Xay Dung Tien Trinh Day Hoc Cac Thuyet Ve Anh Sang Vat Li 12 Nang Cao Theo Huong Phat Trien Nang Luc Tu Duy Cho Hoc Sinh 2385

S ha bi Trung tm Hc liu - i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

I HC THI NGUYN

TRNG I HC S PHM

-------------- @ ---------------

DNG TH HOA

XY DNG TIN TRNH DY HC CC THUYT

V NH SNG (VT L 12 NNG CAO) THEO HNG

PHT TRIN NNG LC T DUY CHO HC SINH

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

THI NGUYN 2010


I HC THI NGUYN

TRNG I HC S PHM

-------------- @ ---------------

DNG TH HOA

XY DNG TIN TRNH DY HC CC THUYT

V NH SNG (VT L 12 NNG CAO) THEO HNG

PHT TRIN NNG LC T DUY CHO HC SINH

CHUYN NGNH: L LUN V PHNG PHP DY HC VT L

M S : 60.14.10

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS T VN BNH

THI NGUYN 2010


LI CM N

Ti xin by t lng bit n su sc n cc Thy, c gio trong khoa Sau i

hc, khoa vt l trng i hc S phm - i hc Thi Nguyn to nhng iu

kin tt nht gip ti trong sut qu trnh hc tp v nghin cu ti khoa. Ti

xin chn thnh cm n Thy gio hng dn PGS.TS T Vn Bnh - i hc s

phm Thi nguyn tn tnh ch dn v ng gp nhng kin qu bu gip

ti hon thnh lun vn ny.

Ti cm n su sc ti lnh o S GD&T Thi nguyn v S GD&T Yn

Bi, Ban gim hiu, cc thy c gio cng cc bn ng nghip cc trng dy

thc nghim s phm to iu kin v nhit tnh ng gp kin gip ti

trong qu trnh thc nghim v hon thnh kho hc.

Thi nguyn, thng 08 nm 2010

Dng Th Hoa


LI CAM OAN

Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti. Cc s liu, kt

qu nghin cu trong lun vn l trung thc v cha c ai cng b trong mt cng

trnh no khc.

Thi nguyn, thng 08 nm 2010

Tc gi

Dng Th Hoa


NHNG T VIT TT TRONG LUN VN

BCH Ban chp hnh

CNTT Cng ngh thng tin

DH Dy hc

C i chng

HSP i hc S phm

GV Gio vin

HS Hc sinh

PPDH Phng php dy hc

SGK Sch gio khoa

THCS Trung hc c s

THPT Trung hc ph thng.

TN Thc nghim

TNSP Thc nghim s phm


DANH MC CC BNG

Bng 3.1: c im cht lng b mn ca cc lp TN v C trc TNSP ...... 91

Bng 3.2: Kt qu kim tra ln 1 ........................................................................... 95

Bng 3.3: Xp loi kim tra ln 1 .......................................................................... 95

Bng 3.4: Phn phi tn sut kim tra ln 1 ........................................................... 96

Bng 3.5: Kt qu kim tra ln 2 ........................................................................... 97

Bng 3.6: Xp loi kim tra ln 2 .......................................................................... 98

Bng 3.7: Phn phi tn sut kim tra ln 2 ........................................................... 99

Bng 3.8: Tng hp cc tham s thng k qua hai bi kim tra TNSP ................. 100


DANH MC CC TH V BIU

Biu 3.1: Biu xp loi kim tra ln 1 .......................................................... 96

th 3.1: th ng phn phi tn xut ln 1 .................................................. 97

Biu 3.2: Biu xp loi kim tra ln 2 .......................................................... 98

th 3.2: th ng phn phi tn sut ln 2 .................................................. 99


MC LC

M U ................................................................................................................ 1

I. L do chn ti................................................................................................... 1

II. Mc ch nghin cu........................................................................................... 3

III. Gi thuyt khoa hc ........................................................................................... 3

IV. Nhim v nghin cu ........................................................................................ 3

V. i tng v phm vi nghin cu ....................................................................... 3

VI. Phng php nghin cu ................................................................................... 3

VII. ngha khoa hc v thc tin ca ti ......................................................... 3

VIII. Cu trc ca ti .......................................................................................... 4

Chng I: C s l lun chung. ........................................................................... 5

1.1 L lun t chc hot ng dy hc .................................................................... 5

1.1.1 Qu trnh nhn thc v s lnh hi kin thc .................................................. 5

1.1.2 Bn cht ca hot ng hc vt l .................................................................. 6

1.1.3 Bn cht ca hot ng dy vt l .................................................................. 8

1.1.4 Chc nng ca dy trong h tng tc dy hc ............................................. 9

1.1.5 Nhim v ca dy hc vt l trng trung hc ph thng... 10

1.2 C s l lun ca vic pht trin t duy hc sinh .............................................. 11

1.2.1 Khi nim t duy .......................................................................................... 13

1.2.2 Nhng c im ca t duy ......................................................................... 13

1.2.3 Cc giai on ca mt qu trnh t duy ...................................................... 15

1.2.4 Cc loi t duy.............................................................................................. 17

1.2.5 Cc bin php pht trin t duy ca hc sinh ................................................ 23

Kt lun chng I ............................................................................................... 27

Chng II: Xy dng tin trnh dy hc cc thuyt v nh sng

( vt l 12 nng cao) theo hng pht trin nng lc t duy cho hc sinh ........ 28

2.1 Mt s vn v thuyt vt l ......................................................................... 28

2.1.1 Khi nim thuyt vt l .................................................................................. 28

2.1.2 Cu trc ca thuyt vt l .............................................................................. 28

2.1.3 Vai tr ca thuyt vt l ................................................................................. 31

2.1.4 c im ca thuyt vt l............................................................................. 31


2.1.5 Chc nng ca thuyt vt l .................................................................................... 32

2.2 Phng php dy hc cc thuyt vt l gp phn pht trin t duy cho hc sinh ...... 33

2.2.1 Con ng hnh thnh cc thuyt vt l ............................................................. 33

2.2.2 Phng php hnh thnh cc thuyt v nh sng trong dy hc ..................... 41

2.3 Phn tch c im, thc trng dy hc cc thuyt trong chng sng nh

sng v lng t nh sng (vt l 12 nng cao) ..................................................... 46

2.3.1 c im ca chng sng nh sng ............................................................ 46

2.3.2 c im ca chng lng t nh sng ...................................................... 52

2.3.3 Thc trng dy hc cc thuyt trong chng sng nh sng v lng t

nh sng (vt l 12 nng cao) ....................................................................................... 56

2.4 Thit k phng n dy hc mt s bi c th ................................................ 59

2.4.1 Phng n dy hc kin thc bi 41 ............................................................ 60

2.4.2 Phng n dy hc kin thc bi 44 ............................................................. 75

Kt lun chng II .............................................................................................. 89

Chng III: Thc nghim s phm.................................................................... 90

3.1 Mc ch, nhim v, i tng v pp ca thc nghim s phm ..................... 90

3.1.1 Mc ch ca thc nghim s phm ............................................................. 90

3.1.2 Nhim v ca thc nghim s phm ............................................................ 90

3.1.3 i tng v c s TNSP ............................................................................ 90

3.1.4 Phng php thc nghim s phm .............................................................. 91

3.1.5 c lng cc i lng c trng cho TNSP ............................................. 91

3.1.6 Cch nh gi, xp loi ................................................................................. 92

3.2 Tin hnh thc nghim s phm ...................................................................... 93

3.3 Kt qu v x l kt qu TNSP ......................................................................... 94

3.3.1 Cc kt qu v mt nh tnh ca vic pht trin t duy ca HS .................... 94

3.3.2 Kt qu nh lng ....................................................................................... 95

3.4 nh gi chung v thc nghim s phm....................................................... 101

Kt lun chng III ........................................................................................... 102

Kt lun chung ................................................................................................... 103

Ti liu tham kho ............................................................................................. 105

Ph lc ............................................................................................................... 107


1

M U

I. L do chn ti

Chng ta ang sng th k XXI, th k ca tri thc khoa hc v cng ngh

cao. iu i hi nn gio dc nc ta phi i mi mnh m, su sc v ton

din. Ngh quyt BCH Trung ng ng kho VIII ch r: Mc tiu ca gio

dc o to l o to ra nhng con ngi c phm cht, nng lc xy dng

v bo v t quc, lm ch tri thc khoa hc cng ngh hin i, c nng lc pht

huy gi tr vn ho dn tc, tip thu tinh hoa ca nhn loi, c t duy sng to, k

nng thc hnh gii. thc hin c mc tiu gio dc ni trn, vn t ra

i vi cc trng hc l khng ngng i mi v ni dung, PPDH v tng cng

trang thit b dy hc. Hi ngh BCHT ng kho XIII ln hai nhn mnh: "i

mi phng php gio dc v o to, khc phc li truyn th mt chiu, rn

luyn thnh np t duy sng to ca ngi hc. Tng bc p dng phng php

tin tin v phng tin hin i vo qu trnh dy hc, bo m iu kin v thi

gian t hc, t nghin cu cho hc sinh...Cng c v pht trin gio dc cc vng

dn tc thiu s phn u gim s chnh lch v pht trin gio dc gia cc vng

lnh th".

Trong nhng nm gn y, vic i mi ng b c mc ch, ni dung,

phng php v phng tin dy hc nng cao cht lng gio dc, o to

ang din ra si ng nc ta. Vic rn luyn nng lc t duy cho hc sinh c

vai tr quan trng nht trong s pht trin ton din hc sinh. Vic nghin cu

phng php ging dy nhm pht trin t duy cho hc sinh l mt vn c

nhiu nh khoa hc gio dc v tm l hc nghin cu. Thc tin ging dy mn

vt l trong nh trng ph thng hin nay cho thy: Vic pht trin t duy cho

hc sinh vn cha c quan tm mt cch ng mc. Mt trong nhng nguyn

nhn ca tnh trng ny l do ni dung sch gio khoa cn mang nng tnh l

thuyt, phng php dy hc ca gio vin cn nng v truyn th kin thc, cha

ch nhiu n phng php nhn thc ca hc sinh. Hc sinh thng th ng

trc nhng kin thc mi, cha c rn kh nng t hc. V vy bn cnh cc


2

gii php khc, cn phi i mi phng php dy hc theo hng tng cng

pht trin t duy cho hc sinh.

Thuyt vt l l mt h thng nhng t tng, quy tc, quy lut dng lm

c s cho mt ngnh hoc nhiu ngnh khoa hc gii thch cc s kin, hin

tng, hiu r bn cht su xa ca cc s kin, hin tng , to cho con

ngi c kh nng tc ng mnh hn, c hiu qu hn vo thc t khch quan.

Do vy trong qu trnh hnh thnh cc thuyt trong trng ph thng cho hc sinh,

gio vin khng nhng gip cho kin thc ca hc sinh thm phong ph, su sc

m cn l c hi gio vin trang b cho hc sinh nhng phng php nghin

cu, phng php t duy.

Vic p dng cc phng php dy hc nhm pht trin t duy HS trong dy

hc vt l, c mt s tc gi thc hin nh: Phm Thanh Bnh Pht trin t duy

HS bng vic vn dng phng php tm ti tng phn trong ging dy mt s bi

chng Dao ng in, dng in xoay chiu -Lun vn thc s HSPHN, Ng

Vn L Pht trin t duy HS THCS min ni khi tin hnh th nghim biu din

- Lun vn thc s HSP Thi Nguyn 1999, Nguyn Th Hi Yn Pht trin

nng lc pht hin v gii quyt c vn cho HS khi dy mt s kin thc chng

Mt v cc dng c quang hc Vt l lp 12 THPT - Lun vn thc s HSP Thi

Nguyn 2004, T c Thng Tin hnh th nghim biu din nhm pht trin t

duy HS THPT min ni khi dy mt s bi chng Cht kh - Lun vn thc s

HSP Thi Nguyn 2007, L Vn Hu - Pht trin t duy hc sinh trung hc ph

thng min ni khi dy cc khi nim vt l ca chng T trng v Cm ng

in t- Lun vn thc s HSP Thi Nguyn 2008 Cc cng trnh ny c

nhng thnh cng nht nh trong vic pht trin t duy HS. Song cha c cng

trnh no nghin cu a ra cc bin php c th nhm pht trin t duy HS

THPT thng qua vic hnh thnh cc thuyt vt l.

Chnh v nhng l do trn, ti chn ti nghin cu: Xy dng tin

trnh dy hc cc thuyt v nh sng (vt l 12 nng cao) theo hng pht trin

nng lc t duy cho hc sinh.


3

II. Mc ch nghin cu

a ra mt s bin php nhm pht trin t duy hc sinh THPT trong khi

dy hoc chng: Sng nh sng v Lng t nh sng vt li lp 12 nng cao.

III. i tng v phm vi nghin cu

- Hot ng dy v hc ca gio vin v hc sinh trng THPT

- Ni dung mt s kin thc thuc chng Sng nh sng v Lng t nh sng .

IV. Gi thuyt khoa hc

Nu gio vin s dng hp l cc bin php dy hc ph hp vi c im v

qu trnh t duy trong dy hc cc thuyt vt l cho hc sinh th hc sinh c nng

lc t duy tt hn.

V. Nhim v nghin cu

- Nghin cu l lun v dy v hc.

- Nghin cu l lun v pht trin t duy cho hc sinh trong qu trnh dy hc.

- Nghin cu c im v vic hnh thnh cc thuyt vt l.

- Nghin cu cc bin php pht trin t duy cho hc sinh khi dy cc thuyt vt l.

- Nghin cu chng: Sng nh sng v Lng t nh sng trong vt l 12 nng

cao nhm xc nh ni dung ca thuyt, ng dng ca thuyt. Thit lp s logic.

- iu tra thc t vic dy v hc cc thuyt mt s trng THPT.

- Son tho ni dung v thit k tin trnh dy hc mt s thuyt trong

chng: Sng nh sng v Lng t nh sng nhm p ng yu cu pht trin t

duy cho hc sinh THPT.

- Tin hnh thc nghim s phm theo hng ti nu ra.

VI. Phng php nghin cu

- Nghin cu l lun.

- iu tra thc t v tng kt kinh nghim.

- Thc nghim s phm theo hng ti ra.

VII. ngha khoa hc v ng gp ca ti.

- Gp phn lm r c s li lun v hoat ng day hoc va vic phat trin t duy hoc

sinh. xut c cc bin php hnh thnh cc thuyt vt l nhm pht trin t

duy hc sinh THPT.


4

- Kt qu ti c th s dng lm ti liu tham kho cho gio vin dy mn vt l

trng THPT.

VIII. Cu trc ca lun vn. Gm: phn m u, kt lun v ba chng.

Chng 1: C s l lun chung.

Chng 2: Xy dng tin trnh dy hc cc thuyt v nh sng (vt l 12 nng

cao) theo hng pht trin nng lc t duy cho hc sinh.

Chng 3: Thc nghim s phm


5

CHNG I: C S L LUN CHUNG

1.1. L lun t chc hot ng dy hc.

1.1.1. Qu trnh nhn thc v s lnh hi kin thc.

Khoa hc vt l nghin cu th gii t nhin nhm pht hin ra nhng c

tnh v qui lut khch quan ca cc s vt hin tng trong t nhin. Vn then

cht u tin phi t ra cho ngi nghin cu l: Lm th no tm ra chn l,

lm th no bit rng nhng iu m nh nghin cu tm ra l ng chn l khch

quan?

V.I.Lenin khi qut ha nhng thnh tu ca rt nhiu nh khoa hc trn

con ng i tm chn l, nhiu khi phi tri qua nhng cuc u tranh gian kh,

quyt lit v ch ra: "T trc quan sinh ng n t duy tru tng, ri t t duy

tru tng tr v thc tin, l con ng bin chng ca s nhn thc chn l,

ca s nhn thc hin thc khch quan".

Hnh 1.1 Chu trnh sng to khoa hc theo Razumpxki

Nu kt qu thc nghim ph hp vi h qu d on th m hnh gi thuyt

c xc nhn l ng n v tr thnh chn l. Nu kt qu thc nghim khng

ph hp vi d on l thuyt th phi xem li l thuyt, chnh l li hoc thay i.

M hnh tru tng c xc nhn tr thnh ngun tri thc mi tip tc c dng

M hnh gi nh tru tng

Cc h qu lgic

Nhng s kin khi u

Th nghm kim tra


6

suy ra nhng h qu mi hoc gii thch nhng s kin thc nghim mi pht

hin.

Qu trnh nhn thc vt l chi tit c din ra qua s :

Thc tinVn Gi thuytH qu nh lut L thuyt Thc tin.

Chu trnh v s trn m t ton b qu trnh nhn thc vt l.

Nh vy, con ng i tm chn l xut pht t thc tin v cui cng tr li

thc tin, ly thc tin lm chn l. Nhng tnh cht v qui lut vn ng ca th

gii vt cht tn ti khch quan, khng ph thuc vo mun ca con ngi.

Nhng kin thc khoa hc m con ngi xy dng nn phn nh, m t nhng

tnh cht, nhng qui lut ca t nhin li l nhng sng to t do ca con ngi.

S lnh hi kin thc trong qu trnh dy hc vt l c th xy ra theo con

ng hc sinh trc tip tip xc vi nhng i tng thc v theo con ng nh

s gip ca gio vin. Hc sinh thu c nhng kin thc t nhn thc x hi.

Trong qu trnh dy hc gio vin s dng c hai con ng .[27]

1.1.2. Bn cht ca hot ng hc vt l.

Hot ng hc l mt hot ng c th ca con ngi nhm tip thu nhng

tri thc, k nng, kinh nghim m loi ngi tch ly c, ng thi pht trin

nhng phm cht nng lc ca ngi hc. Vic tip thu nhng tri thc, k nng,

kinh nghim nhm s dng chng trong hot ng thc tin ca mnh. Cch tt nht

hiu l lm v nm vng c nhng tri thc, k nng, kinh nghim l ngi

hc ti to ra chng. Nh vy, ngi hc khng phi l tip thu mt cch th ng

di dng c kt mt cch c ng, chuyn trc tip t gio vin, t sch v,

ti liu vo c m phi thng qua hot ng t lc ca bn thn m ti to li chng.

Mt bn l ng c, mc ch, phng tin, iu kin. Bn kia l hot ng,

hnh ng, thao tc. ng c hc tp kch thch s t gic tch cc, thc y s

hnh thnh v duy tr pht trin hot ng hc, a kt qu cui cng l tha mn

c lng khao kht mong c ca ngi hc.

Mun tha mn ng c y phi thc hin ln lt nhng hnh ng t

c nhng mc ch c th. Cui cng, mi hnh ng c thc hin bng nhiu


7

thao tc sp xp theo mt trnh t xc nh, ng vi mi thao tc trong nhng iu

kin c th l nhng phng tin, cng c thch hp. [22]

Hnh 1.2 Cu trc tm l ca hot ng

Nh vy, qu trnh hc tp c nhiu tnh cht ging nh qu trnh nhn thc

khoa hc v c th coi l mt hnh thc c bit ca qu trnh nhn thc, n tun

theo cc quy lut v cu trc ca qu trnh nhn thc sng to khoa hc. Gio vin

phi rn luyn cho hc sinh s dng rng ri cc thao tc t duy gm c t duy

lgic v t duy sng to (da vo trc gic).

Xut pht t lun im trn y, chng ta thy vic dy hc khng phi l

vic chuyn n gin cc kin thc t thy sang tr, m l s t chc mt cch c

k hoch ca thy cho hc sinh xm nhp (v mt thc) vo bn cht ca cc s

vt, cc hin tng cn nghin cu. Bi th, mt kiu dy hc tt hin nay phi l

mt kiu dy hc m bo cho qu trnh hc tp ca HS din ra ph hp vi qu

trnh nhn thc sng to. [25]

Hot ng nhn thc ca con ngi ch thc s bt u khi con ngi gp

phi mu thun: Mt bn l trnh hiu bit ang c, mt bn l nhim v mi

phi gii quyt m nhng kin thc k nng c khng gii quyt vn .

Khi gii quyt c mu thun nhn thc th cng thu c kin thc mi, phng

ng c Hot ng

Mc ch Hnh ng

Phng tin, iu kin

Thao tc


8

php mi, k nng mi. Dy hc l hot ng chuyn bit trong ngi gio vin

gi vai tr hng dn t chc hc sinh hot ng chim lnh nhng kinh nghim,

tri thc, k nng m loi ngi tch ly c. Nh vy, hot ng hc tp ca HS

thc cht l hot ng gii quyt vn nhn thc. Qu trnh hc tp s l qu trnh

lin tip gii quyt cc vn . I. F. Kharlamp trch nu kin ca V. cn

trong cun sch ca mnh : "Vn nhn thc c trng ch n a HS ra ngoi

gii hn ca nhng kin thc vn c ca cc em", v nh V. cn ni, "N bao

hm mt ci g cha bit i hi phi c tm ti sng to, c hot ng t duy v

nhanh tr ng k". [9]

1.1.3. Bn cht ca hot ng dy vt l.

Mc ch ca hot ng dy l lm cho hc sinh lnh hi c kin thc, k

nng, kinh nghim x hi, ng thi hnh thnh s pht trin phm cht v nng lc.

Hot ng dy ca gio vin l t chc, hng dn, to diu kin cho hc sinh

thc hin thnh cng cc hnh ng nhn thc vt l cho hc sinh ti to li kin

thc, kinh nghim x hi, bin chng thnh vn ling ca mnh ng thi lm bin

i bn thn hc sinh, hnh thnh v pht trin nhng phm cht nng lc ca h.

thc hin tt mc ch trn th gio vin cn phi nghin cu hot ng

hc, cn c vo c im ca hot ng hc ca mi i tng c th nh ra

nhng hnh ng dy thch hp, trc ht l nhng hnh ng to ra nhng iu

kin thun li gip hc sinh thc hin tt cc hnh ng hc tp. Hnh ng ch

yu ca gio vin trong dy hc vt l l:

+ Xy dng tnh hung c vn : To mu thun nhn thc, gi ng c,

hng th i tm ci mi, kch thch hc sinh hng hi, t gic hot ng, to ra

khng kh lp hc thun li ng h nhng cuc pht biu trao i kin tho lun

v nhng kt qu thc hin hnh ng hc tp ca hc sinh.

+ La chn mt logic ni dung bi hc thch hp: Phn chia bi hc thnh

nhng vn nh, ph hp vi trnh xut pht ca hc hc sinh, xc nh h

thng nhng hnh ng hc tp m hc sinh c th thc hin c vi s c gng

va sc. M ni dung kin thc vt l trng ph thng khng phi nguyn dng

kin thc vt l trong khoa hc dng y nht, hin i nht m c bin


9

i i, trnh by di dng n gin hn, ph hp vi trnh hc sinh. Do ,

nhng hnh ng cn thit ti to li nhng kin thc cng phi ph hp vi

trnh hc sinh.

+ Rn luyn cho hc sinh k nng thc hin mt s thao tc c bn, mt s

hnh ng nhn thc ph bin: Xy dng tnh hung c vn to ra hng th

ban u.

+ Cho hc sinh lm quen vi phng php thc nghim v phng php

m hnh.

+ Hng dn, to iu kin hc sinh pht biu, trao i, tranh lun v

cc kt qu hnh ng ca mnh, ng vin, khuyn khch kp thi.

+ La chn v cung cp cho hc sinh nhng phng tin, cng c cn thit

thc hin cc hnh ng.[23]

1.1.4. Chc nng ca dy trong h tng tc dy hc.

Mun t c cht lng hiu qu cao trong s vn hnh ca h tng tc

dy hc gm ngi dy, ngi hc v t liu hot ng dy hc th gio vin cn t

chc, kim tra, nh hng hnh ng ca hc sinh theo mt chin lc hp l sao

cho hc sinh t ch chim lnh, xy dng tri thc cho mnh v nng lc tr tu v

nhn cch ton din ca hc sinh tng bc pht trin.

Hnh 1.3 H tng tc dy hc

Gio vin

Hc sinh

T liu Hot ng dy hc

Mi trng

T chc

Lin h ngc

Thch ng

Cung cp t liu

to tnh hung

Lin h ngc

nh hng


10

Hnh ng ca gio vin vi t liu hot ng dy hc l s t chc t liu

v qua cung cp t liu v to tnh hung cho hot ng hc ca hc sinh. Tc

ng trc tip ca gio vin ti hc sinh l s t nh hng ca gio vin i vi

hnh ng ca hc sinh vi t liu, l s nh hng ca gio vin vi s tng tc

trao i gia hc sinh vi nhau v qua ng thi nh hng c s cung cp

nhng thng tin lin h ngc t pha hc sinh cho gio vin. l nhng thng tin

cn thit cho s t chc v nh hng ca gio vin i vi hnh ng ca hc

sinh. Hnh ng ca hc sinh vi t liu hot ng dy hc l s thch ng ca hc

sinh vi tnh hung hc tp ng thi l hnh ng chim lnh, xy dng tri thc

cho bn thn mnh v s tng tc ca hc sinh vi t liu em li cho gio vin

nhng thng tin lin h ngc cn thit cho s ch o ca gio vin vi hc sinh.

Tng tc trc tip gia cc hc sinh vi nhau v gia hc sinh vi gio vin l s

trao i, tranh lun gia cc c nhn vi nhau nh tng c nhn hc sinh tranh

th s h tr x hi t pha gio vin v tp th hc sinh trong qu trnh chim lnh,

xy dng tri thc. [20]

1.1.5. Nhim v ca dy hc vt l trng trung hc ph thng

Vt l hc nghin cu cc hnh thc vn ng c bn nht ca vt cht

nn l c s cho tt c cc khoa hc t nhin, c bit l Ho v Sinh. Vt l hc

cng l c s l thuyt ca vic ch to tt c cc my v thit b dng trong i

sng v sn xut. N chun b cho hc sinh nhng kin thc v k nng cn thit

sau ny hc tip cc ngnh khoa hc v k thut ca cc trng i hc hoc

trung hc chuyn nghip.

Dy hc vt l c nhim v gp phn tch cc vo vic thc hin mc tiu

ca trng THPT. Nhim v c th ca dy hc vt l l:

1. Cung cp cho hc sinh nhng kin vt l ph thng, c bn, h thng,

hin i v c ngha thc tin:

2. Pht trin nng lc t duy ca hc sinh

3. Gp phn xy dng cho hc sinh th gii quan duy vt bin chng, rn

luyn cho h nhng phm cht cn thit ca ngi lao ng mi, gio dc tinh

thn yu nc, tinh thn quc t v sn.


11

4. Gp phn gio dc k thut tng hp

Nh vy pht trin nng lc t duy ca hc sinh l mt trong cc nhim

v ca dy hc vt l trng ph thng. [22]

1.2. C s l lun ca vic pht trin t duy hc sinh.

T duy c tm quan trng c bit. Theo Pascal: "T duy to nn s cao c

ca con ngi" hay "T duy l ht ging ca hnh ng" (Emerson), "T duy l

mt tia sng gia m ti. Nhng chnh tia sng y l tt c" (H.Poincare). "Dy

hc khng phi rt kin thc vo mt chic thng rng m thp sng ln nhng

ngn la" (Ngn ng c Hi Lp)...

Lu nay ngi ta quan tm nhiu n vic dy t duy cho hc sinh, nhng t

l gii ti sao phi dy t duy. Dy ngi hc t duy l lm cho h nhng k nng t

duy hiu qu hn, c thc ph phn, logic, sng to v su sc hn. Ni cch

khc, dy cho ngi hc c kin thc t duy tt.

T duy tt l khi ngi ta vn dng cc c liu mt cch kho lo v cng

tm. Cc kin c t chc nht qun v logic. Phn bit r rng gia nhng kt

lun c gi tr v kt lun v gi tr. Rt li kt lun khi cha c liu xc ng.

Nm c s khc nhau gia l tnh v cm tnh. D kin cc kt qu c th v la

chn. Nm c tng mc thuyt phc. Coi trng gi tr thng tin, bit tm

kim thng tin. Thy c nhng tng ng v kh nng tim n. C kh nng t

hc, c hng th t hc.

Chng ta phi rn luyn hc sinh thnh nhng ngi bit t duy tt v:

- Hc sinh phi c trang b kin thc ginh cc c hi trong hc tp,

c tha nhn v trng i trong th gii ngy nay. Ni ng hn, l ngi hc s

c iu kin tt hn thnh cng.

- T duy tt s l iu kin tin quyt gip hc sinh tr thnh nhng cng dn tt.

Kh nng t duy c ph phn ca cng dn gip to nn nhng quyt nh thng

minh i vi nhng vn x hi.

- Nu c kh nng t duy tt, ngi ta s lun iu chnh c trng thi tm l tt.

Trng thi tm l tt gip ngi ta c thi tch cc i vi cuc sng, sng nhit


12

tnh, thin cm vi ngi khc. Khi c nhng bt ng, ngi bit suy ngh s cm

thy au kh hn, t c tinh thn khc phc nhng xung t bng mi gi.

- Chng ta lun mong mun hc sinh tr thnh nhng ngi c u c t duy tt v

l do tn ti. Cuc sng ca chng ta lun i mt vi qu nhiu vi nhng vn

phc tp, thch thc kh nng ca chng ta. Tr ngi ch yu lm hn ch s tin

b li chnh l thi phi l ca con ngi. Con ngi thng minh tn ti v

cng thng minh hy dit, v vy cn c b c tnh to hn.

V nhng l do trn, chng ta cn phi c trch nhim dy cc k nng t duy

nng cao nng lc t duy cho ngi hc, cho d nng lc ny phc v cho c

nhn hay cng ng v th gii rng ln hn. T duy lun l trung tm ca c tnh

con ngi, khng pht trin tim nng ny c ngha l t tc b tnh nhn vn. [4]

1.2.1. Khi nim t duy.

Cc nh tm l hc Mc - xt, trn c s ca ch ngha duy vt bin chng,

khng nh: T duy l sn phm cao cp ca mt dng vt cht hu c c t

chc cao, l b no ca con ngi. Trong qu trnh phn nh hin thc khch

quan bng nhng khi nim, phn on... t duy bao gi cng c mi lin h nht

nh vi mt hnh thc hot ng ca vt cht, vi s hot ng ca no ngi.

Thng qua hot ng thc tin, th gii t nhin tc ng vo cc gic quan to ra

cm gic, tri gic v biu tng l c s ban u ca t duy. T duy khi qut

nhng thu nhn ca cm gic bng nhng khi nim v nhng phm tr khoa hc,

mang li cho chng ta nhng quan im rng hn, su hn nhng cm gic trc

tip. Nh tru tng ho m t duy ch ra c nhng mi lin h, quan h ca

rt nhiu s vt, hin tng, nu ra c nhng khi nim, nhng phm tr, nhng

quy lut phn nh cc mi lin h, quan h ca rt nhiu s vt, hin tng, nu ra

c nhng khi nim, nhng phm tr, nhng quy lut phn nh cc mi lin h,

quan h ni ti ca cc s vt, hin tng . V ch c khi qut v l lun mi

cho php t duy ca con ngi tm ra bn cht ca cc s vt, hin tng v cc

quy lut pht trin ca chng.

Theo V.I. L nin, t duy l s phn nh th gii t nhin su sc hn, trung

thnh hn, y hn, i su mt cch v hn, tin gn n chn l khch quan


13

hn. "T duy ca ngi ta - i su mt cch v hn, t gi tng ti bn cht, t

bn cht cp mt, nu c th nh vy, n bn cht cp hai... n v hn" [15]. T

y, chng ta c th hiu t duy c phn chia thnh cc khu, cc hot ng. M

trong cc khu ny, mi mt hnh ng t duy s lm bin i mi quan h ca ch

th vi khch th, kch thch s din bin ca tnh hung c vn u kch thch

s chuyn bin tip theo ca qu trnh t duy.

Tc gi cho rng, t duy khc hn vi tri gic ch t duy khng ch thc

hin c nhng bc nh xy ra tri gic, l tch cc phn ring l ca s vt,

m cn c gng hiu cc phn c quan h vi nhau nh th no. T duy phn nh

bn cht ca s vt v l hnh thc phn nh hin thc cao nht. Vi vic xem t

duy nh l qu trnh phn tch, tng hp... Nguyn nh Tri cho rng: T duy l qu

trnh phn tch, tng hp, khi qut nhng ti liu thu c qua nhn thc cm

tnh, nhn thc kinh nghim rt ra ci chung, ci bn cht ca s vt. [21]

Vi t cch l qu trnh nhn thc, tp th tc gi: Trn Minh c, Nguyn

Quang Un, Ng Cng Hon, Hong Mc Lan, coi "T duy l mt qu trnh nhn

thc, phn nh nhng thuc tnh ca bn cht, nhng mi lin h v quan h c tnh

quy lut ca s vt hin tng m trc ta cha bit .[7]

Phn tch mt s quan nim v t duy nh trn c th hiu su thm nh

ngha ca t duy: T duy l mt qu trnh nhn thc khi qut v gin tip nhng s

vt hin tng thc trong nhng du hiu, nhng thuc tnh bn cht ca chng,

nhng mi quan h khch quan, ph bin gia chng, ng thi cng l s vn

dng sng to nhng kt lun khi qut thu c vo nhng du hiu c th, d

on c nhng thuc tnh, hin tng, quan h mi.

1.2.2. Nhng c im ca t duy.

- Th nht, t duy l dng hot ng tri thc din ra trong thc con ngi,

c ngun gc thc tin. Dng hot ng ny c c cu gm cc hnh ng v thao

tc ca tr c. Nhng hnh ng v thao tc tr c c ngun gc t nhng hnh ng

v thao tc thc tin trong lao ng. T duy phn nh hin thc khch quan vo

trong c. Nh vy, t duy c nhng quan h mt thit vi nhn thc cm tnh, s

dng nhng ti liu cm tnh, nhng kinh nghim thc t, nhng c s trc quan

sinh ng.


14

- Th hai, t duy l mt dng nhn thc ny sinh khi c nhng h thng tri

thc lm tin . Cc tri thc tin u c em li bi nhn thc, nhng

c a vo qu trnh t duy no , chng phi c ni dung hot ng v ph

hp vi logic hot ng ca lao ng. T duy sn sinh ra tri thc da trn h tri

thc c trc lm tin v do vy, n l dng nhn thc gin tip. Khng c h tri

thc lm tin , ch c th c nhn thc m cha c t duy. y l mi quan h

cht ch gia kin thc v t duy trong dy hc.

T duy phn nh cc bn cht chung cho nhiu s vt hin tng, ng thi

tru xut khi nhng s vt, hin tng . T duy c tnh tru tng v khi

qut. Nh tnh cht tru tng v khi qut, tu duy c th cho php ta i su vo

bn cht v m rng phm vi nhn thc ra c nhng s vt hin tng c th mi

m trc y ta cha bit.

- Th ba, t duy i hi cc cng c nh khi nim, phn on, suy l v

cc phng tin nht nh. T duy cn i hi cc phng tin c nh li (ni

mt cch tng i), khch quan ho v truyn b tri thc. Chnh cc tn hiu, du

hiu v ngn ng l nhng phng tin ca t duy con ngi, trong ngn ng l

phng tin ph bin v hu hiu nht. Ngn ng tham gia vo cc qu trnh t duy

vi t cch l ci cha ng cc ngha biu t cho s vt m thot u, c hnh thi

vt cht bn ngoi vi chc nng pht m thng bo, v sau chc nng ny gim

dn v chuyn thnh li ni bn trong, c chc nng chuyn ch cc ngh. Nh

vy t duy lin h cht ch vi ngn ng: Ngn ng l phng tin, l hnh thc

biu t ca t duy.

- Th t, t duy xut hin khi m trong cuc sng, con ngi vp phi nhng

vn no . T duy khng din ra nu con ngi khng vp phi nhng vn

trong cuc sng ca h v vi t cch l hot ng tri thc, t duy khng th khng

c i tng. Khi c mt vn thc tin hay nhn thc m vi nhng tri thc c

hay cch lm c, con ngi khng gii quyt c hoc gii quyt khng c hiu

qu th qu trnh t duy din ra vi t cch l s huy ng khi tri thc m h

lnh hi c tm ra cc gii php mi. Qu trnh t duy ch din ra khi xut hin

vn , nhng i hi ch th phi thc r rng c vn v tip nhn n nh


15

mt mu thun cn phi hnh ng gii quyt. Theo X L. Rubinstin, t duy

thng bt u t mt vn hay mt cu hi, t s ngc nhin, s thc mc hay t

mt mu thun no li cun c nhn vo hot ng t duy. Nhng vn

c ng gi l tnh hung c vn . mt vn tr thnh tnh hung c vn

ca t duy, i hi ch th phi c nhu cu, mong mun gii quyt vn . Mt

khc, ch th cng phi c tri thc cn thit c lin quan th vic gii quyt vn

mi c th din ra, qu trnh t duy mi c din ra. y l c s ca dy hc nu

vn ang c p dng rng ri trong gi hc.

- Th nm, t duy l mt chc nng ca no ngi v vi t cch ny, n l

mt qu trnh t nhin, song mt khc, t duy cng khng tn ti bn ngoi x hi,

bn ngoi khi kin thc v cc phng thc hot ng m loi ngi sng to

ra v tch lu c. Mi con ngi c th tr thnh ch th t duy khng ch v h

c b no, m quan trng hn l v, trong quan h x hi - giao tip, h nm c

ngn ng v thng qua ngn ng, h lnh hi c cc tri thc, cc cng c, cc

thao tc logic do loi ngi sng to ra. V do vy, t duy l mt chc nng ca b

no ngi c tnh x hi - lch s, l mt sn phm ca lch s x hi. [22]

1.2.3. Cc giai on ca mt qu trnh t duy

Qu trnh t duy c phn chia thnh cc giai on c th, cc giai on

ny c din ra mt cch ht sc nhanh, thm ch nh s t ng ho. c bit,

trong cc giai on ny, cc thao tc t duy u c din ra mt cch t ng.

T duy nh mt qu trnh v t duy nh mt hot ng - l hai kha cnh

ca cng mt hin tng. Hot ng t duy bao gi cng ng thi l qu trnh t

duy v qu trnh t duy v mt kha cnh no chnh l bn thn hot ng y hay

nh mt thnh phn ca n. [19]

Vi cch tip cn ny, ta thy, cc qu trnh t duy ca con ngi c din

ra cc giai on:

- Xc nh c vn v biu t n thnh nhim v t duy.

- Huy ng tr thc, vn kinh nghim lin quan n vn , lm xut hin

cc mi lin tng, gt b nhng ci khng cn thit, hnh thnh gi thuyt v cch

gii quyt vn .


16

- Kim tra gi thuyt v cch gii quyt vn , nu gi thuyt ng th tin

hnh gii quyt vn , nu gi thuyt sai th ph nh n hnh thnh gi thuyt mi.

T duy l mt chc nng ca b no ngi c tnh x hi - lch s, l mt

sn phm ca lch s x hi. T duy l dng hot ng tri thc din ra trong thc

con ngi,c ngun gc thc tin. Dng hot ng ny c c cu gm cc hnh

ng v thao tc ca tr c c ngun gc t nhng hnh ng v thao tc thc tin

trong lao ng.

Cc thao tc tr c trong qu trnh t duy, ta gi l cc thao tc t duy nh

phn tch, tng hp, so snh, tru tng ho v khi qut ho...

- Thao tc phn tch: Phn tch l qu trnh con ngi dng tr c tch cc s vt

hin tng, trong qu trnh hnh thnh mt ny hay mt kia, thuc tnh ny hay thuc

tnh kia nhn thc tng mt hay tng thuc tnh ca s vt v hin tng. y l

vic phn tch trong tr c i tng nhn thc thnh cc b phn thnh phn.

- Thao tc tng hp: Tng hp l qu trnh con ngi dng tr c hp nht cc thnh

phn ca s vt hin tng qua phn tch thnh mt chnh th.

Phn tch v tng hp l hai qu trnh ngc nhau nhng thng nht vi

nhau, an xen ln nhau, s phn tch c tin hnh theo hng ca tng hp. Cn

tng hp c thc hin theo kt qu ca phn tch. Phn tch v tng hp gip ta

hiu s vt v hin tng y v su sc hn. Thao tc phn tch v tng hp l

hai thao tc c bn ca hot ng tr tu v c cha ng trong mi thao tc tr

tu khc.

- Thao tc so snh: So snh l dng tr c t cc i tng cn so snh nh s vt,

hin tng, qu trnh cnh nhau xc nh ci ging nhau, ci khc nhau, ci tng

t gia chng. So snh c vai tr rt quan trng trong qu trnh nhn thc, so snh l

c s ca mi hiu bit v t duy.

S so snh c th xy ra nhng mc khc nhau: C th l so snh ton

phn hoc so snh trong mt gii hn no . V vy, khi so snh ngi ta phi xc

nh tiu chun so snh. y l iu GV phi ch khi yu cu HS so snh trong

gi hc vt l.


17

- Thao tc tru tng ho: Thao tc tru tng ho l con ngi dng tr c

gt b nhng lin h, nhng yu t, nhng thuc tnh th yu, thuc tnh khng

cn thit, cn bn. Tru tng ho l s nhn mnh cc c im bn cht theo mt

quan nim nht nh.

- Thao tc khi qut ho: Khi qut ho l s tng hp cc c im chung

ca mt loi s vt hin tng. V thuc tnh chung c th l bn cht v cng c

th l khng bn cht. Nhng khi qut ho bao gi cng l s tng kt cc c

im chung bn cht theo mt quan im nht nh. V vy gia tru tng ho v

khi qut ho c quan h cht ch vi nhau. Tru tng ho to iu kin cho khi

qut ho cn trong khi qut ho cc thuc tnh bn cht c nhn mnh thm.

Trong thc t nhiu khi kh tch bch hai thao tc ny.[22]

1.2.4. Cc loi t duy.

C nhiu cch phn bit t duy, da theo nhng du hiu khc nhau. Trong

dy hc vt l, ngi ta quan tm n nhng loi t duy ch yu sau:

1.2.4.1. T duy kinh nghim

T duy kinh nghim l mt giai on tt yu ca nhn thc l tnh, n c vai

tr quan trng trong hot ng nhn thc v thc tin ca con ngi.

T duy kinh nghim l mt giai on ca nhn thc l tnh, m trong ngi ta

rt ra nhng tri thc v s vt, hin tng khch quan, ch yu, thng qua con

ng khi qut, quy np nhng ti liu kinh nghim. T duy kinh nghim c

hnh thnh mt cch trc tip trong qu trnh hot ng thc tin ca ch th nhm

mc ch ci bin khch th. N thng phn nh nhng thuc tnh, tnh cht ca

cc i tng c tc ng trc tip ti ch th. i tng phn nh ca n l nhng

thuc tnh, tnh cht ca khch th hin thc; ngc li, i tng ca t duy l

lun l nhng khch th tru tng. S khc nhau v mt i tng c xem l

du hiu cn bn phn bit hai giai on kinh nghim v l lun trong nhn thc.

T duy kinh nghim hng ti gii quyt nhng nhim v trc mt, c th

ang t ra; pht hin v gii quyt vn mt cch trc tip. T duy kinh nghim

cn ng vai tr kt ni gia l lun v thc tin, thu hp khong cch gia l lun

v thc tin. Ngoi chc nng tip nhn, cung cp nhng d liu ca i tng


18

nhn thc lm tin cho t duy l lun khi qut ha v h thng ha, t duy kinh

nghim cn tham gia vo qu trnh hin thc ha cc kt qu nhn thc trong hot

ng thc tin ci to hin thc ca con ngi.

Do yu v tnh duy l, t duy kinh nghim thng mang tnh nh tnh nhiu

hn nh lng, thiu chnh xc hn t duy l lun. ng thi, do t c kh nng

phn tch, ph phn v t ph phn, ngi t duy kinh nghim thng suy ngh n

gin, my mc, th ng, t sng to. V vy ngi ta cn coi t duy kinh nghim l

mt t duy da trn kinh nghim cm tnh v s dng phng php "th v sai".

Ch th pht hin mt nhim v no , th m mm thc hin mt s thao tc,

hnh ng no , ngu nhin gp mt trng hp thnh cng, sau lp li ng

nh th m khng bit nguyn nhn v sao.

Chnh v vy, trong dy hc gio vin cn khai thc thc ti a nhng kinh

nghim hc sinh thu c trong i sng nhn ra vn cn gii quyt, a ra

cc gi thuyt khoa hc v tm ra cc gii php kim tra gi thuyt . ng thi

gio vin cn yu cu hc sinh vn dng kin thc gii thch cc hin tng, gii

cc bi tp thc t gn kt nhng l thuyt tru tng vi vi nhng vn c th

ca cuc sng.[22]

1.2.4.2. T duy l lun.

T duy l lun l loi t duy gii quyt nhim v c ra da trn s dng

nhng khi nim tru tng, nhng tri thc l lun. c trng ca loi t duy ny l:

- Khng dng li kinh nghim ri rc m lun hng ti xy dng quy tc,

quy lut chung ngy mt su rng hn.

- T nh hng hnh ng, suy ngh v cch thc hnh ng trc khi

hnh ng.

- Lun s dng nhng tri thc khi qut c l gii, d on nhng s

vt hin tng c th.

- Lun lt i, lt li vn t s nht qun v mt l lun, xc nh c

phm vi ng dng ca mi l thuyt.

T duy l lun rt cn thit cho hot ng nhn thc v phi rn luyn lu di

mi c c. Nh c t duy l lun, con ngi mi c th i su vo bn cht ca


19

s vt hin tng, pht hin c quy lut vn ng ca chng v s dng nhng tri

thc khi qut ci to bn thn v lm bin i th gii t nhin, phc v li

ch ca mnh.[22]

1.2.4.3. T duy logic.

T duy logic l t duy tun theo cc quy tc, quy lut ca logic hc

mt cch cht ch, chnh xc, khng phm phi sai lm trong cc lp lun, bit pht

hin ra cc mu thun, nh m nhn thc c ng n chn l khch quan.

Logic hc l mt khoa hc nghin cu nhng t tng ca con ngi v mt

hnh thc logic ca chng v xy dng nhng quy tc, quy lut m vic tun theo

chng l iu kin cn t ti chn l trong qu trnh suy lun. Con ngi bng

kinh nghim ca mnh suy ngh theo nhng quy lut nht nh rt lu trc khi

cc quy lut ny c khoa hc logic khm ph ra. Nhng quy lut ca logic hc

m mi ngi s dng trong qu trnh hot ng t duy khng phi l con ngi t

ti to ra m l s phn nh nhng mi lin h v quan h khch quan ca cc s

vt hin tng quanh ta. Bi th, d cha bit logic hc nhng con ngi bng kinh

nghim sng ca mnh c th trao i t tng vi nhau, thng hiu nhau v

thng nht c vi nhau trong mt s lp lun, phn on. Tuy nhin, iu ch

xy ra trong mt s trng hp n gin, cn khi gp trng hp phc tp th kh

c th thng hiu ln nhau hoc kh phn bit ng hay sai, nu nh khng nm

vng v vn dng ng n nhng quy tc, quy lut logic hc.

Nhng i vi nhng ngi lm vic trong i sng tri thc th t duy logic

i hi phi c trnh cao hn. Nhng ngi lm khoa hc bt buc phi c t

duy logic tm khng mc li logic v phn tch c v mt logic hc. Nu mc

li logic th khng lm c khoa hc. Vn v gi vn m ln ln th tht

nguy him. Khng bit lc ngi ta s phn on v suy l ra nhng g.

Tuy nhin, i vi hc sinh trng ph thng khng th dy cho h logic

hc sau h mi vn dng cc quy tc v quy lut logic suy ngh, lp lun.

Tri li, ta c th thng qua vic gii quyt nhng nhim v c th m tch ly dn

kinh nghim v n mt lc no s t tng kt thnh nhng quy tc n gin

thng dng.


20

T duy logic c s dng trong mi lnh vc hot ng nhn thc, cho nn

phi thng xuyn rn luyn cho hc sinh.[22]

1.2.4.4. T duy khoa hc

T duy khoa hc l giai on cao, trnh cao ca qu trnh nhn thc, c

thc hin thng qua mt h thng cc thao tc t duy nht nh ca cc nh khoa

hc (hoc nhng ngi ang s dng cc tri thc khoa hc v vn dng ng n

nhng yu cu ca t duy khoa hc) vi s gip ca mt h thng cng c" t

duy khoa hc (nh cc ngn ng v hnh thc ca t duy khoa hc) nhm "nho

nn cc tri thc tin , xy dng thnh nhng tri thc khoa hc mi, di dng

nhng khi nim, phn on, suy lun mi hoc gi thuyt, l thuyt, l lun khoa

hc mi, phn nh cc khch th nhn thc mt cc chnh xc hn, y hn, su

sc hn, chn thc hn.

Qu trnh pht trin ca t duy khoa hc c th chia thnh ba giai on ch

yu: t duy khoa hc thi c i t duy khoa hc giai on t thi Phc Hng cho

n ht th k XIX v t duy khoa hc hin i t u th k XX n nay.

T duy khoa hc hin i ra i t cui th k XIX, song khoa hc hin

i ch thc s ra i khi xut hin cuc cch mng v i trong khoa hc t nhin

u th k XX, m u l thuyt lng t ca Plank (1900) n thuyt tng i

ca Anhxtanh (1879-1955) v c bit l c hc lng t c xy dng bi Bohn,

Heisenberg v nhiu ngi khc, trong nhng nm 20. Cc l thuyt khoa hc v i

ny lm thay i cn bn li suy ngh v t nhin, hnh thnh nn mt phong

cch t duy khoa hc mi, khc hn phong cch t duy khoa hc c in. Phong

cch ny ngy cng c nh hnh r nt v nh hng mnh m n tt c cc

ngnh khoa hc. Ngy nay, n c gi l phong cch t duy khoa hc hin i.

Biu hin u tin ca phong cch t duy khoa hc hin i l tnh cha

hon tt, cha ng kn ca cc quan nim khoa hc mi. l s t b cc nh

tuyt i, "vnh cu v "cui cng" ca t duy khoa hc c in thay th chng

bng nhng nguyn l, l tng, quan nim, s khoa hc mi rng ri hn, tng

qut hn nhiu, nhng khng phi l cui cng, vnh cu v bt bin. Tnh cha


21

ng kn ny m bo cho tri thc khoa hc hin i v ni chung l ton b t duy

khoa hc hin i lun lun c i mi, c b sung, chnh xc ha v y

thm mi.

Th hai, phong cch t duy xc sut, mt phong cch t duy khng ch thnh

hnh trong vt l hc m cn thnh hnh trong hu ht cc khoa hc, t khoa hc t

nhin n khoa hc x hi - nhn vn... Bi v, khoa hc ngy nay tin su vo

mt th gii mi. Trong th gii y bin ng ca cc bin c ny, ch c cc quan

h xc sut ca cc bin c l c xc nh ( l cc quy lut thng k), ch

khng phi cc bin c c xc nh. Phong cch t duy xc sut cn th hin

trong cc xu hng pht trin khng n tr, cng nh trong tnh bt nh ca hiu

qu cc nghin cu khoa hc, nht l khoa hc c bn.

Th ba, phong cch t duy khoa hc hin i cn th hin trong tnh khc

thng, tnh "nghch l" ca cch suy ngh mi, quan nim mi. S pht trin ca

khoa hc hin i lin quan vi nhng iu khc thng. Chnh thng qua vic

ng u v gii quyt cc nghch l ny m khoa hc hin i c nhng bc

pht trin nhy vt, c tnh cch mng, lm cho n pht trin vi tc nhanh cha

tng c so vi trc th k XX.

Th t, t duy khoa hc gi y ngy cng mang tnh thc nghim. Nhng

s thc nghim vi cc gng chiu, cc chm tia sng v cc cabin thang my,

vi s h tr ca cc linh kin in t, cc t bo quang in, cc my gia tc ht,

cc thit b khng gian v v tr, c bit l nh cc my tnh in t, thc nghim

bin i v cht, v nguyn tc. Thc nghim hin i c t ng ho

mnh m, iu dn ti ch rt ngn rt nhiu thi gian tin hnh cc chu trnh

i v x l cc kt qu thc nghim. iu cng c ngha l ngoi vic ci to

cc hnh thc thc nghim truyn thng, khoa hc hin i cn thit lp c nhng

hnh thc thc nghim mi v nguyn tc nh th nghim tng tng, thc nghim

m hnh v c bit l cc thc nghim m hnh trn my tnh in t, thc nghim

ton hc.

Th nm, ton hc ho, tc qu trnh xm nhp ca phng php nghin cu

ton hc vo cc khoa hc khc l mt nt c bit ca phong cch t duy khoa hc

hin i.


22

Th su, mt kha cnh khc cng rt c trng ca t duy khoa hc hin i

l tnh d bo khoa hc. Thiu nhng d bo s khng th phn quyt cc khuynh

hng hin i ca khoa hc. Trong khoa hc hin i, gi thit l iu kin cho s

tin b ca nhng tri thc thit thc, nhng gi thit v d bo ny s nng cao tim

lc tri thc ca khoa hc. Hn na "trc y ngi ta mun bit tng lai bit

iu g khng trnh khi s n. Hin nay ngi ta mun bit tng lai c th

thay i tng lai".

Cui cng, tnh cht tng hp ca phong cch hin i trong t duy khoa hc

l c trng quan trng nht, bao trm nht.

T nhng nt c trng nu trn m t duy khoa hc hin i c c mt

phong cch mm do, nng ng v linh hot, gip cho n t b nhng g quen

thuc, cng nhc trong cc quan im , quan nim, s bt bin, "vnh cu v

"cui cng" ca t duy khoa hc c in. Trong iu kin c c thng tin nhiu

chiu, nhanh chng v y hn, tnh mm do ca t duy khoa hc hin i cng

c tng cng, gip cho n tin su hn vo nhng bn cht su xa, phc tp ca

hin thc khch quan, vi nhng kt qu ngy cng bt nh, bt ng, song li c

mt ngha ng lc cao hn rt nhiu so vi t duy khoa hc c in. [22]

1.2.4.5. T duy vt l.

T duy vt l l s quan st cc hin tng vt l, phn tch mt hin tng

phc tp thnh nhng b phn n gin v xc lp gia chng nhng mi quan h

v nhng s ph thuc xc nh, tm ra mi quan h gia mt nh tnh v mt nh

lng ca cc hin tng v cc i lng vt l, d on cc h qu mi t cc l

thuyt v p dng nhng kin thc khi qut thu c vo thc tin.

Cc hin tng vt l trong t nhin rt phc tp, nhng nh lut chi phi

chng li rt n gin v mi hin tng b nhiu yu t tc ng chng cho ln

nhau hoc ni tip nhau m ta ch quan st c kt qu tng hp cui cng. Bi

vy, mun nhn thc c nhng c tnh bn cht v quy lut ca t nhin th vic

u tin l phi phn tch c hin tng phc tp thnh nhng b phn, nhng

giai on b chi phi bi mt s t nguyn nhn, b tc ng bi mt s t yu t, tt


23

nht l mt nguyn nhn, mt yu t. Nh th, ta mi xc lp c nhng mi quan

h bn cht, trc tip, nhng s ph thuc nh lng gia cc i lng vt l dng

o lng nhng thuc tnh bn cht ca s vt hin tng. Mun bit nhng kt

lun khi qut thu c c th phn nh ng thc t khch quan khng, ta phi

kim tra li trong thc tin. lm vic , ta phi xut pht t nhng kt lun khi

qut, suy ra nhng h qu, d don nhng hin tng mi c th quan st c

trong thc tin. Nu th nghim xc nhn hin tng mi ng nh d on th kt

qu khi qut ban u mi c xc nhn l chn l. Vic p dng nhng kin thc

vt l khi qut vo thc tin to iu kin cho con ngi ci to thc tin, lm cho

cc hin tng vt l xy ra theo hng c li cho con ngi, tha mn c nhu

cu ngy cng tng ca con ngi. T duy vt l lun gn cht vi cc hin tng,

cc nh lut vt l v cc phng php nghin cu vt l. T duy vt l l mt b

phn ca t duy khoa hc.[22]

1.2.5. Cc bin php pht trin t duy ca hc sinh. [22]

* To nhu cu hng th, kch thch tnh t m, ham hiu bit ca hc sinh.

Nh trn phn tch, t duy l qu trnh tm l, din ra trong c hc sinh.

T duy ch thc s c hiu qu khi hc sinh t gic mang ht sc mnh thc hin

v bt u khi trong u hc sinh xut hin nhng cu hi m cha c li gii p

ngay, khi hc sinh gp phi mu thun gia mt bn l nhu cu, nhim v nhn thc

mi phi gi quyt v mt bn l trnh kin thc hin c khng gii quyt

nhim v , cn phi xy dng kin thc mi, tm gii php mi. Lc , hc sinh

va trng thi tm l hi cng thng, va hng phn khao kht vt qua c kh

khn, gii quyt c mu thun, t c mt trnh cao hn trn con ng

nhn thc. Ta ni hc sinh t vo "tnh hung c vn ".

C th to ra nhu cu, hng th bng cch kch thch bn ngoi nh khen

thng, s ngng m ca bn b, gia nh, s ha hn mt tng lai ti p, thc

t, xy dng qu hng t nc...Nhng s kch thch ny khng c thng

xuyn, bn vng v ph thuc nhiu vo hon cnh ca mi hc sinh.

Nhu cu hng th c th ny sinh ngay trong qu trnh hc tp, nghin cu

mt mn hc, mt bi hc khi hc sinh ng trc nhng tnh hung nhn thc.


24

- Nhng tnh hung in hnh hay gp trong dy hc vt l l:

+ Tnh hung pht trin: Hc sinh ng trc mt vn ch mi c gii

quyt mt phn, mt b phn, mt phm vi hp, cn phi c tip tc pht trin,

hon chnh, m rng sang nhng phm vi mi, lnh vc mi. Pht trin hon thin

vn kin thc ca mnh lun l nim khao kht ca tui tr. Nh Risa Fayman ni,

cng l con ng pht trin ca khoa hc. Qu trnh pht trin, hon thin vn

kin thc s em li kt qu mi nhng trong qu trnh , vn c th s dng

nhng kin thc, k nng v phng php bit cho n lc gp mu thun khng

th gii quyt c bng vn hiu bit c.

+ Tnh hung la chn: Hc sinh ng trc mt vn c mang mt s

du hiu quen thuc c lin quan n nhng kin thc hoc nhiu phng php gii

quyt bit, nhng cha bit chc chn c th dng kin thc no hoc phng

php no s mang li kt qu chc chn. Hc sinh cn phi la chn, thm ch cn

phi lm th mi bit c cch no em li kt qu nh mong mun.

+ Tnh hung b tc: Hc sinh ng trc mt hin tng vn thng thy

nhng khng hiu v sao, vn coi nh mt iu b mt ca t nhin. By gi, hc

sinh c giao nhim v phi tm hiu nguyn nhn, l gii r rng nhng cha bit

da vo u.

+ Tnh hung ngc nhin bt ng: Hc sinh ng trc mt hin tng xy

ra theo mt chiu hng tri vi suy ngh thng thng, do kch thch tnh t

m, li cun s ch ca hc sinh tm cch l gii, phi b sung hon chnh hoc

phi thay i quan nim c sai lm ca mnh.

+ Tnh hung l: Hc sinh ng trc mt tnh hung l c nhng nt c

bit li cun s ch v hc sinh cha thy bao gi.

* Tng cng s dng cc phng tin trc quan trong dy hc.

T duy l dng hot ng tri thc din ra trong thc con ngi, c ngun

gc thc tin. T duy phn nh hin thc khch quan vo trong c. T duy c

nhng quan h mt thit vi nhn thc cm tnh, s dng nhng ti liu cm tnh,

nhng kinh nghim thc t, nhng c s trc quan sinh ng. V vy trong dy hc


25

gio vin phi tng cng s dng dng dy hc cung cp ti liu cm tnh

lm c s cho nhn thc l tnh ca hc sinh.

* Xy dng mt logic ni dung ph hp vi i tng hc sinh.

Sau khi chn mt yu cu thch hp vi ni dung khoa hc, cn phi la

chn mt con ng hnh thnh thch hp. Theo quan im hot ng, dy hc l

lin tip t chc cho hc sinh t lc hot ng gii quyt vn , qua m

chim lnh kin thc. Bi vy, gio vin cn phi phn chia mt vn ln thnh

mt chui nhng vn nh hn m hc sinh c th t lc gii quyt c vi s

hng dn cn thit ca gio vin. Trong chui cc vn nh y, c nhng vn

hc sinh c th vn dng kin thc, phng php bit gii quyt v cng c c

nhng vn phi i hi kin thc mi, phng php mi. Trong chng trnh v

sch gio khoa hin nay, a ra mt logic trnh by kin thc ph hp vi trnh

chung ca a s hc sinh trong c nc. Tuy nhin, i vi mi i tng hc

sinh c th tng vng, tng trng, tng lp gio vin vn c th v cn thit t

hoch nh ra mt con ng thch hp vi nhng nt ring ph hp vi hc sinh

ca mnh c th a h n mt mc tiu quy nh trong chng trnh chung.

Xt v mt ny th cng vic ca ngi gio vin lun lun i hi mt s sng to.

* Rn luyn cho hc sinh k nng thc hin cc thao tc t duy, nhng hot

ng nhn thc ph bin trong hc tp vt l.

Trong qu trnh nhn thc vt l, hc sinh phi lun lun thc hin cc thao

tc chn tay, cc thao tc t duy v cc hot ng nhn thc.

cho hc sinh c th t lc hot ng nhn thc c kt qu v hot ng

vi tc ngy cng nhanh th gio vin lun lun phi c k hoch rn luyn cho

hc sinh. Nhng thao tc t duy li din ra trong u hc sinh, nn gio vin khng

th quan st c m un nn trc tip. Mt khc, hc sinh cng khng th quan st

c hnh ng tr tu ca gio vin m bt chc. Bi vy, gio vin c th s

dng nhng c s nh hng sau gip hc sinh c th t lc thc hin nhng

thao tc t duy .


26

- Gio vin t chc qu trnh hc tp sao cho tng giai on, xut hin

nhng tnh hung bt buc hc sinh phi thc hin cc thao tc t duy v hnh ng

nhn thc mi c th gii quyt c vn v hon thnh c nhim v hc tp.

- Gio vin a ra nhng cu hi nh hng cho hc sinh nhng thao tc

t duy hay phng php suy lun, hnh ng tr tu thch hp.

- Gio vin phn tch cu tr li ca hc sinh, ch ra ch sai trong khi thc

hin cc thao tc t duy v hng dn cch sa cha.

- Gio vin gip hc sinh khi qut ha kinh nghim thc hin cc suy lun

logic di dng nhng quy tc n gin.

* Tp dt hc sinh gii quyt vn nhn thc theo phng php nhn

thc ca vt l.

rn luyn t duy vt l cho hc sinh th tt nht l tp dt cho hc sinh

gii quyt nhng nhim v nhn thc bng chnh nhng phng php ca cc nh

vt l. Vic hiu v vn dng c mt phng php khoa hc l mt iu kh khn

hn c vic tip thu mt nh lut vt l c th. Vic dy cho hc sinh phng php

nhn thc khoa hc tch ri khi qu trnh nghin cu chnh mn hc l rt t

hiu qu. Trong chng trnh hng dn hc sinh t lc hot ng ti to kin

thc vt l, gio vin lm cho hc sinh hiu ni dung ca cc phng php vt l v

s dng cc phng php ny nhng mc thch hp, ty theo trnh ca hc

sinh v iu kin ca nh trng. Sau mt ln p dng phng php nhn thc c

th, gio vin c th gip hc sinh khi qut ha thnh mt trnh t cc giai on

ca mi phng php, dng lm c s nh hng tng qut cho hot ng nhn

thc vt l ca hc sinh. Cc phng php ch yu thng c s dng trong

nghin cu vt l l phng php quy np, phng php din dch, phng php

thc nghim, phng php m hnh ho, phng php tng t.

* Rn luyn ngn ng vt l cho hc sinh.

Ngn ng l hnh thc biu hin ca t duy. Mi khi nim vt l c biu

t bng mt t, mi nh ngha, nh lut vt l c pht biu bng mt mnh ,

mi suy lun gm nhiu phn on lin tip. Tuy kin thc vt l rt a dng nhng


27

nhng cch pht biu cc nh ngha, quy tc, nh lut vt l cng c nhng hnh

thc chung nht nh, gio vin c th ch rn luyn cho hc sinh quen dn.

m t mt lot cc hin tng, cn nhng thut ng din t nhng du

hiu c trng ca loi hin tng .

KT LUN CHNG I

T nhng phn tch trn, chng ti c th tm tt chng I nh sau:

Mun pht trin t duy cho hc sinh trong hc tp phi ch thc hin cc vn :

- Gio vin t hc sinh vo "tnh hung c vn " li cun hc sinh

lm cho hc sinh c hng th hc tp, kch thch tnh t m, lng ham hiu bit

ca hc sinh.

- La chn mt con ng thch hp vi ni dung bi dy, vi trnh ca

hc sinh hc sinh c th t lc gii quyt vn .

- Gio vin lun lun c k hoch rn luyn cho hc sinh cho hc sinh c

th t lc thc hin cc thao tc t duy nh gio vin t chc qu trnh hc tp

tng giai on, t ra nhng cu hi nh hng cho hc sinh ri gio vin phn

tch cu tr li ca hc sinh, ch ra ch sai v cch sa cha. Cui cng gip cho

hc sinh bit khi qut kinh nghim.

- To iu kin cho hc sinh thc hin cc thao tc t duy trong qu trnh

hot ng nhn thc bng cc phng php vt l.

- Rn luyn ngn ng cho hc sinh thng qua cc hin tng vt l, qu trnh

vt l, cc khi nim, nh ngha, nh lut,


28

Chng 2

XY DNG TIN TRNH DY HC CC THUYT V NH

SNG (vt l 12 nng cao) THEO HNG PHT TRIN NNG LC

T DUY CHO HC SINH

2.1. Mt s vn v thuyt vt li.

2.1.1. Khi nim thuyt vt l.

Thuyt vt l l mt h thng nhng t tng, nh lut, l thuyt c din

t bi cc nguyn l hay phng trnh ton hc v phn nh bn cht ca mt lnh

vc nht nh ca hin tng vt l. Cc nh lut l thuyt phn nh s tru tng

cao, s l tng ha cc phng trnh v hin tng vt l mc tng qut v su

sc. [11]

2.1.2. Cu trc ca thuyt vt l.

* C s ca thuyt vt l:

S ra i ca mt thuyt vt l thng c bt u t khi xut hin nhng

s kin mi khng gii thch c bng h thng l thuyt c. Nhng s kin mi

xut hin mt cch ri rc, t i, c bit l chng mu thun vi c im ca

thuyt c bit. Mu thun ny c cc nh bc hc phn tch, kim tra k lng

v b sung nhng s kin mi na. Nhng s kin mi ny c sp xp to thnh

c s vng chc cho s ra i ca mt thuyt mi. l c s thc nghim ca

thuyt. Thnh phn c bn nht ca c s thc nghim l nhng th nghim nn

tng, trong bc l r s mu thun gia hin tng mi v l thuyt c. Bn cnh

c s thc nghim, cn c c s kinh nghim ca thuyt. l nhng kinh nghim

m ngi nghin cu tch ly c trong khi lm vic, s dng nhng t tng,

quan nim, kin, k thut c lin quan n thuyt c. C s thc nghim v c s

kinh nghim buc ta phi t b h thng l thuyt c, ng thi cng to ra kh

nng chn mui a ra mt thuyt mi thay th cho thuyt c.

Nhng s kin thc nghim mi phi c m t bng nhng khi nim

mi, nhng nh lut thc nghim mi, cn phi thc hin nhng php o cc i


29

lng vt l mi. Nhng php o cc i lng mi cng l mt phn ca c s

thuyt v n cho php ta i chiu l thuyt vi thc t.

Thng thng, gii thch nhng nh lut thc nghim, ngi ta a ra

nhng m hnh l tng nh m hnh cu trc vt cht hay m hnh chc nng.

Nhng m hnh ny c nhng tnh cht c bn ging vt tht, chng vn ng theo

nhng qui lut ca vt tht. Nh nhng m hnh l tng m ta c th d on c

mt s tnh cht, hin tng mi.

Nh vy, c s ca mt thuyt vt l gm: C s thc nghim, c s kinh

nghim, cc khi nim, nh lut thc nghim, cc m hnh l tng nh m hnh

cu trc, m hnh chc nng. [16]

* Ht nhn ca thuyt vt l:

Ht nhn ca thuyt vt l l thnh phn quan trng nht ca mt thuyt vt

l. Nh ht nhn ny, ngi ta c th gii thch c trn vn nhng hin tng mi

nm trong c s ca thuyt v cn d on c, gii thch c mt lp hin

tng rng ri hn m ta gi l nhng h qu ca thuyt. Ht nhn ca thuyt gm:

Nhng t tng c bn, nhng nh lut, nguyn l c bn, nhng phng trnh c

bn, nhng hng s c bn.

T tng c bn ca thuyt l nhng phn on chung nht, tng qut nht

v bn cht bn trong ca cc hin tng. N cho php ta gii thch c c ch ca

hin tng, cu trc ca s vt. N gip ta xy dng c m hnh ca s vt, hin

tng. T tng c bn ca thuyt chi phi ton b qu trnh xy dng thuyt. N

lm cho thuyt mi mt mu sc c bit, khc hn cc thuyt c. C th coi t

tng c bn nh mt tr ct ca thuyt. Cc nh lut c bn l nhng nh lut

biu th mi lin h gia cc hin tng mi ch yu nm trong c s ca thuyt.

Cc nh lut ny c din t di dng cc phng trnh ton hc lin kt cc i

lng vt l mi vi nhau.

Cc phng trnh c bn ca thuyt c th xem nh nhng m hnh ton hc

ca thuyt. Trong cc phng trnh c bn ca thuyt vt l, thng cha nhng

hng s c bn nh vn tc nh sng c, lng t tc dng h, in tch ca electron e,


30

hng s hp dn G, hng s Bndman k... Vic a ra nhng hng s c bn ny

vo mt thuyt vt l l th hin c th vic vn dng t tng c bn ca n vo

thc t.[16]

* Nhng h qu ca thuyt:

Nhng h qu ca thuyt l tt c nhng hin tng m thuyt c th gii

thch c, nhng nh lut mi suy ra t nhng nh lut c bn ca thuyt, nhng

gi thuyt khoa hc mi xy dng c, nhng hin tng mi d on c. Cc

thuyt vt l phi c kh nng lm cho nhn thc ca ta rng hn, su hn, bn cht

hn, bao hm mt lp hin tng ln hn nhiu so vi nhng c s ca thuyt. T

ht nhn ca thuyt, mun suy ra c nhng h qu, ta phi thc hin cc php suy

lun logic v nhng suy lun ton hc. Nh nhng suy lun ton hc ny m cc

thuyt vt l khng nhng tin on c mt nh tnh m c mt nh lng ca

hin tng.[16]

H2.1. S cu trc ca mt thuyt vt l

HT NHN + T tng c bn + nh lut c bn + M hnh ton hc + Cc hng s c bn

C S - Cc nh lut thc nghim - Cc khi nim c bn - Cc i lng vt l v cc quy tc o

Vt l tng ha-M hnh cu trc

- C s kinh nghim - C s thc nghim

H QU

-Cc hin tng mi - Cc nh lut mi - Cc ngnh hc mi - Cc l thuyt vt l mi - Bc tranh vt l mi


31

2.1.3. Vai tr ca thuyt vt l.

Thuyt vt l phn nh s tru tng ha v khi ha rt cao cc qu trnh v

hin tng ca th gii t nhin. Thuyt vt l xut pht t thc tin khoa hc, c

hnh thnh trn c s khi qut ha rt nhiu cc s kin thc nghim, cc khi

nim, cc nh lut, gi thuyt khoa hc, cc i tng vt l c l tng ha, cc

m hnh vt cht... Thc cht va l ni xut pht, va l ni kim nghim thuyt

vt l. Vy thuyt vt l c tc dng rt ln trong vic m rng phm vi nhn thc

ca hc sinh, to iu kin gii thch cc hin tng vt l, kch thch hng th hc

tp v pht trin nng lc tr tu.

Thuyt vt l c tnh cht chung, phn nh bn cht, nguyn nhn su xa qui

nh mi quan h gia cc s vt, hin tng trong s vn ng, bin i ca

chng. Thuyt vt l gn cc kin thc vt l li thnh mt h thng cht ch.

Trong tng thi k, cc hc thuyt vt l cho php ta hnh dung c th gii vt

cht mt cch tng qut. Thi cc thuyt ca Galile, Niuton hnh thnh bc tranh

c hc c in, cc thuyt thi Macxoen, nu ra bc tranh in ng lc v vi h

thng l thuyt ca Anhxtanh- Planxk-Bo hnh thnh bc tranh lng t v

trng v th gii vt cht.

Thuyt vt l c vai tr c bit quan trng trong s pht trin ca vt l hc.

N khng ch gip gii thch cc hin tng m cn cho php tin on c nhiu

h qu, d on c nhiu hin tng mi. Thuyt vt l gp phn lm phong ph

vn tri thc ca loi ngi v thc y khoa hc ngy cng pht trin.[11]

2.1.4. c im ca thuyt vt l.[22]

2.1.4.1. Tnh thc tin.

Cc thuyt vt l d c tnh cht l thuyt, tnh khi qut cao n u chng

na, bao gi cng c xy dng trn mt c s thc nghim nht nh. Mt khc,

mt thuyt vt l ch c gi tr khi t thuyt c th rt ra c nhng h qu ph

hp vi thc tin, c kim tra bng th nghim .

2.1.4.2. Tnh tru tng.

Cc thuyt vt l tuy c xy dng trn c s thc nghim nhng chng l

s khi qut ha, s l tng ha cc kt qu ca nhng th nghim thc. Chnh nh


32

s l tng ha, tru tng ha cao nh vy, cc thuyt mi i c vo bn

cht bn trong ca s vt, hin tng. Cng chnh v th m ta khng th cm nhn

c cc thuyt vt l trc tip bng cc gic quan.

2.1.4.3. Tnh h thng.

Mt thuyt vt l khng phi l phn on ring l m l mt h thng nhng

quan im t tng, nhng qui tc nh lut quan h cht ch vi nhau, pht trin

ngy mt su sc, bao gm c nhiu lnh vc hin tng hn, t mt thuyt hp

i n thuyt rng hn v thng nht nhiu thuyt li vi nhau.

2.1.4.4. Tnh khi qut.

Mt thuyt vt l bao gm h thng nhng lun gii thch c mt

lp nhng hin tng nht nh. Nhng lun ny b sung ln nhau, khng mu

thun vi nhau, to thnh mt h thng nht qun phn nh ng chu trnh nhn

thc chn l khoa hc: i t thc t khch quan n t duy tru tng ri li t t

duy tru tng tr v thc tin

2.1.5. Chc nng ca thuyt vt l: Mi thuyt vt l c ba chc nng chnh: Chc

nng gii thch, chc nng tin on, chc nng phng php lun.

Gii thch mt hin tng bng mt thuyt vt l l qu trnh thit lp mt h

thng nhn thc khoa hc v c ch ca hin tng bng con ng suy din logic

t nhng nh lut v nguyn l c bn ca thuyt. Gii thch cc hin tng vt l

gm c gii thch bn cht v gii thch ton hc.

S gii thch bn cht l s gii thch hin tng bng cch nu ln mi lin

h bn trong ca s vt. Khng nn ng nht s gii thch bn cht vi s gii

thch nh tnh v c khi trong s gii thch nh tnh, ta khng i su vo bn cht

ca hin tng.

S gii thch ton hc l s gii thch hin tng bng mt m hnh ton hc.

l vic thit lp nhng h thc ton hc, xut pht t ht nhn ca thuyt, ph

hp vi kt qu o c v hin tng cn ngin cu.

Chc nng tin on l mt chc nng rt to ln ca cc thuyt khoa hc.

Nh thuyt khoa hc, ta c th d on mt cch chnh xc nhng hin tng v


33

nhng nh lut ca t nhin, trc khi pht hin c chng trong thc t. S ng

n ca nhng tin on l thuyt l mt bng chng xc nhn s ng n ca bn

thn thuyt. Nhng tin on l thuyt c c s vng chc hn nhng gi thuyt

khoa hc, v chng c rt ra t thuyt bng nhng suy din logic cht ch. Chnh

v vy m trong lch s khoa hc c rt nhiu tin on l thuyt chnh xc khng

nhng v mt nh tnh m c v mt nh lng.

Cc thuyt vt l khng nhng cung cp cho ta c s hiu cc hin tng

vt l m cn gip ta tm c con ng dn n nhng nhn thc mi. V vy,

cc thuyt vt l c chc nng phng php lun to ln.[16]

2.2. Phng php dy hc cc thuyt vt l gop phn phat trin t duy hoc sinh.

2.2.1. Con ng hnh thnh cc thuyt vt l.

Trong khoa hc, s hnh thnh mt thuyt vt l l mt qu trnh lu di v

phc tp, bao gm tt c cc giai on ca chu trnh nhn thc khoa hc. Qu trnh

ny c th khng lin tc v mt lch s v phi tri qua nhng cuc u tranh quyt

lit gia t tng c bn mi vi t tng c. Qu trnh ny gm cc giai on in

hnh:

Thc tinVn Gi thuyt nh lut Thuyt H qu Thc tin.

Trong dy hc, do iu kin thi gian v s hn ch v trnh t duy ca

hc sinh nn khng c kh nng cho hc sinh t lc thc hin tt c cc giai

on trn khi nghin cu mt thuyt vt l. Nhng nu ta ch thng bo cho hc sinh

ni dung "Ht nhn ca thuyt" th hc sinh cng khng th hiu c vai tr, tc

dng ca thuyt trong khoa hc v trong thc tin, cng khng th pht trin,

nng cao c nng lc nhn thc ca hc sinh. Bi vy, cn phi cho hc sinh

hiu c nhng yu t c bn trong c ba thnh phn cu trc ca thuyt.[22] Mt

khc nh phn tch chng I, gp phn pht trin nng lc t duy ca hc

sinh trong gi hc, gio vin phi to cho hc sinh hng th trong hc tp, phi vn

dng cc hiu bit vn c ca hc sinh cc em nhn ra vn v tch cc tham

gia gii quyt vn t ra. Gio vin phi tn dng mi c hi rn luyn cc

thao tc t duy, rn luyn ngn ng cho hc sinh. Gio vin cn tng cng s dng

thit bi dy hc to ra cc c s cho s nhn thc l tnh ca hc sinh


34

2.2.1.1. Tm hiu nhng c s ca thuyt

Ch khi hc sinh hiu c c s ca thuyt th h mi hiu c thuyt mi

phi ra i gii quyt vn g. Tt nht l cho hc sinh quan st nhng th

nghim c bn v yu cu hc sinh gii thch hin tng xy ra trong th nghim

bng nhng kin thc c. S b tc trong vic gii thch ny i hi phi xy

dng mt thuyt mi. Tuy nhin, nhng th nghim c bn dng lm c s cho mt

thuyt nhiu khi rt kh thc hin trong nh trng ph thng, gio vin c th

dng phng php k truyn lch s hoc m t tng i t m th nghim v kt

qu thu c.[22]

2.2.1.2. Xy dng ht nhn ca thuyt

Ht nhn ca mi thuyt vt l nhiu khi rt phong ph v su sc, khng th

trong mt bi, mt chng hoc mt phn ca chng trnh vt l m hiu c.

Bc u, ch c th nu ra nhng iu c bn, nh tnh. V sau, khi c iu kin

s b sung, hon chnh thm. Vic a ra thuyt mi phi da trn s phn tch

nhng s kin thc nghim trong phn c s ca thuyt. Tuy nhin, vic ra

thuyt mi c th gii thch thnh cng nhng s kin mi i hi mt s sng to

mi trnh cao. Trong nhiu trng hp, hc sinh khng c kh nng thc hin

t lc, gio vin c th trnh by cch suy ngh v cch lp lun ca mnh. Trc

ht l t tng mi, quan nim mi, cn nhng cng thc nh lng, nhng

phng trnh ton hc c th b sung sau ny khi c iu kin. Ta cng c th cn

c vo quan st c s thc nghim a ra quan nim.

Tm li, trong dy hc c nhiu im trong ht nhn ca thuyt cha th xy

dng hon chnh m ch l bc u, ch yu l nh tnh. hc sinh c th tin

c s ng n ca nhng ht nhn ca thuyt, gio vin cn ch n vic vn

dng linh hot nhng ht nhn suy ra cc h qu giai on sau.[22]

2.2.1.3. Vn dng ht nhn ca thuyt

Vn dng ht nhn ca thuyt gii thch nhng s kin thc nghim trong

c s ca thuyt l bc u lm cho hc sinh tin tng s ng n ca thuyt,

nhng cha y . Gio vin cn tn dng nhng trng hp c th c suy ra


35

cc h qu khc. Do s hn ch v trnh ton hc ca hc sinh nn nhiu khi ch

c th suy ra cc h qu nh tnh hay bn nh lng. Tuy vy, iu cng rt b

ch hc sinh hiu r ngha thc t ca cc thuyt tru tng, ng thi cng to

iu kin hc sinh pht trin kh nng suy lun din dch.[22]

2.2.1.4. Vn dng cc phng php dy hc khi dy hc cc thuyt vt l nhm

pht trin t duy ca hc sinh

Nh chng ti phn tch chng I, mun pht trin t duy cho hc sinh

cn: - To nhu cu hng th, kch thch tnh t m, ham hiu bit ca hc sinh.

- Tng cng s dng cc phng tin trc quan trong dy hc.

- Xy dng mt logic ni dung ph hp vi i tng hc sinh.

- Rn luyn cho hc sinh k nng thc hin cc thao tc t duy, nhng hot

ng nhn thc ph bin trong hc tp vt l.

- Tp dt hc sinh gii quyt vn nhn thc theo phng php nhn

thc ca vt l.

- Rn luyn ngn ng vt l cho hc sinh.

ng thi chng ti cng trnh by, vic dy hc mt thuyt vt li c

thc hin theo ba giai on: Tm hiu nhng c s ca thuyt, xy dng ht nhn

ca thuyt, vn dng ht nhn ca thuyt.

Vic thc hin cc bin php pht trin t duy hc sinh nh trn khi dy cc

thuyt vt l c gio vin thc hin thng qua vic t chc cc hot ng nhn

thc v vn dng ph hp cc phng php dy hc trong gi hc.

* Phng php vn p, m thoi

Phng php vn p, m thoi trong gio vin t ra nhng cu hi

hc sinh tr li, hoc c th tranh lun vi nhau v vi c gio vin, qua hc sinh

lnh hi c ni dung bi hc. Vi phng php ny, ni dung cn truyn th c

th hin bi mt h thng cu tr li ca hc sinh, di s gi m bi cc cu hi

do gio vin xut.

Mc ch phng php vn p, m thoi l nng cao cht lng ca gi

hc bng cch tng cng hnh thc hi p, m thoi gia gio vin v hc sinh,

rn luyn cho hc sinh bn lnh t tin, kh nng din t mt vn trc tp th

lp hc.


36

u im: Gio vin theo st c hc sinh, bit c suy ngh, hnh ng

ca hc sinh kp thi gip .

Nhc im: Gio vin ch i thoi vi mt s t hc sinh i din ca

nhm, s cn li ch nghe v suy ngh kin ca bn a ra nhn xt. Dn i

thoi ca gio vin cha c hc sinh chun b trc nn d dn n lng tng, dt

d, thiu t tin.[6]

* Phn mm m phng.

Khng phi qu trnh no xy ra trong t nhin cng d quan st. Nh

chuyn ng ca nh sng ta khng th quan st bng mt thng c, xc nh

cc i lng cn thit l rt kh khn trong vic nghin cu tm ra quy lut ca

chng. Mt trong cc gii php c th h tr cho vic nghin cu cc qu trnh c

hiu qu hn l s dng my tnh m phng cc qu trnh.

V d: Cc th nghim v tia X khng th lm th nghim mc d th

nghim rt c bn, do thit b th nghim cn s dng cng knh, phc tp, t tin

khng an ton. Gio vin s dng thit b m phng ng tia catot v s pht hin

tia X, thit b m phng cch to tia X v ng culitgio.

Mc ch s dng phn mm m phng l gip cho hc sinh thu nhn th

gii t nhin vo lp hc, xa b khng gian hn hp trong lp hc v v thi gian

ca lp hc. Cho php quan st vi tc mong mun hoc c th dng cc hnh

nh nh vy m hc sinh quan st c r rng cc hin tng, cc qu trnh c

phng i mt cch ti u, lm cho hc sinh c nhng biu tng ng n v

chng. Lm tng tnh trc quan v hiu qu cm xc khi tri gic cc i tng v

hin tng vt l.

Trc khi cho hc sinh quan st phn mm m phng, nh hng s ch

ca hc sinh vo ni dung c bn, gio vin t cu hi cho hc sinh cn phi

hon thnh sau khi xem song.

Sau khi xem song, gio vin cho hc sinh tho lun theo nhm a ra cu

tr li, nu cn thit gio vin a ra nhng gi nh. Hiu qu s dng phn mm

m phng c nh gi thng qua cu tr li ca hc sinh. Phng php dy hc

theo hng tch cc ha trong hc tp ca hc sinh.[17]


37

* Phng php dy hc t v gii quyt vn .

C nhiu nh ngha v dy hc gii quyt vn , nhng I.F.Kharlamop

pht biu y nht: "Dy hc gii quyt vn l s t chc qu trnh dy hc

bao gm vic to ra tnh hung c vn trong gi hc, kch thch hc sinh nhu cu

gii quyt vn ny sinh, li cun cc em vo hot ng nhn thc nhm nm

vng kin thc, k nng, k xo mi, pht trin tnh tch cc tr tu v hnh thnh

nng lc t mnh thng hiu v lnh hi thng tin khoa hc mi".

Qua nh ngha cho thy vi phng php dy hc gii quyt vn , hc

sinh khng ch chim lnh c tri thc mi m quan trng hn l hc sinh cn hc

c cch chim lnh tri thc , tc l hc c phng php hc. V vy, dy hc

gii quyt vn rn luyn cho hc sinh nng lc sng to, bit t v gii quyt

vn , bin qu trnh hc th ng thnh qu trnh hc ch ng, tch cc.

Dy hc t v gii quyt vn c cp ti trong vi chc nm gn

y. Mc d khng phi vn mi song iu cn nhn mnh l dy hc t v gii

quyt vn khng ch thuc phm tr phng php dy hc m cn thng qua

tp dt cho hc sinh pht hin v gii quyt vn , gp phn to nn mt mc tiu

gio dc, bo m cho con ngi thch ng c vi s pht trin ca x hi hin

i. Trong gio dc, cn phi tp dt cho hc sinh bit pht hin vn , t mnh

t ra gii quyt mt cch hp l nhng vn t ra.

Kiu dy hc t v gii quyt vn l kiu dy hc m gio vin to ra

nhng tnh hung c vn , iu khin hc sinh pht hin vn , hot ng t gic

v tch cc gii quyt vn v thng qua m lnh hi tri thc, k nng v t

c nhng mc ch hc tp khc.

Dy hc t v gii quyt vn cn ch nhng im sau:

- Mt vn c biu th bi mt h thng nhng vn v cu hi tha cc iu

kin sau:

+ Hc sinh cha gii p c cu hi hoc cha thc hin c hnh ng.

+ Hc sinh cha c hc mt khi nim, nh lut, thuyt no gii p cu hi.

- Th no l tnh hung c vn :


38

+ Tn ti mt vn .

+ Gi nhu cu nhn thc: Hc sinh phi cm thy cn thit, thy c nhu cu, hng

th v mong mun gii quyt vn .

+ Gy nim tin kh nng hc sinh, lm cho hc sinh thy tuy cha c li gii ngay

nhng c mt s kin thc, k nng lin quan n vn t ra v nu tich cc

suy ngh th c nhiu hy vng gii quyt c vn .

- Cch to tnh hung c vn : Cu trc mt bi hc hay mt phn trong bi hc

theo dy hc t v gii quyt vn thng nh sau:

* t vn , xy dng bi ton nhn thc

- To tnh hung c vn .

- Pht hin, nhn dng vn ny sinh.

- Pht trin vn cn gii quyt.

* Gii quyt vn t ra

- xut cch gii quyt

- Lp k hoch gii quyt.

- Thc hin k hoch gii quyt.

* Kt lun

- Tho lun kt qu v nh gi.

- Khng nh hay bc b gi thuyt nu ra.

- Pht biu kt lun.

- xut vn mi.

Nhiu nghin cu cho thy trong dy hc t v gii quyt vn c th

phn bit bn mc trnh :

Mc 1: Gio vin to tnh hung c vn , gi m v dn dt hc sinh phn

tch tnh hung , lm xut hin nhu cu gii quyt tnh hung hc sinh, cn ton

b qu trnh gii quyt tnh hung l do gio vin thc hin. Gio vin rt ra kt lun.

Mc 2: Gio vin to tnh hung c vn , gi m v dn dt hc sinh phn

tch tnh hung , lm xut hin nhu cu gii quyt tnh hung hc sinh, ng

thi nh hng v t chc cho hc sinh gii quyt tnh hung. Hc sinh lp k


39

hoch gii quyt vn di s dn dt ca gio vin. Gio vin v hc sinh rt ra

kt lun.

Mc 3: Gio vin to tnh hung c vn cn hc sinh xut cc gi

thuyt v la chn gii php. Hc sinh thc hin cch gii quyt vn vi s gip

ca gio vin khi cn. Gio vin v hc sinh cng rt ra kt lun.

Mc 4: Gio vin cung cp thng tin lm ny sinh tnh hung c vn

hc sinh, hc sinh pht biu vn , lp k hoch gii quyt, t nghin cu, tm ti

cch gii quyt vn chim lnh kin thc. Gio vin v hc sinh cng rt ra

kt lun. .

Qua thc tin dy hc cho thy, phn ln gio vin s dng dy hc gii

quyt vn mc 2, trong mt s trng hp t c mc 3 v mc 4. [6]

* Phng php thc nghim

Phng php thc nghim trong dy hc vt l l mt phng php nghin

cu trong dy hc, thc cht l s t chc hot ng tm ti sng to ca hc sinh

theo cc bc tng t nh cc giai on ca phng php thc nghim trong qu

trnh sng to khoa hc.

Cc bc ca phng php thc nghim trong dy hc vt l nh sau:

1. Lm xut hin vn nghin cu: Da vo kinh nghim trong cuc sng

hng ngy ca hc sinh (qua quan st t nhin, qua lao ng sn xut...) hoc xut

pht t kin thc hc, hoc da vo th nghim m u, gio vin hng dn hc

sinh nu ln vn cn nghin cu, to iu kin cho hc sinh ra gi thuyt.

2. Hng dn hc sinh xut phng on, a ra gi thuyt, tin hnh m

thoi chn lc nhng gi thuyt ph hp v loi b nhng gi thuyt khng c

cn c.

3. Rt ra h qu t gi thuyt cn kim tra: T gi thuyt gio vin hng

dn hc sinh s dng suy lun lgc hay suy lun ton hc rt ra mt h qu, d

on hin tng c th xy ra trong thc tin, mt mi quan h gia cc i lng

vt l.

4. Gio vin gi , to iu kin hc sinh tham gia xut phng n th

nghim, v k hoch thc hin. Tin hnh th nghim (gio vin biu din hoc hng

dn hc sinh tin hnh, hng dn hc sinh quan st v ghi nhn kt qu th nghim).


40

5. Gio vin hng dn hc sinh nhn xt, phn tch kt qu thu c v rt

ra kt lun tng ng vi kin thc cn hnh thnh.

thc hin tt cc bc ca phng php thc nghim khi ging dy vt l

cn ch nhng im sau:

- Vn xut hin khi c mt s hiu ht v cc s vt hay hin tng vt

l nhng cha y . iu c trng y l nhn ra nhng l hng trong kin thc

ca hc sinh hoc l mu thun gia kin thc v nhng th nghim hay php o mi,

nhng cu hi m hc sinh c th tr li mt cch lgic nh kin thc c hoc c

th gii quyt c nh cc quy tc bit khng phi vn theo ngha ny.

- Cn phn bit gi thuyt vi nhng phng on vu v, khng c cn c v

phn bit gi thuyt vi mt kt lun c suy ra mt cch lgic t mt iu chn

tht bit. Kt lun ny khng phi l gi thuyt v trong trng hp ny cng

khng cn vn i hi phi a ra gi thuyt na. Du hiu c trng ca gi

thuyt l: Tnh xc thc lc u ca n cha hon ton sng t, ch l c th ch

cha phi l chc chn. Gi thuyt a ra phi c kh nng gii thch, d on hin

tng. T iu c coi l gi thuyt, ngi ta c th gii thch hin tng bit

v tin on hin tng c th xy ra.

- Bc xut gi thuyt l mt khu rt quan trng v n i hi t duy trc

gic sng to ca hc sinh. V vy, gio vin cn c s ch o cng phu hng

dn s ch ca hc sinh vo vn , linh hot gi m cho hc sinh. Hc sinh c

th hiu khng ng cu hi, do xut hin nhng lin tng m gio vin khng

tnh trc c, do qun hoc b qua nhng iu kin hn ch, hoc do nhng

nguyn nhn khc khin cho hc sinh khng tr li ng gio vin mun, thm

ch a ra nhng cu tr li thiu chnh xc, sai v i khi hon ton bt ng. Cn

phi hng nhng kin thc ca hc sinh vo vic pht hin nhng lin h bn

trong ca s vt, hin tng. Gio vin phi chun b 2 hay nhiu phng n m

thoi vi hc sinh tu theo ti liu v c bit l c sn h thng cu hi gi m dn

dt hc sinh nh hng vn , nu ln hoc phng on hoc gi thuyt mt cch

sng to.


41

- Trong bc bn, sau khi xut c phng n th nghim v bt u

th nghim, hc sinh cn kim tra cc dng c th nghim m bo chnh xc ca

cc php o. Khi hc sinh tin hnh th nghim, gio vin cn un nn cho hc sinh

cc thao tc, k thut th nghim.

- Khi phn tch v s l kt qu th nghim, hc sinh cn xc nh tin cy

ca kt qu. C trng hp kt qu th nghim khng ph hp vi iu d on t

gi thuyt th cn lu : Hoc l gi thuyt b bc b, hoc kt qu th nghim ch

ra cho ta thy phm vi p dng ca gi thuyt, hoc kt qu ca n li l ng lc

ca nhng nghin cu tip theo.

Nh vy phng php thc nghim trong dy hc c s tham gia tch cc

ca hc sinh vi vai tr nh nhng "nh nghin cu" khoa hc. Hc sinh phi c

tham gia mt cch ch ng, tch cc di s hng dn ca gio vin. iu

hon ton ph hp vi tm l ca hc sinh, mun c t mnh "pht minh" nhng

vn mi l (tt nhin ch mi l vi hc sinh). Vic thc hin th nghim theo cc

bc trn thc cht cng l vic vn dng phng php dy hc t v gii quyt

vn trong dy hc vt l ng thi cng bao hm cc giai on ca vic dy hc

cc thuyt vt l.[2]

2.2.2. Phng phap hnh thnh cc thuyt v nh sng trong day hoc .

2.2.2.1.Thuyt in t nh sng ca Maxwell [22]

* Tm hiu c s ca thuyt in t nh sng

- C s t tng: C s t tng ca thuyt in t nh sng l quan nim v

mt mi lin h mt thit gia cc hin tng in, t v quang hc.

- Vn tc ca sng in t v vn tc nh sng: Da trn s tng t c in

Maxwell xy dng cc phng trnh ca trng in t, t cng thc trn ng

i n cng thc: c

v

trong l hng s in mi, l t thm ca mi

trng, c l hng s.

Nm 1873, Maxwell cng b mt cng trnh ln: "Lun v in hc v t

hc". Trong cng trnh ny, ng trnh by chi tit thuyt in t nh sng. ng

khng nh rng vn tc nh sng trong mt mi trng c quyt nh bi cc


42

hng s v ca mi trng . ng cho rng h thc ny c th kim nghim

c bng thc nghim v y chnh l mt "hn th vng" ca thuyt in t

nh sng.

i vi mt mi trng th v l nhng hng s, trong khi vn tc

nh sng li ph thuc vo bc sng nh sng. gii quyt mu thun ny,

Maxwell cho rng v thu c i vi cc trng tnh. Cng thc trn ch

c tha mn vi nhng nh sng c bc sng kh ln. D on ny c xc

nhn l ng khi ta nghin cu cc tia hng ngoi. Maxwell thay cc s liu ,

v v ca parafin vo cng thc trn th c vnh sng vin t . ng coi y l mt

bng chng thc nghim khc ca thuyt in t nh sng.

- Tnh cht ngang ca sng nh sng v sng in t:

- Hiu ng Faraday v hiu ng Kerr.

- Thang sng in t.

Vic xy dng thnh cng thang sng in t l mt c s thc nghim rt

quan trng ca thuyt in t nh sng. Tc l, chng minh bng thc nghim c

s bin i lin tc v bc sng ca cc sng in t, do , c s bin i lin tc

v tnh cht ca chng.

* Xy dng ht nhn ca thuyt in t nh sng

- T tng c bn ca thuyt in t nh sng l quan nim v s thng nht

gia cc hin tng in t v hin tng quang hc. Thuyt in t nh sng l

mt phn quan trng ca bc tranh in t v th gii. Trong thuyt in t nh

sng ngi ta gii p c cu hi v bn cht ca nh sng: nh sng l mt

loi sng in t, n l mt thc th vt l.

- Nhng nh lut c bn v phng trnh c bn ca thuyt in t nh sng

- M hnh sng in t nh sng: Khi lng ca trng in t lin h vi

nng lng bng h thc Einstein: E = mc2.

Sng nh sng c mt c im rt quan trng: Trong chn khng, i vi

bt k h quy chiu qun tnh no, cng ch tn ti trong trng thi chuyn ng vi

vn tc


43

c = 3.108m/s.

Nh vy, vic pht hin ra bn cht vt cht ca nh sng cng ng thi l

vic pht hin ra thuyt tng i.

* Vn dng ht nhn ca thuyt in t nh sng

Thuyt in t nh sng cho ta thy c ch ca s truyn nh sng trong

chn khng v trong cc mi trng. N cho php ta bc u cp n c ch

ca s pht sng ca ngun sng.

- L thuyt tng qut v nhiu x nh sng ca Summerfeld

Nm 1894, Summerfeld da vo thuyt in t nh sng, xy dng mt l

thuyt cht ch v hin tng nhiu x nh sng. ng chng minh c nguyn

l Huyghens- Fresnel cho nhng kt qu kh ng trong trng hp gc nhiu x

khng ln.

- Thuyt in t nh sng vi quang hc phn t

Da vo h thc c bn n , ngi ta tm c cng thc c bn

ca cc hin tng tn sc v tn x nh sng.

Trong thuyt electron c in, cng thc tn sc th

Documents

Xay Dung Tien Trinh Day Hoc Cac Thuyet Ve Anh Sang Vat Li 12 Nang Cao Theo Huong Phat Trien Nang Luc Tu Duy Cho Hoc Sinh 2385