³ëµ¿¸®ºä_2017³â5¿ùÈ£.pdfISSN 1738-51212005 1 5 / · / · / 370
: : ()
: ()
? ()
()
()
()
()
·
, ,
, ,
:
: 30147
:
: ()
: 00011
: () / 11
() / 16
? () / 25
() / 32
() / 40
() / 46
/ 81
2017 . , 1564
. , , 2000
IMF 20
. 1987
30 . 10%
.
,
, 4
,
.
2017 . ,
. 5
(3), (4), (5)
.
.
,
.
.
2017 5
2017 5
: ()
?()
()
()
2017 5
2017 5
*
.
. ‘’
2006 12, .
‘
’, ,
.
10 , .
4 21 3 ,
→→ →
(, 2017 4 21 2). .
35%
, -
(, 2017).
300 93 ,
,
.
50 , (2016) 227
.
,
. 1980
* (
[email protected]).
2017 5
6
. (2014) ,
,
,
.
.
, .
, ,
.
.
.
.
.
,
. GDP , (
, 2015). ,
,
.1)
.
,
. ‘ ’
1) ,
( , ) ,
. ‘
’ (Krause, 2017).
: :
7
(2016) , 3
‘ ’ ‘ ’ .
,
.
,
.
.
.
, .
,
.
,
.
,
, (, 2016).
.
.
. ,
.
. -
- .
, .
‘’.
. ‘’
2017 5
8
.
. ,
.
.
.
.
,
. ,
.
. -
- .
‘ ’
.
. 100
.
,
.
( ) .
, ,
.
4 .
,
. , ,
.
.2)
. ,
.
2) ,
.
: :
9
.
.
. ,
.
.
,
.
. ‘ ’
. ,
‘’
.
.
,
.
25% .
, .
, .
.
.
.
. ,
.
.
, ,
.
.
, .
.
2017 5
.
.
.
. ,
,
.
[]
(2014), , : , Guy
Standing(2011), The Precariat: The New Dangerous Class.
(2015), : , , David
Weil(2014), The Fissured Workplace, Harvard University Press.
(2014), 2 .
(2017), , 69,
.
(2016), : ,
Krause, Gudiger(2017), : , 15(3),
.
, 3 , 2017 4 21,
p.2.
.
. 20 10%
1999 32.9% 2015 48.5% (, 2015). 2010
10% 50.5%, 41.6%, 39.1%, 30.5%, 30.7%,
.
.
1%
, .
1% , 50% . 2015
50% 23.0%, 15.5%, 10.1%
4.5% . 1% 21.2%, 12.8%, 8.6%, 10.5%
, 14.2%.
2015 < 1> .
, , . 1 (
2,664 ) 38.4% . 2 59.5% . 2015
73.7% 3 .
3 4,085 19% . 4
4,941 14% .
.
, . 2015 5,000
* (
[email protected]).
2017 5
( ) ( ) () (%) (%)
0 1 10,227,204 38.4 38.4
1 2 5,625,572 21.1 59.5
2 3 3,778,988 14.2 73.7
3 4 1,847,792 6.9 80.6
4 5 1,595,628 6.0 86.6
5 6 930,163 3.5 90.1
6 8 1,304,259 4.9 95.0
8 10 587,373 2.2 97.2
10 747,371 2.8 100.0
26,644,350 100.0
: .
10% . 5,000 4 (4,941 )
.
.
50% .
40 . ,
, , ,
.
, ,
.
2000 .
. ,
.
, .
. 300
: :
13
2004 60% 2014 56.7% .
1980 ,
, , ,
.
.
.
,
. , 2000 , ,
( ) . ,
. 2000
.
. ,
. 2000 ,
, (, , ), , ,
. . ,
, , .
40% .
.
1 ,
, 2 , .
1 .
.
.
,
.
, .
2017 5
14
.
.
2000 ,
.
.
.
.
.
.
.
.
. ,
. ,
(monopsony)
.
,
,
.
. ,
, ,
.
. ,
, . , , ,
, . ,
.
. 1 90
10 180~240 .
: :
15
, ( / )
, .
.
. 1 24% , 5
35%.
,
. OECD 1
15~35% 8% .
.
.
. ,
.
.
, , ,
. , .
.
. 65 49.6% OECD .
.
.
.
. ,
.
. , ,
.
[]
2017 5
*
.
63.4%. 36.6%
.
.
90% , OECD 85%.
80% .
.
63.4% .
,
.
. 2/3
,
2014 23.7% 25% OECD
. 15.4% ,
37.8%
.
17
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100
: OECD Employment Outlook 2016.
.
,
.
,
, . ,
. .
. ,
(,
2012),
.
.
‘ ’
. .
2017 5
18
/
,
.
.
,
. ,
.
. .
,
( , 2015).
.
. ,
.
[ 2]
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2004 20042004
19
, . < 1>
. 10
80% .
.
< 1>
2 25 510 10
62.2 68.3 68.2 61.4 62.3
66.5 66.1 67.7 62.6 60.8
13/ 65.2 75.2 72.9 69.9 62.1
68.2 70.5 70.8 80.1 66.6
66.6 66.3 66.0 72.6 61.7
: 2016 8.
, , .
20%
32.6%( 2 ).
200115 ( 3 ). 2015
60% ,
40% (, 2017).
(: %)
11.6 3.9 13.0 2.9 41.9 26.8 100
12.1 2.4 15.6 2.1 45.0 22.8 100
10.7 6.1 9.3 4.0 37.3 32.6 100
: (2016).
,
? .
,
.
2017 5
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
/ / / / / /
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
/ / / / / /
: .
. , ,
,
.
.
,
.
,
.
, .
, .
. .
,
. (meritocracy) ‘’
:
21
. ‘’ .
. ‘’ .
, .
(2016) ‘ ’ .
, ‘
’ .
‘(parity)’ ,
().
.
( , 2016: 429).
(parity of participation)
. ‘’
(affirmative action)
. ( ) ‘’
.
.
1.
500
, 70%
,
.
. ,
2006 28.7% 2014 35.5%
. 2014 16.2% ,
. ,
2.5% (, 2017. 4. 4).
. 2017
2017 5
22
,
,
.
.
,
.
,
.
2.
.
.
.
3
, 10% .
. ,
( )
. ,
. ,
.
:
23
3.
- .
. ,
. ↔
. ( , )
.
,
.
.
.
. ,
.
.
.
.
, .
.
.
, ,
.
2017 5
24
[]
(2015), ,
.
(2016), . :
, , Nancy Fraser et al., Kevin Olsoned, Adding Insult to
Injury: Nancy Fraser Debates Her Critics, Verso, 2008.
(2012), 2000 : , 9(1).
(2017), , 69,
.
OECD(2016), Employment Outlook 2016, OECD.
, ‘’ 10 … ‘2.4%’ , 2017. 4. 4, http://www.yonha
pnews.co.kr/bulletin/2017/04/03/0200000000AKR20170403161300008.HTML?input=1179m.
2017 5
*
.
.
, 2013 1
.
.
.
1 1
.
. 2020 1
.
1 . 1
. .
.
* (
[email protected]).
2017 5
.
,
.
.
. 2015 10 14 12 10
5 16 .
5 ,
.
. 20 2017 4 1 24
. 25. 20 1
.1)
.
.
. ,
.
1) 20
.
< >
5
· ()
()
()
()
()
()
· ()
, ()
()
15 ()
: ?
27
, .2)
,
.3)
.
,
. .
.
.
.
.
.
50%(60%)
5 60%
50%
.
3
6
5 50%
5 50% , ,
, (3)
(6)
5 50% ,
<20 >
2015 .
(
http://www.minimumwage.go.kr/board/boardList.jsp?bbsType=RE;
http://likms.assembly.go.kr/bill/main.do)
2) ILO 131 4 3 . , ILO
ILO
.
3) ,
8. 8 , 24 4
. .
2017 5
28
.
.4) ·
,
.5)
, .
.
.6)
.
. .7)
.
. .
2007 10%
(2012 ), 2016 13.6% .
.
.
?
. ,
4)
.
5) (2015. 1. 29) 2017
.
6)
.
.
7) ( 15 )
.
.
29
.
. ,
.
.
.
. ,
. ,
.
.
.
, .
.
.
. .
.
.8)
‘ ’ . ,
·
.
.
1 .
.
8) .
2017 5
30
.
.
.
. 2015112
2 0.8%, 2~3 1.3%
. 2.5%
, 3 .
2015 ‘ ’
.9)
.
.
200 100
. 200
( 2013).
.
. 2017 4 1 10
, 5 10
, .
.
.
.
.
. ,
. ,
, .
. ,
9) EU 2015 12 0.2%, 0.3%
(http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32015R0751&from=en,
31
.
1
. 1
.
.
.
.
.
.
.
, .
.
.
.
.
.
. 1
.
, , , .
3 .
5 9%
.
.
.
.
*
1.
1996 7 1 2016 7 1
. 1997 2007
.
,
.
30 1998
10
1998 10 1 .
70
1998 10 . 2004
.
1997 2014 56.3%,
76.2%, 82.8%
. 2014 132 3 ,
87.8% . 2004
20.0% .
1990
* (
[email protected]).
33
2000 2000
.
2000 . 2002
.
.
.
2010
. 2014
86.6% .
2.
. .
.
4 .
(, )
[ 1]
0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0
100.0
: (2016. 8) .
2017 5
34
.
. [ 1]
. , ,
. ,
.
.
.
.
15 .
. 2016
10 5,548 ( 2 ).
,
.
.
.
15
.
[ 2]
-
: DB.
35
.
, .
.
. 65 83
.
,
— , —
.
. ,
, . 2014
4 7 4
63.9% 1/3 .
DB
( 1 ).
< 1>
(: , %)
81,479 123,898 16,581 9,112 1,589 7,926 41,282 281,867
(62.9) (60.3) (64.8) (85.2) (67.3) (75.0) (72.8) (63.9)
129,630 205,328 25,576 10,694 2,363 10,574 56,696 440,861
(29.4) (46.6) (5.8) (2.4) (0.5) (2.4) (12.9) (100.0)
: 100.0% . 100.0%.
: DB .
2017 5
36
20.6%, 8.5%,
7.0% .
.
.
,
.
.
.
(platform economy),
(on-demand economy) (crowd work)
.
, ,
.
.
,
.
‘ ’
.
,
.
,
.
:
37
,
.
.
.
,
.
.
‘
’ .
.
1.
,
.
.
‘ ’( )
.
, .
. 15
. (
) , ()
. .
.
2017 5
38
.
.
.
,
.
.
, , .
,
.
( , ()
) .
2.
.
.
.
.
,
.
18 [ * 8 * 180]
, [ * 4 * 5] 36
. [
* 4* 5] .
( , 150)
:
39
.
( )
.
() .
, ,
.
3.
.
, .
()
.
.
.
. ,
, ,
.
.
.
,
. ,
, . ,
,
. , .
.
.
, ,
.
* (
[email protected]).
41
.
.
.1) () 2013
. 2012
, 1564 14.1%
.2) , . 30%
31.2% , 3060%
25.7% .
< 1> 1564 1) (2012)
(: , %)
2)
30% 763 238 (31.2)
3060% 3,965 1,020 (25.7)
60150% 16,666 2,347 (14.1)
150% 8,330 587 ( 7.0)
: 1) 1564 , 6 .
2) .
: (2013), .
. ()
.3)
1 32.3% .
.
1) 33 . OECD(2014),
Employment Outlook .
2) , . (
) 1 , 2015
4,412 ( 12.8%) . ()
2015 1564 18.0% .
3) . (2012),
, , .
2017 5
42
. 3
1 39.7%, 2 36.6% .
< 2> (1859 , 2011)
(: %)
1 32.3 78.6 80.1 30.3 3.4 5.9
2 31.4 59.3 64.2 47.7 6.4 5.5
3 18.5 39.7 36.6 23.1 4.3 6.8
: (2011), (, 2012 ).
, , .
,
.
,
. , 200414
[ 1] (200414 )
(: %)
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
NED IRL BEL GER AUT FRA AUS FIN DEN ISR NOR CHE ESP GBR PRT HUN GRE
LUX NZL CAN SWE CZE ITA KOR UI UA
: 1) 2008 200414 .
2) , 100% .
3) .
: OECD.Stat; , 20; , .
:
43
35.8% .4) OECD database
.
. 24
.
.
.5)
. ,
. (
, , )
.
. .
2015 7 ,
,
.
.
.
6)
4) ,
×/365 . 2014 96
, 30 .
5) .
(demogrant) ,
. ,
.
, . ,
.
6) ( ) ,
, ,
, ,
2017 5
44
.
, .
,
,
.
. ,
, ,
.
,
.
[ 2]
, ,
. ( )
.
,
.
:
45
.
.
, ,
.
.
()
,
.
.
.
.
.
.
, ,
. .
.
. , 2
.
. , , ,
.
, 1
2 .
.
, .
2017 5
.
.
.
, ,
.
.
( , 2016),
.
,
30∼40%
< 1> (2016 )
, ,
(%) 23.7 17.4 36.3 2.5 19.4 0.7 100
: (, 2016: 14 ).
* (
[email protected]).
(, 2016; , 2016).
< 1> ,
.
, ,
( , 2015a).
.
.
.
.
(2016), (2016)
.
1.
( , 2016),
.
.
: (1999); (2016).
20
1
. < 2> , 20
2017 5
2,537 3,038 501 3,094 557
,
.
. , .
.
,
. ,
(2015) 2,537 557
, (2016) 1
(1 100∼120)
. (2015a) ,
. , ,
.
, ,
.
< 3> (Manpower) ()
: 4,470.
: (2015).
( : , 2015),
, 1
,
. , ‘FAIR’, ‘1:70’,
‘Berlin Job-Offensive’
10
(Fertig & Csillag, 2015),
:
2. +
.
. ,
,
. ,
(Allard, 2009),
.
[ 1] +
-
: (2015).
. 20 (1995∼99), 10
(2004∼06) , +
2017 5
50
( , 2015b;
, 2015). , + “ ()
” ( , 2015: 132).
+ , ,
,
. 2017 30 100 +
.
+ ,
, + 2.0 +
. +
. (2015b)
, +
,
+
. (2015) ( 1 ),
,
+ .
3.
( 4 ),
(, 2013).
( , 2008;
, 2016). ,
5 ,
2015 2.81
( 5 ; , 2016).
,
. , (1∼4)
:
51
, ,
,
( , 2013). ,
, (
, 2008; , 2016) .
< 4> , , ()
1,564 10,475 1,145 2,468
: 2015 3 , 2014 ( , 2016), 2015
(, 2016)
: (2016); (2016).
, .
,
. 5 ,
,
( , 2013).
< 5>
5
2013 3.11 14.9%
2015 2.81 12.1%
4.
. ,
,
. (2017) (, )
180 (, 2016), 173
2017 5
52
(, 2017).1)
2015 145 , 165
( , 2015).
( , 2013). ,
(2.1) (5.0), (6.8), (5.1
) (, 2012)2).
1
( , 2016; , 2015).
,
. ,
,
.
.
,
.
.
1. 3)
4 ,
. ,
.
1) , 159 (, 2017).
2) .
3) (2017) .
:
53
, 1) , 2)
, 3) , 4)
, 5) .
. , .
. , ,
. ,
.
, .
,
. , .
,
. , . 3D
,
. , , ,
. ,
,
.
2.
(activation)
.
( , 2013). ,
,
2017 5
.
,
.
. ,
.
,
,
,
. ,
, ,
.
.
, + ,
,
. ,
.
,
.
, ,
, ,
.
:
(1999), .
(2016), 2017 (, ) ,
2016-432.
(2012), , KRIVET Issue Brief 4.
(2013), , .
(2016), , .
(2013), , .
(2015), + : , 17(3), pp.131160.
(2016), ,
.
(2017), , .
(2015a), :
, .
(2015b), + , .
(2015),
, .
(2016). , 9, pp.14∼18.
(2015), ,
.
(2017), 2017 .
(2016), ,
10 .
J. GautieR. Konle-SeidiP. Bivand(2013),
, .
(2016),
, .
(2015), , .
(2013), , .
2017 5
56
Allard, S. W.(2009), Out of Reach : Place, poverty, and the new
American welfare state, New
Haven, CT: Yale University Press.
Fertig, M. & M. Csillag(2015), Cost-benefit analysis of
remedial interventions for the long-term
unemployed, European Commission.
*
.
2014 4 16 ‘ ’
.
,
,
.
2016 5 28
.
‘ ’
.
2 . 1 1
. , 2016 0.96()
. 2001 , 2003 2.76
. 1 3 .
2015 1.01 , 2016 0.96 1 .
2010 98,645 10
2016 90,656 .
, ‘ ’
*= (
[email protected]),
= (
[email protected]).
(: , )
: (2017), (2017 4 7 ); (2017), 2016 .
[ 2] (200116)
(: , %)
: (2017), (2017 4 7 ); (2017), 2016 .
:
59
.
.
(: , )
2011 2012 2013 2011 2011 2011 2011, 12
1,129 1,134 1,090 1,024 664 4,693 118
0.79 0.73 0.71 0.20 0.17 0.37 0.04
: 1) .
2) , , ,
.
: (2014), (4 ), .
.
1.
.
,
.
,
. . 50
, 50
.
,
.
, .
1 , 50 ,
.
2017 5
60
0.4% ,
. < 2>
28% .
< 2>
27.6% 72.4%
: * 24,910 25,936 1,026 .
** ( 456 ) 50 ,
, , , 19 .
: , (2017 4 7 ); , 2015 .
. 4
.
.
,
,
.
.
.
.
,
.
2.
,
. , .
30 85%
:
61
. , , ,
66% (, 2016
).
. 2016
,
.
.
.
,
, ,
, , .
,
,
.
3.
. .
, ,
.
, ()
,
. ,
. , .
.
. ,
.
.
2017 5
62
.
.
.
.
.
.
.
- .
4.
, .
, , ,
. 4
.
.
. ‘’
. ‘’ ‘’ ,
, .
,
.
.
,
.
, .
.
, , ‘
’ .
:
63
5.
.
, .
.
,
.
.
.
. ,
,
. ,
.
[]
(2016), 2015 . (2017), 2016 . (2014), (4 ),
.
.
,
(, 2011). ,
( , 2005).
? (initial offer)
(negative bargaining zone) . ,
, ,
.
, .
.
.
,
, , , .
, .
* (
[email protected]).
2017 5
.
,
.
. ,
,
,
.
. ,
, ,
(, 2014).
. ,
. ,
.
1. (+) .
2. (-) .
3. (+) .
. ,
,
.
:
69
, ,
(, 2001; , 2009).
,
.
, .
(+) (-) .
.
4-1. (+) .
4-2. (-) .
. ,
,
.
.1) ,
.
5. (+) .
.
. , (resource) ,
,
,
(Pfeffer, 1994, 1998; , 2010 ).
, , .
, (-) .
, ,
1) , ,
, (-) .
2017 5
6. (-) .
7. (-) .
.
,
. ,
. ,
. ,
,
.
, (+) .
, , ,
(, 2009).
, (+)
. . ,
,
(+) .
,
, .
, .
,
.
8. (-) .
9. (+) .
10. (+) .
11. (+) .
12. ( ) (+) .
13. (+) .
14. (-) .
:
71
(Workplace Panel Survey :
WPS) 4(2013) . < 1> .
(), ( ,
, , ), ( , ),
( , , , , , ,
) .
-
(5 ) ( =1, =2, =3, =4,
=5)
() =1, =0
() =1, =0
1=, 2=, 3= , 4=
/
() =1, =0
(1= 5= ), (1=
5= ), (1=
5= ), (1= /
5= ), (1=
5= ) 5 5
() =1,
, , =0
( / )*100
=1, =0
, =1, =0
=1, =0
=1, =0
, , , ,
(), () 6 (1=
5= ) 6
2017 5
.
< 2> .
3.40% . 5 ( ) 3.87 ,
4%, 49%, (4 = ) 2.14 .
, , , 39%,
15%, 39%, 8% . () 24%, , 5
3.67 , 3.41 . () 42%, 59.8%
. , , , 25%, 33%, 96%, 22%
. 5 3.82 .
< 2>
(5 ) 3.87 0.98
0.22 0.42
73
< 3> . 2.48%
(3.44%) 0.96% . 3.78% (2.78%) 1%
. 2.61% (3.65%) 1.04% .
3.09%, (3.62%)
0.53% . 3.49% (3.36)
0.13% . 3.85% (3.18%)
0.67% . 3.50% (0.93%) 2.57% .
2.98%
(3.51%) 0.53% . , , ,
.
< 3>
() t
(N=17) 2.48 (3.36)
-1.15 (N=372) 3.44 (3.37)
(N=195) 3.78 (2.83)
3.33 ***
(N=94) 2.61 (2.48)
-3.14 ***
(N=165) 3.09 (3.55)
-1.54 (N=224) 3.62 (3.23)
(N=98) 3.49 (3.26)
.324 (N=291) 3.36 (3.42)
(N=127) 3.85 (3.39)
1.85 *
(N=374) 3.50 (3.39)
5.394 ***
(N=86) 2.98 (3.59)
-1.227 (N=303) 3.51 (3.31)
: *p<.1, **P<.05, ***P<.01.
< 4> . , ,
, , , , , ,
, ( ) (+) , , ,
2017 5
74
, , , , , (-)
.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1. 1
2. .052 1
4. .118 *
.093 1
7. .015 -.023 -.046 -.356 ** -.141
** -.292
** 1
** -.469
** 1
9. -.073 -.065 .051 .008 -.029 -.177 ** -.137 ** -.265 ** 1
10. -.131 **
.085 .026 .100 *
.099 .048 .021 .148 ** -.015 -.061 -.107
*
12. -.083 .121 * -.007 .209 ** .168 ** -.048 -.093 .142 **
-.049
13. -.078 -.022 -.005 -.012 -.015 -.121 *
.024 .093 -.011
** .000
15. .016 .008 .050 -.138 ** .080 .295 ** -.040 -.200 ** -.053
16. .094 -.006 -.068 -.117 * -.039 .042 -.026 .013 -.054
17. .146 ** -.067 -.022 -.046 -.022 .011 -.061 .038 .001
18. -.065 -.077 -.053 -.146 ** -.034 -.051 .113 * -.027 -.034
19. -.099 .058 .078 .055 .095 -.093 .019 .045 .040
10 11 12 13 14 15 16 17 18
11. .223 ** 1
12. .196 **
14. -.078 -.045 -.044 .205 ** 1
15. -.051 .033 -.005 -.103 * -.173
** 1
.045 .316 **
1
17. -.136 ** -.034 -.100 * .064 .174 ** .024 -.003 1
18. .018 .031 .001 .094 .073 .176 **
.382 ** -.054 1
:
75
< 5> . ,
, , (+)
. , (-) ,
(+) .
, , (-)
, , ( ) (+)
. (+)
, .
,
.
< 5>
2017 5
.
. WPS 4
,
. < 6> .
< 6>
4. → +
5. → +
6. → -
7. → - (+)
8. → -
9. → +
10. → +
11. → +
12. ()→ +
13. → + (-)
14. → -
, , , ,
. , (
)
. ,
. .
, ( )
,
. (+)
:
77
, . ,
. ,
(, 2011).
.
, , ,
.
,
. , ,
.
[]
(2009), :
, , .
(2015), , 15(2), pp.5786.
(2010), :
, 23(5), pp.26092634.
(2014), , ,
12(1), pp.532.
(2009), ,
, .
(2011), , .
(2005). ,
29(3), pp.3166.
(2001), : , ,
.
2017 5
2017 5
.
‘2014 ’ 1)
.
( )
.
.
< 1>
(: )
8 27 11 84
1 1 1 4
207 176 204 268
111 93 118 84
17 19 15 19
1,440 1,440 1,440 1,440
: (2014), .
1) , , , , , , ,
, , ,
, , , , .
2017 5
(: )
13 25 24 57
3 2 3 5
349 277 341 314
101 96 111 92
18 19 16 19
1,440 1,440 1,440 1,440
: (2014), .
2)( )
.
( 176,
277)
(112) (18) (18→36)
(112→145)
.
( 18, 36) (
15, 37)
,
, ( 3, 4 ).
,
2) , , , ( ) .
:
83
.
.
(: )
1 10 0 19
6 25 5 45
0 0 1 1
0 0 0 0
1 2 1 3
3 11 3 23
1 2 1 3
18 112 15 190
: (2014), .
(: )
1 13 1 17
12 34 13 42
1 0 1 0
1 0 1 0
3 2 2 3
9 22 11 26
1 1 1 1
36 145 37 179
: (2014), .
(, )
.
[ 1] OECD
5.0 .
. 2016 1,000
, (21.7%)
(14.3%) .1) 24
.
0.0
2.1
5.0 5.2 5.4 5.5 5.9 6.2 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 7.2 7.2 7.6 7.6 7.8
7.9 8.1 8.2 8.4 8.5 8.7 8.7 8.8 9.0 9.1 9.4
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
: OECD
(http://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/work-life-balance/)(2017.
4. 10. ).
* (
[email protected]).
1) (2017. 3. 7), ‘ 1 520 ’.
2017 5
88
.
‘2016 ’
21.9% . 1,000 ,
. < 1>
, ,
. , (52.8%),
(81.0%), (69.0%) (66.0%)
.
< 1> 2)
(: %)
11.6 - 36.0 69.0
12.5 - 81.0 66.0
11.6 52.8 - -
4.1 11.5 38.0 -
: 1) ‘-’ , .
2) (, , ) .
3) .
4) (8) .
5) .
6) , , .
: 1) (2016), , 2) Eurofound, European company survey 2013, 3)
2014
(National Study of Employer) * ‘ ’ , 4) , 2014
() , (2014.12)/2012 .
. < 2>
.
.
,
.
(Work-Life Balance)
.
2) , , (2016.6) .
:
1 4 , 40
, 8, 40
.
,
4
, , .
.
,
.
.
(ING)
.
(NEC) .
: 1) (2013), , 2) (2017),
, 3) , , … ‘ ’(2017. 1.
22), 4) , ‘ ’ … (2015. 3. 31), 5)
: , Ford, Bank of America.
2017 5
.
,
.
.
< 3> , 510
88.0% , 300 47.0%
.
. ,
.
‘ ’ , ‘
’ .
.
< 3> (1 2 )
(: %)
510 12.0 25.4 34.8 33.7 10.9 7.6 2.5 0.0 38.0 1.1 1.3
1030 15.1 37.0 35.2 44.4 10.6 6.7 0.7 0.4 27.5 0.4 3.3
30100 75.9 47.1 42.9 40.6 12.7 8.0 0.9 0.9 20.3 0.0 2.8
100300 77.3 45.3 38.3 42.2 12.5 7.0 3.1 1.6 22.7 0.8 0.9
300 53.0 56.0 37.0 33.0 11.0 11.0 4.0 1.0 20.0 0.0 0.8
: (1 2) 100% .
: (2016), .
:
.
,
.
. 2017 ,
520
, 2,000
. ,
.
,
.
,
.
[]
(2013. 5), .
(2016. 6), .
(2017. 1), .
[ ]
2017 5
92
, 1 520 , 2017. 3. 7
.
, , … ‘ ’, 2017. 1. 22.
, ' ' … , 2015. 3. 31
.
4 1
. …
,
, (
)
, ,
.
(1) ,
.
.
. ,
, .
. .
,
2017 5
96
.
.
,
.1)
. 49
2011. 10. 1. (5) 1
2014. 2. 28.
, 2014. 3. 1. ( 55 12
31 ) 2014. 3. 1.
2015. 2. 28. 1 , 2015. 1. 5.
2. 28. .
.
,
,
.
(2) .
,
.2) 55 .
(55 )
2 , 2
( 4 1 4, 2
1 2 1 ).
2 ‘’ ,
.
“
1) 2016. 11. 10. 201445765 .
, (2017), , 2017 1,
, pp.127130 .
2) 2013. 11. 15. 201316388 4 1 5
( 2013. 7. 5. 201239324 )
. ,
.
97
, 4 1
”
. “
2
,
.”
.
,
. (
55) .
.
( ,
,
)
“
, ,
” .
21
,
.
.
.
() .
(3) .
, .
.
2017 5
98
, .
.
.
.3)
.4)
.5)
, ‘()’
. ‘’ . “,
,
” , “
”
, .
. ,
, .
‘ ’ .
.
,
.
.
( )
3) 2014. 2. 13. 201112528 “()
,
”
.
4) ( 2016. 11. 10. 201445765 ) “
”
.
5) , (2017), , 2017 (
42), , pp.195219 .
99
- 2017. 2. 15. 201632193 -
,
. …
,
, .
. 2009
‘ ’ ,1)
.
.2)
‘ ’ ,
. ,
1) 2009 3 3 2
(6 5). ,
, 1 . ,
( 52).
2009 7 1, 2 1 2
2010 7 1, 2012 7 1 .
2) · [ 2009. 7. 1.] [ 8818, 2007. 12. 27., ].
2017 5
100
,
.
. ()
. 2007 12 27 6
5(, ) (
) 2010 5
, 2010 7 29, ‘2010 7 1
,
’3) (, ) . 2012
10 30 2012 , (, )
2010 7 1
.4) (
)
.
2010 7 1
,
.
.
,
.
3) , 2007
2009 , ‘1 7 20, 44, 25’,
1 ‘48,000 54,000’ .
4) , ‘1 3 20, 20, 25’
, 1 5,000 , 100,000 ,
2010. 7. 1. , 2012. 7. 1. .
101
,
2010 7 1 .
,5)
,
.6)
,
,
‘ ’
.
.7)
,
.
‘ ’
.
,
5) …
,
( 2002. 5. 31. 200018127 ).
6)
,
,
( 2000. 9. 29. 9967536 ).
7) (2016), - 2016. 1. 14. 201433240(), 201536192()
(1)-, 2016, pp.4953.
2017 5
( )
8) (2016) (2015), ,
, p.115 , ,
.
(2015) .
, 80%
( )
(/ )
60% ()
50%
, 20%
103
‘ ’ .
‘ ’
11 6 .
.
,
.
.
A
2 . A
. ‘
’ . 1 ‘
, ’
.
, 10 A
. A
, .
.
2017 5
104
(6) ·
. “
”
.
,
.
“
” . A
.
“ ”
, /
.
,
.
‘ ’ ‘, ’
.
.
.
. “
” .
,
, 137 20
105
.
.
. 5
, A
, A
,
,
.
. A 30%
, 10 1
.
,
.
,
,
.1)
.
. “ ”
,
.
,
.
1) EEOC ,
.
(https://www.eeoc.gov/laws/types/religion.cfm).
2017 5
106
“ , ”
.
.
. 1
,
.
,
,
.
,
.
(1) 35( )
,
( 2004. 2. 12. 200163599 ).
(2)
( 2009. 5. 28. 20092238 ),
,
. (3)
, 94 1
.
, RS, , ,
, 1) .
2015. 9. 7. (, )2),
1) ‘’ 4 (1967. 12. 31. )
40% ,
.
2) ‘ 2
’
.
108
5 -, -
2016. 1. 1. (, ).
2015. 12. 31. 2015
(, )
. ‘
. , ’
, ‘
’ .3)
2016. 1. 1. ‘ ’
(, ) ,
.
.
.
35
(,
) (, ). ( )
(, ).
. ,
,
(2015. 12. 31.)
‘ ’ . ‘ ’
, 2016. 1. 1.
3) . “
,
”( 2004. 1. 29. 20015142 ).
109
.
(1)
.
. ,
,
‘ ’ . ,
,
‘ ’
. ,
,
100%
.
.
. , ,
.4)
. , ,
.
,
,
,
.
4) , ,
. ,
,
.
2017 5
110
.
,
.
.
‘ ’
, ‘ ’
( 2008. 2. 29. 200785997 ).
,
. ,
, (2)
,
.
, ·
.
,
.
, ,
.
2017 2 4.2% ( 0.4% )
(-12.3%), (-25.8%)
(21.3%), (11.9%) 7.0% ( 3.7% ).
(-3.5%) (7.3%),
(11.2%) 2.5% ( 0.1% ).
2017 2 0.5% ,
19.5%
(-0.8%), (-2.7%) ,
(7.5%) 0.5% ( 3.2% ).
(5.8%), (20.0%)
19.5% ( 8.9% ).
() (5.2%), (15.1%) 22.6%
, () (-9.4%) , ,
(171.2%) 22.6% .
2017 5
0.5%
0.2p .
2017 3 2.2% (
2.8% )
2017 3 102.79(2015=100) 2.2% (
).
, (6.4%),
(3.5%), (2.3%) .
2017 3 100.39 2.8% ( 0.1%
).
2014 2015 2016 2017
1/4 2/4 3/4 4/4 1/4 2/4 3/4 4/4 1/4 2/4 3/4 4/4 2 2p
-1.7 -0.7 0.0 -2.0 0.0 -0.9 -1.5 -0.2 0.0 -0.6 -0.2 1.0 0.6 2.8 1.0
2.3 6.6(-3.4)
-1.8 -0.8 0.0 -2.2 -0.1 -1.0 -1.4 -0.4 0.1 -0.6 -0.4 1.1 0.7 2.9
1.0 2.0 7.0(-3.7)
-2.3 -1.0 -0.2 -1.3 -0.2 -0.7 -1.3 0.8 0.3 -0.3 -0.8 1.5 0.0 2.3
0.6 0.6 7.2(-2.9)
-2.8 -1.2 -0.4 -2.6 0.2 -0.7 -0.1 1.0 1.6 0.5 0.9 1.0 0.0 3.8 1.3
0.5 9.2(-2.4)
-1.7 -0.6 0.1 0.3 -0.6 -0.6 -2.5 0.5 -1.4 -1.0 -2.8 2.0 0.0 0.5
-0.1 0.6 5.0(-3.6)
0.8 1.7 0.7 2.7 2.2 2.8 2.5 2.8 3.1 2.9 2.8 3.7 3.6 2.1 3.0 3.2
2.5( 0.1)
0.2 1.1 0.7 1.9 1.6 1.6 2.9 3.2 5.7 3.4 4.6 6.2 3.6 2.5 4.3 3.3
0.5( 3.2)
-15.4 -10.0 -4.7 5.1 4.6 8.4 5.2 10.0 1.7 6.2 -7.1 0.8 -4.9 5.9
-1.3 -8.4 19.5(-8.9)
1.1 1.6 1.4 1.0 1.3 0.6 0.5 0.7 1.1 0.8 1.1 0.9 0.9 1.5 1.0 0.8
2.2( 0.0)
: 1) (B), (C), ⋅(D) .
2) (9 , 2007. 12. 28) 13 ((G), (H),
(I), ⋅⋅ (J), (K), (L),
⋅ (M), (N), ⋅ (O),
(P), (Q), ⋅ (R), ,
(S), ⋅ , (E)) , ⋅
, (E) .
3) 2017 3 .
4) p .
(: %, )
() ()
(: %, )
·
·
·
· · ·
·
· ·
1602 171p 1702p
: p .
: , KOSIS.
94.0
96.0
98.0
100.0
102.0
104.0
106.0
2017 3 27,409 454 (1.7%) .
(175 (1.1%)) (279 (2.5%)) .
2016 6 1% ,
1% .
2017 3 62.8% 0.6%p .
(73.8%) 0.2%p, (52.2%) 0.9%p ,
.
2017 3 26,267 466 (1.8%) .
225 , 241
( 1 ).
2017 3 60.2% 0.6%p .
0.7%p 50.0%
0.4%p 70.7% .
1564 1.0%p 66.1% ( 1
).
2017 3 1,143 13 , 4.2%
0.1%p .
(15~29) 11.2% 2016 3(11.8%) 0.4%p ( 2
).
.
2017 3 16,257 101 (0.6%) .
‘’ 2017 3 136
2017 5
118
, ‘’ 2016
3 94 .
‘ ’ 20 2016 10
( 2 ).
< 1>
(: , %, , )
3 3 1 2 3
15
15∼
64
67.8 68.3 68.7 67.7 68.2 68.0 68.8 69.1
(78.6) (78.6) (78.9) (78.2) (78.6) (78.0) (78.8) (79.1)
(57.0) (57.9) (58.4) (57.1) (57.7) (57.8) (58.6) (58.9)
65.3 65.8 66.0 64.9 65.1 65.5 65.6 66.1
(75.7) (75.7) (75.8) (75.1) (74.9) (75.0) (75.2) (75.8)
(54.9) (55.7) (56.2) (54.7) (55.2) (55.8) (55.9) (56.3)
: = ( / )*100, = ( / )*100, = ( /
)*100.
119
‘’ 1,734
66 .
[ 1]
(: , %p, )
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
2 0 1 4 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 5 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 6 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 7 .1 2 3
-0.5
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2 0 1 4 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 5 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 6 .1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2
2 0 1 7 .1 2 3
15
15~64
(: , %, )
1 1
1 1
1 1
-300
-200
-100
0
100
200
300
2 0 1 5. 1 3 5 7 9 1 1
2 0 1 6. 1 3 5 7 9 1 1
2 0 1 7. 1 3
: + ,
(, ) .
: , KOSIS.
50 25~29
2017 3 60 (272 , 7.3%) 50~59(199 , 3.3%)
25~29(53 , 2.3%) , 15~24 30 , 40 .
2016 60 50
( 3 ).
2016 10 25~29
2017 .
30 40 .
< 2>
(: , %, , )
3 3 1 2 3
25,599 25,936 26,235 25,501 25,800 25,689 25,788 26,267
(2.1) (1.3) (1.2) 1.3 1.2 1.0 1.5 1.8
1519 244 245 240 221 223 267 272 237
(9.1) (0.1) (-2.0) -2.3 0.9 2.6 1.6 6.7
2029 3,625 3,693 3,746 3,579 3,653 3,662 3,639 3,686
(1.6) (1.9) (1.4) 1.3 2.1 -0.5 -0.3 0.9
2024 1,359 1,422 1,417 1,352 1,374 1,369 1,325 1,355
6.4 4.6 -0.3 6.5 1.6 -1.6 -4.0 -1.4
2529 2,266 2,272 2,329 2,226 2,278 2,294 2,315 2,331
-1.1 0.2 2.5 -1.7 2.3 0.1 2.0 2.3
3039 5,714 5,676 5,640 5,659 5,631 5,624 5,615 5,621
(-0.4) (-0.7) (-0.6) 0.0 -0.5 -1.1 -0.4 -0.2
4049 6,682 6,668 6,640 6,602 6,609 6,562 6,568 6,566
(0.6) (-0.2) (-0.4) -1.0 0.1 -0.7 -0.4 -0.6
5059 5,845 5,994 6,086 5,914 5,974 6,046 6,102 6,173
(4.3) (2.5) (1.5) 2.7 1.0 2.0 2.8 3.3
60 3,489 3,661 3,884 3,527 3,712 3,528 3,592 3,983
(6.1) (4.9) (6.1) 6.3 5.2 7.3 7.8 7.3
: ( ) , .
: (2017.4), 2017 3 .
(: , )
20 17 .1 3
15~24 25~29 30~39 40~49 50~59 60
: , KOSIS.
2017 3 19,589 357 (1.9%)
, 6,677 110 (1.7%)
.
2017 3 407 2016 6 40
( 4 ).
, 2016 3 58
108 .
, 2016 3 70
10 57
( 4 ).
2017 3 36 4,067 271 (7.1%)
, 36 21,861 183 (0.8%) .
17 152 (12.5%) .
43.1
0.6 .
2017 5
(: , %, , )
3 3 1 2 3
25,599 25,936 26,235 25,501 25,800 25,689 25,788 26,267
(2.1) (1.3) (1.2) 1.3 1.2 1.0 1.5 1.8
6,857 6,706 6,689 6,702 6,568 6,429 6,489 6,677
(-0.2) (-2.2) (-0.3) -0.9 -2.0 2.7 3.3 1.7
1,550 1,581 1,561 1,617 1,520 1,572 1,567 1,578
(2.7) (2.0) (-1.3) 5.7 -6.0 4.3 5.1 3.8
4,102 3,982 4,009 3,976 3,968 3,905 3,954 4,038
(-0.9) (-2.9) (0.7) -2.6 -0.2 2.8 3.6 1.8
1,205 1,144 1,119 1,109 1,079 953 969 1,062
(-1.3) (-5.1) (-2.2) -3.9 -2.6 0.1 -0.5 -1.6
18,743 19,230 19,546 18,799 19,233 19,260 19,299 19,589
(3.0) (2.6) (1.6) 2.2 2.3 0.4 0.8 1.9
12,156 12,588 12,974 12,364 12,874 13,067 13,154 13,281
(3.8) (3.6) (3.1) 2.7 4.1 2.0 2.4 3.2
5,032 5,086 5,104 4,968 5,002 4,735 4,719 4,895
(2.9) (1.1) (0.4) 0.9 0.7 -3.7 -3.2 -2.2
1,555 1,556 1,469 1,466 1,356 1,458 1,426 1,414
(-2.2) (0.1) (-5.6) 2.0 -7.5 0.1 1.1 4.3
1∼17 1,177 1,222 1,273 1,170 1,217 1,316 1,296 1,369
(0.4) (3.8) (4.2) -0.8 4.0 5.7 9.6 12.5
18∼35 2,792 2,776 3,206 2,447 2,580 2,626 2,731 2,698
(-21.2) (-0.6) (15.5) 3.4 5.4 0.5 4.6 4.6
36 21,220 21,535 21,346 21,577 21,679 21,125 21,225 21,861
(6.4) (1.5) (-0.9) 1.4 0.5 1.1 0.9 0.8
43.8 43.6 43.0 44.2 43.7 42.7 42.8 43.1
: ( ) , .
: (2017.4), 2017 3 .
[ 4] () ()
(: , )
3
3
: , KOSIS.
123
9 10
, .
2017 3 83 (-1.8%)
, 66
(-5.0%), 56 (-4.6%) ( 5 ).
2017 3 164
.
2014 9
2017 2 6 3 66
.
2017 3 116
, 40 .
< 4>
(: , %, , )
3 3 1 2 3
25,599 25,936 26,235 25,501 25,800 25,689 25,788 26,267
(2.1) (1.3) (1.2) 1.3 1.2 1.0 1.5 1.8
1,452 1,345 1,286 1,257 1,229 900 965 1,173
(-4.5) (-7.4) (-4.4) -5.3 -2.2 -1.0 -1.0 -4.6
13 14 19 11 19 21 21 21
(-15.8) (2.3) (38.2) -16.8 66.7 30.2 26.3 10.5
4,330 4,486 4,481 4,400 4,525 4,406 4,449 4,441
(3.5) (3.6) (-0.1) 2.7 2.8 -3.5 -2.0 -1.8
83 93 89 96 95 90 91 86
(-8.3) (12.2) (-3.9) 24.0 -0.5 -0.4 1.1 -9.9
, 87 88 96 91 90 94 93 102
(20.1) (0.9) (9.0) 10.8 -1.2 3.0 2.4 12.5
1,796 1,823 1,845 1,777 1,744 1,860 1,871 1,908
(2.4) (1.5) (1.2) 4.6 -1.9 4.8 8.4 9.4
3,792 3,783 3,729 3,818 3,676 3,778 3,804 3,792
(3.6) (-0.2) (-1.4) 2.0 -3.7 0.8 1.8 3.1
2017 5
3 3 1 2 3
1,407 1,409 1,412 1,391 1,433 1,401 1,391 1,398
(-0.5) (0.2) (0.2) -1.0 3.0 -2.6 -2.4 -2.4
2,098 2,179 2,277 2,106 2,191 2,303 2,268 2,230
(6.4) (3.9) (4.5) 2.9 4.0 3.3 2.6 1.8
714 772 786 760 755 781 772 796
(3.1) (8.1) (1.8) 7.8 -0.7 -0.1 2.3 5.4
837 789 797 783 776 792 776 784
(-3.0) (-5.8) (0.9) -7.8 -1.0 -0.8 -0.7 1.0
508 535 570 518 543 586 605 614
(4.6) (5.3) (6.7) 3.5 5.0 4.1 7.4 12.9
1,025 1,048 1,102 1,013 1,079 1,103 1,103 1,094
(0.3) (2.3) (5.2) -0.7 6.5 2.1 1.8 1.4
1,180 1,249 1,293 1,217 1,315 1,262 1,250 1,249
(0.6) (5.8) (3.5) 5.0 8.0 2.0 -0.5 -5.0
957 936 993 931 985 913 922 1,025
(-0.8) (-2.2) (6.1) -5.8 5.8 5.3 2.4 4.0
1,807 1,818 1,846 1,815 1,802 1,881 1,863 1,899
(3.4) (0.6) (1.5) 1.4 -0.7 3.8 3.7 5.4
1,693 1,770 1,851 1,717 1,810 1,777 1,802 1,911
(8.9) (4.5) (4.6) 5.0 5.4 3.7 4.4 5.6
394 424 406 419 375 412 413 413
(0.4) (7.8) (-4.3) 11.8 -10.5 5.6 3.7 10.1
1,299 1,277 1,272 1,273 1,272 1,251 1,250 1,250
(-1.0) (-1.7) (-0.4) -4.0 -0.1 0.4 -0.3 -1.7
116 82 69 88 71 66 69 72
(-32.5) (-29.0) (-15.6) -28.1 -20.2 -13.2 -9.0 2.0
14 18 16 17 16 13 10 10
(91.9) (29.6) (-11.4) 46.2 -7.6 -29.4 -35.6 -34.8
: 1) ( ) , .
2) 2009 9 .
: (2017.4), 2017 3 .
(: , )
1. 14
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. 15
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. 16
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. 17
2 3
: , KOSIS.
(, )
2017 1 1 4,118 (15.6%↑).
2017 1 (4,337 ) (1,573 )
15.8%, 4.7% .
.
76.0% .
: ( )
: , , ,
2017 1 (2010=100.0)
13.3% .
2016 3.3%
2016 3.3% 2015 (3.7%) 0.4%p .
2016 86.7% .
< 1> (5 )
(: , %, 2015=100.0)
1 1
( 3.8) ( 2.4) ( 3.3) ( 3.8) ( 6.2) ( 15.8)
2,578 2,660 2,749 2,838 2,869 2,947
( 4.4) ( 3.2) ( 3.3) ( 3.3) ( 4.2) ( 2.7)
184 201 216 225 209 214
( 1.7) ( 9.3) ( 7.4) ( 3.8) ( 3.6) ( 2.1)
537 516 525 560 669 1,177
( 1.8) (-3.7) ( 1.6) ( 6.7) ( 16.6) ( 76.0)
1 1
⋅
107.8 109 109.8 101.6 100.4 102.4
( 1.2) ( 1.3) ( 0.7) ( 1.0) ( 0.6) ( 2.0)
2.5 1.2 2.7 2.8 5.7 13.3
: 1) .
3) 9 .
(: %, 2015=100.0)
(: %, )
() ()
() ()
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2013 2014 2015 2016
:1) 100 ,
. .
2) .
: , ; , e-, http://www.index.go.kr.
2017 1
2017 1 14.7%, 18.7% .
300 (0.8%)
56.4% .
300
, 109.4% .
2017 5
128
.
(: , %)
2,836( 2.6) 2,938 ( 3.6) 3,048 ( 3.7) 3,037( 6.1) 3,485(
14.7)
3,008 ( 2.4) 3,110( 3.4) 3,228 ( 3.8) 3,198 ( 6.0) 3,677(
15.0)
2,504( 2.9) 2,577( 2.9) 2,660( 3.2) 2,674( 3.3) 2,771( 3.6)
172( 7.5) 184( 6.6) 197( 7.3) 182( 6.2) 190( 4.6)
332(-3.6) 349 ( 5.3) 371( 6.1) 342(33.0) 715(109.4)
1,390(-0.1) 1,434( 3.2) 1,486( 3.6) 1,490( 2.1) 1,565( 5.0)
4,678 ( 5.2) 4,849 ( 3.7) 4,959 ( 2.3) 5,726( 3.7) 6,799 (
18.7)
4,827( 5.3) 5,017( 3.9) 5,131( 2.3) 5,853( 3.5) 6,962( 18.9)
3,272( 5.8) 3,438 ( 5.1) 3,519 ( 2.3) 3,615( 5.2) 3,645( 0.8)
316(16.9) 349 (10.4) 331(-5.2) 315(-4.5) 307( -2.3)
1,239 ( 1.5) 1,230(-0.7) 1,281( 4.2) 1,924( 1.9) 3,009 (
56.4)
1,354(11.1) 1,329 (-1.8) 1,311(-1.4) 1,664( 7.5) 1,675( 0.7)
: 1) .
: , .
[ 3] 1
(: %)
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
1
13
14
15
16
17
-70.0
-50.0
-30.0
-10.0
10.0
30.0
50.0
70.0
90.0
110.0
1
13
14
15
16
17
: , .
2017 1 1
2017 1 (20.3%),
(20.0%), (16.2%), (15.4%) .
(7.1%), (8.5%),
(9.8%) .
2017 1 1
(6,829 ), (6,157 ) .
(2,144 ) .
< 3> (5 )
(: , %)
1 1
3,190( 2.5) 3,300( 3.5) 3,425( 3.8) 3,563( 6.4) 4,118 (15.6)
3,480(-2.1) 3,676( 5.6) 3,796( 3.3) 3,940(12.7) 4,222( 7.1)
3,506( 4.0) 3,617( 3.2) 3,755( 3.8) 4,151( 4.7) 4,994(20.3)
⋅⋅ 5,554( 0.2) 5,856( 5.4) 6,330( 8.1) 5,387(10.5)
6,157(14.3)
⋅ 2,812( 2.5) 2,945( 4.8) 3,118 ( 5.8) 3,071( 6.8)
3,503(14.1)
2,497( 3.4) 2,591( 3.8) 2,673( 3.2) 2,740( 6.6) 3,045(11.1)
3,206( 1.2) 3,292( 2.7) 3,428 ( 4.1) 3,402( 7.7) 4,081(20.0)
2,805( 2.7) 2,952( 5.3) 3,102( 5.1) 2,894( 8.4) 3,330(15.1)
1,785( 0.7) 1,824( 2.2) 1,881( 3.1) 1,862( 5.0) 2,144(15.1)
⋅⋅ 3,905(-0.8) 4,012( 2.7) 4,146( 3.3) 4,186( 8.8)
4,746(13.4)
5,234( 3.5) 5,488 ( 4.9) 5,712( 4.1) 5,876( 4.9) 6,829 (16.2)
2,323( 2.3) 2,478 ( 6.7) 2,617( 5.6) 2,535( 5.6) 2,832(11.7)
⋅ 4,419 ( 4.2) 4,561( 3.2) 4,817( 5.6) 4,723(14.4)
5,453(15.4)
1,924( 2.2) 2,002( 4.1) 2,077( 3.7) 2,068 ( 6.6) 2,244( 8.5)
3,375( 3.5) 3,483( 3.2) 3,556( 2.1) 4,118 ( 6.5) 4,652(13.0)
2,700( 1.4) 2,772( 2.7) 2,860( 3.2) 2,819 ( 4.1) 3,094( 9.8)
2,398 ( 3.1) 2,512( 4.7) 2,618 ( 4.2) 2,572( 9.7) 2,908
(13.0)
⋅ 2,249 ( 1.0) 2,326( 3.4) 2,477( 6.5) 2,431(11.7) 2,728
(12.2)
: 1) .
3) 9 .
2017 1 1 1.5%
166.2( (19.8) )
2017 1 5 1
2.6 166.2.
1 170.6 1.5%
, 115.2 2.8% .
2017 1 1.6%,
1.5% .
2017 1 (1.0%↑)
(0.5%↑) .
(3.4%↓) ,
(2.6%↓), (2.5%↓) .
2017 1 1
(183.9) (177.2) ,
(142.1).
(: , %)
3 5 7 9 11 1 14
3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 16
3 5 7 9 11 1 17
(: , %)
172.0( -0.8) 173.2( 0.7) 172.0( -0.7) 169.3( -3.5) 166.6(
-1.6)
178.3( -0.7) 179.6( 0.7) 178.6( -0.6) 174.6( -3.6) 171.9 (
-1.5)
166.0( -1.1) 167.4( 0.8) 166.1( -0.8) 162.9 ( -3.8) 160.8 (
-1.3)
12.2( 3.4) 12.2( 0.0) 12.4( 1.6) 11.7( -1.7) 11.0( -6.0)
119.3( -3.7) 117.5(-1.5) 115.7( -1.5) 118.4( -3.7) 114.5(
-3.3)
168.9 ( -0.6) 169.7( 0.5) 166.9 ( -1.6) 166.6( -3.7) 164.1(
-1.5)
172.2( -0.2) 173.7( 0.9) 170.8 ( -1.7) 168.1( -3.8) 165.4(
-1.6)
156.6( -0.6) 158.3( 1.1) 157.0( -0.8) 154.6( -2.9) 153.4(
-0.8)
15.6( 4.7) 15.4(-1.3) 13.7(-11.0) 13.5(-12.9) 12.1(-10.4)
93.8 (-12.9) 86.9 (-7.4) 85.5( -1.6) 119.9 ( -1.9) 123.6(
3.1)
: 1) .
: , .
(: , %)
171.4(-0.7) 172.6( 0.7) 171.0(-0.9) 168.8 (-3.5) 166.2(-1.5)
179.4(-0.7) 179.2(-0.1) 179.0(-0.1) 176.0(-3.9) 175.9 (-0.1)
185.4( 0.2) 186.3( 0.5) 184.5(-1.0) 181.0(-4.0) 177.2(-2.1)
⋅⋅ 170.5(-1.7) 170.8 ( 0.2) 167.5(-1.9) 166.8 (-4.7) 167.7(
0.5)
⋅ 177.8 (-2.3) 177.8 ( 0.0) 177.1(-0.4) 174.3(-2.5) 172.9
(-0.8)
148.5(-2.8) 147.4(-0.7) 145.7(-1.2) 143.0(-4.6) 142.1(-0.6)
172.3(-0.6) 172.9 ( 0.3) 171.4(-0.9) 168.5(-4.2) 167.0(-0.9)
173.1(-2.6) 173.9 ( 0.5) 172.3(-0.9) 170.9 (-2.8) 166.7(-2.5)
175.2(-1.2) 175.3( 0.1) 172.3(-1.7) 172.1(-4.5) 170.4(-1.0)
⋅⋅ 161.9 (-0.7) 164.3( 1.5) 163.3(-0.6) 160.2(-3.8) 159.8
(-0.2)
163.4( 0.4) 164.3( 0.6) 162.8 (-0.9) 158.9 (-5.0) 160.5( 1.0)
190.1(-0.7) 192.8 ( 1.4) 191.2(-0.8) 190.4(-2.2) 183.9 (-3.4)
⋅ 163.3(-0.4) 164.9 ( 1.0) 163.3(-1.0) 160.4(-3.4)
159.0(-0.9)
171.9 (-0.2) 173.2( 0.8) 171.7(-0.9) 171.5(-3.0) 167.0(-2.6)
152( 0.9) 151.5(-0.3) 148.5(-2.0) 147.9 (-4.3) 148.9 ( 0.7)
169.6(-1.4) 171.5( 1.1) 169.7(-1.0) 166.4(-3.9) 163.1(-2.0)
158.9 ( 0.6) 160.6( 1.1) 159.7(-0.6) 156.2(-1.8) 153.0(-2.0)
⋅ 162.9 (-2.7) 163.7( 0.5) 163.6(-0.1) 162.1(-2.6)
161.3(-0.5)
: 1) .
3) 9 .
3 (119) 10 .
3 62.7%
3 66.7% 4% .
< 1> 2016, 2017 3
A
B
2017. 3 129 114 64 26 38 38 6 32 3 9 15 62.7
2016. 3 119 105 60 17 43 30 4 26 4 11 14 66.7
: , .
3 (4,753) 358 .
15.4%(415),
84.6%(2,285) .
< 3> 2016, 2017 3
2017. 3 4,395 2,700 366 49 390 181 1,023 691 1,711
2017. 3 4,753 2,928 384 68 469 178 1,183 646 1,825
: , .
,
4 17, ,
.
10 ‘ ’
1 ‘ 81 , 4
, ’ .
,
80 , .
10 ‘
110 ’ ‘ 1 ’ .
5
, 2 1,200
.
‘ , ’, ‘
’ ,
.
10 ‘ , 1,800
’ ‘ , ’ .
.
4 14
.
, “
” “ ,
”
.
“ 10%
” .
4 19 , “
” “
” .
“ ” “4
2017 5
134
” .
4 17 “60
” .
“ ‘ ’ ”
“ ” , “
” .
,
4 18
.
48
4 17 1 .
“ 2 1
” “
” .
“
” “
” .
2017.4.1
1
1
135
,
,
.
“ ,
” “
” .
“ ”
,
.
,
.
,
4 17~18
, 20 .
19 2,000 (CP) 1,900
, 100
.
2 9,000 ,
.
,
.
, “ ” “
” .
“
” “
3
” .
136
“
” “ ,
” .
,
( , )
.
6,800 ,
.
( ) 4 12
“
” .
“
” “
, ” .
6,000
( )
.
2011
() ,
.
2017 2016
, ,
.
, , ,
.
2017. 3. 31.( ) 2018. 3. 30.( ) 1,
137
3
.
2011 6 2 6 ,
1,365 22 4,800 .
“
,
” .
(PSM)
2017 2 .
PSM, 492 7 51
(PSM
: Process Safety Management) .
2014 5 .
( >>
) , , .
3 18 24 e-PSM(www.kosha.or.kr/epsm)
1,394 ,
, 4 10 ‘ ’ .
,
.
“
,
”
.
2017 5
2017 5
2016
5
36 ()
54 ()
()
()
:
()
()
()
:
()
2017 5
85
()
9 2016
()
()
()
()
123
20 ? ()
42 ()
:
9 ,
()
()
()
()
9 20 ()
20 ()
38 ()
52 ()
83 :
()
: 2017
50 2016 (55~79) ()
66 2016 ()
81 ()
() :
7 2016 2017 -
()
() :
31 - ()
48 ()
63 ()
77 ()
127
2017 5
() :
9 · ()
23 · :
()
()
67 :
()
95
()
()
62 4
()
()
93
()
(·)
37 ()
43 (·)
53 ()
61 ()
69 100 ,
()
111 ()
126 , ()
147
:
?