YAPILANDIRMACI ÖĞRENME KURAMI

■ Öğrenme – öğretme sürecinin doğasını açıklamak için pek çok öğrenme teorisi ortaya atılmıştır.

■ Bu teorilerden biriside son yıllarda en çok savunulan yapılandırmacı öğrenme teorisi olarak adlandırılan teoridir.

■ Bu yaklaşım Wittrock tarafından geliştirilmiş olup , Ausubel’in öğrenmeyi etkileyen en önemli etken öğrencinin mevcut bilgi birikimidir, yeni öğrenilen bilgiler bunlar üzerine inşa edilir düşüncesi üzerine odaklanmıştır.

■ Öğretmen merkezli ve öğrencilerin pasif dinleyiciler oldukları geleneksel öğretimyöntemlerinin aksine bu model öğrencinin öğrenmede çok aktif olması gerektiğinisavunur.

■ Temelde öğrencilerin mevcut bilgilerini kullanarak yeni bilgi edinmelerini,öğrenmeyi ve kendine özgü bilgi oluşturmayı açıklamaya çalışan bir öğrenmekuramı olarak karşımıza çıkmaktadır.

■ Bu düşünceye göre öğrenci yeni kazandığı bilgileri daha önceden sahip olduğubilgilerle karşılaştırarak yorumlar ve anlamlı hale getirerek zihnine yerleştirir.

■ Bu nedenle bilginin her bir öğrenen tarafından bireysel olarak yapılandırıldığı,öğrencinin kendisine ulaşan bilgileri aynen almadığı ve öğrenmede bireyin önbilgilerinin, kişisel özelliklerinin ve öğrenme ortamının son derece önemli olduğuvurgulanmaktadır.

■ Yapılandırmacı öğrenme modelinin en önemli savunucularından Bodner (1986, 1990) öğrenme ve öğretmenin eş anlamlı kelimeler olmadığını,

■ Öğretmenlerin çok iyi öğretici olsalar bile, öğrencilerin her zaman öğrenemeyeceklerini vurgulamıştır.

■ O’na göre bilgi öğrenenin kafasında yapılandırılır ve bilginin öğretmenin kafasından öğrencinin kafasına hiçbir değişikliğe uğramadan geçme şansı çok azdır.

■ Başka bir ifade ile öğrencilerin okuldaki eğitim-öğretim ortamlarında kazandıkları bilgiler onların bu ortama gelmeden önce sahip oldukları ön bilgilere ve eğitim-öğretim ortamının onlara sağladıklarına bağlıdır.

■ Bu nedenle öğrencilerin ön bilgileri ve varsa yanlış kavramaları ciddi bir şekilde ortaya çıkarılmalı ve öğretim bunların dikkate alınmasıyla planlanmalıdır.

■ Bu tür ön bilgiler genellikle kabul edilen bilimsel teorilerden daha az mantıklı, daha az kesin ve daha az yaygındır.

■ Öğrenci yeni kazandığı bilgileri ön bilgiler üzerine inşa etmektedir. ■ Bu nedenle ön bilgiler hatalı ise onlar üzerine inşa edilen bilgiler de hatalı olabilir.■ Yapılandırmacılık, bilginin öğrenen tarafından oluşturulduğu, her öğrenenin

dışarıdan aldığı yeni bilgi ile sahip olduğu bilgileri ilişkilendirerek öğrendiği fikri üzerine odaklanmıştır.

■ Bilginin öğrenciler tarafından pasif bir şekilde algılandığına inanılırsa öncelik bilginin öğrencilere doğrudan aktarılması gerekir.

■ Oysaki öğrencilerin bilgiyi kendi zihinlerinde ve ön bilgileriyle karşılaştırarak yapılandırdıkları düşünüldüğünde, öğrencin aktif katılımı ile kendi bilgisini kendisinin oluşturacağı ortamlar oluşturulmalı ve buna uygun öğretme faaliyetleri yürütülmelidir.

■ Bu noktada geleneksel ve yapılandırmacı öğrenme yaklaşımları bir birinden kesin çizgilerle ayrılmaktadır.

■ Temel olarak bilginin öğrenenin zihninde yapılandırıldığını savunan yapılandırmacı öğrenme teorisinin temel felsefesi beş basamakta ifade edilmektedir;

1. Önceki bilgilerin harekete geçirilmesi

2. Yeni bilginin kazanılması

3. Bilginin anlaşılması

4. Bilginin uygulanması

5. Bilginin farkında olunması

■ Bu kurama göre öğrenme özetle aşağıdaki şekilde gerçekleşir .

Özümleme: Bireyin yeni kazandığı bilgiler önceden sahip oldukları ile çelişmiyorsa birey bu yeni bilgileri kolayca kabullenebilir (benimser).Yerleştirme: Yeni kazanılan bilgiler önceki bilgilerle çelişiyorsa öğrencinin kafası karışır. Buna zihin dengesizliği denir. Bu zihin dengesizliğinin ortadan kaldırılması için zihin yeniden yapılanmaya girer. Bu yapılanma üç şekilde gerçekleşebilir:

a. Birey yeni kazandığı deneyimi göz ardı eder,

b. Birey yeni kazandığı deneyimi zihninde kendine uygun tarzda değiştirerek kabullenir,

c. Birey düşünme tarzını yeni kazandığı deneyimi kabullenecek şekilde değiştirir.

■ Zihinde yapılanma (zihinsel denge): Yerleştirme işlemi başarılı olduğunda insan zihni yeniden yapılanır. Böylece kişi kendi gayretleri ile bilgilerini genişletmiş ve düzeltmiş olur. Buna kendi kendine ayarlama denir.

■ Sürekli özümleme: İnsan hayatı boyunca sürekli dışarıdan bilgiler aldığı için özümleme ve kendi kendine ayarlama hayat boyu devam eder.

■ Oluşturmacılık (kendi kendine sorular üretme): Birey dışarıdan bilgi almadan da zihninde çeşitli sorular üretip bu sorulara cevap bularak yeni bir takım bilgiler kazanabilir.

■ Öğrencilerin daha önceki deneyimlerinden ve ön bilgilerinden yararlanarak yeni karşılaştıkları

durumlara anlam verdiklerini ve özümsediklerini savunan yapılandırmacı öğrenme teorisinin

fen bilimleri eğitiminde kullanımına yönelik olarak çeşitli modeller önerilmektedir.

■ Bu modeller dört aşamalı model, 5E modeli ve 7E modelidir.

Yapılandırmacı Yöntemin 4 Aşamalı Modeli

■ Bu model okul ortamında dört aşamalı olarak uygulanmaktadır.

Birinci Aşama ■ Bu aşamada öğrencilerin dikkatlerini kavram üzerine çekmek için bir tanıtım yapılır.

■ Öğrenciler sınıflara daha önceden edindikleri deneyimleri, fikirleri ve yanlış kavramaları ile gelirler.

■ Öğretmenin görevi öğrencilerin ön bilgilerini, kavrama düzeylerini ve varsa yanlış kavramalarını ortaya çıkarmaktır.

■ Böylece öğretim etkinliklerini öğrencilerin düzeyine göre hazırlaması olanaklı hale gelir.

İkinci Aşama (Odaklama Aşaması)■ Bu aşamada öğretilmek istenen kavramla ilgili olarak öğrencilerin zengin öğrenme

yaşantıları geçirmeleri için çaba gösterilir.

■ Öğretmen öğrencilerin aktif olduğu (grup çalışması, beyin fırtınası, sınıf tartışması, yeni araç-gereçlerle deneyim kazanma vb.) veya öğrencilerin dikkatini çekip onları konuya odaklayacak (film izletme, data show kullanma, modeller kullandırma vb.) değişik öğretim yöntemlerinden yararlanır.

Üçüncü Aşama (Mücadele Aşaması)■ Bu aşama öğrencilerin kavramlarla ilgili yeni öğrendiklerini ön bilgileriyle

karşılaştırdıkları, sorguladıkları ve değiştirdikleri aşamadır. ■ Öğretmen bu aşamada biraz daha aktif hale gelir ve verilmek istenen kavram veya

konu öğretmenin belirleyeceği yöntem kullanılarak verilir. ■ Öğretmen sınıfın düzeyine göre açıklamalar yapar, öğrencilerin konuyla ilgili sorular

sormalarına olanak sağlayarak konunun öğrencilerce tamamen anlaşılmasına yardımcı olur.

Dördüncü Aşama (Uygulama Aşaması) ■ Bu aşama öğrencilerin yeni kazandıkları bilgileri farklı durumlara uyguladıkları

aşamadır. ■ Bunun sağlanması için öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin öğrenilen kavramlarla

ilgili değişik uygulamalar yapmalarına olanak sağlayacak problem çözme, kompozisyon yazma, günlük hayattaki olaylarla bağlantı kurma gibi etkinlikler gerçekleştirilir.

■ Ayrıca öğrencilere ilk aşamadaki yanlış kavramaları hatırlatılarak neler öğrendiklerinin farkına varmaları sağlanır.

■ Bu aşamanın en önemli özelliği yeni kazanılan kavramların farklı uygulamalarla pekiştirilmesinin amaçlanmasıdır.

MODELİ

■ Öğrenme etkinlikleri modelleri içerisinde en çok kullanılan ve yapılandırmacı yaklaşımın modellerinden olan 5E Öğrenme Döngüsü Modeli, Rodger Bybee tarafından geliştirilmiştir.

5E MODELİ NEDİR ?

■ 5E Öğrenme Döngüsü Modeli, öğrencilerin yeni kavramlarıkeşfetmelerini ve onları önceki bilgileriyle kaynaştırmalarınıhedef alır .

■ Gerçekleştirilen öğretim etkinlikleri öğrencileri, problemdurumunda kendi bilgilerini yine kendilerinin oluşturmalarınısağlayacak şekilde düzenlenir.

■ 5E modeli öğretmen için bir yardımcı ve düzenleyici modeldir.

■ Öğretmen için genel bir çerçevedir.

■ 5E modelindeki her bir E, modeldeki her bir aşamayı sembolize eder.

■ Girme (Enter/engage)

■ Keşfetme (Explore)

■ Açıklama (Explain)

■ Derinleştirme (Elaborate)

■ Değerlendirme (Evaluate) aşamalarından oluşmaktadır

Girme (Enter/engage)

■ Bu bölümde öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgileri ortaya çıkarılmaya çalışılır.

■ Öğretmen sorularla öğrencilerin ön bilgilerini ortaya çıkarabilir.

■ Öğrencilere, merak uyandırıcı, onların dikkatini çekici çeşitli sorular sorulur.

■ Bu sorularda önemli olan doğru cevabı bulmak değil, farklı fikirlerin ortaya çıkmasını sağlamaktır.

■ Buradaki amaç, öğrencilerin ön bilgilerinden ve deneyimlerinden yola çıkarak düşüncelerini ifade etmelerini sağlamaktır.

■ Bu basamaktaki etkinlikler öğrencilerin geçmişte öğrendikleri ile şu anki öğrenecekleri arasında bağ kurmalıdır.

■ Ayrıca öğrencinin dikkatini çekmek için ilginç durumlar veya zıt kavramlar kullanılarak bu basamağın etkisi arttırılabilir.

Keşfetme (Explore)

■ Öğrencilerin dikkatleri çekilip gerekli motivasyon sağlandıktan sonra bu aşamada öğrenciler etkinliklerle yeni fikirler keşfetmek için birbirleriyle çalışırlar.

■ Bu bölüm öğrencinin en aktif olduğu aşamadır.

■ Öğrenciler konu ile ilgili hipotezler kurarlar ve kestirimde bulunurlar.

■ Öğrenciler, konu ile ilgili kurdukları hipotezler doğrultusunda düzenlemeler ve plânlar yaparlar.

■ Kaynak ve materyal araştırması yapıp

yeni modeller oluştururlar.

■ Öğretmen aktiviteyi başlatır ama devam ettirenler öğrencilerdir. Bu aşamada öğretmen, öğrencilere açık öneriler sunar, yönlendirici sorular sorar, kaynak sağlar, geri bildirim sunar, öğrencilerin farklı fikir ve düşüncelerini takdir eder.

■ Bu bölüm sürenin en fazla ayrıldığı aşamadır.

■ Öğretmen ve öğrenciler, bu aşamadaki süreyi

çok iyi plânlamalı ve değerlendirmelidir.

■ Bu bölümde uygulama, analiz ve sentez düzeyinde üst düzey bilişsel beceriler kullanılır.

■ Bu bölüm olasılıkların düşünüldüğü, hipotezlerin denendiği, deneylerin yapıldığı ve bulguların elde edilerek tartışıldığı aşamadır.

■ Bu aşama, öğrencilerin kavramsal anlayışlarını ve süreç becerilerini ortaya koymalarına imkân verir.

■ Öğrenciler, kavramlarla ilgili algılarını açıklarlar.

■ Öğretmenden gelecek olan açıklamalar da öğrencilerin açıklamalarına katkıda bulunur ve derinlik kazandırır.

Açıklama (Explain)

■ Bu basamak modelin en öğretmen merkezli evresidir.

■ İlk olarak öğrenciler kendi açıklamalarını yaparlar.

■ Kavramlarla ilgili anladıklarını açıkça ifade ederler.

■ Açıklamalarını arkadaşları ile de paylaşırlar.

■ Bu açıklamalardan genellemelere de ulaşabilirler.

■ Öğretmen ise öğrencilerin açıklamalarına geribildirim sunar, alternatif açıklamalarda bulunur, sorular sorar,açıklamaları genişletir ve değerlendirir.

■ Bu evrede öğretmen; düz anlatım yöntemini kullanabileceği gibi, film ya da video, bir gösteri veya öğrencilerin yaptıklarını tanımlamalarını ve sonuçları açıklamalarını teşvik edici bir etkinlik gibi daha ilginç yollara da başvurulabilir.

Derinleştirme(Elaborate)■ Mevcut bilgi ve deneyimlerinin ışığında bilgilerini daha da

derinleştirerek karşılaşılan problemi çözmeye çalışırlar. Bu durum öğrencilere mücadele etmeyi, yeniden faaliyette bulunmayı, yeni durumlarla başa çıkmayı, olayları kritik ederek fikir yürütmeyi, yeni deneyimler kazanmayı sağlar.

■ Bu aşamada öğretmen,sorularla, geri bildirimlerle, önerilerle öğrencilerin konuya bakış açılarını ve bilgilerini genişletmeye çalışır. Öğrenciler, kendi araştırmalarını tamamlama ve tasarlama konusunda öğretmenleri tarafından desteklenir.

■ Ayrıca kazandıkları bu bilgi ve deneyimleri,yeni durumlara, problemlere ve gerçek hayata rahatlıkla uygulayabilirler. Derinleştirme aşaması öğrencilerin, kavramları, tanımları, açıklamaları becerileri yeni fakat benzeri durumlara uygulamalarına fırsat sağlar.

Değerlendirme (Evaluate)■ Bu aşamada, öğrencilerin eğitimsel etkinlikleri gerçekleştirme süreci

tüm boyutları ile öğretmen tarafından değerlendirilir. Bu aşama, öğrencilerden anlayışlarını sergilemelerinin beklendiği; ya da düşünme tarzlarını veya davranışlarını değiştirdikleri evredir. Öğrencilerin öğrendikleri daha resmi olarak değerlendirilir.

■ Bu aşama, öğrencinin bu sürece kadar gösterdiği performans, beceriler, kavram ve uygulamalarının değerlendirmesi olarak nitelendirilmektedir.

■ Öğrenciler aynı zamanda kendilerinin oluşturduğu kavramlar ve sorgulamalar konusunda motive edilir.

5E MODELİNİN OLUMLU YÖNLERİ

■ Öğrenci merkezli olma

■ Deneysel etkinliklere dayanma

■ Kalıcı öğrenmeyi sağlama

■ Önbilgileri yoklama

■ Öğrenmeyi pekiştirme

■ Merak duygusunu artırma

■ Araştırmaya teşvik etme

■ İletişim becerilerini geliştirme

■ Yaratıcılığı artırma

5E MODELİNİN OLUMSUZ YÖNLERİ

■ Programı yetiştirememe

■ Zaman yönetimi sorunu

■ Ön hazırlık gerektirme

■ Sınıf yönetimi sorunu

■ Öğretmenin iş yükün artması

■ Araç gereç sıkıntısı yaşama

■ Yapılandırmacı yaklaşımın bir modeli olan 5E Öğrenme Döngüsü Modeli’nin, öğrencilerin başarılarını artırdığı, kavramsal gelişimlerini sağladığı ve tutumlarını pozitif yönde değiştirdiği yapılan araştırmalarda ortaya konmuştur.

■ Öğretmenlerimizin de yapılandırmacı yaklaşımla ilgili gelişmeleri yakından takip ederek uygun eğitim ortamlarını oluşturmaları çağımızın gerektirdiği niteliklere sahip bireyleri yetiştirme açısından son derece önemlidir.

KAYNAKÇA

■ https://www.researchgate.net/publication/283441745_5E_ve_7E_Ogretim_Modellerinin_Fen_Okur-Yazarligi_Uzerine_Etkisi

■ http://tsincer.blogspot.com/2014/09/5e-ogrenme-dongusu-modeli-ogrenme.html

■ http://www.kpsskonu.com/egitim-bilimleri/ogretim-yontem-ve-teknikleri/5e-modeli-ve-7e-modeli/

■ https://www.google.com/search?q=rodger+bybee+5e&tbm=isch&ved=2ahUKEwj3mtHV5PbnAhVOwIUKHbT1CxQQ2-cCegQIABAA&oq=rodger+bybee+5e&gs_l=img.3...601.1994..3130...0.0..0.253.423.0j1j1......0....1..gws-wiz-img.46gIycsrFoU&ei=SVxaXrfSLc6AlwS066-gAQ&bih=618&biw=1349&hl=tr#imgrc=VSSQqXKC1wJhDM

BOŞALTIM SİSTEMİ

■ Boşaltım sisteminin vücut dengesinin (homeostasi) sağlanmasında çok önemli bir yeri vardır.

■ Böbrekler, üreterler ve idrar kesesinden oluşan boşaltım sistemi, yapım-yıkım sırasında ortaya çıkan atık maddelerin atılımından sorumludur. Vücut işlevlerinin sürekliliği için hücrelerden atık maddelerin atılması gerekir. Katı ve sıvı atıklar, kan içinde erimiş olarak taşınırlar ve böbreğe ulaştırılarak süzülürler. Bu atıklar üreterler yoluyla idrar kesesine geçerek, belli aralıklarla idrar olarak depolanıp, değişik aralıklarla vücuttan atılırlar.

Yaklaşık olarak bir böbrekte bir milyon nefronbulunmaktadır. Nefronlarsayesinde kan süzülür ve kullanılmak üzere tekrar vücuda geri gönderilir

Boşaltıma yardımcı organlar

■ Akciğerler

Akciğerler soluk alarak vücuda oksijen dağıtır. Sonra

kullanılmış oksijen (karbondioksit) vücuttan dışarı atılır.

■ Kalın Bağırsak

Sindirim atığı olan posayı anüs yoluyla vücuttan dışarı atar.

■ Deri

Vücutta bulunan fazla su ve tuzu terleme yardımıyla vücuttan atar.

■ Karaciğer

Çok zehirli olan amonyağı daha az zehirli olan üre ve ürik aside dönüştürür. Karaciğerlerde safra kesesi de bulunur.

Öğrendiğiniz boşaltım sistemi organları ve görevleri hakkında grup arkadaşlarınızla beraber şiir yada şarkı hazırlayınız.

7E MODELİ

1.Teşvik Etme (Excite) Aşaması

■ Dikkat çekme

■ Soru sorma

■ Hazırbulunuşluk

2.Keşfetme (Explore) Aşaması

■ Düşünme

■ Fikir tartışması

■ Sorgulama

3. Açıklama (Explain) Aşaması

■ Grup çalışması

■ Öğrendiğini açıklama

■ Kalıcılığı sağlama

4.Genişletme (Expand) Aşaması

■ Bilgiyi kullanma

■ Çözüm yolu deneme

■ Zihinde inşa etme

5.Kapsamına Alma (Extend) Aşaması

■ Bilgi karşılaştırması

■ Anlam kazandırma

■ İlişki oluşturma

6.Değiştirme (Exchange) Aşaması

■ Grup çalışması

■ Etkin katılım

■ Değişen fikirler

7.İnceleme/Sınama (Examine) Aşaması

■ Bilgi kontrolü

■ Kalıcılığı test etme

■ Çözümü değerlendirme

Avantajları

■ Kavram yanılgısını giderme

■ Kalıcı öğrenmeyi sağlama

■ Ön bilgileri yoklama

■ Deneysel etkinliklere dayanma

■ İletişim-işbirliği becerisi geliştirme

■ Yaratıcılığı artırma

■ Araştırmaya teşvik etme

■ Problem çözme becerisi kazandırma

■ Aktif öğrenmeyi sağlama

■ İlgi çekici olma

Dezavantajları

■ Programı yetiştirememe

■ Zaman yönetimi sorunu

■ Sınıf yönetimi sorunu

■ Karışık bir model olma

■ Öğretmenin iş yükünün artması

■ İşlem basamaklarının fazla olması

KAYNAKÇA

■ Ayas,A. / Çepni, S./ Akdeniz A.R./ Özmen, H/Nevzat, Y./ Ayvacı,H.Ş. Kuramdan Uygulamaya Fen ve Teknoloji Öğretimi, 13. Baskı(Ankara: Pegem Akademi, 2016), 90

■ Çil,S ve Çil, E. Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, 6.Baskı(Ankara: Pegem Akademi, 2016), 482- 484

■ https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/

■ https://www.researchgate.net/publication/283441745_5E_ve_7E_Ogretim_Modellerinin_Fen_Okur-Yazarligi_Uzerine_Etkisi