∞~°, =∂iÛ 1998

v


P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO #∞Oz<Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤Ok P «‡q=∞~°≈

„Ñ : P èŒ∞xHõO, J`åº èŒ∞xHõO, P èŒ∞xHÍ#O «~°O =O\ =∂@Å#∞ ZÖÏ J~°÷O

KÕã¨∞HÀ"åe? L`«ÊuÎ ãÖ|O^è•Å P^è•~°OQÍ Kåi„`«Hõ ^Œâ◊Å#∞ x~°fizOKÕ

=∂i¯ û[O D =∂@Å#∞ JOwHõiã∞ÎO^•?

[ : =∂i¯ û[O JOwHõiã∞ÎO^• ÖË • J#fl ãOQÆu ÑHõ # ÃÑ_» •O.J ŒO « =ÚYºO HÍ Œ∞. P èŒ∞xHõO, P èŒ∞xHÍ#O «~°O J<Õ =∂@Å#∞Kåi„ «Hõ Œâ◊Å∞QÍ ÖËHõ ã≤÷ «∞Å∞QÍ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O ã||∞ HÍ Õ"≥∂.P =∂@Å#∞ ~°Hõ~°HÍÅ J~å÷ÅÖ’ "å_»∞ «∞<åfl~°∞. ™È+eã∞ì ~å*ÏºÅÑ «#O «~°∞"å « „ÑÑOK«O P èŒ∞xHÍ#O «~°O (áÈãπì - "≥∂_»~°<£) Œâ◊Ö’H„Ñ"ÕtOzO Œx J<Õ"å~°∞<åfl~°∞. HÍh <å Œ$+≤ìÖ’ P èŒ∞xHõO ("≥∂_»~°<£),

P èŒ∞xHÍ#O «~°O (áÈã∞ì - "≥∂_»~°<£) J<Õq „áê äŒq∞HõOQÍ *Ï# ã≤ •úO «ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# (epistemological) =∂@Å∞. P^èŒ∞xHõ"å^Œ *Ï˝#ã≤ •úO «OÃÑ·# P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO ÃÑ>Ëì q=∞~≈ P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒOÖ’x „Ñ è•# q+Ü«∞O Jx <Õ#∞ J#∞‰õΩO\Ï#∞. ^•xH "Õ~U J~å÷Å∞ WzÛ<å Jk nx #∞O_ç =zÛ#"Õ, ÖËHõ nx`À=Ú_çÑ_ç#"Õ. P J~°÷OÖ’ „Ñã∞Î « Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞ P èŒ∞xHÍ#O «~°Œâ◊ J#_»O ã||∞ HÍ Õ"≥∂. ™È+eã∞ì „ÑÜ≥∂QÍÅ "≥·Ñ¶ÅºO #∞O_ç

<Õ~°∞Û‰õΩ#fl H˘ «Î *Ï# ã≤ •úO «O - P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒOÖ’ LO^•?JO Œ∞Ö’ *Ï# ã≤ •úO « q=∞~°≈ LOk HÍx „ÑÑOKåxfl J~°÷O

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 87

KÕã∞HÀ=_®xH© PK«~°#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞ HÀ=_®xH© J=ã~°=∞~Ú# „Ñ=∂ÏÅ∞HõeÊOKÕ *Ï# ã≤ •úO «"Õ∞n ÖË Œ∞. =\ì q=∞~°≈<å «‡Hõ Œ$HõÊ äŒO - ZO « ãkfi=∞~°≈J~Ú<å XHõ Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞ ÖËHõ Ü«ÚQÍxfl x~°fizOK«_®xH ÑxH˘ã∞ÎO Œ#∞HÀ#∞.P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO =∞#HKÕÛk XHõ H˘ «Î „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒO HÍ Œ∞. Jxfl„áêÑOzHõ Œ$HõÊ ä•Å#∞ Ö’Ñe #∞Oz `˘Åz (subvert KÕã≤) K«∂Ñ≤OKÕ q=∞~°≈<å «‡Hõ ™ê èŒ<åÅxã∞ÎOk. Jk qÅ∞=~Ú# Œ<Õ <Õ#∞ J#∞‰õΩO\Ï#∞. J~Ú ÕD PÖ’K«#Å ãÉò=~°¬<£ (subversion) XHõ Ü«ÚQÍxfl x~°fizOKÕ `åufiHõ èÀ~°HÍ*ÏÅ Œ∞. J\Ï¡ J#∞HÀ=_»O KåÖÏ <≥QÆ\"£ "≥·Yi. Œ∞~° Œ$+ì=âß «∞Î WÑC_»∞KåÖÏ=∞Ok P èŒ∞xHÍ#O «~° "å^•xfl XHõ „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒOQÍ ÖËHõ „áêÑOzHõŒ$HõÊ ä•xH „Ñ`åº=∂flÜ«∞OQÍ ÉèÏqã∞Î<åfl~°∞.

=∞~˘Hõ J~°÷OÖ’ „Ñã∞Î « Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞ P èŒ∞xHÍ#O «~° Œâ◊ J#_»O[~°∞QÆ∞ «∂ LOk. P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO =∂#= 'S_≥O\\©Å—#∞ Jã≤÷~°"≥∞ÿ#qQÍ,K«OK«Å"≥∞ÿ#qQÍ ÉèÏqã∞ÎOk. XHõ HÍi‡‰õΩ_»∞ `å#∞ HÍi‡‰õΩ_»∞ Jx ÑÓiÎQÍJ#∞‰õΩ<Õ Ö’ÑÖË =∞QÆ"å_çQÍ<À, =Úã≤¡OQÍ<À, ≥Å∞QÆ∞"å_çQÍ<À, =Ú#∂fl~°∞HÍÑÙ‰õΩÅã¨∞Î_çQÍ<À HõxÑ≤™êÎ_»∞. ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ „Ñ¨ã¨∞Î « Œâ◊Ö’ ã¨=∂*ÏxflpeHõ ¿ÑeHõÅ∞ KÕã≤ ZHõ _çHõHõ _» Ñiq∞ «"≥∞ÿ# S_≥O\\©Å#∞ ã$+≤ìOzO ŒhP ã`åºxfl P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO „ÑuaOaã∞ÎO Œh "åkOKÕ "å~°∞<åfl~°∞.J~Ú Õ D K«OK«Å «fiOÖ’ LO_Õ ™ê¿ÑHõ∆Hõ ã≤÷~° åfixfl, qaè#fl S_≥O\˜\©Å=∞ èŒº#∞O_Õ ãO|O è•Å#∞ J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH©, peHõ<Õ HÍHõ HõÅ~ÚHõ#∞ (ZO «

™ê¿ÑH∆Hõ=∞~Ú#ÑÊ\H©) J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH© HÍ=Åã≤# `åufiHõ ÑiHõ~åÅ∞ áÈã∞ì-"≥∂_»ifl[OÖ’ L<åflÜ«∞#∞HÀ#∞. Jq ÖË‰õΩO_® ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#~Ú<å"Õ~ W «~° PkèÑ`åºÅ#~Ú<å ã=∞~°÷OQÍ Z Œ∞~À¯ÖË=Ú. Z Œ∞~À¯ÖËx Jâ◊HõÎ «#∞„Ñã∞Î « Kåi„ «Hõ Ü«ÚQÆ ÅHõ∆OQÍ ¿Ñ~˘¯# ŒÅK«∞‰õΩO>Ë «ÑÊ nxx P èŒ∞xHÍ#O «~° â◊HõO J#_»O ã||∞ HÍ Œ∞. JO «\ Jâ◊HõÎ «#∞ „Ñã∞Î « Ü«ÚQÍxH JO@QÆ@ì#=ã~°O ÖË Œ∞.„Ñ : áÈã∞ì "≥∂_»ifl[O q=∞i≈OKÕ ¿ÇÏ «∞"å ŒO, Ãã·#∞û, Jaè=$kú =O\ ÉèÏ=#Å =∂Ü«∞Ö’

=∂i¯û[O ‰õÄ_® Ñ_çáÈ~ÚO^•?

[ : =∂i¯ û[O "å\ '=∂Ü«∞—Ö’ Ñ_çáÈ~ÚO Œ#_»O P èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œq=∞~°≈#∞ ãiQÍæ =ºHõÎO KÕÜ«∞ Œ∞. =∂i¯ û[O ‰õÄ_® (|∂~°∞"å L^•~°"å ŒO ÖÏQÍ)

XHõ 'P èŒ∞xHõ— `åufiHõ èÀ~°Ë. '=∂Ü«∞—Ö’ Ñ_çáÈ=_»O =Å¡ HÍ Œ∞. J Õ ^•x


<≥·[O. 18= â◊ åÉÏÌxH K≥Ok# Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ '*Ï<À ŒÜ«∞O— (Z<£Ö·>ˇ<£"≥∞O\ò)

#∞O_ç "≥Ú ŒÅ~Ú# ÉèÏ=qHÍãO XHõ ™ê=∂#º (common) *Ï# ã≤ •úO «Og∞ Œ P è•~°Ñ_çOk. |∂~°∞"å ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìH© =∂i¯ û*ÏxH© „áêuÑkHõ J~Ú#*Ï# ã≤ •úO « Œ$HõÊ ä•Å∞ D ™ê=∂#º ÅHõ∆ÏÅ#∞ ÑOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. nx J~°÷O|∂~°∞"å ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìx =∂~ü û JãÖË q=∞i≈OK«ÖË Œx HÍ Œ∞. x*ÏxHPÜ«∞# KåÖÏ |ÅOQÍ q=∞i≈OKå_»∞. =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ Õ „áêÑOzHõ "åãÎqHõ «Jh, =∞#O •xx L#fl Œ∞#fl@∞ìQÍ x~°∞Ì+ìOQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩO\Ï=∞h, '=∞#O—Z=~°∞ J<Õ ^•x`À xq∞ «ÎO ÖË‰õΩO_® =∞#O ™ê~°fi„uHõ *Ï#O á⁄O ŒQÆÅ=∞h,^•x „áêuÑ¨kHõ# ¿ÇÏ`«∞|^ŒúOQÍ =∞# PK«~°#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞H˘x =∞#PÖ’K«#ÅÖ’ ÉèÏqOKÕ Ñ¶e`åÅ<Õ ™êkè™êÎ=∞h #"Õ∞‡ ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìx |ÅOQÍq=∞i≈Oz# « «fi"Õ «ÎÅÖ’ =∂~ü û#∂ „á¶ê~Ú_£#∂ ÖH¯™êÎ~°∞. J~Ú#ÑÊ\H©"åi Œ$HõÊ ä•xH©, Jxfl 'P èŒ∞xHõ— Œ$HõÊ ä•Å‰õÄ ™ê=∂#º"≥∞ÿ# *Ï# ã≤ •úO «„áêuÑkHõ XHõ@∞Ok.

=∂#= =º=Ç~åÅÖ’ ¿ÇÏ «∞=Ù (reason) LO Œh, JO>Ë JO Œ∞Ö’HÍ~°ºHÍ~° ãÖ|O è•Å ~°∂ÑÖÖ’x ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# „Hõ=∞O L#fl Œh, ^•xã¨fiÉèÏ"åxfl =ã¨∞ÎQÆ`«OQÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O =∞x+≤H˜ (<Õ~°∞QÍ, ã¨∞Å∞=ÙQÍ HÍHõ

áÈ~Ú#ÑÊ\H©) ™ê èŒº=∞h, P ¿ÇÏ «∞"Õ ™ê=∂lHõ K«i„ «Ö’ „ÑQÆu, áÈ~ÀQÆ=∞#O,Jaè=$kú J<Õ "å\H˘Hõ =ã∞ÎQÆ «"≥∞ÿ# x~°fiK«<åhfl, J~å÷hfl Wã∞ÎO Œh, ^•xxJ~°÷O KÕã∞H˘x ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# *Ï<åhfl ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ# ã`åºhfl „QÆÇ≤ÏOK«_»O =∞x+≤H™ê^èŒº=∞h, `«^•fi~å P =ã¨∞ÎQÆ`« ¿ÇÏ`«∞ „Hõ=∂xfl `«=∞ PK«~° „Hõ=∞OQÍ=∞#∞+µÅ∞ =∞ÅK«∞‰õΩO\Ï~°h, „ÑÑOK«O XHõ `å\ÃÑ·# "≥Ú «ÎOQÍ ÑÙ~ÀQÆq∞ã∞ÎO Œh =∂i¯ û[O #=Ú‡ «∞Ok. |∂~°∞"å L^•~°"å Œ=¸ #=Ú‡ «∞Ok.Jxfl ~°HÍÅ P èŒ∞xHõ"å Œ ã≤ •úO`åÅ∂ #=Ú‡`å~Ú. "å\ =∞ èŒº |Å"≥∞ÿ#Õ_®Å∞ <åfl~Ú. â◊„ «∞ «fiO ‰õÄ_® LOk. Jq QÆ∞iÎOKÕ ¿ÇÏ «∞=ÙÖ’#∂, Jq

x~°fizOKÕ Jaè=$kúÖ’#∂, Jq ã∂zOKÕ „ÑQÆu^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# PK«~°Ö’#∂Õ_®Å∞<åfl~Ú. HÍh Jxfl\"≥#∞Hõ XHõ ™ê=∂#º *Ï# ã≤ •úO « "≥·Yi LOk.

„áêÑOzHõ "åãÎqHõ «‰õΩ LO_Õ =ã∞ÎQÆ « «fiO (objectivity) QÆ∞iOz, ¿ÇÏ «∞ «fiO(rationality) QÆ∞iOz, g\ q+Ü«∞OÖ’ =∞#‰õΩO_Õ *Ï#O QÆ∞iOz, ™ê~°fi[h#™ê~°fi„uHõ âß¢ã‘ÎÜ«∞ « QÆ∞iOz, „ÑQÆu ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ# =∂#= PK«~° „áêÑOzHõ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 89

¿ÇÏ «∞=Ù#∞ J#∞ãiOz L#fl@ì~Ú Õ Jk ™êkèOK«QÆÅ ™ê~°fi[h~° (universal-

ity) „ÑQÆu QÆ∞iOz XHõ ™ê=∂#º "≥·Yi LOk. D "≥·YiÖ’ ™ê~°fi[h# « XHõ=ÚYº ÅHõ∆O. D „ÑÑOK«O XHõ J~°÷=O «"≥∞ÿ# "≥Ú «ÎO. ^•xÖ’x „Hõ=∞| Œú «XHõ "≥Ú «ÎO. ZÑÊ\HõÑC_»∞ =∞# (ÖËHõ H˘O Œi) *Ï#OÖ’ Ö’áêÅ∞ LO_»=K«∞Û#∞QÍHõ. HÍh Jk ã¨∂„ «„áêÜ«∞"≥∞ÿ# Ñïq∞u HÍ Œ∞. ã¨∂„ «„áêÜ«∞OQÍ =∂#=*Ï#O ã=∞„QÆO, =ã∞ÎQÆ «O, âß¢ã‘ÎÜ«∞O HÍQÆÅ Œ∞. D âß¢ã‘ÎÜ«∞ *Ï#O JO ŒiH©*Ï#"Õ∞. ã «ºO JO ŒiH© ã «º"Õ∞ - P q+Ü«∂xfl QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ qq èŒ HÍ~°ÏÅ=Å¡ Ö’áêÅ∞ LO_»=K«∞Û#∞. ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ∞O_»=K«∞Û#∞. (D Ö’áêÅQÆ∞iOz,

ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ QÆ∞iOz XH˘¯Hõ¯ P^èŒ∞xHõ"å^Œ ã≤^•úO`«O XH˘¯Hõ¯ ~°Hõ"≥∞ÿ# qâı¡+¨ KÕã¨∞ÎOk.

¿ÇÏ «∞"å ŒO Ñiâ’ èŒ<å Ñ ŒúuÃÑ·# Œ$+≤ìÃÑ\ì q=iOK«QÍ, =∂i¯ û[O =~°æã≤÷uh PK«~°#∂ „Ñ=∂O

KÕã∞H˘x qâı¡+≤ã∞ÎOk. ÉèÏ=*ÏÅO, «ÑC_»∞ K≥· «#ºO, =∂i‡Hõ « "≥Ú ŒÅ~Ú# ÉèÏ"åÅ∞ WHõ _»

=ÚYº"≥∞ÿ#q). xiÌ+ì"≥∞ÿ# D âß¢ã‘ÎÜ«∞ *Ï#O „áêuÑkHõ# ™êkèOKÕ „ÑQÆu, Jaè=$kúZ=i =ºHÎQÆ « Wëêì~ÚëêìÅ #∞O_ç ÑÙ>Ëìq HÍ=Ù. Jq âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#q. JO>Ë„áêÑOzHõ "åãÎqHõ «Ö’x ¿ÇÏ «∞ «fi „Hõ=∞O KÕ « x~°‚~ÚOK«|_Õq. P „ÑQÆu„Hõ=∂xfl =ºu~HOK«_»O Jaè=$kú x~À èŒHõO, =¸~°ö «fiO. =ã∞ÎQÆ « ¿ÇÏ «∞„Hõ=∞Oã¨∂zOKÕ „Ñ¨QÆu âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#k HÍ|\˜ì ^•xx PÇ¨fixOK«_»"Õ∞ JOu=∞ÑijÅ#Ö’ JO ŒiH© =∞Ozk. P J~°÷OÖ’ P „ÑQÆu ™ê~°fi[h#O, ™ê~°fi„uHõO.

=ã¨∞ÎQÆ`«"≥∞ÿ# ¿ÇÏ`«∞=Ù (objective rationality), âß¢ã‘ÎÜ«∞`«, âß¢ã‘ÎÜ«∞*Ï#O, ÑÙ~ÀQÆ=∞#O ÖËHõ Jaè=$kú J<Õ ÉèÏ=#Å#∞ áÈã∞ì - "≥∂_»ifl[O KåÖÏÖ’ «∞QÍ q=∞i≈ã∞ÎOk. Wk *Ï# ã≤ •úO « q=∞~°≈QÍ "≥Ú ŒÖ· ~å[H©Ü«∞ q=∞~°≈QÍ=ÚQÆ∞ã∞ÎOk. =ã∞ÎQÆ « ã «ºOQÍ K«ÖÏ=∞ JÜÕ∞º^•xÖ’ Œ$+≤ìHÀO áê„ «#∞q_»nÜ«∞ÖË=∞h, ã¨`«ºO 'JO^ŒiH©— ã¨`«ºO ZÑ¨C_»∂ HÍ^Œh, ã¨`«ºO™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ ™ê¿ÑH˜∆Hõ=∞h áÈãπì - "≥∂_»ifl[O JO@∞Ok. ™ê~°fi[h#`«PáêkOK«|_Õ ¿ÇÏ «∞=Ù, *Ï#O, Jaè=$kú J<Õq x*ÏxH xiÌ+ì ã÷ÅHÍÖÏÅ‰õÄÑiã≤÷ «∞Å‰õÄ |OnÅ~Ú# ~°∂ÑHõÅÊ#ÖË#h, "å\H =ã∞ÎQÆ « «fiO, „áê=∂Hõ «PáêkOKÕ 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «— =∂i‡Hõ « =∂„ «"Õ∞#h, Jxfl =∂i‡Hõ «ÅÖÏQÆ D Ãã·<£û- ¿ÇÏ «∞=Ù - Jaè=$kú J<Õ =∂i‡Hõ « ‰õÄ_» áêH∆Hõ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∂, ™ê¿ÑHõ∆ã`åºÅ#∂ Ñ~°=∞ ã`åºÅ∞QÍ, ™ê~°fi[h# ¿ÇÏ «∞„Hõ=∞OQÍ xÅÉ@ì_»O ^•fi~åJ<ÕHõ W «~° "åãÎ"åÅ#∂ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∂ ˘H¯ ÃÑ_»∞ «∞O Œh áÈãπì - "≥∂_»ifl[Oq=∞i≈ã¨∞ÎOk.


"≥Å∞ «∞~°∞Ö’ =∞#H Œ~Ú Õ HõxÑ≤ã∞ÎO^À ^•xx =∞#‰õΩ K«∂Ñ≤OK«_»"Õ∞"≥Å∞QÆ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ áê„ «, ^•x „ÑÜ≥∂[#O J<Õ ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìH aè#flOQÍ, P"≥Å∞QÆ∞ „ÑãiOK«x KÀ@ L#fl pHõ@¡#∞ K«∂Ñ≤OK«HõáÈ=_»O J<Õk ‰õÄ_® Jk=∞#‰õΩ 'K«∂Ñ≤OKÕ— q+Ü«∞"Õ∞#x P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JO@∞Ok. ÉèÏ+=∞#‰õΩ K≥¿ÑÊ q+Ü«∂ÖË Jk =∞#‰õΩ JOkKÕÛ ãO Õâ◊O J<Õ ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìHaè#flOQÍ, Jk K≥ÑÊx q+Ü«∂Å∞ =∞# K≥q# Ñ_»‰õΩO_» KÕÜ«∞_»"Õ∞ Jk WKÕÛJã¨Å∞ ãÖ^Õâ◊"Õ∞"≥∂ K«∂_»=∞O@∞Ok P^èŒ∞xHÍ#O`«~° "å^ŒO. „áêÑÖzHõ"åã¨ÎqHõ`«Ö’x „Hõ=∞|^Œú`«#∞ Pq+¨¯iOK«_»O ^•fi~å Ãã·<£û =∞#‰õΩ *Ï˝#OWã¨∞ÎO^Œ#fl ¿ÇÏ`«∞`«fi ^Œ$+≤ìH˜ aè#flOQÍ, P „Hõ=∞|^Œú`« =∞# "≥∞^Œ_»∞#∞P„Hõq∞OK«_»O =Å¡ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OK«‰õΩO_» áÈÜÕ∞ „Hõ=∞~åÇ≤Ï`åºxfl - ÖË •„Ñ`åº=∂flÜ«∞ „Hõ=∂Å#∞ - =∞# #∞O_ç •zÃÑ@ì_»O =Å¡ Ãã·<£û J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’=∞# J*Ï<åxfl ‰õÄ_® ÃÑOK«∞ «∞O Œx P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JO@∞Ok.

D ~°Hõ"≥∞ÿ# q=∞~°≈ x*ÏxH˜ =∂i¯ û*ÏxH˜ Ñ¨ÓiÎQÍ H˘`«ÎHÍ^Œ∞. ÃÑ·#K≥Ñ≤Ê#@∞ì, „áêÑOzHõ "åãÎqHõ «‰õÄ =∞# *Ï<åxH©, =∞# *Ï<åxH© PK«~°‰õÄ,=∞# PK«~°‰õÄ „áêÑÖzHõ "åã¨ÎqHõ`«‰õÄ =∞^èŒº ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ãÖ|O^è•xfl„ÑuáêkOKÕ ¿ÇÏ «∞ «fi Œ$+≤ìx |ÅOQÍ q=∞i≈Oz# « «fi"Õ «ÎÅÖ’ =∂~ü û,„á¶ê~Ú_£ =ÚY∞ºÅ∞. J~Ú Õ "åà◊√§ P èŒ∞xHõ"å Œ∞Å∞QÍ<Õ D q=∞~°≈ KÕ™ê~°∞.ÃÑ· ãO|O èŒO Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ ã~°à◊OQÍ LO_» Œ∞ HÍh Jk ã~°à◊OQÍLO_»QÆÅ ãO Œ~°ƒùO XHõ\ LO@∞O Œx "åà◊√§ ÉèÏqOKå~°∞.

|∂~°∞"å ¿ÇÏ «∞=Ù, |∂~°∞"å âß¢ã‘ÎÜ«∞ «, |∂~°∞"å Jaè=$kú „â◊=∞^ÀÑ≤_ôxHÍáê_Õ ÉèÏ=*ÏÖÏÅx =∂~ü û q=∞i≈OKå_»∞. Jq K≥ÑC‰õΩ<Õ ™ê~°fi[h# «,„áê=∂Hõ « "å\Ö’ ÖË=x =∂i¯ û[O `˘e<å\ #∞O_ç q=∞i≈ã∂Î LOk.Jaè=$kúH âß¢ã‘ÎÜ«∞ Ñ Œú «∞Å∞ J#∞ãiã∞Î<åfl#x K≥Ñ≤Ê K«O„ ŒÉÏ|∞ „ÑÉèí∞ «fiOWà◊√§ ‰õÄeÛ ~À_»∞¡ "≥_»Å∞Ê KÕÜ«∞_®xH ÑÓ#∞‰õΩ#flÑC_»∞, H˘O Œi Jaè=$kúxJO Œi Jaè=$kúQÍ K«∂Ñ≤OKÕ D âß¢ã‘ÎÜ«∞ « XHõ =~°æ ÉèÏ=*ÏÅO Jx JO Œ~°Oq=∞i≈OK«QÆeQÍ=∞O>Ë Jk =∂i¯ û[O „Ñ¨ÉèÏ=O =Å¡<Õ. J~Ú Õ Wk =~°æ~å[H©Ü«∞ q=∞~°≈. P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO nxx *Ï# ã≤ •úO « q=∞~°≈QÍ =∞Åz=∂i¯ û[O ÃÑ·# ‰õÄ_» Z‰õΩ¯ ÃÑ\ìOk. JãÅ∞ ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# ¿ÇÏ «∞=Ù - „ÑÑOKåxfl#_çÑ≤OKÕ ¿ÇÏ «∞ «fi„Hõ=∞O XHõ\ LO^•? ^•xx „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ Œ$HÀ¯O XHõ\LO_»QÆÅ^•? JO^Œi Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞<åhfl W=Ú_»∞Û‰õΩ#fl „Ñ¨QÆu „Hõ=∞O XHõ\˜

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 91

LO_»QÆÅ^•? Œ$HÀ¯ÏxH© "åãÎqHõ «‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl JO «~åxfl K≥iÑ≤"ÕÜ«∞QÆÅ=ã∞ÎQÆ « *Ï#O XHõ\ LO_»QÆÅ^•? W Õ „Ñâ◊fl#∞ WOH˘Hõ~°HõOQÍ J_»QÍÅO>Ë,JO ŒiH© ã «º"≥∞ÿ# *Ï#O - 'âß¢ã‘ÎÜ«∞— *Ï#O - LO_»QÆÅ^•? Wq ¿ÇÏ «∞=ÙQÆ∞iOp, âß¢ã‘ÎÜ«∞ « QÆ∞iOp, „áêÑOzHõ „Hõ=∞| Œú « QÆ∞iOp P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO ÖË=n¿ã *Ï# ã≤ •úO « ãO|O èŒ"≥∞ÿ# „Ñâ◊flÅ∞.

=∂i¯ û[O |∂~°∞˚"å 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «— g∞ Œ ÃÑ>Ëì q=∞~°≈‰õΩ ‰õÄ_® *Ï˝#ã≤ •úO « ~°∂ÑO WzÛ#"å~°∞ ÖËHõáÈÖË Œ∞. ^ÀÑ≤_ô=~°æ rq « J#∞Éèí=O #∞O_çã`åºxfl ã=∞„QÆOQÍ Hõ#∞HÀ¯=_»O ™ê èŒºO HÍ Œh, Jã=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã`åºxH ã=∞„QÆ «PáêkOK«_»O ÉèÏ=*ÏÖÏxH©, Jz"Õ «‰õÄ ^•i fã∞ÎO Œh, HÍi‡Hõ=~°æ rq «J#∞Éèí=O #∞O_Õ ã`åºxfl ã=∞„QÆOQÍ Kå@_»O ™ê èŒº=∞=Ù «∞O Œh, JÑC_Õ™ê~°fi[h#"≥∞ÿ#, ™ê~°fi„uHõ"≥∞ÿ# ã «ºO =∞#‰õΩ ÅÉèíºO J=Ù «∞O Œh - *Ï#ã≤ •úO`åxH =~°æÑÙ<åkx HõeÊã∂Î - "åkOz# =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ L<åfl~°∞. (=∂~ü û

D q èŒOQÍ "åkOK«ÖË Œ∞ - ^•xH HÍ~°O q=iOK«_®xHk ãO Œ~°ƒùO HÍ Œ∞.)

HÍh P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO "≥Ú «ÎOQÍ P èŒ∞xHõ"å Œ *Ï˝# ã≤ •úO «Éèí∂q∞Hõ<Õ „Ñtflã∞ÎOk. „ÑÑOKåxfl #_çÑ≤OKÕ ¿ÇÏ «∞=Ù XHõ\ LO Œh, ^•xxã=∞„QÆOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ PK«~° XHõ\ (Ñiâ’ èŒ<å Ñ Œúu HÍ"˘K«∞Û, r=# ã≤÷u HÍ=K«∞Û)

LO Œh, Jk WKÕÛ *Ï#O ã=∞„QÆ"Õ∞ HÍHõ ™ê~°fi[h#=∞h, P ¿ÇÏ «∞„Hõ=∞OPq+¯iOKÕ „ÑQÆu JO Œi „ÑQÆ «x #=∞‡_»"Õ∞ «ÑÊh JO@∞Ok. P #=∞‡HÍxflPK«~°Ö’ ÃÑ_ç`Õ H˘xfl HÀÏÅÖ’ (JO>Ë H˘O^ŒiH˜) H˘O`« „Ñ¨Ü≥∂[#OX#QÆ∂_ç#ÑÊ\H© W «~° HÀÏÅÖ’ Jk Jz"Õ «‰õÄ q=Hõ∆‰õÄ x~°¡H∆ÍºxH©^•ifã∞ÎO Œx q=∞i≈ã∞ÎOk. L «ÊuÎ „Hõ=∞O „ÑÑOKåxfl #_çÑ≤ã∞ÎO Œh, HÍi‡Hõ=~°æáÈ~å@ PK«~° D „áêÑÖzHõ ¿ÇÏ`«∞=Ù#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ J~°÷O KÕã¨∞H˘x™ê~°fi„uHõ"≥∞ÿ# ã`åºxfl Pq+¯iã∞ÎO Œh, P PK«~°Ö’<Õ JO Œi „ÑQÆf -"≥Ú «ÎOQÍ =∂#"åo „Ñ¨QÆu - Wq∞_ç LO Œh #"Õ∞‡ =∂i¯ û[O g∞ Œ DHÀO #∞O_ç P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO q=∞~°≈ ÃÑ_»∞ «∞Ok. D ¿ÇÏ «∞=Ù, Dâß¢ã‘ÎÜ«∞ « Zxfl q+Ü«∂Å#∞ x~°¡Hõ∆ºO KÕ™êÎÜ≥∂, Zxfl q+Ü«∂Å∞ WO Œ∞Ö’HõxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈ`åÜ≥∂ q=~°Ï «‡HõOQÍ K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. ÃÑ@∞ì|_ç •s „â◊=∞^ÀÑ≤_ô g∞ Œ, HÍi‡Hõ =~°æ áÈ~å@O g∞ Œ Œ$+≤ì HO„nHõiOK«_»O =Å¡ ¢ã‘ÎÅ ã=∞ãºÅ∞,#Å¡*Ïu „Ñ[Å ã=∞ãºÅ∞ (J"≥∞iHÍ =O\ ÕâßÅÖ’), ‰õΩÅ Jz"Õ «‰õΩ QÆ∞~°ÜÕ∞º^Œo`«∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞, Pk"åã¨∞Å ã¨=∞ã¨ºÅ∞ "≥Ú^ŒÅ~Ú#q U q^èŒOQÍ


HõxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈÜ«∂Ü≥∂ K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. L`åÊ ŒHõâ◊HÎ ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ g∞ Œ Œ$+≤ìÃÑ@ì_»O =Å¡ P „Hõ=∞OÖ’ „ÑHõ$uÖ’#∂ Ñ~åº=~°OÖ’#∂ [iQ q èŒfiO™êxflx~°¡Hõ ∆ºO KÕã≤# "≥ ·<åxfl K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk. K«i„`åO`å# ãÖÉèíqOK«É’ÜÕ∞ÃÑ#∞=∂~°∞Ê#∞ „áê=∂HõO KÕã∞HÀ=_»O =Å¡ =~°Î=∂#OÖ’ qÅ∞=Å∞, ÇÏ‰õΩ¯Å∞,hu "≥Ú ŒÖ·# q+Ü«∂ÅÖ’ ã∞xfl « «fiO HÀÖ’Ê~Ú# q+Ü«∂xfl ZuÎ K«∂ÑÙ «∞Ok.K«i„ « QÆ=∞<åxfl (Z=i Wëêì~ÚëêìÅ`À xq∞ «ÎO ÖËx) =ã∞ÎQÆ « ¿ÇÏ «∞=Ù âßã≤ã∞ÎO Œ#fl#=∞‡HõOÖ’ =ºHÎ ÉÏ èŒº «‰õΩ KÀ@∞ ÖË‰õΩO_» áÈ~Ú# "≥·<åxfl K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. Dq=∞~°≈ H˘ «Îk HÍ Œ∞. W «~° HÀÏÅ #∞O_ç W «~°∞Å∞ KÕã≤ L<åfl~°∞. J~Ú#ÑÊ\H©Wk qÅ∞"≥·# q=∞ˆ~≈. HÍh x~å‡Ï`«‡HõOQÍ P^èŒ∞xHÍ#O`«~° "å^ŒO=∞#H=∞~Ú<å K≥ÑÙÎO^• JO>Ë ÖË Œ<Õ K≥áêÊe.„Ñ¨ : WOHÍ P èŒ∞xHõ Õ Ñ¨ÓiÎQÍ „Ñ¨"ÕtOK«x =∞# ã¨=∂*ÏxH˜ áÈãπì- "≥∂_»ifl[O U q èŒOQÍ

J#fi~Úã∞ÎOk?

[ : "≥∂_»ifl[O, áÈãπì - "≥∂_»ifl[O D ~ÀA H=ÅO áêâßÛ «º ÉèÏ=#Å∞ HÍ=Ù.=∞#O áêâßÛ «º ÕâßÅÖ’ ÑÙ\ì# ÃÑ@∞ì|_ç •s q è•<åhfl, Ãã·#∞û#∂, >HÍflÅrx=∞# rq «OÖ’ ÉèÏQÆO KÕã∞‰õΩ<åfl=Ú. nxH ãO|OkèOz# åufiHõ "≥·Yi ‰õÄ_»=∞# PÖ’K«#ÅÖ’ ÉèÏQÆO J~ÚOk. J Õ åufiHõ èÀ~°`À xO_ç L#fl áêÅ<å=º=ã÷#∂, W «~° ~å*ÏºOQÆ =º=ã÷Å#∂, q^•º =º=ã÷#∂ ã‘fiHõiOKå=Ú.Jq =∞# rq «OÖ’ ÉèÏQÆO JÜ«∂º~Ú. D "≥Ú`åÎxfl J Õ P èŒ∞xHõ"å Œ *Ï#ã≤^•úO`« ^èÀ~°˜ #∞O_Õ q=∞i≈OKÕ =∂i¯ û[O XHõ „Ñ¨|Å"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞L Œº=∞OQÍ =∞# ã=∂[OÖ’ LOk. JO>Ë "≥∂_»ifl[O J<Õk (D<å\) WHõ _ç"åãÎqHõ «Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞. ^•xx q=∞i≈OKÕ áÈãπì - "≥∂_»ifl[O áêâßÛ «º ÕâßÅ‰õΩU "Õ∞~°‰õΩ ÑxH˘ã∞ÎO^À =∞#‰õΩ ‰õÄ_® P "Õ∞~°‰õΩ ÑxH˘ã∞ÎOk.

W ŒO`å HÍ Œ#∞‰õΩ<åfl ã=∞„QÆO, ™ê¿ÑHõ∆O, ™ê~°fi[h#O, „Ñ ÕºHõO J<Õ`åufiHõ ÉèÏ=#Å∞ =∞#‰õΩ ‰õÄ_» J=ã~°"Õ∞ Hõ •? "å\ =∞ èŒº ãO"å ŒO, ãOÑ¶∞~°¬=∞#‰õΩ ‰õÄ_® J=ã~°"Õ∞ Hõ •? =∞# ™ê=∂lHõ "åãÎqHõ «#∞ =∞#O U q èŒOQÍx~°fizOK«∞H˘x PÖ’zOK«_»O "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì<å D `åufiHõ ÉèÏ=#Å∞ =ÚO Œ∞H˘™êÎ~Ú. "å\H ãO|OkèOz# ãO"å ŒOÖ’ =∞#O áêÖÁæ#Hõ «ÑÊ Œ∞. WqJxfl *Ï «∞ÅÖ’#∂, Jxfl ãOã¯$ «∞ÅÖ’#∂ `åufiHõ K«~°ÛÖ’ #ey# ÉèÏ"åÖË.™ê=∂lHõ rq «OÖ’ =∂~°∞Ê‰õΩ „áê è•#ºO WKÕÛ ã=∞HÍb# ~å[H©Ü«∞ ãOã¯$uD „Ñâ◊flÅ#∞ JãÖË «Ñ≤ÊOK«∞HÀ*ÏÅ Œ∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 93

„Ñ¨ : áÈãπì HõÖ’xÜ«∞Öò, áÈãπì "≥∂_»~üfl - D Ô~O_»∂ ã¨=∂<å~°÷HÍÖË<å? =∞# Õâ◊ Ñïã≤÷ «∞Å‰õΩ

áÈãπì HõÖ’xÜ«∞Öò J#fl qâı+"Õ∞ ãiáÈ «∞O Œ<Õk x[=∂?

[ : áÈãπì - HõÖ’xÜ«∞Öò, áÈãπì - "≥∂_»~°<£ J<Õq XH HÀ=‰õΩ K≥Ok# =∂@Å∞HÍ=Ù. "≥Ú Œ\k ™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ Pi÷Hõ ã≤÷uH ãO|OkèOz# =∂@. Ô~O_»=k`åufiHõ (*Ï# ã≤ •úO « ãO|O èŒ"≥∞ÿ#) =∂@. "≥Ú Œ\k XHõ Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞ ã∂zã∞ÎOk.Ô~O_»=k QÆ_»z# =¸_»∞ â◊ åÉÏÌÅ∞QÍ áêâßÛ «º ã=∂*ÏÅ#∞ ("å\ =ÅãÅ∞QÍ

=∂i# Pã≤Ü«∂ P„Ñ¶≤HÍ ÕâßÅ#∂) âßã≤Oz# åufiHõ Œ$HõÊ ä•xfl q=∞i≈OKÕ „Hõ=∞OÖ’ÑÙ\ì# =∂@. áÈãπì - HõÖ’xÜ«∞Öò J<Õk =∞#É’\ ÕâßÅ ã≤÷ux (XHõ HÀO

#∞O_ç) q=iOK«_®xH ÑxH˘KÕÛ ÉèÏ=#. áÈãπì - "≥∂_»~°<£ J<Õk Õxh q=iOK« Œ∞.Jk Jxfl q=~°Å#∂ xt «OQÍ q=∞i≈OK«_®xH ÑxH˘KÕÛ (JO Œ∞HÀãO =∂„ «"Õ∞

ÑxH˘KÕÛ) ÉèÏ=#. L^•ÇÏ~°‰õΩ áÈãπì - HõÖ’xÜ«∞Öò J<Õ ÉèÏ=#<Õ áÈãπì - "≥∂_»~°<£Œ$HõÊ äŒO`À q=∞i≈OK«=K«∞Û. =∞# „Ñ¨ã¨∞Î « Kåi„ «Hõ Œâ◊ =Å™ê#O «~° Œâ◊

J<Õk XHõ âß¢ã‘ÎÜ«∞ ã «º"Õ∞g∞ HÍ Œx P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JO@∞Ok. JO>ËXHõÑC_»∞ =∞#O „a@<£‰õΩ =ÅãQÍ L<åfl=∞h, P «~°∞"å « =Åã ã≤÷u #∞O_ç|Ü«∞@Ñ_®¤=∞h J#_»O J"åãÎ==∞x J~°÷O HÍ Œ∞. „Ñã∞Î « Kåi„ «Hõ Œâ◊‰õΩ=Å™ê#O «~° Œâ◊ J<Õ Õ 'âß¢ã‘ÎÜ«∞— q=~° Jx J#ÖË=∞<Õ Õ J~°÷O. Jk =∞#Õâ◊ K«i„ « «# QÆ∞iOz `å#∞ „ÑHõ\OK«∞‰õΩ<Õ =ã∞ÎQÆ « q=~° HÍ Œ∞. J^˘Hõ

ã≤ •úO « ~°∂ÑHõÅÊ# (theoretical construct). D ã≤ •úO « ~°∂ÑHõÅÊ# =∞#K«i„`«#∞ 1947‰õΩ Ñ¨Ó~°fiO, 1947 `«~°∞"å`« Jx =sæHõiã¨∞ÎOk. nx<˘Hõâß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# - JO>Ë K«i„ « =ã∞ÎQÆ « ã~°ox «#‰õΩ `å<Õ „ÑHõ\OK«∞‰õΩ<Õ -=sæHõ~° J#∞‰õΩ<Õ Œ$HõÊ äŒO D =sæHõ~° #∞O_ç =∞#O <Õ~°∞Û‰õΩ<Õ q+Ü«∂Åg∞ Œ Œ$+≤ì ÃÑ_»∞ «∞Ok. J\Ï¡ HÍ‰õΩO_® nx<˘Hõ ã≤ •úO « ~°∂ÑHõÅÊ#QÍ ÉèÏqOKÕ^Œ$HõÊ^äŒO D =sæHõ~° =Å¡ Hõ#∞=∞~°∞QÆÜÕ∞º q+¨Ü«∂ÅÃÑ·# ‰õÄ_» ^Œ$+≤ìÃÑ@ìQÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok. K«i„ «Ö’ âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# =sæHõ~° - ^•x =ã∞ÎQÆ « QÆ=∞#O`å<Õ „ÑHõ\OK«∞‰õΩ<Õ =sæHõ~° - XHõ\ LO Œx K≥Ñ≤Ê ^•xHÀãO J<Õfi+≤OKÕP èŒ∞xHõ"å Œ "≥·YiH aè#flOQÍ, „Ñf =sæHõ~° XHõ ~°∂ÑHõÅÊ# (JO>Ë H=ÅO

HõeÊ «O Jx J~°÷O HÍ Œ∞) Jx J~°÷O KÕã∞‰õΩ<Õ P èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ "≥·Yi „Ñf=sæHõ~°Ö’#∂ (=Åã - =Å™ê#O «~°O, =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅ∞ - P Œ∞xHõ Ü«ÚQÆO, Éèí∂™êfi=∞ºO -

ÃÑ@∞ì|_ç ™êfi=∞ºO) Jk K≥¿ÑÊ q+Ü«∂Å<Õ HÍHõ Jk K≥ÑÊÖËx q+Ü«∂Å#∞ ‰õÄ_»K«∂Ñ≤ã∞ÎOk. =∞# =~°Î=∂# K«i„ «#∞ =Åã - =Å™ê#O «~°O Jx qÉèílOKÕ


áÈãπì - HõÖÁxÜ«∞Öò J<Õ ÉèÏ=# å#∞ ZOK«∞‰õΩ#fl =sæHõ~° =Å¡ K«∂_»ÖË‰õΩO_®áÈÜÕ∞ q+¨Ü«∂Å#∞ áÈãπì - "≥∂_»~°<£ ^Œ$HõÊ^äŒO q=∞~°≈<å`«‡HõOQÍ ZuÎK«∂ÑQÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

D q=∞~≈ ^•x |ÅO. áÈãπì - "≥∂_»ifl[O ÑiÉèÏ+Ö’ ("åà◊§H˘Hõ ÃÑ ŒÌ

ÑiÉèÏ+ LOk) silence (xâ◊≈|ÌO) J#fl =∂@‰õΩ KåÖÏ „áê=ÚYºO LOk. WkXH˘¯Hõ ã≤ •úO « ~°∂ÑHõÅÊ# K≥ÑÊÖËx q+Ü«∂#Å∞ "≥eHfã∞ÎOk. Wk qÅ∞"≥·#ÉèÏ=<Õ. HÍh JHõ _Õ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO Ñiq∞ «∞Å∞ "≥Ú ŒÅ=Ù`å~Ú. =ã∞ÎQÆ «âß¢ã‘ÎÜ«∞ « ™ê÷#OÖ’ ã≤ •úO « ~°∂ÑHõÅÊ# J<Õ ÉèÏ=##∞ „Ñ"Õâ◊ÃÑ@ì_»O XHõ~°HõOQÍ =∞# *Ï˝<åxfl ÃÑOK«∞`«∞Ok. J~Ú`Õ =∞#O KÕ¿ã ~°∂Ñ¨HõÅÊ#‰õÄ"åãÎqHõ «‰õÄ =∞ èŒº #∞#fl ãO|O èŒO Uq∞\? J#fl „Ñâ◊fl‰õΩ ["å|∞ K≥ÑCHÀ‰õΩO_®WHõ =ÚO Œ∞‰õΩ áÈÖË=Ú. nxH ãÊ+ì=∞~Ú# ["å|∞ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒOÖ’ÖË Œ∞. P ["å|∞ K≥áêÊÅO>Ë *Ï# ã≤ •úO « q=∞~°≈ ãiáÈ Œ∞, *Ï# ã≤ •úO «OHÍ"åe.„Ñ¨ : WÑ¨C_»∞ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl, Ñ¨Ù@∞ìH˘ã¨∞Î#fl Jã≤Î «fi L Œº=∂Å#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe? "å\˜

™êÇ≤Ï «º ™êOã¨ $uHõ „ÑüÑ¶Ö<åÅ#∞ áÈãπì-"≥∂_»ifl[OQÍ H˘O Œ~°∞ K≥|∞ «∞<åfl~°∞. =∞i P

L Œº=∂Å ~å[H©Ü«∞O U 'W[O— HOkH =ã∞ÎOk?

[ : P^èŒ∞xHÍ#O`«~°"å^Œ K«~°Û LO_»QÆÅ^Œ∞ QÍh P^èŒ∞xHÍ#O`«~°"å^Œ'L Œº=∂Å∞— (K«~åÛ L Œº=∂Å∞ «ÑÊ) LO_»QÆÅ"å? LO_»ÖË=#∞‰õΩO\Ï#∞. ™êOÑ¶≤∞Hõ~å[H©Ü«∞ L Œº=∂ÅH˘Hõ *Ï# ã≤ •úO «O J=ã~°O. ã`åºã`åºÅ#∞ q"ÕzOKÕ„Ñ¨=∂O - ZO « ã¨ «ºO, ZO Œ∞‰õΩ ã¨ «ºO J<Õ „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ ["å|∞ K≥¿ÑÊ`åufiHõ Éèí∂q∞Hõ - HÍ"åe. HÍ|\˜ì áÈãπì - "≥∂_»iflã¨∞ì ™êOÑ¶≤∞Hõ ~å[H©Ü«∞L Œº=∂Å∞ LO_»*ÏÅ=Ù. áÈãπì - "≥∂_»~°<£ q=∞~°≈#∞ QÆ∞iÎOz •x "≥Å∞QÆ∞Ö’P èŒ∞xHõ å *Ï# ã≤ •úO`åxfl ã=iOK«∞‰õΩ#fl L Œº=∂Å∞ LO_»QÆÅ=Ù.

J~Ú`Õ áÈãπì - "≥∂_»iflã¨∞ìÅ∞ H˘xfl L^Œº=∂Å Ñ¨@¡ `åufiHõOQÍPHõi¬ «∞Å=Ù «∞<åfl~°∞. ã`åºxH ™ê~°fi[h# „Ñ=∂ÏÅ#∞ „ÑuáêkOK«_®xHÑ¨Ó#∞HÀ‰õΩO_®, JO^Œih Jxfl\˜h q=ÚH˜ÎKÕ¿ã =ÓºÇ¨Å J<Õfi+¨ *’eH˜áÈ‰õΩO_®, P ™ê~°fi[h# „Ñ=∂ÏÅ#∂ q=ÚHÎÑO ä•#∂ q=iOKÕ ¿ÇÏ «∞=Ù<˘Hõ •xx K«i„ «Ö’ Pq+¨ iOKÕ ™êÇ¨ÏãÖ KÕÜ«∞‰õΩO_®, XHõ xiÌ+ì rq «J#∞Éèí"åxfl xiÌ+¨ìOQÍ qâı¡+≤Oz ^•x #∞O_ç Ñ¨Ù\˜ì# PHÍOHõ∆Å#∞ f~°ÛQÆÅÑiëê¯~åÅ#∞ T «O KÕã∞H˘x #_çKÕ L Œº=∂Å Ñ@¡ áÈãπì - "≥∂_»iflã∞ìÅ∞

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 95

PHõi¬ «∞Å=Ù «∞<åfl~°∞. (D L Œº=∂Å#∞ 'Jã≤Î «fi L Œº=∂Å∞— Jx Ñ≤Å=_»OÖ’ Bz «º"Õ∞g∞

ÖË Œ∞. P q=~°Ö’H <ÕxÑC_»∞ áÈ#∞.) Jxfl P Œ~å≈Å#∞ ™êkèOz ÃÑ>Ëì XHõ =∞øeHõÉè∫uHõ „Hõ=∞O - Jxfl\h #_çÑ≤OKÕ XHõ ÑÙ<åk„áêÜ«∞"≥∞ÿ# ¿ÇÏ «∞=Ù, ™ê~°fi[h#ã`åºxfl Œi≈OK«QÆÅ XHõ „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# Œ$HÀ¯O - ÖË=<Õ «=∞ åufiHõ "å Œ#‰õΩx Œ~°≈#OQÍ "å~°∞ D L Œº=∂Å#∞ ÉèÏq™êÎ~°∞.

JO «=~°‰õÄ ã||∞QÍ<Õ LOk QÍh D L Œº=∂Å∂ "å\ ã≤ •úO`åÅ∂(ã≤ •úO`åÅ∞ ÖË‰õΩO_® U L Œº=∞O #_»= Œ∞) áÈãπì - "≥∂_»~üfl *Ï˝# ã≤ •úO « q=∞~°≈`ÀãO «$Ñ≤Î K≥O ŒÖË=Ù. (P L Œº=∞HÍ~°∞Å‰õΩ P q=∞~°≈`À ÑiK«Ü«∞O ‰õÄ_» LO_»Hõ áÈ=K«∞Û#<Õk

"Õ~ ãOQÆu). "å\H «=∞ ≥·# *Ï# ã≤ •úO «O HÍ"åe. Jk =ºHõÎOQÍ L<åfl J=ºHõÎOQÍL<åfl, „áêÑOzHõ "åãÎqHõ «#∞ =ã∞ÎQÆ « ã «ºOQÍ#∂, =∞#‰õΩO_Õ *Ï<åxfl •xx(ZO`À H˘O « x~°∞Ì+ìOQÍ) „ÑuÑ¶eOKÕ K≥· «#ºOQÍ#∂ QÆ∞iÎOz ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# J<Õfi+^•fi~å «=∞ HÀiHõÅ‰õΩ =ã∞ÎQÆ «"≥∞ÿ# Ñiëê¯~°O "≥ «∞‰õΩ¯<Õ - JO>Ë P èŒ∞xHõ"å Œ#=¸<åÖ’ LO_Õ - *Ï# ã≤ •úO «"Õ∞ J~Ú LO@∞Ok. JO «‰õΩ q∞Oz ™ê~°fi„uHõ¿ÇÏ «∞=Ù *’eH© JOu=∞ Ñiëê¯~åÅ *’eH© "å~°∞ áÈHõáÈ=_®xH "Õ~ ™êOÑ¶≤∞Hõ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ÏÅ∞O\Ï~Ú. *Ï˝# ã≤^•úO`« ãÖâ◊Ü«∞O ^•xH˜ HÍ~°OHÍ#Hõ ~°ÖË Œ∞.

J~Ú Õ áÈãπì - "≥∂_»~°<£ q=∞~°≈`À "åiH ("åiH HÍ Œ∞, JO ŒiH©) ÑiK«Ü«∞OLO>Ë =∞Oz Œ<Õk ã «ºO. JÑC_»∞ *Ï#ãO|O èŒ"≥∞ÿ# JÇÏOHÍ~°O #∞O_ç,^•x Ñ¶e «"≥∞ÿ# J<≥·uHõ « #∞O_ç, J=∂#∞+ «fiO #∞O_ç Œ∂~°O LO\Ï=Ú.

HÍ|\˜ì g∞~°∞ K≥¿ÑÊ H˘`«Î (JO>Ë „Ñ¨^è•#OQÍ Hõ=¸ºx¿ãì`«~°) L Œº=∂Å∞'P èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ L Œº=∂Å∞— HÍ=Ù. P =∂@H J~°÷O ÖË Œ∞. XHõ =∂i¯ ûã∞ìÑijÅ‰õΩ_»∞ J#fl@∞ì, 'P L Œº=∂Å‰õΩ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JHõ ~°ÖË Œ∞.P èŒ∞xHÍ#O «~° "å^•xH P L Œº=∂Å∞ HÍ"åe!— J~Ú Õ 'JHõ ~°ÖË Œ∞— J<ÕkáêH∆Hõ ã «ºO =∂„ «"Õ∞. P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JOkOKÕ x~°O «~° *Ï#ã≤ •úO «P`«‡q=∞~°≈<å ^Œ$HõÊ^äŒO JO^ŒiH©, Jxfl L^Œº=∂Å‰õÄ KåÖÏ J=ã¨~°O.=ÚYºOQÍ D ~ÀA ≥Å∞QÆ∞<å@ Ñ~°=∞ ã`åºÅ#∂ JOu=∞ Ñiëê¯~åÅ#∂*Ë|∞Ö’ ÃÑ@∞ì‰õΩ u~°∞QÆ∞`«∞#fl L^Œº=∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ P ^Œ$HõÊ^ä•xfl H˘OK≥OXO@|\ìOK«∞‰õΩO>Ë "åiH HÍ Œ∞ JO ŒiH© =∞Ozk.„Ñ : D H˘ «Î L Œº=∂Å ™êÇ≤Ï «º ™êOã¯$uHõ „ÑuÑ¶Ö<åÅ#∞ 'áÈãπì - "≥∂_»ifl[O—J#_»"≥∞ÿ<å ã~°~Ú# Õ<å?


[ : P L^Œº=∂Å∞ H˘xfl H˘`«Î PÖ’K«#Å#∂, H˘`«Î qÅ∞=Å#∂, H˘`«Î"åºMÏº<åÅ#∂ LxHÖ’H fã∞H˘KåÛ~Ú. "å\x áÈãπì - "≥∂_»~°<£ `åufiHõK«„@OÖ’ =ºHõÎO KÕ¿ã ™êÇ≤Ï «º ™êOã¯$uHõ „ÑÜ≥∂QÍÅx J#=K«∞Û#∞ QÍhWÑC_»∞ =ÚO Œ∞H˘ã∞Î#fl H˘ «Î L Œº=∞ ™êÇ≤Ï «ºO P K«„@OÖ’ LO^•? LO>Ë<ÕP ¿Ñ~°∞ ã||∞QÍ LO@∞Ok. Œo « L Œº=∞ ™êÇ≤Ï «º=∞~Ú Õ P K«„@OÖ’ÖË Œx HõzÛ «OQÍ K≥ÑÊ=K«∞Û. =∞#"åà◊√§ Z‰õΩ¯=QÍ '=∂i¯ û¿ãì «~°— J<Õ J~°÷OÖ’'áÈãπì - "≥∂_»~°<£— J<Õ =∂@#∞ "å_»∞ «∞#fl@∞ì#flk. =∂i¯ û[O «Ñ¨Ê "Õ~ã «ºO ÖË Œx „ÑQÆu HÍ=Ú‰õΩÅO Œ~°∂ #q∞‡#KÀ@ JHõ™ê‡ «∞ÎQÍ H˘ «Î („ÑQÆujÅO

QÆÅ) ã¨`åºÅ∞ QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄O^ÕãïH˜ "å\˜H˘Hõ ¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì=Åã≤# J=ã¨~°O=zÛ#@∞ìOk. HÍx x*ÏxH WÑC_˘ã∞Î#fl Hõ=¸ºx¿ãì «~° L Œº=∂Åxfl\ åufiHõŒ$HõÊ äŒO XHõ\ HÍ Œ∞. ¢ã‘Î"å Œ∞Å‰õΩ =∂„ «"Õ∞ áÈãπì - "≥∂_»ifl["£∞`À `åufiHõ

ãO|O èŒO LOk. ¢ã‘Î"å ŒOÃÑ·# áÈãπì - "≥∂_»ifl[O „ÑÉèÏ=O KåÖÏ LOk. HÍh¢ã‘Î"å Œ∞ÅO Œ~°∂ áÈãπì - "≥∂_»iflã∞ìÅ∞ HÍ Œ∞. q∞ye# ( Œo «, Pk"åã‘, „áêOfÜ«∞

=ÔQ·~å) L Œº=∞HÍ~°∞Ö=fi~°∂ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ∞Å∞ HÍ~°∞. *Ï# ã≤ •úO «O=~°‰õΩ "åà◊√§ Z‰õΩ¯=QÍ "≥∂_»iflã∞ìÖË, P èŒ∞xHõ "å Œ∞ÖË. J~Ú Õ "åà◊√§ «=∞J#∞Éè í=O #∞O_ç H õ=¸ºxã¨∞ ìÅ g∞^Œ ÃÑ_»∞` «∞#fl q=∞~ ° ≈‰ õΩP èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ∞Å∞ =∂i¯ û[OÃÑ·# ÃÑ_»∞ «∞#fl `åufiHõ q=∞~°≈`À (Wk

HÍHõ åmÜ«∞O HÍ Œ∞) H˘O « ™ê~°∂Ñº « LOk. JO «=∂„ «O KÕ « P L Œº=∂Å#∂P L Œº=∂Å#∞O_ç ÑÙ\ì# ™êÇ≤Ï`åºhfl 'P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO— J#_»O ã||∞HÍ Œ∞.„Ñ : =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’x åufiHõ Œ$HõÊ äŒO`À <Õh~ÀA ãO «$Ñ≤Î K≥O Œ_»OÖË Œ∞-J<åfl~°∞. ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# `åufiHõ =∂#=`å "å Œ##∞ KÕ~°∞ÛHÀHõáÈ Õ =∂~ü ûPÖ’K«# ÑïÑ¨Ó~°‚O HÍ^Œ∞-J<åfl~°∞. JÅ∂Î[~ü, „QÍ"£∞ã‘, ˆ~=∞O_£ qeÜ«∞"£∞û=O\"åix HÀ\ò KÕã∞Î<åfl~°∞. g∞Ö’ D<å_»∞ HõxÑ≤ã∞Î#fl H˘ «Î PÖ’K«#Å‰õΩ áÈãπì"≥∂_»~üfl"å Œ∞Å „ÑÉèÏ=O ÜÕ∞g∞ ÖË •?[ : LO>Ë XÑCHÀ=_®xH <å‰õΩ JÉèíºO «~°"Õ∞g∞ ÖË Œ∞. HÍh P „ÑÉèÏ=OH˘OK≥"Õ∞#x K≥ÑCHÀ"åe. P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒOÖ’x H˘xfl q+Ü«∂Å∞ áêâßÛ «º`åufiHõ K«i„ «Ö’ Wk=~°‰õΩ L#fl"Õ. *Ï#ã≤ •úO «OÖ’ ãOâ◊Ü«∞"å ŒO áê « Õ.H˘xfl â◊ åÉÏÌÅ∞QÍ L#fl Õ. ^ÀÑ≤_ô ã=∂[O «# QÆ∞iOz `å#∞ J#∞‰õΩ<Õk^•x JãÅ∞ ãfiÉèÏ=O HÍ Œh, JãÅ∞ ãfiÉèÏ"åxfl HõÑ≤ÊÃÑ>Ëì =∂i‡Hõ « Jh

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 97

=∂~ü¯ û J<åfl_»∞. JÖÏQ =∞x+≤ «# QÆ∞iOz å#∞ K≥ÑC‰õΩ<Õk JãÅ∞ q+Ü«∞OHÍ Œh, Jk JãÅ∞ q+Ü«∂xfl HõÑ≤ÊÃÑ>Ëì (repress KÕ¿ã) ™ê èŒ#=∞h „á¶ê~Ú_£J<åfl_»∞. U ¿ÇÏ «∞=Ó =∞x+≤ LxHx ÑÓiÎQÍ x~°‚~ÚOK«*ÏÅ Œh U ¿ÇÏ «∞=Ù‰õÄJO Œx ãfiÜ«∞O „ÑuÑuÎ =∞x+≤H LO Œh Jã≤Î «fi"å Œ∞Å<åfl~°∞.

(WO@~°∂fiº : ÔH. Nx"åãπ. „Ñâ◊flÅ∞ ã=∂ è•<åÅ∞ Ô~O_»∂ ed «ÑÓ~°fiHõOQÍ WzÛ#"Õ. Wk "≥Ú Œ\

ÉèÏQÆO =∂„ «"Õ∞. '=∞~À^•i— PyáÈ=_»O`À Ô~O_À ÉèÏQÆO JK«∞Û HÍÖË Œ∞. J=Ú„k « ÉèÏQÆO ˘~°Hõ#∂

ÖË^Œ∞.)

=∞~À^•i

"Õ∞/E<£ 1998

≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’ WÑC_»∞ [~°∞QÆ∞ «∞#fl „Ñ è•# K«~°ÛÅhfl áÈãπì - "≥∂_»ifl[O K«∞@∂ì<Õu~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. áÈãπì-"≥∂_»ifl[O áêâßÛ`«º =¸ÖÏÅ QÆ∞iOp, `åufiHõ ã≤^•úO`åÅ QÆ∞iOpÑïK«Ü«∞O L#fl"å~°∂, ÖËx"å~°∂ ‰õÄ_® P =∂@#∞ qiqQÍ LÑ¨Ü≥∂yã¨∞Î<åfl~°∞. ¢ã‘Î"å^Œ,^Œo`«"å^•Å K«~°ÛÅ`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl XHõ „Hõ=∞O, ^•x K«∞@∂ì JÅ∞=Ú‰õΩ#fl"å`å=~°O, „Ñu JOâßhfl YO_çOz, YO_çOz q=∞i≈OKÕ èÀ~° ÃÑ~°QÆ_»O - <Õ_»∞ <≥ÅH˘xL#fl Ñiã≤÷ux H˘ «ÎQÍ x~°fizOK«=Åã≤# J=ã~°O HõeÊã∞Î<åfl~Ú. D Ñiã≤÷u ™êÇ≤Ï`åºxHõO>Ëq∞Oz#k. ~å[H©Ü«∞, åufiHõ, ™êOã¯$uHõ ~°OQÍÅxfl\h P=iOzOk. =∂#=ÇÏ‰õΩ¯Å ~°OQÆOÖ’H˘ «Î „Ñâ◊flÅ#∞ "Õã≤, H˘ «Î ÉèÏ=#Å∞ „Ñ"Õâ◊ÃÑ_»∞ «∞#fl _®Hõì~ü ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò <Õ\ =∂i¯ ûã∞ìÅ PK«~°g∞ Œ<Õ HÍ Œ∞, =∂i¯ û[OÖ’x H˘xfl =∞øeHõ JOâßÅ g∞ Œ ‰õÄ_® xt «"≥∞ÿ# q=∞~°≈Å∞ KÕã∞Î<åfl~°∞.P q=∞~°≈ „Hõ=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ PÜ«∞# áÈãπì "≥∂_»ifl[O g∞ Œ ‰õÄ_® "åºYºÅ∞ KÕâß~°∞. áÈãπì"≥∂_»ifl[O g∞ Œ WÑC_»∞ [~°∞QÆ∞ «∞#fl K«~°Û‰õΩ ÉÏÅQÀáêÖò Jaè„áêÜ«∂Å∞ qÅ∞=~Ú# ^ÀÇÏ ŒO

KÕ™êÎ~Ú.

ÔH. Nx"åãπ

v


Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì :XHõ ÑÙ#óÑijÅ#

=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì =∂i¯ û*ÏxH ZO «=~°‰õΩ „áê=∂HõO J<ÕkK«iÛOK«=Åã≤# „Ñâıfl. ^•xHõO>Ë [~°‡<£ S_çÜ«∂ÅrÖ’x "≥Ú Œ\ÉèÏQÆO =∂~ü û PÖ’K«<å ã~°oH ÉÏQÍ J ŒÌO Ñ_»∞ «∞O Œx "åkOKÕ"åà◊√¡<åfl~°∞. J~Ú`Õ „Ñ¨ÑÖK« "åºÑ¨ÎOQÍ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÅPÖ’K«##∂ PK«~°#∂ Z‰õΩ¯=QÍ „ÑÉèÏq «O KÕã≤Ok Hõ=¸ºxã∞ì"Õ∞xÃÑ¶™ÈìÜÕ∞ J#_»OÖ’ ãO ÕÇÏO ÖË Œ∞. JO Œ∞=Å¡, "Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’xJaè„áêÜ«∂Å#∞ K«iÛOK«_»O Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∂xfl JOK«<å"ÕÜ«∞_®xH KåÖÏ J=ã~°O.

Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì‰õΩ ã∂ÊùiÎxzÛ# J<Õfi+ D<å\H©J~°÷=O «"≥∞ÿ# Õ. P J<Õfi+ 150 ãO= «û~åÅ «~°∞"å « ‰õÄ_»ãr=OQÍ<Õ LO@∞O Œx - WOHÍ =ÚyÜ«∞‰õΩO_® LO@∞O Œx -=∂~ü¯ ûQÍh ZOÔQÖòûQÍh TÇ≤ÏOz LO_»~°∞. ZO Œ∞HõO>Ë 19=â◊ å|ÌÑÙ =∞ èŒºÉèÏQÆO #∞O_ô ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∞ JkèQÆq∞OKÕHÍi‡Hõ qÑ¡=O Pã#fl=∞~ÚO Œx "å~°∞ ÉèÏqã∂Î =KåÛ~°∞. P qÑ¡=„ÑÜ«∞ «flO F@q∞x K«qK«∂ã≤#ÑC_»∞ P F@q∞x "å~°∞ "åãÎqHõOQÍ<Õ QÆ∞iÎOKå~°∞. HÍh ZÑÊ\HõÑC_»∞ PY~°∞ ≥|ƒ ŒQÆæiÖ’<Õ LO ŒxJ#∞‰õΩO@∂ =KåÛ~°∞.

Hõ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 99

HÍh P J<Õfi+ D<å\H© ãr=OQÍ<Õ LOk. Jk ãr=OQÍ LO_»_»O"Õ∞xÃÑ¶™Èì Hõ~°ÎÅ‰õΩ WOH˘Hõ ~°HõOQÍ Pâ◊Û~°ºO, JãÇÏ#O ‰õÄ_® HõeæOz LO_Õ Õ"≥∂.ã¨=∞ã¨=∂*Ïxfl KåÖÏ=∞Ok HÍOH∆OKå~°∞ QÍh P ÉèÏ=##∞ ã¨¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ#„áêuÑkHõÃÑ· xÅÉ\ìOk å"Õ∞#x "å~°∞ ÉèÏqOKå~°∞. W «~° ™È+eã∞ì ã≤ •úO «^Œ$HõÊ^ä•Å#∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì 'Ñ¶¨Óº_»Öò ™È+ë[O—, 'ÃÑ\© |∂~°∞˚"å™È+e[O—, '|∂~°∞"å ™È+e[O—, 'Ü«Ú\’Ñ≤Ü«∞<£ ™È+e[O— Jx =sæHõiOzq=iOz u~°ã¯iOzOk. HÍi‡Hõ=~°æO P èŒfi~°ºOÖ’ [~°QÆÉ’ÜÕ∞ ãfiO « Pã≤ÎÖËxã=∂[O x~å‡OÖ’<Õ x["≥∞ÿ# ã=∞ã=∂*ÏxH ÑÙ<åk LO Œx Hõ=¸ºxã∞ì"Õ∞xÃÑ¶™Èì „ÑHõ\OzOk. J~Ú Õ «H¯# ™È+eã∞ì ã≤ •úO`åÅ#∞ H=ÅO «ÑC_»∞PÖ’K«#Å∞ ÖËHõ J¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞ Jx H˘\ìáê~Ü«∞ÖË Œ∞. x["≥∞ÿ#ã=∞ã=∂[ ÉèÏ=#‰õΩ HÍi‡Hõ=~°æ ÑÙ<åk L#fl>Ëì «ÑC_»∞ ÉèÏ=#Åxfl\H© U^ÀXHõ J#º=~°æ rq «OÖ’ „áêuÑkHõ LO Œx - ÃÑ@∞ì|_ç •~°¡ KÕuÖ’ ≥|ƒuxáê`« B#fl`«ºO HÀãÖ `«Ñ≤ã¨∞Î#fl Ñ¶¨Óº_»Öò ^˘~°Å∞ HÍ=K«∞Û, ÃÑ@∞ì|_ç^•sÑ¨Ù~ÀQÆ=∞#O =Å¡ ^≥|ƒux r=#O HÀÖ’Ê`«∞#fl KÕu=$`«∞ÎÅ"å~°∞ HÍ=K«∞Û,áê «ã=∂*Ïxfl JO\ÃÑ@∞ìH˘x L#fl Ô~· åOQÆO HÍ=K«∞Û, ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷Ö’ÉèÏQÆOQÍ LO@∂ ‰õÄ_® =∂#=`å Œ$HõÊ äŒO`À ™È+e*Ïxfl HÍOH∆OKÕ |∂~°∞"å"Õ∞ è•=ÙÅ∞ HÍ=K«∞Û, «# |ÖÏhfl ãOÑ¶∞\ « â◊HÎh WOHÍ QÆ∞iÎOK«x â‹·â◊= Œâ◊Ö’L#fl HÍi‡Hõ =~°æ"Õ∞ HÍ=K«∞Û. D q èŒOQÍ ™È+e*ÏxH ãO|OkèOz# „Ñf„Ñ`åº=∂flÜ«∞ Œ$HõÊ ä•xH© XHõ J#º (ÖËHõ JÑi «) =~°æ „áêuÑkHõ#∞ QÆ∞iÎOK«@O^•fi~å WOHõ „Ñ`åº=∂flÜ«∞ J<Õfi+‰õΩ ™êkèHÍ~°"≥∞ÿ# (Öl\"Õ∞\ò) ™ê÷#O ÖË Œ#flèŒfix`À Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì ™êQÆ∞ «∞Ok. HÍh J<Õfi+ D<å\H© ãr=OQÍ<Õ

LOk. HÍi‡Hõ=~°æ ~å*ÏºkèHÍ~°O ^•fi~å ™È+e*Ïxfl xi‡OKÕ „ÑÜ«∞ «flO Dâ◊ å|ÌOÖ’ ÑÅ∞ ÕâßÅÖ’ [iyOk. Jxfl „ÑÜ«∞`åflÅ∂ qÑ¶ÅO JÜ«∂º~Ú.ã≤^•úO`«Ö’Ñ¨"Õ∞g∞ ÖË^Œh PK«~°Ö’ =∂„`«"Õ∞ á⁄~°ÉÏ@∞¡ ^˘~å¡Ü«∞h J<Õ"å~°∞<åfl~°∞. HÍ=K«∞Û, HÍHõáÈ=K«∞Û. P q+Ü«∂xfl q=~°OQÍ K«iÛOK«_®xHkãO Œ~°ƒùO HÍ Œ∞. HÍh „Ñ`åº=∂flÜ«∞ =∂~åæÅ J<Õfi+‰õΩ `å=Ù ÖË Œh, JkU^À XHõ J#º=~°æ „ÑÜ≥∂[#O #∞O_Õ ÑÙ\ÏìÅh WOHõ J#_®xH gÅ∞ÖË Œ∞. PJ~°÷OÖ’ ‰õÄ_® Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì Hõ~°ÎÅ∞ KÕÑ\ì# J<Õfi+ WOHÍ ãr=OQÍ<ÕLOk.


Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì „ÑuáêkOz# =∂~°æO ZO Œ∞‰õΩ Ñ¶e`åxfl=fiÖË Œ#flK«~°Û D<å\ J<Õfi+Ö’ XHõ =ÚYº q+Ü«∞O J=Ù «∞Ok. P K«~°Û "≥Ú «ÎOWHõ _» <Õ#∞ KÕÑ@ìÉ’#∞QÍh `å#∞ KÕã≤# „Ñuáê Œ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ "Õ∞xÃÑ¶™ÈìKÕã≤# qq èŒ ã∂„fHõ~°Å#∞, "å\ ã`åºã`åºÅ#∂ ÑijeOK«_»O P K«~°Û‰õΩLÑÜ≥∂QÆ Ñ_»QÆÅ Œ∞.

<åQÆiHõ « ÑÙ\ì#<å\ #∞O_ç „ÑÑOK« K«i„ « JO`å =~°æáÈ~å\ÏÅ K«i„ Õ#<Õk "Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’x „Ñ¨MÏº`«"≥∞ÿ# "åHÍºÅÖ’ XHõ\˜. Wk ã¨`«º"Õ∞<å?x*ÏxHõãÅ∞ ÃÑ@∞ì|_ç •s Pi÷Hõ=º=ã÷ =KÕÛ=~°‰õΩ ZHõ _® ™êOÑ¶≤∞Hõ =º=ã÷=~åæÅ ~°∂ÑOÖ’ ÖË Œ∞. ¢ã‘Î ÑÙ~°∞+ qÉèí[# LOk. ÉèÏ+, *Ïu, =∞ «Ñ~°"≥∞ÿ#qÉèí[# LOk. =∞# Õâ◊OÖ’ ‰õΩÖÏÅ qÉèí[# LOk. t+µìÅ∞ - ™ê=∂#∞ºÅ∞,~å[#∞ºÅ∞ - „Ñ[Å∞, ¿ãfiKåÛù r=ÙÅ∞ - ÉÏxãÅ∞, áœ~°∞Å∞ - *Ï#Ñ Œ∞Å∞"≥Ú ŒÅ~Ú# qq èŒ ~°HÍÅ qÉèí[#Å∞ „ÑÑOK« "åºÑÎOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. g@xfl\H©Pã≤Î ãO|O è•Å∞ x~å‚Ü«∞Hõ JOâ◊O HÍ Œ∞. Jxfl\ g∞^• L «ÊuÎ ãO|O è•Å„ÑÉèÏ=O L<åfl J Õ „Ñ è•#O HÍ Œ∞. P =∂@H˘¿ãÎ Pã≤Î ãO|O è•Å g∞ Œ*O_»~ü „ÑÉèÏ=O, ‰õΩÅO „ÑÉèÏ=O KåÖÏ LOk.

=∞i D ~°Hõ~°HÍÅ qÉèí[#Å „áêuÑkHõ# Ñ¶∞~°¬Å∞ K«i„ «Ö’ [~°QÆÖË •?J"Õg K«i„ «#∞ JãÖË =∂~°ÛÖË •? L «ÊuÎ ãO|O è•Å „áêuÑkHõ# [iy#áÈ~å\ÏÅ∞ =∂„ «"Õ∞ K«i„ «#∞ =∂~åÛÜ«∂? "Õ~q XHõ"Õà◊ K«i„ «#∞ =∂iÛ<å,"å\Ö’ Pi÷Hõ áÈ~å@O ^•y LO_»_»O =Å¡<Õ - Jq =∂~°∞~°∂ÑOÖ’ [iy#=~°æ áÈ~å\ÏÅ∞ HÍ=_»O =Å¡<Õ - =∂~åÛÜ«∞#∞HÀ"åÖÏ? ŒH∆ ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’â‹·= "≥·+‚= Ñ¶∞~°¬ ÃÑ ŒÌ Éèí∂™êfi=ÚÅ‰õÄ z#fl Éèí∂™êfi=ÚÅ‰õÄ =∞ èŒº áÈ~å@Ofã∞‰õΩ#fl ~°∂ÑO =∂„ «"Õ∞#x HÀâßOa JO\Ï_»∞. =∞ÅÉÏ~üÖ’#∂, «∂~°∞ÊÉˇOQÍÖòÖ’#∂ =Úã≤¡OÅÖ’ =∞`«Ñ¨~°OQÍ =zÛ# L^Œº=∂Åhfl ÃÇ·ÏO^Œ=Éèí∂™êfi=ÚÅ ŒæQÆ~° H“Å∞^•~°∞¡QÍ L#fl =Úã≤¡O Ô~· «∞Å =~°æK≥· «#ºO fã∞‰õΩ#fl~°∂ÑÖ =∂„`«"Õ∞#x =∂i¯ ûã¨∞ì qâı¡+¨‰õΩÅ∞ JO@∞O\Ï~°∞. „áêp# ÉèÏ~°`«K«i„ «Ö’ "Õ ŒHÍÅO J#O «~°O <≥ÅH˘#fl ã≤÷~° =º=™êÜ«∞ ã=∂[OÖ’x =º=™êÜ«∞"åºáê~° =~åæÅ∞ Ñâ◊√|Å∞ÅÃÑ·, ãOÑ Œ#∞ =$ ä• KÕ¿ã Ü«∞[HÍO_»ÃÑ· KÕã≤#u~°∞QÆ∞ÉÏ>Ë "≥·kHõ „ÉÏÇÏ‡=∞ «OÃÑ·# É∫ ŒúO, «k «~° J„ÉÏÇÏ‡ =∞`åÅ∞KÕã≤# áÈ~å@O Jx "åºMÏºxOz#"å~°∞ KåÖÏ=∞O Õ L<åfl~°∞. Wk ã~°~Ú#

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 101

qâı¡+Ë<å J#fl „Ñâ◊fl ÑHõ # ÃÑ_» •O. XHõ ™ê=∂lHõ q+Ü«∞OÖ’ Ô~O_»∞ JOâßÅ∞Hõeã≤ L#flÑC_»∞ "å\Ö’ XHõ\ JãÅ∞ q+Ü«∞=∞h, Ô~O_»=k ^•x ~°∂ÑO=∂„`«"Õ∞#x x~°‚~ÚOK«_®xH˜ ¿ÇÏ`«∞|^Œú"≥∞ÿ# „áêuÑ¨kHõ K«∂Ñ≤OK«QÆÅQÍe.ÖËHõáÈ Õ D ~°Hõ"≥∞ÿ# qâı¡+Å#∞ ã≤ •úO « qâßfiãO HÍ~°OQÍ #=∞‡=Åã≤O Õ.J ≥\Ï¡QÆ∞<åfl, PÜ«∂ áÈ~å\ÏÅÖ’#∂, Ñ¶∞~°¬ÅÖ’#∂ áêÖÁæ#fl"å~°∞ «=∞H≥eÜ«∞‰õΩO_® U"À L «ÊuÎ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# =~°æ áÈ~å\ÏÅÖ’ =∂~°∞~°∂ÑOÖ’

áêÖÁæ<åfl"å~°#∞‰õΩ<åfl, "å~°∞ Ñ¶∞~°¬ Ñ_çOk =~æ «~° ~°∂ÑOÖ’ HÍ=_»O =Å¡ PÑ¶∞~°¬‰õΩ Pi÷H «~° Ñ~°º=™ê<åÅ∞ KåÖÏ LOP~Ú. „ÉÏÇÏ‡ºO`À É∫ ŒúOKÕã≤# áÈ~å@O ™ê~åOâ◊OÖ’ =~°æáÈ~å@"Õ∞#x XÑC‰õΩ<åfl, Jk D ~°∂ÑOÖ’[~°QÆ_»O ™ê=∂lHõ K«i„ « g∞ Œ KåÖÏ „ÑÉèÏ=O "Õã≤Ok. J Õ ™ê~åOâ◊O "Õ~˘Hõ~°∂ÑO fã∞‰õΩx LO>Ë WOH˘Hõ ~°Hõ"≥∞ÿ# „ÑÉèÏ=O LO_Õk. J@∞=O@ÑC_»∞=∞# Õâ◊ K«i„ « JO`å =~°æáÈ~å\ÏÅ K«i„ Õ J#QÆÅ=∂? â‹·= "≥·+‚= Ñ¶∞~°¬Å∞™ê~åOâ◊OÖ’ aè#fl =º=™êÜ«∞ =~åæÅ =∞^èŒº Ñ¶¨∞~°¬ÖË##∞‰õΩ<åfl "å\˜Ö’áêÖÁæ#fl"å~°∞ «=∞ =~°æ ã≤÷u`À ãO|O èŒO ÖË‰õΩO_® â‹·=ÙÅ∞QÍ, "≥·+‚=ÙÅ∞QÍáêÖÁæ<åfl~°∞. ^•x „Ñ¨ÉèÏ=O ^ŒH˜∆ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ‰õΩÅ=º=ã¨÷ÃÑ·#, `«^•fi~å™ê=∂lHõ rq «OÃÑ·# KåÖÏ Ñ_çOk. J Õ Ñ¶∞~°¬ WOH˘Hõ ~°∂ÑO fã∞H˘xLO>Ë (~°∂ÑO - ™ê~åOâ◊O J#fl D qâı¡+ ã~°~Ú# Õ##∞‰õΩ<åfl) D „ÑÉèÏ=O LO_ÕkHÍ Œ∞. "≥Ú Œ\, Ô~O_»= „ÑÑOK« Ü«Ú^•úÅ∞ *ÏfÜ«∞"å ŒO ¿Ñi@ [iy#ÑÊ\H©,PÜ«∂ ÕâßÅ QÆ∞ «ÎÃÑ@∞ì|_ç •s =~åæÅ =∞ èŒº L#fl Ñ¶∞~°¬ ™ê„=∂[º"å ŒŒâ◊Ö’ fã∞‰õΩ#fl ãOÑ¶∞~°¬Ï «‡Hõ ~°∂Ñ"Õ∞ P Ü«Ú^•úÅ ™ê~åOâ◊O J#fl qâı¡+

KåÖÏ=∞Ok =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ KÕ™ê~°∞. Jk (U^À XHõ J~°÷OÖ’) x["Õ∞##∞‰õΩ<åfl, PÑ¶∞~°¬ *ÏfÜ«∞ L<å‡ ŒO ~°∂ÑO fã∞HÀ=_»O =Å¡<Õ Ü« Œ∞ÅÃÑ·# [~°‡hÖ’ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# TK«HÀ « [iyOk. ^•x „ÑÉèÏ=O P èŒ∞xHõ „ÑÑOK« K«i„ «ÃÑ·#J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ LOk. J Õ Pi÷Hõ ãOH∆ÀÉèíO ÖËHõ Ñ¶∞~°¬ *ÏfÜ«∞ L<å‡ ŒO~°∂ÑO fã∞HÀ‰õΩO_® LO_ç LO>Ë (WOH Œ~Ú<å ~°∂ÑO fã∞H˘x LO>Ë) P èŒ∞xHõK«i„ « WOH˘Hõ ~°HõOQÍ LO_Õk.

W@∞=O\ L^•ÇÏ~°Å∞ KåÖÏ WÜ«∞º=K«∞Û. K«i„ «Ö’ =∞#∞+µÅ∞ZÅ¡ÑC_»∂ =~åæÅ∞QÍ<Õ q_çáÈ~Ú ÖË~°∞. =~åæÅ∞QÍ<Õ ãOÑ¶∞i¬OK«∞HÀÖË Œ∞. J Õ™ê~åOâ◊O, ÃÑ·H HõxÑ≤OKÕk ~°∂ÑO =∂„ «"Õ∞ J#∞‰õΩO^•=∞O>Ë XHõ ™ê=∂lHõq+¨Ü«∞O =∞~˘Hõ ™ê=∂lHõ q+¨Ü«∞OQÍ Ñï=~°Î# K≥O Õ ÑïÏ=∞ „H˜Ü«∞‰õΩ


ã¨¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ# q=~° Un ÖËHõáÈQÍ, PÜ«∂ ~°∂áêÅÖ’ [iy# Ñ¶∞~°¬Å„ÑÉèÏ=O „ÑÑOK« K«i„ « g∞ Œ ZO « LO ŒO>Ë 'Jk ~°∂ÑO =∂„ «"Õ∞— J#_»OÖ’J~°÷"Õ∞g∞ HõxÑ≤OK« Œ∞. P „ÑÉèÏ"åxfl J~°÷O KÕã∞‰õΩ<Õ@ÑC_»∞ =∞#‰õΩ ~°∂ÑO`À<Õ„Ñ"Õ∞Ü«∞O LO@∞Ok «ÑÊ •x "≥#∞Hõ •y LO Œ#∞‰õΩ<Õ 'JãÅ∞ q+Ü«∞O—`ÀHÍ Œ∞.

áÈ Õ, =~°æáÈ~å@=∂ ÖËHõ =∞~˘Hõ áÈ~å@=∂ J#flk ÑHõ # ÃÑ\ì, JãÅ∞„ÑÑOK« K«i„ « JO`å (U^À XHõ) áÈ~å\ÏÅ K«i„ Õ<å? =∂#= ™ê=∂lHõ rq «OÖ’=zÛ# =∂~°ÊO`å ãÖÑ¶¨∞~°¬Å ~°∂ÑÖÖ’<Õ =zÛO^•? KåÖÏ =∂~°∞Ê‰õΩãOÑ¶∞~°¬Å∞ =¸ÅO J<Õk "åãÎ="Õ∞. HÍh x~å‡Ï «‡Hõ"≥∞ÿ# J<Õfi+ •fi~å=zÛ# =∂~°∞Ê ‰õÄ_® K«i„ «Ö’ KåÖÏ LOk. D ~°Hõ"≥∞ÿ# J<Õfi+#∞ Hõ=¸ºxã∞ì"Õ∞xÃÑ¶™Èì ‰õÄ_® HÍ Œ# Œ∞. ZHõ _À XHõKÀ@ x «ºO Z=~À XHõ~°∞ «=∞ rq`åÅ#∞ÉÏQÆ∞KÕã∞HÀ=_»O HÀãO H˘ «Î LuÊuÎâ◊‰õΩÎÅ J<Õfi+Ö’ x=∞QÆfl=∞~Ú LO\Ï~°∞.WÑÊ\H ™êQÆ∞Ö’ ÖËx Éèí∂q∞x ™êQÆ∞Ö’H ≥KÕÛ „ÑÜ«∞ «flO`À "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ìH˘ «Î ™êOHuHõ „Ñ„HÜ«∞Å J<Õfi+ ^•HÍ Wk J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ LO@∞Ok. DJ<Õfi+ Jx"å~°ºOQÍ =~°æÑ¶∞~°¬‰õΩ ^•i fÜ«∞#=ã~°O ÖË Œ∞. =~°æ (ÖËHõ W «~°)

Ñ¶∞~°¬Å`À ‰õÄ_ç L<åfl ÖËHõ „ÑâßO «OQÍ ™êy<å D J<Õfi+ K«i„ «Ö’ KåÖÏ=∂~°∞Ê ã=∞‰õÄiÛOk.

D =∂„ «O ã=~° Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì ~°K«~Ú «Å‰õΩ ÃÑ ŒÌQÍ W|ƒOkHõ~°O HÍ Œ∞. x*ÏxH =∞s WO « Œ∂‰õΩ_»∞QÍ ~åÜ«∞x W «~° ~°K«#ÅÖ’ =∂~ü û,ZOÔQÖòûÅ∞ D J<Õfi+‰õΩ «QÆ∞ „áê=ÚYºO WKåÛ~°∞.

HÍh K«i„ «Ö’ K≥ÑCHÀ ŒQÆæ áê„ « x~°fiÇ≤ÏOz# x~å‡Ï «‡Hõ Hõ$+≤ "Õ~‰õÄ_® LOk. ãOÑ¶∞ rq « xÜ«∞=∂Å Pq+¯~° XHõ L^•ÇÏ~°. =∂#=ã=∂*ÏÅ∞ ZÅ¡ÑC_»∂ ã=∞ã=∂*ÏÅ∞ HÍ=Ù QÍh Jq ZÑC_»∂ ã=∂*ÏÖË!JO>Ë =∞#∞+¨µ ÖˇÑ ¨C_ »∂ ãÖÑ¶ ¨ ∞r=ÙÖË . P ãÖÑ¶ ¨ ∞rq`«O ZO`«Jã=∞=∞~Ú# Œ~Ú<å HÍ=K«∞Û QÍHõ JO ÕHÍHõ, Jã=∂# ã=∂[O Ö’ÑÅ ‰õÄ_®Ñ~°ãÊ~° ã=∂# «fiO áê\OKÕ LÑã=∂*ÏÅ∞O\Ï~Ú. HÍ|\ì Ñk=∞Ok XHõãÖÑ¶¨∞OQÍ „|`«Hõ_®xH˜ HÍ=Åã≤# xÜ«∞=∂Å J<Õfi+¨ K«i„`« Pk#∞O_ç[~°∞QÆ∞ «∂<Õ LOk. Wk ™êOÑ¶≤∞Hõ hu, ÑiáêÅ<å xÜ«∞=∂Å∞, K«\ÏìÅ∞,«QÆ=ÙÅ Ñiëê¯~åxH LÑÜ≥∂yOKÕ „Ñ=∂ÏÅ∞ (=º=ã÷Å∞, J=º=ã≤÷ « ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 103

‰õÄ_®) "≥Ú ŒÅ~Ú# ~°∂áêÅÖ’ LO@∞Ok. g\ ~°∂ÑHõÅÊ#Ö’ ZÑC_»∂ ‰õÄ_®PÜ«∂ ™ê=∂lHõ Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’x =º=ã≤÷ « Jã=∂# «Å áê„ «, „ÑÉèÏ=O ZO`ÀH˘O`« LO@∞Ok. "å\˜x HÍáê_»_»O HÀã¨"Õ∞ ~°∂á⁄OkOKÕ xÜ«∞=∂Å∂LO\Ï~Ú. HÍh •x`À áê@∞ ãOÑ¶∞ rq`åxH - Jq U ~°∂ÑOÖ’ L#flÑÊ\H©- J=ã¨~°"≥∞ÿ# xÜ«∞=∂Å „Ñüáê^Œ# ‰õÄ_® LO@∞Ok. ™êOÑ¶≤∞Hõ hu,ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞, Ñiëê¯~° =º=ã÷Å∞, „ÑÉèí∞ «fi áêÅ<å xÜ«∞=∂Å∞, K«\ÏìÅÖ’ãÖÑ¶¨∞ rq`« xÜ«∞=∂Å∞ J<ÕHõ X_ç^Œ∞_»∞‰õΩÅ`À Z^Œ∞QÆ∞`«∂ (JÑ¨C_»Ñ¨C_»∞

u~ÀQÆq∞ã∂Î) LO\Ï~Ú. Wk ZÅ¡ÑC_»∂ =~°æ (ÖËHõ W «~°) Ñ¶∞~°¬Å ~°∂ÑOÖ’<Õ[~°QÆ#=ã~°O ÖË Œ∞. ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# J<Õfi+ ~°∂ÑOÖ’ [~°QÆQÆÅ Œ∞. K«i„ «QÆuÖ’ Wk ‰õÄ_® XHõ =ÚYº JOâ◊"Õ∞.

J|^•úÅ∞ K≥ÑÊ_»O «ÑC J<Õ ãOÑ¶∞ rq « xÜ«∞=∂xfl XHõ L^•ÇÏ~°QÍfã¨∞HÀ=K«∞Û. XH˘¯Hõ¯ ™ê=∂lHõ Ñïã≤÷uÖ’ XH˘¯Hõ¯iH˜ ãÖ|OkèOz DxÜ«∞=∂xH aè#fl"≥∞ÿ# q∞#Ç~ÚOÑÙÅ∞ LO_»QÆÅ=Ù. H˘xfl ãO Œ~åƒùÅÖ’ WkHõÑ@ ~°∂ÑO ‰õÄ_® fã∞HÀQÆÅ Œ∞. J~Ú#ÑÊ\H© Wk 'P ã=∂[OÖ’ ^ÀÑ≤_ôJã=∂# «Å∞<åflÜ«∂ ÖË"å, J#fl „Ñâ◊fl ŒQÆæ~ PyáÈ#Hõ ~°ÖËx ™ê è•~° ãOÑ¶∞rq « xÜ«∞=∞O. nxx xH∆ÑÎO KÕã∞‰õΩ#fl ™ê=∂lHõ ãO„Ñ^•Ü«∂Å∞, Hõ@∞ìÉÏ@∞¡,K«\ÏìÅ∞ K«i„ «Ö’ KåÖÏ<Õ =KåÛ~Ú.

HõàÏ™êÇ≤Ï «º ~°OQÍÅ K«i„ «‰õΩ ‰õÄ_» Wk =iÎã∞ÎOk. XHõ xiÌ+ì"≥∞ÿ#rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç (Jk '=~°æ— J#∞Éèí="Õ∞ HÍ#Hõ ~°ÖË Œ∞), rq « Ñ¶∞~°¬Å #∞O_çÑÙ\ì# HõàÏ™êÇ≤Ï «º J<Õfi+ ‰õÄ_® LOk. =∞#∞+µÅO ŒiH© ™ê=∂#º"≥∞ÿ#J#∞Éèí∂ «∞Å#∞, =∂#ã≤Hõ J=ã~åÅ#∂ HÍÅÊxHõ ~°∂ÑOÖ’ f~°Û_»O HÍ=K«∞Û.=∞#∞+µÅ∞ «=∞ LxHx QÆ∞iOz (Jk Éè∫uHõO HÍ=K«∞Û, =∂#ã≤HõO HÍ=K«∞Û, =ºHÎQÆ «O

HÍ=K«∞Û, ™ê=∂lHõO HÍ=K«∞Û) `å=Ú ãÊ+ìOQÍ QÆ∞iÎOK«ÖËx (QÆ∞iÎOK«_®xH˜ W+ìÑ¨_»x,

è≥·~°ºO KåÅx) ã`åºÅ#∞ ãÊ+ìOQÍ =ºHõÎO KÕÜ«∞_»O HÍ=K«∞Û, =∞#‰õΩ ≥eã≤#z#fl rq`åxH ãO|OkèOz# q+Ü«∞OQÍ =∞#O J#∞‰õΩO@∞#fl •xH tÅÊO,ÖËY#O, Hõ äŒ#O J<Õ „Ñ„HÜ«∞Å ^•fi~å ™ê~°fi[h# « HõeÊOz =∞#efl XHõ ÃÑ ŒÌrq «OÖ’ ÉèÏQÆO KÕÜ«∞_»O ^•fi~å HÍ=K«∞Û, =∞#∞+µÅ rq « J#∞Éèí=OÖ’áêH∆HõOQÍ, Jã=∞„QÆOQÍ LO_Õ (Éè∫uHõ, <≥·uHõ, =∂#ã≤Hõ) B#fl`åºxH ã=∞„QÆ~°∂ÑO W=fi_»O ^•fi~å HÍ=K«∞Û- HõàÏ™êÇ≤Ï`åºÅ∞ =∂#= rq`åxH ÑiÑÓiÎ


x™êÎ~Ú. W^˘Hõ =∂#gÜ«∞"≥∞ÿ# J=ã~°O. ^•xH «y# ~°∂áêÅ, „Ñ„HÜ«∞Å,=ºH©ÎHõ~° =∂~åæÅ J<Õfi+¨ ™êQÆ∞`«∂<Õ LO@∞Ok. JÑ¨Ê\˜ ™ê=∂lHõÑiã≤÷ «∞ÅÖ’x Jã=∂# «Å∞, Ñ¶∞~°¬Å „ÑÉèÏ=O HõàÏ™êÇ≤Ï`åºÅÃÑ·# ZO «LO@∞O^À "å\ ŒQÆæ~ PyáÈx J<Õfi+ ‰õÄ_® JO Õ LO@∞Ok. Wk ZÑC_»∂ãOÑ¶∞~°¬Ï «‡HõOQÍ ™êQÆ#=ã~°O ÖË Œ∞.

=∂#= K«i„ «Ö’ Ñ¶∞~°¬, áÈ~å@O, qÑ¡"åÖË HÍHõ JqzÛù#flOQÍ (JO>Ë

ã~°à◊~YÖ’ J#∞HÀ‰õÄ_» Œ∞) ™êQ Pq+¯~° ‰õÄ_® LO@∞O Œ<Õk =∂~ü¯ û XHõL «ÊuÎ ™ê èŒ<åÅ q+Ü«∞OÖ’ «ÑÊ "Õ~ U q+Ü«∞OÖ’#∂ XÑCHÀ_»∞. WkPÜ«∞# `˘e<å\ ~°K«#Å #∞O_ç z=i ~°K«#Å ^•HÍ L#fl QÆ∞O. JO Œ∞HHÑ≤@ÖòÖ’ (J#∞‰õΩO\Ï#∞) XHõKÀ@ '=∞#O „áêp# „w‰õΩ ™êÇ≤Ï`åºxfl D <å\H©ZO Œ∞‰õΩ Jaè=∂x™êÎO?— J#fl „Ñâ◊fl "Õã∞‰õΩx, ^•xH ã∞ÅÉèíOQÍ ã=∂ è•#OK≥Ñ¨ÊÖËHõáÈ=_®xH˜ `å<Õ Pâ◊Û~°ºáÈ`«∂, =∞# z#flÑ¨Ê\˜ KÕ+¨ìÅ∞ ÃÑ^ŒÌ~Ú#«~°∞"å « =∞#efl JÅiOz#@∞ì =∂#=*Ïu z#flÑÊ\ ™êÇ≤Ï «ºO ÃÑ ŒÌ~Ú#

`«~°∞"å`« ‰õÄ_® =∂#=*Ïux JÅiã¨∞ÎOk Jx q=~° W™êÎ_»∞. Wku~°∞‰õΩ¯~°àò‰õÄ =∞ÇÉèÏ~° åxH© ‰õÄ_® =iÎã∞ÎOk HÍÉ’Å∞. HÍh =∂#=*Ïuz#fl «<åxfl ' «=∞— ÉÏÅºOQÍ ÉèÏqOKÕ =∞#∞+µÖ=~°∂ ÖË~°∞. ™êÇ≤Ï`åºxfl=∂„ «O =∞#O XHõ '*Ïu—QÍ Jaè=∂xOK«O, =º‰õΩÎÅ∞QÍ Jaè=∂x™êÎO. JÑÊ\™ê=∂lHõ rq`åxfl Hõà◊¡‰õΩ Hõ\ì#@∞ì K«∂Ñ≤OK«_»O P ™êÇ≤Ï`åºxH˜ D<å_»∞‰õÄ_® LO_Õ qÅ∞=‰õΩ XHõ HÍ~°O HÍ=K«∞Û. J~Ú Õ JÑÊ\ ™ê=∂lHõ rq`åxfl≥Å∞ã∞HÀ"åÅ#fl ‰õΩ «∂ÇÏÅO JO ŒiÖ’#∂ ZO Œ∞‰õΩO@∞Ok? JÑÊ\ ™ê=∂lHõ

=º=ã¨÷‰õÄ WÑ¨Ê\˜ ™ê=∂lHõ =º=ã¨÷‰õÄ `Õ_® Öˇxfl L#flÑ¨Ê\˜H© =∂#==º=Ç~åÅÖ’ ã~°fi„`å «Ö ÕÎ q+Ü«∂Å QÆ∞iOz |Å"≥∞ÿ# K«~°Û ÖËHõ ÇÏ$ Œº"≥∞ÿ#=ºH©ÎHõ~° ÖËHõ PÖ’K«<å «‡Hõ"≥∞ÿ# q"ÕK«# U^À LO_»|>Ëì „áêp# ™êÇ≤Ï «ºOD<å\H© xezáÈQÆeyOk.

D „Ñâ◊fl#∞ Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì K«iÛOzOk. '=∞ «O, hu, `åufiHõzO`«#, <åºÜ«∞ã≤^•úO`åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ÉèÏ=#ÅÖ’ Kåi„`«HõOQÍ=∂~°∞ÊÖÁzÛ# =∂@ "åãÎ="Õ∞ QÍh, Zxfl =∂~°∞ÊÖÁzÛ<å =∞ «O J<Õk ZÑC_»∂LOk <≥·uHõ « ZÑC_»∂ =ÙOk. `åufiHõ q"ÕK«# ZÑC_»∂ LOk. <åºÜ«∞âßGOZÑC_»∂ LOk Hõ •— Jh, 'JO ÕHÍHõ Jxfl ™ê=∂lHõ Œâ◊ÅÖ’#∂ ¿ãfiK«Ûù,<åºÜ«∞O "≥Ú ŒÖ·# ™ê~°fi„uHõ ã`åºÅ‰õΩ QÆ∞iÎOÑÙ LOk Hõ •— Jh, '=∞i

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 105

Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ D ™ê~°fi„uHõ ã`åºÅ‰õÄ =∞`åxH© huH© H˘ «Î „áêuÑkHõ HõeÊOKÕ| Œ∞Å∞ "å\x ~° Œ∞Ì KÕ™êÎ=∞#_»O <åºÜ«∞=∂— Jh «=∞ q=∞~°≈‰õΩÅ∞ JO\Ï~°x"Õ∞xÃÑ¶™Èì QÆ∞iÎã∞ÎOk. •xH *"å|∞QÍ, WÑÊ\^•HÍ QÆ_»z# K«i„ «Ö’ =∂~°∞Ê`ÀÉÏ@∞QÍ JqzÛù#fl «, ÖËHõ H˘#™êyOÑÙ LO_»\ÏxH HÍ~°O WÑÊ\^•HÍ Zxfl™ê=∂lHõ =º=ã÷Å∞ LxHÖ’H =zÛ#ÑÊ\H© J=hfl „â◊=∞^ÀÑ≤_ô g∞ Œ, =~°æ"≥·+=∂ºÅ g∞ Œ P è•~°Ñ_ç#"Õ HÍ=_»O Jx q=iã∞ÎOk. JO Œ∞=Å¡ "å\=∞ èŒº ZO « aè#fl «fiO L<åfl, ZO « "≥·q èŒºO L<åfl J=hfl H˘xfl ™ê=∂#º~°∂áêÅÖ’#∂ H˘xfl ™ê è•~° ÉèÏ=#Å ÑïkèÖ’#∂ Ñï„Éèíq∞ã¨∞ÎO\ÏÜ«∞h,„â◊=∞^ÀÑ≤_ô áÈ~Ú# «~°∞"å Õ Wq ÑÓiÎQÍ ~° ŒÌ~ÚáÈ`åÜ«∞h JO@∞Ok.

¿ãfiK«Ûù, <åºÜ«∞O "≥Ú ŒÖ·# ÉèÏ"åÅÖ’#∂, ãOÑ¶∞rq « xÜ«∞=∂ÅÖ’#∂(hu, <åºÜ«∞âßGO), K«i„ «Ö’#∂ (=∂~°∞Ê`À ÉÏ@∞) HõxÑ≤OKÕ JqzÛù#fl «‰õΩ, JO>ËXHõ Kåi„ «Hõ Œâ◊#∞O_ç =∞~˘Hõ Kåi„ «Hõ Œâ◊‰õΩ, D qÅ∞=ÅÖ’ PÖ’K«#ÅÖ’H˘xfl H˘#™êQÆ_®xH HÍ~°O W Õ<å? *Ï„QÆ «ÎQÍ Ñije¿ãÎ D ã=∂ è•#OÖ’=¸_»∞ q+Ü«∂Å∞<åfl~Ú. 1) XHõ Kåi„ «Hõ Œâ◊ #∞O_ç =∞~˘Hõ Kåi„ «Hõ Œâ◊‰õΩ UXHõ q+Ü«∞OÖ’<≥·<å H˘#™êyOÑÙ ÖËHõ ™ê=∂#º ÅHõ∆ÏÅ∞ LO_®ÅO>Ë, Ô~O_çO\L`«ÊuÎ =º=ã¨÷ÅÖ’ U^À XHõ ™ê=∂#º JOâ◊O LO_®e. L`«ÊuÎ =º=ã¨÷ã=∂*ÏÅ =∞ èŒº JO «\ JQÍ è•Å∞ HõeÊã∞ÎOk. 2) <≥·uHõ qÅ∞=Å∞, « «fiâßGO,<åºÜ«∞ ã≤ •úO «O "≥Ú ŒÅ~Ú#q „â◊=∞ ÀÑ≤_ô L#fl ã=∂[OÖ’<Õ LO\Ï~Ú.„â◊=∞^ÀÑ≤_ô ÖËHõáÈ Õ Wq LO_»=Ù. (ÖË • g\ J=ã~°O ÖË Œ∞) WÑÊ\^•HÍ K«i„ «JO`å ÀÑ≤_ô =º=ã÷Å K«i„ Õ HÍ|>Ëì Jxfl Kåi„ «Hõ Œâ◊ÖÖ’#∂ Wq L<åfl~Ú.3) =~°æ~°Ç≤Ï « ã=∂[OÖ’ =∞#∞+µÅ∞ ™êfiO>ËxÜ«∞ãπQÍ - XHõ xÜ«∞=∞O, XHõ<åºÜ«∞ =º=ã÷ JHõ ~° ÖË‰õΩO_® - huQÍ <åºÜ«∞OQÍ ¿ãfiK«ÛùQÍ LO\Ï~°∞.JÑC_»∞ "åiH huâßGO, <åºÜ«∞ ã≤ •úO «O JHõ ~°ÖË Œ∞.

qÅ∞=Å∞, huxÜ«∞=∂Å q+Ü«∞OÖ’ Pi÷Hõ x~å‚Ü«∞Hõ "å^•xfl WO «Œ∂~°O fã∞‰õΩáÈÜÕ∞ "≥·Yi Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∂xH KåÖÏ #+ìO KÕã≤Ok. D

"≥·Yix =∂~ü¯ û «# z=i ~ÀAÅ∞ ^•HÍ ‰õÄ_® =∂~°∞Û‰õΩ#fl ^•YÖÏÅ∞ ÖË=Ù.D Ju"å Œ "≥·Yi=Å¡ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ =∂#= <åQÆiHõ «Ö’x <≥·uHõ JOâßxflH=ÅO q=∞i≈OK«_»"Õ∞ «ÑÊ ÃÑOá⁄OkOKÕ Hõ~°Î=ºO «=∞k HÍ Œ#∞‰õΩ<åfl~°∞.D "≥·Yi #+ìO JO`å ~ÚO`å HÍ Œ∞.


JO ÕHÍHõ, XHõ Kåi„ «Hõ Œâ◊ #∞O_ç =∞~˘Hõ Kåi„ «Hõ Œâ◊‰õΩ L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ∞ «ÑÊ "Õ~ Un H˘#™êQÆ Œ#fl ã≤ •úO «O =Å¡, HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ZkQ <åQÆiHõ «H=ÅO ™êOHuHõ ™ê=∞~å÷ºxH© ^•x Ñ~°º=™ê<åÅ~Ú# ãOÑ Œ, *Ï#O, Éè∫uHõrq « "≥·q èŒºO, qãÎ $ «∞Å‰õÄ ãO|OkèOz# q+Ü«∞O J~ÚOk. Hõ=¸ºxã∞ì"Õ∞xÃÑ¶™Èì <åQÆiHõ « J<Õ =∂@#∞ g\H ã=∂<å~°÷HõOQÍ "å_»∞ «∞Ok. <åQÆiHõ «JO>Ë Éè∫uHõ <åQÆiHõ`Õ. =∂=¸Å∞QÍ <åQÆiHõ`« ÉèÏ=#Ö’ LO_Õ W`«~°q+Ü«∂Å∞ P Éè∫uHõ <åQÆiHõ «Ö’x ÀÑ≤_ô Jã=∂# «Å #∞O_ç ÑÙ\ì#q. "å\xHõÑ≤ÊÃÑ>Ëì ÉèÏ=*ÏÅO HÍ=K«∞Û, ÖË^• "å\˜#∞O_ç Ñ¨Ù>Ëì ÉÏ^èŒH˘Hõ `å`å¯eHõLÑâ◊=∞#O HÍ=K«∞Û. HÍh "≥Ú`åÎxH ^ÀÑ≤_ô Jã=∂# «Å #∞O_ç ÑÙ\ì#"Õ.<åQÆiHõ « J<Õ ÉèÏ=#Ö’ =∞#∞+µÅ∞ «=∞ aè#fl (Éè∫uHõ, =∂#ã≤Hõ, =ºHÎQÆ «, ™ê=∂lHõ)

J=ã~åÅ∞ f~°∞ÛHÀ=_®xH ã$+≤ìOK«∞‰õΩ#fl W «~° ™ê èŒ<åÅ‰õΩ KÀ@∞ ÖË‰õΩO_®áÈ~ÚOk. =~°æ~°Ç≤Ï « ã=∂[O =zÛ# «~°∞"å Õ P „ÑÜ«∞`åflxH J~°÷O =ã∞ÎOk.JÑC_»∞ =∞#∞+µÅ∞ ~°∂ÑHõÅÊ# KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ <åQÆiHõ «‰õΩ WÑC_»∞#fl <åQÆiHõ «‰õÄáÈeHg∞ LO_» Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë WÑC_»∞#fl ŒO`å ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#Å #∞O_ç ÑÙ\ì^•xH˘Hõ ™ê èŒ#OQÍ<À, ÉèÏ=*ÏÅOQÍ<À, =∞Ç J~Ú Õ P ÉÏ èŒ#∞ LÑâ◊q∞OÑKÕ¿ã=∞ «∞Î=∞O Œ∞QÍ<À ÑxKÕã∞ÎOk - JO Œ∞HÀã"Õ∞ HõeÊOK«|_çOk - HÍ|\ì.

QÆ åxH© Éèíq+º «∞Î‰õÄ =∞ èŒº# WO «\ JQÍ è•xfl TÇ≤ÏOK«∞HÀ=@O=Å¡ =∂#= <åQÆiHõ « ÑÙ~ÀQÆ=∞#OÖ’ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ ZO « xO_»∞QÍ áêÖÁæ<åÖ’JO « xO_»∞QÍ áêÖÁæ#ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. XH˘¯Hõ ™êi q èŒfiOã "≥·Yix „Ñ Œi≈OKå~°∞‰õÄ_».

HÍi‡Hõ qÑ¡=O ŒQÆæ~°‰õΩ uiy =^•ÌO. ÃÑ@∞ì|_ç •s Pi÷Hõ =º=ã÷‰õÄ« «∂Ê~°fi =º=ã÷Å‰õÄ =∞ èŒº#∞#fl Õ_®#∞ Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì q=iã∞ÎOk.

JO «‰õΩ =ÚO Œ∞#fl ã=∂*ÏÅÖ’ ˘O «~°Å∞QÍ J<ÕHõ =~åæÅ∞O_Õ=x JO@∞Ok."å\x UHõ~°∞=Ù ÃÑ_»∞ «∞Ok. D *Ïa`å H=ÅO Pi÷Hõ =~åæÅH Ñiq∞ «OJ~Ú#ÑÊ\H© ÃÑ@∞ì|_ç •s ÑÓ~°fi ã=∂*ÏÅÖ’x "≥·q è•ºxfl QÆ∞iÎã∞ÎOk. HÍQÍ,|∂~°∞"å =º=ã÷ ™ê=∂lHõ =sæHõ~°#∞ KåÖÏ ã~°à◊O KÕã≤O Œh, Jk ^•x„Ñ ÕºHõ ÅHõ∆=∞h "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok. |∂~°∞"åÅ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ J#fl Ô~O_»∞=~åæÅ∞ =∂„ «"Õ∞ WHõ _» L<åflÜ«∞h, «H¯# =~åæÅhfl "ÕQÆOQÍ nxÖ’<À •xÖ’<À

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 107

(Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO HÍi‡Hõ =~° æOÖ’<Õ) HõÅã≤ áÈ`åÜ«∞x, Hõeã≤ áÈ`«∞<åflÜ«∞hã∂„fHõiã∞ÎOk.

HÍi‡Hõ qÑ¡=O «fi~°Ö’ ~å#∞#fl Œ#fl #=∞‡HÍxH D Jaè„áêÜ«∞O KåÖÏT «O WzÛO Œ#_»OÖ’ ãO ÕÇÏO ÖË Œ∞. J~Ú Õ KåÖÏ=∞Ok ÑijÅ‰õΩÅ∞QÆ∞iÎOz#@∞ì |∂~°∞"å =º=ã÷ =~°æqÉèí[##∞ ã~°à◊O KÕÜ«∞ÖË Œ∞. 'ã≤ Öò— L#fl"å~°∞,Jk ÖËx"å~°∞ (x*ÏxH 'ã≤ Öò— ÖËx Ñx Un ÖËHõáÈ~Ú#ÑÊ\H©), "≥·\ò HÍÅ~ü HÍi‡‰õΩÅ∞,|∂¡ HÍÅ~ü HÍi‡‰õΩÅ∞, „Ñ¨Éèí∞ «fi~°OQÆ HÍi‡‰õΩÅ∞, ¢ÃÑ·"Õ@∞~°OQÆ HÍi‡‰õΩÅ∞,¢ÃÑ·"Õ@∞Ö’ =∞m¡ HÍ~˘Ê~\ò ~°OQÆ HÍi‡‰õΩÅ∞, JxÜ«∞ «~°OQÆ HÍi‡‰õΩÅ∞, HÍO„\ÏH±ìHÍi‡‰õΩÅ∞, Jxfl ~°OQÍÅÖ’#∂ ¢ã‘Î HÍi‡‰õΩÅ∞, =∞QÆ HÍi‡‰õΩÅ∞, áêi„âßq∞HõHÍi‡‰õΩÅ∞, =º=™êÜ«∞ HÍi‡‰õΩÅ∞ JO@∂ HÍi‡‰õΩÅÖ’<Õ Õ_®Å∞ L<åfl~Ú.ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=¿ãÎ JO Œih XHõ HÀ=‰õΩ ‰õΩkOz "Õã¨∞ÎO Œ#fl "Õ∞xÃÑ¶™ÈìJaè„áêÜ«∞O x[O HÍHõáÈQÍ, P =º=ã÷ Zky# „Hõ=∞OÖ’<Õ H˘ «Î qÉèí[#Å∞=KåÛ~Ú. HÍi‡Hõ=~°æOÖ’ ÃÑ·ÉèÏQÍ# L#fl"å~°∞ =∞ èŒº «~°QÆuH KåÖÏ ŒQÆæ~°Ü«∂º~°∞.

XHõ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç •s ÑÓ~°fi Pi÷Hõ =º=ã÷ÅÖ’x =~°æqÉèí[#Ö’ ZO «\ ãOH©~°‚ « LO_çO^À JO « ãOH©~°‚ « - |Çïâß JO «HõO>ËZ‰õΩ¯= ãOH©~°‚ « - WÑC_»∞ |∂~°∞"å Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’#∞ LOk. ™È+eã∞ìqÑ¡=O Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì TÇ≤ÏOz# suÖ’ ~åHõáÈ=_®xH W^˘Hõ =ÚYºHÍ~°O Jx QÆ « 50 ãO= «û~åÅ∞QÍ Jaè=$kú K≥Ok# ÕâßÅÖ’x =∂i¯ ûã∞ìÅ∞QÆ∞iÎã∞Î<åfl~°∞.

=∞~˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# q+Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® "Õ∞xÃÑ¶™Èì «ÑCQÍ TÇ≤ÏOzOk.ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷Ö’ HÍi‡‰õΩÅ∞ áÈ#∞ áÈ#∞ =∞iO « ¿Ñ Œ"å~°=Ù`å~°x"Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok. "Õ~ ~°K«#ÅÖ’ ‰õÄ_®, ã=∂[OÖ’ ãOÑ Œ ÃÑiQ H˘nÌ PãOÑ Œ#∞ ã$+≤ìOKÕ HÍi‡‰õΩÅ∞ =∞iO «QÍ ¿Ñ ŒÅ=Ù`å~°x =∂~ü û JO\Ï_»∞.J~Ú Õ W «~° ~°K«#ÅÖ’ (=ÚYºOQÍ ˆHÑ≤@Öò) PÜ«∞# HÍi‡‰õΩÅ∞ ™ê¿ÑHõ∆OQÍ¿Ñ ŒÅ=Ù`å~°<åfl_»∞ «ÑÊ x[OQÍ<Õ ¿Ñ ŒÅ=Ù`å~°x J#ÖË Œx (JO>Ë ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#fl

ãOÑ ŒÖ’ HÍi‡‰õΩÅ "å\Ï „Hõ=∞OQÍ Ñ_çáÈ «∞O Œx J<åfl_»∞ «ÑÊ x[OQÍ<Õ HÍi‡‰õΩÅ P^•Ü«∞O

Ñ_çáÈ «∞O Œ#ÖË Œx) "åkOKÕ J=HÍâ◊O LOk. ÖË • ¿Ñ ŒiHõO J#flÑC_»∞ Éè∫uHõ(P^•Ü«∞ ãO|O èŒ"≥∞ÿ#) J~°÷OÖ’ HÍHõ, «# ã$[<å «‡Hõ «#∂ =ºHÎ åfihfl HÀÖ’Ê=_»OJ<Õ J~°÷OÖ’ fã∞HÀ"åÅx "åkOKÕ J=HÍâ◊O LOk. HÍh "Õ∞xÃÑ¶™Èì ãÊ+ìOQÍ<Õ


HÍi‡‰õΩÅ r=# „Ñ¨=∂O „Hõ=∞OQÍ Ñ¨_çáÈ «∞O Œx JO@∞Ok. ™ê¿ÑHõ∆OQÍ=∂„ «"Õ∞#x WÑC_»∞ •xx "åºMÏºxOK«∞HÀ=_®xH JÉèíºO «~°O LO_»=Åã≤#J=ã~°O ÖË Œ∞ QÍh WHõ _˘Hõ ã=∞ãº LOk. HÍi‡‰õΩÅ∞ x[OQÍ<Õ =∞iO «QÍ¿Ñ^Œ"å~°ÜÕ∞º@@¡~Ú`Õ |∂~°∞˚"å =º=ã¨÷ g∞^Œ Hõã≤ ÃÑOK«∞H˘x ^•xx‰õÄÅ^À™êÎ~°#∞HÀ=K«∞Û#∞. "Õ∞xÃÑ¶™Èì P =∂>Ë JO@∞Ok. HÍh ˆH=ÅO™ê¿ÑHõ∆OQÍ<Õ HÍi‡‰õΩÅ ^•i„^ŒºO ÃÑiˆQ@@¡~Ú`Õ "åiÖ’ JO`« Hõã≤ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞O Œ#fl #=∞‡HõO U=ÚOk? Ü«∞[=∂x Pã≤Î ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#flO « "ÕQÆOQÍ«# r «O ÃÑ~°QÆ_»O ÖË Œ#fl q+Ü«∞O HÍi‡‰õΩxÖ’ JãO «$Ñ≤Î HõeyOK« =K«∞Û#∞

QÍh Ü«∞[=∂x =~åæxfl ‰õÄÅ^À¿ãO « =~°æHõã≤ ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞O Œ#fl Çg∞ Ug∞ÖË Œ∞. Ñ~å~¸Hõ~° =Å¡ HÍi‡‰õΩÅ∞ «=∞ =ºHÎ åfihfl QÆ∞iÎOÑÙ#∂ HÀÖ’Ê=_»Oq+Ü«∞O ‰õÄ_® JO Õ. J Õ „Hõ=∞OÖ’ P^•Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® ÃÑiy#@ì~Ú Õ ÃÑiy#P^•Ü«∞O HõO>Ë HÀÖ’Ê~Ú# =ºHÎ åfixH© QÆ∞iÎOÑÙ‰õÄ HÍi‡‰õΩÅO Œ~°∂ Z‰õΩ¯=„áê=ÚYºO W™êÎ~°#fl Éèí~À™ê ÖË Œ∞.

J ≥\Ï¡QÆ∞<åfl x[OQÍ<Õ HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞ =∞iO « Œi„ Œ∞Å=Ù`å~°#fl Õ "Õ∞xÃÑ¶™Èì Jaè„áêÜ«∞O. HÍi‡Hõ qÑ¡=O Pã#flO J~ÚO Œ#fl "Õ∞xÃÑ¶™Èìqâßfi™êxH˜k XHõ =ÚYº P è•~°O. ÃÑ@∞ì|_ç •s Ñ¨Ó~°fi =º=ã÷Å∞ „âßq∞Hõ„Ñ[Å#∞ H˘O « "Õ∞~°ÔH·<å ãO «$Ñ≤Î Ñ~°K«_®xH "åi ÉÏQÀQÆ∞Å#∞ K«∂ã∞‰õΩ<åfl~ÚQÍh |∂~°∞"å =º=ã÷ =∂„ «O HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ Ñ‘eÛ Ñ≤Ñ≤ÊKÕã≤ =∞iO « ÖÏÉèÏÅ∞ãOáêkOK«∞‰õΩ<Õ áÈ\©Ö’ J@∞=O\ J=HÍâ◊"Õ∞n W=fi Œx "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok.JO Œ∞=Å¡ =∞iO «QÍ ¿Ñ ŒiHõOÖ’H kQÆ*Ï~ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ |∂~°∞"å =º=ã÷#∞‰õÄÅ^ÀÜ«∞_»O «Ñ¨Ê QÆ «ºO «~°O ÖË ŒO@∞Ok. HÍh Hõ=¸ºxã¨∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì„ÑHõ\Oz# «~°∞"å « QÆ_»z# 150 ãO= «û~åÅÖ’ áêâßÛ «º ÕâßÅ HÍi‡‰õΩÅ∞«=∞ x["Õ «<åÅ#∞ Z<ÀflÔ~@∞¡ ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. QÆ «OÖ’ U Pi÷Hõ =º=ã÷Ö’#∂

ÃÑ~°QÆ#O «QÍ „âßq∞Hõ „Ñ[Å r=# „Ñ=∂ÏÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú.

D ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ ™ê„=∂[º"å Œ~°∂ÑO fã∞HÀ=_»O=Å¡<Õ [iyO^Œh, =Åã¨, =Å™ê#O`«~° ^ÕâßÅ „âßq∞‰õΩÅ#∞ =∞iO`«^ÀK«∞HÀ=_»O =Å¡<Õ [iyO Œh qâı¡+≤OK«=K«∞Û#∞. áêâßÛ «º ÕâßÅÖ’ ã~°fi„`åÃÑiy# P^•Ü«∂Å "≥#∞Hõ ™ê„=∂[º"å Œ ^ÀÑ≤_ô L#fl=∂@ "åãÎ="Õ∞. HÍh=Åã¨, =Å™ê#O`«~° ^ÕâßÅÖ’ ã¨Ç≤Ï`«O ÃÑ@∞ì|_ç^•s ^ÀÑ≤_ôH˜ Ö’#~Ú#

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 109

«~°∞"å « x["Õ «<åÅ∞ Ñ_çáÈ~Ú# HÍi‡‰õΩÅ∞#fl>Ëì, ÃÑOK«∞‰õΩ#fl HÍi‡‰õΩÅ∂L<åfl~°∞.

Wk ÃÑ@∞ì|_ç •~°¡ ŒÜ«∞ =Å¡ [~°QÆÖË Œ∞. HÍi‡Hõ áÈ~å\ÏÅ =Å¡, „ÑQÆujÅ~å[H©Ü«∞ L Œº=∂Å∞ fã∞H˘zÛ# ãOã¯~°Å =Å¡ [iyOk. "å\ "≥#∞Hõ=∂i¯ û[O „Ñ¨ÉèÏ=O LOk. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© nx=Å¡ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷‰õÄeáÈÖË Œ∞. =i÷Å∞¡ «∂<Õ LOk. ZÑÊ\HõÑC_»∞ - "Õ∞xÃÑ¶™Èì HÍÅO #∞O_çHõ=¸ºxã∞ìÅ∞ TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl^•x HõO>Ë Z‰õΩ¯= xÅHõ_» „Ñ Œi≈ã∂Î<Õ LOk.ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ =∞#g∞ Œ ~°∞ Œ∞Ì «∞#fl rq «=∞O>Ë =∞#‰õΩ ZO « JãÇÏºOL<åfl "åãÎ"åxfl QÆ∞iÎOK«Hõ «ÑÊ Œ∞.

HÍi‡‰õΩÅ x["Õ «<åÅ∞ Ñ_çáÈ`åÜ«∞x "Õ∞xÃÑ¶™Èì #=∞‡_®xH˘Hõ HÍ~°OLOk. Ü«∞O„`åÅ∞ =∞iO « Z‰õΩ¯=QÍ "å_»HõOÖ’H =KÕÛH˘nÌ HÍi‡‰õΩ_»∞ H=ÅO^•xH J#∞|O èŒ"≥∞ÿ# XHõ ÑiHõ~°OQÍ =∂iáÈ`å_»∞. J «x *Ï#O ÃÑ~°QÆ Œ∞.<≥·ÑÙºO ÃÑ~°QÆ Œ∞. HÍ|\ì J «#∞ á¶êºHõìsÖ’ Y~°∞ÛKÕ¿ã „â◊=∞â◊HÎ Ys Œ∞ ÃÑ~°QÆ Œ∞.P „â◊=∞â◊HÎ ÑÙ#~°∞ «ÊuÎH JÜÕ∞ºY~°∞Û H=ÅO HÍi‡‰õΩ_ç Éè∫uHõ ÑÙ#~°∞ «ÊuÎH -JO>Ë uO_ç, |@ì, «k «~° Hõhã J=ã~åÅ‰õΩ - JÜÕ∞º Y~°∞Û. JO Œ∞=Å¡HÍi‡‰õΩÅ "Õ «<åÅ∞ ÃÑ~°QÆ=x "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok. HÍh x*ÏxH D ÑiÏ=∞OXHõ ã~°à◊~YÖ’ [~°QÆÖË Œ∞. H˘xfl ~°OQÍÅÖ’ Ü«∞O„`åÅ "å_»HõO ÃÑiQ H˘nÌ"å\`À ÑxKÕ¿ã HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# q Œº, <≥·ÑÙºO ÃÑiQÍ~Ú. H˘xfl~°OQÍÅÖ’ «QÍæ~Ú. KÕu=$ «∞ÎÅ Œâ◊Ö’ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ «=∞ L «ÊuÎ „HÜ«∞g∞ ŒL#fl J[=∂~Ú+‘ - JO Œ∞Ö’ L#fl ãO «$Ñ≤Î - P èŒ∞xHõ á¶êºHõìsÖ’ ÖËx =∂@ã «º"Õ∞. J~Ú<å ™êOHuHõ *Ï#O ÑÓiÎQÍ H©∆OzáÈ~Ú HÍi‡‰õΩÅ∞ Ü«∞O„ «ÑiHõ~åÅÖ’ XHõ ÑiHõ~°OQÍ =∂iáÈÜ«∂~°h, "åi „â◊=∞â◊HÎ ÑÙ#~°∞ «ÊuÎÖ’ H=ÅOuO_ç «k «~° Hõhã J=ã~åÅ Y~°∞Û «ÑÊ "Õ~ Ug∞ HÍ Œh J#∞HÀ=_»O "åãÎqHõOHÍ Œ∞. WÑC_»∞ W<£Ñ¶~‡+<£ >HÍflÅr ÃÑiQ H˘nÌ ÃÑ@∞ì|_çH J=ã~°O J~Ú#HÍi‡‰õΩÅ ãOYº (ÃÑ@∞ì|_çH ™ê¿ÑHõ∆OQÍ) Ñ_çáÈ «∞Ok QÍh P H˘kÌ=∞Ok q^•º„Ñ=∂ÏÅ∞ ÃÇÏK«∞ÛQÍ<Õ LO\Ï~Ú. D q+Ü«∂Å#∞ =∂~ü û "Õ~ ãO Œ~åƒùÅÖ’,=ÚYºOQÍ HÑ≤@ÖòÖ’ QÆ∞iÎOK«HõáÈÖË Œ∞ QÍx "Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’ D Jaè„áêÜ«∂xHH©ÅHõ™ê÷#O LOk. <Õ~°Êi «#=∞O`å Ü«∞O„ «OÖ’<Õ LO_»_»O =Å¡ „â◊=∞â◊HÎL «ÊuÎH ÃÑ ŒÌQÍ Y~°∞ÛHÍ Œh JO Œ∞=Å¡ HÍi‡‰õΩÅ "Õ «<åÅ∞ ÃÑ~°QÆ=h, HÍi‡‰õΩÅ


r`åÅ∞ ZO « ÃÑiy Õ ÃÑ@∞ì|_ç •~°¡ ÖÏÉèÏÅ∞ JO « «QÆ∞æ å~Ú HÍ|\ì PHÍ~°OQÍ ‰õÄ_® Ñ~°ãÊ~° ÖÏÉèÏÅáÈ\©Ö’ L#fl Ü«∞[=∂#∞Å∞ r`åÅ∞ ÃÑ~°QÆx=fi~°h, D HÍ~°ÏÅ =Å¡ HÍi‡‰õΩÅ ¿Ñ^ŒiHõO ~ÀA~ÀA‰õΩ ÃÑiy "å~°∞u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞^•~°¡=Ù`å~°h "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok. x["Õ∞, "Õ∞xÃÑ¶™Èì ˆH=ÅO^•i„^•º<Õfl HÍHõ HÍi‡‰õΩ_ç Ñ¨~å~¸Hõ~° QÆ∞iOz ‰õÄ_® =∂\Ï¡_»∞`«∞Ok.Ü«∞O„ «OÖ’ xH∆ÑÎ=∞~Ú# =∞$ «„â◊=∞ ãr=„â◊=∞ g∞ Œ ÃÑ «Î#OKÕ¿ã "≥·<åxflq=iã¨∞ÎOk. ÃÑ@∞ì|_ç •s ^ÀÑ≤_çÜÕ∞HÍHõ á¶êºHõìsÖ’ ã¨∂Ñ¨~ü"≥·[~ü x~°O‰õΩâ◊J[=∂~Ú+‘ ‰õÄ_® HÍi‡‰õΩ_çÃÑ·# XHõ Ñ‘_»#QÍ ÑxKÕã∞ÎO Œx QÆ∞iÎã∞ÎOk. W=hflHõeã≤ HÍi‡‰õΩÅ#∞ qÑ¡=HÍ~°∞Å∞QÍ =∂~°∞™êÎÜ«∞x JO@∞Ok. HÍh ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷ ÑÙ~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞OÖ’ HÍi‡Hõ =~°æOÖ’x XH˘¯Hõ „âı «# P^•Ü«∂xflÃÑOK«∞‰õΩO@∂ ÃÑ·H˜ áÈ™êyOk. q∞ye# HÍ~°ÏÅ∞ nxx JkèQÆq∞OzHÍi‡‰õΩÅÖ’ qÑ¡= K≥· «<åºxfl xÅÉ@ìÖËHõ áÈÜ«∂~Ú.

HÍi‡‰õΩÅ ¿Ñ ŒiHõO ÃÑiyO^• ÖË •, ÃÑ~°QÆ‰õΩ<åfl |∂~°∞"å =º=ã÷#∞Õfi+≤OK«_®xH HÍ~°‡‰õΩÅ‰õΩ W «~° HÍ~°ÏÅ∞<åflÜ«∂ ÖË • J#fl „Ñâ◊fl H˘OK≥O

¿ãÑ¨Ù Ñ¨Hõ # ÃÑ_» •O. HÍi‡‰õΩÅ∞ =\ì HÍi‡‰õΩÅ∞ HÍ~°∞. "åiH˜ *ÏfÜ«∞ «LO@∞Ok. =∞ « ÉèÏ"åÅ∞O\Ï~Ú. ¢ã‘Î ÑÙ~°∞+ qÉèË ŒO LO@∞Ok. ÉèÏëêÑ~°"≥∞ÿ#S_≥O\˜\© LO@∞Ok. =∞# ^Õâ◊OÖ’#~Ú`Õ ‰õΩÅO LO@∞Ok. áêâßÛ`«ºÕâßÅÖ’ ‰õÄ_® #Å∞ÑÙ - ≥Å∞ÑÙ J#fl =~°‚ÉèË ŒO LO@∞Ok. W=hfl HÍi‡‰õΩÅ#∞

qÉèílOz SHõº «‰õΩ #+ìO KÕÜ«∞"å? ÃÑ·QÍ, „â◊=∞^ÀÑ≤_ô #∞O_ç q=ÚHÎ HÀ~°∞‰õΩ<ÕHÍi‡‰õΩÅÖ’ J<Õ‰õΩÅ∞ W «~° ~°∂áêÅÖ’ PkèÑ «º „âı∞Å‰õΩ K≥Ok#"å~°~ÚLO_»=K«∞Û. •x Ñ¶e «OQÍ "åiÖ’x ã=∂# «fi HÍOHõ∆ |ÅÇ‘Ï#Ñ_» •? '"Õ∞=ÚZ=i ^ÀÑ≤_ôH© Ö’#∞ HÍ ŒÅK«∞HÀÖË Œ∞— Jx „ÑHõ\OKÕ =ÚO Œ∞ «=∞ÃÑ·# J Õ_ç=∂O_»∞ `«=∞ HõO>Ë `«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ L#fl"å~°∞ (‰õΩÖÏÅ‰õΩ K≥Ok#"å~°∞)

ÃÑ@ìQÆÅ~°#fl ãÊ$ÇÏ =zÛ "åi L`åûÇÏO ‰õΩO@∞Ñ_» •?

ÃÑ@∞ì|_ç •s =∂Ô~¯\òÖ’x áÈ\© HÍi‡‰õΩÅ#∞ pÅ∞ã∞ÎO Œx "Õ∞xÃÑ¶™ÈìQÆ∞iÎã∞ÎOk. |Çïâß *ÏfÜ«∞ «, „áêO «O =O\ Õ_®Å#∞ ‰õÄ_® QÆ∞iÎã∞ÎOkHÍ|\ì =~°æSHõº « ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=Åã≤O Õ «ÑÊ ÑÙ@∞ìHõ À<Õ LxHÖ’ L#flkHÍ Œx QÆ∞iÎã∞ÎOk. J~Ú Õ "Õ∞xÃÑ¶™Èì QÆ∞iÎOKÕk D Ñiq∞ «"≥∞ÿ# J<≥·Hõº`å

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 111

¿ÇÏ «∞=ÙÅ#∞ =∂„ «"Õ∞. q∞ye#q |∂~°∞"å =º=ã÷ =Å¡<Õ JO «iOz áÈ`åÜ«∞x"Õ∞xÃÑ¶™Èì ÉèÏqã∞ÎOk. HÍi‡‰õΩ_çH «# ÉèÏ~åº Ñ≤Å¡Å`À LO_Õ ãO|O è•xH©|∂~°∞"å =~°æOÖ’x =∞QÆ"åà◊¡‰õΩ «=∞ ÉèÏ~åº Ñ≤Å¡Å`À L#fl ãO|O èŒO`À JãÖËg∞áÈeHõ ÖË Œx "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok. ÃÑ@∞ì|_ç WOQÆ¡O_»∞Ö’#~Ú<å J"≥∞iHÍÖ’#~Ú<å „á¶ê<£ûÖ’#~Ú<å XHõ>Ë HÍ|\ì HÍi‡‰õΩ_çH Õâ◊O ÖË Œ∞, *Ïu ÖË Œ∞JO@∞Ok. HÍi‡‰õΩÅ =∞ èŒº ÃÑ@∞ì|_ç •s L «ÊuÎ „Hõ=∞OÖ’<Õ «Ö ÕÎ ÉèË •Å∞ãÇ≤Ï «O P „Hõ=∞OÖ’<Õ `˘ÅyáÈ`åÜ«∞O@∞Ok. Ü«∞O„`åÅ „áê=ÚYºO ÃÑiyHÍi‡‰õΩÅ∞ Ü«∞O„`åxH XHõ J#∞|O èŒ ÑiHõ~°OQÍ =∂i# H˘nÌ HÍi‡‰õΩÅ =∞ èŒºL «ÊuÎ „Hõ=∞OÖ’#∂ Õ_®Å∞ ÖË‰õΩO_® áÈ`åÜ«∞O@∞Ok.

HÍi‡‰õΩÅ QÆ∞iOz "Õ∞xÃÑ¶™Èì KÕã≤# „Ñuáê Œ#Å#∞ J~°÷O KÕã∞‰õΩ<Õ=ÚO Œ∞ D<å\ á¶êºHõìs HÍi‡‰õΩÅ‰õÄ 150 Uà◊¡<å\ á¶êºHõìs HÍi‡‰õΩÅ‰õÄ =∞ èŒºKåÖÏ Õ_® LO Œx QÆ∞iÎOKåe. qÑs «"≥∞ÿ# „â◊=∞ ÀÑ≤_ô, ¿Ñ ŒiHõO, U K«\ÏìÅ∞,U ÇÏ‰õΩ¯Å∂ ÖËx Ñiã≤÷u P<å_»∞ LO_çOk. J@∞=O\ "åiH *Ïu ZHõ _çk,ÉèÏ+ ZHõ _çk, „áêO «O ZHõ _çk J#∞HÀ=_»O =∞s q_»∂¤~°O HÍ Œ∞. nxxŒ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ#flÑÊ\H© P Œ$HõÊ äŒOÖ’x Ö’áêÅ#∞ QÆ∞iÎOKåe. HÍi‡‰õΩÅ∞

ZO «QÍ XH ~°Hõ"≥∞ÿ# „â◊=∞^ÀÑ≤_ôH QÆ∞Ô~·<å "åiÖ’ *ÏfÜ«∞ «, „áêOfÜ«∞ «`«k`«~° ÉèÏ"åÅ∞ JO‰õΩiOK«‰õΩO_® áÈÖË^Œh, ZO`« „â◊=∞^ÀÑ≤_ôH˜ `å=ÚQÆ∞~°~Ú<å åy WO\H˘zÛ ÉèÏ~°º#∞ H˘@ì‰õΩO_® LO_»ÖË Œh Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÖË«~°∞"å « HÍÅOÖ’ QÆ∞iÎOKå~Ú. =∂~ü¯ û, ZOÔQÖòûÅ‰õΩ ‰õÄ_® Wk ≥eÜ«∞x

q+Ü«∞O J~Ú LO_» Œ∞. "≥Ú Œ\ „ÑÑOK« Ü«Ú ŒúOÖ’ D HÍi‡‰õΩÅ∞ "åi"åi ÕâßÅ, *Ï «∞Å =∞ èŒº peáÈ~Ú Õâ◊ÉèíHÎ L<å‡ ŒOÖ’ áêÅ∞ÑOK«∞HÀ=_»OHÍi‡HÀ Œº=∞ JO «~åfÜ«∞ «#∞ f„=OQÍ ≥|ƒfã≤Ok. HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩÅ#∂,PÜ«∂ ^ÕâßÅ‰õΩ K≥Ok# "å=∞Ñ¨Hõ∆ áêsìÅ <åÜ«∞‰õΩÅ#∂ Öˇx<£ '™È+¨Öòëê=xã∞ìÅ∞— (Chanvimism) Jx xOkOKå_»∞ QÍh Wk H=ÅO <åÜ«∞‰õΩÅ[|∞ƒ HÍ^Œ∞. HÍi‡‰õΩÖË "≥∞*Ïi\©QÍ peáÈÜ«∂~°∞. L`«ÊuÎ ãÖ|O^è•ÅÖ’=∞x+≤‰õΩO_Õ ™ê÷#"Õ∞ =∞x+≤ PÖ’K«#Å#∂, =ºH˜Î`åfihfl ãÖÑ¨Ó~° ‚OQÍx~°‚~Úã∞ÎO Œ#fl Ju"å Œ "≥·Yi ("Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’ Wk ãÊ+ìOQÍ LOk) #∞O_ç HÍi‡Hõ=~°æO QÆ∞iOz U~°Ê~°K«∞‰õΩ#fl Jaè„áêÜ«∂Å‰õΩ "åãÎqHõ «Ö’ „áêuÑkHõ ÖË ŒxP «~°∞"å « ‰õÄ_® J<ÕHõ Ñ¶∞@#Å∞ ~°∞A=Ù KÕ™ê~Ú.


ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ HÍi‡‰õΩÅ#∞ ÉèÏ+, *Ïu, *O_»~ü =ÔQ·~åÖËg ÖËx=\˜ì HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ =∂~°Û_»O =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, "≥Ú`«ÎOQÍ ã¨=∂*Ï<Õfl `«##=¸<åÖ’ uiy ~åã∞ÎO Œx "Õ∞xÃÑ¶™Èì ÉèÏqã∞ÎOk. «# J=ã~åÅ‰õΩ «y#@∞ìJxfl\h, JO «\h ~°∂ÑHõÅÊ# KÕã∞ÎO Œx ÉèÏqã∞ÎOk. WHõ _» x~°‚Ü«∞"å ŒO=∂„ «"Õ∞ HÍHõ ÃÑ@∞ì|_ç "åºÑ≤ÎH LO_Õ QÍ_è» « QÆ∞iOz ‰õÄ_® XHõ Jaè„áêÜ«∞OLOk. x[OQÍ<Õ ÃÑ@∞ì|_çH =∞ «O, Hõà◊Å∞, hu, ‰õΩ@∞O|O "≥Ú ŒÅ~Ú#„Ñf XHõ q+Ü«∂hfl «# #=¸<åÖ’ ÑÓiÎQÍ u~°QÆ~åÜ«∞=Åã≤# J=ã~°OLO^•? Jxfl\g∞^• ÃÑ@∞ì|_ç «# „ÑÉèÏ=O |ÅOQÍ "Õã≤# =∂@ "åãÎ="Õ∞.HÍh Un «# ÑÓ~°fiHÍÅÑÙ ãfiÉèÏ"åxfl ÑÓiÎQÍ HÀÖ’ÊÖË Œ∞. Jk ÃÑ@∞ì|_çHZO Œ∞‰õΩ J=ã~°O?

=∞x+≤H© =∞x+≤H© =∞ èŒº ™êfi~°÷~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ# ÉÏO èŒ=º"Õ∞^À LO Œ#fl =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅ ÉèÏ=*ÏÖÏhfl, Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# ÃãO\˜"≥∞O@¡#∂, =∞`« ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ#LkfiQÆfl «#∂ èŒfiOãOKÕã≤ =\ì _»|∞ƒ ãO|O è•hfl, ÖÏÉèÏÅ∞ ÖHõ É>Ëì ™êfi~å÷hflÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ "å\ ™ê÷#OÖ’ xÅÉ\ìO Œx "Õ∞xÃÑ¶™Èì „Ñâ◊O™êÑÓ~°fiHõOQÍJO@∞Ok. „Ñâ◊Oã ZO Œ∞HõO>Ë P =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅ ÉèÏ"åÅ∞ ÑÓiÎQÍ Hõ$„u=∞=∞~Ú#q, ÀÑ≤_ôH JO Œ"≥∞ÿ# =Úã∞QÆ∞ ˘_çQ ™ê èŒ<åÅ∞ HÍ|\ì. P PKåÛù Œ##∞`˘ÅyOz L#fl Œ∞#fl@∞¡ K≥ÑÊ_»O „Ñâ◊OãhÜ«∞"Õ∞ =∞i. HÍh ÃÑ@∞ì|_ç •sÑ¨Ó~°fi ^Œâ◊Ö’ =∞x+≤H© =∞x+≤H© =∞^èŒº#∞#fl ãÖ|O^è•ÅÖ’x qÅ∞=ÅhflHõ$„u=∞"≥∞ÿ#"Õ<å, H=ÅO ÀÑ≤_ôH JO Œ"≥∞ÿ# PKåÛù Œ#ÖË<å, ÖËHõ •x`À áê@∞"å\Ö’ =∂#= J=ã~åÅ‰õΩ «y# ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# JOâ◊"Õ∞"≥∞ÿ<å LO^• J#fl„Ñâ◊fl J@∞Oz QÆ « HÍÅÑÙ PÖ’K«#Å#∂ ãOã¯$uh ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ÑÓiÎQÍ <åâ◊#O KÕÜ«∞ÖË Œ<Õk D 150 ãO= «û~åÅ J#∞Éèí=O. "å@xfl\ g∞^•ÃÑ@∞ì|_ç «# =Ú„ Œ "Õã≤Ok. XHõ"Õ∞~°‰õΩ Jxfl\h "åºáê~åxH =ã∞Î=ÙÅ∞QÍ=∂iÛOk. HÍh Jq ÑÓiÎQÍ Kå=ÖË Œ∞. H˘xfl qÅ∞=Å∞ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷Ö’xJ=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ# ãÖã¨¯$uÑ¨@¡ x~°ã¨##∞ ã¨g∞HõiOKÕ PÖ’K«#Å∞QÍH˘#™êQÆ∞ «∞<åfl~Ú. H˘xfl (L^•ÇÏ~°‰õΩ =∞ «O, P è•ºu‡Hõ «) „Ñ[ÅÖ’<Õ QÍHõ JkèHÍ~°ãOã¯$uÖ’#∞ =i÷Å∞¡ «∞<åfl~Ú.

nxx U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åe? XHõ q=~° x~°‚Ü«∞"å^•xfl q_çzÃÑ@ì‰õΩO_®<Õ - JO>Ë ã¨=∂[OÖ’x „Ñ¨f JOâ◊O =∞øeHõOQÍ ÃÑ@∞ì|_ç

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 113

J=ã~åÅ‰õΩ «y# ~°∂ÑOÖ’ LO@∞O Œ#fl Jaè„áêÜ«∂xfl q_çz ÃÑ@ì‰õΩO_®<Õ- QÆ`«HÍÅÑ¨Ù qÅ∞=Å H˘#™êyOÑ¨Ù#∞ "åºMÏºxã¨∞ÎOk. P qÅ∞=Å∂ãO„Ñ^•Ü«∂Å∂ «#‰õΩ ‰õÄ_® ÉèÏ=*ÏÅOQÍ ÑxH˘™êÎÜ«∞x QÆ∞iÎOz# «~°∞"å «- =ÚYºOQÍ ™ê„=∂[º"å Œ Œâ◊Ö’ - ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ Jq HõeÊOKÕPKåÛù Œ##∞ å#∞ ‰õÄ_® "å_»∞‰õΩO@∂ LO Œh, "å\x ÃÑOz áÈ+≤ã∂Î LO ŒhD "åºMÏº#O K≥Ñ¨ÙÎOk. `˘e<å_»∞ =∞^èŒºÜ«ÚQÍÅ ãÖã¨¯$uÖ’x J<ÕHõÃãO\"≥∞O@¡ g∞ Œ Ü«Ú ŒúO „ÑHõ\Oz, ¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# ãfi„ÑÜ≥∂[#O «ÑÊ=∞#∞+µÅ =∞ èŒº "Õ~ U ãO|O èŒO ÖË Œx "åkOz# |∂~°∞"å =~°æO «~°∞"å «HÍÅOÖ’ `«# LxH˜H˜ ‰õÄ_® P ÉèÏ"åÅ∞ Ñ¨xH˘™êÎÜ«∞x QÆ∞iÎOzO^Œx D"åºMÏº#O JO@∞Ok. J~Ú Õ, JãÅ∞ L «ÊuÎ =º=ã÷‰õΩ JO « ãOÑÓ~°‚OQÍ„Ñf XHõ q+Ü«∂hfl x~°‚~ÚOKåeû# J=ã~°O QÍh JO «\ „ÑÉèÏ=O QÍhLO@∞O^•? ZO Œ∞‰õΩO_®e? Kåi„ «Hõ Éè∫uHõ"å^•xH «~° | Œú"≥∞ÿ# „áêuÑkHõHõeÊOK«_®xH „ÑÜ«∞uflOz# H˘ÃÇÏ<£ =O\ Z#e\HõÖò =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ L «ÊuÎ=º=ã¨÷`À - JO>Ë L`«ÊuÎ =∂~°HÍÅ „H˜Ü«∞`ÀQÍh L`«ÊuÎ ãÖ|O^è•ÅÑ¨Ù#~°∞`«ÊuÎ`À QÍh - ãÖ|O^èŒ=Ú#fl q+¨Ü«∂ÅÃÑ·# =∂„`«"Õ∞ x~å‚Ü«∞Hõ`«Ñ¨xKÕã¨∞ÎO^Œx ~°∞A=Ù KÕÜ«∞_»O ™ê^èŒº=∞h, `«H˜¯# q+¨Ü«∂ÅÃÑ·# Pi÷Hõq+Ü«∂Å x~å‚Ü«∞Hõ « «ÑÊHõ ÑxKÕã∞ÎO Œx ~°∞A=Ù KÕÜ«∞_®xH «~° | Œú"≥∞ÿ#"å Œ# ÖË Œh JO\Ï~°∞. P "Õ∞~°ÔH·<å Pi÷Hõ x~å‚Ü«∞Hõ « â◊HÎQÍ ÑxKÕã∞ÎO^• ÖËHõPi÷Hõ q+Ü«∂Å∂, "å\`À ãO|O èŒO L#fl Pi÷H «~° q+Ü«∂Å∂ (L^•ÇÏ~°‰õΩ

K«@ìO) XHõ Ñ~°ãÊ~° „ÑuK«~°ºÖ’ ã=∞ «∞ÖÏºxfl "≥ «∞‰õΩ¯O\ÏÜ«∂ J#fl „Ñâ◊flÑHõ # ÃÑ\ì<å, =∞ «O, hu, « «fiâßGO "≥Ú ŒÅ~Ú# q+Ü«∂Åxfl\h ÑÓiÎQÍ«# KÕuÖ’H fã∞‰õΩx «# J=ã~åÅ "≥Å∞QÆ∞Ö’ u~°QÆ~åÜ«∞=Åã≤# J=ã~°OQÍh

JO «\˜ „Ñ¨ÉèÏ=OQÍh ÃÑ@∞ì|_çH˜ LO_» Œx J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O Lz «OQÍLO@∞Ok. JÑ¨C_»∞ ZO « „Ñ¨ÉèÏ=O LO^À JO « QÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO. P„Ñ¨ÉèÏ"åxH˜ P=Å#∞#fl q+¨Ü«∂Å#∞ q_çQÍ qâı¡+≤OKåÅx J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO. JO Œ∞Ö’x =∞Ozx q∞QÆ∞Å∞ÛH˘x K≥_»∞#∂, J<åºÜ«∂hfl U q èŒOQÍJkèQÆq∞OKåÖ’ PÖ’zOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO.

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∞ qÑs «OQÍ Õfi+≤OKÕ "Õ∞xÃÑ¶™Èì J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’Jk K«i„ «Ö’ XHõ Q˘Ñ¨Ê qÑ¡"åxfl fã¨∞H˘zÛO Œx á⁄QÆ∞_»∞ «∞Ok. « •fi~åã=∞ã=∂*ÏxH ÉÏ@ "Õã≤O Œx „Ñâ◊Oã≤ã∞ÎOk. D qÑ¡"å «‡Hõ Hõ$+≤Ö’x „Ñ è•#


JOâßÅ∞ =¸_»∞. (D Jaè„áêÜ«∞O XHõ¯ Hõ=¸ºxã¨∞ì "Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’<Õ HÍ^Œ∞, =∂~ü¯ û

~°K«#Åxfl\Ö’#∂ HõxÑ≤ã∞ÎOk).

1) Jk =∂#= L`åÊ ŒHõâ◊HÎx qÑs «OQÍ ÃÑOzOk. JÑÓ~°fi"≥∞ÿ#L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞ =∞x+≤H JOkOzOk.

2) q_çq_çQÍ z#fl z#fl „ÑÑOKåÅÖ’ „| «∞‰õΩ «∞#fl =∂#=ã=¸ÇÅ =∞ èŒº Jk ãOÑ~å¯xfl „Ñ"Õâ◊ÃÑ\ì "å~°O Œih XHõ ÃÑ ŒÌ„ÑÑOK«OÖ’ ÉèÏQÆO KÕã≤Ok. x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ =∂#=*Ïu HÍQÆÅ Éè∫uHõÑiã≤÷ «∞eÑC_»∞ =∞x+≤ =ÚO Œ∞<åfl~Ú.

D Ô~O_»∞ =∂~°∞ÊÅ =Å¡ =∞#∞+¨µÅ Éè∫uHõ ãÖÑ¨^Œ, *Ï˝#OÃÑ~°QÆ_»"Õ∞ HÍHõ =∞#∞+µÅ PÖ’K«#Å Ñikè ‰õÄ_® KåÖÏ ÃÑiyOk.qâ◊fi"åºÑÎ=∞~ÚOk. nxH =∂~ü¯ û KåÖÏ „áê=ÚYºO W™êÎ_»∞. „QÍg∞rq «OÖ’x ÉÏqÖ’ HõÑÊ ãfiÉèÏ==∞O>Ë PÜ«∞#‰õΩ KåÖÏ JãÇÏºO.(Ô~· åOQÆO Ñ@¡ PÜ«∞#‰õΩ#fl K«∞ÅHõ# ÉèÏ"åxH Wk ‰õÄ_® XHõ HÍ~°"Õ∞).

3) =∞ èŒº Ü«ÚQÍÅ =∂#= ãO|O è•ÅÖ’ L#fl x™êfi~°÷ «, ŒÜ«∞,Hõ~°∞, =∞"Õ∞Hõ «, P è•ºu‡Hõ «, "≥Ú ŒÅ~Ú# Hõ$„u=∞"≥∞ÿ# (JO>Ë ÀÑ≤_ôH

PKåÛù^Œ#"≥∞ÿ#) ÃãO\˜"≥∞O@¡xfl\˜h `˘ÅyOz `«=∞ x[rq`«"Õ∞q∞\’ãÊ+ìOQÍ K«∂ã∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ HõeÊOzOk.

D =¸_»∞ JOâßÅÖ’#∂ ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨ ÷ fã¨∞H˘zÛ#qÑ¨¡"å`«‡Hõ"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê#∞ Z=~°∞ =ºuˆ~HÕz<å „ÑüÑ¶¨∞\Õz<å "åixx~åÌH∆ºOQÍ u~ÀQÍq∞ "å Œ∞Å∞ Jx xOkOK«_®xH Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì"≥#HÍ_» Œ∞. L^•ÇÏ~°‰õΩ, "≥Ú Œ\ Ô~O_»∞ JOâßÅÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷fã∞H˘zÛ# =∂~°∞ÊÅ=Å¡ «=∞ LxHx HÀÖ’Ê~Ú gkè# Ñ_» å=∞x ÉèíÜ«∞Ñ_ç^•xx x~°ã≤Oz# KÕu=$ «∞ÎÅ "åih Ô~· åOQÍhfl "Õ∞xÃÑ¶™Èì u~ÀQÍq∞ (iÜ«∂Hõ∆#s)

=~åæÅ∞ JO@∞Ok. "åi x~°ã##∞ K«i„ «#∞ "≥#H¯ fã∞‰õΩáÈÜÕ∞ „ÑÜ«∞ «flOQÍJ~°÷O KÕã∞‰õΩO@∞Ok. JÑÊ\ #∞O_ç K≥·<å qÑ¡=O •HÍ Ô~· åOQÆO Ñ@¡, „QÍg∞rq «O Ñ@¡ z#flK«∂ÑÙ LO_»_»O Hõ=¸ºxã∞ì ~å[H©Ü«∂Å ÅHõ∆O J~ÚOk.Ô~·`åOQÆO, KÕu=$`«∞ÎÅ "å~°∞ `«=∞ (QÆuOz áÈHõ `«Ñ¨Êx) áê`« rq`åxH˜ãO|OkèOz# K≥· «<åºxfl = Œ∞Å∞H˘x «=∞ Éèíq+º ü ~°∂Ñ"≥∞ÿ# HÍi‡Hõ =~°æ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 115

K≥· «<åºxfl á⁄Ok#ÑC_Õ qÑ¡=OÖ’ ÉèÏQÆO HÍQÆÅ∞QÆ∞`å~°x "Õ∞xÃÑ¶™Èì JO@∞Ok.„áÈ èŒ<£, É‰õÄx<£ =O\ J<åi¯ã∞ìÅ‰õΩ =∞ ŒÌ «∞ Z‰õΩ¯=QÍ KÕu =$ «∞ÎÅ"åi#∞O_ç, Ô~·`åOQÆO #∞O_ç ~å=_»O =∂~ü¯ û J<åi¯ã¨∞ìÅ Ñ¨@¡ „Ñ¨^Œi≈Oz#qÑs «"≥∞ÿ# JãÇÏ<åxH HÍ~°O HÍ=K«∞Û.

É’e¬qH±Å∞ (=ÚYºOQÍ Öx<£) D q+Ü«∞OÖ’ H˘O « aè#fl"≥∞ÿ# Œ$HõÊ ä•xflfã¨∞H˘KåÛ~°∞. ~°ëêºÖ’ ÃÑ@∞ì|_ç^•s ãÖ|O^è•Å∞ Ñïq∞`«OQÍ<Õ "åºÑ≤ÎK≥O^•~Ú. ÃÑ@∞ì|_ç ÑikèÖ’H ÑÓiÎQÍ ~åx qâßÅ"≥∞ÿ# Ô~· åOQÆO LO_çOk.P „Ñ*ÏhHÍxfl u~ÀQÍq∞ =~°æOQÍ H˘\ìáê~Ü«∞‰õΩO_® HõÅ∞ÑÙH˘x áÈ=Åã≤#J=ã~°O LO_çOk. J~Ú Õ P èŒ∞xHõ áêi„âßq∞Hõ ~°OQÍxH K≥Ok# HÍi‡‰õΩÖË„âßq∞Hõ „Ñ[Å J„QÆQÍq∞ J#fl Hõ=¸ºxã∞ì "Õ∞xÃÑ¶™Èì ã∂„fHõ~° ≥|ƒu#‰õΩO_®HÍi‡‰õΩÅ <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’ Ô~· åOQÍxfl HõÅ∞ÑÙHÀ"åÅx ÉÁe¬qH±Å∞ ã∂„fHõiOKå~°∞.J~Ú#ÑÊ\H© Ô~· åOQÍxfl Hõ=¸ºxã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ PáêkOK«|_ç# Jaè=$kúx~À èŒHõ QÆ∞O ¿Ñ~°∞`À<Õ |Å=O «ÑÙ HõÖHì"≥·*Ë+<£Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ™êìe<£ „ÑÉèí∞ «fiO™ÈqÜ«∞\ò Ô~· åOQÆOÃÑ·# qÑs «™ê÷~ÚÖ’ J=∞Å∞ KÕã≤# Ç≤ÏOã#∞ ã=∞i÷OK«∞HÀ=_»O [iyOk. Ô~· åOQÍxfl QÆ∞iOz "Õ∞xÃÑ¶™Èì „ÑHõ\Oz# J=QÍÇÏ##∞ x[OQÍã=iOz#"å~°∞ „QÍ"£∞ã‘, =∂"À =∂"À PÖ’K«<å q è•#O JO@∂ PÜ«∞#‰õΩxifiK«Hõ∆QÍ Q˘ÑÊ åufi‰õΩ_»#fl a~°∞ Œ∞ W=fi_»O [~°∞QÆ∞ «∂ LOk. HÍh PÜ«∞#Hõ=¸ºxã∞ì ~å[H©Ü«∂Å‰õΩ KÕã≤# x["≥∞ÿ# "Õ∞Å∞ Ô~· åOQÍxfl Jaè=$kú x~À èŒHõ=~°æOQÍ ÉèÏqOK«_»O =∂<Õã≤ ã=∂[ ÑÙ#ifl~å‡OÖ’ "åiH ã=Úz « ™ê÷#OHõeÊOK«_»O. nx J~°÷O K≥·<å Hõ=¸ºxã∞ì áêsì Ô~· åOQÆO`À ZÅ¡ÑC_»∂ KåÖÏ„Ñ¨*Ï™êfiq∞HõOQÍ =º=Ç¨ÏiOzO^Œx HÍ^Œ∞. HÍi‡Hõ xÜ«∞O`«$`«fiO ¿Ñi@„Ñ¨[ÅÃÑ·# áêsì xÜ«∞O «$`åfixfl ~°∞ ŒÌ_»OÖ’<Õ ã¨=∞ã¨ºÅ∞<åfl~Ú. Jk "Õ~q+Ü«∞O.

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ fã∞H˘zÛ# "≥Ú Œ\ Ô~O_»∞ =∂~°∞ÊÅ ÑiÑÓiÎHÃÑ@∞ì|_ç •s =º=¿ã÷ J_»¤OH. LuÊuÎâ◊‰õΩÎÅ ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ‰õΩ (XHõ Œâ◊ •\# «~°∞"å «)

ÃÑ@∞ì|_ç •s L «ÊuÎ ãO|O è•ÖË P@OHõO. •x=Å¡ L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ‰õΩOzOK«∞‰õΩáÈ «∞Ok. Ô~O_»∞, K«i„ «Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú Œ\™êiQÍ L «ÊuÎH x[OQÍ<Õ™ê=∂lHõ ~°∂ÑO WzÛ# ÃÑ@∞ì|_ç, q_çq_çQÍ [~°∞QÆ∞ «∞#fl L «ÊuÎ „HÜ«∞#∞


qãÎ $ « „â◊=∞qÉèí[# ^•fi~å XHõ\ KÕã≤# ÃÑ@∞ì|_ç - L «ÊuÎ Ñ¶ÖÏxfl =∂„ «Oã=∂[Ñ~°O KÕÜ«∞‰õΩO_® =º‰õΩÎÅ Pã≤ÎQÍ<Õ LOKÕã≤Ok.

D "≥·~°∞^è•ºÅ#∞ JkèQÆq∞OK«QÆÅ =~°æ"Õ∞ K«i„`«#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩfã¨∞‰õΩáÈ~Ú x["≥∞ÿ# =∂#=K«i„`«‰õΩ „áêuÑ¨kHõ J~Ú# ã¨=∞+≤ì L`«ÊuÎ=º=ã÷#∞ <≥ÅH˘Å∞Ê «∞Ok. Jk, ÃÑ@∞ì|_ç •s á¶êºHõìsÖ’<Õ ÑÙ\ì# HÍi‡Hõ =~°æO.HÍi‡Hõ =~°æO L «ÊuÎ „HÜ«∞<Õ HÍHõ L «ÊuÎ Ñ¶ÖÏxfl ‰õÄ_® ™ê=∂lHõO KÕã∞ÎOk.P „áêuÑkHõ# L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ x~°O «~° Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ#∞ ™êkèã∞ÎOk. nx HÀãOHÍi‡Hõ =~°æO KÕ¿ã áÈ~å@O XHõ ~å[H©Ü«∞ áÈ~å@O. Jk HÍi‡Hõ=~°æ áêÅ#<≥ÅH˘#_»O`À XHõ H˘eH¯ =ã∞ÎOk. (D áêÅ# =~°æxÜ«∞O «$ «fiOQÍ LO@∞O Œ#fl ÉèÏ=#

"Õ∞xÃÑ¶™ÈìÖ’ ÖË Œ∞. «~°∞"å « HÍÅOÖ’ - =∂~ü û ~°K«#ÅÖ’<Õ - =zÛOk) PÃÑ·# *Ïu qÉèË •Å∞,XHõ *ÏuÃÑ·# =∞~˘Hõ *Ïu ÃÑ «Î#O, ¢ã‘Î ÃÑ·# ÑÙ~°∞+µ_ç ÃÑ «Î#O (Wq "Õ∞xÃÑ¶™Èì

„Ñ «ºHõ∆OQÍ ¿Ñ~˘¯<Õ q+Ü«∂Å∞) "≥Ú ŒÖ·# Jxfl ~°HÍÅ Jã=∂# «Å∂ ˘ÅyáÈ=_®xHHÍ=Åã≤# „áêuÑkHõ U~°Ê_»∞ «∞Ok.

"Õ∞xÃÑ¶™Èì Ñ¶∞O\ÏÑ äŒOQÍ K≥¿ÑÊ q+Ü«∂ÅÖ’ ãO ÕÇãÊ Œ"≥∞ÿ#q KåÖÏL<åfl~Ú. D 150 ãO= «û~åÅ K«i„ « UO K≥ÑÙÎO ŒO>Ë ÃÑ@∞ì|_ç •s L «ÊuÎ=º=ã÷ «~°K«∞QÍ ãO‰õ∆Ωaè «OQÍ L#flÑÊ\H© Jk L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞ x~°O «~°OJaè=$kú KÕã∂Î<Õ LOk. Z\ÁpÛ Jaè=$kú J<ÕHõ q+Ü«∂ÅÖ’ J=∂#gÜ«∞~°∂ÑO fã∞HÀ=_»"Õ∞ HÍHõ Ñ~åº=~°Ïxfl èŒfiOãO KÕã∞Î#flk. JO>Ë L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ Jaè=$kú xezáÈ=@O ã=∞ãº HÍÖË Œ∞. Jk qHõ$ « ~°∂ÑO fã∞HÀ=@Oã=∞ãº J~ÚOk. WÑC_»∞ HÍ=Åã≤#k =∞iO «QÍ L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ#∞ Jaè=$kúKÕ¿ã =º=™ê÷ ÖËHõ L «ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ Jaè=$kúx Ñ~åº=~° Ñi~°Hõ∆‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍxÜ«∞O„uOz Jaè=$kú "ÕQÍxfl =∞O^ŒyOÑ¨KÕã≤, [iy# L`«ÊuÎ JO^ŒiH©JO Õ@@∞¡ K«∂¿ã =º=™ê÷ J<Õk D<å\ „Ñâ◊fl.

Ô~O_»=k, ÃÑ@∞ì|_ç ã¨$+≤ìOz# L «ÊuÎâ◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨=∞+≤ì „áêuÑ¨kHõ#ÑÙ#ifl~å‡O KÕã≤ x~°O «~åÜ«∞OQÍ =ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈQÆÅ =~°æO KÕuÖ’<ÕÉèíq+º «∞Î LO Œ<Õ D ã≤ •úO «O Jxfl Ñ‘_ç « =~åæÅÖ’H© áêi„âßq∞Hõ HÍi‡Hõ=~åæxH ÃÑ ŒÌ Ñ‘@ "Õã≤Ok. Ô~· åOQÆO, KÕu=$ «∞ÎÅ "å~°∞ QÆ åxfl JO\ÃÑ@∞ì‰õΩ#flu~ÀQÍq∞ "å^Œ∞Å∞QÍ#∂, =∞`«O =O\˜ ÉèÏ=*ÏÅ "åºÑ≤ÎH˜ J#∞=~Ú#ã~°∞‰õΩQÍ#∂ HõxÑ≤OK«QÍ, Pi÷H «~° Ñ‘_»# J#∞ÉèíqOKÕ „Ñ[Å ™ê÷#O Uq∞\’

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 117

J~°÷O HÍ Œ∞. P Ñ‘_»#Åxfl\h ÃÑ@∞ì|_ç XHõ |∞Öò_À[~ü ÖÏQÆ ‰õÄÅ^Àã≤ Pã≤ÎÖËx"åi#O Œih =\ì HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ (*ÏuÖËx, „áêO «OÖËx, *O_»~üÖËx, ‰õΩÅOÖËx =\ì „â◊=∞

q„ˆH «Å∞QÍ) =∂~°∞ã∞ÎO Œ#fl Éèí~À™ê`À "å\ QÆ∞iOz PÖ’zOK«_»O J#=ã~°OJ~ÚáÈ~ÚOk.

HÍh x*ÏxH ÃÑ@∞ì|_ç JO «\ |∞Öò_À[~üQÍ ÑxKÕÜ«∞ÖË Œ∞. KÕÜ«∞=Åã≤#J=ã~°O •xH ÖË Œ∞. =∞i áêi„âßq∞Hõ HÍi‡‰õΩÅ∞ xi‡OK«É’ÜÕ∞ ã=∞+≤ì L «ÊuÎ=º=ã¨÷ Jxfl PkèÑ¨`åºÅ#∞ JO`«O KÕã¨∞ÎO^Œx #=∞‡QÆÅ=∂? #=∞‡_®xH˜¿ÇÏ «∞| Œú"≥∞ÿ# HÍ~°ÏÖËg ÖË=Ù. Jk «ÑÊ "Õ~ „Ñ`åº=∂flÜ«∞O ÖË Œ#fl =∂~ü ûPÖ’K«# ã¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ# Õ. Jk U ~°∂ÑOÖ’, U q èŒOQÍ ™ê èŒºO J=Ù «∞O Œ#fl„Ñâ◊fl 20= â◊ å|ÌÑÙ Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÍÅ "≥·Ñ¶ÖÏºÅ #∞O_ç =∞#‰õΩ q∞yeOk.J~Ú Õ Jk U ~°∂ÑOÖ’ ™ê èŒº"≥∞ÿ<å ^•x#∞O_ç q∞ye# =∂~°∞ÊÅhfl ~å=Ù.~åHõáÈQÍ Jq nxH „Ñu|O èŒHÍÅ=Ù`å~Ú. ÕxHÀãO [~°QÆ=Åã≤# „ÑÜ«∞ «flO^•xHÀãO [~°QÆ=Åã≤O Õ. D „ÑÜ«∞ «flOÖ’ 'J„QÆQÍq∞— Un ÖË Œ∞. Z=~°∂ ÖË~°∞.LO^Œ#∞HÀ=_®xH˜ ã¨¿ÇÏ`«∞Hõ"≥∞ÿ# HÍ~°"Õ∞n ÖË^Œ∞. Jxfl „Ñ¨Ü«∞`åflÅ„Ñ*Ï™êfiq∞Hõ ã=∂Ç~°OQÍ „ÑQÆujÅ ~å[H©Ü«∞ Hõ$+≤ ™êQÍe. WO Œ∞Ö’ J„QÆQÍq∞J#fl ÉèÏ=#‰õΩ QÍh XHõi xÜ«∞O «$`åfixH QÍh `å=Ù LO_» Œ∞. D „ÑÜ«∞ «flOQÆ_»z# K«i„`«Ö’ =ÚO^Œ∞H˘zÛ# <åQÆiHõ`å qÅ∞=Å#∂ xÜ«∞=∂Å#∂'ÉèÏ=*ÏÅO— Jx H˘\ì áêˆ~Ü«∞‰õΩO_®, "å\˜Ö’x „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ JOâßÅ#∞ã‘fiHõiã∞ÎOk, ÃÑOá⁄Okã∞ÎOk. ã=∂[ ÑÙ#ifl~å‡OÖ’ ÉèÏQÆO KÕã∞ÎOk.

'#∂@Ü«∂Éè· ãO= «û~åÅ Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÏoHõ— ÑÙãÎHõOÖ’ =zÛ# "åºãO

ãg∞Hõ∆ „ÑK«∞~°Å∞, PQÆã∞ì 1998

v


H˘ «Î L Œº=∂Å∞ - áê « ã≤ •úO`åÅ∞

=∞ èŒº HÍÅOÖ’ =∞# ~åROÖ’ H˘xfl H˘ «Î L Œº=∂Å∞ =ÚO Œ∞H˘KåÛ~Ú. "å\x 'Jã≤Î «fi L Œº=∂Å∞—Jh, 'QÆ∞iÎOÑÙ ~å[H©Ü«∂Å∞—Jh qâı¡+‰õΩÅ∞ Ñ≤Å∞ã∞Î<åfl~°∞. D ¿Ñ~°∞¡ P L Œº=∂Å∞ «=∞‰õΩ`å=Ú ÃÑ@∞ì‰õΩ#flq HÍ=Ù. qâı¡+‰õΩÅ∞ ÃÑ\ì#q. Politics of Iden-

tity J<Õ WOw¡+π „Ñ¨Ü≥∂QÍxH˜ J#∞"å^ŒOQÍ D ¿Ñ~°∞¡ =zÛ#@∞¡<åfl~Ú. HÍh P WOw¡+π „Ñ¨Ü≥∂QÆ"≥∞ÿ<å, D `≥Å∞QÆ∞J#∞"å Œ"≥∞ÿ<å P L Œº=∂Åxfl\ ãfiÉèÏ"åhfl ãiQÍæ =ºHõÎO KÕ™êÎÜ«∂JO>Ë ãO ÕÇÏ"Õ∞.

XHõ „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ™êOÑ¶≤∞Hõ ™êOã¯$uHõ ãfiÉèÏ=OQÆÅ „Ñ[Å∞«=∞ „Ñ ÕºHõ «#∞ HÍáê_»∞HÀ=_»O HÀãO KÕ¿ã L Œº=∂Å‰õΩ P

¿Ñ~°∞ ÃÑ@ì=K«∞Û#∞. L^•ÇÏ~°‰õΩ „a@<£Ö’ Si+π „Ñ[Å áÈ~å@O.Dâß#º ÉèÏ~° « „áêO «OÖ’x <åQÍ «k «~° *Ï «∞Å áÈ~å\ÏÅ‰õΩ,HÍj‡~ü áÈ~å\ÏxH ‰õÄ_® D ¿Ñ~°∞ KåÖÏ=~°‰õΩ ãiáÈ «∞Ok. PJ~°÷OÖ’ =∞# ŒQÆæ~° H˘ «ÎQÍ =ÚO Œ∞H˘zÛ# L Œº=∂ÖËg Jã≤Î «fiL Œº=∂Å∞ - S_≥O\\© ¢ãìQÆ∞Öòû - HÍ=Ù. "å\H „áêuÑkHõ J~Ú#„Ñ¨[Å‰õΩ - ¢ã‘ÎÅ∞, ^Œo`«∞Å∞, Pk"åã¨∞Å∞, =∂kQÆÅ∞ - XHõ„Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ™êOÑ¶≤∞Hõ ™êOã¯$uHõ LxH L#fl =∂@ ã «ºO. PLxH "åi PHÍOHõ∆Å‰õΩ =¸ÅO. P LxH JOkzÛ# Q˘O «∞Ö’P PHÍOHõ∆Å∞ =ºHõÎO J=Ù «∞<åfl~Ú. J~Ú Õ P LxHx =ºHõÎO

D

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 119

KÕÜ«∞_»"Õ∞ "åi PHÍOHõ∆ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Ö’x Jz"Õ`«#∂ Jã¨=∂#`«#∂JkèQÆq∞OK«_»O "åi PHÍOHõ∆. Z\ÁpÛ •xH HÍ=Åã≤# â◊HÎh Œ$+≤ìh P „Ñ[Å∞«=∞ LxH #∞O_ç á⁄O Œ∞ «∂ ^•xx ã≤ •úOfHõiã∞Î<åfl~°∞. D Ñiq∞ «"≥∞ÿ#

J~°÷OÖ’ "åi áÈ~å\ÏÅ#∞ 'Jã≤Î «fi áÈ~å\ÏÅ∞— Jx =i‚Oz<å "å\˜Ö’xJz"Õ « =ºu~Hõ ãfiÉèÏ"åhfl, q=ÚHÎ HÍOHõ∆#∂ P ¿Ñ~°∞ ã∞ÊùiOÑKÕÜ«∞ Œ∞.

H˘xfl áÈ~å\ÏÅÖ’ «=∞ „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# LxHx - «=∞ Jã≤Î åfixfl x~°fizOKÕqt+ì «#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ PHÍOHõ∆ H˘O « L#fl=∂@ "åãÎ="Õ∞. L^•ÇÏ~°QÍ≥ÅOQÍ L Œº=∂xfl fã∞HÀ=K«∞Û#∞. ÉèÏëê ãOã¯$ «∞ÅÖ’ ≥ÅOQÍ‰õΩ L#fl

qt+ì « L=∞‡_ç ' ≥Å∞QÆ∞ «#O— J<Õ PkèÑ «º ÉèÏ=#Ö’ =ÚxyáÈ~Ú «#„Ñ ÕºHõ «#∞ HÀÖ’Ê‰õΩO_® LO_®Å#fl P~å@O ≥ÅOQÍ L Œº=∞OÖ’ LOk.HÍh J^˘Hõ¯>Ë ^•xH˜ „¿Ñ~° HÍ^Œ∞. ™êQÆ∞h\˜ #∞O_ç q^Œº =~°‰õΩ qq^èŒ~°OQÍÅÖ’ ≥ÅOQÍ‰õΩ [iy# J<åºÜ«∞O LOk. Jk ≥ÅOQÍ L Œº=∂xHXHõ =ÚYº „¿Ñ~°. g\Ö’ Uk Jxfl\HõO> =ÚYº"≥∞ÿ# „¿Ñ~° J<Õ K«~°Û„Ñã∞Î åxH J#=ã~°O QÍh Jk H=ÅO 'Jã≤Î «fi áÈ~å@O— HÍ Œ∞, 'QÆ∞iÎOÑÙ~å[H©Ü«∞O— HÍ Œ∞. U*hû Pk"åã‘Å áÈ~å@OÖ’ ‰õÄ_® Pk"åã‘Å r=# â‹·eHãO|OkèOz# P~å@O LOk. „ÑHõ$u`À "≥·i ãO|O èŒO L#fl ÃÑ@∞ì|_ç •sr=#â‹·eH©, „ÑHõ$u`À ¿ãflÇÏ ãO|O èŒO L#fl Pk"åã‘ r=# â‹·eH© =∞ èŒº#∞#fl"≥·~°∞^èŒºO P áÈ~å@OÖ’ XHõ JOâ◊"Õ∞. J~Ú`Õ ^•x`ÀÉÏ@∞ Éèí∂q∞Ñ~å~¸Hõ~°, ãOH∆=∞ K«\ÏìÅ J=∞Å∞Ö’x "≥·Ñ¶ÅºO, q^•º=HÍâßÅ ÖËq∞"≥Ú ŒÅ~Ú# JOâßÅ∂ L<åfl~Ú. Jk áêH∆HõOQÍ =∂„ «"Õ∞ 'Jã≤Î «fi áÈ~å@O—.

«H¯# H˘ «Î L Œº=∂ÅÖ’ 'Jã≤Î «fi áÈ~å@O— ÅHõ∆O D =∂„ «O ‰õÄ_»ÖË Œ∞. Jhfl ‰õÄ_» ™êOÑ¶≤∞Hõ Pi÷Hõ ~å[H©Ü«∞ q=Hõ∆‰õÄ, Jã=∂# «‰õÄ, Jz"Õ «‰õÄ=ºu~HõOQÍ =ÚO Œ∞H˘zÛ# áÈ~å\ÏÖË. Jhfl =∞# ™ê=∂lHõ =º=ã÷Ö’x U^ÀXHõ „Ñ ÕºHõ"≥∞ÿ# ™ê÷#O QÆÅ „Ñ*Ïã=¸ÇÏO rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç, PHÍOHõ∆Å#∞O_ç ÑÙ\ì# áÈ~å\ÏÅ<Õk "åãÎ="Õ∞. P J#∞Éèí=O #∞O_ç ÑÙ\ì# „Ñ ÕºHõŒ$HÀ¯O Hõey# áÈ~å\ÏÅ<Õk ‰õÄ_» "åãÎ="Õ∞. HÍh "å\ ÅHõ∆ºO P J#∞Éèí=

„Ñ ÕºHõ «#∞ =ºHõÎO KÕÜ«∞_»O, xÅÉ@∞ìHÀ=_»O ÖËHõ HÍáê_»∞HÀ=_»O =∂„ «"Õ∞HÍ Œ∞ ( ≥ÅOQÍ L Œº=∞OÖ’#∂, Pk"åã‘Å U*hû áÈ~å@OÖ’#∂ P ÅHõ∆ºO H˘O «"Õ∞~°‰õΩ

L#flÑÊ\H©). P rq « J#∞Éèí=OÖ’x Jz"Õ «#∂ Jã=∂# «#∂ JkèQÆq∞Oz


ã=∂#`åfihfl Jz"Õ « ÖËx rq`åhfl (HõhãÖ P "Õ∞~°‰õΩ) ™êkèOKåÅ<Õ PHÍOHõ∆"å\ ÅHõ∆ºOÖ’ XHõ =ÚYº JOâ◊O.

H=ÅO «=∞ Kåi„ «Hõ ™êOã¯$uHõ „Ñ ÕºHõ «#∂, qt+ì «#∂ xÖÉ@∞ìHÀ"åÅ<Õ PHÍOHõ∆, P Hõà◊§`À K«∂ã≤#ÑC_»∞ HõxÑ≤OKÕ ã`åºxfl =ºHõÎO KÕÜ«∂Å<ÕP~å@O LO_» Œh, LO_»‰õÄ_» Œh <å L ÕÌâ◊ºO HÍ Œ∞. J@∞=O\ PHÍOHõ∆#∂,P~å\Ïhfl ™ê#∞Éèí∂u`À K«∂_»‰õÄ_» Œh ã=∞i÷OK«‰õÄ_» Œh JãÖË HÍ Œ∞. HÍj‡~üáÈ~å@O „Ñ è•#OQÍ P HÀ=‰õΩ K≥Ok# Õ. Jk ÑÓiÎQÍ ã=∞~°÷hÜ«∞"≥∞ÿ# áÈ~å@O.J~Ú Õ =∞# ~åROÖ’ 'Jã≤Î «fi áÈ~å\ÏÅ∞—, 'QÆ∞iÎOÑÙ ~å[H©Ü«∂Å∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`ÀÑ≤Å∞=|_»∞ «∞#fl"Õg (ÑÓiÎQÍ) P HÀ=‰õΩ K≥Ok#q HÍ=Ù. ™êOÑ¶≤∞Hõ Pi÷Hõ Jz"Õ «HõO>Ë rq « J#∞Éèí=OÖ’#∂ r=# q è•#OÖ’#∂ L#fl qt+ì «‰õÄ, ã`åºã`åºÅHõO>Ë Œ$HÀ¯OÖ’x „Ñ ÕºHõ «‰õÄ Jxfl ãO Œ~åƒùÅÖ’#∂ Z‰õΩ¯= „áê=ÚYºOW"åfiÅ<Õ "≥·Yi áÈãπì - "≥∂_»~°<£ `åufiHõ ^èÀ~°˜ #∞O_ç =zÛ#k. g\˜„áê=ÚMÏºxfl ÉÏQÍ «‰õΩ¯= KÕ¿ã ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑHõ∆ èÀ~°H Jk JOkKÕÛã=~° J=ã~°"Õ∞. HÍh ^•xx xifi=∞~°≈QÍ ã‘fiHõiOK«#=ã~°OÖË Œ∞. XH˘¯HõL Œº=∂xH L#fl "åãÎ= ãfiÉèÏ"åxfl J~°÷O KÕã∞HÀ"åe. Jxfl áÈ~å\ÏÅ#∂Pi÷Hõ ãO|O è•Å‰õΩ ‰õΩkOK«_»O ZO « «áÈÊ Jxfl\h Jã≤Î «fi „Ñ ÕºHõ «‰õÄJ#∞Éèí= qt+ì «‰õÄ ‰õΩkOz "ÕÜ«∞_»O JO Õ «ÑC.

=∞i PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ D =∞ èŒº H˘ «ÎQÍ =ÚO Œ∞H˘zÛ# L Œº=∂Å#∞ Uq èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åe? "å\H U ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïìe? "å\Hõxfl\H© U^À XH¿Ñ~°∞ ÃÑ@ìQÆÅ∞QÆ∞`å=∞x <Õ#∞ J#∞HÀ#∞. <≥QÆ\"£QÍ "å\x '=~æ «~°— ~å[H©Ü«∂Å∞J#=K«∞Û#∞. Jq =∞#‰õΩ 'H˘ «Îq— QÍ HõxÑ≤OK«_®xH HÍ~°O WHõ _Õ LO Õ"≥∂.=~°æ ~å[H©Ü«∂ÖË âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∂Åh «H¯#=hfl «ÑC_»∞ J=QÍÇÏ##∞O_ç ("å\ "≥#∞Hõ L#fl P~å@O ZO « <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ≥·<å) ÑÙ\ì#=h ^•^•ÑÙ =¸_»∞«~åÅ∞QÍ ≥Å∞QÆ∞<å@ JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞Å∞ ("≥∞*ÏsìQÍ) #=Ú‡ «∞<åfl~°∞. Jk

x[O HÍ#=ã¨~°O ÖË^Œx =∞#‰õΩ <Õ~°Ê_»"Õ∞ (HõhãÖ ãÖ^ÕÇ¨ÏO HõeæOK«_»O) DL Œº=∂ÅÖ’x #=º «. JO Œ∞H Jq =∞#‰õΩ 'H˘ «Îq—QÍ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. ÖËHõáÈ Õ"å\Ö’ H˘ «Î Œ#"Õ∞g∞ ÖË Œ∞. Pk"åã‘Å∞ ~å=∂Ü«∞ HÍÅO #∞O_ç "≥∞ÿ •#„áêO`åÅ "åi K˘~°ÉÏ@∞‰õΩ =ºu~HõOQÍ áÈ~å\ÏÅ∞ KÕã∞Î<åfl~°∞. P áÈ~å@OrÅ∞QÆ∞q∞e¡Ö’ "≥Ú ŒÅ∞HÍÖË Œ∞. â◊¥„ Œ∞Å∞ „ÉÏÇÏ‡ÏkèHõº «‰õΩ =ºu~HõOQÍ =~°‚

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 121

=º=ã÷ ÑÙ\ì#ÑÊ\#∞O_ç áÈ~å\ÏÅ∞ KÕã∞Î<åfl~°#_®xH Kåi„ «Hõ P è•~åÅ∞<åfl~Ú.¢ã‘ÎÅ∞ „Ñf ~ÚO\’¡#∂ =∞QÆÃÑ «Î<åxH =ºu~HõOQÍ <åQÆiHõ « ÑÙ\ì#ÑÊ\#∞O_çÑ¶¨∞~°¬ Ñ¨_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. D áÈ~å\ÏÅhfl =∞#‰õΩ D~ÀA 'H˘`«Îq— QÍHõxÑ≤OK«_®xH HÍ~°O =∞#‰õΩ Jq <Õ~°∞Ê «∞#fl H˘ «Î ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒO.

nxx H˘OK≥O q=~°OQÍ K«∂^•ÌO.

1985 `«~°∞"å`« =∞# ~åROÖ’ H˘`«Î ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ·# =ÚO^Œ∞H˘zÛ#L Œº=∂ÅÖ’ J «ºkèHõ ÉèÏQÆO U ~å[H©Ü«∞áêsì <åÜ«∞Hõ åfi# (ã≤Ñ≤S - ZOZÖò

áêsìÅ`À ãÇ) ~åÖË Œ∞. (áê « L Œº=∂Å∞ H˘ «Î „áêO`åÅ‰õΩ qãÎiOz LO_»=K«∞Û#∞ QÍHõ).

nxH˜ Ô~O_»∞ q∞#Ç¨~ÚOÑ¨ÙÅ∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ lÖÏ¡Ö’¡ ™êÜ«Ú^èŒ =Ú~îåÅPkèÑ`åºxH =ºu~HõOQÍ =zÛ# PO^Àà◊#, *·Å∞ M·nÅ ÇÏ‰õΩ¯Å áÈ~å@O.Wq Ô~O_»∂ =∂i¯ ûãπì-ÖxxãπìÅ „¿Ñ~°`À =KåÛ~Ú. HÍx Wq q∞#Ç~ÚOÑÙÅ∞=∂„ «"Õ∞. 1985Ö’ Œo « =∞ÇãÉèí Pq~åƒù=O`À "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ\ì, ã≤ •úO « åufiHõ~°OQÍÅÖ’ Œo « "Õ∞ è•=ÙÅ∞, ÃÑ¶q∞xã∞ìÅ∞ KÕÑ\ì# K«~°Û, „ÑKå~À Œº=∂Å∞,™ê~å =ºu~Hõ =∞Ç≤ÏàÏ áÈ~å@O, U*hûÖ’ Pk"åã‘Å 1 PÑ¶π 70 áÈ~å@O,=∂kQÆ Ç¨Ï‰õΩ¯Å áÈ~å@O, HÀÜ«∞Å `«∞_»∞O^≥|ƒ, `≥ÅOQÍ L^Œº=∞O"≥Ú ŒÖ·#=hfl ~å[H©Ü«∞ áêsì =º=ã÷‰õΩ "≥Å∞ÑÅ =zÛ# L Œº=∂ÖË.

W=hfl =~æ «~° ~å[H©Ü«∞ ãg∞Hõ~°ÖË##fl 'H˘ «Î Œ#O— (JO>Ë WÑÊ\=~°‰õΩ

L#fl ~å[H©Ü«∞ HÍ=∞<£Ãã·<£û‰õΩ H˘ «ÎQÍ `ÀKÕ ÅHõ∆O) =∂„ «"Õ∞ HÍHõ, D L Œº=∂Å#∞ U~å[H©Ü«∞ áêsì "≥Ú ŒÅ∞ÃÑ@ìÖË Œ<Õ H˘ «Î Œ#O ‰õÄ_» g\Ö’ LOk. ã=∂*Ïxflâß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ äŒO`À qâı¡+≤Oz, ã=∞ãºÅ#∞ QÆ∞iÎOz, "å\ Ñiëê¯~°O HÀãOãÖ|Okè`« „Ñ¨[Å#∞ ã¨g∞HõiOKÕ âß¢ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒOQÆÅ ~å[H©Ü«∞ áêsì<åÜ«∞Hõ`åfi# =∂„`«"Õ∞ „Ñ¨QÆu x~°∞Ì+¨ìOQÍ ™ê^èŒºO J=Ù`«∞O^Œ<Õk "å=∞Ñ¨Hõ∆~å[H©Ü«∂ÅÖ’ „Ñ|ÅOQÍ L#fl PÖ’K«#. ZHõ _»<åfl XHõ\© J~å L Œº=∂Å∞`«=∞O`«@`å=Ú Pq~°ƒùqOz<å, âß¢ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒOQÆÅ ~å[H©Ü«∞ áêsì"≥#∞"≥O@<Õ ãÊOkOz •xx «# KÕuÖ’H fã∞H˘x •xH ã=∞„QÆ"≥∞ÿ# „áêÑOzHõŒ$HõÊ äŒO <ÕiÊOz #_çÑ≤OKåÅh, #_çÑ≤ã∞ÎO Œh, Jk [iy#ÑC_Õ P L Œº=∞O

x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ „Ñ¨QÆuÑ¨ äŒOÖ’H˜ =ã¨∞ÎO Œh "å=∞Ñ¨Hõ∆ Œ$HõÊ äŒO #=Ú‡ «∂=zÛOk. L Œº=∞ ÑÙ~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞O D q èŒOQÍ<Õ LO@∞O Œh, JO «HõO>Ëaè#flOQÍ ZHõ _»~Ú<å [iy Õ P L Œº=∞ „Hõ=∞O Ö’ÑÉèí∂~Ú+ì=∞~Ú# Œh"å=∞ÑHõ∆"å Œ∞Å∞ #=Ú‡ «∂ =KåÛ~°∞.


D H˘ «Î L Œº=∂Å∞ XHõ H˘ «Î ÑÙ~ÀQÆ=∞# „Hõ=∂xfl =∞# =ÚO Œ∞OKå~Ú.Jz"Õ`«, Jã¨=∂#`« ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ LO\Ï~Ú. "å\˜#xfl\˜hÃã· •úOuHõOQÍ PHõoOÑÙ KÕã∞H˘x Jxfl\H© =ºu~HõOQÍ L Œº=∂Å#∞ XH`å\#xi‡OK« QÆÅ ~å[H©Ü«∞ áêsì XHõ\ LO_»_»O Hõ+ì"Õ∞. áêsìÅ∞ #"Õ∞‡ ~å[H©Ü«∞ã≤ •úO`åÅ∞ «=∞ Œ$HõÊ ä•xfl ™ê~°fi[h# ã∂„`åÅ ~°∂ÑOÖ’ „ÑHõ\OK«=K«∞Û#∞QÍh, "å\ "≥#Hõ#∞#fl rq « J#∞Éèí=O ™ê~°fi[h#O HÍ Œ∞. Jk JÑÊ\H K«i„ «Ö’=ÚO Œ∞H˘zÛ# - JO>Ë ~å[H©Ü«∞OQÍ «##∞ å#∞ =ºHõÎO KÕã∞‰õΩ#fl J#∞Éèí=O=∂„ «"Õ∞. 'H˘ «Î J#∞Éèí"åxfl „Ñ[Å#∞O_ç <Õ~°∞Û‰õΩO\ÏO— Jx P áêsì J#=K«∞Û#∞.x*Ï~ÚfQÍ<Õ #=∞‡=K«∞Û#∞. HÍh P H˘ «Î J#∞Éèí=O x*ÏxH áê « J#∞Éèí"åxHH˘xfl H˘ «Î q=~åÅ#∞ KÕ~Û H˘#™êyOÑÙ =∂„ «"Õ∞ J~Ú#ÑC_»∞ «ÑÊ D'<Õ~°∞ÛHÀ=_»O—, '<Õ~°∞ÛH˘x •xH âß¢ã‘ÎÜ«∞ ~°∂ÑO WzÛ „Ñ[Å‰õΩ JOkÜ«∞º_»O—ã¨∞ÅÉèíOQÍ [~°QÆ^Œ∞. qaè#fl rq`« J#∞Éèí"åÅÖ’#∂ Jã¨=∂#`«ÅÖ’#∂x[OQÍ<Õ aè#fl «fiO, "≥·q èŒºO LO@∞O Œx QÆ∞iÎOz#@ì~Ú Õ, '„Ñ[Å#∞O_ç<Õ~°∞ÛHÀ=_»O— J<Õk Jx"å~°ºOQÍ ãÖÑ¶¨∞~°¬Ï`«‡HõOQÍ LO@∞O^Œx J~°÷OJ=Ù «∞Ok. H˘ «Î *Ï˝#O áê « *Ï˝<åxfl ã¨"åÅ∞ KÕã¨∞ÎOk. áê « *Ï˝#O H˘ «Î*Ï<åxfl ã∞ÅÉèíOQÍ PHõoOÑÙ KÕã∞H˘x P H˘ «Î „Ñ[Å`À ã∞ÅÉèíOQÍ =∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿ"åi PHÍOHõ∆Å‰õΩ «# ŒQÆæ~°∞#fl 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ „áêÑOzHõ Œ$HõÊ ä•xfl— JOk=fi_»O[~°QÆ Œ∞. JO>Ë ÃÑ·# q=iOz# L Œº=∞ ÑÙ~ÀQÆ=∞#„Hõ=∞O ãO ÕÇãÊ Œ"≥∞ÿ#k.

=∞i D L^Œº=∂Å∞ <Õˆ~Ê „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞O Uq∞\˜? PÜ«∂ rq`«~°OQÍÅÖ’ Jz"Õ «‰õÄ Jã=∂# «‰õÄ QÆ∞~°ÜÕ∞º „Ñ[Å rq « J#∞Éèí=O #∞O_çL Œº=∂Å∞ ÑÙ@ì_»O, P „Ñ[Å#∞ ãg∞HõiOKÕ ÅHõ∆ºO`À L Œº=∞ ãOã÷Å∞ÑÙ\ì áÈ~å\ÏÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O J «ºO « „áê äŒq∞Hõ"≥∞ÿ# „Hõ=∞O. áÈ~å\ÏÅ#∞„Ñ[Å`À ã=∂#O KÕã≤ K«∂_»_»OÖ’ L#fl W|ƒOkx ÑHõ #ÃÑ\ì =∂=¸Å∞QÍJÅ"å@~Ú# (Juâ◊Ü≥∂HÎ À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl) ÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊÅO>Ë, Wq P „Ñ¨[Å∞«=∞HÀãO å=Ú KÕã∞‰õΩ<Õ áÈ~å\ÏÅ∞. (J~Ú Õ «=∞ LxHÖ’x „Ñ ÕºHõ «#∞ xÅÉ@∞ì‰õΩ<Õ

áÈ~å@O - JO>Ë Jã≤Î «fi áÈ~å@O - HÍ=K«∞Û#∞, HÍHõáÈ=K«∞Û#∞, áêH∆HõOQÍ HÍ=K«∞Û#∞). W@∞=O\aè#fl"≥∞ÿ# áÈ~å\ÏÅ∞ „ÑQÆu QÆ∞iOz, JÉèí∞º ŒÜ«∂xfl QÆ∞iOz H˘ «Î PÖ’K«#Å#∞fã¨∞H˘™êÎ~Ú. áê « ã¨=∂[O g∞ Œ H˘ «Î HÀO #∞O_ç q=∞~°≈ ÃÑ_» å~Ú.JO ÕHÍ Œ∞, JÑÊ\=~°‰õΩ QÆ∞iÎOÑÙ á⁄Ok L#fl JÉèí∞º ŒÜ«∞ ÉèÏ=#ÃÑ·# ‰õÄ_»q=∞~°≈ ÃÑ_» å~Ú. ^•xH ã~°à◊OQÍ '<ÕiÊOK«=Ù—. Jk ã~°à◊OQÍ '<Õ~°∞ÛHÀ Œ∞—.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 123

ãOÑ¶∞~°¬ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. ãOÑ¶∞~°¬Ï «‡HõOQÍ<Õ W~°∞ÑH∆ÍÅ∂ <Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~Ú.ÉÏ èŒº`åÜ«Ú «OQÍ =º=ÇÏi¿ãÎ =∞s Z‰õΩ¯= q èŒfiOãO ÖË‰õΩO_® <Õ~°∞ÛHÀ=_»O[~°∞QÆ∞ «∞Ok. ÖËHõáÈ~Ú<å <Õ~°∞ÛHÀ=_»O =∂„ «O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D q èŒOQÍL Œº=∂ÅÖ’#∂ L Œº=∞ ã≤ •úO`åÅÖ’#∂ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ ã=∂Ç~°"Õ∞ „ÑQÆu,„Ñ¨QÆujÅHõ „áêÑÖzHõ Œ$HõÊ äŒO. Wk L Œº=∂Å Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞"Õ∞ «Ñ¨Ê'L Œº=∞ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞O— HÍ Œ∞. L Œº=∞O Jx UHõ=K«#OÖ’ J#_»OHõ=¸ºxã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ ZO « ãÇÏ["≥∂, L Œº=∂Å∞ Jx |Çï=K«#OÖ’J#_»O D H˘ «Î L Œº=∂Å∞ <ÕiÊã∞Î#fl Œ$HõÊ äŒOÖ’ JO Õ ãÇÏ[O.

QÆ « Œâß|ÌHÍÅOQÍ PO„ èŒ„Ñ ÕâòÖ’ =ÚO Œ∞H˘zÛ# H˘ «Î L Œº=∂Å#∂"å\`À Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ‰õÄ, "Õ∞ è•=ÙÅ‰õÄ L#fl ãO|O è•hfl ÑsH∆¿ãÎ, DÔ~O_»= ÑÙ~ÀQÆ=∞# „Hõ=∞"Õ∞ ãÇÏ[O J<Õ "å Œ#‰õΩ |ÅO KÕ‰õÄ~°∞ «∞Ok. (ÖË ŒO>Ë,

„Ñã∞Î «O #_»∞ã∞Î#fl Kåi„ «Hõ Œâı QÍ_ç «Ñ≤Ê# Œâ◊ Jh-L Œº=∞ K«i„ « HõO@∞#fl Ñ‘_»HõÅ Jh-Jk

QÆ_çz K«i„ « uiy QÍ_çg∞ ŒH =KÕÛ^•HÍ "Õz =ÙO_®e «ÑÊ QÍ_ç «Ñ≤Ê# K«i„ «#∞ ã≤ •úOfHõiOK«

‰õÄ_» Œh J#∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok). ZO Œ∞HõO>Ë D L Œº=∂Å∞ =ÚO Œ∞‰õΩ fã∞H˘zÛ#ã=∞ãºÅ∞, P~å\ÏÅ∞, PHÍOHõ∆Å∞ ã=∂[OÖ’ L<åflÜ«∞#fl Z~°∞H Hõ=¸ºxã∞ìáêsìÅ‰õÄ "Õ∞ è•=ÙÅ‰õÄ - J «ºO « „HÜ«∂jÅHõ ãfiÉèÏ=OQÆÅ "åiQÍ «=∞ QÆ∞iOz`å=Ú ÉèÏqOKÕ =∂i¯ ûã∞ì-Öxxã∞ìÅ`À ãÇ - LO_»ÖË Œ∞. L^•ÇÏ~°‰õΩHÀ™êÎ PO„ èŒ lÖÏ¡Ö’ WÑÊ\’¡ 'L Œº=∞O— ~å=_»O ™ê èŒºO HÍ Œx ZO.ZÖòáêsìÅ∂ P áêsìÅ‰õΩ ãxflÇ≤Ï «∞Å~Ú# "Õ∞ è•=ÙÅ∞ (<å`À ãÇ) HÍ~°OKÕ_»∞ [iQ^•HÍ#=Ú‡ «∂ =KåÛ~°∞. ≥yOz "åº™êÅ∞ ~å™ê~°∞ ‰õÄ_». XH˘¯Hõ q+Ü«∞OÖ’#∂P ã=∞ãº#∞ J#∞ÉèíqOz •xx „ÑuÑ¶∞\OKÕ K≥· «#ºO, •xx JO «"≥ÚOkOKåÅ#fl P~å@O ÃÑOK«∞‰õΩ#fl „Ñ[ÖË Hõà◊√§ ≥iÑ≤OK«=Åã≤ =zÛOk.

P `«~°∞"å`« ‰õÄ_» - ã≤^•úO`« „Ñ¨HÍ~°O [~°∞QÆ=Åã≤ L#fl@∞ì - PL Œº=∂Å#∞ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ «=∞ KÕuÖ’H fã∞H˘x "å\ ' «ÑC_»∞ K≥· «<åºxfl—ã=iOz "å\x 'ã~°~Ú# ^•iÖ’, #_çÑ≤OK«_»O [~°QÆÖË Œ∞. Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆOÑ~°ãÊ~° J#∞=∂#O`À<Õ QÆ_çzOk. H˘O «HÍÅO «~°∞"å « ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=O ≥ÅÑ_»O,SHõºL Œº=∂ÅÖ’ ÉèÏQÆO ÑOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞ «∂ =zÛOk. J~Ú#ÑÊ\H©ãÖ^ÕÇ¨Å∂, q=∞~°≈Å∂, qÉèË^•Å∂, H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. qÉèË^Œ"Õ∞„Ñ è•#OQÍ LO_ç Z «∞ÎQÆ_»Å "Õ∞~°‰õΩ =∂„ «"Õ∞ SHõº « LO ŒO>Ë Juâ◊Ü≥∂HÎHÍ Œ∞.


"å=∞ÑHõ∆ áêsìÅ∞ D H˘ «Î P~å\ÏÅ#∂, PHÍOHõ∆Å#∂ K«∂_»ÖËHõ áÈ=_®xHQÆÅ XHõ HÍ~°O WÑÊ\H ÉÏQÍ K«~°Û‰õΩ =zÛOk. J Õq∞@O>Ë P áêsìÅ<åÜ«∞‰õΩÅ∂ "Õ∞ è•=ÙÅ∂ XHõ Ñiq∞ «"≥∞ÿ# (JO Œ∞Ö’#∂ PkèÑ «º ãfiÉèÏ=O QÆÅ)

rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç =zÛ# "å~°#fl "åãÎ=O. `åy=zÛ# "≥ÚQÆ∞_ç KÕuÖ’«#∞flÅ∞ u#fl J#∞Éèí=O L#fl ¢ã‘Î Ö=~°∂ <åÜ«∞Hõ «fi ™ê÷#OÖ’ ÖËx áêsìÅ∞

™ê~å =ºu~Hõ =∞Ç≤ÏàÏ áÈ~å\Ïxfl TÇ≤ÏOK«QÆÅ"å? "åà◊√§ xi‡Oz# áÈ~å@OJO^Œ∞Hõ<Õ =∞QÆ q∞e>ˇO@¡ "≥∞~°∞Ñ¨Ù^•_»∞Å áÈ~å@OQÍ<À ÖËHõ áêsìÅx~å‡OÖ’x J «ºO « |ÅÇ‘Ï# qÉèÏQÆ"≥∞ÿ# =∞Ç≤ÏàÏ ãOÑ¶∂Å PO^Àà◊#QÍ<ÀLO_çáÈ~ÚOk. JO@~åx «<åxfl «=∞ rq «OÖ’ J#∞ÉèíqOz# "åÔ~=fi~°∂<åÜ«∞Hõ «fi ™ê÷#OÖ’ ÖËx áêsìÅ∞ - P J#∞Éèí=O ãfiÜ«∞OQÍ Z~°∞QÆx "Õ∞ è•=ÙÅ∞-Œo «∞ÅÖ’ P «‡Q“~°= PHÍOHõ∆, ™êOÑ¶≤∞Hõ ã=∂# «fi PHÍOHõ∆ ZO « |ÅOQÍ

L<åflÜ≥∂ J~°÷O KÕã∞HÀQÆÅ~å? JO Œ∞H "≥\ìKåHs =O\ =∞ èŒºÜ«ÚQÍÅ ÀÑ≤_ô~°∂áêÅ∞ JO «"≥∞ÿ# ã~å¯~ü lÖÏ¡Ö’¡ „Ñ*Ï «O„ « áÈ~å\ÏÅ‰õΩ ÃÑ ŒÌQÍ P™ê¯~°OÖË Œx J#∞‰õΩ<åfl=Ú. Wq <åºÜ«∞"≥∞ÿ# „Ñâ◊flÖË. ã≤ •úO «O H=ÅO «~å¯xHãO|OkèOz# q+Ü«∞O HÍ Œ∞. ã≤ •úO « J#fiÜ«∞O H=ÅO åi¯Hõ â◊HÎH©, q+Ü«∞Ñi*Ï<åxfl |Ü«∞\#∞O_ç ã‘fiHõiOK«_»OÖ’ LO_Õ ™ê=∞~å÷ºxH© ãO|OkèOz#q+Ü«∞O HÍ Œ∞.

P Ô~O_çO\`À ÉÏ@∞ (Jq J#=ã~°O Jx HÍ Œ∞) rq « J#∞Éèí=O ‰õÄ_»=ÚYº"≥∞ÿ# q+Ü«∞"Õ∞. U rq`åxHõ~Ú Õ ã≤ •úO`åxfl J#fi~Úã∞Î<åfl"≥∂ Prq`åxfl J#∞ÉèíqOz# "åà◊§~Ú Õ<Õ P Ñ¨x ã¨=∞~°÷=O «OQÍ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.W «~°∞Å∞ "åà◊√§ K«∂Ñ≤Oz# «~°∞"å Õ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. (W «~°∞Å∞ „QÆÇ≤ÏOK«<Õ

ÖË~°x QÍh rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç Ñ¨Ù\ì# ã≤ •úO «O `åi¯Hõ q=∞~°≈‰õÄ q+¨Ü«∞ x| Œú"≥∞ÿ#

ÑijÅ#‰õÄ Jf «O Jx QÍh ÉèÏqOK«#=ã~°O ÖË Œ∞). JO Œ∞H L Œº=∞ <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’#∂"Õ∞ èÀ~°OQÆOÖ’#∂ qaè#fl (=ÚYºOQÍ Ñ‘_ç «) rq « J#∞Éèí"åÅ #∞O_ç =zÛ#=º‰õΩÎÅ∞ LO_»_»O J=ã~°O. JO Œ∞H L Œº=∞ <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’#∂ "Õ∞ èÀ~°OQÆOÖ’#∂ ‰õÄ_® Z=~°∞ L<åfl~°∞ J#fl „Ñâ◊fl "Õã∞HÀ=_»O-UO KÕã∞Î<åfl~°#fl „ÑâıflHÍ Œ∞- =ÚYº"≥∞ÿ#k, <åºÜ«∞"≥∞ÿ#k.

"å=∞Ñ¨Hõ∆ ^Œ$HõÊ^äŒO ã≤^•úO`åxfl ˆH=ÅO `«~å¯xH˜ ãÖ|OkèOz#q+Ü«∞OQÍ ÉèÏqOzO Œx HÍ Œ∞. «~° O`ÀÉÏ@∞ PK«~° ‰õÄ_» =ÚYº"≥∞ÿ# Œ<Õ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 125

"å=∞ÑHõ∆"å Œ∞Å∞ ÉèÏqOKå~°∞. HÍh WHõ _» PK«~° J<Õk H=ÅO ~å[H©Ü«∞PK«~°. ^•xH ZO «"åiH ÃÑ ŒÌ Ñ‘@"Õã≤<å ( «~° |ÅOHõ<åfl, ÑÙãÎHõ Ñi*Ï#O Hõ<åfl

~å[H©Ü«∞ PK«~°Ë ã≤ •úO « Pq+¯~°‰õΩ =ÚYº=∞#fl Jaè„áêÜ«∞O Hõ=¸ºxã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’

|ÅOQÍ LOk. «~°K«∞QÍ Jk ÑÙãÎHõ Ñi*Ï<åhfl «~° | Œú"≥∞ÿ# PÖ’K«<å suh «$©HõiOKÕ Ju"å Œ

~°∂ÑO ‰õÄ_» fã∞‰õΩO@∞Ok) Jk D „Ñâ◊fl‰õΩ ã=∂ è•#O HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë ~å[H©Ü«∞PK«~° ã≤ •úO`åxfl J#∞ãiOKÕ LO@∞Ok. ã≤ •úO «O K«∂Ñ≤OKÕ "≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ™êQÆ∞`«∞Ok. P "≥Å∞QÆ∞Ö’ Jk ã≤^•úO`åxfl ÑïÑ¨Ù+¨ìO KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞ QÍhH˘ «Î Œ<åxH ÉÏ@ "ÕÜ«∞ÖË Œ∞. ÑÓiÎQÍ ãO„Ñ^•Ü«∞ q~°∞ Œú"≥∞ÿ# PK«~° J~Ú Õ«Ñ¨Ê. ã≤ •úO «OÖ’ H˘ «Î Œ#O rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç =∂„ «"Õ∞ ~åQÆÅ Œ∞.

JO Œ∞=Å¡ ã≤ •úO`åxH H˘ «Î Œ#O JOk=fiQÆÅ rq « J#∞Éèí=O L#fl"å~°∞ã≤ •úO «"Õ «ÎÅ ~°OQÆOÖ’ LO_®e. ã≤ •úO «O - PK«~° J<Õ Ô~O_Õ HÍ‰õΩO_®ã≤ •úO «O - PK«~° - rq « J#∞Éèí=O J<Õ =¸_»∂ J=ã~°O. JÑC_»∞PK«~°Ö’ ‰õÄ_» ã≤ •úO «OÖ’ (JÑÊ\^•HÍ) ÖËx #=º « LO_»QÆÅ Œ∞. ã≤ •úO`åxflH=ÅO ~åtÖ’<Õ HÍHõ QÆ∞Ï «‡HõO QÍ#∂ ÑiÑÙ+ìO KÕÜ«∞QÆÅ Œ∞.

HÍh, <åÜ«∞Hõ «fi ™ê÷#OÖ’ Z=~°∞<åfl~°∞ J#fl „Ñâ◊fl ŒQÆæ~ K«~°Û#∞ P¿Ñ¿ãÎD H˘ «Î L Œº=∂Å #∞O_ç =∞#O <Õ~°∞ÛHÀQÆey# ŒO`å <Õ~°∞Û‰õΩ#fl@∞ì HÍ Œ∞.WÑÊ\H JÅ"å@~Ú# "å=∞ÑHõ∆ ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒOÖ’<Õ H˘xfl ã=∞ãºÅ∞<åflÜ«∞#flq+Ü«∂xfl QÆ∞iÎOK«x"åà◊§O J=Ù`åO.

D H˘ «Î L Œº=∂ÅÖ’ XH˘¯Hõ \© ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ JÉèí∞º ŒÜ«∞ ~å[H©Ü«∞^Œ$HõÊ^äŒO Hõà◊§‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ HõxÑ≤OK«‰õΩO_» áÈ~ÚO^À H˘OK≥O Ñïje^•ÌO.<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ L#fl"åi Ñïq∞`«∞Å∞ XHõ HÍ~°O. J~Ú`Õ ã≤^•úO`«Œ$HõÊ äŒOÖ’<Õ U"≥∞ÿ<å Ö’áêÅ∞<åflÜÕ∞"≥∂ K«∂^•ÌO. ™ê~å =ºuˆ~Hõ =∞Ç≤ÏàÏ

áÈ~å\Ïxfl "≥Ú Œ@ fã∞‰õΩO^•O. ZO.ZÖò.áêsìÅ∞ JO «‰õΩ =ÚO Õ ™ê~å =ºu~HõL Œº=∂Å∞ #_çáê~Ú. „ÑÉèí∞ «fi ZÔH·û*ò áêÅã‘ qHõ$ « ~°∂ÑO fã∞HÀ=_»O,™ê~å~Ú `åˆQ JÅ"å@∞#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi"Õ∞ `«# Ô~q#∂º J=ã¨~åÅ HÀãÖ"åºÑ≤OÑKÕÜ«∞_»O, ™ê~å HÍO„\ÏHõì~°¡ ÖÏÉèÏÅ∞ ÃÑiy J^˘Hõ ÃÑ ŒÌ ~“_ô "åºáê~°OQÍ=∂~°_»O, "å~°∞ ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ „Ñ=ÚY ™ê÷<åxH ZQÆÉÏHõ_»O, ¿Ñ Œ HÍi‡‰õΩÅ∞=∞iO «QÍ ™ê~å~ÚH ÉÏxãÅ∞ HÍ=_»O - D „Hõ=∂xfl "≥Ú Œ@ QÆ∞iÎOzOn,^•xH =ºu~HõOQÍ L Œºq∞Oz#n ZO-ZÖò áêsìÅ∞. "≥Ú Œ@ ™ê~å~Ú èŒ~°


«yæOÑÙHÀãO PO^Àà◊# KÕã≤ „Ñ[Å KÕ « u@∞¡ u<åfl~°∞. P «~°∞"å « ™ê~åx¿+ èŒO HÀãO PO^Àà◊# KÕ™ê~°∞. J~Ú Õ D Hõ$+≤ "≥Ú «ÎO, ÃÑ@∞ì|_ç •s „â◊=∞^ÀÑ≤_ôh HÍi‡Hõ áÈ~å\ÏÅ#∂ ˆHO„^ŒO KÕã¨∞‰õΩ#fl Hõ=¸ºxã¨∞ì ã≤^•úO`«O„áêuÑ¨kHõ# KÕ™ê~°∞. P ã≤ •úO « Œ$+≤ìH˜, ÃÑ~°∞QÆ∞ «∞#fl ™ê~å~Ú "åºáê~°OHÍi‡‰õΩÅ Hõëêìi˚`åxfl HÍO„\ÏHõì~°∂¡, „Ñ¨Éèí∞`«fi=¸ Hõeã≤ ^ÀK«∞‰õΩ<Õ ^ÀÑ≤_ô„Ñ„HÜ«∞QÍ HõxÑ≤OzOk. JãÅ∞ ÉÏkè «∞Å∞ P HÍi‡‰õΩÅ ÉèÏ~åºa_»¤Å#fl q+Ü«∞OQÆ=∞#OÖ’H ~åÖË Œ∞. QÆ=∞#OÖ’H =zÛ<å Jk ™ê#∞Éèí∂u ™ê÷~ÚÖ’<Õ «ÑÊ~å[H©Ü«∞ ™ê÷~ÚÖ’ HÍ^Œ∞. ~å[H©Ü«∞OQÍ, `«# r`«=∞O`å `åy =$^è•KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl HÍi‡‰õΩ_Õ D ™ê~å~Ú „Ñ¨Ç¨Ïã¨#OÖ’ „Ñ¨^è•# ÉÏkè`«∞_çQÍHõxÑ≤OKå_»∞. JO Œ∞=ÖË¡ ™ê~å~Ú èŒ~° «yæOK«_»O HÀãO PO^Àà◊# KÕÜ«∞_»O"åiH ™ê èŒºO J~ÚOk. '=∂ Éèí~°ÎÅ KÕ « WOHO « `åyOK«_»=∂ g∞ L ÕÌâ◊ºO—Jx HÍi‡‰õΩÅ ÉèÏ~°ºÅ∞ xÅn¿ã^•HÍ `å=Ú KÕã∞Î#fl «¿ÑÊq∞\’ P áêsìÅ‰õΩJ~°÷O HÍÖË Œ∞. HÍh P «~°∞"å « ‰õÄ_® "åà◊√§ JãÅ∞ ÉÏkè «∞Å#∞ P~°æ<≥·*òKÕã∞H˘x „ÑÉèí∞ «fiO`Àáê@∞, ™ê~å HÍO„\ÏHõì~ü Àáê@∞, ãOáêkOz# ŒO`å åy«=∞ rq`åÅ#∞ <åâ◊#O KÕã∞Î#fl „âßq∞Hõ ÑÙ~°∞+µÅ∞ ‰õÄ_» D áÈ~å@OÖ’ "≥·i

ÑHõ∆"Õ∞#x „ÑHõ\OKÕ •HÍ J~°÷O HÍÖË Œ∞.

P áêsìÅ <åÜ«∞‰õΩÅO`å =∞QÆ"åàı§##fl q+Ü«∞O J@∞Oz, á¶êºHõìsÖ’q∞+#∞¡ u¿ÑÊ =∞QÆ (J «ºkèHõOQÍ) HÍi‡‰õΩÅ#∞ 'HÍi‡Hõ =~°æO— J<Õ ÉèÏ=#‰õΩ HO„ ŒOKÕã∞‰õΩx, P HÍi‡‰õΩÅ∞ Ö’#ÜÕ∞º „â◊=∞^ÀÑ≤_ôx ã=∂[OÖ’x „Ñ è•# Jz"Õ «~°∂ÑOQÍ ÉèÏqOz, P HÍi‡‰õΩÅ ~å[H©Ü«∞ K˘~°=#∞ P~°æ<≥·*ò KÕÜ«∞_»O «#„Ñ è•# Hõ~°Î=ºOQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl ã≤ •úO`åxH D Œ$+≤ì ãÇÏ[OQÍ ~åQÆeQ^•?

U*hû yi[#∞Å 1 PÑ¶π 70 áÈ~å@O =∞~˘Hõ L^•ÇÏ~°. Jk ÑtÛ=∞QÀ^•=i lÖÏ¡Ö’ =ÚO Œ∞H˘zÛ# «~°∞"å « XHõ ã≤Ñ≤Sx q∞#Ç~ÚOz «H¯#Jxfl "å=∞ÑHõ∆ â◊‰õΩÎÅ∞ U^À XHõ "Õ∞~°‰õΩ ^•xH =∞ ŒÌ «∞QÍ ãÊOkOKå~Ú. HÍhKåÖÏ HÍÅOQÍ Pk"åã∞ÅÖ’ ÑÙ<åk L#fl U Hõ=¸ºxã∞ì áêsì ‰õÄ_» '1 PÑ¶π70— áÈ~å\Ïxfl J Õ ™ê÷~ÚÖ’ ZO Œ∞‰õΩ KÕÑ@ìÖËHõáÈ~ÚO Œ<Õk „Ñâ◊fl. Hõ=¸ºxã∞ì<åÜ«∞‰õΩÅÖ’ Pk"åã‘Å∞ ÖËHõáÈ=_»O nxH˘Hõ HÍ~°O J<Õk x["Õ∞ HÍ=K«∞Û.HÍh ã≤ •úO «O ‰õÄ_® „Ñu|O èŒHõOQÍ ÑxKÕã≤O^•? «=∞ K«∞@∂ì L#fl „ÑÑOKåxflPk"åã‘Å∞ - W «~°∞Å∞ Jx =sæHõiOK«∞H˘x J_»qÉèí∂q∞ Pk"åã‘ÅH K≥O^•Åx

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 127

qâ◊fiã≤OKÕ Œ$HõÊ ä•xH©, „âßq∞Hõ Ô~· åOQÍxfl *Ïu, ‰õΩÅO, =∞`åÅ‰õΩ Jf «OQÍSHõºÑ~°z ~å[ºO`À JkèHÍ~°O HÀãO «ÅÑ_®Åx ÉèÏqOKÕ Œ$HõÊ ä•xH© Õ_®LO@∞Ok. Ô~O_»= Œ$HõÊ äŒO '1 PÑ¶π 70— ã=∞ãº#∞ XHõ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ã=∞ãºQÍQÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok - HÍh XHõ Ñiq∞uÖ’<Õ. P ã=∞ãº QÆ∞iOz =∞s Z‰õΩ¯=PO^Àà◊# KÕ¿ãÎ Jk Ô~·`åOQÆOÖ’ yi[# - yi[<Õ`«~° qÉèË^•Å#∞ ÃÑOzJ<≥·Hõº «‰õΩ ^•i fÜ«∞QÆÅ Œ∞. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ ~å[ºO Ü«∂[=∂#ºOÖ’L#fl J@g Éèí∂=ÚÅÃÑ·# Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ - =ÚYºOQÍ ZO-ZÖò áêsìÅ∞ÃÑ ŒÌ áÈ~å\ÏÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~Ú. "å\ ÑÙÏº# Pk"åã‘Å∞ =∞# ~åROÖ’HõhãO 4 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ J_»q Éèí∂q∞ J#∞Éèíqã∞Î<åfl~°∞. HÍh, '1 PÑ¶π 70—áÈ~å@O =∂„ «O Pk"åã‘ÖË KÕÑ\ì# L Œº=∂ÅÖ’ =ÚO Œ∞H˘zÛ#O « |ÅOQÍU Hõ=¸ºxã∞ì yi[# L Œº=∞OÖ’#∂ ~åÖË Œ∞. i[~üfi á¶êÔ~ãπì Éèí∂=ÚÅ HÀãOáÈ~å@O KÕã≤#O`« Ñ¨@∞ì^ŒÅQÍ yi[<Õ`«~°∞Å P„Hõ=∞Ö’ L#fl Pk"åã‘Éèí∂=ÚÅÃÑ·# ‰õÄ_» áÈ~å@O KÕÜ«∞_»O ™ê èŒº=∞=Ù «∞O Œh, •xH «y# áÈ~å@~°∂áêÅ∞ Pq+¯iOK«_»O ™ê èŒº"Õ∞#h Pk"åã‘ÖË <Õ~°Ê=Åã≤ =zÛOk. ™ê=∂lHõ=∂~°∞Ê#∞ U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞‰õΩO\Ï=∞#flk WHõ _» H©ÅHõ"≥∞ÿ# q+Ü«∞O.qaè#fl ™ê=∂lHõ rq « ~°OQÍÅÖ’ ZHõ _çHõHõ _» (JO>Ë ãO|O èŒO ÖË‰õΩO_® Jx

HÍ Œ∞) JÉèí∞º ŒÜ«∞Hõ~°"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê =ã∞ÎO Œh, P =∂~°∞ÊÅ#∞ ã=∞#fiÜ«∞Ñ~°z=ÚO Œ∞‰õΩ fã∞‰õΩáÈ"åÅh ÉèÏqOK«_»O XHõ Œ$HõÊ äŒO. JO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ,XHõ „Ñ è•#"≥∞ÿ# ÑiÏ=∞„Hõ=∂xfl (L^•ÇÏ~°‰õΩ HÍi‡Hõ =~°æáÈ~å\Ïxfl) =∂~°∞Ê‰õΩÉèí∂q∞HõQÍ ÉèÏqOz, ^•xx „áêuÑ¨kHõ KÕã¨∞‰õΩx W`«~° ~°OQÍÅÖ’ [iˆQ=∂~°∞Ê#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞HÀ=_»O, ™êkèOKåÅ#∞HÀ=_»O ãÖ„Ñ¨ •Ü«∞Hõ"å=∞Ñ¨Hõ ∆ ^Œ$HõÊ^ä ŒO. D Ô~O_»= ^Œ$HõÊ^ä ŒO `å#∞ Éèí∂q∞HõQÍ ÉèÏqOKÕÑiÏ=∞„Hõ=∂xfl ™êkèOK«_®xH J=ã~°"≥∞ÿ# =ÓºÇÅ#∂, qâı¡+#∂ Jaè=$kúKÕÜ«∞_»OÖ’ x=∞QÆflO J~Ú LO@∞Ok. ^•x Œ$+≤ì JHõ _Õ 'á¶ÈHõãπ— J~ÚLO@∞Ok. P ÑiÏ=∞„Hõ=∂xH P@OHõO HõeyOKÕ PHÍOHõ∆Å∞ - Jq ZO «<åºÜ«∞"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆Å~Ú<å - •x Hõà◊§‰õΩ ã∞ÅÉèíOQÍ HõxÑ≤OK«=Ù, HõxÑ≤Oz<å^•x P"≥∂ ŒO á⁄O Œ=Ù. Wk ã≤ •úO « ãO|O èŒ"≥∞ÿ# „Ñu|O èŒHõO. „â◊=∞ ÀÑ≤_ôHQÆ∞~°ÜÕ∞º „âßq∞‰õΩÅO`å XHõ>ÿ XHõ |Å"≥∞ÿ# SHõºâ◊HÎQÍ ÃÑ@∞ì|_ç •s Éèí∂™êfi=∞º=~åæÅ`À#∂, "åi =~°æ ~å[ºO`À#∂ «ÅÑ_ç «=∞ ~å*Ïºxfl <≥ÅH˘ÖÏÊÅ#fl=ÓºÇxH© „áÈ„QÍO‰õÄ „áê è•#º «xKÕÛ "å=∞ÑHõ∆ Œ$HõÊ äŒO Hõà◊§‰õΩ Œo « L Œº=∞O


„âßq∞Hõ SHõº`«#∞ pÖËÛ qzÛù#flHõ~°"å^ŒOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ¢ã‘ÎÅ∞ ¢ã‘ÎÅ∞QÍJ#∞ÉèíqOKÕ Jz"Õ « QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»_»O „âßq∞Hõ =~°æOÖ’ xÅ∞=ÙQÍ peHõfã∞H˘KÕÛ "å Œ#QÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. JO Œ∞=Å¡ P ã≤ •úO`åxH D ã=∞ãºÅ∞,"å\ Ñ~°º=™ê#"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆Å∞ - P „Ñ[ÖË "ÕÖuÎ K«∂Ñ≤OKÕ=~°‰õΩ-HõxÑ≤OK«=Ù.HõxÑ≤Oz<å "≥O@<Õ P Œ~° á⁄O Œ=Ù. HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ `˘e<å\˜ Õfi+¨ÉèÏ=O«yæ#ÑÊ\H© - XHõ "Õ∞~°‰õΩ ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=O, ã"≥∞ÿHõº PK«~° ÃÑiy#ÑÊ\H© - U^À

XHõ ÑïÏ=∞„Hõ=∞"Õ∞ ™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê‰õΩ Éèí∂q∞Hõ J#fl Jaè„áêÜ«∞OL#flO «HÍÅO ^•xH J_»¤O =zÛ#@∞ì HõxÑ≤OKÕ W «~° ÑiÏ=∞„Hõ=∂Å Ñ@¡"≥·iÉèÏ=O áÈ Œ∞. "å\#xfl\h «# <åÜ«∞Hõ «fiOÖ’ =ÚO Œ∞‰õΩ #_çÑ≤OK«_»OJ@∞Oz, "å\`À ÑÓiÎ™ê÷~Ú ãOÑ¶‘∞ÉèÏ=O ‰õÄ_» ™ê èŒºO HÍ Œ∞.

Œo « L Œº=∞O Pq~åƒù=O`À Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ Z Œ∞~˘¯#fl D ã=∞ãº#∞,P «~åfi « =zÛ#ÑC_»∞ =∂kQÆ ÇÏ‰õΩ¯Å áÈ~å@O =ÚO Œ∞‰õΩ ~å=_»O`À Œo «L Œº=∞O ‰õÄ_» Z Œ∞~˘¯xOk. WHõ _» ‰õÄ_» Œo « L Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÅÖ’J «ºkè‰õΩÅ∞ XHõ ‰õΩÖÏxH (=∂Å ‰õΩÖÏxH) K≥Ok#"å~°#flk =∂kQÆÅ ã=∞ãº#∞K«∂_»ÖËHõáÈ=_®xH XHõ HÍ~°O Jx QÆ∞iÎOK«_»O ZO « =ÚYº"≥∂, Œo «L Œº=∂xH L#fl ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒO #∞O_ç =zÛ# J=~À è•Å#∞ K«∂_»_»O‰õÄ_® JO Õ =ÚYºO. JYO_»"≥∞ÿ#, |Å"≥∞ÿ# Œo « SHõº «‰õΩ D Œ$HõÊ äŒOÖ’ˆHO„^Œ™ê÷#O LOk. XHõ |Å"≥∞ÿ# Éè∫uHõ â◊H˜ ÎQÍ SHõº"≥∞ÿ# ^Œo`«∞Å∞|Çï[#‰õΩÖÏÅ#∞ «=∞`À HõÅ∞ÑÙH˘x (Hõ=¸ºxã∞ì ã≤ •úO «OÖ’ XHõ |Å"≥∞ÿ# Éè∫uHõ

â◊H˜ÎQÍ SHõº"≥∞ÿ# HÍi‡‰õΩÅ∞ =∞^èŒº`«~°QÆuh, Ô~·`åOQÍhfl `«=∞`À HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩ#fl@∞ì) J„QÆ=~°‚PkèHõº «#∞ ã"åÅ∞ KÕã≤ Œo « |Çï[# ã=∂*Ïxfl (ÖËHõ ~å*Ïºxfl) <≥ÅH˘ÖÏÊÅ<ÕŒ$HõÊ äŒO Œo « ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ |ÅOQÍ LOk. D ~å[H©Ü«∞ „Hõ=∞O Œo «

~å[H©Ü«∂Å Œ$+≤ìÖ’ ÑÙ~ÀQÆ=∞<åxH „Ñ è•# Éèí∂q∞HõQÍ LOk. nxx 'qzÛù#flO—KÕ¿ã =∂kQÆÅ PHÍOHõ∆ P ã≤^•úO`« ^Œ$HõÊ^ä•xH˜ ã¨∞ÅÉèíOQÍ HõxÑ≤OK«^Œ∞.HõxÑ≤Oz<å "≥#∞"≥O@<Õ P Œ~° á⁄O Œ Œ∞. =∂kQÆÅ #∞O_Õ P L Œº=∞O~å=Åã≤ =zÛOk.

™ê~åOâ◊OÖ’, U^À XHõ ÑiÏ=∞„Hõ=∂xH HO„ Œ™ê÷#O WzÛ, ^•x<Õ„ÑQÆuH Éèí∂q∞HõQÍ ÉèÏqOKÕ U ~å[H©Ü«∞ Œ$HõÊ äŒ"≥∞ÿ<å W «~° ÑiÏ=∞ „Hõ=∂Å‰õΩ<åÜ«∞Hõ «fiO =Ç≤ÏOK«HõáÈQÍ (=Ç≤ÏOKåÅx ã≤ •úO «Ñ~°OQÍ ÉèÏqOz#ÑÊ\H©) "å\Ñ@¡J#∞=∂#O`À, ãO ÕÇÏO`À =º=ÇÏiOK«@"Õ∞ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. J@∞=O@ÑC_»∞

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 129

P ÑïÏ=∞„Hõ=∂Å∞ `«=∞#∞ `å=Ú QÆ∞iÎOK«∞HÀ=Åã≤O^Õ, `«=∞#∞ `å=ÚPq+¯iOK«∞HÀ=Åã≤O Õ. ã=∂[OÖ’x Jxfl ã=∞ãºÅ‰õÄ =¸Å"≥∞ÿ# Éèí∂q∞HõXHõ\ LO Œh, ^•xx QÆ∞iÎOz P "≥Å∞QÆ∞Ö’ Jxfl ã=∞ãºÅ Ñiëê¯~åxH©ÉÏ@"ÕÜ«∞QÆÅ XHõ ÑÙ<åk ÑiÏ=∞„Hõ=∂xfl „ÑuáêkOK«_»O, ^•x K«∞@∂ì~å[H©Ü«∞ =ÓºÇÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O „ÑQÆu HÍ=Ú‰õΩÅ Hõ~°Î=º=∞x ÉèÏqOKÕ'âß¢ã‘ÎÜ«∞— Œ$HõÊ ä•Å Hõà◊§‰õΩ HõxÑ≤OK«x q+Ü«∂Å∞, HõxÑ≤Oz<å P Œ~° á⁄O Œxq+Ü«∂Å∞ ZÑC_»∂ LO\Ï~Ú. Jq J„Ñ è•#"≥∞ÿ#qQÍ, Jâß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#qQÍ,XHÀ¯™êi ~å[H©Ü«∞ ‰õΩ„@Å∞QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. D 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «—#∞ QÆ∞O_≥HÍÜ«∞QÍHõey L#fl 'P èŒ∞xHõ «— Œ$HõÊ äŒO g∞ Œ 'P èŒ∞xHÍO «~°"å ŒO— (áÈãπì - "≥∂_»ifl[O)

ÃÑ>Ëì q=∞~°≈ D "Õ∞~°‰õΩ ã||~Ú# Õ. ã||~Ú# Œ<Õ =∞#O K«iÛã∞Î#fl H˘ «ÎL^Œº=∂Å`À áê`« L^Œº=∂Å∞, áê`« L^Œº=∞ ã≤^•úO`åÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#flã=∞ãºÅ∞ ~°∞A=Ù KÕã∞Î<åfl~Ú.

'=¸ÅOÖ’H˜ áÈ~Ú JOu=∞ Ñïëê¯~åxH˜ ÉÏ@"Õ¿ã =ÓºÇ¨Å#∞~°zOK«_»O— J<Õ D âß¢ã‘ÎÜ«∞ « Jxfl ã=∞ãºÅ‰õÄ Ñiëê¯~°O W=fiHõáÈQÍ å#∞x~°fizOKÕ ÉÏ@Ö’ ÖËx ã=∞ãºÅ∞ =∞# Hõà◊§‰õΩ HõxÑ≤OK«‰õΩO_» KÕã∞ÎO ŒxQÆ∞iÎOz# «~°∞"å « XHõ W|ƒOk ÃÑ>Ëì „Ñâ◊fl q∞QÆ∞Å∞ «∞Ok. 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ äŒO—=∞#‰õΩ Jxfl q+¨Ü«∂Å∂ `≥Å∞Ñ¨Ù`«∞O^Œx J#∞‰õΩO\ÏO. XˆH™êi Jhfl≥eã≤áÈHõáÈ~Ú<å HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ ≥Å∞™êÎÜ«∞x J#∞‰õΩO\ÏO. HÍh '=¸ÅO—

Ö’H áÈ~Ú 'JOu=∞ Ñiëê¯~åxfl— Pq+¯iOKÕ 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «— ãfiÉèÏ=s`åº<ÕJ<ÕHõ q+¨Ü«∂Å∞ (P =¸ÖÏxH˜ K≥O^Œxq) =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_» KÕã¨∞ÎO^ŒxQÆ∞iÎOK«_»O KåÖÏ W|ƒOk ÃÑ>Ëì q+Ü«∞O. JÑC_çOHõ âß¢ã‘ÎÜ«∞ « J<Õ ÉèÏ=#<Õ=keÃÑ\ÏìÖÏ? âß¢ã‘ÎÜ«∞ « J<Õ ÉèÏ=<Õ XHõ PkèÑ «º ÉèÏ=# J#∞HÀ"åÖÏ?áÈãπì-"≥∂_»iflã∞ìÅ∞ «~°K«∞QÍ J Õ q èŒOQÍ "åk™êÎ~°∞. HÍh JO «\ Ju"å^•xHáÈ"åÖÏ? âß¢ã‘ÎÜ«∞ «‰õΩ (™ê=∂lHõ q+Ü«∂ÅÖ’) "Õ~ J~°÷O WK«∞ÛHÀÖË=∂? WK«∞ÛH˘xP ÉèÏ=##∞ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ Ju"å ŒO #∞O_ç HÍáê_»∞HÀÖË=∂? nxH ["å|∞"≥uH =ÚO Œ∞ WOH˘Hõ Ô~O_»∞ q+Ü«∂Å∞ K«∂^•ÌO.

ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑHõ∆ ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒOÖ’ „Ñ[Å K≥· «<åºxH =ÚYº™ê÷#O LOk. Éè∫uHõ Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ ~åQÆÅ =∂~°∞ÊÅ#∞, P =∂~°∞ÊÅ =Å¡„Ñ¨Ü≥∂[#O á⁄O^Õ „Ñ¨[Å∞ QÆ∞iÎOz K≥·`«#º=O`«∞Å~Ú, ^•x ™ê^èŒ#HÀãÖ


áÈ~å@O KÕÜ«∂Åh, KÕ™êÎ~°h P ã≤ •úO «O #=Ú‡ «∞Ok. WHõ _» 'K≥· «#ºO—J<Õ ^•xÖ’ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O ~å[H©Ü«∞ K≥·`«#ºO. `«=∞ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ=¸Å"Õ∞q∞\’ QÆ∞iÎOK«_»O, „âßq∞Hõ ~å*ÏºkèHÍ~°OÖ’<Õ •xH Ñiëê¯~°O LO ŒxQÆ∞iÎOK«_»O, SHõº „âßq∞Hõ K≥· «<åºxfl á⁄O Œ_»O nxÖ’x =ÚYº q+Ü«∂Å∞.^•xÖ’ ÉèÏQÆOQÍ, «=∞#∞ `å=Ú „âßq∞‰õΩÅ∞QÍ QÆ∞iÎOK«∞H˘x P «‡qâßfi™êxflÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O J<Õ JOâ◊O ‰õÄ_» LO@∞Ok. WÑ¨C_»∞ H˘`«ÎQÍ=ÚO Œ∞H˘ã∞Î#fl ¢ã‘ÎÅ, Pk"åã‘Å, „âßq∞Hõ ‰õΩÖÏÅ L Œº=∂Å∞ K≥· «#ºO J<Õ •xH"Õ~ J~°÷O Wã∞Î<åfl~Ú. aè#fl rq « J#∞Éèí"åÅ „áêuÑkHõ# =∂kQÆ, KåHõe,=_≥¤~°, HÀÜ«∞ «k «~° „Ñ*ÏhHõO "ÕkHõÅ∞, L Œº=∂Å∞ =ÚO Œ∞H˘KåÛ~Ú. DL Œº=∂eKÕÛ K≥· «#ºO JxiÌ+ì"≥∞ÿ# „âßq∞Hõ K≥· «#ºO HÍ Œ∞. xiÌ+ìOQÍ P‰õΩÖÏxH K≥Ok# „Ñ[Å rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç ÑÙ\ì, ™ê=∂lHõ ãOÑ Œ#∞ã¨$+≤ìOK«_»OÖ’#∂ ™ê=∂lHõ rq`åxfl ™ê^èŒºO KÕÜ«∞_»OÖ’#∂ `å=Úx~°fiÇ≤ÏOz# áê„`«#∞ QÆ∞iÎOÑ¨KÕ¿ã xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# K≥·`«#ºO. D ã‘fiÜ«∞*Ï˝#OJxiÌ+ì"≥∞ÿ# „âßq∞Hõ =~°æ K≥· «#ºO Hõ<åfl Ö’ «~Ú#k, xO_»~Ú#k. Jk WKÕÛP «‡qâßfiãO |Å"≥∞ÿ#k. Jk K≥· «#ºO ŒQÆæ~° PyáÈ‰õΩO_® H˘ «Î *Ï<åxfl -"åi xiÌ+ì"≥∞ÿ# rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç ÑÙ\ì# *Ï<åxfl ã$+≤ìOK«QÆÅ Œ∞. XHõH˘ «Î ~å[H©Ü«∞ ãg∞Hõ~°HHÍHõ, H˘ «Î "Õ∞ è•q =~°æO Pq~åƒù"åxH ‰õÄ_® Jk^•i fÜ«∞QÆÅ Œ∞. JO Œ∞Ö’ ~å*ÏºkèHÍ~° ™ê èŒ#‰õΩ J=ã~°"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ K≥· «#ºOHõO>Ë PÜ«∂ „Ñ[Å xiÌ+ì rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç ÑÙ\ì# qÅ∞=Å K≥· «#º"Õ∞=ÚYº"≥∞ÿ#k HÍ=K«∞Û. J~Ú Õ ^•xH L#fl xiÌ+ì « HÍ~°OQÍ Jk qq èŒ„âßq∞Hõ „Ñ¨[Å =∞^èŒº# SHõº`«‰õΩ "≥O@<Õ ^ÀÇ¨Ï^ŒO KÕÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. Jk„Ñ ÕºHõ «Å „áêuÑkHõ# [~°∞QÆ∞ «∞#fl ãg∞Hõ~°. •xH SHõº « J™ê èŒºO HÍ Œ∞- J#=ã~°O ZO «=∂„ «O HÍ Œ∞ - HÍx Jk '„â◊=∞— J<Õ JxiÌ+ì"≥∞ÿ# ÉèÏ=#„áêuÑkHõ# [iQ JYO_»"≥∞ÿ# Éè∫uHõ SHõº « HÍ Œ∞. Jk xiÌ+ì"≥∞ÿ# „Ñ ÕºHõrq`« J#∞Éèí"åÅÖ’x ™ê=∂#º qÅ∞=Å „áêuÑ¨kHõ# ™ê^èŒºO HÍQÆÅãÖÑ¶‘∞ÉèÏ=O, ã¨"≥∞ÿHõº PK«~°. Jk ~å*ÏºkèHÍ~° ™ê^èŒ#‰õΩ ZO`« =~°‰õΩLÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞O^À `≥b^Œ∞. HÍh #∂`«# ã¨=∂[Ñ¨Ù Ñ¨Ù#ifl~å‡ÏxH˜J=ã~°"≥∞ÿ# xO_≥·# qÅ∞=Å∞ W=fiQÆÅ Œ∞. „ÑHõ$uH© =∞x+≤H© LO_»=Åã≤#Ñ¨~°ã¨Ê~°`å ãÖ|O^è•xfl Pk"åã‘Å r=# qÅ∞=Å #∞O_ç <Õ~°∞ÛHÀQÆÅO.'„âßq∞‰õΩÅ∞— J<Õ JxiÌ+ì"≥∞ÿ# ÉèÏ=# =∞#Hõk <Õ~°Ê Œ∞. =ºHÎQÆ « ãO|O è•ÅÖ’

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 131

ÃÑ «Î<åhfl PkèÑ`åºhfl u~°ã¯iOK«_»O ¢ã‘ÎÅ rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç <Õ~°∞ÛHÀQÆÅO.'„âßq∞‰õΩÅ∞— '„â◊=∞^ÀÑ≤_ô— J<Õ JxiÌ+ì"≥∞ÿ# ÉèÏ=# #∞O_ç HÍ Œ∞. XH˘¯Hõ Ñ‘_ç «„Ñ*Ïã=¸ÇÏO rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç W@∞=O\ „Ñ*Ï™êfi=∞º qÅ∞=Å∞ -xiÌ+ì"≥∞ÿ#q - <Õ~°∞ÛHÀQÆÅ=Ú, Jq WÑÊ\H (P „Ñ[Å rq « J#∞Éèí=OÖ’) LxHÖ’L<åflÜ«∞x QÆ∞iÎOK«QÆÅ=Ú. "å\ "åºÑ≤ÎHÀãO Hõ$+≤ KÕ¿ã ™êOã¯$uHõ ~å[H©Ü«∞Hõ$+≤x KÕÑ@ìQÆÅO. ~å*ÏºkèHÍ~° ™ê èŒ# HÀãO J=ã~°"≥∞ÿ# „âßq∞Hõ SHõº «#∂« «ûO|O èŒ"≥∞ÿ# „âßq∞Hõ K≥· «<åºhfl „Ñ è•#OQÍ ÉèÏqOKÕ ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑHõ∆

ã≤ •úO « èÀ~° D J=ã~åxfl QÆ∞iÎOK«QÆÅ^•? ^•x ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒ"Õ∞ J_»¤O~å^•? H˘O «"Õ∞~°‰õΩ D xiÌ+ì rq « J#∞Éèí"åÅ =ºH©ÎHõ~°#∞ ãÇ≤ÏOz<å, Jk„âßq∞Hõ SHõº «#∂ ~å*ÏºkèHÍ~° ™ê èŒ#‰õΩ J=ã~°O J~Ú# SHõº|ÖÏxH© J=~À èŒOJ=Ù «∞O Œ#fl ÉèíÜ«∞"Õ∞ „Ñ è•#O HÍ^•?

~å[ºOÑ@¡, ~å[º™ê~°fiÉè∫=∞ «fiO Ñ@¡ ‰õÄ_® D H˘ «Î L Œº=∂Å∞ XHõH˘ «Î "≥·Yix fã∞H˘KåÛ~Ú. ~å*Ïºxfl "≥Ú «ÎOQÍ „Ñ[Å â◊„ «∞=ÙQÍ ÉèÏqOK«_»O,^•x ™êkèHÍ~° «#∞ "≥Ú «ÎOQÍ u~°ã¯iOK«_»O, ~å[ºOÖ’x „Ñ*Ï™êfi=∞º =º=ã÷Å∞,qÅ∞=Å∞ |∂@HõÑÙ ™êkèHÍ~° «#∞ HõeÊOKÕ ÉèÏ=*ÏÅ ™ê èŒ<åÅ∞ «ÑÊ "å\^•fi~å rq`åÅ#∞ ÉÏQÆ∞ KÕã∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊OQÍh, Jã=∂# «Å#∞ ˘ÅyOK«∞‰õΩ<ÕJ=HÍâ◊OQÍh Ñ‘_ç « „Ñ[Å‰õΩ ÖË Œx #=∞‡_»O, J@∞=O\ J=HÍâ◊O LO Œ#fl'JáÈÇÏ— „Ñ[ÅÖ’ LO>Ë •xx ˘ÅyOKåÅx #=∞‡_»O ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑHõ∆Œ$HõÊ äŒOÖ’ - =ÚYºOQÍ ZO.ZÖò. áêsìÅ Œ$HõÊ äŒOÖ’- =ÚYº"≥∞ÿ# q+Ü«∞OQÍ

LOk. D H˘ «Î L Œº=∂Å∞ nxx P"≥∂kOK«_»O ÖË Œ∞. `å=Ú J#∞Éèíqã∞Î#flPkèÑ`åºxH ~å[ºO (K«@ìO ~°∂¿ÑÏ QÍh K«@ìÉÏÇÏº"≥∞ÿ# PK«~° ~°∂¿ÑÏ QÍh) =`åÎã∞QÍxez#ÑC_»∞ =∂„ «"Õ∞ D L Œº=∂Å∞ ~å*Ïºxfl „Ñtflã∞Î<åfl~Ú. xÅnã∞Î<åfl~Ú.J~Ú Õ J Õ ~å[ºO HõeÊOKÕ „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ J=HÍâßÅ#∞ x["≥∞ÿ# J=HÍâßÅ∞QÍã‘fiHõiOz PkèÑ`åºxfl Z Œ∞~˘¯#_®xH P J=HÍâßÅ#∞ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.Jq "≥Ú «ÎOQÍ ~å[ºO ™êkèHÍ~° «#∞ u~°ã¯iOK«_»O ÖË Œ∞. q=∞~°≈<å «‡HõOQÍ=º=Ç¨Ïiã¨∂Î P ™êkèHÍ~°`«#∞ `«=∞ J=ã¨~åÅ‰õΩ J#∞QÆ∞OQÍ =∞ÅK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.

~å[ºO ™êkèHÍ~° «#∞ "≥Ú «ÎOQÍ u~°ã¯iOKÕ "å=∞ÑHõ∆ - „Ñ ÕºHOz ã≤Ñ≤S(ZOZÖò) - ãÖ„Ñ¨ •Ü«∞O #∞O_ç Ñ¨Ù\ì# áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L Œº=∂xH˜ D H˘ «ÎL Œº=∂Å "≥·Yi XHõ ã"åÖ· xezOk. ~å[ºO "≥Ú «ÎOQÍ „Ñ[Å â◊„ «∞"Õ J~Ú Õ,


~å[ºOÖ’x „Ñ*Ï™êfi=∞º =º=ã÷Å∞ "≥Ú «ÎOQÍ |∂@HõÑÙ ™êkèHÍ~° « HõeÊOKÕ™ê èŒ<åÅ~Ú Õ, P ~å[ºOÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# K«@ìãÉèíÅÖ’#∂, <åºÜ«∞=º=ã÷Ö’#∂,|∂º~À„Hõã‘Ö’#∂ «=∞‰õΩ „Ñ"Õâ◊O HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl Œo «∞Å HÀiHõ#∂,¢ã‘ÎÅ HÀiHõ#∂ U q èŒOQÍ J~°÷O KÕã∞HÀ"åe? P ~å[ºOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ „Ñ ÕºHõ~åRO HÍ"åÅ#fl ≥ÅOQÍ L Œº=∞HÍ~°∞Å HÀiHõ#∂, U*ˇhû „áêO`åÅ‰õΩãfiÜ«∞OáêÅ<å JkèHÍ~°O HÍ"åÅ#fl Pk"åã‘ L Œº=∞O HÀiHõ#∂ U q èŒOQÍJ~°÷O KÕã∞HÀ"åe? áêÅHõ =~°æOÖ’ KÕiáÈ"åÅx P~å@Ñ_»∞ «∞#fl '„H©g∞ ÖËÜ«∞~ü—„Ñ¨Ü«∞`«flOQÍ K«∂_®ÖÏ? ÖËHõ ~å[ºO HõeÊOKÕ „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ J=HÍâßÅ#∞"å_»∞H˘x, "å\x =∞iO « „Ñ*Ï™êfiq∞HõOQÍ =∞ÅK«∞H˘x, « •fi~å ™êOÑ¶≤∞Hõrq`«OÖ’x Jã¨=∂#`«Å#∂ PkèÑ¨`åºhfl Z^Œ∞~˘¯<Õ XHõ <åºÜ«∞"≥∞ÿ#„ÑÜ«∞ «flOQÍ K«∂_®ÖÏ? D K«~°Û D ~ÀA áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞OÖ’ [~°∞QÆ∞ «∂LOk.

x*ÏxH áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞"Õ∞ - «# PK«~° #∞O_ç ã~°~Ú# *Ï<åxflÃÑOá⁄OkOz LO>Ë - ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑH∆ÍxH ~å*Ïºxfl QÆ∞iOz, „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl QÆ∞iOz L#fl J=QÍÇÏ##∞ „ÑtflOKÕ 'H˘ «Î L Œº=∞O— J~Ú LO_®e.~å*ÏºxH-ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ "å=∞ÑHõ∆ J=QÍÇÏ#Ö’-™êkèHÍ~° « HõeÊOKÕ ™ê èŒ<åÅÖ’K«@ì| Œú áêÅ#, áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å∞, <åºÜ«∞=º=ã÷, ãfi «O„ « „ÑuÑuÎ =ÚYº"≥∞ÿ#q.=∞i g\ HÀã"Õ∞ PO^Àà◊# KÕ¿ã áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞O UO KÕã∂Î LOk?|∂@HõÑÙ ™êkèHÍ~° «#∞ ÃÑOá⁄Okã∂Î LO^•? ÖË Œ#∞‰õΩO>Ë, P ™êkèHÍ~° «ÑÓiÎQÍ |∂@HõO HÍ Œh, H=ÅO ÉèÏ=*ÏÅO HÍ Œh, JO Œ∞Ö’ H˘O « ã «ºOLO Œh áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞O K≥ÑÊ=Åã≤ LO@∞Ok. áœ~°ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞OD åufiHõ g∞=∂OãÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞ «∞#fl ã=∞Ü«∞OÖ’<Õ D H˘ «Î L Œº=∂Å∞^•xx =∞iO « ÃÑOKå~Ú. H=ÅO K«\ÏìÅ∞, <åºÜ«∞=º=¿ã÷ HÍHõ K«@ìãÉèíÅ∞,ÑiáêÅ<å =º=ã÷Å∞ ‰õÄ_® „Ñ*Ï™êfi=∞º „ÑÜ≥∂[<åÅ‰õΩ ÑÓiÎQÍ ÑxH ~åx"ÕOHÍ=h, "å\x LÑÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O, ãOã¯iOK«∞HÀ=_»O ÑÓiÎQÍ J™ê èŒº"Õ∞g∞HÍ Œh D L Œº=∂Å∞ «=∞ PK«~° ^•fi~å „ÑHõ\ã∞Î<åfl~Ú. ~å*Ïºxfl | ŒÌÅ∞H˘\ì „Ñ`åº=∂flÜ«∞ („âßq∞Hõ) ~å*Ïºxfl <≥ÅH˘ÅÊ_»O J<Õ H©ÅHõ"≥∞ÿ# ÅH∆Íºxfl «#=ÚO Œ∞OK«∞H˘x •xH J#∞QÆ∞º"≥∞ÿ# |Åãg∞Hõ~°ÃÑ·# Œ$+≤ì ÃÑ>Ëì Hõ=¸ºxã∞ìL Œº=∂xH Wk ã≤ •úO «Ñ~°"≥∞ÿ# ã"åÖË. D L Œº=∂Å`À ^•xH ã∞ÅÉèíOQÍ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 133

ãÜ≥∂ èŒº ‰õΩ Œ~°Hõ áÈ=_®xH©, «~°K«∞QÍ JãÇÏ#OQÍ =º=ÇÏiOK«_®xH© WnXHõ HÍ~°"Õ∞. JO «HõO>Ë =ÚYºOQÍ, P èŒ∞xHõ ~å[ºO "≥Ú «ÎOQÍ Jxfl ~°HÍÅ„Ñ¨*Ï„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ‰õÄ Jxfl ~°HÍÅ „Ñ¨QÆuH© â◊„`«∞=Ù HÍ^Œh, ~å[ºO ^•fi~å™êkèOK«∞HÀQÆÅ „ÑQÆu ‰õÄ_» LO_»QÆÅ Œh, ~å[ºO ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl ZÅ¡"Õà◊ÖÏã¨"åÅ∞ KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã¨~°O „Ñ¨[ÅO^ŒiH© ÖË^Œh D H˘`«Î L^Œº=∂Å∞<Õ~°∞Ê «∞#fl q+Ü«∂xfl ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ Hõ=¸ºxã∞ì ã≤ •úO «O «# J=QÍÇÏ#Ö’W=Ú_»∞ÛHÀ=_»O Hõ+ì"Õ∞.

z=iQÍ, D H˘ «Î L Œº=∂Å #∞O_ç =zÛ# PÖ’K«#Å <ÕÑ äŒºOÖ’™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê#∞ U q^èŒOQÍ ã≤^•úOfHõiOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO? ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞Hõ"å=∞ÑHõ∆ Œ$HõÊ ä•xH Wq Z@∞=O\ „Ñ`åº=∂flÜ«∂xfl =ÚO Œ∞ÃÑ_»∞ «∞<åflÜ«∞xÉèÏqOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO? ã=∂*Ïhfl „ÑÑOKåhfl "≥Ú «ÎOQÍ qâı¡+≤Oz, "≥Ú «ÎOQÍ=∂~°Û_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# PK«~°„Hõ=∂xfl "≥Ú «Î=∞O ŒiH© XˆH™êi W=fiQÆÅã≤ •úO «O LO_»*ÏÅ Œx ÉèÏqOK«=Åã≤ LO@∞Ok. J@∞=O\ ã≤ •úO «O å#∞ZO « âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍ qâı¡+≤ã∞Î<åfl#x ÉèÏqã∞ÎO^À JO «QÍ =∞# Œ$+≤ì#∞O_ç J<ÕHõq+Ü«∂Å#∞ =∞~°∞QÆ∞Ñ~°∞ã∞ÎO Œh, ZO « ã=∞„QÆOQÍ =∂~°∞Ê‰õΩ ÉÏ@ "Õã∞Î<åfl#x#=Ú‡ «∞O^À JO «QÍ =∂~°∞Ê‰õΩ ãO|OkèOz# W «~° J=HÍâßÅ#∞ =∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°∞ã¨∞ÎO^Œh, „Ñ¨`åº=∂flÜ«∂xfl QÆ∞iOz ZO`« Ö’`«∞QÍ PÖ’zã¨∞Î<åfl#xÉèÏqã∞ÎO^À JO «QÍ „Ñ`åº=∂flÜ«∂xH HÍ=Åã≤# rq « qÅ∞=Å Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ#∞qã‡iã∞ÎO Œh ÃÑ·# q=iOKå=Ú. ™ê=∂lHõ ÑiÏ=∞ „Hõ=∞O |Çï=ÚYO,|Çïà◊O J<Õ „áê äŒq∞Hõ ã`åºxfl QÆ∞iÎOK«=Åã≤ LOk.

J~Ú Õ „ÑÑOKåxfl '"≥Ú «ÎO—QÍ q=iOKÕÜ«∞_»OÖ’ QÆÅ W|ƒO Œ∞Å#∞QÆ∞iÎOKå=Ú HÍ|\ì D „ÑÑOK«O XHõ '"≥Ú «ÎO— J<Õ ÉèÏ=#<Õ =keÃÑ\ÏìÖÏ?^•x |Çï=ÚY`åfixfl QÆ∞iÎOz#O «=∂„`å# P |Çï=ÚMÏÅ =∞ èŒº#∞#flÑ~°ãÊ~° ãO|O è•Å#∞ qã‡iOKåÖÏ? Jxfl\h XHõ ™êiQÍ q=iOÑE¿ã'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «—#∞ ãO ÕÇ≤ÏOK«=Åã≤# J=ã~°O LO Œx QÆ∞iÎOKå=∞x K≥Ñ≤Ê JãÅ∞âß¢ã‘ÎÜ«∞`« J<Õ ÉèÏ=#<Õ ãÖ^ÕÇ≤ÏOKåÖÏ? xiÌ+¨ì`«#∂ "≥·q^è•ºhfl J~°÷OKÕã∞HÀ=Åã≤# P=â◊ºHõ «#∞ JOwHõiOz#O «=∂„`å# JãÅ∞ ™ê~°fi[h# «,qâ◊fi[h# « J<Õ"Õ ÖË=#∞HÀ"åÖÏ? áÈãπì - "≥∂_»~°<£ (P èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ) åufiHõèÀ~° J=Ù#<Õ JO@∞Ok. J~Ú Õ =∞# =ÚO Œ∞ L#fl H˘ «Î L Œº=∂Å∞

=∞#Hã∞Î#fl ã=∂ è•#O Wk HÍ Œx <Õ#∞ ÉèÏqã∞Î<åfl#∞.


|Çï=ÚY"≥∞ÿ# „áêÑOzHõ "åãÎqHõ « Ñ~°ãÊ~° ãO|O è•Å∞#fl XHõ "≥Ú «ÎO.^•xx "≥Ú`«ÎOQÍ q=iOz XHõ ÑïÏ=∞ „Hõ=∂xfl „ÑüáêkOKÕ qâı¡+¨Ïã∂„`åÖËg ÖËHõáÈ=K«∞ÛQÍh •xÖ’ U JOâßxfl qâı¡+≤OKÕ@ÑC_»~Ú<å q∞ye#"å\`À L#fl ãO|O è•xfl Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O J=ã~°O. Ñ~°ãÊ~° „ÑÉèÏ"åÅ#∞Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O J=ã~°O. PÜ«∂ ~°OQÍÅÖ’ #_»∞ã∞Î#fl L Œº=∂Å‰õΩ

‰õÄ_» Wk =iÎã∞ÎOk. "å\Ö’ U XHõ \© „áê è•#º`å „Hõ=∞OÖ’ q∞ye# "å\HõO>Ë=ÚYº"≥∞ÿ#k HÍHõáÈ=K«∞Û. HÍh J=hfl JO «=∂„ «O KÕ « Ñ~°ãÊ~° ãO|O èŒOÖËx nfiáêÅ∞ HÍ=Ù.

D Éè∫uHõ ãO|O èŒ"Õ∞ HÍHõ L Œº=∂Å =∞ èŒº qÅ∞=Å ™ê~°∂Ñº «‰õÄ_® |ÅOQÍ LO@∞Ok. L Œº=∂Å =∞ èŒº ãOÑ¶‘∞ÉèÏ"åxH©, ã"≥∞ÿHõºPK«~°‰õÄ,"≥·~°∞ è•ºÅ Ñïëê¯~åxH© D qÅ∞=Å ™ê~°fi[h# « J=HÍâßxfl HõeÊã¨∞ÎOk.qaè#fl"≥∞ÿ# rq « J#∞Éèí"åÅ #∞O_ç ÑÙ\ì qaè#fl"≥∞ÿ# Jz"Õ « ~°∂áêÅ#∞„ÑtflOKÕ L Œº=∂Åhfl «=∞ PHÍOHõ∆Å#∞ XH ~°Hõ"≥∞ÿ# qÅ∞=Å ^•fi~å =ºHõÎOKÕ™êÎ~Ú. ã=∂# «fiO WO Œ∞Ö’ H©ÅHõ"≥∞ÿ#k. Jk ã=∂# „ÑuÑuÎ ~°∂ÑOÖ’LO_»=K«∞Û, ã=∂# Q“~°=O ~°∂ÑOÖ’ LO_»=K«∞Û, ã=∂# J=HÍâßÅ ~°∂ÑOÖ’LO_»=K«∞Û. xiÌ+ìOQÍ Jk J<ÕHõ ~°∂áêÅ∞ fã∞HÀ=K«∞Û. HÍh ã=∂# «fiO J<Õ™ê è•~° qÅ∞= D PHÍOHõ∆Å =∞ èŒº <≥·uHõ ™ê~°∂Ñº «#∞ fã∞H˘ã∞ÎOk. U^ÀXHõ ÑÙ<åk ÑiÏ=∞„Hõ=∞O ™ê=∂lHõ =∂~°∞Ê‰õΩ ™ê~°fi[h# «#∞ JOkã∞ÎO Œ#flãO„Ñ^•Ü«∞Hõ Hõ=¸ºxã∞ì Œ$HõÊ ä•xfl u~°ã¯iOz #O «=∂„`å# WOHõ q∞yeOkZHõ _çHõHõ _» q_çq_çQÍ [iQ =∂~Ê#x J#∞HÀ#=ã~°O ÖË Œ∞. P q_çq_ç„ÑÜ«∞`åflÅ =∞ èŒº (Jq Z Œ∞~°∞¯<Õ ã=∞ãºÅ =∞ èŒº) LO_Õ Éè∫uHõ ãO|O èŒO "å\xXHõ ~°HõOQÍ HõeÑ≤`Õ, qÅ∞=Å ™ê~°∂Ñ¨º`« "å\˜x ã¨∂÷ÅOQÍ XHõ k‰õΩ¯QÍ#_çÑ≤ã¨∞ÎOk. "å\˜ =∞^èŒº ãÖÑ¶‘∞ÉèÏ"åxfl ÃÑOá⁄Okã¨∞ÎOk. ãÖÑ¶‘∞ÉèÏ=OÖ’Ñ≤Oz<å, "≥·~°∞^è•ºÅ∞ =ÚO^Œ∞H˘zÛ<å Ñï+¨¯iOK«_®xH©, P Ö’áêxflã=iOK«_®xH© J=ã~°"≥∞ÿ# `åufiHõ „áêuÑkHõ HõeÊã∞ÎOk.

'K«∂ÑÙ— =∂ãÑ„uHõ[#=i - Ñ¶≤„|=i 1999

(z=i <åÅ∞QÆ∞ ¿Ñ~åÅ∞ 'K«∂ÑÙ—Ö’ JK«∞ÛHÍÖË Œ∞. W\©=ÖË ~å «„Ñu ˘iH#O Œ∞=Å¡ '=∞x+≤

=∂i¯ û[O— ÑÙ#~°∞‡„ ŒÖ’ •xx KÕ~åÛ=Ú, QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞.)

v

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 135

'[#K≥·<å— ã¨fi~°‚ „Ñ¨™ê÷#O

ã≤Î ãÖ|O^è•Å#∞ ã¨=¸ÅOQÍ =∂iÛ, `«^•fi~å ã¨=∂*Ïxflã¨=¸ÅOQÍ =∂~åÛÅ#fl ÅHõ ∆ºO`À Hõ=¸ºxã¨∞ ì áêsìÅ∞~å*ÏºkèHÍ~åxfl KÕlH¯OK«∞‰õΩ#fl 'qÑ¡"åÅ—xfl\Ö’H J «ºkèHõOQÍ„Ñ[Å =∞ ŒÌ «∞ L#fl „ÑÜ«∞ «flOQÍ 'K≥·<å qÑ¡=O— ¿Ñ~°∞ á⁄OkOk.

50 ãÖ=`«û~åÅ `«~åfi`« P qÑ¨ ¡=OÖ’ UHõáês ìxÜ«∞O «$ «fiO «ÑÊ "Õ~ Ug∞ q∞QÆÅÖË Œ∞. "Õ~ U „ÑÜ≥∂[#=¸~åÖË Œx HÍ Œ∞. J@ì_»∞QÆ∞ „Ñ*ÏhHÍxH uO_ç, K« Œ∞=Ù, P~ÀQÆºOHõeÊOz Jaè=$kú Ñ¶ÖÏÅ#∞ JO Œ∞HÀ=_®xH HÍ=Åã≤# |ÖÏxflH˘O « W=fiQÆeyOk K≥·<å. WO Œ∞Ö’ ãQÆO ‰õÄ_» ™êkèOK«x =∞#OK≥·<å#∞ Dã¨_çOK«∞ HÀ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. HÍh =∂#= rq`åxflã=¸ÅOQÍ =∂~åÛÅ#fl K≥·<å Hõ=¸ºxã∞ì áêsì „ÑÜ«∞ «flO =∞#‰õΩU"≥∞ÿ<å q∞yeOzO^• JO>Ë P Ñ¨x U q^èŒOQÍ KÕÜ«∂Å#fl^•xHõO>Ë U q^èŒOQÍ KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ#fl *Ï˝<åxfl q∞yeOzO^ŒxK≥ÑCHÀ=Åã≤ LO@∞O Õ"≥∂.

ã=∞+≤ì „â◊=∞‰õΩ, ã=∞+≤ì r=# q è•<åxH© x Œ~°≈#OQÍ xeKÕ„ÑÜ≥∂QÍÅ<ÕHõO K≥·<åÖ’ [iQÍÜ«∞x ÉèÏqOK«_»O Hõ Œ∞Ì. XHõ Œâ◊Ö’K≥·<å Hõ=¸º#¡ J#∞Éèí"åÅ QÆ∞iOz KåÖÏ „ÑK«∞~°Å∞ =KåÛ~Ú.=∞#É’\ ÕâßÅÖ’ KåÖÏ=∞OkH KåÖÏ L ÕÎ[O WKåÛ~Ú. HÍhWÑ¨C_»∞ PÖ’z¿ãÎ P Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ ~°K«~Ú`«ÅO`å `å=Ú Uq∞

P


K«∂_» ŒÅ∞K«∞ ‰õΩ<åfl~À J Õ K«∂™ê~"≥∂#x JxÑ≤OK«Hõ=∂# Œ∞. D ÑÙãÎHÍÅ~°K«~Ú «ÅO`å ÃÑ@∞ì|_ç •s Pi÷Hõ =º=ã÷ HõeÊOz# rq «O Ñ@¡ q=ÚY «ÃÑOK«∞H˘x „Ñ`åº=∂flÜ«∞O U H˘OK≥O HõxÑ≤Oz<å •xx qâ◊fiã≤OK«_®xH ã≤ ŒúOQÍL#fl áêâßÛ «∞ºÖË «ÑÊ XHõ ~°∂ K≥·hÜ«ÚÅ∞ HÍ~°∞. x*ÏxH ~°ëêºÖ’ ™êìe<£xÜ«∞O «$ «fiO J «ºO « f„=OQÍ L#fl «~°∞OÖ’ ãÇ≤Ï «O P Õâ◊O #∞O_ç|Ü«∞\H˘K«Û~Ú<å ã~ JHõ _ç rq`åxfl QÆ∞iOz ~åã≤# ~°+º#∞¡ L<åfl~°∞ QÍh,K≥·<å QÆ∞iOz K≥·hÜ«ÚÅ∞ ~åã≤# ÑÙãÎHÍÅ∞ (JkèHÍ~° Hõ=¸ºxã∞ì „ÑK«∞~°Å∞ «ÑÊ)

^•^•ÑÙ =∞$QÆº=∞<Õ K≥áêÊe. ÃÑ·QÍ, K≥·<å qÑ¡=O Ñ@¡ KåÖÏ ™ê#∞Éèí∂u QÆÅÑijÅ‰õΩÅ∞ ãÇ≤Ï «O, P Õâ◊OÖ’ U Œâ◊Ö’#~Ú<å „ÑÉèí∞ «fiO UO K≥ÑÙÎO^À„Ñ[ÅO`å J Õ K≥áêÎ~°∞ «ÑÊ aè#flãfi~åÅ∞ qxÑ≤OK«=x JO\Ï~°∞.

JO Œ∞=Å¡ 'K≥·<å qÑ¡=O— J<Õ ^•xÖ’ x[OQÍ UO [iyO^À =∞#‰õΩãÊ+ìOQÍ ≥Å∞ã∞##∞HÀ#∞. ≥eã≤# "Õ∞~°‰õΩ ™È+e[O HÀãO J#∞ãiOK«=Åã≤#q+Ü«∂Å HõO> J#∞ãiOK«‰õÄ_»x"Õ Z‰õΩ¯= L<åflÜÕ∞"≥∂.

≥·#Ok# rq «„Hõ=∞OÖ’ «##∞ å#∞ U ~ÀAHÍ~ÀA ÑÙ#ãû$+≤ì KÕã∞‰õΩ<Õ^•x<Õ '=º=ã÷— J#QÆÅO. P J~°÷OÖ’ XHõ K≥·<åÖ’<Õ HÍ Œ∞, ~°ëêº`À ãÇ UÕâ◊OÖ’#∂ WÑÊ\^•HÍ ™È+eã∞ì =º=ã÷ J<Õk å`å¯eHõOQÍ ‰õÄ_» U~°Ê_»ÖË Œ∞.

™È+ë*ÏxH˜ ãÖ|OkèOz# „Ñ¨Ü≥∂QÍÅ∞ =∂„`«"Õ∞ D ^ÕâßÅxfl\˜Ö’#∂[iQÍ~Ú. ~å*ÏºkèHÍ~° |ÅO`À xeKÕk '=º=ã¨÷— HÍ^Œ∞. WOH˘Hõ~°HõOQÍK≥áêÊÅO>Ë áœ~°ã¨=∂[OÖ’ ÉèÏQÆ=∞~Ú#^Õ XHõ ™ê=∂lHõ =º=ã¨ ÷JxÑ≤OK«∞‰õΩO@∞Ok. ~å*Ïºxfl PÅO|# KÕã¨∞H˘x |uˆH ^•xH˜ P ¿Ñ~°∞ÃÑ@ìÖË=Ú. WÑÊ\^•HÍ ™È+e[O J<Õk ~å*Ïºxfl PÅO|# KÕã∞H˘x |uHOk.~å[H©Ü«∞O J„QÆÉèÏQÍ# LO_®Åh, Jk ~å*ÏºkèHÍ~°O ~°∂ÑOÖ’ LO_®Åh#"Õ∞‡ =∂"À~Ú[O Œ$+≤ìH W^˘Hõ |ÅÇ‘Ï# «QÍ HõxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û#∞ QÍh Wkx*ÏxH f„="≥∞ÿ# |ÅÇ‘Ï# «.

áÈh P ~å*ÏºkèHÍ~°O „Ñ*Ï™êfi=∞º ~°∂ÑOÖ’ LO_ç LO>Ë P "Õ∞~°ÔH·<å™È+e[O áœ~°ã=∂[OÖ’ ÉèÏQÆ=∞~ÚO Œx J#QÆÅ∞QÆ∞ Œ∞"Õ∞"≥∂. HÍh K≥·<å ~å[ºO„Ñ*Ï™êfi=∂ºxH KåÖÏ Œ∂~°O. Hõ=¸ºx*ÏxH ãO|OkèOz# „ÑÜ≥∂QÍÅÖ’K≥·<å Hõ=¸ºxã∞ì áêsì „Ñ[Å‰õΩ KåÖÏ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HõeÊOz#@∞ì K≥ÑC‰õΩ<ÕL ŒO`åÅ∞ J<ÕHõO L<åfl~Ú. Jk x["Õ∞##∞‰õΩ<åfl, P áêsì À qÉèËkOKÕ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 137

¿ãfiK«Ûù =∂„ «O „Ñ[Å‰õΩ ÖË Œ∞. P áêsì q è•<åÅÑ@¡ P"≥∂ Œ J<å"≥∂^•Å∞≥e¿Ñ ¿ãfiK«Ûù ÖË Œ∞.

„Ñ*Ï™êfi=∞ºO áêâßÛ «º ÕâßÅ #=¸<åÖ’<Õ LO_®ÖÏ Jx „Ñtfl™êÎ~"≥∂.LO_»#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. HÍh U^À XHõ #=¸<åÖ’#~Ú`Õ LO_®e. „Ñ¨[Å‰õΩqÉèËkOK«_®xH© u~°ã¨¯iOK«_®xH© J=HÍâ◊O ÖËx UHõáêsì #=¸<å HõÅ^Õ„Ñ*Ï™êfi=∞ºO J#ÖË=Ú. kQÆ*Ïi# áêsìx u~°ã¯iOK«=∞h, Jkèëêª<åxfl | ŒÌÅ∞H˘@ì=∞h =∂"À Ñ≤Å∞ÑÙ WKåÛ_»∞ QÍh Jk K≥·<å ~å*ÏºOQÆO HõeÊOz# ÇÏ‰õΩ¯HÍ Œ∞. ~å*ÏºOQÆOÖ’<Õ J@∞=O\ ÇÏ‰õΩ¯ HõeÊOKÕ „ÑÜ«∞ «fl"Õ∞n =∂"À KÕÜ«∞ÖË Œ∞.áêsì QÍ_ç `«Ñ≤ÊO^Œ#∞‰õΩ#flÑ¨C_»∞ PÜ«∞# XHõ ~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ„Ñ[ÅHzÛ# Ñ≤Å∞ÑÙ Jk.

=∂"À QÆ\ìQÍ #q∞‡# Hõ=¸ºxã∞ì P Œ~å≈xH K≥·<å Hõ=¸ºxã∞ì áêsìŒ∂~°=∞~Ú# «~°∞"å « [iy# uÜ«∂#<£"≥∞<£ ¿ã¯fi~ü TK«HÀ « QÆ∞iOz q<åfl=Ú.

D =∞ èŒº<Õ \É\òÖ’ JO «~åfÜ«∞ =∂#=ÇÏ‰õΩ¯Å „ÑHõ@##∞ ™ê÷xHõ ÉèÏ+Ö’xHJ#∞=kOz Hõ~°Ñ„ «OQÍ JK«∞Û"Õã≤ ÑOK«∞ «∞#fl XHõ =∂#=ÇÏ‰õΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°Î‰õΩK≥·<å <åºÜ«∞=º=ã÷ 18 ãO= «û~åÅ *·Å∞ tHõ∆ qkèOzOk. J «<˘Hõ _Õ HÍ Œ∞,K≥·<å ~å*ÏºOQÆO áœ~°∞Å‰õΩ ™ê è•~° áœ~° ~å[H©Ü«∞ÇÏ‰õΩ¯Å∞ HõeÊOKåÅx_ç=∂O_£ KÕã≤# =∂#=ÇÏ‰õΩ¯Å HÍ~°ºHõ~°ÎÅO Œ~°∂ *·Å∞Ö’ L<åfl~°∞. D qHÍ~°O=∂"À K«xáÈ~Ú# «~°∞"å « ÑÙ\ì#k HÍ Œ∞. "≥Ú Œ\ #∞O_ç L#fl Õ. \É\ò„Ñ[ÅÃÑ·# Jz"Õ « ‰õÄ_» "≥Ú Œ\ #∞O_ç L#fl Õ.

ã=∞ã=∂*Ïxfl q∞Oz# ™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ P Œ~°≈"Õ∞n LO_»*ÏÅ Œ∞.J~Ú Õ ^•xx U q èŒOQÍ ™êkèOKåÅ#fl „Ñâ◊fl‰õΩ D ~ÀA ãÊ+ì"≥∞ÿ# ["åÉËnÖË Œ∞. XHõ âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# ["å|∞ LO Œ#fl qâßfiãO`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# W~°=Ü«∞º=â◊ å|ÌO P ["å|∞#∞ PK«~°Ö’ ÃÑ@ì_®xH [iy# =∞ÇÏ «Î~°"≥∞ÿ# „ÑÜ«∞`åflÅ#∞K«∂ã≤Ok. HÍh z=iH ãO ÕÇÏO`À<Õ =ÚQÆ∞ã∞Î#flk.

'K≥·<å qÑ¡=O— JO Œ∞Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞. ~°ëêº qÑ¡=O q∞yeOz# ãO ÕÇÅ‰õΩ™êOã¯$uHõ qÑ¡=O J<Õ ã=∂ è•<åxfl K≥·<å - JO Œ∞Ö’#∂ =∂"À PÖ’K«<åã~°o - WzÛO Œx #"Õ∞‡"å~°∞<åfl~°∞. ™êOã¯$uHõ qÑ¡=O J<Õ ÉèÏ=##∞ H˘OK≥O¿ãÑÙ ÑHõ #ÃÑ\ì K≥·<åÖ’ "åãÎ=OQÍ #_çz# ™êOã¯$uHõ qÑ¡"åxfl Ñije¿ãÎ,=∞#‰õΩ U ã¨=∂^è•#=¸ HõxÑ≤OK«^Œ∞. ~å[ºO `«# Hõ„~°ÃÑ`«Î#O ^•fi~å=∞#∞+µÅ#∂ =∂#= ãO|O è•Å#∂ =∂~åÛÅx „ÑÜ«∞uflOK«_»O ~°ëêº qÑ¡=O


Z^Œ∞~°∞¯#fl ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ =¸Å HÍ~°"≥∞ÿ`Õ, K≥·<å ™êOã¨¯$uHõ qÑ¨¡=O PHõ„~°ÃÑ «Î<åxfl ~å[ºO KÕu#∞O_ç q∞e>O@¡ KÕuÖ’ (Ô~_£ QÍ~ü¤ û KÕuÖ’) ÃÑ\ìOk.|Å„ÑÜ≥∂QÆO ÃÑ·# qâßfiãO Ô~O_»∞ #=¸<åÅÖ’#∂ L#fl ™ê=∂#º ÅHõ∆O.HÍh |Å „ÑÜ≥∂QÍxH =∂#= ™ê=∂lHõ „ÑQÆuÖ’ LO_»QÆÅ áê„ « ãfiÅÊ"Õ∞.áê «=º=ã÷#∞ èŒfiOãO KÕÜ«∞_»OÖ’ H˘O « LO_»=K«∞Û (Jk ‰õÄ_® =∂=¸Å∞QÍ

TÇ≤ÏOK«∞‰õΩ<ÕO « HÍ Œ∞). HÍh #∂ «# Ñiã≤÷ «∞Å ~°∂ÑHõÅÊ#Ö’ |Å „ÑÜ≥∂QÍxH©x~°ƒO è•xH© LO_»QÆÅ áê„ « KåÖÏ KåÖÏ ãfiÅÊO. '™êOã¯$uHõ qÑ¡=O— J<ÕkãÖã¨¯$uÖ’#∂ ™ê=∂lHõ ãÖ|O^è•ÅÖ’#∂ =∂~°∞Ê fã¨∞H˘KÕÛ „Ñ¨Ü«∞`«fl=∞~Ú#@ì~Ú Õ P „HÜ«∞‰õÄ K≥·<åÖ’ P ¿Ñ~°∞ g∞ Œ #_»z# áÈ~å\ÏxH© á⁄O «#Ug∞ ÖË Œ∞.

Wk '™êOã¯$uHõ qÑ¡=O— Z=~À H˘O Œ~°∞ Ju"å Œ∞Å KÕuÖ’H áÈ=_»O=Å¡, ÖË • H˘xfl Ju"å Œ á⁄~°ÉÏ@∞¡ [~°QÆ_»O =Å¡ =zÛ# ã=∞ãº HÍ Œ∞. áê «#∞=ºu~HOKÕ „Hõ=∞OÖ’ [iQ áÈ~å\ÏxH©, H˘ «Î#∞ xi‡OK«_»O HÀãO [iQ Hõ$+≤H©=∞ èŒº KåÖÏ Õ_® LO@∞O Œx QÆ∞iÎOK«‰õΩO_» Ô~O_çO\h XH JqzÛù#fl„Hõ=∞OÖ’Œâ◊Å∞QÍ ÖËHõ XH „Hõ=∂xH áê~å≈fiÅ∞QÍ K«∂_»_»OÖ’<Õ Ö’ÑO LOk. "≥Ú Œ\

^•xH J#∞ãiOKÕ Ñ Œú «∞ÖË Ô~O_»= Hõ$+≤H ‰õÄ_» «y#=<Õ PÖ’K«#Ö’<Õ LOk.Jã=∂# ™ê=∂lHõ =º=ã÷#∞ JkèQÆq∞OK«_®xH =~°æáÈ~å@"Õ∞ ã~°~Ú# =∂~°æ=∞xJ#∞‰õΩ<åfl, ™êOã¯$uHõ qÑ¡=O J<Õ ÉèÏ=# U ÅH∆ÍºÅ#~Ú Õ «# =ÚO Œ∞ÃÑ@∞ì‰õΩO^À P ÅH∆ÍºÅ∞ ‰õÄ_» =~°æáÈ~å@O •fi~å<Õ ã≤kú™êÎÜ«∞#fl =∂"À PÖ’K«<ÕÖ’ÑÉèí∂~Ú+ì"≥∞ÿ#k.

J~Ú Õ D Ö’ÑO H=ÅO =∂"Àk HÍ Œ∞. áÈ~å@O - ÑÙ#ifl~å‡O J<Õ„HÜ«∞Å∞ ™êfiÉèÏqHõOQÍ<Õ KåÖÏ aè#fl"≥∞ÿ# <≥·[O QÆÅ „Ñ„HÜ«∞Å#fl J=QÍÇÏ#=∂~ü¯ û`À ãÇ =∂i¯ ûã∞ì ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ U XHõ iÖ’#∂ HõxÑ≤OK« Œ∞.

D ~ÀA ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∞ ZO Œ∞‰õΩ =ºu~HOKåÅ#flk „Ñâ◊flHÍ Œ∞. QÆ∞ «ÎÃÑ@∞ì|_ç •s HÍ~˘Ê~+#¡ QÆ∞Ñ≤Ê\’¡ L#fl ã=∞HÍb# ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷ KåÖÏ =∞OkH KåÖÏ Pâ◊Å∞ K«∂Ñ≤OKÕ =∂@ "åãÎ="Õ∞ J~Ú<å, Jk«# qHõ$ « ãfiÉèÏ"åxfl ^•zÃÑ@ìÖË Œ∞. Jk ZO « qHõ$ «OQÍ L<åfl ^•x=Å¡

=KÕÛ „ÑÜ≥∂[<åÅ HÀãO ^•xx P ŒiOKÕ "åà◊√¡O\Ï~°∞ QÍh J^˘Hõ JO Œ"≥∞ÿ#ã=∂[O Jx ŒÉÏ~ÚOKÕ "åà‹¡=~°∂ D ~ÀA ÖË~°∞.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 139

HÍh ^•xx (ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∞) U q èŒOQÍ JkèQÆq∞OKåÅ#fl „Ñâ◊fl‰õΩD â◊ å|ÌOÖ’ [iy# Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÍÅ∞ HõzÛ «"≥∞ÿ# ["å|∞ W=fiÖËHõáÈÜ«∂~Ú. HÍi‡Hõ =~°æO `«# áÈ~å\ÏÅ ^•fi~å ÃÑ@∞ì|_ç^•s =º=ã¨÷#∞‰õÄÅ^Àã∞ÎO Œx #"Õ∞‡ Ñiã≤÷u áÈ~ÚOk. XHõ =~åæxH Ñiq∞ «O HÍx qâßÅ"≥∞ÿ#Hõ$+≤ J=ã~°O Jx ™È+eã∞ì áÈ~å\ÏÅ J#∞Éèí=O #∞O_ç J~°÷O J=Ù «∞#flk.

JO «HõO> =ÚYºOQÍ, =∞#∞+µÅ∞ „â◊=∞#∂ ãOÑ Œ#∂ ÉÏ èŒº «Å#∂ã=∞+≤ìQÍ ÑOK«∞‰õΩ<Õ ã=∂*Ïxfl U q èŒOQÍ xi‡OK«QÆÅ=∞#fl „Ñâ◊fl „Ñâ◊flQÍ<Õq∞yeáÈ~ÚOk. K≥·<åÖ’ =∂"À KÕÑ\ì# '™êOã¯$uHõ qÑ¡=O— J<Õ ~å[H©Ü«∞ÉèÏ=#Ö’ D „Ñâ◊fl‰õΩ ["å|∞ LO Œx Ñ Õ Ñ Õ J#_»O q#_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flkQÍh ^•xx P"≥∂kOK«_®xH J=ã~°"≥∞ÿ# Ãã· •úOuHõ qâı¡+ QÍh Kåi„ «Hõq=~° QÍh ÖË=Ù.

J@∞=O\ qâı¡+# QÍh q=~° QÍh W"åfiÅO>Ë ãOã¯$u QÆ∞iOpãOã¯$uH© =∂#= =ºHÎ åfixH© =∞ èŒº#∞#fl ãOH¡+ì"≥∞ÿ# ãO|O è•hfl QÆ∞iOpJ=QÍÇÏ# LO_®e. "å=∞ÑHõ∆"å Œ∞ÅÖ’ ™êOã¯$uHõ ~°OQÆ"Õ∞ «=∞ HÍ~°º~°OQÆOJx K≥ÑC‰õΩ<Õ "åiH ãÇ≤Ï «O D J=QÍÇÏ# ÖË Œ∞. J"Õg∞ ÖË‰õΩO_» ™êOã¯$uHõqÑ¡"åxfl Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÆOÖ’x âı+„Ñâ◊flÅ‰õΩ ["å|∞QÍ „ÑKå~°O KÕÜ«∞_»O,K≥·<å ^•xH XHõ x Œ~°≈#=∞x K≥ÑCHÀ=_»O P#"å~Úf J~ÚáÈ~ÚOk. 'K≥·<åqÑ¡=O— P~°OÉèí"≥∞ÿ# 50 Uà◊¡ ãO Œ~°ƒùOQÍ D =∂@ÖË =∞~˘Hõ ™êi q#É’`å=ÚQÍh =∞# J=QÍÇÏ# ^•x=Å¡ P=yO[O « ‰õÄ_» "≥∞~°∞QÆ∞Ñ_»É’ Œ∞.

'"å~°Î— Pk"å~°O J#∞|O èŒO3 JHÀì|~°∞ 1999

v


áÈãπì "≥∂_»ifl[O–"å=∞ÑHõ∆ K≥· «#ºO

ãπì "≥∂_»ifl[O (P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO) J<Õ ¿Ñ~°∞Ö’<Õ J#=ã~°"≥∞ÿ#P_»O|~°O LOk. P PÖ’K«<å su P èŒ∞xHÍxH 'J#O «~°O—J~Ú Õ •xH J#O «~°O Uq∞\? •xH J#O «~°"Õ∞n LO_» •?J Õ K«i„ «Ö’ PYi `åufiHõ"≥·Y~å?

¿Ñ~°∞Ö’<Õ HÍ Œ∞, ÑiÉèÏ+Ö’#∂ áÈãπì - "≥∂_»ifl[OÖ’ KåÖÏP_»O|~°OQÆ LO@∞Ok. •x=Å¡ P èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ∞Å ~°K«#Å∞K« Œ=_»O, J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O Hõ+ìO.

Ñ Œ*ÏÅOÖ’ L#fl J#=ã~°"≥∞ÿ# P~åƒù@O =Å¡ áÈãπì -"≥∂_»ifl[O Ñ@¡ ã∞ÅÉèíOQÍ =ºu~Hõ « U~°Ê_Õ „Ñ=∂ ŒO LOk. PHÍ~°OQÍ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ PÖ’K«<å sux =ºu~HOKÕ "åà◊√¡KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. Jk H˘O «=~°‰õΩ ãÇÏ["Õ∞ HÍ=K«∞Û. (ÃÑ·QÍ

P èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ∞Å ãfiÜ«∞OHõ$ «O ‰õÄ_»). HÍh P ~°Hõ"≥∞ÿ# =ºu~Hõ «#+ìHõ~°O.

ZO^Œ∞HõO>Ë "åi PÖ’K«#ÅÖ’ qÅ∞"≥·#q, LÑ¨Ü≥∂QÆHõ~°"≥∞ÿ#q H˘xfl L<åfl~Ú. „Ñ è•#OQÍ, 'P èŒ∞xHõ «— Jx Õx#~Ú Õ"å~°∞ JO\Ï~À P PÖ’K«<åsuÖ’x ™êfiuâ◊Ü«∞OÃÑ·#, `åufiHõJÇÏOÉèÏ=OÃÑ·# "å~°∞ ÃÑ>Ëì q=∞~°≈ KåÖÏ qÅ∞"≥·#k. P èŒ∞x‰õΩÅ=∞x =∞#efl =∞#O ÉèÏqOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊¡‰õΩ D q=∞~°≈ <ÕiÊOK«QÆÅ

áÈ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 141

`åufiHõ q#„=∞ « KåÖÏ "Õ∞Å∞ KÕã∞ÎOk. (P èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ∞ÅÖ’ P q#Ü«∞O U

HÀâß<å HõxÑ≤OK« Œ<Õk "Õ~ ãOQÆu)

'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «— P èŒ∞xHõ «‰õΩ ãO|OkèOz# J «ºO « H©ÅHõ"≥∞ÿ# ÉèÏ=#.Jk |∂~°∞"å Œ$HõÊ ä•xH ZO « „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ÉèÏ=<À, Hõ=¸ºxã∞ìÅ‰õΩ ‰õÄ_»JO « „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ#k. D Ô~O_»∞ ~°HÍÅ âß¢ã‘ÎÜ«∞ «Ö’ XHõ •xx ZOK«∞HÀ"åÅ#flXuÎ_ç D â◊ å|Ì ~å[H©Ü«∂Å#∞ âßã≤OzOk. Ô~O_çO\˜h q=∞i≈OKÕ "å~°∞ÖËHõáÈÖË Œ∞ QÍh "å~°∞ ã<å «#"å Œ∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOK«|_®¤~°∞. HÍ|\ì âß¢ã‘ÎÜ«∞ «ÃÑ·#"å~°∞ ÃÑ>Ëì q=∞~°≈‰õΩ ÃÑ ŒÌQÍ qÅ∞= ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. HÍx D Ô~O_»∞~å[H©Ü«∞ èÀ~°∞Å‰õΩ ™ê=∂#º `åufiHõ Éèí∂q∞Hõ LO Œx QÆ∞iÎOz, ^•xH˜'P èŒ∞xHõ «— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\ì ^•xx f„= q=∞~°≈‰õΩ QÆ∞iKÕã≤# P èŒ∞xHÍ#O «~°"å^•xfl P J~°÷OÖ’ ã<å «# Œ$HõÊ äŒO Jx H˘\ìáê~Ü«∞_»O ™ê èŒºO HÍHõáÈ=_»O=Å¡, P q=∞~°≈‰õΩ ["å|∞ K≥ÑÊ_»O P èŒ∞xHõ «‰õΩ «ÑÊxãi J~ÚOk.

P q=∞~°≈Ö’ KåÖÏ "åãÎ=O LO Œx P èŒ∞xHõ"å Œ∞Å∞ QÆ∞iÎOK«_»OJ=ã~°O. P q=∞~°≈#∞ q∞Oz P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒOÖ’ "Õ~ Ug∞ ÖË ŒxP^èŒ∞xHÍ#O`«~° "å^Œ∞Å∞ QÆ∞iÎOK«_»=¸ J=ã¨~°"Õ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë áÈãπì -"≥∂_»ifl*Ï<Õfl XHõ „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒOQÍ ÉèÏqOKÕ áÈHõ_» XHõ\ |Ü«∞Å∞ ÕiOk.„áêÑOzHõ Œ$HõÊ ä•xH J=ã~°"≥∞ÿ# áêl\"£ ÅHõ∆ÏÅ∞ JO Œ∞Ö’ LO_ç LO>ËJO^Œ∞‰õΩ JÉèíºO`«~°O K≥Ñ¨Ê#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. HÍx *Ï˝# ã≤^•úO`« q=∞~°≈‰õΩLÑÜ≥∂QÆÑ_Õ åufiHõ ÑiHõ~åÅ<Õ XHõ „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒOQÍ ÉèÏqOK«_»O ã||∞HÍ Œ∞.

qâßfi™êÅÖ’ QÍ_è» «, f„= « ZÑC_»∂ LO_Õ"Õ. =∞ « qâßfi™êÅ∞ |ÅOQÍHõÅ"åà◊√¡ «=∞ ŒQÆæ~ ã «ºO LO Œx, W «~°∞Å∞ pHõ\Ö’ L<åfl~°x #=Ú‡`å~°∞.Wk KåÖÏ „‰õÄ~°"≥∞ÿ# JãÇÏ<åxH ^•i fÜ«∞QÆÅ Œx =∞#HõO ŒiH© ≥Å∞ã∞.HÍh 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ ä•Å—Ö’#∂ JO Õ JãÇÏ#O L#flÑÊ\H© Jk 'âß¢ã‘ÎÜ«∞O—HÍ|\ì •xx JãÇÏ#OQÍ QÆ∞iÎOK«_»O Hõ+ìO.

D JãÇÏ#O x*ÏxH =∞ « JãÇÏ#O HõO>Ë Z‰õΩ¯"Õ"≥∂. ZO Œ∞HõO>ËW «~° PÖ’K«<å s «∞Å∞ ZO Œ∞‰õΩ «áÈÊ q=iOK«QÆÅ qâı¡+Ï ÑiHõ~åÅ∞ «#^ŒQÆæ~°∞<åflÜ«∞x âß¢ã‘ÎÜ«∞`« #=Ú‡`«∞Ok. âß¢ã‘ÎÜ«∞`« `«##∞ `å#∞ XHÍ<˘Hõ


Œ$HõÊ äŒOQÍ ÉèÏqOK« Œ∞. Jxfl Œ$HõÊ ä•ÅÖ’x ã`åºã`åºÅ#∞ «∂HõO "ÕÜ«∞QÆÅ=∞Ç Œ$HõÊ äŒOQÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩO@∞Ok. Jk ‰õÄ_» XHõ Œ$HõÊ äŒ"Õ∞#x K≥ÑÊ_»OP èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO KÕ¿ã "Õ∞Å∞. =∞~°~Ú Õ ã`åºã`åºÅ «∂HõO JãÖË™ê èŒºO HÍ^• J<Õ „Ñâ◊fl‰õΩ ["å|∞ K≥ÑÊQÆÅ `åufiHõ ÑiHõ~åÅ∞ ÖËHõáÈ=_»OP èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ |ÅÇ‘Ï# «.

'hk «ÑC, <åk XÑC— Jx „Ñu qâßfiã=¸ JO@∞Ok. HÍh, 'hkZO Œ∞‰õΩ «áÈÊ q=iOK«QÆÅ «á⁄ÊÑCÅ „Ñ=∂Ïxfl <Õ#∞— Jx Ãã·<£û =∂„ «"Õ∞JO@∞Ok. Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ∞ =Úã≤¡OÅ#∞ =¸~°∞öÅ∞ JO\Ï~°∞. =Úã≤¡OÅ∞ Ç≤ÏO Œ∞=ÙÅ#∞ =¸~°∞öÅ∞ JO\Ï~°∞. HÍh gi =¸~°ö åfixfl "å~°∞ q=iOK«|∂#∞HÀ~°∞."åi =¸~°ö åfixfl g~°∞ q=iOK«|∂#∞HÀ~°∞. (âßÑ„QÆã∞ÎÅ<À, Ãã· å<£ „ÑÉèÏ=OÖ’ L<åfl~°<À

J#∞HÀ=_»O «ÑÊ). HÍh Ãã·<£û gi ŒÌi`À# qÉèËkOK«_»O =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, gi ŒÌi=¸~°ö åfixfl `å#∞ q=iOK«QÆÅ#x #=Ú‡ «∞Ok. Jq Ô~O_»∂ qâßfi™êÅ∞HÍQÍ `å#∞ qâßfi™êÅ‰õΩ Jf «"≥∞ÿ# Ñ~°=∞ã «ºO Jx Ãã·<£û JO@∞Ok.

âß¢ã‘ÎÜ«∞`« J<Õk ‰õÄ_® XHõ ^Œ$HÀ¯"Õ∞#x Jxfl ^Œ$HÀ¯ÏÅÖÏQÆJk‰õÄ_® áêH˜∆Hõ ^Œ$¿+ì#x P^èŒ∞xHÍ#O`«~° "å^ŒO ÃÑ>Ëì q=∞~°≈ P^èŒ∞xHõÉèÏ"åÅ#∞ |ÅOQÍ `å‰õΩ «∞Ok. ~å[H©Ü«∞OQÍ K≥ÑÊ ŒÅK«∞‰õΩ#flÑC_»∞ Jxfl^Œ$HÀ¯ÏÖÖÏQÆ âß¢ã‘ÎÜ«∞`« ‰õÄ_® H˘xfl „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ‰õΩ „Ñüxkè JxP èŒ∞xHÍ#O «~° "å Œ∞Å∞ JO\Ï~°∞. Ãã·<£û J<Õk ZÑÊ\HõÑC_»∞ JÑiÑÓ~°‚"Õ∞#x,WOHÍ ≥Å∞ã∞HÀ=Åã≤#q LO\ÏÜ«∞x #=∞‡_®xH© D q=∞~°≈‰õÄ KåÖÏ Õ_®LOk. "≥Ú Œ\k P èŒ∞xHõ "å Œ∞Å∞ XÑCHÀÖËx q+Ü«∞O HÍ Œ∞. Jk Ãã·<£û‰õΩJÑÊ\ Œâ◊Ö’ L#fl *Ï<åxH ãO|OkèOz# q+Ü«∞O. Ô~O_»=k âß¢ã‘ÎÜ«∞ «ãfiÉèÏ"åxH (^•x `å`å¯eHõ Ñiq∞ «∞Å‰õΩ HÍ Œ∞) ãO|OkèOz# q+Ü«∞O.

P èŒ∞xHõ "å Œ∞ÅÖ’ JO «~°æ «OQÍ D K«~°Û XHõ HÀO #∞O_ç [~°QÆÖË ŒxHÍ Œ∞. |∂~°∞"å P èŒ∞xHõ «‰õÄ ™È+eã∞ì P èŒ∞xHõ «‰õÄ =∞ èŒº ÃÑ ŒÌ ãO"å Œ"Õ∞#_çzOk. |∂~°∞"å Œ$HõÊ äŒO 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ «— Jx Ñ≤Å∞K«∞‰õΩ<Õk Ü«∂O„uHõ=∞háêH∆Hõ=∞h - JO>Ë x["≥∞ÿ# âß¢ã‘ÎÜ«∞ « HÍ Œh "å=∞ÑHõ∆"å Œ∞Å∞ q=∞i≈OKå~°∞.Jk ÃÑ@∞ì|_ç •~°∞Å =~°æ „ÑÜ≥∂[<åÅ#∂, ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∂ HÍáê_Õ'ÉèÏ=*ÏÅO— J<åfl~°∞. "å=∞Ñ¨Hõ∆ ã≤ •úO`åÅ∞ âß¢ã‘ÎÜ«∞ «#∞ =„H©HõiOz «=∞~å[H©Ü«∞ „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ‰õΩ J#∞QÆ∞OQÍ Ö’|~°∞K«∞‰õΩ<åflÜ«∞x |∂~°∞˚"å

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 143

q=∞~°≈‰õΩÅ∞ J<åfl~°∞. JO>Ë Jk x["≥∞ÿ# âß¢ã‘ÎÜ«∞ « HÍ Œ<åfl~°∞. âß¢ã‘ÎÜ«∞™È+e[O Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ xÜ«∞O «$`åfixH PÅO|# WKÕÛ 'ÉèÏ=*ÏÅO—J<åfl~°∞.

P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO ÃÑ>Ëì K«~°Û WkHÍ Œ∞. Jk âß¢ã‘ÎÜ«∞ « J<Õ ÉèÏ=#<Õ«∂~åÊ~°|_»∞ «∞Ok. Jk áêH∆Hõ „ÑÜ≥∂[<åÅ „Ñuxkè Jh, Jk „ÑHõ\OK«∞‰õΩ<Õ

™ê~°fi[h# « J| Œú=∞h JO@∞Ok.

# Œ∞Å g∞ Œ ÉèÏs ÃÑ@∞ì|_ç À ÃÑ ŒÌ „áê*‰õΩìÅ∞ Hõ\ì ÃÑ ŒÌ "≥Ú «ÎOÖ’h~°∞ xÅ∞= LOz, XH™êi Z‰õΩ¯= ™êQÆ∞Éèí∂q∞H h~°∞ W=fi_»O âß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#PÖ’K«#. ^•xx HÍ Œ#_»O Jâß¢ã‘ÎÜ«∞ «, "≥#∞HõÉÏ@∞ «#O, =¸~°ö «fiO. ^•x=Å# =ÚOÑÙ‰õΩ QÆ∞~°~Ú, r=#O HÀÖ’ÊÜÕ∞ "åi QÆ∞iOz JÜ≥∂º áêÑOJ#‰õΩO_® LO_»=Ú. JO`À ~ÚO`À ÑÙ#~å"åãO HõeÊOK«‰õΩO_® LO_»=Ú.JO « =∂„ «O KÕ « "åiH W|ƒOk HõÅ∞QÆ∞ «∞O Œx K≥Ñ≤Ê âß¢ã‘ÎÜ«∞ „ÑQÆu =∂~åæxfl=keÃÑ@ìQÆÅ=∂?

PÖ’Ñf "≥· Œº"≥ÚHõ >Ë âß¢ã‘ÎÜ«∞ ã «ºO g∞ Œ P è•~°Ñ_çOk. JO Œ∞=Å¡„ÑÉèí∞ «fiO "≥· ŒºO g∞ Œ ÃÑ>Ëì Y~°ÛO`å JÖ’Ñf g∞ Œ<Õ ÃÑ\Ïìe. W «~° "≥· ŒºÑ Œú «∞Å∞ Jâß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#q, J¿ÇÏ «∞Hõ"≥∞ÿ#q. "å\x qâ◊fiã≤OK«_»O =¸~°ö «fiO.JÖÏO@ÑÙ_»∞ P =¸~°ö «fiO g∞ Œ „ÑÉèí∞ «fiO Y~°∞Û ÃÑ@ì_»O Jâß¢ã‘ÎÜ«∞=∞=Ù «∞OkHõ •? JÖ’Ñf "≥· ŒºO Ys ≥‰õΩ¯= HÍ=_»O =Å¡ Jk ¿Ñ ŒÅ‰õΩ JO Œ∞ÉÏ\’¡ÖËHõáÈ=K«∞Û. W`«~° "≥·^Œº q^è•<åÅ∞ Jâß¢ã‘ÎÜ«∞O HÍ=_»O =Å¡ „áÈ`åûÇ¨ÏOHõ~°∞=~Ú Jq ‰õÄ_» JO Œ∞ÉÏ\’¡ ÖËHõáÈ=K«∞Û. Wk Œ∞~° Œ$+ì"Õ∞ HÍ=K«∞Û#∞QÍh JO`«=∂„`«O KÕ`« „Ñ¨Éèí∞`«fiO Jâß¢ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ# "≥·^Œº q^è•<åÅ#∞„áÈ «ûÇ≤ÏOKåÅ#_»O ã¨||∞ HÍ Œ∞ Hõ •? „Ñ¨[Å∞ U "≥· Œº=¸ ÖËHõKå=_»OqKå~°Hõ~°"Õ∞, HÍx âß¢ã‘ÎÜ«∞ „Ñ¨=∂ÏÅ#∞ HÍ^Œx „Ñ¨Éèí∞`«fiO =¸_è»`åfixfl„áÈ «ûÇ≤ÏOK«=K«∞Û<å?

KåÖÏ J=∂Ü«∞HõOQÍ KåÖÏ=∞Ok P"≥∂kOKÕ D âß¢ã‘ÎÜ«∞ Œ$HõÊ äŒOKåÖÏ „‰õÄ~°"≥∞ÿ#^Œx "Õˆ~ K≥Ñ¨Ê#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. =∞`«O =∂~°∞Û‰õΩO\Ï"å,K«OÑ=∞O\Ï"å, JO@∂ HõuÎ Ñ@∞ìH˘x «ÅÅ∞ HÀ¿ã =∞ «"å Œ∞Å „‰õÄ~° åfixHW Õg∞ fã≤áÈ Œ∞.


J~Ú Õ D L^•ÇÏ~°Å∞ "å=∞ÑHõ∆"å Œ∞Å#∞ ÃÑ ŒÌQÍ W|ƒOk ÃÑ@ì=Ù.g\Ö’x âß¢ã‘ÎÜ«∞ «‰õΩ '|∂~°∞"å— J#fl qâı¡+O «yeOz «Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆÅ~°∞.g∞~°∞ ÑiáêeOz#KÀ@ g∞ „ÑÉèí∞`åfiÅ∞ ‰õÄ_® W@∞=O\ "≥·Y~ J#∞ãiOz#L ŒO`åÅ∞ ÖË"å Jx J_çy Õ, H˘xfl á⁄~°ÉÏ@∞¡ [iQÍÜ«∞<À, QÆu`åi¯HõOQÍ=º=Ç¨ÏiOK«_»OÖ’ qÑ¶¨Å=∞Ü«∂º~°<À ãïÌ K≥Ñ¨ÊQÆÅ~°∞. D q=∞ˆ~≈P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO K≥¿ÑÊ q+Ü«∞=∞~Ú Õ JO Œ∞Ö’ "å=∞ÑHõ∆"å Œ∞Å#∞=∞s Z‰õΩ¯=QÍ W|ƒOk ÃÑ>Ëì q+Ü«∞"Õ∞g∞ ÖË Œ∞.

HÍx ã¨=∂[ Kåi„`«Hõ „Hõ=∞OÖ’ L#fl ¿ÇÏ`«∞=Ù (s[<£) QÆ∞iOz=∂i¯ û*ÏxH˜ L#fl qâßfi™ê<Õfl P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO „Ñ¨tflã¨∞ÎOk. âß¢ã‘ÎÜ«∞™È+e*ÏxH Éèí∂q∞Hõ J~Ú# D Kåi„ «Hõ ¿ÇÏ «∞=Ù ‰õÄ_», JÖ’Ñf "≥· ŒºOÖ’xâß¢ã‘ÎÜ«∞`«ÖÏQÆ, KåÖÏ J=∂Ü«∞HõOQÍ<Õ KåÖÏ „‰õÄ~°OQÍ LO_»QÆÅ^Œxq=∞i≈ã∞ÎOk. D ¿ÇÏ «∞=Ù XHõ Œ$HÀ¯O #∞O_ç KÕã≤# ~°∂ÑHõÅÊ<Õ «ÑÊJO Œ∞Ö’ „áê=∂Hõ ã «º"Õ∞g∞ ÖË Œx JO@∞Ok.

™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêºÖ’ âß¢ã‘ÎÜ«∞ Kåi„ «Hõ „Hõ=∂xH =ºu~HõOQÍ, =º=™êÜ«∞ãq∞+‘ìHõ~°#∞ u~°ã¯iOz, WOHÍ ãfiO « Pã≤Îg∞ Œ =∞=∞HÍ~°O áÈQ˘@∞ìHÀ‰õΩO_®L#fl Ô~· «∞Å`À ™êìe<£ Ju„‰õÄ~°OQÍ =º=ÇÏiOKå_»∞. |Å`å¯~°OQÍ [iy#ãq∞+‘ìHõ~°Ö’ Ô~· «∞Å∞ ÅHõ∆ÖÏkQÍ K«xáÈÜ«∂~°∞. Wk H=ÅO „Ñ[Å JcèëêìxflMÏ «~°∞ KÕÜ«∞x xÜ«∞O «$ «fi ~å[H©Ü«∞ èÀ~° =∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. ã «ºO «=∞#∞#_çÑ≤ã∞ÎO Œ#fl âß¢ã‘ÎÜ«∞ JÇÏOHÍ~°O ‰õÄ_® LOk. „áê*‰õΩì HO Œ =ÚxyáÈÜÕ∞[<å"å™êÅ r=<åxfl QÆ∞iOz J_çy#Ñ¨C_»∞ '„Ñ¨QÆu Ñ¨^äŒOÖ’ âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍ=ÚO Œ∞‰õΩ áÈ"åÅO>Ë W@∞=O\q Jx"å~°ºO =∞i, UO KÕ™êÎO— Jx W «~°„`åã∞xfl « =∞#ã∞¯Å~Ú# P èŒ∞xHõ"å Œ∞Å∞ ãÇ≤Ï «O J#QÆey#@∞ì, ™êìe<£ KÕã≤#|Å=O «ÑÙ =º=™êÜ«∞ ãq∞+‘ìHõ~° QÆ∞iOz ‰õÄ_® W «~°„`å ã∞xfl « =∞#ã∞¯Å~Ú# Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ 'qÑ¨¡= „Hõ=∞OÖ’ u~ÀQÍq∞ â◊‰õΩÎÅÃÑ·# áÈ~å@OJx"å~°ºO =∞i, UO KÕ™êÎO— JO\Ï~°∞. =∂=¸Å∞QÍ g\Ö’ "≥Ú Œ\ ^•xx'|∂~°∞"å Jaè=$kú—H ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# Jz"Õ « "≥·YiQÍ#∞, Ô~O_»= •xx qÑ¡=OHÀãO Ñ_Õ P~å@OÖ’ [iQ `˘O Œ~°áê@∞ èÀ~°QÍ#∞ J~°÷O KÕã∞HÀ=_»O[~°∞QÆ∞ «∞Ok. HÍh WHõ _»∞#flk ˆH=ÅO Jaè=$kú, qÑ¡=O J<Õ PHÍOHõ∆Å∞=∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞. D Ô~O_»∞ Œ$HõÊ ä•ÅÖ’#∂ Jq H=ÅO PHÍOHõ∆Å∞ HÍ=Ù. Jq

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 145

âß¢ã‘ÎÜ«∞ ÉèÏ=#Å∞. ™ê~°fi„uHõ ã`åºxH "åÇÏHõ=∞~Ú# Kåi„ «Hõ ¿ÇÏ «∞=Ù "å\x#_çÑ≤ã¨∞ÎOk. âß¢ã‘ÎÜ«∞ „Ñ¨QÆu „Hõ=∂xfl Kåi„`«Hõ ¿ÇÏ`«∞=Ù#∞ Z=iHÀ #+¨ìOHõÅ∞QÆ∞ «∞O Œx = Œ∞Å∞HÀQÆÅ=∂ J<Õ ™ê=∂#º "≥·Yi D Ô~O_»∞ èÀ~°∞ÅÖ’#∂LOk. ~ÀQÆO #Ü«∞O HÍ=_®xH Ñ¶ÖÏ# ÉÏ è•Hõ~°"≥∞ÿ# PÑ~+<£ «ÑÊxãi JxJ"≥∞iHÍÖ’ ZO.Zãπ. KÕã≤=zÛ# "≥· Œº âßGA_»∞ K≥Ñ≤ÊO Õ «_»=ÙQÍ, ^•x=Å¡HõeˆQ ÉÏ^èŒ#∞ 'ÉèíiOKåe =∞i— Jx W`«~°„`å W`«~°∞Å ÉÏ^èŒ#∞ K«∂ã≤K«eOzáÈÜÕ∞"å~°∞ ãÇ≤Ï «O ÕeHõQÍ J#QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. P HÀ=‰õΩ K≥Ok#"Õ D"åºYºÅ∞ ‰õÄ_®. x*ÏxH 'Kåi„ «Hõ „Hõ=∞O—Ö’ HõeQ #ëêìÅ#∞ W~°∞ Œ$HõÊ ä•Å∂«~°K«∞QÍ PÑ~+<£ À áÈÅ∞™êÎ~Ú. PÑ~+<£Ö’x 'âß¢ã‘ÎÜ«∞ Jx"å~°º «— Ô~O_»∞Œ$HõÊ ä•Å „ÑQÆu Ñ äŒOÖ’#∂ LOk.

WHõ _» P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO ÃÑ_»∞ «∞#fl q=∞~°≈ H=ÅO <≥·uHõ =∂#=`å"å Œ q=∞~°≈HÍ Œ∞. âß¢ã‘ÎÜ«∞"Õ∞ J#∞H˘<åfl H˘OK≥O *Ïe K«∂Ñ≤OK«=K«∞Û#∞ Hõ •?H˘OK≥O LÑâ◊=∞#O HõeyOK«=K«∞Û#∞ Hõ •? Jx =∂„ «"Õ∞ J_»QÆ_»O ÖË Œ∞.'âß¢ã‘ÎÜ«∞O— '¿ÇÏ «∞| ŒúO— J<Õq Jxfl Œ$HÀ¯ÏÅ#∂ peÛ K≥O_®_»QÆÅ „áê=∂Hõã`åºÅ∞ HÍ=h, Jq „áê=∂Hõ"≥∞ÿ# =∞Ç Œ$HõÊ ä•Å∞QÍ K«ÖÏ=∞ J=Ù «∞#fl„Ñ`åº=∂flÜ«∞ Œ$HõÊ ä•Å∞ =∂„ «"Õ∞#h P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO JO@∞Ok. JxflŒ$HõÊ ä•Å ÖÏQÆ Wq ‰õÄ_® H˘O Œi - ÖËHõ H˘xfl - „ÑÜ≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_ç W «~°

„Ñ¨Ü≥∂[<åÅ#∞ ^≥|ƒf™êÎÜ«∞h, g\˜x ã¨`åºxH˜ „Ñ¨=∂OQÍ ÉèÏqOK«_»OJÇÏOÉèÏ"åxH ^•ifã∞ÎOk «ÑÊ JO Œ∞Ö’ x["Õ∞g∞ ÖË Œx JO@∞Ok.

Wk H=ÅO Ç≤Ï «=Ù HÍ Œ∞. 'Ju—x H˘OK≥O «yæOK«∞H˘=∞‡x K≥¿ÑÊ q=∞~°≈HÍ Œ∞. Wk *Ï# ã≤ •úO « q=∞~°≈. JO>Ë =∞x+≤H „ÑÑOKåxfl QÆ∞iOz LO_Õ*Ï#O ãfiÉèÏ=O Uq∞\ Jx K≥¿ÑÊ `åufiHõ ã≤ •úO « ~°OQÍxH K≥Ok# q=∞~°≈.P èŒ∞xHõ"≥∞ÿ# Jxfl Œ$HõÊ ä•Å‰õÄ - |∂~°∞"å Œ$HõÊ ä•Å‰õÄ =∂i¯ û*ÏxH© ‰õÄ_®- =iÎã∞ÎOk.

nxH J#∞|O èŒOQÍ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒOÖ’ H˘xfl qÅ∞"≥·# PÖ’K«#Å∞<åfl~Ú. "≥Å∞QÆ∞ =∞#Hq∞ K«∂Ñ≤ã∞ÎO Œ<Õ q+Ü«∞O g∞ Œ =∂„ «"Õ∞ =∞#O„Ñ è•#OQÍ Œ$+≤ì ÃÑ_» åO. Wk =∂#= ãÇÏ["≥∞ÿ# "≥·Y~ QÍx P èŒ∞xHõ Œ$HõÊ ä•Å∞^•xx =∞iO «QÍ „áÈ «ûÇ≤Ï™êÎ~Ú. WOHÍ Z‰õΩ¯= "≥Å∞ «∞~°∞ WKÕÛ náêÅ#∂,WOHÍ Z‰õΩ¯= Œ∂~°O "≥Å∞QÆ∞ „ÑãiOÑ*Ë¿ã náêÅ#∂ Pq+¯iOK«∞HÀ=_»O


âß¢ã‘ÎÜ«∞ « =∞#‰õΩ <ÕiÊOk. HÍh „Ñu nÑ=¸ K«∂Ñ≤OKÕ "≥Å∞QÆ∞ÖË HÍHõ •zÃÑ>ËìpHõ@∞¡ ‰õÄ_® LO\ÏÜ«∞h, "≥Ú Œ\k ZO «QÍ P nÑO ÅHõ∆"≥∂, Ô~O_»=k‰õÄ_® JO Õ#h P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO LO@∞Ok.

"≥Å∞ «∞~°∞ - pHõ\ ÖÏO\ Õ â◊|ÌO - xâ◊≈|ÌO ‰õÄ_®. 'xâ◊≈|ÌO— J<ÕkP èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ ÑiÉèÏ+Ö’ XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# Ñ ŒO. â◊|ÌO g∞ Œ Œ$+≤ìÃÑ\ì,^•x J~å÷xfl ã¨∞xt`«OQÍ qâı¡+≤OK«∞HÀ=_»O, `«á⁄ÊÑ¨CÅ#∞ ¿ÇÏ`«∞|^ŒúOQÍ"åºMÏºxOK«∞HÀ=_»O P èŒ∞xHõ"å Œ âß¢ã‘ÎÜ«∞ « =∞#‰õΩ <Õ~°∞Ê «∞Ok. HÍx XH˘¯Hõã≤ •úO « K«„\ÏxH LO_Õ <≥·[O =Å¡ H˘xfl q+Ü«∂Å∞ P ã≤ •úO « qâı¡+Ö’JãÖË HõxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈ`åÜ«∞x QÆ∞iÎOz "å\x "≥eH fÜ«∞_»O J=ã~°OJx P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO =∞#‰õΩ QÆ∞~°∞ÎKÕã∞ÎOk.

Œ$HÀ¯O, "åºYº, ã≤ •úO «O J<Õ "å\x âß¢ã‘ÎÜ«∞ « - Jâß¢ã‘ÎÜ«∞ «J<Õ „Ñ=∂ÏÅ`À H˘ez#ÑC_»∞ =∞#O "å\x K«∂¿ã Ñ ŒúuH, "å\H JO ŒxpHõ@¡#∂, xâ◊≈ÉÏÌhfl "≥uH |Ü«∞@ÃÑ\ÏìÅ#∞‰õΩ#flÑC_»∞ =∞#O "å\x K«∂¿ãÑ¨^Œ úuH˜ KåÖÏ `Õ_® LO@∞Ok. D `Õ_®#∞ =∞# ^Œ$+≤ ìH ˜ `Õ=_»OP èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO KÕ¿ã Q˘ÑÊ "Õ∞Å∞.

‰õΩÅO, *ˇO_»~ü J<Õ Ô~O_»∞ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ "å=∞Ñ¨Hõ∆ ã≤^•úO`«"Õ`«ÎÅ‰õΩHõxÑ≤OK«‰õΩO_® LO_»_®xH QÆÅ ™ê=∂lHõ HÍ~°O (P ã≤ •úO «"Õ «ÎÅO`å J„QÆ‰õΩÖÏÖ

ÑÙ~°∞+µÅ∞ HÍ=_»O) ZO « =ÚYº"≥∂, âß¢ã‘ÎÜ«∞ « «# „Ñ ÕºHõ QÆ∞=∞x #"Õ∞‡ Pã≤ •úO «O P #=∞‡HõO HÍ~°OQÍ<Õ «# «~° K«‰õ∆Ω=ÙÅ‰õΩ HõxÑ≤OK«x q+Ü«∂Å#∞=∂#= K«‰õ∆Ω=ÙÅ`À x «ºO K«∂ã∂Î LO_ç ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ=_»O JO Õ=ÚYºO.

J~Ú#ÑÊ\H© P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒO P èŒ∞xHõ «#∞ JÉèÏ=O KÕÜ«∞QÆÅ#∂ «# „áêÑOzHõ Œ$HõÊ äŒ=∞x <Õ#∞ J#∞HÀ=_»O ÖË Œ∞. Jk P èŒ∞xHõ «Ö’xÖ’áêÅ#∞ ã=iOK«_®xH©, ^•x JÇÏOÉèÏ"åhfl, ™êfiuâ◊Ü«∂hfl «yæOz, *Ï#ã≤ •úO « ãO|O èŒ"≥∞ÿ# q#Ü«∂xfl <ÕiÊOK«_®xH =∂„ «"Õ∞ ÑxH˘ã∞ÎOk. Jkz#fl q+Ü«∞O HÍ Œ∞. HÍx J Õ ã~°fiO HÍ Œ∞.

nxH QÆÅ åufiHõ HÍ~°Ïxfl ã∂zOz =Úy™êÎ#∞. U ã «º=¸ - Ãã·<£û`ÀãÇ Ñ~°=∞ ã «ºO HÍ Œh, Jhfl XHõ Œ$HÀ¯ÏxH© XHõ Ñiã≤÷uH© ™ê¿ÑHõ∆OQÍ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 147

=∂„ «"Õ∞ ã`åºÅh QÆ∞iÎOz# «~°∞"å « 'ZO « ã «ºO?— J<Õ «∞Å<å‡ «Hõ ÑijÅ#KÕÑ@ì_»O J=ã~°O. JO`å ™ê¿ÑHõ∆O Jx „ÑHõ\Oz# «~°∞"å « 'Uk ZÑC_»∞ZO « ™ê¿ÑHõ∆O?— J#fl „Ñâ◊fl "Õã∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. ^•xH HÍ=Åã≤# `åi¯HõÑïHõ~åÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. ÖËHõáÈ`Õ ™ê¿ÑHõ∆"Õ∞ ã¨~°fiOJ~ÚáÈÜÕ∞ „Ñ=∂ ŒO LO@∞Ok. Wk XHõ H˘ «Î Ñ≤_ç"å ŒO J=Ù «∞Ok.

D ÑiHõ~åÅ∞ P èŒ∞xHÍ#O «~° "å ŒO ŒQÆæ~° ÖË=Ù. "å\ HÀãO uiyP èŒ∞xHõ"å Œ #=¸<åÖ’x *Ï# ã≤ •úO`åÅ<Õ P„â◊~ÚOK«=Åã≤ LO@∞Ok.'Uk ZO « ã «ºO?— J#fl „Ñâ◊fl "Õã∞Î<åfl=∞O>Ë<Õ aè#fl ã`åºÅ#∞ «∂HõO "ÕÜ«∞QÆÅ„Ñ=∂O LO Œx J~°÷O. Wk 'P èŒ∞xHõ"å ŒO— ÉèÏqOz#@∞ì - ÑÓiÎ ã`åºxfl`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ „áê=∂˜Hõ ^Œ$HÀ¯O HÍ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. U XHõ¯ ^Œ$+≤ìHÀÏxH©ã «º=∞O`å ^˘~°∞‰õΩ «∞O Œx #=∞‡HõáÈ~Ú<å, ã «ºO J<Õk Œ$+≤ì HÀÏÅ‰õΩP=Å LO^Œx #=∞‡_»O J=ã¨~°O. XH˘¯Hõ¯ ^Œ$+≤ìHÀO ^•xx XH˘¯Hõ¯ãÖ^Œ~°ƒ ùOÖ’ Z‰õΩ¯= `«‰õΩ¯=Å∞QÍ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx JÑ¨C_»∞QÆ∞iÎOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO. P Z‰õΩ¯= `«‰õΩ¯=Å#∞ H˘Å=QÆÅ ÑïHõ~åÅ#∞~°∂á⁄OkOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO. W Õn P èŒ∞xHÍ #O «~°"å Œ K«„@OÖ’ ™ê èŒºOHÍ Œ∞. P èŒ∞xHõ"å Œ K«„@OÖ’<Õ J=Ù «∞Ok. J~Ú Õ Jk P èŒ∞xHÍ#O «~°"å ŒOÃÑ>Ëì q=∞~°≈ #∞O_ç <Õ~°∞Û‰õΩ#fl P èŒ∞xHõ "å Œ"≥∞ÿ Õ<Õ WÑÊ\^•HÍ âß¢ã‘ÎÜ«∞ «,¿ÇÏ «∞=Ù J<Õ ÉèÏ=#Å#∞ JO\ÃÑ@∞ìH˘x L#fl JãÇÏ#O, „‰õÄ~° åfiÅ #∞O_ç|Ü«∞@Ñ_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

q∞ã≤q∞ =∂ãÑ„uHõ#=O|~°∞ - _çÃãO|~°∞ 1999

v


ã=∞ãºÖ’¡ ÑÙ\ì...ãO ÕÇÖ’¡ q∞ye

Hõ Kåi„`«Hõ Ñ¶¨∞\Ïìxfl =∞#O U q^èŒOQÍ K«∂™êÎ=∞<Õk =∞#O^•x#∞O_ç UO PtOKå=∞<Õ ^•x g∞ Œ P è•~°Ñ_ç =ÙO@∞Ok. Dâ◊ å|ÌÑ¨Ù K«i„ «Ö’ XHõ "≥Å∞QÆ∞ "≥ey „Ñ¨ã¨∞Î «O PiáÈ~Ú=Ù#flHõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÍxH ‰õÄ_® Wk =iÎã∞ÎOk.

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∂, Jk =∂#=*ÏuH JOkKÕÛ r=#q è•<åhfl qÅ∞=Å#∂ Ñ@∞ì ŒÅQÍ =ºu~HOz# â◊HÎQÍ Hõ=¸ºxã∞ì„ÑÜ≥∂QÍxfl J~°÷O KÕã∞‰õΩ#fl@ì~Ú Õ ^•x [Ü«∂Ñ[Ü«∂Å∞ XHõ~°HõOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. ã¨=∞`« g∞^Œ, Ñ¨~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨ÏHÍ~°O g∞^ŒP^è•~°Ñ¨_ç# #∂`«# ã¨=∂*Ïxfl xi‡OKÕ „Ñ¨Ü≥∂QÆOQÍ J~°÷OKÕã∞‰õΩ#fl@ì~Ú Õ "Õ~ ~°HõOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. Ô~O_À HÀO #∞O_çK«∂ã≤#Ñ¨C_»∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì „Ñ¨Ü≥∂QÆOÖ’ "≥·Ñ¶ ¨Åº"Õ∞ „Ñ¨^è•#q+Ü«∞OQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. ã=∞ «, ãÇÏHÍ~åÅ „áêuÑkHõ# =∂#=rq`åxfl ÑÙ#ifli‡OK«_®xH UO KÕÜ«∂Å#fl *Ï#O Jk H˘O «WzÛOkQÍh JO «HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ UO KÕÜ«∞‰õÄ_» Œ#fl *Ï#"Õ∞WzÛOk. Jk ‰õÄ_® *Ï#"Õ∞ HÍ|\ì JO Œ∞‰õΩ ãO`À+≤ •Ì=∞O>ËJÉèíºO`«~°O ÖË^Œ∞. HÍh "≥Ú^Œ\˜ HÀO #∞O_ç K«∂ã≤#Ñ¨C_»∞Hõ=¸ºxã¨∞ì „Ñ¨Ü≥∂QÆO Q˘Ñ¨Ê"Õ∞Å∞ KÕã≤O^Œ<Õ K≥Ñ¨CHÀ"åe.qÑ¨s «"≥∞ÿ# JÇ¨ÏOHÍ~°O`À „Ñ¨ÑÖKåxfl "≥Ú «ÎO «# ÃÑ «Î<åxH˜

X

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 149

Ö’|~°∞K«∞HÀ=_®xH˜ ^Œ∂‰õΩ_»∞QÍ D ~ÀA =ÚO^Œ∞H˘ã¨∞Î#fl JO`«~å˚fÜ«∞ÃÑ@∞ì|_ç •s q è•<åxH J_»∞¤Hõ@ì "ÕÜ«∞_®xH XHõ ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº J~Ú<åÖË‰õΩO_® áÈ~ÚO Õ Jx ™È+e*Ïxfl HÍOH∆OKÕ"åà◊√¡ J#∞HÀ‰õΩO_® LO_»ÖË~°∞.Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÆ"Õ∞ [~°QÆ‰õΩO_® LO_ç=ÙO>Ë D â◊ å|ÌOÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞,W «~° Ñ‘_ç « „Ñ[Å∞, |_»∞QÆ∞ ÕâßÅ Ñiã≤÷u KåÖÏ ŒÜ«∞hÜ«∞OQÍ LO_Õ ŒxQÆ_»z# Ñ¨k ãÖ=`«û~åÅ HÍÅOÖ’ =∞# Hõà◊§=ÚO^Œ∞ ~°∂ÑÖ fã¨∞‰õΩ#flÑiã≤÷ «∞Å∞ ãÊ+ìO KÕã∞Î<åfl~Ú.

„ÑÑOK«"åºÑÎOQÍ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∂xH =iÎOKÕ D "åºYºÅ∞ =∞#~åROÖ’ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞ K«i„ «‰õΩ ‰õÄ_® =iÎ™êÎ~Ú. XHõ HÀO #∞OzH˘OK≥O Z‰õΩ¯"Õ =iÎ™êÎ~Ú. #∂ «# ã=∂[ x~å‡O U q èŒOQÍ [~°QÆæÅ Œ#fl*Ï<åxfl JOkÜ«∞º_»OÖ’ "≥Ú «ÎOQÍ<Õ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞O qÑ¶Å"≥∞ÿ<å, W «~°ÕâßÅÖ’ H˘xfl H˘ «Î PÖ’K«#Å#∞ „ÑuáêkOz „ÑÜ≥∂QÍxH ÃÑ\ì# Hõ=¸ºxã∞ì

<åÜ«∞‰õΩÅ∂, ã≤^•úO`«"Õ`«ÎÅ∂ L<åfl~°∞. |Å„Ñ¨Ü≥∂QÍxfl „Ñ¨^è•# ™ê^èŒ#OQÍÉèÏqOz#"åiÖ’ Öx<£, =∂"ÀÅ∞† ™êOÑ¶≤∞Hõ Hõ$+≤x „Ñ è•# ™ê èŒ#OQÍ ZOz#"åiÖ’ „QÍ"£∞ã‘ P Ñx KÕâß~°∞. HÍh =∞# ~åROÖ’<Õ HÍ Œ∞, =∞# Õâ◊OÖ’ãÇ≤Ï «O Hõ=¸ºxã∞ì „ÑÜ≥∂QÍxH XHõ H˘ «Î PÖ’K«# JOkzÛ# ã≤ •úO «"Õ «ÎQÍh <åÜ«∞‰õΩ_»∞ QÍh ÖË~°∞. áêsì <åÜ«∞‰õΩÖË HÍ Œ∞, Ü« x=iû\©Ö’#∂ |Ü«∞\ÏLO_Õ "Õ∞ è•=ÙÅÖ’ ãÇ≤Ï «O, =∂i¯ ûã∞ì ã≤ •úO`åxfl ZO`À H˘O « ã=∞~°÷OQÍJ#fi~ÚOK«_»O KÕ «#~Ú# "å~°∞O>Ë LO_»=K«∞Û#∞ QÍh P ã≤ •úO`åxH XHõH˘ «Î PÖ’K«#~Ú<å KÕiÛ#"å~°∞ XHõ ~°∂ ÖË~°∞.

=∞#‰õΩ ≥eq Õ@ÖËO «‰õΩ¯= ÖË=Ù HÍ|\ì nxH HÍ~°Ïxfl ≥eq «‰õΩ¯=«#OÖ’ HÍHõ =∞# Õâ◊ `åufiHõ ãO„Ñ^•Ü«∞OÖ’ "≥ «∞HÀ¯"åe. „ÉÏÇÏ‡©Ü«∞

`åufiHõ ãO„Ñ^•Ü«∞O ÉèÏ+ºHÍ~°∞Å ãO„Ñ^•Ü«∞O. 'Wk <Õ#∞ K≥ÑÙÎ<åfl#∞— Jx„ÑHõ\Oz# „ÉÏÇÏ‡ ÑO_ç «∞_»∞ XHõ _»∂ ÖË_»∞. Ñiã≤÷ «∞Å∞ =∂~°∞ «∂ L<åfl~ÚHÍ|\ì XHõ™êi HÍHõáÈ Õ XHõ™êi H˘ «ÎQÍ =∂\Ï¡_»Hõ "åiH ‰õÄ_® «ÑÊÖË Œ∞ QÍhJÑC_»∞ ‰õÄ_® '<Õ#∞ "Õ •xH ÉèÏ+ºO K≥ÑÙÎ<åfl#∞— Jx =∂„ «"Õ∞ J<åfl~°∞. ãfiO «PÖ’K«#‰õΩ „ÉÏÇ¨Ï‡©Ü«∞ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞OÖ’ 'Öˇl\˜"≥∞ã‘— ÖË^Œ∞. Jk JxflL Œº=∂ÅÖ’H© „Ñ"ÕtOz ã≤ •úO « x| Œú «, „Hõ=∞tHõ∆ J<Õ H˘ «Î ÑÙ<å Œ∞Å#∞"≥ «∞H˘¯x QÆ\ìQÍ ã≤÷~°Ñ_çOk. ã=∞~°÷OQÍ |Å„ÑÜ≥∂QÆO KÕÜ«∞_»OÖ’ Ñ‘ÑÙÖòû"å~ü


Jaè=$kú KÕã≤# J™ê è•~°"≥∞ÿ# <≥·ÑÙº"≥ÚHõ\ «Ñ≤Ê¿ãÎ (#∂ «# ã=∂[ x~å‡ÏxHõk

LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞O Œx J#∞‰õΩO>Ë), Hõ=¸ºxã∞ì ÅHõ∆º™ê èŒ# U q èŒOQÍ [~°QÍÅ#flq+Ü«∞OÖ’ ã$[<å «‡Hõ"≥∞ÿ# KÕ~°∞Ê XHõ \© =∞# ~åROÖ’ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞OKÕÜ«∞ÖË Œ∞. =∞# ~åR"Õ∞q∞\, Õâ◊OÖ’<Õ KÕÜ«∞ÖË Œ∞.

nx J~°÷O Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞O =∞# ~åROÖ’#~Ú<å, Õâ◊OÖ’#~Ú<å™êkèOzOk Ug∞ ÖË^Œx HÍ^Œ∞. =∞# á⁄~°∞QÆ∞ ~å¢ëêìÅ~Ú# Xi™êû,=∞ èŒº„Ñ ÕâòÅ#∞ K«∂¿ãÎ =∞# ~åROÖ’ Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞O |ÅOQÍ LO_»_»O=Å¡ ZO « "Õ∞Å∞ [iyO^À J~°÷O J=Ù «∞Ok. ^ÀÑ≤_ô, Jz"Õ «, „ÑuÑ¶∞@#,u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ J<Õ =∂@Å∞, ã=∂*Ïxfl áêÅHõ=~åæÅ∞ - „Ñ[Å∞ Jx =sæHõiOzgi aè#fl „ÑÜ≥∂[ <åÅ#∞ „áêuÑkHõ KÕã∞‰õΩx «i¯OKÕ PÖ’K«<åsu =∞#™êOÑ¶≤∞Hõ #∞_çHÍ~°OÖ’ ÉèÏQÆO J~ÚáÈÜ«∂~Ú. D #∞_çHÍ~°O Z~°∞QÆx „Ñ[Å#∞K«∂ã≤#ÑC_»∞ «ÑÊ nx qÅ∞= Uq∞\’ J~°÷O HÍ Œ∞. P #∞_çHÍ~°O ≥eã≤=ÙO_ç ‰õÄ_® Jz"Õ «#∞ JkèQÆq∞OK«ÖËHõáÈ=_»O XÔH «Î~Ú Õ, P ÉèÏ=#Å`ÀÑiK«Ü«∞O ÖËHõáÈ=_»O =Å¡ U^À JãO «$Ñ≤Î J#∞Éèíqã∂Î ‰õÄ_® Jk Jz"Õ «Jx QÆ∞iÎOK«ÖËHõ áÈ=_»O "Õ~˘Hõ Z «∞Î. WÑC_ô PÖ’K«#Å∞ =∞# ~åROÖ’ JxflL Œº=∂Å ™ê=∂#º ÑiÉèÏ¿+ QÍh, "å\x "≥Ú Œ@ „Ñ"Õâ◊ÃÑ\ìOk, KåÖÏJz"Õ «‰õΩ FiÛ „Ñ[Å‰õΩ JÅ"å@∞ KÕã≤Ok Hõ=¸ºxã∞ìÖË.

É è Ï+ ¨ ` ≥bH õáÈ` Õ U=∞~ÚOk, É èÏ=O `≥b^• J#∞HÀ=_»Oá⁄~°ÉÏ@=Ù «∞Ok. ÉèÏ¿+ ã «ºO J#fl 'P èŒ∞xHÍ#O «~°"å Œ— `åufiHõ "≥·YixP"≥∂kOK«#=ã~°O ÖË Œ∞ QÍh ÉèÏ+ H=ÅO JO «‰õΩ=ÚO Õ =∞#‰õΩ ' ≥eã≤#—q+Ü«∂xH˘Hõ =ºH©ÎHõ~° ™ê èŒ#O HÍ Œh, ÉÏÇÏº "åãÎqHõ «#∞ =ºHõÎO KÕÜ«∞_»OÖ’<ÕHÍHõ Jk =∞# Z~°∞HõÖ’H ~å=_»OÖ’ ‰õÄ_® ÉèÏ+‰õΩ H©ÅHõ ™ê÷#O LO ŒhQÆ∞iÎOz#@ì~Ú Õ Jz"Õ «#∞ J=ºHõÎ"≥∞ÿ# JãO «$Ñ≤ÎQÍ HÍHõ Jz"Õ «QÍ<ÕQÆ∞iÎOK«_»OÖ’ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ „Ñ[ÅHõÅ=~°z# ÑiÉèÏ+‰õΩ KåÖÏ „áê=ÚYºOLO Œx ‰õÄ_® K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`åO. J~Ú Õ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz# áÈ~å\ÏÅ∞Éè∫uHõ Ñ¶ë`åÅ∞ ‰õÄ_® KåÖÏ WKåÛ~Ú. XH˘¯Hõ¯ „QÍ=∞OÖ’#∂ XH˘¯Hõ¯HÍ~åö<åÖ’#∂ =zÛ# Ñ¶e`åÅ#∞ UHõ~°∞=Ù ÃÑ@ì#Hõ ~°ÖË Œ∞ QÍh „ÑÉèí∞ «fi áêÅ<åq è•<åÅÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ#∞ „Ñ¨™êÎqOK«_»O J=ã¨~°O. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’Éèí∂ãOã¯~°Å∞ âßã# ~°∂ÑO fã∞HÀ=_®xH˘Hõ =ÚYº HÍ~°O Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 151

x~°fiÇ≤ÏOz# Éèí∂q∞ áÈ~å\ÏÅ∞. HÍQÍ, 1970ÅÖ’ ã‘eOQ∑ K«\Ïìxfl ã=iOzÉÏQÍ «yæOK«_®xH „Ñ «ºHõ∆ HÍ~°O #HõûÖ·\ò L Œº=∞O. `å<Õ WOk~åQÍOnèHã‘eOQ∑ K«\Ïìxfl ã=iOK«=∞x ãÅÇ WKåÛ#x Ñ≤.q.#~°ã≤OÇ~å=Ù ãQÆ~°fiOQÍK≥ÑC‰õΩO>Ë K≥ÑCHÀ=K«∞Û#∞ QÍHõ, J «xH P PÖ’K«# ~å=_®xH HÍ~°O #HõûÖ·\òL Œº=∞O. =∞# ~åROÖ’#~Ú Õ Pk"åã‘Å‰õΩ ZO`À H˘O « "Õ∞Å∞ KÕã≤#S\_çZ, yi[# ãÇÏHÍ~° ãOÑ¶∂Å U~åÊ@∞, '1 PÑ¶π 70— ã=~° NHÍ‰õΩà◊áÈ~å@O Ñ~°º=™ê#OQÍ =zÛ#"Õ. W@∞=O\ L^•ÇÏ~°Å∞ WOHÍ ‰õÄ_®WÜ«∞º=K«∞Û#∞.

„Ñ[Å K≥· «#ºO g∞ Œ, „ÑÉèí∞ «fi q è•<åÅ g∞ Œ Hõ=¸ºxã∞ìÅ‰õΩO_ç#„ÑÉèÏ=O H=ÅO "åi Éè∫uHõ |ÖÏxfl |\ì LO_»ÖË Œ∞. ^•xx q∞Oz XHõ<≥·uHõ|ÅO Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∂xH LO_çOk. <åºÜ«∂xH xÅ|_» å~°h,Jqhu`À ~år Ñ_»~°h, åºQÍxH "≥#∞HÍ_»~°h, x~°ƒO è•xH ÉèíÜ«∞Ñ_»~°h XHõJaè„áêÜ«∞O LO_çOk. D ~ÀA P Jaè„áêÜ«∞O ÖË<ÕÖË Œx J#ÖË=Ú QÍxÉÏQÍ |ÅÇ‘Ï#Ñ_çOk. Jk |ÅÇ‘Ï#Ñ_ç# "Õ∞~°‰õΩ Hõ=¸ºxã∞ìÅ „ÑÉèÏ=O ‰õÄ_®|ÅÇ‘Ï#Ñ_çOk.

ã≤Ñ≤S HÍO„ÔQãπ À K≥eq∞ KÕã≤# <å\ #∞O_ç Wk "≥Ú ŒÅ~ÚOk. •x=Å¡Éè∫uHõOQÍ (JO>Ë x~å‡O Ñ\+ì «Ö’#∂, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ ãOYº, x| Œú «ÖÖ’#∂, L Œº=∂Å

|ÅOÖ’#∂) ã≤Ñ≤S UO á⁄OkO^À, UO HÀÖ’Ê~ÚO^À QÍh <≥·uHõ"≥∞ÿ# QÆ∞iÎOÑÙ,Q“~°=O KåÖÏ HÀÖ’Ê~ÚOk. `«~°∞"åu HÍÅOÖ’ XHõ ^Œâß|ÌOÃÑ·QÍ ã≤Ñ≤S,ã≤Ñ≤S(ZO)Å∞ Ô~O_»∂ ≥Å∞QÆ∞ Õâ◊O áêsì À HõÅQÆeã≤ uiy#ÑC_»∞ ‰õÄ_® W ÕÑ¶e «O HõeyOk. Hõ=¸ºxã∞ì ã≤ •úO «OÖ’ <≥·uHõ «‰õΩ XHõ ãÊ+ì"≥∞ÿ# ™ê÷#OÖËHõáÈ=_»O =Å¡ D q+Ü«∂xfl QÆ∞iÎOK«_»O ãÇ≤Ï «O P áêsìÅ‰õΩ Hõ+ì=∞~ÚOk.áêÅHõ=~åæÅ kQÆ*Ï~°∞_»∞`«<åxfl xOkOK«_®xH©, „Ñ¨[Å#∞ PHõi¬OK«_®xH©JHõ ~°H˘KÕÛ ™ê èŒ#OQÍ «ÑÊ <≥·uHõ «‰õΩ Hõ=¸ºxã∞ìÅ∞ #"Õ∞‡ ã≤ •úO « Œ$HõÊ äŒOÖ’ãfi «O„ «"≥∞ÿ# ™ê÷#"Õ∞g∞ ÖË Œ∞. 'áÈ~å@ J=ã~åÅ∞— •xHõO>Ë ZO Œ∞‰õΩ =ÚYºOHÍ^À K≥ÑÊQÆÅ „Ñ=∂"Õ∞n ÖË Œ∞. JO Œ∞=Å¡ ã≤Ñ≤S, ã≤Ñ≤S(ZO)Å∞ ≥Å∞QÆ∞ Õâ◊Oáêsì À á⁄ «∞Î ÃÑ@∞ìHÀ=_»"Õ∞ QÍHõ P áêsì JO «~°æ « ãOH∆ÀÉèÏÅÖ’ P áêsìJkè<åÜ«∞‰õΩ_çx "≥#ˆHã¨∞H˘zÛ, J`«xx =ºuˆ~HÕz#"åix `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊OHÍ~°ºHõ~°ÎÅ`À ã=∂#OQÍ Œ∞Ü«∞º|\ì# ãO Œ~åƒùÅ<ÕHõO L<åfl~Ú. ZxflHõÅ


á⁄ «∞Î‰õΩ Wk U q èŒOQÍ J=ã~°O? J#fl ãO ÕÇÏO ãÇ≤Ï «O "åiH =zÛ#@∞¡HõxÑ≤OK« Œ∞.

1960ÅÖ’<Õ JÑÊ\H ã≤Ñ≤SÖ’ JO‰õΩiOz# D ÅHõ∆ÏÅ HÍ~°OQÍ<Õ#HõûÖ·\ò L Œº=∞O Pq~åƒù"åxfl ~å[H©Ü«∞OQÍ PÇfixOz# "åà‹¡O Œ~°∞<åfl~À<≥·uHõOQÍ PÇfixOz# "å~°∂ JO Œ~°∞<åfl~°∞. ã≤Ñ≤S P «~°∞"å « HÍO„ÔQãπ ÀÑÓiÎQÍ Hõeã≤áÈ=_»O, 1980ÅÖ’ =∞# ~åROÖ’ ã≤Ñ≤S, ã≤Ñ≤S(ZO)Å∞ ≥Å∞QÆ∞ Õâ◊Oáêsì À JO «QÍ#∂ XHõ>ÿáÈ=_»O #HõûÖ·\ò L Œº=∂xH LO_Õ D PHõ~°¬#∞ÃÑOzOk.'"åà◊¡ ã≤ •úO`åÅ`À qÉèËk™êÎ#∞ QÍh "åà◊¡ x*Ï~Úfh, qÅ∞=Å#∂Q“~°q™êÎ#∞— Jx 1990 ^•HÍ ‰õÄ_® `≥ÅOQÍÖ’ #HõûÖˇ·@¡ QÆ∞iOz J<Õ"åà◊√¡O_Õ"å~°∞. WÑC_® Ñiã≤÷u #HõûÖ·\ò L Œº=∂xH ‰õÄ_® ÉÏQÍ «yæOk.nxH Œ$ëêìO`åÅ∂, `å~å¯ÏÅ∂ UHõ~°∞=Ù ÃÑ@ì#=ã~°O ÖË Œ∞.

D |ÖÏxfl Jxfl Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ uiy á⁄O Œ_»O J=ã~°O. ã≤Ñ≤S,ã≤Ñ≤S(ZO)Å∞ KåÖÏHÍÅO «~°∞"å « ãfi «O„ «OQÍ ÑxKÕã∞Î<åfl~Ú. Wk H=ÅOXHõ `å`å¯eHõ"≥∞ÿ# Z`«∞ÎQÆ_» HÍ^Œh, ã¨∂„`«|^Œú"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞=∞h „Ñ¨[Å#∞#q∞‡OK« QÆey Õ (J ŒãÅ∞ x["≥∞ÿ Õ) =º=ã÷#∞ q=∞i≈OKÕ <≥·uHõ J~°› «#∞ uiyá⁄O ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. •x=Å¡ ~åQÆÅ |ÅO JO`å WO`å HÍ Œ∞. #HõûÖ·\ò áêsìÅ∞‰õÄ_® _»|∞ƒÅ ¿ãHõ~°Ö’, |Å„ÑÜ≥∂QÆOÖ’, ã=∞ãºÅ#∞ Z Œ∞~˘¯#_®xH "Õ¿ãZ «∞ÎQÆ_»ÅÖ’, «=∞ =∞ èŒº L#fl JO «~°æ « HõÅÇÅ#∞ Ñi+¯iOK«∞HÀ=_®xHJ#∞ãiOKÕ q è•<åÅÖ’, „Ñ[ÅÖ’ ÑxKÕã∞Î#fl W «~° L Œº=∂Å`À =º=ÇÏiOKÕÑ¨ ŒúuÖ’ H˘xfl „áê=∂˜Hõ"≥∞ÿ# qÅ∞=Å#∞ áê\ÕK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe. Pi÷HõÑÙ#~°fiº=ã‘÷Hõ~° =Å¡ ¿Ñ Œ, Ñ‘_ç « „Ñ[Å∞ Z Œ∞~˘¯O@∞#fl ã=∞ãºÅÖ’ "åiHJO_»QÍ xeKÕ áê„`« Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ áÈ+≤OKåÅO>Ë Wk Hõhã¨ J=ã¨~°O.JO`«‰õΩq∞Oz Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞O `«# ÅHõ∆º"≥∞ÿ# ã¨=∞ã¨=∂[O "≥·Ñ¨ÙÑÙ~ÀQÆq∞OKåÅO>Ë Wk H=ÅO PK«~°‰õΩ ãO|OkèOz# ÃÑ· =∂~°∞ÊÅ∞ ãiáÈ=Ù.ã≤ •úO « q"ÕK«# ‰õÄ_® KåÖÏ J=ã~°O. HÍh D =∞ èŒºHÍÅOÖ’ |ÅOQÍ K«~°Û‰õΩ=zÛ# =ÚYº"≥∞ÿ# Ãã·^•úOuHõ ãÖ^ÕÇ¨Å‰õΩ ã¨Ç≤Ï`«O Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÖËgãO «$Ñ≤ÎHõ~°"≥∞ÿ# ã=∂ è•#O K≥ÑÊÖËHõáÈÜ«∂~Ú. áêsìÖË HÍ Œ∞, ã≤ •úO « ~°OQÆOÖ’Hõ$+≤ KÕÜ«∞_»"Õ∞ «=∞ „Ñ è•# áê„ « J~Ú# "Õ∞ è•=ÙÅ∞ ãÇ≤Ï «O K≥ÑÊÖËHõáÈÜ«∂~°∞.‰õΩÅO, *O_»~ü J<Õ Ô~O_çO\x L^•ÇÏ~°QÍ fã∞HÀ=K«∞Û. g\x Kåi„ «Hõ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 153

Éè∫uHõ"å ŒO U q èŒOQÍ q=iã∞ÎO Œ<Õ „Ñâ◊fl‰õΩ «=∞ ãO «$Ñ≤Î HÀãO U^À XHõ["å|∞ K≥ÑCHÀ=_»O «ÑÊ W «~°∞Å#∞ - JO Œih HÍHõáÈ~Ú<å XHõi ŒÌi#~Ú<å- XÑ≤ÊOK«QÆÅ q=~° Un W=fiÖËHõ áÈÜ«∂~°∞.

D ã≤ •úO « Ö’áêxfl Hõ=¸ºxã∞ì L Œº=∞O ZÑÊ\Hõ~Ú<å JkèQÆq∞OK«QÆÅ^À ÖË À QÍh ÃÑ@∞ì|_ç •s ÀÑ≤_ôH =ºu~HõOQÍ, ¿Ñ ŒÅ‰õΩ JO_»QÍ xÅ|_Õáê„ « U Œ~Ú Õ Hõ=¸ºxã¨∞ì L Œº=∞O ã¨=∞~°÷OQÍ<Õ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ Œx Dâ◊ å|ÌÑÙ K«i„ « ~°∞A=Ù KÕã≤O^À P áê„ «#∞ uiy â◊HÎ=O «OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«_®xHJ=ã~°"≥∞ÿ# Éè∫uHõ |ÖÏxfl, <≥·uHõ ™êkèHÍ~° «#∂ Jk uiy á⁄O Œ∞ «∞O ŒxPt^•ÌO. ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÅÖ’ Jk KåÖÏ J=ã~°O J=Ù «∞Ok.

"å~°Î k#Ñ„uHõ24 _çÃãO|~ü 1999

v


ZiH± „á¶ê"£∞ : =∞x+≤x =∞x+≤QÍã‘fiHõiOKÕ ™È+e[O

=∂lHõ Jã≤ Î` «fiO ™ê=∂l# K≥ ·` «<åºxH˜ Ñ¨ Ù<åk— J#flk=∂i¯ û[OÖ’x „Ñ è•# ã∂„`åÅÖ’ XHõ\. =∂~ü û‰õΩ =ÚO Œ∞D q+Ü«∂xfl Z=~°∂ QÆ∞iÎOK« ÖË Œ#_»O J"åãÎ==∞=Ù «∞Ok. Pq èŒOQÍ =∂~ü û ‰õÄ_® ZÑC_»∂ J#ÖË Œ∞. x*ÏxH D ã∂„ «OÖ’x'ÑÙ<åk— J<Õ =∂@#∞ Jk ã∂zOKÕ ãO|O è•xfl U q èŒOQÍJ~°÷O KÕã∞‰õΩO\Ï=∞<Õ q+Ü«∞OÖ’ Õ_®Å∞O\Ï~Ú QÍh, ™ê=∂lHõrq`åxfl QÆ∞iOz =∞#∞+µÅ∞ KÕ¿ã PÖ’K«#Å#∞ âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍqâı¡+≤OKÕ "åÔ~=Ô~·<å ™ê=∂lHõ Jã≤Î «fiO g∞ Œ "≥Ú Œ@ Œ$+≤ì ÃÑ@ìHõ`«Ñ¨Ê^Œ∞.

J~Ú#ÑÊ\H© ãO„Ñ^•Ü«∞Hõ ('ÉèÏ="å Œ—) ™ê=∂lHõ « «fiâßGOg∞^Œ D ('Éè∫uHõ"å^Œ—) ã¨∂„`åxfl PÜ«Ú^èŒOQÍ ãÖkèOz XHõã=∞„QÆ"≥∞ÿ# Kåi„ «Hõ ã≤ •úO`åxfl P „áêuÑkHõ g∞ Œ xi‡Oz#Ñ¶∞# « =∂~ü ûH Œ‰õΩ¯ «∞Ok. PÖ’K«#Å‰õΩ rq «O ÑÙ<åk J<ÕD Éè∫uHõ"å Œ ã∂„ «O (JO Œ∞Ö’ Zxfl åufiHõã=∞ãºÅ∞#flÑÊ\H©) D ~ÀAZO «QÍ =∞# 'HÍ=∞<£Ãã<£û—Ö’ ÉèÏQÆ=∞~ÚáÈ~ÚO ŒO>Ë 'J ÕO ÃÑ ŒÌQ˘ÑÊ ã≤ •úO «=∂?— Jx Z=Ô~·<å Pâ◊Û~°ºOQÍ J_»Q˘K«∞Û. J~Ú ÕJk =∞#∞+µÅ ™ê=∂#º PÖ’K«<åsuÖ’ ÉèÏQÆO HÍ=_»O =∂i¯ û[O™êkèOz# q[Ü«∞"Õ∞#x K≥Ñ¨ÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ™ê=∂#º =∂#=

'™ê

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 155

PÖ’K«<åsuÖ’ ÉèÏQÆ=∞~ÚáÈ=_»"Õ∞ XHõ PÖ’K«# ™êkèOK«QÆÅ JuQ˘Ñ¨Êq[Ü«∞=∞#∞‰õΩO>Ë =∂i¯ ûã∞ì Éè∫uHõ"å ŒO P q[Ü«∂xfl ™êkèOz#>Ëì.

JO`« =∂„`«O KÕ`« JO^Œ∞Ö’x `åufiHõ ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Ñïëê¯~°=∞~ÚáÈ~Ú#@∞ì HÍ Œ∞. ™ê=∂#º =∂#= PÖ’K«<å s «∞ÅÖ’ åufiHõOQÍ ã=∞™êº «‡Hõ"≥∞ÿ#q J<ÕHõO LO\Ï~Ú HÍ|\ì WHõ _» "≥·~°∞ èŒº"Õ∞O ÖË Œ∞.

=∞#∞+µÅ K≥· «<åºxfl "åi Éè∫uHõ Jã≤Î «fiO x~°‚~Úã∞ÎO Œx ZO Œ∞‰õΩÉèÏqOKåe? x~°‚~ÚOKÕ P „Hõ=∞O Uq∞\? P Jaè„áêÜ«∂xH ~°∞A"Õq∞\?„ÑÑOK«OÖ’ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ qaè#fl=∞~Ú# =∂#= PÖ’K«<å s «∞Å#∞ J~°÷OKÕã∞HÀ=_®xHõk ãiáÈ «∞O^•? ÑÓiÎQÍ =ºHÎQÆ «"≥∞ÿ# PÖ’K«<å s «∞Å#∞ XHõÑ¨Hõ¯# ÃÑ\˜ì<å! ™ê=∂lHõ PÖ’K«<å „ã¨=O`«∞Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ãiáÈ «∞O^•? <år "å^•hfl, QÍOnè "å^•hfl, =∞ « JãÇÏ<åhfl, ã∂Ñ¶‘ "å^•hfl,=∞ Œ~ü ä≥Ô~™ê#∞, J∞Ü«Ú Œú ^•Çhfl, Jxfl\h J~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH ãiáÈ`«∞O^•?

D „Ñâ◊flÅ∞ "Õã∞HÀ=_®xH ™êÇÏã≤Oz# =∂i¯ ûã∞ìÅÖ’ ZiH± „á¶ê"£∞XHõ~°∞. |Ç¨ïâß XHõ¯ˆ~#x ‰õÄ_® J#=K«∞Û<Õ"≥∂. `«#‰õÄ `«# `«~°OÜ«¸~ÀÑ≤Ü«∞#¡‰õÄ ÉÏQÍ ÑïK«Ü«∞O L#fl <år "å^•hfl, Ü«Ú^Àú<å‡^•hfl,ÃÑ@∞ì|_ç •s ã~°∞‰õΩÅ •Çhfl L^•ÇÏ~°Å∞QÍ fã∞H˘x J «#∞ D „Ñâ◊flÅ‰õΩ["å|∞ K≥¿ÑÊ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™ê_»∞. q[Ü«∞O ™êkèOKå_»x J#ÖË=Ú QÍh KåÖÏqÅ∞=~Ú# qâı¡+ KÕ™ê_»∞.

ZiH± „á¶ê"£∞ Q˘ÑÊ Pâß"åk. J «xk ≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Pâß"å ŒO HÍ Œ∞,ãfiK«Ûù"≥∞ÿ# Pâß"å ŒO. Jk J"åãÎqHõ=∞~Ú<å •xx Q“~°qOK«=K«∞Û#∞. =∂~ü¯ ûPÖ’K«#Å `åufiHõ =¸ÖÏÅÖ’<Õ =∂#= Jã≤Î åfixfl QÆ∞iOz, <≥·*Ïxfl QÆ∞iOz|Å"≥∞ÿ# Pâß"å ŒO LOk. J~Ú Õ =∂i¯ ûã∞ìÅO Œ~°∂ ãfiK«Ûù"≥∞ÿ# Pâß"å Œ∞Å∞HÍ Œ∞. '|_ç ≥ KÕuÖ’ LO>Ë D „ÑÑOK«O ÉÏQÆ∞Ñ_»Hõ K«ã∞ÎO^•— J#∞‰õΩ<Õ "åà◊√¡KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. =∂i¯ ûã∞ìÅ∞ JkèHÍ~åxH ŒQÆæ~°ÜÕ∞º H˘nÌ gi ãOMËº"≥∞*Ïi\© J=Ù «∂ LO@∞Ok. nxH HÍ~°O ‰õÄ_® =∂~ü û ã≤ •úO «OÖ’<ÕLOk QÍh P qâı¡+Ö’H áÈ=_®xHk ãO Œ~°ƒùO HÍ Œ∞.

=∞#∞+¨µÅ K≥·`«#ºO "≥∞^Œ_»∞‰õΩ ãÖ|OkèOz#k (PÖ’K«#Å∞ `«ÅÖ’

LO\Ï~Ú) J#∞‰õΩ#flO « HÍÅO, K≥· «<åºxfl Jã≤Î «fiO x~°‚~Úã∞ÎO Œ#fl ã∂„`åxfl'~°∞A=Ù— KÕÜ«∞_»O ã∞ÅÉèí"Õ∞. J~Ú Õ •x=Å¡ =∞#‰õΩ J~°÷O JÜÕ∞ºk ãfiÅÊ"Õ∞.


XHõ K≥@∞ì U q èŒOQÍ LO@∞O^À, P K≥@∞ì‰õΩ ãO|OkèOz =∞# PÖ’K«#ÖÖ’LO_Õ z„ «O ‰õÄ_® J Õ q èŒOQÍ LO@∞Ok Hõ •. HÍ|\ì =∞# rq « <≥·[OZ\ì À ^•xx QÆ∞iOz =∞#‰õΩO_Õ K≥· «#º=¸ J\ì Õ.

nxx '„ÑüÑ¶¨Å# ã≤^•úO`«O— JO\Ï~°∞. nxx =∞#∞+¨µÅ‰õΩ K≥@¡ã¨fi~°∂áêxfl QÆ∞iOz LO_Õ *Ï˝<åxˆH HÍHõ, ™ê=∂lHõ K≥·`«<åºxH˜ ‰õÄ_®J#fi~ÚOK«_»OÖ’ LO_Õ W|ƒOkx Éè∫uHõ"å Œ∞Å∞ `˘e<å_Õ QÆ=∞xOKå~°∞.=∞#∞+¨µÅÖ’ KåÖÏ =∞OkH˜ `«=∞ rq`« „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ‰õΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ#PÖ’K«#Å∞O\Ï~Ú. HÍ|\ì K≥· «#ºO Jã≤Î åfixfl L#fl Œ∞#fl@∞ì „ÑuaOaã∞ÎO Œx#=∞‡‰õÄ_» Œx Éè∫uHõ"å Œ « «fi"Õ «ÎÅ∞ J#™êQÍ~°∞. ™ê=∂lHõ Jã≤Î «fi"Õ∞ «#JãÅ∞ <≥·*Ïxfl HõÑ≤ÊÃÑ\ì «ÅHO Œ∞Å∞QÍ HõxÑ≤ã∞ÎO Œx (Wk „Ñ ÕºHOz ÃÑ@∞ì|_ç •s

'ã~°∞‰õΩÅ =∂Ü«∞—‰õΩ LO_Õ ÅHõ∆=∞x), áêÅHõ=~åæÅ‰õΩ PÖ’K«#Å ™êkèHÍ~° «ÃÑ·#LO_Õ PkèÑ «ºO =Å¡ "åi „ÑÜ≥∂[<åÖË áêe «=~åæÅ „ÑÜ≥∂[<åÅ∞QÍ "å~°∞„ÑKå~°O KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ å~°x, W`åºk HÍ~°ÏÅ=Å¡ ™ê=∂lHõ K≥· «#ºO ™ê=∂lHõJã≤Î åfixfl L#fl Œ∞#fl@∞ì „ÑuaOaOK« Œx J#™êQÍ~°∞.

D ã¨=~°`À ã‘fiHõiOz<å K«i„`«Ö’ HõxÑ≤OKÕ Jxfl ~°HÍÅ K≥·`«#ºs «∞Å#∂ - ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞ì <år "å ŒO #∞O_ç =∞ Œ~ü ä≥i™ê ^•HÍ - Dã≤ •úO «O q=iOK«QÆÅ Œx #=∞‡@O Hõ+ìO. HÍh WO «HõO>Ë "≥∞~°∞QÆ~Ú# q=~°„ÑuÑ¶Å# ã≤ •úO «OÖ’ ÖË Œ∞. ^•xx ã=iOKÕ ÃÇÏK«ÛiHõÅÖ’#∂ ÖË Œ∞.

HÍh =∞#ãÎ «fi âßGO - =ÚYºOQÍ Ãã·HÀ Z<åeã≤ãπ - Jaè=$kú K≥Ok#„Hõ=∞OÖ’ K≥· «#ºO "≥∞ Œ_»∞‰õΩ ãO|OkèOz# q+Ü«∞O HÍ Œh, =ºHÎ åfixHãO|OkèOz# q+Ü«∞=∞h J~°÷=∞~ÚOk. JÑC_»∞ K≥· «<åºxfl q=iOK«_®xHK≥@∞ì ™ê=∞ºO ZO^Œ∞‰õÄ H˘~°QÍ^Œ∞. WOHÍ ãïQÍæ K≥áêÊÅO>Ë K≥·`«<åºxH˜ãO|OkèOz# Éè∫uHõ „Ñ„HÜ«∞ - 'PÖ’zOK«_»O— J<Õ „HÜ«∞ - "≥∞ Œ_»∞Ö’<Õ[iy# ÑÊ\H© K≥· «<åºxH ãO|OkèOz# =ã∞Î=Ù ÖËHõ q+Ü«∞O "≥∞ Œ_»∞‰õΩ HÍHõ=ºHÎ åfixH K≥Ok#k. K≥@∞ì<À, ‰õΩsÛ<À =∞#O K«∂_»_»O J<Õk =∞# =ºHÎ «fiO`Àxq∞ «ÎO ÖËx Éè∫uHõ „HÜ«∞ HÍ|\ì K≥@∞ì ÖËHõ ‰õΩsÛ J<Õ TÇÏ ÖËHõ ÉèÏ=# Éè∫uHõ"åãÎqHõ «‰õΩ „ÑuÑ¶Å#O J#_»O XÔH «∞Î. ™ê=∂lHõ K≥· «<åºxfl q=iOK«_®xHWk HõhãO XHõ áÈeHõQÍ ‰õÄ_® ÑxH~å Œ∞.

=∞i =∞x+≤ =ºHÎ «fiO U q èŒOQÍ ~°∂ÑO fã∞‰õΩO@∞Ok? •xx Éè∫uHõrq «"Õ∞ x~°‚~Úã∞ÎO Œx ~°∞A=Ù KÕÜ«∞QÆÅ=∂? KÕÜ«∞QÆey#@ì~Ú Õ<Õ =∂#=K≥· «<åºxfl =∂#= Éè∫uHõ Jã≤Î «fiO x~°‚~Úã∞ÎO Œx K≥ÑÊQÆÅO. D „ÑÜ«∞ «flO

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 157

KÕÜ«∞#O`« HÍÅO =∂i¯ û[O - „Ñ¨`ÕºHÕz, Kåi„`«Hõ Éè∫uHõ"å^ŒO -JãOÑÓ~°‚OQÍ<Õ LO@∞Ok.

P „ÑÜ«∞ «fl"Õ∞ Ãã·HÀ Z<åeã≤ãπ „áêuÑkHõQÍ ZiH± „á¶ê"£∞ KÕ™ê_»∞. HÍh„á¶ê~Ú_£#∞ =∞øeHõOQÍ<Õ ã=iOz "Õ™ê_»∞. =∂#= Ö·OyHõ « („á¶ê~Ú_£ D =∂@#∞

=∂=¸Å∞QÍ "å_Õ J~°÷O HõO> qâßÅ"≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ "å_» å_»∞) ÉÏÅºOÖ’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º~°∂áêÅ‰õÄ ‰õΩ@∞O| ÃÑ ŒÌÅ •fi~å J=∞ÅÜÕ∞º ™ê=∂lHõ xÜ«∞=∂Å‰õÄ =∞ èŒº#∞O_Õ "≥·~°∞ è•ºhfl ^•x Ñ~°º=™ê<åÅ#∂ „áêuÑkHõ KÕã∞H˘x „á¶ê~Ú_£ =∞x+≤=ºHÎ «fiO ~°∂á⁄O Õ „Hõ=∂xfl q=i™êÎ_»∞.

ZiH± „á¶ê"£∞ „á¶ê~Ú_£ qâı¡+Å#∞ J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’ "å_»∞‰õΩO\Ï_»∞QÍh, =ºHÎ «fi qâı¡+‰õΩ "Õ~ „áêuÑkHõ „Ñuáêk™êÎ_»∞. =∂#=<≥·*Ïxfl x~°fizOz^•xx Ñ¨Ù<åk KÕã¨∞H˘x `«# qâı¡+¨#∞ ~°∂á⁄Ok™êÎ_»∞. =∂#= <≥·*Ïxflx~°fizOK«_» =∞O>Ë =∞#∞+µÅ∞ „áê äŒq∞HõOQÍ =∞Oz"å~°x QÍh, „áê äŒq∞HõOQÍK≥_»¤"å~°x QÍh „ÑHõ\OK«_»O HÍ Œ∞. =∂#= Jã≤Î «fi <≥·*Ïxfl (PO\ÏÅr - ontol-

ogy) q=iOK«_»O.=∂~ü¯ û‰õΩ =ÚO Œ∞ « «fi"Õ «ÎÅO Œ~°∂ =∂#= <≥·*Ïxfl ã∂„fHõiOKå~°x,

=∂~ü¯ û P Ñx KÕÜ«∞ÖË Œx „Ñfu. =∂i¯ ûã∞ìÅÖ’ W «~°„`å qÉèË •Å∞<åfl"å~°∞ ‰õÄ_® („QÍ"£∞ã‘, Öˇx<£, JÅ∂Î[~üÅ#∞ L^•Ç¨Ï~°Å∞QÍ K≥Ñ¨CHÀ=K«∞Û) D =∂>ËJO\Ï~°∞. J#_»"Õ∞ HÍHõ ^•xx =∂~ü¯ û qt+ì «QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞ ‰õÄ_». =∂~ü ûJ@∞=O\ ã∂„fHõ~° KÕÜ«∞Hõ áÈ=_®xH XHõ HÍ~°O LOk. PÜ«∞# Œ$+≤ìÖ’WÑ¨Ê\˜=~°‰õΩ =∞x+≤ xO_»~Ú# =∞x¿+ HÍ^Œ∞. =∞x+≤ `«# ã¨$[#â◊H˜ÎxJÑiq∞ «OQÍ Jaè=$kú KÕã∞HÀ=_®xH J=ã~°"≥∞ÿ# Éè∫uHõ L`åÊ Œ# â◊HÎx™êkèOK«∞‰õΩ#fl «~°∞"å Õ JãÅ~Ú# =∞x+≤ L ŒƒùqOK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. =∞x+≤'XHõi`À JO^Œ~°∂ JO^ŒiÖ’ XHõ~°∞QÍ— `«# ã¨$[# â◊H˜Îx "≥~Úº s`«∞ÅPq+¯iOK«∞‰õΩ<Õ Œâ◊ JÑC_»∞ "≥Ú ŒÅ=Ù «∞Ok. J Õ JãÅ~Ú# =∂#= K«i„ «.P Ö’ÑÅ L#fl =∞x+≤ WOHÍ J=ã~åÅ‰õÄ, JÑiÑHõfi"≥∞ÿ# L`åÊ Œ<å â◊HÎH©ÉÏxã. D =∞x+≤<Õ x~°fizOz, '=∞x+≤ Wk, Jk— JO@∂ ã∂„fHõiOK«_»OÖ’J~°÷O ÖË Œ∞. KÕÜ«∞=Åã≤Ok D =∞x+≤ x["≥∞ÿ# '=∞x+≤ «<åxfl— ™êkèOK«_®xHJ=ã~°"≥∞ÿ# L`åÊ Œ#â◊HÎx á⁄O Õ ã≤÷uH ZkQ Kåi„ «Hõ „Hõ=∞OÖ’x "≥·~°∞ è•ºÅ#∞qâı¡+≤OK«_»O, "å\x =ÚO Œ∞‰õΩ #_çÑ≤OK«_»O. «~°∞"å « ~åQÆÅ Œâ◊‰õÄ „Ñã∞Î «O=∞#O | «∞‰õΩ «∞#fl 'K«i„ « ÑÓ~°fi— Œâ◊‰õÄ =∞ èŒº XHõ JQÍ èŒO LOk. ^•xHP=ÖÏ D=ÖÏ U q+Ü«∞=¸ XHõ\ HÍ Œ∞. JO Œ∞=Å¡ D=Å xÅ|_ç P=ÅPq~°ƒùqOK«É’ÜÕ∞ =∞x+≤x x~°fizOK«_»O x~°~°÷HõO.


x~°fiK«#O JHõ ~°ÖË Œx ÉèÏqOKÕ D èÀ~°Ö’#∂ XHõ x~°fiK«#O LOk.JãÅ~Ú# K«i„ « "≥Ú ŒÅ~Ú<åHõ =∞x+≤ ZÑÊ\HõÑC_»∞ «##∞ q#∂ «flOQÍx~°fizOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. x~°O «~° ÑÙ#ifl~°fiK«#"Õ∞ JãÖ·# =∞x+≤ <≥·[O.JÑÊ\=~°‰õΩ [iQ K«i„ « ÑÓ~°fi Œâ◊ JO`å P ã≤÷uH c["≥∞ÿ# J#O « L`åÊ Œ#â◊HÎx JO Œ∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞"Õ∞ «ÑÊ "Õ~ Ug∞ HÍ Œ∞ HÍ|\ì, K«i„ « ÑÓ~°fi Œâ◊Ö’=∞x+≤ „Ñ è•# ÅHõ∆O L`åÊ Œ# „HÜ«∞, ÖËHõ ã$[<å «‡Hõ „â◊=∞. J Õ „Ñã∞Î åxH=∞x+≤ <≥·[O. P «~°∞"å « XHõ ã≤÷~°"≥∞ÿ# <≥·[=∞O@∂ ÖËHõáÈ=_»"Õ∞ =∞x+≤ <≥·[O.

Wk ZO Œ∞Hõ~Ú<å ÑxH˘ã∞ÎO Õ"≥∂ QÍh =∞#O "≥Ú Œ\’¡ "Õã∞‰õΩ#fl„Ñ¨â◊fl‰õΩ - ™ê=∂lHõ Jã≤Î`«fiO ™ê=∂lHõ K≥·`«<åºxfl x~°‚~ÚOKÕ „Hõ=∞OZ@∞=O\k? J<Õ „Ñâ◊fl‰õΩ - ["å|∞ K≥ÑÊ_®xH =∂„ «O ÑxH~å Œ∞.

ZiH± „á¶ê"£∞ =∂#= <≥·*Ïxfl x~°fizOK«_»O J=ã~°=∞x #q∞‡# XH XHõ=∂i¯ ûã∞ì. J~Ú Õ ^•x J~°÷O ãfiÉèÏ= s`åº =∞#∞+µÅ∞ „áê äŒq∞HõOQÍ ™êfi~°÷Ñ~°∞Å<À, x™êfi~°÷Ñ~°∞Å<À, =∞Oz"åà◊§<À, K≥_»¤"åà◊§<À „ÑHõ\OK«_»O HÍ Œ∞† =∂#=Jã≤Î`«fi <≥·*Ïxfl x~°fizOK«_»O. W`«~° [O`«∞=ÙÅ „Ñ¨=~°Î# „Ñ¨^è•#OQÍ "å\˜[#∞º=ÙÅÖ’<Õ x~°‚~ÚOK«|_ç LO@∞Ok. =∞x+≤Ö’ [#∞º=ÙÅ∞ x~°‚~ÚOKÕkH˘OK≥"Õ∞. =∞x+≤ Jx"å~°ºOQÍ `«# K«∞@∂ì L#fl Ñïã¨~åÅ`À - W`«~°=∞#∞+µÅ`À ãÇ - „ÑÜ«∞ «fl ÑÓ~°fiHõOQÍ, ãOHõÅÊ ÑÓ~°fiHõOQÍ =º=ÇÏiOKåe.Wk =∂#= Jã≤Î «fi <≥·[OÖ’<Õ „áê äŒq∞Hõ JOâ◊O.

Ô~O_»=k Uq∞@O>Ë «# Ñiã~åÅ`À#∂ W «~° =∞#∞+µÅ`À#∂ =∞x+≤U~°Ê~°K«∞‰õΩ<Õ ãO|O è•Å∞ ã∂÷ÅOQÍ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞. "≥Ú Œ\ ~°HÍxH „¿Ñ=∞J<Õk ãOH «O. ¿ãflÇÏO, ãÇÏHÍ~°O, ™ê#∞Éèí∂u, Ñ~°ãÊ~° « "≥Ú ŒÅ~Ú# QÆ∞ÏÅ∞D HÀ=‰õΩ K≥Ok#q. g\˜H˜ XHõ ã¨∂zHõQÍ „á¶ê"£∞ '„¿Ñ=∞— J<Õ =∂@#∞„ÑÜ≥∂y™êÎ_»∞. Ô~O_»= ~°HÍxH K≥Ok# QÆ∞ÏÅ‰õΩ „á¶ê"£∞ ÑiÉèÏ+Ö’ 'q èŒfiOãO—J<Õ =∂@ XHõ ã∂zHõ, ÖËHõ ãOH «O. Õfi+O, D~°¬º, PkèÑ «ºO "≥Ú ŒÅ~Ú#qD HÀ=‰õΩ K≥Ok# QÆ∞ÏÅ∞.

D Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ =∞#∞+¨µÅ∞ `«=∞ Ñïã¨~åÅ`À ãÖ|O^è•Å∞<≥ÅH˘Å∞Ê‰õΩO\Ï~°∞. Wq Ô~O_»∂ =∂#= ãÇÏ["≥∞ÿ#"Õ, D J~°÷OÖ’ '=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#"Õ.— =∞#O J=∂#∞+O, J=∂#gÜ«∞O J<Õq ‰õÄ_» ÑÓiÎQÍ =∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#QÆ∞ÏÖË. W «~° [O «∞=ÙÅ∞ P «‡~°Hõ∆ HÀã=Ú, PÇ~°O HÀã=Ú „‰õÄ~°OQÍ„Ñ=iÎ™êÎ~Ú. P#O ŒO HÀãO „‰õÄ~°OQÍ „Ñ=iÎOK«QÆÅ UÔH·Hõ [O «∞=Ù =∞x+≤.(=∞# JÇÏOHÍ~°O ZO «\ ŒO>Ë nxx =∞#O 'Ñâ◊√ «fiO— JO\ÏO!)

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 159

XH˘¯Hõ ™ê=∂lHõ =º=ã÷Ö’, XH˘¯Hõ ™ê=∂lHõ =~°æOÖ’ ZkQ Ñ≤Å¡Å∞,|uH ÃÑ ŒÌÅ =ºHÎ åfiÅÖ’ D Ô~O_»∞ HÀ=Å‰õΩ K≥Ok# „Ñ=~°Î<å s «∞Å∞, QÆ∞ÏÅ∞,qÅ∞=Å∞, PÖ’K«#Å∞ U q èŒOQÍ <≥ÅH˘O\ÏÜ«∞#fl q+Ü«∂xfl ZiH± „á¶ê"£∞«# ~°K«#ÅÖ’ Ãã·HÀ Z<åeã≤ãπ‰õΩ K≥Ok# qâı¡+Ï ÑiHõ~åÅ ãÇÜ«∞O`À

qÑ¨ÙÅOQÍ q=i™êÎ_»∞. `«^•fi~å ™ê=∂lHõ Jã≤Î`«fiO =ºH˜Î`åfiÅ#∂ PÃÑ·#K≥· «<åºhfl x~°‚~ÚOKÕ f~°∞#∞ q=i™êÎ_»∞. =~°æ"Õ∞ JOu=∞ x~å‚Ü«∞Hõâ◊HÎ J#fl«# ~å[H©Ü«∞ qâßfi™êxfl '~°∞A=Ù KÕ¿ãÜ«∞_»O— HÀãO J<ÕHõ ™ê è•~° rq «

Ñiã≤÷ «∞Å‰õΩ =~°æ „Ñ ÕºHõ «#∞ Páêkã∞Î<åfl_»#fl ãO ÕÇÏO «~°K«∞QÍ =zÛ#ÑÊ\H©,'Pi÷Hõ ÑÙ<åk—x =∂„ «O qâı¡+≤Oz "≥Ú «ÎO q=iOz#@∞ì „ÑHõ\OKÕ ãQÆ@∞=∂i¯ ûã∞ì ™ê=∂lHõ qâı¡+`À áÈe¿ãÎ PÜ«∞# ~°K«#Å∞ KåÖÏ PãHÎHõ~°"≥∞ÿ#q.«# ã=∞HÍb# Ü« ~ÀÑ≤Ü«∞<£ ã=∂[OÖ’ q èŒfiOãO J<Õ Õ „Ñ è•# QÆ∞O

HÍ=_»O á¶êã≤*ÏxH J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# =ºHÎ åfiÅ#∞ «Ü«∂~°∞ KÕã≤O Œx „á¶ê"£∞KåÖÏ PãHÎHõ~°OQÍ q=i™êÎ_»∞.

q^èŒfiOãÖ „¿Ñ=∞ÖÏQÆ ZÑ¨C_»∂ =∂#= „Ñ¨=~°Î<å s`«∞ÅÖ’ LO_ÕQÆ∞"Õ∞#x XÑC‰õΩO@∂ ‰õÄ_», „¿Ñ=∞ Õ ÃÑ·KÕ~Ú JÜÕ∞º ™ê=∂lHõ Ñiã≤÷ «∞Å~°∂ÑHõÅÊ# HÀãO Hõ$+≤ KÕ •ÌO ~°=∞‡x «# áê~î°‰õΩÅ#∞ „á¶ê"£∞ PÇfix™êÎ_»∞.Wk H=ÅO ™ê=∂lHõ Ñiã≤÷ «∞Å‰õΩ ãO|OkèOz# q+Ü«∞"Õ∞<å J#fl ãO ÕÇÏO„á¶ê"£∞ ~°K«#Å #∞O_Õ =ã∞ÎOk. P q+Ü«∞O J «<Õ K«∂_»ÖËHõáÈ=_»O J «xPâß"å ŒO Ñ¶e «O. U=∞~Ú Õ<ÕO Wk =∂i¯ û*Ïxfl =∂#= Éèí∂q∞Hõ g∞ ŒxÅÉˇ>Ëì „Ñ¨Ü«∞`«fl=∞x K≥Ñ¨Ê=K«∞Û. `«# ~å[H©Ü«∞ ã≤^•úO`«O 'Ç¨˙º=∞xãπì™È+e[O— Jx ZiH± „á¶ê"£∞ JO\Ï_»∞. JO>Ë =∞x+≤ Jã≤Î «fi <≥·*Ïhfl ^•xÑ¨~°º=™ê<åÅ#∂ "åã¨ÎqHõOQÍ ã‘fiHõiOKÕ ™È+ëã¨∞ì P^Œ~°≈=∞x J~°÷O. PÑ~°º=™ê<åÅ#∞ „á¶ê"£∞ qâı¡+≤OKÕ Ñ ŒúuÖ’ J «x Pâß"å ŒO #∞O_ô =~°æ x~å‚Ü«∞Hõã≤ •úO «O J=âıëêÅ#∞O_ç ÑÙ\ì# HõÑÊ^•@∞¡ J<ÕHõO L<åflÜ«∞x QÆ∞iÎOz#ÑÊ\H©,=∞x+≤x =∞x+≤QÍ ã‘fiHõiOKÕ ™È+eã∞ì P Œ~å≈xfl q∞Oz# ~å[H©Ü«∞ ÅHõ∆ºO "Õ~LO_»*ÏÅ Œx XÑCHÀ=Åã≤O Õ.

q∞ã≤q∞ =∂ãÑ„uHõU„Ñ≤Öò 2001

v


„Ñ*Ï™êfi=∞º ÑÙ<å Œ∞ÅÃÑ·<Õ ™È+e[O!

áêÖò ~å[H©Ü«∞ ÑiÏ=∂Å QÆ∞iOz KåÖÏ "åºYºÅ∞ qO@∞<åflO."å@xfl\h ãg∞H∆OK«_®xH XHõ "åºãO ãiáÈ Œ∞ QÍh, <Õáêb=∂"À~Úã¨∞ìÅ‰õΩ ÅaèOzOk XHõ Kåi„`å`«‡Hõ J=HÍâ◊O J#flq+Ü«∂xfl - P áêsì À ãÇ - ZO « =∞Ok QÆ∞iÎã∞Î<åfl~°∞?

„Ñü z#fl ãÖ^Œ~åƒùhfl K«i„`å`«‡HõO J#_»O [~°fle[OÑÙÏº# JÅ"å@~Ú áÈ~ÚOk HÍ|\ì Wk x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’K«i„`å «‡HõO Jx q=iOKåe.

„Ñ[Å‰õΩ ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl x~åHõiOz ™È+e[Oxi‡OKåÅx K«∂¿ãÎ Jk ™êQÆ Œ#flk 20= â◊ å|ÌÑÙ K«i„ « <ÕiÊ#=ÚYº áê~îåÅÖ’ XHõ\˜. ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ìÜ« ~°ÑπÖ’x Jxfl Hõ=¸ºxã∞ì áêe « ~å*ÏºÅ∂ Ñ «#O HÍ=_®xHUÔH·Hõ HÍ~°O ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∞ºO Ö’Ñ≤OK«_»"Õ∞ HÍHõáÈ=K«∞Û.J~Ú Õ P «~°∞"å « JHõ _» <≥ÅH˘#fl áêâßÛ «º «~°Ç ~å[H©Ü«∂i÷Hõ=º=ã÷Ö’x ÃÑ@∞ì|_ç •s JOâßxfl P ÕâßÅ „Ñ[Å∞ «fi~°Ö’<Õx~°ã≤OKå~°∞ QÍh ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl x~°ã≤OK«ÖË Œ∞. =∞m¡Hõ=¸ºxã∞ì ÖËHõ ™È+eã∞ì áêsìÅ áêÅ<Õ HÀ~°∞‰õΩ#flÑC_»∞ ‰õÄ_»"åiH "À>Ë¡ã≤ Z#∞fl‰õΩ<åfl~ «ÑÊ "åiH xÜ«∞O «Å∞QÍ Ñ@ìO QÆ@ìÖË Œ∞.

<Õ

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 161

WHõ g∞^Œ@ ™È+ë[O xi‡OKÕ „Ñ¨Ü«∞`«flO ZHõ¯_» [iy<å Jk„Ñ*Ï™êfi=∞º =º=ã÷ ^•fi~å<Õ [~°QÆHõ «ÑÊ Œ∞. XHõ"Õà◊ XHõ Hõ=¸ºxã∞ì áêsì™êÜ«Ú èŒ áÈ~å@O •fi~å JkèHÍ~åxH =zÛ<å Jk ™È+eã∞ì ã=∂[ x~å‡ÏxHãOÉOkèOz# Hõ$+≤x ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl Q“~°qã∂Î [~°Ñ=Åã≤ LO@∞Ok.D ãO Õâ◊O`À áê@∞, nxH J#∞ãiOK«=Åã≤# =∂~°æ"Õ∞q∞@#fl „Ñâ◊fl#∞ 20=â◊ å|ÌO =ke "≥o¡Ok.

nxH˜ ãÖ|OkèOz# ã≤^•úO`« K«~°Û Ü«¸~°ÑπÖ’ ZÑ¨Ê\˜#∞O_À[~°∞QÆ∞ «∞#flk QÍh Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ |ÅOQÍ L#fl =∞#É’\ ÕâßÅÖ’ZÑ¨C_»∂ [~°QÆÖË^Œ∞. WÑ¨C_»∂ [~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. Jxfl "≥·Ñ¶¨ÖÏºÅ‰õΩ |Ü«∞@™ê„=∂[º"å ŒO, Ö’ÑÅ iq[x[O HÍ~°O J#fl qâı¡+ =∞# ŒQÆæ~° Hõ=¸ºxã∞ì"Õ∞ è•=ÙÅ‰õΩ ãO «$Ñ≤Î xã∞Î#flk.

D K«~°Û#∞ KÕ¿ã J=HÍâ◊O, •xx PK«~°Ö’ ÃÑ\ì =∞OzK≥_»∞Å∞ QÆ∞iÎOKÕJ=HÍâ◊O <ÕáêÖò =∂"À~Úã∞ìÅ‰õΩ ŒH¯Ok. ^•xH HÍ=Åã≤# q[ « "åiÖ’LO^• JO>Ë ≥b Œ<Õ K≥áêÊe. "åiÖ’ WOw¡+π K« Œ∞=ÙÖ’ H˘OK≥O „ÑÑOK«K«i„ « 'ã≤ •úO « qâı¡+Ï JÅ=_»¤"å~°∞ =∞# =∂i¯ ûã∞ì áêsì <Õ «Ö·# ÜÕ∞K«∂i,HÍ~° üÅ ãÇÏ q^•º~°∞÷Åh, "å~°∞ gi = ŒÌ ~å[H©Ü«∞ ãÅÇÅ∞ fã∞‰õΩO@∞<åfl~°hqO@∞<åflO. gi ~å[H©Ü«∞ q[ « Uáê\^À =∞#O K«∂ã∂Î<Õ L<åfl=Ú HÍ|\ìgi ãÇ è•ºÜ«ÚÅ #∞O_ç PtOK«QÆeyOk H˘OK≥"Õ∞. WHõáÈ Õ K« Œ∞=ÙÅ HÀãO_èçb¡H ~å‰õΩO_» <ÕáêÖò H˘O_»ÅÖ’<Õ LO_çáÈ~Ú#"å~°∞ rq « J#∞Éèí=O #∞O_ç,„Ñ[ÅÖ’ ÑxKÕã≤# J#∞Éèí=O #∞O_ç <Õ~°∞Û‰õΩ#fl q[ « U"≥∞ÿ<å LO>Ë JkWÑC_»∞ JHõ ~°‰õΩ ~å=K«∞Û. HÍh ^•x QÆ∞iOz =∞#HO ≥b Œ∞.

~å*ÏºOQÆ Ñi+ üÖ’ JO ŒiHõO> Z‰õΩ¯= ã‘@∞¡ =∂"À~Úã∞ìÅ‰õΩ ŒHÍ¯~ÚQÍh Jk "≥Ú «ÎOÖ’ =¸_»= =O Õ. J~Ú Õ =∞~˘Hõ ÃÑ ŒÌ áêsì J~Ú# ã≤Ñ≤Zãπ(Ü«ÚZOZÖò)‰õΩ áêÅ# q^è•<åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# KåÖÏ q+¨Ü«∂ÅÖ’=∂"À~Úã∞ìÅ`À UHÍaè„áêÜ«∞O LO_Õ LO_®e HÍ|\ì, ~å*ÏºOQÆ ~°K«#Ö’"åi`À [@∞ìHõ\ì "≥∞Å‰õΩ=`À "≥∞ey#@ì~Ú Õ ™È+e*Ïxfl áêÅ<å qÅ∞=QÍ=º=ã‘÷HõiOKÕ ~å*ÏºOQÆO ~åÜ«∞=K«∞Û. ~å*ÏºOQÍxfl ZÑC_»~Ú<å ã=iOz#D =∞øeHõ qÅ∞=Å‰õΩ q~°∞ ŒúOQÍ u~°QÆ~åÜ«∞_®xH gÅ∞ ÖË Œ#fl xÜ«∞=∞O‰õÄ_» ~å*ÏºOQÆOÖ’ ~åÜ«∞=K«∞Û. XHõ"Õà◊ <Õáêb HÍO„ÔQãπ áêsì ™È+eã∞ì #=¸<å


~å*ÏºOQÍxfl ~°zOK«_®xH J_»∞¤ xÅ∞¿ãÎ Ô~O_»∞ Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÅ∞ P áê~ÚO@∞g∞ Œ<Õ ~år<å=∂ KÕã≤ ~å*ÏºOQÆ Ñï+¨ ü‰õΩ =∞m¡ ZxflHõÅ∞ [iˆQ Ñïã≤÷uHõeÊOK«=K«∞Û#∞.

HÍh <ÕáêÖò =∂"À~Úã∞ìÅ∞ ~å*ÏºOQÆ ~°K«# HõO> Z‰õΩ¯=QÍ =∞ èŒºO «~°„ÑÉèí∞ «fiO g∞ Œ<Õ Œ$+≤ì ÃÑ_»∞ «∞#fl@∞ì HõxÑ≤ã∞ÎOk. ^•xÖ’ Z=iH U Ñ Œ=ÙÅ∞O_®Å#flk XHõ =ÚYº q"å^ŒOQÍ L#fl@∞ìOk. D Jaè„áêÜ«∞O x[OHÍHõáÈ=K«∞Û. "åãÎ"åÅ∞ Ñ„uHõÅÖ’ "å~°ÎÅ ~°∂ÑO fã∞‰õΩ<Õ „Ñ„HÜ«∞ #∞O_çÑ¨Ù\ì# „Éèí=∞ HÍ=K«∞Û. J~Ú Õ „Ñ¨K«O_» J<Õ P áêsì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Wã¨∞Î#flWO@~°∂fiºÅ∞ W Õ Jaè„áêÜ«∞O Hõeyã∞Î<åfl~Ú.

^•xH À_»∞ «=∞ '„Ñ*ÏÃã·<åºxfl— x~åÜ«ÚnèHõiOK«_®xH x~åHõiOK«_»O.Jxfl áêsìÅ∞ ZxflHõÅ ~°OQÆOÖ’ ã¨=∂#OQÍ áÈ\© KÕÜ«∞_®xH˜, ˆ~Ñ¨ÙP"≥∂kOK«É’ÜÕ∞ ~å*ÏºOQÆ xÜ«∞=∂Å‰õΩ J#∞QÆ∞OQÍ ÑïáêeOK«_®xH˜JOwHõiOz#ÑC_»∞ XHõi ŒQÆæ~° =∂„ «O Ãã·#ºO LO_»_»O U q èŒOQÍ ã||∞?"≥Ú#fl\ ZxflHõÅÖ’ =∂"À~Úã∞ìÅ∞ '„Ñ*ÏÃã·#ºO— ãÇÜ«∞O`À "À@∞¡ á⁄O^•~°#flJaèÜ≥∂QÆO Z=~°∂ "ÕÜ«∞ÖË^Œ∞ QÍh J J#∞=∂#O ZÑ¨C_»∂ ~å‰õΩO_»LO@∞O^Œ#fl Éèí~À™ê Uq∞\˜? XHõ"Õà◊ „Ñ¨ã¨∞Î`åxHÕHÍ W`«~°∞Å∞ `«=∞#∞ã=∂#OQÍ K«∂™êÎ~°x, ÔQe¿ãÎ ÑiáêeOK« x™êÎ~°x #=∞‡HõO ÖË#@ì~Ú Õ «=∞Ãã·#ºO x~åÜ«ÚnèHõ~°H˘Hõ QÆ_»∞=~Ú<å ã∂zOKåe. ZÑÊ\H© XHõ ~å[H©Ü«∞=º=ã¨÷Ö’ XHõ Ñ¨H∆ÍxH˜ ™êÜ«Ú^èŒ |ÅQÆO LO_»_»O Z\Ï¡ P"≥∂^ŒhÜ«∞OJ=Ù «∞Ok? K«@ì| Œú áêÅ#‰õΩ Éèí~À™ê U=ÚO @∞Ok?

x*ÏxH ~å*ÏºOQÆ ~°K«# «~°∞"å « =∂"À~Úã∞ìÅ∞ Œ$+≤ì ÃÑ@ì=Åã≤OkÑiáêÅ# Ñ Œú «∞Å g∞ Œ. ™È+eã∞ì ~å*ÏºOQÍxfl ~åã∞‰õΩ<åfl ^•xÑ@¡ ÑÓiÎUH©ÉèÏ=O ÖËx áêsìÅ∞ ‰õÄ_» ~å[H©Ü«∞ ~°OQÆOÖ’ LO\Ï~Ú - Ãã‰õΩºÅ~ü~å*ÏºOQÆO ~åã∞‰õΩ#fl ÉèÏ~° « ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷Ö’ ÉèÏ~°fÜ«∞ [#`å áêsì L#fl@∞ì."å~°∞ «=∞ Ñ¨ Œú «∞ÅÖ’ „Éèí=∞Å∞ HõeÊOKÀ ÉèíÜ«∂Å∞ HõeÊOKÀ - „Ñ¨[Å#∞PHõ@∞ì‰õΩ<Õ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ~°∞. ~å[H©Ü«∞ „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl ã‘fiHõiOz#ÑC_»∞"åi ¿ãfiK«Ûù#∞ JOwHõiOK«Hõ «ÑÊ Œ∞. „Ñ*Ï™êfi=∞º Ñ Œú «∞ÅÖ’<Õ „Ñ[Å∞ "åi"≥·ÑÙPHõi¬ «∞Å∞ HÍ‰õΩO_® J_»∞¤Hõ@ì "Õã∂Î LO_®e. =∞m§ =∞m§ ™È+e*Ïxfl xi‡OKÕãÖHõÅÊO LO_Õ áêsì<Õ - XO@iQÍ<≥·<å L=∞‡_çQÍ<≥·<å - ÔQeKÕ@@∞ìK«∂ã∞HÀ"åe.

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 163

nxH ~å[H©Ü«∞ "≥∞Å‰õΩ=Å∞ KåÖÏ <Õ~°∞ÛHÀ"åe. JkèHÍ~°O - PÃÑ·#PÜ«Ú^è•Å∞ L<åflÜ«∞x „Ñ¨[Åg∞^Œ ^•^•ys KÕ¿ã |ÅÇ‘Ï#`«‰õΩ Ö’#∞HÍ‰õÄ_» Œ∞. WÑÊ\H =∂"À~Úã∞ì áêsìH J#∞|O èŒ"≥∞ÿ# Ü«Ú= Hõ=¸ºxã∞ìbQ∑ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ Œ∂‰õΩ_»∞QÍ #_»∞K«∞HÀ=_»O =∂#∞HÀÖË Œ#fl JaèÜ≥∂QÍÅ∞ W «~°áêsìÅ∞ KÕã∞Î<åfl~Ú. P ãOãÎ#∞ =∂"À~Úã∞ìÅ∞ ~° Œ∞Ì KÕÜ«∂Å#fl W «~° áêsìÅ_ç=∂O_»∞ <åºÜ«∞"≥∞ÿ#k HÍ Œ∞. áêsìH Ü«Ú=[# ãOÑ¶∞O LO_»_»OÖ’ «¿ÑÊg∞ÖË Œ∞. J~Ú Õ "å~°∞ „Ñ*Ï™êfiq∞HõOQÍ #_»∞K«∞HÀ=_»O <Õ~°∞ÛHÀ"åe. nx QÆ∞iOz‰õÄ_» =∂"À~Úã∞ìÅ #∞O_ç ãÊO Œ# ÖË Œ∞.

x*ÏxH Pi÷Hõ ~°OQÆOÖ’ ˘e Œâ◊Ö’ J=ã~°"≥∞ÿ# ~årÅ‰õΩ =∂"À~Úã∞ìÅ∞WÑÊ\H ã≤ ŒúÑ_®¤~°∞. ÃÑ@∞ì|_ç •~°¡ÃÑ·# K«~°ºÖËg fã∞HÀ=∞h, q Õj ÃÑ@∞ì|_çx‰õÄ_» PÇ¨fix™êÎ=∞h „Ñ¨Hõ\ÕKå~°∞. ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÉÏQÍ `«‰õΩ¯= L#fl,™êOHuHõOQÍ "≥#∞Hõ|_ç L#fl Õâ◊O <ÕáêÖò. ™êOHuHõ ÑÙ~ÀQÆu ™êkèOKÕO «=~°‰õΩ q Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ PÇfixOK«_»O «ÑÊxã~ HÍ=K«∞Û.

Pi÷Hõ ~°OQÆOÖ’ ™È+eã∞ì ÅH∆ÍºxH aè#fl"≥∞ÿ# D ~årÅ‰õΩ ã≤ ŒúÑ_Õ q[ «„Ñ Œi≈Oz# "å~°∞, ~å[H©Ü«∞ ~°OQÆOÖ’ ™È+eã∞ì ÉèÏ=#Ö’ ÉèÏQÆO HÍHõ «ÑÊx~å[H©Ü«∞ „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºO q+¨Ü«∞OÖ’ J^Õ q[˝`« „Ñ¨^Œi≈OK«_»O ÖË^Œ#flJaè„áêÜ«∞O x["≥∞ÿ Õ Jk Œ∞~° Œ$+ìHõ~°"Õ∞. HÍh P ãO ÕÇÏO =∂„ «O |ÅOQÍHõÅ∞QÆ∞ «∞#flk. ÑiáêeOz#O « HÍÅO áÈ~å@ Œâ◊Ö’ JÅ"å@~Ú# Ñ Œú «∞Å`À™êyOK«∞HÀ=_»O, =∞m§ ZxflHõÖÁ¿ãÎ J Õ Ñ Œú «∞ÅÖ’ ÔQeKÕ „ÑÜ«∞ «flO KÕÜ«∞_»O,Jk ™ê èŒºO HÍHõáÈ Õ ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷ #∞O_ç "≥· ˘Åy '=∞=∞‡efl H˘#™êQÆx=fiÖË Œ∞— J#fl xO Œ "ÕÜ«∞_»O - D Z «∞ÎQÆ_» <ÕáêÖò =∂"À~Úã∞ìÅ =∞#ã∞ûÅÖ’ LO^•? JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞<å '„Ñ¨*Ï Ãã·<åºxfl— ~°^Œ∞ Ì KÕÜ«∞_®xH˜x~åHõiã∞Î<åfl~°∞?

„Ñ¨*Ï`«O„`«18 "Õ∞ 2008

v


„á¶ê~Ú_£

ÖÏ=∞OkH˜ =∂=¸Å∞QÍ `≥eã≤# q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë =∞x+≤„Ñ=~°Î##∞, =∞x+≤ ãfiÉèÏ"åxfl "å\x x~°‚~ÚOK«_»OÖ’ „á¶ê~Ú_£Ö·OyHõ ãO «$Ñ≤ÎH KåÖÏ Z‰õΩ¯= „áê=ÚYºO WKåÛ_»∞ Jx. XHõJ~°÷OÖ’ Jk x[O HÍ=K«∞Û#∞ HÍx, P =∂„ «"Õ∞ J~°÷O KÕã∞‰õΩO>ËJk ÑÓiÎQÍ =„H©Hõ~° J=Ù «∞Ok. JO Õ HÍ‰õΩO_® Ö·OyHõ ãO «$Ñ≤ÎH„á¶ê~Ú_£ WzÛ# „áê=ÚMÏºxfl Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨Hõ¯#ÃÑ\˜ì<å, PÜ«∞#PÖ’K«#Å∞ KåÖÏ qÅ∞"≥·#q. PÜ«∞# J#fl XHõ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ#q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë =∞x+≤ â◊s~åxH˜ XHõ x~å‡O L#fl>Ëì,=∞#ã∞‰õΩ ‰õÄ_® XHõ x~å‡O LO Œx â◊s~° x~å‡Ïxfl âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍJ^èŒºÜ«∞#O KÕã≤#>Ë¡ =∞#ã¨∞ x~å‡Ïxfl ‰õÄ_® âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍJ èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∞=K«∞Û#x. J#flÑC_»∞ =∂=¸Å∞QÍ =∞#O H˘xflÉèÏ"åÅ∞, H˘O`« LkfiQÆfl`«, ^ÕfiëêÅ∞, =∞Op K≥_»∂ W"ÕJ#∞‰õΩO\ÏO J"Õ HÍ Œ∞. â◊s~°OÖÏQÍ<Õ =∞#ã∞ ‰õÄ_® XHõ x~å‡Ü«Ú`«"≥∞ÿ#@∞=O\˜ =ã¨∞Î=Ù, ^•xh âß¢ã‘ÎÜ«∞OQÍ J^èŒºÜ«∞#OKÕÜ«∞=K«∞Û#x K≥áêÊ_»∞. KåÖÏ H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâ◊O Uq∞@O>ËPO`«~°OyHõ rqH˜ (JO>Ë =∞#ã¨∞û‰õΩ) ÉÏÇ¨Ïº Ñïã≤÷`«∞Å #∞O_ç=KÕÛ@@∞=O\ XuÎ_»∞Å∞, qÅ∞=Å∞, „Ñ=∂ÏÅ∞, P Ô~O_çO\=∞ èŒº LO_Õ Ñ¶∞~°¬, K«~°º „ÑuK«~°º - Wq =∞x+≤ =ºHÎ åfixfl~°∂á⁄Ok™êÎ~Ú. JO>Ë D K«~°º, „ÑüK«~°º, ãÖÑ¶¨∞~°¬ J<Õq

Kå

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 165

ã=∞ «∞ÅºOQÍ ™êy Õ =∞x+≤ xO_»∞QÍ Z ŒQÆ_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. P K«~°º „ÑuK«~°ºãOÑ¶∞~°¬ ãOH∆ÀÉèíOÖ’ Ñ_ç Õ =∞x+≤Ö’ q èŒfiOãHõ~°"≥∞ÿ#@∞=O\ ÅHõ∆ÏÅ∞ ÃÑ·H=™êÎ~Ú. ÖË • =∞#=Ú =∂=¸Å∞QÍ Ñ≤zÛ, L<å‡ ŒO JO\Ï"Õ∞. P ~°∂ÑO‰õÄ_® fã∞HÀ=K«∞Û#∞. ^•<Õfl qÑs « „Ñ=~°Î# Jx ‰õÄ_® JO@∞O\Ï~°∞.

„á¶ê~Ú_£ „ÑHÍ~°O PO «~°OyHõ rqx x~°‚~ÚOKÕk, x~°fizOKÕk Ö·OyHõãO «$Ñ≤Î, P ãO «$Ñ≤ÎH ÉÏÇÏº ã=∂[O WKÕÛ@@∞=O\, W=fi#@∞=O\ J=HÍâ◊O.D Jaè„áêÜ«∂xfl ÑÓiÎQÍ ÑHõ # ÃÑ\ì<å - Jk H˘O « x[O HÍ=K«∞Û, H˘O «Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ=K«∞Û, H˘O`« ã¨=∞HÍb# Ü«¸~ÀÑ≤Ü«∞<£ ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ¯ÅHõ∆ÏÅ#∞ PÜ«∞# ™ê~°fi[hHõiOK«_»O ‰õÄ_® HÍ=K«∞Û. HÍh ^•xx ÑÓiÎQÍÑHõ # ÃÑ\ì<å ã~ x~å‡Ü«Ú «"≥∞ÿ# PO «~°OyHõ rqH ÉÏÇÏº Ñiã≤÷ «∞Å#∞Oz =KÕÛ qÅ∞=Å‰õΩ, „Ñ=∂ÏÅ‰õΩ =∞ èŒº =KÕÛ Ñ¶∞~°¬ =∞x+≤ =ºHÎ åfixfl~°∂á⁄Okã∞ÎO Œx, P Ñ¶∞~°¬ ÖË • P K«~°º - „ÑuK«~°º ãÑ¶ÅO J~Ú#ÑC_»∞,JO>Ë Jk ã=∞ «∞ÅºOQÍ ™êy#ÑC_»∞ =∞#∞+µÅ∞ "≥Ú «ÎO g∞ Œ xO_»∞QÍLO\Ï~°x K≥ÑÊ_»O qÅ∞"≥·# PÖ’K«#. J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# Õ= «ÖÏ¡QÍ HÍ Œ∞, xO_»∞QÍLO\Ï~°x. U HÍ~°OQÍ<≥·<å Jk ãOH∆ÀÉèíOÖ’ Ñ_ç Õ q èŒfiOãO, "≥·Ñs «ºO=ÚO Œ∞H˘™êÎ~Ú J<Õk KåÖÏ qÅ∞"≥·#@∞=O\˜ PÖ’K«#. W"åfià◊ =∞#O,=ÚYºOQÍ ã=∞HÍb# ã=∂[OÖ’ KåÖÏ Z‰õΩ¯= q èŒfiOãO K«∂ã∞Î<åfl=Ú.20= â◊`å|ÌÑ¨Ù Ô~O_»= ÉèÏQÆO #∞Oz "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_ç`Õ W"åfioì ^•HÍ KåÖÏq èŒfiOãO K«∂ã∞Î<åfl=Ú. Wk ZHõ _»#∞Oz =™ÈÎOk J#fl „Ñâ◊fl "Õã∞‰õΩO>Ë<Õ#∞ J#∞‰õΩO\Ï#∞ Öˇ·OyHõ`« q+¨Ü«∞O Ñ¨ÓiÎQÍ Ñ¨Hõ¯#Éˇ\˜ì<å „á¶ê~Ú_£~°∂á⁄OkOz#@∞=O\ P „áê äŒq∞Hõ "≥∂_»Öò U ≥· Õ LO^À Jk (P q èŒfiOãO

=¸ÖÏÅ#∞ ≥Å∞ã∞HÀ=_®xH) KåÖÏ LÑÜ≥∂QÆHõ~°OQÍ LO@∞Ok.

\©g9Ö’ „Ñ™ê~°"≥∞ÿOk6 "Õ∞ 2006

v


Vijayawada 22.1.1997

Dear Sri Balagopal,

Namaste. I hope and trust that this finds you all ingood cheer. I owe an explanation to you.

I write this to explain my remark about you as an‘anti-communist’ in concluding my speech in the Virasampatasala, held recently during the Pongal vacation. Afterhaving dwelt at length on Russian literature I launched atirade against Stalinist excesses and also against thefailures of ‘Socialist Realism’ to reflect the aberrations ofthe so-called Dictatorship of the Proletariat which, inpractice, came to personal tyranny of Stalin. What shouldhave led to a ‘semi-state’, Dictatorship of the Proletariatdegenerated into a totalitarian State, which was notreflected in socialist realist literature. Lest I bemisunderstood by the audience as sharing your explicitviews about Marxism in general, I concluded my speech bysaying that our philosophical positions regarding theDictatorship of the Proletariat are identical or similar, I

ÔH.q. ~°=∞ÏÔ~_ç¤ ÖËY

J#∞ÉO^èŒO

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 167

had to say that I am a firm believer in communism, whichyou are not any longer. The correspondent of Andhraprabhatook this point and gave it a lead saying that KVR calledBalagopal an anti-communist. After seeing it the next day,I went up to the dais again and said that our philosophicalpositions are different and even contradictory, at the sametime expressing my utmost regard for you as a remarkableintellectual and a great civil liberties activist. I abhor asmuch as you do the Naxalite excesses in the name of‘revolutionary violence’ even though I continue mycommitment to Naxalism and PW.

Please remember me to Mrs. Vasantha Lakshmi andmy kisses to your son Prabhatha.

With kind regards

Sincerely,KVR

(K.V. Ramana Reddy)

v


#=∞¿ãÎ...g∞ P~ÀQÆºO ÉÏQÆ∞O^•?g∞ L «Î~°O K«kq <Õ#∞ "≥Ú Œ@ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂#∞. ZO Œ∞HõO>Ë g∞~°∞

<å QÆ∞iOz U^À J#fl@∞ì Ñ„uHõÅÖ’ =zÛ# ãOQÆu <å‰õΩ ≥b Œ∞. P «~°∞"å «J_çy ≥Å∞ã∞‰õΩ<åfl#∞.

##∞fl Hõ=¸ºxã∞ì =ºu~H J<åfl, =∂i¯ ûã∞ì =ºu~H J<åfl <å‰õΩ zO`åÖË Œ∞, ãO`À+=¸ ÖË Œ∞. g∞~°∞ J#HõáÈ~Ú<å q~°ãO ãÉèí∞ºÅ∞ KåÖÏ=∞OkJ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Ñ~°"åÖË Œ∞. '=∂ ÑH∆Í# ÖËx "åà◊¡O`å =∂ â◊„ «∞=ÙÖË— J<Õ`åufiHõ "≥·Yi L#fl"åà◊¡‰õΩ =¸_»= Jaè„áêÜ«∞O XHõ\ LO_»QÆÅ Œ#fl PÖ’K«#™ê èŒºO HÍ Œ∞ HÍ|\ì "åà◊¡ Jaè„áêÜ«∂Å QÆ∞iOz ÉÏ èŒÑ_»_»O J#=ã~°O.

<Õ#∞ áê~°¡"≥∞O@s _≥"≥∂„Hõã‘h, ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∂ ã=∞i÷ã∞Î<åfl#xg∞~°<åfl~°x =∂„ «O q~°ãO ãÉèíÅ‰õΩ Ç[~°~Ú# "å~˘Hõ~°∞ J<åfl~°∞. <å‰õΩÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ JO>Ë JãÇÏºO. ^•xx =∂#= *Ïu U q èŒOQÍ JkèQÆq∞ã∞ÎO^À Z=fiiH© ≥b Œx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. =∂i¯ û[O ÃÑ@∞ì|_ç •s=º=ã÷#∞ q=∞i≈OK«_®xH ÑxH =zÛ#O «QÍ •xx JkèQÆq∞OK«_®xH ÑxH~å ŒxD â◊ å|ÌO K«i„ « ~°∞A=Ù KÕã≤O Œx <å Jaè„áêÜ«∞O. Jk U q èŒOQÍ [~°QÆQÆÅ^ÀJ~°÷O KÕã∞HÀ=_®xH =¸ÖÏÅ #∞O_ç ÑÙ#~åÖ’zOKåÅx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.nxH˜ ["å|∞ ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Œx Ç¨g∞ Ug∞ ÖË^Œ∞. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© J<Õfi+¨[~°Ñ=Åã≤O Õ. ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ À ãiÃÑ@∞ìHÀ=_»O JO>Ë =∂#= rq`åxfl

ÉÏÅQÀáêÖò ãÊO Œ#21.2.1997

ÔH.q.~°=∞ÏÔ~_ç¤QÍiH

J#∞ÉO^èŒO

=∞x+≤ =∂i¯û[O i 169

J<≥·uHõ ™ê÷~ÚÖ’ LOz"ÕÜ«∞_»"Õ∞. =∞#∞+µÅ =∞ èŒº 'LÑÜ≥∂QÆO— J<Õk «ÑÊ"Õ~ qÅ∞=ÖËg ÖËx rq «O`À ãiÃÑ@∞ìHÀ=_»"Õ∞. Wk «QÆ Œx <å Jaè„áêÜ«∞O.

áê~°¡"≥∞O@s „Ñ*Ï™êfi=∞ºO q+Ü«∞O "Õ~°∞. JO Œ∞Ö’x „áêux èŒº áêÅ#J<Õ ã∂„ «O KåÖÏ qÅ∞"≥·# Œh, ^•#O «@ Õ '|∂~°∞"å— ÅHõ∆O HÍ Œh <Õ#∞#=Ú‡`«∞<åfl#∞. ^•xx "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°K«∞HÀ=_»OÖ’<Õ Éèíq+¨º`«∞Î LOk `«Ñ¨Êu~°ã¯iOK«_»OÖ’ ÖË Œx <Õ#∞ #=Ú‡ «∞<åfl#∞. 'HÍi‡Hõ xÜ«∞O «$ «fiO— J<Õk‰õÄ_» x[OQÍ HÍi‡‰õΩÅ áêÅ# HÍ"åÅO>Ë HõhãO HÍi‡‰õΩÅ~Ú<å F@∞"Õã≤P „ÑÉèí∞`åfixfl Z#∞fl‰õΩ<Õ ÇÏ‰õΩ¯ LO_®e. HÍHõáÈ Õ, „áê ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ=~åæÅ| Œ∞Å∞ LuÊuÎ KÕ¿ã ã÷ÖÏxfl |\ì ÖË • L «ÊuÎ ~°OQÍxfl |\ì xÜ≥∂[Hõ=~åæÅ∞U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û. J~Ú<å J@∞=O\ ~å[H©Ü«∞ =º=ã÷‰õΩ áê~°¡"≥∞O@s„Ñ*Ï™êfi=∞ºO ÅHõ∆ÏÅ∞ KåÖÏ LO\Ï~Ú. F@∞ÇÏ‰õΩ¯ WzÛ# «~°∞"å « XHõáêsìH˜ =∂„`«"Õ∞ F@∞ "ÕÜ«∂Å#_»OÖ’ J~°÷O ÖË^Œ∞. JO>Ë Jk U^À XHõ~°∂ÑOÖ’ |Çïà◊ áêsì =º=ã÷ HÍ"åe. Hõ=¸ºxã∞ì áêsìÜÕ∞HÍHõ W «~° áêsìÅ‰õΩ‰õÄ_» LxHÖ’ LO_Õ ÇÏ‰õΩ¯ LO_®e. Hõ=¸ºx[O x[OQÍ<Õ HÍi‡‰õΩÅ∞JkèHõOQÍ PtOKÕ ÅHõ∆ºO J~Ú#@ì~Ú Õ P |Çïà◊ áêsì =º=ã÷ Hõ=¸ºx*ÏxHaè#flOQÍ áÈ‰õΩO_® LO@∞Ok. HÍh HÍi‡‰õΩÅ g∞ Œ Hõ=¸ºxã∞ìÅ‰õΩ P #=∞‡HõOÖË Œ∞ HÍ|>Ëì Hõ=¸ºx¿ãì «~° áêsìÅ LxH ÖË‰õΩO_® KÕ™ê~°∞! XHõ áêsìÜÕ∞LO_®Å#∞‰õΩ#flÑC_»∞ F@∞ ÇÏ‰õΩ¯ WzÛ UO „ÑÜ≥∂[#O? HÍ|\ì Jk ‰õÄ_»ÖË‰õΩO_» áêsì xÜ«∞O «$ «fiO <≥ÅH˘ÖÏÊ~°∞. |Çïà◊áêsì „Ñ*Ï™êfi=∂ºxfl <≥ÅH˘eÊ,Hõ=¸ºx[O Ñ@¡ |Å"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ HÍOHõ∆#∞ x «ºHõ$+≤ •fi~å xÅÉ\ìQÆey Õ<Õ™È+ë[O ™ê^èŒºO J=Ù`«∞Ok. JO`Õ `«Ñ¨Ê ™êìex[O `«Ñ¨C QÍh HÍi‡HõxÜ«∞O «$ «fiO Ô~·>Ë ##_»OÖ’ J~°÷O ÖË Œx <å Jaè„áêÜ«∞O.

LO\Ï#∞.

g∞ÉÏÅQÀáêÖò

v

Ñ~üÃãÊHì"£û1. Probings in the Political Economy of

Agrarian Classes & Conflicts – "Õ∞ 19882. HõÖ’¡Å Hõ ä• z„`åÅ∞ – _çÃãO|~ü 19973. ~å[ºO – ãOH∆=∞O – JHÀì|~ü 20104. Œo « – JHÀì|~ü 20115. =∞x+≤ =∂i¯ û[O – JHÀì|~ü 2012

=∂#= ÇÏ‰õΩ¯Å "ÕkHõ1. ÇÏ‰õΩ¯Å L Œº=∞O – `åufiHõ Œ$HõÊ äŒO – JHÀì|~ü 20102. P tH∆ XHõ <Õ~°O – U„Ñ≤Öò 20123. Of Capital And Other Punishments – JHÀì|~ü 2012

Õ=ÙÅÑe¡ Ña¡H+<£û1. xQÍÇπÏ – U„Ñ≤Öò 2011

ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ £ |∞H±„@ãπì1. „áêp# ÉèÏ~° « Õâ◊ K«i„ « – ÃãÃÑìO|~ü 1986

_ç._ç. HÀâßOa ÑiK«Ü«∞O2. HõÖ’¡Å Ö’Ü«∞ – [#=i 2007

50 Uà◊§ Hõj‡~ü3. =∞ « « «fiO ÃÑ· ÉÏÅQÀáêÖò – JHÀì|~ü 20104. ~°∂ÑO – ™ê~°O – JHÀì|~ü 2011

™êÇ≤Ï «ºOÃÑ· ÉÏÅQÀáêÖò

=∞\ì =Ú„ ŒÅ∞1. [Åáê~îåÅ∞ – *#=i 2013

¿ãflÇÏ „ÑK«∞~°Å∞1. ~°∂ÑO – ™ê~°O – U„Ñ≤Öò 1986

NAVAYANA1. EAR TO THE GROUND - 2011

selected writings on class & caste

Wq HÍHõ WOy¡+π ≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+Ö’¡ qq èŒ JOâßÅ g∞ Œ ÉÏÅQÀáêÖò ~°K«#Å∞ H˘xfl |∞H±Ö\òûQÍ "≥Å∞=_®¤~Ú.

ÉÏÅQÀáêÖò ~°K«#Å∞

Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û ZO Œ∞HÀãO=∂#=*Ïu Éèíq+º «∞Î#∞ QÆ∞iOz W"åfià◊ KåÖÏ K«~°Û [~°∞QÆ∞ «∂ LOk.

U ~°Hõ=∞~Ú# Jã¨=∂#`«QÍh, Jz"Õ`«QÍh ÖËx ã¨=∂[O HÍ"åÅxJÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞ÅO Œ~°∂ HÀ~°∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh P ã=∂[ ãfi~°∂Ñ ãfiÉèÏ"åÅ#∞QÆ∞iOz UHÍaè„áêÜ«∞O =∞@∞ì‰õΩ JÉèí∞º ŒÜ«∞"å Œ∞ÅÖ’ ã~°fi„`å ÖË Œ∞. =∂~ü û~°K«#Å`À XHõ „áê=∂Hõ=∞~Ú# ~°∂ÑO fã∞‰õΩ#fl K«~°Û D<å\H© =ÚyÜ«∞ÖË Œ∞.Jz"Õ «Ö’#∂ Jã=∂# «Ö’#∂ H˘ «Î HÀÏÅ#∞ K«i„ « =ÚO Œ∞‰õΩ ≥KÕÛH˘nÌK«~°Û =∞iO « "å_çQÍ ™êQÆ∞ «∂ LOk. =∞iO « [\ÅO J=Ù «∂ LOk. H˘ «ÎHÀÏÅÖ’ H˘xfl x*ÏxH KåÖÏ áê «"Õ HÍ=_»O`À "å\x W<åflà◊¥§ ZO Œ∞‰õΩK«∂_»ÖËHõáÈÜ«∂=∞#fl q=∞~°≈ K«~°Û‰õΩ H˘O « "Õ_çx ‰õÄ_® KÕ~°∞ã∂Î LOk.

P K«~°ÛÖ’ J<ÕHõ ~°HÍÅ Œ$HõÊ ä•Å∞ QÆÅ =º‰õΩÎÅ∞ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞. J<ÕHõL Œº=∂Å∞ áêÖÁæO@∞<åfl~Ú. Jã=∂# «‰õÄ, Jz"Õ «‰õÄ H˘ «Î HÀÏÅ#∞Pq+¯iOKÕ"å~°∞, WÑÊ\H L#fl qÑ¡= ã≤ •úO`åÅ∞ "å\x PHõoOÑÙ KÕã∞HÀÖË=<Õ"å~°∞, Jã¨Å∞ H˘`«Î HÀÏÅ Pq+¨¯~°Ë x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆ =∞~Ú# „Ñ¨Ü«∂ã¨J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞, WÑ¨Ê\˜H˜ L#fl ã≤^•úO`åÖË ™ê=∂lHõ rq`«OÖ’x Jxfláê~å≈ fiÅ#∂ J=QÍÇ¨Ï# KÕã¨∞HÀQÆÅ=#∞‰õΩ<Õ "å~°∞, Jã¨Å∞ ' ã≤^•úO`«O—,'x~å‡O— J<Õ"Õ =∂#=*Ïu qHÍ™êxH J=~À èŒO J#∞‰õΩ<Õ "å~°∞, JÉèí∞º ŒÜ«∞OHÀãO WÑÊ\^•HÍ [iy# „ÑÜ«∞ «fl=∞O`å =$ ä• J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞, ^•x =∞OzK≥_»∞Å #∞O_ç QÆ∞áê~îåÅ∞ fã∞HÀQÆÅ =∞#∞‰õΩ<Õ"å~°∞, ~å[H©Ü«∞ PK«~°Ö’x=∞QÆflO J~Ú#"å~°∞, PK«~°`À xq∞Î «O ÖËx"å~°∞...WOHÍ J<Õ‰õΩÅ∞ W"åà◊=∂#= Éèíq «"åºxfl QÆ∞iOz# D K«~°ÛÖ’ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞.

D K«~°Û‰õΩ ãO|OkèOz 'Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û— ‰õΩ XHõ Œ$HõÊ äŒO LOk. =∂#=ã=∂[O QÆ∞iOp •x Éèíq+º «∞Î QÆ∞iOp |∞ Œ∞ú_ç #∞O_ç D<å\^•HÍ J<Õ‰õΩÅ∞TÇÏÅ∞ KÕâß~°∞. ã≤ •úO`åÅ∞ KÕâß~°∞. Z=fi~°∂ HÍ Œ#ÖËx P Œ~å≈Å∞ =∞#=ÚO^Œ∞OKå~°∞. P P^Œ~å≈Å#∞ ™êkèOKÕ =∂~åæÅ#∞ „ÑüáêkOKå~°∞. DJ<Õfi+‰õΩ âß¢ã‘ÎÎÜ«∞ „áêuÑkHõ HõeÊOz <ÕÅg∞ Œ xÅÉ\ìOk =∂i¯ û[O. =∂~ü û~°K«#Å∞ KÕÜ«∞_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ì# `«~°∞"å`« K«~°Û Ü«∂=`«∂Î PÜ«∞#

„ÑuáêkOz# J èŒºÜ«∞# K«„@O K«∞@∂ì Ñi„Éèíq∞ã∂Î LOk. JOwHõiOKÕ"åà◊¥§,ã=iOKÕ"åà◊¥§, u~°ã¯iOKÕ "åà◊¥§ JO Œ~°∂ •x<Õ „Ñ=∂OQÍ ã‘fiHõiOKå~°∞.W"åfià◊ «∂~°∞Ê Ü« ~°Ñπ, ™ÈqÜ«∞\ò ~°ëêº, K≥·<å ÕâßÅÖ’ =ã∂Î#fl =∂~°∞ÊÅÑ¶e «OQÍ K≥Å~QÆ∞ «∞#fl K«~°Û ãfiÉèÏ=O ‰õÄ_® WO Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ ÖË Œ∞. WHõg∞ Œ@LO_»É’ «∞O Œx "Õ∞=Ú J#∞HÀ=_»O ÖË Œ∞.

WÑÊ\H© ã≤ •úO «O PK«~°ÅH ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅx =∂i¯ û[OJkèQÆq∞OzO Œx K≥ÑÊÖËO. áê « ã=∞ãºÅ∞ Ñi+¯iOK«∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’ H˘ «Îã"åà◊√§ =∂i¯ û[O =ÚOy@ H˘ã∞Î<åfl~Ú. H˘ «Î x~°fiK«<åÅ∞, H˘ «Î „Ñuáê Œ#Å∞,„Ñ`åº=∂flÜ«∂Å∞ ~°∂á⁄O Œ∞ «∞<åfl~Ú. ™ê=∂lHõ Ñi=~°Î# HÀãO [~°∞QÆ∞ «∞#fl"≥Ú «ÎO K«~°ÛÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞ =∂i¯ û[O QÆ∞iOz# K«~°Û ‰õÄ_®. D K«~°ÛÖ’ JxflHÀÏÅ‰õÄ Jxfl áÈHõ_»Å‰õÄ "ÕkHõ HõeÊOKåÅx 'Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û— ÉèÏqã∂Î LOk.Pi÷Hõ Ñiq∞ «∞Å =Å¡ Jxfl ÑÙãÎHÍÅ∞ „ÑK«∞iOK« gÅ∞HÍ‰õΩ<åfl, P kâ◊QÍ K«~°Û#∞„ÑuáêkOKÕ ÑÙãÎHÍÅ#∞ „ÑK«∞iOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åflO.

Jz"Õ «#∂, Jã=∂# «#∂ =ºu~HOKÕk U Œ~Ú<å „Ñ*Ï™êfiq∞HõŒ$HõÊ äŒ"Õ∞. =∞øeHõOQÍ JÉèí∞º ŒÜ«∞ Œ$HõÊ äŒ"Õ∞. PÃÑ·# Zxfl Õ_®Å∞<åfl q# Œy# Õ,

K«iÛOK« Œy# Õ, J èŒºÜ«∞#O KÕÜ«∞ Œy# Õ. '#∂~°∞ ÑÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~ÚPÖ’K«#Å∞ ãOÑ¶∞i¬OK«h— Jx =∂"À XHõ Kåi„ «Hõ ãO Œ~°ƒùOÖ’ WzÛ# Ñ≤Å∞ÑÙ‰õΩD xiÌ+ì=∞~Ú# J~°÷OÖ’ ™ê~°fi„uHõ „áêuÑkHõ LO Œx 'Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û— ÉèÏqã∂ÎLOk. P J=QÍÇÏ#`À „ÑK«∞~°Å∞ KÕÑ_»∞`ÀOk. „Ñ*Ï™êfiq∞Hõ ãfiÉèÏ=O Hõey#ã=∞~°÷=O « =∞~Ú# ~°K«#Å#∞ Z‰õΩ¯=QÍ ≥Å∞QÆ∞Ö’, gÅ∞#flÑC_»∞ WOw¡+µ,Ç≤ÏOnÖ’ ‰õÄ_® „ÑK«∞iOK«_»O ^•fi~å H˘#™êQÆ∞ «∞#fl '„Q\ò _çÉË\ò—‰õΩ ^ÀÇÏ ŒOKÕÜ«∂Åx =∂ ãOHõÅÊO.

"Õ∞1999

ÔH. ÉÏÅQÀáêÖòÑ ~ü ÃãÊ Hì "£û

™ê=∂lHõ âßGO / ™êÇ≤Ï «ºOÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞

1988 #∞Oz 2012

Ñ ~ü ÃãÊ Hì "£û „ÑK«∞~°Å∞O 1. Probings in the Political Economy of

Agrarian classes and Conflicts - by K. Balagopal

May 1988 Ed. G. Haragopal

O 2. ãÇÏK«~°∞Å∞ – EÖ· 1989 =~°=~°~å=Ù

O 3. Ñ «O[e ÉèÏ+ºO – EÖ· 1989 ÔH.Z<£."≥·. Ñ «O[e

O 4. ã$[# ãOáê ŒH©Ü«∂Å∞ [#=i 1990 =~°=~°~å=Ù/™êÇ≤Ïf q∞„ «∞Å∞

O 5. Jaè=$kú "≥Å∞QÆ∞h_»Å∞ "Õ∞ 1990 P~ü.Zãπ.~å=Ù

O 6. Hõ~îÀ~° +_»=∂Å∞ – `˘e =Ú„ Œ 1990 =ãO « Hõ#fla~å<£

=∞e =Ú„ Œ 1996

O 7. =∞ «=~°æ « «fiO – Ñ¶≤„|=i 1991 Z_ç@~üû : ÇÏi, l. ÇÏ~°QÀáêÖò

O 8. WÖÏ q∞yÖËO – `˘e =Ú„ Œ 1991 K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

=∞e =Ú„ Œ 1993

O 9. Ñ~ånè# ÉèÏ~° «O `˘e =Ú„ Œ 1992 Z.a.ÔH. „Ñ™ê £

=∞e =Ú„ Œ 1993

O 10._»OÔHÖò Œ∞âß≈ã#O E<£ 1993 #∂~ü ÉèÏëê

O 11. k#k#QÆO_»O ÃãÃÑìO|~ü 1993 J#∞"å ŒO :

HÀ ŒO_» ~åq∞Ô~_ç¤

O 12.=∞# K«ÅO – "Õ∞ 1994 Z_ç@~ü : Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú

13.Towards Understanding by R.S. Rao

Semi Feudal Jan 1995 Ed. D. Narasimha Reddy

Semi Colonial Society

O 14.U_À™ê~å Hõ äŒ EÖ· 1995 |∞„~° ~å=ÚÅ∞

O 15.âßH˘¯ – "åO*\ì #=O|~ü 1995 a. K«O„ ŒâıY~ü

O 16.ÉOQÍ~°=∞‡ Hõ äŒ [#=i 1996 J#∞"å ŒO – Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú

O 17. HÍ~°∂ì<£ Hõ|∞~°∞¡ – ÃãÃÑìO|~°∞ 1996 "≥∂Ç¨Ï<£

18.<åHÀ Ñ≤™ÈÎÖò HÍ"åe – JHÀì|~ü 1996 J#∞"å ŒO :

K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

19.™êÇ≤Ï «ºOÖ’ =ã∞Î tÖÏÊÅ∞ =∂~üÛ 1997 „uÑÙ~°<Õx =∞ èŒ∞ã∂ Œ#~å=Ù

O 20. HõÖ’¡Å Hõ ä• z„`åÅ∞ _çÃãO|~ü 1997 ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

Z_ç@~ü : K«Å™êx „Ñ™ê £

O 21.PO„ èŒ„Ñ Õâò Pi÷Hõ =∂~üÛ 1998 Z_ç@~ü : _ç. #~°ã≤OÇÔ~_ç¤

ãÖã¨ ~°Å∞/

„ÑÑOK«ÉÏºOH± Z*O_®

O 22. =¸_»∞ ŒâßÉÏÌÅ `˘e =Ú„ Œ Z_ç@~üû :

#HõûÅƒs QÆ=∞ºO–QÆ=∞#O PQÆãπì 98 Zãπ. ã∞ è•Hõ~ü,

=∞e =Ú„ Œ ZO. HÀ ŒO_»~åq∞Ô~_ç¤

JHÀì|~ü 98

O 23. Ñ~ånè# ÉèÏ~° «OÖ’ _çÃãO|~ü 98 Z.a.ÔH. „Ñ™ê £

^•i «Ñ≤Ê# ~°∂áê~Ú

O 24. âß~° Œ #=ÅÅ∞ PQÆãπì 99 âß~° Œ (Zãπ. #@~å[<£)

(Uk ã «ºO, =∞Op–K≥_»∞,

JÑ¨ã¨fi~åÅ∞)

O 25. ã≤OQÆ~ #=O|~ü 2000 ZO._ç. =Úh~ü , ZO._ç. J#fi~ü

O 26. MÏ Œ~ü ÖË_»∞ "Õ∞ 2001 =∞ÇÏ=∞‡ £ Yn~ü ÉÏ|∞

O 27. „Ñ=∂ ŒOÖ’ „Ñ*Ï~ÀQÆºO Ñ¶≤„|=i 2002 _®II Zãπ. u~°∞Ñ «Ü«∞º

_®II Ñ≤. [QÆnâ◊fi~ü

O 28. Zh"ÀÅ Hõ äŒ [#=i 2003 a. K«O„ ŒâıY~ü

O 29. *ÏQÎ ~°ÇÏŸ E<£ 2003 K«Å™êx „Ñ™ê Œ~å=Ù

Z_ç@~ü : _ç. "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º

O 30. L ŒÜ«∞wuHõ _çÃãO|~ü 2003 ~°K«# – Ü«∂OQ∑ "≥∂

(Ô~O_»= ‰õÄ~°∞Ê `˘e=Ú„ Œ) J#∞"å ŒO : Z<£. "Õ∞QÀáêÖò

O 31. =~°Öò¤ ™È+¨Öò á¶È~°O [#=i RUPE (MUMBAI)

Pi÷Hõ ~å[H©Ü«∂Å∞ 2004 J#∞"å ŒO : a. K«O„ ŒâıY~ü

O 32. Z„~°=∞O^•~åÅ∞ "Õ∞ ~°K«#-Ö’‰õΩ"åOQ∑-Ñ≤<£

(Ô~O_»= ‰õÄ~°∞Ê 2005 Ü«∂OQ∑ ~¸-Ü≥∞<£

`˘e =Ú„ Œ) J#∞"å ŒO : _®II \.#ox

O 33. #∂ˆ~à◊§ ≥Å∞QÆ∞ PQÆãπì ã¨Ç¨Ï"åã≤

#=Å (1878-1977) 2007 ãOáê Œ‰õΩÅ∞- _ç. "≥OHõ„\Ï=∞Ü«∞º

34. JÅ¡O~å[Ü«∞º [#=i JÅ¡O ~å[Ü«∞º

™êÇ≤Ï «ºO -1 2008 ãOáê Œ‰õΩÅ∞-=~°=~°~å=Ù

=¸_»∞ #=ÅÅ∞-

35. qaè#fl PQÆ+µì 2008 ÇÏiÑÙ~°∞ëÈ «Î=∞~å=Ù

36. Ñ «O[e ÉèÏ+ºO =∂~üÛ 2009 ÔH.Z<£."≥·.Ñ «O[e

37. =∞$QÆ# U„Ñ≤Öò 2009 q=∞Å

38. ~å[ºO - ãOH∆=∞O JHÀì|~ü 2010 ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

39. JÅ¡O ~å[Ü«∞º U„Ñ≤Öò 2011 JÅ¡O ~å[Ü«∞º

™êÇ≤Ï «ºO-2 ãOáê Œ‰õΩÅ∞-=~°=~°~å=Ù

ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞ (Hõ äŒÅ∞)

40. ãOÉèÏ+ AÖ· 2011 ÔH. Nx"åãπ

41. Œo « JHÀì|~ü 2011 ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

42. *Ïl=∞e¡ ("≥Ú Œ\ =Ú„ Œ) _çÃãO|~ü 2011 =∞b¡â◊fii

(Ô~O_»= =Ú„ Œ) U„Ñ≤Öò 2012

43. „uÑÙ~° (Hõ äŒÅ∞) _çÃãO|~ü 2011 „uÑÙ~°

44. „áêÇ≤Ï « ("≥Ú Œ\ =Ú„ Œ) AÖ· 2012 JÅ¡O <å~åÜ«∞

(Ô~O_»= =Ú„ Œ) ÃãÃÑìO|~ü 2012

45. =∞x+≤ =∂i¯ û[O ÔH. ÉÏÅQÀáêÖò

("≥Ú Œ\ =Ú„ Œ) JHÀì|~ü 2012

(Ô~O_»= =Ú„ Œ) _çÃãO|~ü 2012

P e r s p e c t i v e s Social Sciences / Literature

Publishing for Change

<å‰õΩ ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ JO>Ë Jã¨Ç¨ÏºO.^•xx =∂#= *Ïu U q èŒOQÍ JkèQÆq∞ã¨∞ÎO^ÀZ=fiiH© `≥b^Œx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.=∂i¯ û[O ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷#∞ q=∞i≈OK«_®xH˜ Ñ¨xH˜ =zÛ#O «QÍ ^•xx JkèQÆq∞OK«_®xH˜ Ñ¨xH˜ ~å Œx D â◊ å|ÌO K«i„ « ~°∞A=ÙKÕã≤O^Œx <å Jaè„áêÜ«∞O. Jk U q^èŒOQÍ[~°QÆQÆÅ^À J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ =¸ÖÏÅ#∞O_ç ÑÙ#~åÖ’zOKåÅx <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.nxH˜ ["å|∞ ˘~°∞‰õΩ «∞O Œx Ç¨g∞ Ug∞ ÖË Œ∞.J~Ú#Ñ¨Ê\˜H© J<Õfi+¨ [~°Ñ¨=Åã≤O Õ.

ÃÑ@∞ì|_ç •s =º=ã÷ À ãïÃÑ@∞ìHÀ=_»O JO>Ë=∂#= rq`åxfl J<≥·uHõ ™ê÷~ÚÖ’ LOz"ÕÜ«∞_»"Õ∞. =∞#∞+¨µÅ =∞ èŒº 'LÑ¨Ü≥∂QÆO— J<Õk«Ñ¨Ê "Õ~ qÅ∞=ÖËg ÖËx rq «O`À ãïÃÑ@∞ì

HÀ=_»"Õ∞. Wk «QÆ Œx <å Jaè„áêÜ«∞O.

Documents

x+≤ =∂i¯û[O - Human Rights Forumhumanrightsforum.org/manishi_marxism.pdf · 2009. 8. 10. · 1. K≥·`«#ºO ÖËx „Ñ¨QÆu ™È+¨e*ÏxH˜ KÕ@∞ 9 2. K«i„`«, =∞x+≤,