Yaz 2017 Cilt 7 Sayı 2 · Dr. M. Emre Sezgin Dr. M. Fikret Gelibolu Dr. Mehmet Akif Ocak Dr. Mehmet Barış Horzum Dr. Mehmet Kokoç Dr. Melih Engin Dr. Meltem Kurtoğlu Dr. Mukaddes

Yaz 2017 Cilt 7

Sayı 2

Summer 2017 Volume 7

Issue 2

ISSN:2147-1908

EĞİTİMTEKNOLOJİSİKURAMVEUYGULAMA/EDUCATIONALTECHNOLOGYTHEORYANDPRACTICE

Cilt7,Sayı2,Yaz2017

Volume7,Issue2,Summer2017

GenelYayınEditörü/Editor-in-Chief:Dr.HalilİbrahimYALINEditör/Editor:Dr.TolgaGÜYER

SorumluYazıİşleriMüdürü/PublisherEditor:Dr.SamiŞAHİN

Redaksiyon/Redaction:Dr.TolgaGÜYERDizgi/Typographic:Dr.TolgaGÜYER

SayfaTasarımı/PageDesign:Dr.TolgaGÜYERKapakTasarımı/CoverDesign:Dr.BilalATASOY

İletişim/ContactPerson:Dr.AslıhanKOCAMANKAROĞLU

Dizinlenmektedir/Indexedin:ULAKBİMSosyalveBeşerîBilimlerVeritabanı,TürkEğitimİndeksi

EditörKurulu/EditorialBoard*

Dr.AbdullahKuzu Dr.AnaPaulaCorreıaDr.Aytekinİşman Dr.BuketAkkoyunluDr.CemÇuhadar Dr.DenizDeryakulu

Dr.DeepakSubramonyDr.FezaOrhan Dr.H.FerhanOdabaşıDr.HafizeKeser Dr.HalilİbrahimYalınDr.Hyo-JeongSo

Dr.KyongJee(Kj)KimDr.M.YaşarÖzdenDr.MehmetGürolDr.ÖzcanErkanAkgünDr.S.SadiSeferoğluDr.SandieWaters

Dr.ServetBayramDr.ŞirinKaradenizDr.TolgaGüyerDr.TrenaPaulusDr.YavuzAkpınarDr.Yun-JoAn

*Listeismegörealfabetikolarakoluşturulmuştur./Listiscreatedinalphabeticalorder

HakemKurulu/Reviewers*

Dr.AbdullahKuzuDr.AdileAşkımKurtDr.AgahTuğrulKorucuDr.ArifAltunDr.AslıhanKocamanKaroğluDr.AyçaÇebiDr.AyferAlperDr.AynurKolburanGeçerDr.AyşegülBakarÇörezDr.BaharBaranDr.BerrinDoğusoyDr.BilalAtasoyDr.ÇelebiUluyolDr.DenizAtalKöysürenDr.DenizMertkanGezginDr.EbruKılıçÇakmakDr.EbruSolmazDr.EkmelÇetinDr.EminİbiliDr.EmineCabıDr.EmineŞendururDr.ErinçKarataşDr.ErhanGüneşDr.ErkanÇalışkanDr.ErkanTekinarslanDr.ErmanYükseltürkDr.ErtuğrulUsta

Dr.EsmaAybikeBayırDr.FatmaBayrakDr.FatmaKeskinkılıçDr.FezileÖzdamlıDr.FilizKalelioğluDr.FundaErdoğduDr.GizemKaraoğlanYılmazDr.GökçeBecitİşçitürkDr.GökhanAkçapınarDr.GökhanDağhanDr.GülfidanCanDr.HafizeKeserDr.HalilErsoyDr.HalilİbrahimAkyüzDr.HalilİbrahimYalınDr.HalilYurdugülDr.HasanÇakırDr.HasanKaralDr.HaticeDurakDr.HaticeSancarTokmakDr.HüseyinBicenDr.HüseyinÖzçınarDr.IşılKabakçıYurdakulDr.İbrahimArpacıDr.İlknurResioğluDr.KeremKılıçerDr.KevserHava

Dr.M.EmreSezginDr.M.FikretGeliboluDr.MehmetAkifOcakDr.MehmetBarışHorzumDr.MehmetKokoçDr.MelihEnginDr.MeltemKurtoğluDr.MukaddesErdemDr.MustafaSerkanGünbatarDr.MutluTahsinÜstündağDr.NadireÇavuşDr.NecmiEşgiDr.NezihÖnalDr.NurayGedikDr.NurettinŞimşekDr.OnurDönmezDr.ÖmerFarukİslimDr.ÖmerFarukUrsavaşDr.ÖmürAkdemirDr.ÖzcanErkanAkgünDr.ÖzdenŞahinİzmirliDr.ÖzlemÇakırDr.RamazanYılmazDr.RecepÇakırDr.SamiAcarDr.SamiŞahinDr.SelayArkünKocadere

Dr.SelçukKaramanDr.SelçukÖzdemirDr.SerapYetikDr.SerdarÇiftçiDr.SerçinKarataşDr.SerpilYalçınalpDr.SibelSomyürekDr.ŞafakBayırDr.ŞahinGökçearslanDr.ŞehnazBaltacıGöktalayDr.ŞeyhmusAydoğduDr.ŞirinKaradenizDr.TayfunTanyeriDr.TurgayAlakurtDr.TolgaGüyerDr.TürkanKarakuşDr.UğurBaşarmakDr.ÜmmühanAvcıYücelDr.ÜnalÇakıroğluDr.VeyselDemirerDr.VildanÇevikDr.YalınKılıçTürelDr.YaseminDemirarslanÇevikDr.YaseminKoçakUsluelDr.YavuzAkbulutDr.YusufZiyaOlpakDr.YükselGöktaş

*Listeismegörealfabetikolarakoluşturulmuştur./Listiscreatedinalphabeticalorder.

İletişimBilgileri/ContactInformation

İnternetAdresi/Web:http://dergipark.gov.tr/etkuE-Posta/E-Mail:[email protected]/Phone:+90(312)2021738Belgegeçer/Fax:+90(312)2028387

Adres/Adress:GaziÜniversitesi,GaziEğitimFakültesi,BilgisayarveÖğretimTeknolojileriEğitimiBölümü06500Teknikokullar-Ankara/Türkiye

236

EĞİTİMTEKNOLOJİSİKuramveUygulamaCilt:7Sayı:2Yıl:2017

ÖĞRETMENADAYLARININEĞİTİMTEKNOLOJİSİSTANDARTLARINAYÖNELİKÖZYETERLİKLERİNİNİNCELENMESİ*

CeyhunOzan1,AdnanTaşgın2

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik özyeterliklerininbelirlenmesiveöğretmenadaylarınınözyeterliklerinincinsiyet,sınıf,öğrenimgörülen program ve kişisel bilgisayara sahip olma durumu değişkenlerine göre farklılaşmadurumlarınınincelenmesidir.Araştırmataramamodelindedir.Araştırmaevrenini2012-2013öğretim yılı güz yarıyılında bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi 1. ve 4. sınıflarındaöğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evreniçerisindenuygunörneklemeyöntemiileseçilen568kişidenoluşmuştur.VeritoplamaaracıolarakbeşliLikerttipinde6altboyutve41maddedenoluşanÖğretmenAdaylarınınEğitimTeknolojileri Standartları İle İlgili Yeterlikleri Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde,dağılımınnormallikvarsayımınıkarşılamamasınedeniyleMann-WhitneyUveKruskal-WallisHtestlerikullanılmıştır.Araştırmadaneldeedilensonuçlaragöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisi standartlarınayöneliközyeterlikalgılarınıngenelolarakyüksekdüzeydeolduğubelirlenmiştir. Öğretmen adaylarının kendilerini en yeterli gördükleri boyut verimlilik vemeslekiuygulamalarikenenazyeterligördükleriboyutisesosyal,etik,yasalveinsanikonularboyutudur.Öğretmenadaylarınınözyeterlikleriarasındacinsiyetdeğişkeninegöreanlamlıbirfarkaulaşılmazken,sınıf,öğrenimgörülenprogramvekişiselbilgisayarasahipolmadurumudeğişkenlerinegöreanlamlıfarklılıkbulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: Eğitim teknolojisi; eğitim teknolojisi standartları; öz yeterlik; öğretmenadayları

* Bu araştırma 2013 yılında Erzurum`da düzenlenen 7. Uluslararası Bilgisayar ve ÖğretimTeknolojileriSempozyumu`ndasözlübildiriolaraksunulmuştur.1Arş.Gör.Dr.,AtatürkÜniversitesi,[email protected]ç.Dr.,AtatürkÜniversitesi,[email protected]

MakaleGeçmişi/ArticleHistoryAlındı/Received:22.04.2017DüzeltmeAlındı/Receivedinrevisedform:24.06.2017Kabuledildi/Accepted:04.07.2017

ÖğretmenAdaylarınınEğitimTeknolojisiStandartlarına…

Cilt:7Sayı:2Yıl:2017

237

ANALYSİSOFPROSPECTIVETEACHERS’SELF-EFFİCACYTOWARDSEDUCATIONALTECHNOLOGYSTANDARDS

Abstract

The aim of the study is to analysis of the prospective teachers’ self-efficacy towardseducationaltechnologystandardsandtoexaminethedivergenceofthestudents'self-efficacyaccording to the variables of gender, class, educational program and personal computeravailability.Thestudyisinsurveymodel.Thepopulationofthestudyconsistsofprospectiveteacherswho study in the first and fourthgradeofeducation facultyof a stateuniversityduringthefallsemesterof2012-2013academicyear.Thesampleofthestudyconsistsof568individuals selected within the population by convenience sampling method. As a datacollection tool, five point Likert type consisting of 6 sub-dimensions and 41 items of Self-EfficacyScale forEducationalTechnologyStandards’ forprospective teacherswasused. Indataanalysis,Mann-WhitneyUandKruskal-WallisHtestswereusedasthedistributioncouldnotmeetthenormalityassumption.Accordingtotheresultsobtainedfromthestudy,ithasbeen determined that the self-efficacy perceptions of the prospective teachers for theeducational technology standards are generally high. While the dimensions that theprospectiveteachers findthemselvesasmostcompetentareproductivityandprofessionalpractices,thedimensionstheyfindthemselvesasleastcompetentaresocial,ethical,legalandhumanitarian issues. While there was no significant difference in the self-efficacy of theprospective teachers compared to the gender variable, there was a significant differenceaccordingtoclass,educationalprogramandhavingpersonalcomputervariables.

Keywords: Educational technology; educational technology standarts; self-efficacy;prospectiveteachers

Summary

Teachersareoneofthekeystakeholdersintechnologyintegrationineducation.Thedevelopmentof teacherproficiencies is effective in theprocessof technology integration.Usingeducationtechnologyhasanimportantplaceintheeducationandtrainingprocess.Forthisreason,manycountrieshavebeguntoimplementdifferentprogramsinordertoincreasetheuseofeducationaltechnologyineducationandtraining.Asaresultoftheseprograms,teachers' use of educational technology has increased. In order to increase the use ofeducationaltechnologyallovertheworld,tobringallteachers'useofeducationaltechnologyto a certain level and standard, Educational technology standards for teachers have beendeveloped.TheNationalEducationalTechnologyStandardsemergingintheUnitedStatesandspreading all over the world can be regarded as a guide to teachers, students andadministratorsontheuseofeducationaltechnologies.TheNationalEducationalTechnologyStandardsconsistofsixcomponents:(1)Technologicalprocessesandconcepts,(2)Planninganddesigninglearningenvironmentsandexperiences,(3)Learning,teachingandcurriculum(4)Assessmentandevaluation,(5)Productivityandprofessionalpractice,(6)Social,ethical,legal and humanitarian issues. Effective teachers model and apply National EducationTechnologyStandardstodesign,implement,andevaluatelearningexperiences,enrichtheir

CeyhunOzan,AdnanTaşgın

EĞİTİMTEKNOLOJİSİKuramveUygulama

238

professionalpractices,andbuildapositivemodelfortheirstudents,colleagues,andsocietytoinvolvestudentsinthelearningprocessandimprovelearning.

Despite the fact that theprospective teachers in Turkey are trained for theuseofeducationaltechnology,theplaceofthistrainingisnotknownconsideringthestandardsofeducationaltechnologyacceptedintheworld.Forthispurpose,itisimportanttoinvestigatethe prospective teachers’ skills acquired through general education in our country andaccordinglytheirself-efficacyoftheeducationaltechnologystandards.Theaimofthisstudyistodeterminetheself-efficacyoftheprospectiveteachersforthestandardsofeducationaltechnology and to examine the divergence of the students' self-efficacy according to thevariablessuchasgender,class,educationalprogramandpersonalcomputeravailability.

Thestudyisinsurveymodel.Inthisstudy,asitisaimedtoinvestigatetheself-efficacyoftheprospectiveteachersforthestandardsofeducationaltechnologybyselectingasamplefromwithinaspecificpopulation,surveymodelispreferred.Thepopulationoftheresearchconsistsofprospectiveteacherswhostudyinthefirstandfourthgradeofeducationfacultyofastateuniversityduringthefallsemesterof2012-2013academicyear.Atthefirststage,the sample of the research consists of 600 individuals selected within the population byconveniencesamplingmethod.Asaresultoftheexaminationsinthedataset,as22peopleunderfill thescaleand10peoplehadextremevaluesaccordingtocalculatedMahalanobisdistancevalues,havebeenremovedfromthedataset.Asaresult,thesampleofthestudyconsistedof568 individuals. The students in the sampleare inPre-school,PrimarySchoolMathematics,Science,Turkish,Philosophy,TurkishLanguageandLiterature,German,French,EnglishandComputerandInstructionalTechnologyPrograms.Inthestudy,ProficiencyScalefor Educational Technology Standards’ for prospective teachers developed by Çoklar wasused.Thescaleconsistsof41 items in6sub-dimensions ina five-pointLikert type. In thisstudy, confirmatory factor analysis was performed to validate the scale and the existingstructure of the scale was verified for the sample of this research. For reliability, theCronbach'salphacoefficientwascalculatedforthegenericandsubscaleofthescale,andforthe generic of the scale .96; Subscales were found to be .85, .86, .85, .86, .85 and .77,respectively.Indataanalysis,asthedistributioncouldnotmeetthenormalityassumption,thearithmeticmeanandthestandarddeviationvaluesareusedinthegeneralexaminationoftheself-efficacy,Mann-WhitneyUfordifferentiationintermsofgender,class,andpersonalcomputeravailabilityvariablesandKruskal-WallisHtestwasusedfortheeducationalprogramvariable.

Accordingtotheresultsobtainedfromthestudy,ithasbeendeterminedthattheself-efficacyperceptionsoftheprospectiveteachersfortheeducationaltechnologystandardsaregenerallyhigh.Whilethedimensionsthattheprospectiveteachersfindthemselvesasmostcompetentareproductivityandprofessionalpractices,thedimensionstheyfindthemselvesas least competent are social, ethical, legal and humanitarian issues. The knowledge oftechnologicalprocessesandconceptsandtheself-efficacyperceptionsofmaleprospectiveteachersinsocial,ethical, legalandhumanitarianissuesdimensionsaresignificantlyhigherthanfemaleprospectiveteachers.Astheself-efficacyperceptionswereexaminedingeneral,itwasconcluded thatmaleprospective teachershadhigher self-efficacyperceptionseventhoughtherewasnosignificantdifferencebetweenfemaleandmaleprospectiveteachers.The knowledge of technological processes and concepts, productivity and professionalpractices and the self-efficacy perceptions of the 4th grade prospective teachers aresignificantlyhigherthanthe1stgradeprospectiveteachersstandardsofeducationtechnology



239

areincreasedastheclassoftheprospectiveteachersincrease.Theself-efficacyperceptionsforthescaleandsub-dimensionsofthescaleofprospectiveteachers,whoareinthecomputerandinstructionaltechnologyeducationprogram,aresignificantlyhigherthantheprospectiveteachers in the other programs. Only a meaningful difference was not reached in thedimensionofteachingplanningaccordingtoindividualdifferencesinsizeandspecialneeds.The lowest self-efficacy perception belongs to the prospective teacherswho are in socialareas.Foringeneralandsub-dimensionsofthescale,self-efficacyperceptionsofprospectiveteacherswithpersonalcomputersaresignificantlyhigherthanthosewhodonot.Accordingtothis,itwasdeterminedthattheself-efficacyperceptionsoftheprospectiveteacherswithcomputerfortheeducationaltechnologystandardswerehigher.Theresultsobtainedarealsoconsistentwiththeresultsofthestudiescarriedoutintherelatedliterature.

Giriş

21.yüzyılbecerilerininneolmasıileilgiliulusalveuluslararasıdüzeydeyapılançalışmalaröğrencilerde, öğretmenlerde ve yöneticilerde bulunması gereken özellikleri standartlarbiçiminde ifade ederken bilgi ve iletişim teknolojilerini etkin biçimde kullanma becerisinintemelbecerilerarasındaolduğubelirtilmiştir.Bilgive iletişimteknolojileri sadecetemelbiryeterlik alanı değil aynı zamanda diğer yeterlik alanlarının da etkili ve verimli bir şekildekullanılmasını sağlayan bir etkendir (Voogt ve Roblin, 2012). Öğrencilerin bilgi ve iletişimteknolojilerinietkiliveverimlibirşekildekullanabilmeleributeknolojilerinöğrenmeöğretmeortamlarınaentegrasyonuileyakındanilişkilidir.

Eğitimde teknoloji entegrasyonunun önemli paydaşlarından biri de öğretmenlerdir.Öğretmenyeterlilikleriningeliştirilmesiteknolojientegrasyonsürecinietkilikılacaktır(HewveBrush,2008;Karal,AydınveUrsavaş,2009;Lim,2007;LimveKhine,2006).Eğitimteknolojisikullanımısağladığıyararlarsayesinde,eğitimveöğretimsürecindeönemlibiryertutmaktadır.Bu nedenle pek çok ülke eğitim ve öğretim sürecinde eğitim teknolojisi kullanımınıartırabilmek amacıyla farklı programlar uygulamaya başlamıştır. Gerçekleştirilen buprogramların bir sonucu olarak öğretmenlerin eğitim teknolojilerini kullanım düzeyleriartmıştır(StuveveCassady,2005).Ancak,heröğretmenineğitimteknolojisindengerektiğigibifaydalanamaması,eğitimveöğretimsürecindeeğitimteknolojilerikullanımıkonusundabirbirlikteliksağlamaihtiyacınıdoğurmuştur(Çoklar,2008).

Tüm dünyada eğitim teknolojileri kullanımını artırmak, tüm öğretmenlerin eğitimteknolojileri kullanımını belirli bir düzeye getirerek, bir standarda ulaştırmak amacı ileöğretmenlereyönelikeğitimteknolojileristandartlarıgeliştirilmiştir(UNESCO,2002).AmerikaBirleşik Devletleri’nde ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan Ulusal Eğitim TeknolojisiStandartları (National Educational Technology Standarts-NETS) eğitim teknolojilerininkullanımı konusunda öğretmen, öğrenci ve yöneticilere rehber niteliğinde kabul edilebilir(Çoklar ve Odabaşı, 2009). 2000 yılında yayınlanan NETS-T standartları altı bileşendenoluşmaktadır(ISTE,2008):

I.TeknolojikİşlemlerveKavramlar:Öğretmenlerteknolojikişlemlerivekavramlarıetkilibirşekildeifadeedebilirlerveyagerçekleştirebilirler.

II. Öğrenme Ortamları ve Yaşantılarının Planlanması ve Tasarlanması: Öğretmenlerteknolojidesteklietkiliöğretimortamlarıveyaşantılarınıplanlarvetasarlarlar.



240

III.Öğrenme,ÖğretmeveEğitimProgramı:Öğretmenler,öğrenciöğrenmelerinienüstdüzeye çıkarmak için teknoloji ile kullanılabilecek yöntem ve stratejileri içeren öğretimplanlarınıuygularlar.

IV. Ölçme ve Değerlendirme: Öğretmenler, farklı ve etkili ölçme değerlendirmestratejilerinikullanmayıkolaylaştırmakiçinteknolojiyikullanırlar.

V. Verimlilik veMesleki Uygulama: Öğretmenler, verimliliklerini artırmak ve meslekideneyimlerinizenginleştirmekiçinteknolojiyikullanırlar.

VI.Sosyal,Etik,Yasalve İnsaniKonular:Öğretmenler,okullardateknolojikullanımı ileilişkiliolabileceksosyal,etik,yasalveinsanikonularıanlarveuygulamalarınaaktarırlar.

Teknolojialanındayaşananhızlıdeğişimvedönüşümsürecineuygunolarak2008yılındayeniden geliştirilen ve yayınlanan öğretmenler için eğitim teknolojileri standartları ise beşkategoridenoluşmaktadır(ISTE,2012):

I.ÖğrencilerinÖğrenmelerineYardımcıOlmakveYaratıcılığıTeşvikEtmek:Öğretmenlerhemyüzyüzehemdesanalortamlardaöğrencilerinöğrenmesinisağlayan,yaratıcıveyenilikçiolmalarınaimkânsağlayanöğrenme-öğretmeveteknolojikonularındakibilgilerinikullanırlar.

II.DijitalÇağınÖğrenmeYaşantılarınıveDeğerlendirmeleriniTasarlamakveGeliştirmek:ÖğretmenlerUlusalEğitimTeknolojisiStandartları’ndabelirtilenbilgi,becerivedavranışlarıngeliştirilmesiiçinbirbağlamiçerisindeiçeriköğrenmesinienüstseviyeyegetirmekiçinçağdaşaraçlarıvekaynaklarıbirleştirenözgünöğrenmeyaşantılarınıvedeğerlendirmelerinitasarlar,geliştirirvedeğerlendirirler.

III.DijitalÇağdaÇalışmaveÖğrenmeKonusundaModelOlmak:Öğretmenler,küreselvedijitaltoplumdayenilikçibirmesleğinbilgi,becerivesüreçlerininnasılolacağınısergilerler.

IV.DijitalVatandaşlığaModelOlmakveBireyleriTeşvikEtmek:Dijitalçağtoplumundayerelveküreseltoplumsalsorunlarvesorumluluklarkonusundabilgisahibiolanöğretmenlermeslekyaşamlarındaetikveyasalkurallarauymayaözengösterirler.

V. Mesleki Gelişimi Sağlamak ve Lider Olmak: Öğretmenler sürekli olarak meslekigelişimlerinisağlarlar,yaşamboyuöğrenmeyimodellerler,dijitalaraçlarınvekaynaklarınetkilibir şekilde kullanılmasını destekleyerek ve göstererek kendi okullarında ve meslekiortamlarındaliderliksergilerler.

Etkiliöğretmenleröğrencileriöğrenmesürecinedâhiletmekveöğrenmeyigeliştirmekiçin öğrenme deneyimlerini tasarlamak, uygulamak ve değerlendirmek, meslekiuygulamalarınızenginleştirmekveöğrencileri,meslektaşlarıvetoplumiçinolumlubirmodeloluşturmak içinUlusal Eğitim Teknolojisi Standartlarınımodel alır ve uygularlar (Smaldino,Lowther,MimsveRussell,2015).

Türkiye’de eğitim teknolojisi kullanımına yönelik öğretmen adaylarına eğitimverilmesine karşın, bu eğitimin dünyada kabul gören eğitim teknolojisi standartlarınınneresindeolduğubilinmemektedir(Çoklar,2008).Buamaçlaöncelikleülkemizdeöğretmenadaylarının genel eğitimi ile edindikleri beceriler ve buna bağlı olarak eğitim teknolojisistandartlarınayöneliközyeterliklerininaraştırılmasıönemlidir.Literatürdeeğitimteknolojisistandartları öz yeterlikleri, teknoloji kullanım yeterlikleri ve teknopedagojik eğitimyeterliklerini inceleyen araştırmalara rastlanmıştır. Eğitim teknolojisi standartlarıyeterliklerinin incelendiğibazıaraştırmalarortaokulöğrencilerinin(Mısırlı,2015),öğretmenadaylarının(Çoklar,2008;ÇoklarveOdabaşı,2009;Evans,2006;GilesveKent,2016;Judgeve



241

O’Bannon,2007;ŞirinveDuman,2013;UlucanveKarabulut,2012)veöğretmenlerinin(Ozan,2009;ÖzçiftçiveÇakır,2015)yeterliklerininincelendiğiçalışmalardır.Öğretmenveöğretmenadaylarının teknoloji yeterliklerinin incelendiği çalışmalar (Blankson, Keengwe ve Kyei-Blankson,2010;Gökçek,GüneşveGençtürk,2013;Hakkari,AtalarveTüysüz,2015;HanveWang,2010;Pamuk,ÜlkenveDilek,2012)veteknopedagojikeğitimyeterliklerinin(Argon,İsmetoğlu ve Çelik-Yılmaz, 2015; Murat ve Erten, 2016) incelendiği çalışmalar dabulunmaktadır.Ayrıcailgilikonulardaölçekgeliştirmeçalışmalarıdayapılmıştır(ChristensenveKnezek,2015;SimsekveYazar,2016).Türkiye’deöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarına yönelik öz yeterlik algılarının incelediği çalışmalar içerisinde Şirin veDuman(2013)ileUlucanveKarabulut(2012)tarafındanyapılançalışmalarbedeneğitimiöğretmenleriilesınırlıdır.Çoklar(2008)tarafındanöğretmenadaylarıylayapılançalışmanınverileride2007-2008 öğretim yılına aittir. Bu araştırmada da öğretmen adaylarının eğitim teknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınıbelirlemekamacıylaeğitimfakültesindeki11farklıprogramda öğrenim gören öğretmen adayından veri toplanmıştır. Ayrıca Çoklar’ın (2008)araştırmasındanfarklıolaraközyeterlikalgılarısınıfdüzeyivekişiselbilgisayarasahipolmadurumudeğişkenleriaçısındandaincelenmiştir.Buaçıdanaraştırmanın,kapsamlıveöncekiaraştırmalardan farklı birörneklemgrubu ile gerçekleştirilmesi veÇoklar (2008) tarafındanelde edilen sonuçların güncellenereköğretmenadaylarınınöz yeterlik algılarındakimevcutdurum ile zaman içerisindeki değişimi belirlemeye imkân tanıması açısından alana katkısağlayacağıdüşünülmektedir.Buaraştırmanınamacı,öğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterliklerininbelirlenmesiveöğretmenadaylarınınözyeterliklerinincinsiyet, sınıf, öğrenim görülen program ve kişisel bilgisayara sahip olma durumudeğişkenlerinegörefarklılaşmadurumlarınınincelenmesidir.

Yöntem

AraştırmanınModeli

Araştırmataramamodelindedir.Taramaaraştırmaları,araştırmacılarınbirhedefevreniçerisindenörneklemseçerekanketyadayapılandırılmışgörüşmeleryoluylakişilerintutum,inanç,değer,davranış,düşünce,alışkanlık,istekvb.özelliklerihakkındabilgiedinmekamacıylabaşvurdukları çalışmalardır (McMillan ve Schumacher, 2010). Bu araştırmada da belirli birevren içerisindenörneklemseçilereköğretmenadaylarınıneğitimteknolojisi standartlarınayöneliközyeterlikalgılarıaraştırılmakistendiğindentaramamodelitercihedilmiştir.

EvrenveÖrneklem

Araştırmaevrenini2012-2013öğretimyılıgüzyarıyılındabirdevletüniversitesinineğitimfakültesi1.ve4.sınıflarındaöğrenimgörenöğretmenadaylarıoluşturmaktadır.Araştırmanınörneklemiiseilketaptaevreniçerisindenkolayulaşılabilirörneklemeyöntemiyleseçilen600kişioluşturmuştur.Verisetindeyapılanincelemelersonucunda22kişiölçeğieksikdoldurduğu,10kişidehesaplananMahalanobisuzaklığıdeğerlerinegöreuçdeğeresahipolduğuiçinverisetinden çıkarılmıştır. Sonuç olarak araştırmanın örneklemi 568 kişiden oluşmuştur.Örneklemdeyeralanöğretmenadayları,okulöncesi,ilköğretimmatematik,fenbilgisi,Türkçe,felsefe, Türk dili ve edebiyatı, Almanca, Fransızca, İngilizce ve bilgisayar ve öğretimteknolojileriprogramlarındaöğrenimgörmektedirler.Örneklemeilişkinbilgilertablo1’deyeralmaktadır.



242

Tablo1.ÖrneklemeİlişkinBilgiler

f %

Okulöncesi 107 18.1 YabancıDil

İngilizce 106 18.7 Almanca 16 2.8 Fransızca 16 2.8

Fen-MatematikAlanları Fenbilgisi 51 9.0 İlköğretimmatematik 77 13.6

SosyalAlanlar Türkçe 49 8.6 Felsefe 36 6.3 Türkdiliveedebiyatı 44 7.7

Bilgisayarveöğretimteknolojileri 66 11.6

Toplam 568 100

CinsiyetKız 414 72.9 Erkek 154 27.1 Toplam 568 100

Sınıf1.sınıf 334 58.8 4.sınıf 234 41.2 Toplam 568 100

KişiselbilgisayarVar 355 66.8 Yok 201 36.2 Toplam 556 100

Tablo 1 incelendiğinde örneklem grubunda; 107 okul öncesi, 106 İngilizce, 77 ilköğretimmatematik, 66 bilgisayar ve öğretim teknolojileri, 51 fen bilgisi, 49 Türkçe, 44 Türk dili veedebiyatı,36felsefe,16Almancave16Fransızcaolmaküzeretoplam568öğretmenadayıyeralmaktadır. Ayrıca örneklem grubunda yer alan öğretmen adaylarından 414’ü kız, 154’üerkektir,334’ü1. sınıf,234’ü4. sınıftırve355’ininkişiselbilgisayarıvarken,201’ininkişiselbilgisayarıyoktur.Kişiselbilgisayarileilgilisoruya12kişicevapvermemiştir.Busoruileilgilianalizler556kişiüzerindenyapılmıştır.

VeriToplamaAracı

Araştırmadaveriler,veritoplamaaracınınöğretmenadaylarınayüzyüzeuygulanmasıileikihaftalıksüreç içerisindetoplanmıştır.Veri toplamaaracıolarakÇoklar (2008) tarafındangeliştirilen“ÖğretmenAdaylarınınEğitimTeknolojileriStandartlarıİleİlgiliYeterlikleriÖlçeği”kullanılmıştır.Ölçek,beşliLikert tipinde6altboyut toplam41maddedenoluşmaktadır.Buaraştırmada ölçeğin geçerliğinin sağlanması amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmış veölçeğinvarolanyapısıbuaraştırmanınörneklemi içindedoğrulanmıştır.Güvenirlik için iseölçeğingenelivealtboyutlarıiçinCronbachalfakatsayısıhesaplanmışveölçeğingeneliiçin.96;altboyutlarıiçinde.85,.86,.85,.86,.85ve.77olarakbulunmuştur.Busonuçlaragörede



243

ölçekteneldeedilensonuçlarıngüvenilirolduğusöylenebilir.DoğrulayıcıfaktöranalizineilişkinsonuçlarŞekil1’degösterilmiştir.

Şekil1.DoğrulayıcıFaktörAnalizineİlişkinDiyagram

DFA’daneldeedilensonuçlaragöreuyumiyiliği indekslerininhepsininkabuledilebilirsınırlariçerisindeolduğuveölçeğinvarolanfaktöryapısınınbuçalışmadakiörneklemiçindedoğrulandığısonucunaulaşılmıştır(RMSEA=0,063;Ki-Kare/sd=3,22;SRMR=0,075;NFI=0,93;NNFI=0,94;CFI=0,93;GFI=0,91;AGFI=0,87).

VerilerinAnalizi

Elde edilen verilerin analizinde öncelikli olarak dağılımın normalliğine ilişkinKolmogorov-SmirnovTestiuygulanmışvesaçılımgrafikleriincelenmiştir.Kolmogorov-SmirnovTesti’neilişkinsonuçlarTablo2’degösterilmiştir.



244

Tablo2.Kolmogorov-SmirnovTestisonuçları

AltBoyutlar Statistic sd pTeknolojikişlemlervekavramlarbilgisi .079 568 .00Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması .140 568 .00

Ölçmevedeğerlendirme .095 568 .00Verimlilikvemeslekiuygulamalar .082 568 .00Sosyal.etik.yasalveinsanikonular .095 568 .00Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama .086 568 .00

Toplam .041 568 .00

Tablo 2’ ye göre Kolmogorov-Smirnov değerleri ve saçılım grafiklerine göre ölçeğinnormaldağılımgöstermediğibelirlenmiştir.Bunagöreöğretmenadaylarınınözyeterliklerininfarklılaşma durumlarının incelenmesinde parametrik olmayan testler tercih edilmiştir. Özyeterliklerin genel olarak incelenmesinde aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerikullanılırken, cinsiyet, sınıf ve kişisel bilgisayara sahip olma durumu değişkenleri açısındanfarklılaşmadurumuiçinMann-WhitneyU,öğrenimgörülenprogramdeğişkeniiçiniseKruskal-Wallis H testleri kullanılmıştır. Öğrenim görülen program değişkeni için aynı bölüm çatısıaltında olan programlar daha anlamlı yorumlar elde edebilmek adına birlikte ele alınarakincelenmiştir.

Bulgular

Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik öz yeterlik algılarınailişkinaritmetikortalamavestandartsapmadeğerleriTablo3’tegösterilmiştir.

Tablo3.Öğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterliklerineilişkindeğerler

AltBoyutlar n X SsTeknolojikişlemlervekavramlarbilgisi 568 3.85 .71Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması 568 3.89 .76

Ölçmevedeğerlendirme 568 3.87 .66Verimlilikvemeslekiuygulamalar 568 4.23 .51Sosyal.etik.yasalveinsanikonular 568 3.60 .79Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama 568 3.89 .76

Toplam 568 3.99 .52

Tablo3’egöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikpuanlarının ortalaması 3,99’dur. Bu sonuca göre öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi



245

standartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınyüksekolduğusonucunaulaşılmıştır.Tabloeğitimteknolojisi standartlarının boyutlarına göre incelendiğinde, “verimlilik ve meslekiuygulamalar”( X =4,23)boyutundaöğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarınınçokyüksek;diğerboyutlardadayüksekdüzeydeolduğugörülmektedir.Öğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarının en düşük olduğu boyut ise “sosyal, etik, yasal ve insani konular” ( X = 3,60)boyutudur. Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik öz yeterlikalgılarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı ölçüde farklılaşma durumuna ilişkin Mann-WhitneyUTestiyapılmışolup,sonuçlarTablo4’tegösterilmiştir.

Tablo 4. Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik öz yeterliklerinincinsiyetdeğişkeninegörefarklılaşmadurumu

AltBoyutlar Cinsiyet n SıraOrtalaması

SıraToplamı U Z p

Teknolojikişlemlervekavramlarbilgisi

Kız 414 272.18 112684.526779.500 -2.941 .003

Erkek 154 317.61 48911.5Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması

Kız 414 286.13 118457

31204.000 -.392 .695Erkek 154 280.12 43139

Ölçmevedeğerlendirme

Kız 414 284.70 117865.531795.500 -.048 .962

Erkek 154 283.96 43730.5Verimlilikvemeslekiuygulamalar

Kız 414 289.23 11974329918.000 -1.129 .259

Erkek 154 271.77 41853Sosyal,etik,yasalveinsanikonular

Kız 414 273.38 11317927274.000 -2.656 .008

Erkek 154 314.40 48417Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama

Kız 414 286.13 118457

31204.000 -.392 .695Erkek 154 280.12 43139

ToplamKız 414 281.03 116344.5

30439.500 -.827 .408Erkek 154 293.84 45251.50

Tablo4’egöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgıları cinsiyet değişkenine göre ölçeğin geneli için (U= 30439,5; p>,05) anlamlı ölçüdefarklılaşmamaktaolup,ölçeğin“teknolojikişlemlervekavramlarbilgisi”(U=26779,5;p<,05)ve “sosyal, etik, yasal ve insani konular” (U= 27274; p<,05) boyutlarında anlamlı ölçüdefarklılaşmaktadır.Erkeköğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarıölçeğin“teknolojik işlemlerve kavramlar bilgisi” ile “sosyal, etik, yasal ve insani konular” boyutlarında kız öğretmenadaylarına göre anlamlı ölçüde daha yüksektir. Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınsınıfdeğişkeninegöreanlamlıölçüdefarklılaşmadurumunailişkinMann-WhitneyUTestiyapılmışolup,sonuçlarTablo5’tegösterilmiştir.



246

Tablo5.Öğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterliklerininsınıfdeğişkeninegörefarklılaşmadurumu

AltBoyutlar Sınıf n SıraOrtalaması

SıraToplamı U Z p


1.Sınıf 334 262.56 8769431749 -3.819 .000

4.Sınıf 234 315.82 73902Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması

1.Sınıf 334 273.98 91509

35564 -1.845 .0654.Sınıf 234 299.52 70087

Ölçmevedeğerlendirme1.Sınıf 334 277.49 92682

36737 -1.220 .2234.Sınıf 234 294.50 68914

Verimlilikvemeslekiuygulamalar

1.Sınıf 334 272.88 9114335198 -2.019 .044

4.Sınıf 234 301.08 70453Sosyal,etik,yasalveinsanikonular

1.Sınıf 334 274.63 9172535780 -1.718 .086

4.Sınıf 234 298.59 69871Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama

1.Sınıf 334 273.98 9150935564 -1.845 .065

4.Sınıf 234 299.52 70087

Toplam1.Sınıf 334 267.77 89435

33490 -2.903 .0044.Sınıf 234 308.38 72161

Tablo5’egöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgıları sınıf değişkenine göre ölçeğin geneli (U= 33490; p<,05) ile “teknolojik işlemler vekavramlarbilgisi”(U=31749;p<,05)ve“verimlilikvemeslekiuygulamalar”(U=35198;p<,05)boyutlarında anlamlı ölçüde farklılaşmaktadır. Ölçeğin geneli ile “teknolojik işlemler vekavramlar bilgisi” ve “verimlilik ve mesleki uygulamalar” boyutlarında 4. sınıf öğretmenadaylarınınözyeterlikalgıları1.sınıföğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarınagöreanlamlıölçüdedahayüksektir.Ölçeğindiğerboyutlarındaanlamlıfarkçıkmamasınarağmenölçeğingeneliiçin4.sınıföğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarının1.sınıföğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarındandahayüksekolduğusonucunaulaşılmıştır.ÖğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınöğrenimgörülenprogramdeğişkeninegöreanlamlıölçüdefarklılaşmadurumunailişkinKruskalWallisHTestiyapılmışolup,sonuçlarTablo6’dagösterilmiştir.

Tablo 6. Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartlarına yönelik öz yeterliklerininöğrenimgörülenprogramdeğişkeninegörefarklılaşmadurumu

AltBoyutlar Program n SıraOrtalaması sd Ki-

Kare p Anlamlıfark


Okulöncesi 107 291.53

4 39.860 .000 5>1,2,3,4

Yabancıdil 138 292.95Fen-matematik

128 255.20

Sosyalalanlar 129 244.64Böte 66 390.18Okulöncesi 107 294.56 4 12.971 .011



247

Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması

Yabancıdil 138 286.29

5>1,2,3,4

Fen-matematik

128 266.01

Sosyalalanlar 129 262.45Böte 66 343.42



16.131 .003 5>1,2,3,4


128 276.22


Verimlilikvemeslekiuygulamalar


4 12.838 .0125>2,3,41>2,3


128 265.95


Sosyal,etik,yasalveinsanikonular


4 26.549 .0005>1,2,3,41>2,3


128 263.96


Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama


4 8.967 .062


128 277.39


Toplam


4 25.088 .0005>1,2,3,41>3,4


128 261.44


Tablo6’yagöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarıöğrenimgörülenprogramdeğişkeninegöreölçeğingeneli(Ki-kare=25088;p<,05)ile“teknolojik işlemler ve kavramlar bilgisi” (Ki-kare = 39860; p<,05), “Öğrenme ortamları ileöğrenme yaşantılarının planlanması ve tasarlanması” (Ki-kare = 12971; p<,05), “ölçme vedeğerlendirme”(Ki-kare=16131;p<,05),“verimlilikvemeslekiuygulamalar”(Ki-kare=12838;p<,05)ve“sosyal,etik,yasalveinsanikonular”(Ki-kare=26549;p<,05)boyutlarındaanlamlıölçüde farklılaşmaktadır. “Bireysel farklılıklara ve özel ihtiyaçlara göre öğretimi planlama”boyutunda iseanlamlıbir farklılığaulaşılmamıştır (Ki-kare=8967;p>,05).Ölçeğingeneliveanlamlıfarkçıkanboyutlarında,bilgisayarveöğretimteknolojileriprogramındaöğrenimgörenöğretmen adaylarının öz yeterlik algıları diğer programlarda öğrenim gören öğretmenadaylarındandahayüksektir.Okulöncesiprogramındaöğrenimgörenöğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarıölçeğingenelindefen-matematikilesosyalalanlarprogramlarındaöğrenim



248

görenöğretmenadaylarından;“verimlilikvemeslekiuygulamalar”ile“sosyal,etik,yasalveinsanikonular”boyutlarındaiseyabancıdililefen-matematikprogramlarındaöğrenimgörenöğretmen adaylarından anlamlı ölçüde daha yüksektir. Öğretmen adaylarının eğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınkişiselbilgisayarasahipolmadurumudeğişkeninegöreanlamlıölçüdefarklılaşmadurumunailişkinMann-WhitneyUTestiyapılmışolup,sonuçlarTablo7’degösterilmiştir.

Tablo7.Özyeterliklerinkişiselbilgisayarasahipolmadurumudeğişkeninegörefarklılaşmadurumu

AltBoyutlar KişiselBilgisayar n Sıra

OrtalamasıSıraToplamı U Z p


Var 355 307.62 109205.0025340.000 -5.697 .000

Yok 201 227.07 45641.00Öğrenmeortamlarıileöğrenmeyaşantılarınınplanlanmasıvetasarlanması

Var 355 294.12 104411.50

30133.500 -3.079 .002Yok 201 250.92 50434.50


Var 355 295.29 104828.0029717.000 -3.285 .001

Yok 201 248.85 50018.00Verimlilikvemeslekiuygulamalar

Var 355 300.90 106818.0027727.000 -4.376 .000

Yok 201 238.95 48028.00Sosyal,etik,yasalveinsanikonular

Var 355 298.43 105942.5028602.500 -3.899 .000

Yok 201 243.30 48903.50Bireyselfarklılıklaraveözelihtiyaçlaragöreöğretimiplanlama

Var 355 294.12 104411.50

30133.500 -3.079 .002Yok 201 250.92 50434.50

ToplamVar 355 304.96 108262.00

26283.000 -5.163 .000Yok 201 231.76 46584.00

Tablo7’yegöreöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgıları kişisel bilgisayara sahip olma durumu değişkenine göre ölçeğin geneli ve bütünboyutları için anlamlı ölçüde farklılaşmaktadır. Kişisel bilgisayara sahip olan öğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarısahipolmayanlaragöreölçeğingenelivebütünboyutları içinanlamlıölçüdedahayüksektir.

Sonuçlar

Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmen adaylarının eğitim teknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınıngenelolarakyüksekdüzeydeolduğusöylenebilir.Öğretmenadaylarınınkendilerinienyeterligördükleriboyutverimlilikvemeslekiuygulamalariken en az yeterli gördükleri boyut ise sosyal, etik, yasal ve insani konular boyutudur. Busonuçlar Çoklar (2008) tarafından 2566 öğretmen adayından veri toplanarak öğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınincelendiğidoktoratezindeneldeedilensonuçlarladabirebiruyuşmaktadır.BenzersonuçlarUlucanveKarabulut



249

(2012) tarafından beden eğitimi öğretmen adaylarının, Özçiftçi ve Çakır (2015) tarafındanuzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans eğitimi alan sınıf öğretmenlerinin eğitim teknolojisi özyeterlikalgılarınınbelirlendiğiçalışmalardandaeldeedilmiştir.

Teknolojik işlemler ve kavramlar bilgisi ile sosyal, etik, yasal ve insani konularboyutlarında erkek öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları kız öğretmen adaylarına göreanlamlı ölçüde daha yüksektir. Öz yeterlik algıları genel olarak incelendiğinde kız ve erkeköğretmen adayları arasında anlamlı bir fark bulunmamasına rağmen erkek öğretmenadaylarının öz yeterlik algılarının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar,Çoklar(2008)tarafındanyapılançalışmanınsonuçlarıiledebirebirörtüşmektedir.UlucanveKarabulut (2012) beden eğitimi öğretmen adaylarının, Özçiftçi ve Çakır (2015) sınıföğretmenlerinineğitimteknolojisistandartlarıözyeterlikalgılarınıncinsiyetdeğişkeninegöreanlamlı ölçüde farklılaşmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Tuncer ve Tanaş (2011) öğretmenadaylarınınbilgisayarözyeterlikalgılarının;Kahraman,Yılmaz,ErkolveAltunYalçın(2013)daeğitselamaçlıinternetkullanımıözyeterlikalgılarınıncinsiyetdeğişkeninegöreanlamlıölçüdedeğişmediğinibelirlemişlerdir.Benzersonuçlaradiğeraraştırmalardadarastlanmaktadır(AtaveBaran,2011;Kılıç veCoşkun,2010;TuncerveÖzüt,2012).Busonuçlardan farklıolarakYenilmez,Turgut,AnapaveErsoy(2011)ilköğretimmatematiköğretmenadaylarınıneğitselamaçlı internetkullanımınayöneliközyeterlikalgılarınınerkeklerdedahayüksekolduğunubelirlemiştir.Ozan(2009)daerkeksınıföğretmenlerininbilgisayarteknolojilerineyöneliközyeterlik algılarının kadın öğretmenlere göre anlamlı ölçüde daha yüksek olduğu sonucunaulaşmıştır.Kahramanvd. (2013)bilgisayarakarşı tutum,bilgisayarözyeterliği vebilgisayarkaygısı ile ilgili olarak cinsiyetler arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmaya yönelik olarakyürütülen çalışmalarda, büyük oranda erkeklerin lehine sonuçlar elde edildiğini ancakgünümüzde bilgisayarın yaygınlaşmasıyla ve erişiminin kolaylaşmasıyla birlikte tutum, özyeterlikvekaygıaçısındancinsiyetlerarasındafarklılıkolmadığınadaireldeedilenbulgularınyeraldığıçalışmalarınsayısındabirartışyaşandığınıbelirtmiştir.Buaraştırmadaeldeedilenbulgulardabuyorumudesteklerniteliktedir.

Teknolojik işlemler ve kavramlar bilgisi, verimlilik vemesleki uygulamalar ile ölçeğingeneliiçin4.sınıföğretmenadaylarınınözyeterlikalgıları1.sınıföğretmenadaylarınagöreanlamlıölçüdedahayüksektir. Bunagöreöğretmenadaylarınınsınıflarıyükseldikçeeğitimteknolojisi standartlarına yönelik öz yeterlik algılarının da yükseldiği söylenebilir. Kaya veDurmuş (2010) tarafından yapılan araştırmada da dördüncü sınıf öğretmen adaylarınıninternetözyeterlikalgılarınınbirincisınıföğretmenadaylarınagöreanlamlıdüzeydeyüksekolduğubelirlenmiştir.TuncerveTanaş(2011)iseöğretmenadaylarınınbilgisayarözyeterlikalgılarının; Kahraman vd. (2013) de eğitsel internet kullanımı öz yeterlik algılarının sınıfdeğişkenine göre anlamlı ölçüde değişmediği sonucuna ulaşmışlarıdır. Bu sonuçlardakifarklılığın nedeni Tuncer ve Tanış’ın (2011) çalışmalarında yalnızca 1 ve 2. sınıf öğretmenadayları arasında karşılaştırma yapmaları olabilir. Kahraman vd. (2013) ise sınıf düzeyiaçısındananlamlıbirfarklılığınçıkmamasınıbeklentilerindışındavegenelolarakliteratürdekisonuçlarladesteklenmediğinivurgulamışlardır.

Ölçeğingenelivealtboyutlarıiçinbilgisayarveöğretimteknolojilerieğitimiprogramındaöğrenimgörenöğretmenadaylarınınöz yeterlik algıları diğerprogramlardaöğrenimgörenöğretmenadaylarınagöreanlamlıölçüdeyüksektir. Sadece,ölçeğinbireysel farklılıklaraveözel ihtiyaçlaragöreöğretimiplanlamaboyutundaanlamlıbir farkaulaşılmamıştır.Ölçeğingeneliiçinendüşüközyeterlikalgısısosyalalanlardaöğrenimgörenöğretmenadaylarındadır.Çoklar(2008)daçalışmasında,bilgisayarveöğretimteknolojilerieğitimiprogramındaöğrenim



250

gören öğretmen adaylarının diğer programlarda öğrenim gören öğretmen adaylarındanölçeğingenelivetümaltboyutlarıiçindahayüksekyeterlikalgısınasahipolduklarısonucunaulaşmıştır.Ulaşılanbuanlamlıfarklılık,bilgisayarveöğretimteknolojilerieğitimiprogramındaöğrenimgörenöğretmenadaylarınındiğerprogramlardaöğrenimgörenöğretmenadaylarınagöreöğretimprogramlarındailgiliderslerindahafazlaolmasıveeğitimteknolojileriiledahafazlavakitgeçirmelerindenkaynaklanabilir.Öğrenimgörülenprogramailişkineldeedilenbirdiğer sonuç ise okul öncesi programında öğrenim gören öğretmen adaylarının öz yeterlikalgılarınınfen-matematikilesosyalalanlardaöğrenimgörenöğretmenadaylarındananlamlıölçüde daha yüksek olmasıdır. Bu durum da ilgili programlarda görev yapan öğretimelemanlarınınveöğretmenadaylarınınprofillerininfarklılaşmasındankaynaklanabilir.

Ölçeğingenelivetümaltboyutlariçinkişiselbilgisayarasahipolanöğretmenadaylarınınözyeterlikalgılarısahipolmayanlaragöreanlamlıölçüdedahayüksektir.Bunagörebilgisayarıdahafazlakullananöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarının da daha yüksek olduğu söylenebilir. Aşkar ve Umay (2001), deneyimsizlik ve azbilgisayar kullanımının öğrencilerin bilgisayara karşı öz yeterlik algılarının düşük olmasınanedenolduğuifadeetmektedir.Kahramanvd.(2013)araştırmalarında,öğretmenadaylarınınbilgisayarkullanmadeneyimleriarttıkçaeğitselamaçlıinternetkullanımınayöneliközyeterlikalgılarınındaarttığısonucunaulaşmışlardır.ÇetinveGüngör(2014)araştırmalarındakişiselbilgisayara sahip öğretmenlerin bilgisayar öz yeterlik algılarının olmayanlara göre anlamlıdüzeydeyüksekolduğunutespitetmişlerdir.

Araştırmadaneldeedilensonuçlaragöreşuönerilerdebulunulabilir:Özelliklebilgisayardersi ile öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersinde öğretmen adaylarının eğitimteknolojisistandartlarınınsosyal,etik,yasalveinsanikonularboyutundaözyeterlikalgılarınınartırılması adına ilgili konuların üzerinde daha çok durulabilir. Bilgisayar ve öğretimteknolojileri eğitimi programı dışındaki öğretmen adaylarının da ders içi ve dışında eğitimteknolojilerinikullanmalarıöğretimelemanlarıtarafındanteşvikedilebilir.Araştırmadaneldeedilensonuçlarınderinlemesineincelemesivenedenlerininaraştırılmasıiçinnitelaraştırmalaryapılabilir.Öğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartlarınayöneliközyeterlikalgılarınınfarklı değişkenler ile ilişkisini inceleyen araştırmalar yapılabilir. Öğretmen adaylarının özyeterlikalgılarınıngeliştirilmesiiçineylemaraştırmasıyöntemiyleçalışmalaryapılabilir.

Kaynakça

Argon, T., İsmetoğlu,M., veÇelik-Yılmaz,D. (2015).Branşöğretmenlerinin teknopedagojikeğitimyeterlikleriilebireyselyenilikçilikdüzeylerineilişkingörüşleri.EğitimveÖğretimAraştırmalarıDergisi,4(2),319-333.

Aşkar,P.,veUmay,A.(2001). İlköğretimmatematiköğretmenliğiöğrencilerininbilgisayarlailgiliözyeterlikalgısı.HacettepeÜniversitesiEğitimFakültesiDergisi,21,1-8.

Ata, F., ve Baran, B. (2011, Eylül). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlığı öz yeterlikalgılarının yabancı dil düzeyine, cinsiyete, bilgisayar sahipliğine ve Internet kullanmasıklıklarına göre incelenmesi. 5. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim TeknolojileriSempozyumu`ndasunulanbildiri,Elazığ.

Blankson,J.,Keengwe,J.,andKyei-Blankson,L.(2010).Teachersandtechnology:Enhancingtechnologycompetenciesforpreserviceteachers.InternationalJournalofInformationandCommunicationTechnologyEducation,6(1),45-54.



251

Christensen,R.,andKnezek,G.(2015).ValidatingtheTechnologyProficiencySelf-AssessmentQuestionnaire for 21st Century Learning (TPSA C-21). Journal of Digital Learning inTeacherEducation,33(1),20-31.

Çetin,O.,veGüngör,B.(2014).İlköğretimöğretmenlerininbilgisayaröz-yeterlikinançlarıvebilgisayar destekli öğretime yönelik tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi EğitimFakültesiDergisi,33(1),55-77.doi:10.7822/egt206

Çoklar, A. N. (2008). Öğretmen adaylarının eğitim teknolojisi standartları ile ilgiliözyeterliklerininbelirlenmesi(Yayımlanmamışdoktoratezi).AnadoluÜniversitesiEğitimBilimleriEnstitüsü,Eskişehir.

Çoklar, A. N., ve Odabaşı, H. F. (2009). Eğitim teknolojisi standartları açısından öğretmenadaylarınınölçmevedeğerlendirmeözyeterliklerininbelirlenmesi.SelçukÜniversitesi,AhmetKeleşoğluEğitimFakültesiDergisi,27,1-16.

Evans,S.A.(2006).AValidationStudyofAMeasurementofTechnologyIntegrationSkillsFforPre- Service Teachers. Unpublished doctoral dissertation, Charlotte: North CarolinaUniversity.

Giles,R.M.,andKent,A.M.(2016).Aninvestigationofpreserviceteachers’self-efficacyforteachingwithtechnology.AsianEducationStudies,1(1),32-40.

Gökçek, T., Güneş, G., and Gençtürk, E. (2013). Evaluation of primary school teachers’technologicalself-efficacy.InternationalOnlineJournalofEducationalSciences,5(1),42-51.

Hakkari,F.,Atalar,T.,veTüysüz,C.(2015).Öğretmenlerinbilgisayaryeterlikleriveöğretimdeteknoloji kullanımına ilişkin algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi.BayburtÜniversitesiEğitimFakültesiDergisi,10(2),460-481.

Han,J.,andWang,Z.(2010).CapabilitybuildingineducationaltechnologyforteachersChina.BritishJournalofEducationalTechnology,41(4),607-611.

Hew, K. F., and Brush, T. (2007). Integrating technology into K-12 teaching and learning:Current knowledge gaps and recommendations for future research. EducationalTechnologyResearchandDevelopment,55(3),223-252.doi:10.1007/s11423-006-9022-5

ISTE. (2008). ISTE National Educational Technology Standards for Teachers 2008.http://www.iste.org/standards/standards-for-teachers/nets-for-teachers-2008adresindenedinilmiştir.

ISTE. (2012). National Educational Technology Standards (NETS) for Teachers.http://www.cnets.iste.org/Content/NavigationMenu/NETS/ForTeachers/NETS_for_Teachers.htmadresindenedinilmiştir.

Judge, S., andO’Bannon, B. (2007). Integrating technology into field-based experiences:Amodelthatfosterschange.ComputersinHumanBehavior,23(1),286-302.

Kahraman,S.,Yılmaz,Z.A.,Erkol,M.,veAltunYalçın,S.(2013).Öğretmenadaylarınıneğitselinternetkullanımıözyeterlik inançlarının incelenmesi. İlköğretimOnline,12(4),1000-1015.

Karal,H.,Aydın,Y.,andUrsavaş,Ö.F.(2009).StrugglesforintegrationofthetechnologiesintolearningenvironmentinTurkey.InternationalJournalofSocialSciences,4(2),104-111.



252

Kaya,S.,andDurmuş,A.(2010).Pre-serviceself-efficacyandlevelsofinternetuseforresearchProcediaSocialandBehavioralSciences,2,4370-4376.

Kılıç,H.,veCoşkun,Y.D.(2010,Eylül).ÖğretmenadaylarınıneğitselamaçlıInternetkullanımöz yeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. 19. EğitimBilimleriKurultayı`ndasunulanbildiri,Lefkoşa-KKTC.

Lim, C. P. (2007). Effective integrationof ICT in Singapore schools: Pedagogical andpolicyimplications. Education Technology Research & Development, 55(1), 83-116.doi:10.1007/s11423-006-9025-2

Lim,C.P.,andKhine,M.(2006).Managingteachers’barrierstoICTintegrationinSingaporeschools.JournalofTechnologyandTeacherEducation,14(1),97-125.

McMillan,J.H.,andSchumacher,S.(2010).Researchineducation:Evidence-basedinquiry(7thed.).UpperSaddleRiver,NJ:PearsonEducation.

Mısırlı, Z. A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin eğitim teknolojisi standartlarına ilişkinyeterliklerininincelenmesi.UluslararasıTürkEğitimBilimleriDergisi,5,311-337.

Murat, A., ve Erten, H. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının teknopedagojik eğitimalanındakiözyeterlikalgıdüzeyleri.TheJornalofAcademicSocialScienceStudies,48,477-485.

Ozan, C. (2009). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin eğitim teknolojileri açısından yeterlilikleri(Erzurum ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi SosyalBilimlerEnstitüsü,Erzurum.

Özçiftçi, M., ve Çakır, R. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve eğitimteknolojisi standartları özyeterliklerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram veUygulama,5(1),1-19.

Pamuk,S.,Ülken,A.,veDilek,Ş.(2012).Öğretmenadaylarınınöğretimdeteknolojikullanımyeterliklerininteknolojikpedagojikiçerikbilgisikuramsalperspektifindenincelenmesi.MustafaKemalÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsüDergisi,9(17),415-438.

Simsek,O.,andYazar,T.(2016).Educationtechnologystandardsself-efficacy(ETSSE)scale:Avalidityandreliabilitystudy.EurasianJournalofEducationalResearch,63,311-334.doi:10.14689/ejer.2016.63.18.

Smaldino, S. E., Lowther, D. L.,Mims, C., ve Russell, J. D. (2015).Öğretim teknolojileri veöğrenmearaçları(Çev.Ed.A.Arı).Konya:EğitimYayınevi.

Stuve,M.,andCassady,J.(2005).Afactoranalysisofthenetsperformanceprofiles:Searchingfor constructsof self-conceptand technologyprofessionalism. Journalof TechnologyandTeacherEducation,13(2),303-324.

Şirin, E. F., andDuman, S. (2013). An investigationof educational technology standarts ofphysical education candidate teachers in terms of several variables. InternationalJournalofHumanSciences,10(1),1298-1313.

Tuncer,M.,veÖzüt,A.(2012).SınıföğretmeniadaylarınıneğitselInternetkullanımınayöneliközyeterlikinançları.TurkishStudies,7(2),1079-1091.

Tuncer,M.,veTanaş,R.(2011).Eğitimfakültesiöğrencilerininbilgisayaröz-yeterlikalgılarınındeğerlendirilmesi.AdıyamanÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsüDergisi,4(6),222-232.



253

Ulucan,H.,veKarabulut,E.O.(2012).Bedeneğitimiöğretmenadaylarınıneğitimteknolojisistandartları ile ilgiliözyeterliklerinin incelenmesi.SelçukÜniversitesiBedenEğitimiveSporBilimDergisi,14(2),243-248.

UNESCO. (2002). Information and communication technologies in teacher education: Aplanningguide.France:DivisionofHigherEducation.

Voogt,J.,andRoblin,N.P.(2012).Acomparativeanalysisofinternationalframeworksfor21stcentury competences: Implications for national curriculum policies. Journal ofCurriculumStudies,44(3),299-321.

Yenilmez, K., Turgut,M., Anapa, P., ve Ersoy,M. (2011). İlköğretimmatematik öğretmeniadaylarınıneğitsel internetkullanımınayöneliköz-yeterlik inançları.e-JournalofNewWorldSciencesAcademy,7(1),371-379.

Documents

Yaz 2017 Cilt 7 Sayı 2 · Dr. M. Emre Sezgin Dr. M. Fikret Gelibolu Dr. Mehmet Akif Ocak Dr. Mehmet Barış Horzum Dr. Mehmet Kokoç Dr. Melih Engin Dr. Meltem Kurtoğlu Dr. Mukaddes