YAHUDİLİK

Mesih inancı vardır. Alameti, savaşların bitmesi ve tüm dünyada açlığın baş göstermesidir.

Melek inancı vardır. Cebrail, vahiy meleği; Mikail, koruyucu melek; Uriel, kozmik elemanların ve atmosferin yöneticisi; Rafael, ilahi hekimlik sanatının sahibi.

Ahiret anlayışı karışık

İnsan hürdür, Tanrının imajına göre yaratılmıştır. İnsan günah işleyebilir, buna da chet denir. Günah 3 türlü olur, benliğe, diğerine ve Yahveh’ye.

Kadınlar, bazı durumlarda erkeklerle aynı haklara sahip değildir.

Cemaate bağlılık esasır. Eğitime çok önem verilir.

Günümüzde Başlıca Yahudi Mezhepleri

Yeniden yapılanmacı yahudilik

Hümanist yahudilik

Ortodoks yahudilik

Reform yahudilik

Muhafazakar yahudilik

Yeniden Yapılanmacı Yahudilik

Haham Mordechai Kaplan tarafından başlatılmıştır. (1940’lar)

Çoğunlukla Amerikan Yahudiliğine has bir hareket

Yahveh, tarihte aktif olan zati bir tanrı değildir

Tarihe yön veren doğaüstü bir varlık yoktur

Tevrat, vahiy ürünü değildir

Mesih inancı-yeniden dirilme-ahiret yoktur

Yahudiler seçilmiş bir millet değildir

İbadetlerde kadın-erkek yan yana ibadet edebilirler

Hümanist Yahudilik

Haham S. Wine tarafından kurulmuş (1960’lı yıllar)

Esas olan insan merkezli bir hayat felsefesidir

Ortodoks Yahudilik

Yahudiliğin en fazla takipçisi olan kolu

İsrail devletinin resmi mezhebi

Modern ortodoks yahudileri, Halakhah’yı sıkı takip eder

Değişim ve yenileşmeye karşıdır

Tevrat, ilahi vahiydir, Mişna ve Talmud da ilahi vahiy kaynaklıdır

Kadın-erkek ibadetlerde yan yana oturamazlar

Reform Yahudilik

Modern yahudi akımları içinde en liberal olanı

19. yy’da Alman yahudileri arasında ortaya çıkmıştır

Sonra Amerika’ya taşınmış, orada gelişmiş

Ortodoks yahudilerin ve geleneksel yahudiliğin çoğu görüş-uygulamalarını reddeder

Akılcılık, evrenselcilik ve ilerlemecilik üzerine kurulmuştur

Tanrıya, öldükten sonra dirilmeye, ahirete, mesihe inanmazlar

Kadın-erkek bir arada oturur, kadınlar haham olabilir

Muhafazakar Yahudilik

Reformist yahudiliğe tepki olarak doğmuştur

Ortodoks yahudilik ile reformist yahudilik arasında bir yol takip eder

Amerika’da muhafazakar yahudilik, Avrupa’da masorti diye adlandırılır

Amerika’da reformist yahudilikten sonra ikinci büyük mezheptir

İbadette kadın-erkek ayrı oturur, kadınlar haham olabilir

İkinci mabed döneminde Filistin’deki 3 büyük Yahudi mezhebi

Peruşim (Ferisiler)

Sadukim (Sadukiler)

İsiyim (Esseniler)

Peruşim (Ferisiler)

Peruşim; ayrılıkçılar demektir

Sadukilerdeki mabed vurgusuna karşılık, sinagog ve tevrat öğretisi ön plandadır

Genelde yazıcı ve din alimlerinden oluşurlar

Tevrat kurallarının uygulanmasında katı ve detaycı bir anlayışları var

Ahirete ve meleklerin varlığına inanırlar

Ortodoks yahudiliği bu mezhebin devamıdır

Sadukim (Sadukiler)

Ferisilere karşıtlığı ile bilinir

Kohenlerin çoğunluğunu oluşturur ve aristokrat bir sınıftır

Kendilerini dinin asıl temsilcileri olarak görürler

Tevratı lafzi manasıyla ele alırlar

Yeniden dirilmeyi, meleklerin varlığını kabul etmezler

Mabed yıkıldıktan sonra ortadan kalkmıştır

İsiyim (Esseniler)

İsiyim; mütevazi ve dindar kişi, ve bunların meydana getirdiği topluluk demektir

Tevrat’ın Levililer bölümündeki kurallara aşırı şekilde uyarlar

Kazandıklarını paylaşırlar, kendilerini dini yaşantıya ve çalışmaya verirler

Melek ve ahiret inancı vardır

Çok sıkı bir temizlik ritüelleri vardır

İbadetler, Uygulamalar, Ritüeller

MEZUZAH

İbadet sırasında kıbleleri Kudüs’e dönerler

KİPPAH

TALLİT

TEFİLLİN

kaynak: aby yayınları din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlik alan bilgisi konu anlatım kitabı, Açık öğretim önlisans yaşayan dünya dinleri kitabı,

kendi ders notlarım

Hazırlayan : Selva Keleş