2

“İSTANBUL’DAKİ RESMİ İLKÖĞRETİM OKULLARININ YEŞİLAY KULÜPLERİARACILIĞIYLA MADDE BAĞIMLILIĞI MÜCADELESİ PROJESİ”

İstanbul Kalkınma Ajansı tarafından finanse edilenİSTKA/2012/GNC/111 referans numaralı Çocukların ve Gençlerin Girişimcilik, Beceri ve

Geleceklerini Destekleme Mali Destek Programı kapsamında yürütülmüştür.

Ölçme Değerlendirme Raporu, İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteklediğiİSTANBUL’DAKİ RESMİ İLKÖĞRETİM OKULLARININ YEŞİLAY KULÜPLERİ

ARACILIĞIYLA MADDE BAĞIMLILIĞI MÜCADELESİProjesi kapsamında gerçekleştirilen eğitimlerin etkisini incelemek amacı ile hazırlanmıştır.

3

İçindekiler

GİRİŞ.......................................................................................................................................................4

YÖNTEM.................................................................................................................................................5

VERİ TOPLAMA ARACI......................................................................................................................5

KATILIMCI PROFİLİ.............................................................................................................................5

SONUÇLAR..............................................................................................................................................6

A. EĞİTİMİN BİLGİYE KATKISI

i. EĞİTİMİN ÜÇ MODÜLDEKİ BİLGİYE KATKISI

ii. FARKLI DEMOGRAFİK YAPILARDAKİ ÖĞRENCİLERİN BİLGİLERİNE EĞİTİMİN KATKISI

B. EĞİTİMİN TUTUMLARINA KATKISI

i. EĞİTİMİN ÜÇ MODÜLDEKİ TUTUMA KATKISI

ii. FARKLI DEMOGRAFİK YAPILARDAKİ ÖĞRENCİLERİN TUTUMLARINA EĞİTİMİN KATKISI

C. EĞİTİMDEN MEMNUNİYET

EK 1- ÖN-TEST VE SON-TEST SORU BAZLI DOĞRU PUAN ORANLARI

EK 2- İLÇE BAZINDA ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM ÖNCESİNDEKİ PUANLARINDAN BAĞIMSIZ SON-TEST BİLGİ PUANLARI

EK 3- İLÇE BAZINDA ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM ÖNCESİNDEKİ PUANLARINDAN BAĞIMSIZ SON-TEST TUTUM PUANLARI

4

GİRİŞİstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün ve İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) katkılarıyla, Türkiye Yeşilay Cemiyeti Derneği tarafından 12 Şubat 2013- 13 Mart 2013 tarihleri arasında ‘İstanbul’daki Resmi İlköğretim Okullarının Yeşilay Kulüpleri Aracılığıyla Madde Bağımlılığı Mücadelesi Projesi’ kapsamında eğitim seminerleri hayata geçirilmiştir. Eğitimin birincil amacı İstanbul’daki resmi ilköğretim okullarının Yeşilay Kulüplerine üye öğrencilerine sigara ve internet bağımlılığı ile mücadele kapsamında eğitimler gerçekleştirerek bilgi ve tutumlarını geliştirmektir. Bu amacın yanında, eğitimlere katılan öğrencilerin okullarındaki Yeşilay Kulübü toplantılarında eğitimde edindikleri bilgileri arkadaşlarıyla paylaşmaları hedeflenmektedir.

Eğitimler sigara, internet bağımlılığı, iletişim ve demokratik katılım ve liderlik olmak üzere üç modülden oluşmaktadır. Sigara ve internet bağımlılığı modülünün amacı bu konularda hedef kitlenin bilinç ve farkındalıklarının arttırılmasıdır. İletişim modülünde ise temel iletişim bilgilerinin gelişmesi ve etkili iletişime yönelik hedef kitlenin tutumlarının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Böylece projenin hedefleri içerisinde yer alan akran eğitiminde okullarındaki arkadaşları ile daha etkili iletişim kurabilmelerini sağlamak hedeflenmiştir. Eğitimdeki son modül olan demokratik katılım ve liderlik modülünün amacı da grup yönetimi, demokratik liderlik, seçim metodolojisine giriş gibi konuların hedef kitlenin bilgi ve tutumlarının geliştirilmesidir.

Üç modülde de verilen eğitimlerin değerlendirilmesi amacı ile ön-test son-test araştırma yöntemi kullanılmıştır. Ön-test, eğitimlerin başında uygulanmış olup öğrencilerin eğitim öncesindeki bilgi ve tutum düzeylerini tespit etmek için uygulanmıştır. Eğitimin hemen sonrasında uygulanan son-testte de öğrencilerin eğitim sonrasındaki bilgi ve tutum düzeyleri ölçülmüştür. Ankette yer alan soruların içerikleri ve sayısı bir sonraki bölümde detaylı olarak açıklanmıştır.

Verilen eğitimlere İstanbul’daki 39 ilçede faaliyet gösteren 967 resmi ortaokuldan (5-6-7-8. sınıflar) Yeşilay Kulübü’ne üye olan toplamda 4915 öğrenci katılmıştır. Eğitime katılan öğrencilerden 3.177’si anket çalışmasına katılmış olup, ön-test son-test eşleşmesi sağlanmış 2947 öğrencinin verdikleri yanıtlar üzerinden istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Ölçme değerlendirme çalışması öncesinde 2.500 öğrencinin ön-test son-test eşleşmesinin sağlanması öngörüldüğü için çalışma sonrasında 2.947öğrenciye ulaşılmış olması hedeflenen sayıya ulaşılmış olduğunu göstermektedir.

5

YÖNTEMVERİ TOPLAMA ARACI

Bir önceki bölümde belirtildiği gibi eğitim içeriğinde yer alan her üç modüle yönelik öğrencilerin bilgi düzeylerini ve tutumlarını değerlendirmek amacı ile öğrencilere, 19 tanesi bilgi 10 tanesi tutuma yönelik olmak üzere, toplamda 29 soru yöneltilmiştir. Bu soruların modüllere göre dağılımları Tablo 1’de özetlenmiştir.

Tablo 1. Ankette Soru Sayılarının Modüllere Göre Dağılımı

Bilgi Tutumİletişim 7 1Sigara ve internet Bağımlılığı 10 3Demokratik Katılım ve Liderlik 2 6

Eğitime katılan öğrenci profilini derinlemesine incelemek ve verilen eğitimlerin farklı öğrenci gruplarındaki etkisinin farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amacı ön-testte öğrencilere yaşları, sınıf düzeyleri, cinsiyetleri, kaç yıldır İstanbul’da yaşadıkları ve hane halkı sayıları sorulmuştur. Ayrıca öğrencilerin ailelerinin sosyo-ekonomik düzeylerinin incelenmesi amacı ile kendilerine ait bir odalarının, cep telefonlarının olup olmadığı ile evlerinde bilgisayar ve internete sahip olup olmadıkları da ön-testte sorulan sorular arasındadır.

Ön-testten farklı olarak, son-testte öğrencilerin eğitimden memnuniyetlerinin değerlendirilmesi amacı ile eğitim içeriği, eğitimin gerçekleştirildiği yer ve eğitmenden memnuniyetleri toplamda 8 soru ile incelenmiştir. Öğrencilerin eğitimde edindikleri bilgileri çevreleri ile paylaşmaları da eğitimin hedefleri içerisinde yer almaktadır. Öğrencilerin eğitim içeriğini çevreleri ile paylaşmaya ne kadar yatkın olduklarını belirlemek amacı ile son-testte bilgileri arkadaşları ile paylaşıp paylaşmayacakları da sorulmuştur.

KATILIMCI PROFİLİ

Eğitimlere katılan toplam 4.915 öğrenciden ön-test ve son-test eşleşmelerinin sağlandığı ve eğitimin verimliliğinin değerlendirilebilmesine olanak sağlayan 2.947 öğrencinin profili Tablo 2’de özetlenmiştir1.

Tablo 2. Anketleri Değerlendirilen Öğrenci Sayısının Profillere Göre Dağılımı

CinsiyetKız Erkek

%61 %39

Yaş11 ve altı 12 13 14 ve üstü

%19 %24 %29 %27

Sınıf seviyesi5 6 7 8

%15 %25 %31 %29%38 %45 %39 %32

1 Her bir demografik bilgi yüzdeleri demografik bilgisini belirtmiş öğrenciler üzerinden hesaplanmıştır.

6

Kaç yıldır İstanbul’da yaşadıkları

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl ve üstü%6 %14 %80

Hane Halkı Sayısı3 ve daha az kişi 4-6 kişi 7-9 kişi 9 ve üzeri kişi

%10 %82 %7 %1

SahiplikKendine Ait Oda Kendine Ait

Cep TelefonuBilgisayar İnternet

%38 %45 %39 %32

Tablo 2’ye göre anket çalışmasına katılan öğrencilerin %61’i kız, %29’u 13 yaşında, %31’i 7. sınıftadır. Öğrencilerin çoğunluğunun hane halkı sayısı 4-6 kişi arasındadır (%82) ve öğrencilerin %80’i 11 yıl ve daha uzun süredir İstanbul’da yaşamaktadırlar. Öğrencilerin %38’inin kendine ait odası, %45’inin kendine ait cep telefonu, %39’unun bilgisayarı ve %32’sinin interneti vardır.

SONUÇLARGerçekleştirilen eğitimin verimliliğinin değerlendirilmesi üç ana başlık altında gerçekleştirilmiştir: bilgideki değişim, tutumdaki değişim ve eğitimden memnuniyet. Eğitimin bilgi ve tutum alanı üç alt alandan oluştuğundan her alt alandaki değişimler detaylı olarak incelenmiş ve elde edilen sonuçlar raporlanmıştır. Eğitime katılan öğrenciler, demografik özellikleri -yaş, cinsiyet ve yaşadıkları ilçe gibi- açısından birbirlerinden farklı özellikler taşımaktadırlar. Eğitimin farklı demografik yapılara sahip öğrencilerdeki etkisinin farklılık gösterip göstermediği de araştırılmıştır.

A. EĞİTİMİN BİLGİYE KATKISI

Eğitimin öğrencilerdeki bilgi seviyelerinde yarattığı değişimin incelenmesi amacı ile iletişim, sigara ve internet bağımlılığı ile demokratik katılım ve liderlik alanlarında doğru ve yanlış ifadelerden oluşan 19 soru yöneltilmiştir. Öğrencilerin ifadeleri doğru veya yanlış olarak değerlendirmeleri istenmiştir. Yöneltilen soruların yanıtını bilmeyen öğrencilere de bilmediklerini belirtmeleri istenmiştir.

Analizler öncesinde soruların puanlandırılması sırasında her bir ifadeyi doğru değerlendiren öğrenciye 1 puan yanlış değerlendiren ve yanıtını bilmediğini ifade eden öğrencilere de 0 puan verilmiştir.

Ön-teste kıyasla son-teste verilen yanıtlar arasındaki değişim eşleştirilmiş t-testi ile analiz edilmiştir. Gerçekleştirilen t-testi sonucunda öğrencilerin her üç alandaki bilgilerindeki gelişim bir bütün olarak incelendiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış göstermektedir, (p<0,05).

ÖN-TEST BİLGİ SON-TEST BİLGİ

9.62

11.12

Şekil 1. Ön-test Son-test Bilgi Puanları Ortalaması

7

Gerçekleştirilen eğitimde öğrencilerin ön-test ve son-testte aldıkları puanlar detaylı incelendiğinde, ön-testten son-teste öğrencilerin bilgilerinde 1,5 puan artış olduğu görülmektedir, Şekil 1. Gerçekleşen bu puan artışına göre öğrencilerin ön-testten son-teste edindikleri bilgilerde %16’lık bir artış olduğu görülmektedir.

Ek-1’de öğrencilerin her soru ön-test ve son-test puan doğru puan oranları sunulmuştur.

İ. EĞİTİMİN ÜÇ MODÜLDEKİ BİLGİYE KATKISI

Eğitim iletişim, sigara ve internet bağımlılığı ile demokratik katılım ve liderlik olmak üzere üç modülden oluşmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi, eğitimin öğrencilerdeki her üç modüldeki genel katkısına ek olarak her bir modüldeki katkısı da incelenmiştir. Bu incelemede de eşleştirilmiş t-testi kullanılmıştır. T-testi sonuçlarına göre eğitim sonrasında çocukların her bir alt alandaki bilgilerinde istatistiksel olarak anlamlı artış elde edilmiştir, (p<0,05).

ÖN-TEST SON-TEST ÖN-TEST SON-TEST ÖN-TEST SON-TESTİLETİŞİM BAĞIMLILIK DEMOKRATİK KATILIM VE

LİDERLİK

44.5551.39 53.43

62.1555.60 59.30

Şekil 2. Ön-test Son-test Alt Alanlara göre Bilgi Puanları Ortalaması2

Eğitimin öğrencilerdeki bilgilerine katkısı eğitimin her üç modülüne göre incelendiğinde 100 puan üzerinden iletişim alanında 6,8, bağımlılık alanında 8,72 ve demokratik katılım ve liderlik alanında 3,7 puan artış sağladığı görülmektedir. Her ne kadar bu puan artışları düşük görülse de öğrencilerin ön-teste oranla son-testte aldıkları puanlarında iletişim, sigara ve internet bağımlılığı ile demokratik katılım ve liderlik alanlardaki yüzdesel olarak sırasıyla %15,58, %16,31, %6,65 artış olduğu görülmektedir. Her bir modüldeki eğitimin 1 saat sürdüğü düşünüldüğünde elde edilen bu artış eğitsel açıdan oldukça verimli olarak değerlendirilmektedir.

İİ. FARKLI DEMOGRAFİK YAPILARDAKİ ÖĞRENCİLERİN BİLGİLERİNE EĞİTİMİN KATKISI

Öğrencilere verilen eğitimde her üç alanda da bilgi alanında bir artışın var olduğu bulunmuştur. Bu bilgi artışının farklı özelliklere sahip öğrencilere etkisi de incelenmiştir. Bu incelemede öğrencilerin cinsiyetleri, yaşları, sınıf düzeyleri, yaşadıkları ilçe, hanelerindeki kişi sayısı, kaş yıldır İstanbul’da yaşadıkları ve ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyleri kriter olarak belirlenmiştir. Bu incelemelerde ANOVA ve regresyon analizleri kullanılmıştır.

Gerçekleştirilen analiz sonucunda eğitimin sınıf, hane halkı sayısı ve ailenin sosyo-ekonomik düzeyi farklılık gösteren öğrencilere sağladığı katkıda bir farklılaşma yaratmadığı görülmüştür. Diğer bir ifade ile belirtilen demografik özellikler açısından farklılık gösteren öğrencilere eğitimin sağladığı katkı istatistiksel olarak farklı değildir, (p>0,05).2 Her bir alt alandaki sorulan soru sayısı farklı olduğundan ortalama puanlar farklılık göstermektedir. Bu nedenle elde edilen puan ortalamaları 100 üzerinden değerlendirilerek standart puan ortalamaları hesaplanmıştır.

8

Diğer taraftan, cinsiyet, yaş ile İstanbul’da yaşadıkları yıl sayısı ve yaşadıkları ilçe farklı olan öğrencilere eğitimin katkısı istatistiksel olarak anlamlı farklılık yaratmaktadır, (p<0,05).

11 YAŞ 12 YAŞ 13 YAŞ 14 YAŞ

56.16

58.6459.16

59.82

Şekil 3. Yaşa Göre Bilgi Alanındaki Son-test Sonuçları

Farklı yaşlara göre öğrencilerin eğitim öncesindeki ön bilgilerinin eğitim sonrasındaki bilgilerine etkisi ortadan kaldırılarak son-testten aldıkları puanların ortalaması incelendiğinde, öğrencilerin yaşları arttıkça eğitimden kazandıkları bilgi de artmaktadır, Şekil 3, (p<0,000, F(5,2041)=3,476).

Erkek Kız

56.78

59.71

Şekil 4. Cinsiyete Göre Bilgi Alanındaki Son-test Sonuçları

Öğrencilerin eğitim öncesindeki ön bilgilerinin eğitim sonrasındaki bilgilerine etkisi ortadan kaldırılarak son-testten aldıkları puanların ortalamaları cinsiyet bazında bakıldığında eğitimin kız öğrencilere sağladığı katkının daha yüksek olduğu görülmektedir, Şekil 4 (p<0,000, F(1,2053)=11,924).

5 yıl ve daha az

6-10 yıl 11 yıl ve daha fazla

52.90

56.25

59.59

Şekil 5. İstanbul’da Yaşanan Yıla Göre Bilgi Alanındaki Son-test Sonuçları

Eğitime katılan öğrencilerin İstanbul’da yaşadıkları yıl sayısına göre eğitim öncesindeki ön bilgilerinin eğitim sonrasındaki bilgilerine etkisi ortadan kaldırılarak son-testten aldıkları puanların ortalamaları incelendiğinde, eğitimin İstanbul’da daha uzun süredir yaşayan öğrencilere sağladığı katkının daha yüksek olduğu görülmektedir, Şekil 5 (p<0,000, F(18,1997)=1,981).

Burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta, her ne kadar İstanbul’da yaşanan yıl sayısı arttıkça öğrencilerin eğitimden edindikleri katkı daha yüksek olsa da istatistiksel olarak anlamlı farklılığın 5 yıl ve daha az İstanbul’da yaşayan öğrenciler ile 11 yıl ve daha uzun zamandır İstanbul’da yaşayan öğrenciler arasında olduğu tespit edilmiştir.

İstanbul’da farklı ilçelerde yaşayan çocuklara, eğitim öncesindeki ön bilgilerinin eğitim sonrasındaki bilgilerine etkisi ortadan kaldırılarak son-testten aldıkları puanların ortalamaları incelenmiştir. Bu

9

inceleme sonucunda, ön bilgilerinden bağımsız olarak farklı ilçelerde yaşayan öğrencilere eğitimin sağladığı bilgi artışında farklılık olduğu gözlenmiştir (p<0,000, F(1,38)=2,654).

ZEYTİNBURNU

KADIKÖY VE ADALAR

KÜÇÜK ÇEKMECE

ŞİŞLİ BEYLİKDÜZÜ ŞİLE AVCILAR ÜMRANİYE

67.80 65.09 65.03 64.39

53.78 52.63 52.4945.34

Şekil 6. İstanbul’da İlçeye Göre Bilgi Alanındaki Son-test Sonuçları

Eğitimin gerçekleştirildiği 39 ilçeden ön bilgilerinden bağımsız olarak en yüksek ve en düşük artışın elde edildiği dörder ilçe Şekil 6’da gösterilmiştir. Bu sonuca göre, Zeytinburnu, Kadıköy ve Adalar, Küçük Çekmece ve Şişli’de yaşayan çocuklara eğitim en yüksek faydayı sağlarlarken Beylikdüzü, Şile, Avcılar ve Ümraniye’de yaşayan çocuklara eğitim daha az fayda sağlamıştır.

Ek-2’de tüm ilçelerdeki öğrencilerin eğitim öncesindeki bilgi puanlarından bağımsız son-test bilgi puanları listelenmiştir.

B. EĞİTİMİN TUTUMLARINA KATKISI

Gerçekleştirilen eğitimlerin iletişim, sigara ve internet bağımlılığı ile demokratik katılım ve liderlik alanlarında öğrencilerin bilgilerinin arttırılmasının yanında, tutumlarında da gelişime katkı sağlaması hedefler arasında yer almaktadır. Bu amaçla, öğrencilerin her üç modüldeki tutumları toplam 5’li Likert tipinden oluşan 10 soru ile ölçülmüştür. Öğrencilerin tutumlarındaki değişim ilk olarak genel tutum altında incelenmiş, sonrasında da her üç modüle yönelik değişim incelenmiştir. Her iki basamaktaki analizler eşleştirilmiş t-testi ile gerçekleştirilmiştir. Burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta her modülde öğrencilere yöneltilen soru sayısının farklı olmasıdır. Bu durum da her modülden alınabilecek minimum ve maksimum puanları etkilemekte olduğundan her modül özelinde ön-test ve son-testten alınan puanlar değişmektedir. Bu farklılığın ortadan kaldırılması için her modülden alınan puanlar 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir.

ÖN-TEST TUTUM SON-TEST TUTUM

74.1

74.2

Şekil 7. Ön-test Son-test Bilgi Puanları Ortalaması

Analiz sonucunda öğrencilerin ön-testten son-teste aldıkları standart ortalama puanlarında 0,1 (%0,13) puan artış gözlenmiştir, Şekil 7. Her ne kadar bu artış düşük bir oran olarak görülse de öğrencilerin eğitim öncesindeki tutumlarının oldukça yüksek olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

10

Ek-1’de öğrencilerin her soru ön-test ve son-test puan doğru puan oranları sunulmuştur.

İ. EĞİTİMİN ÜÇ MODÜLDEKİ TUTUMA KATKISI

Eğitim içeriği üç modülden oluşmaktadır; iletişim, sigara ve internet bağımlılığı ile demokratik katılım ve liderlik. Eğitimin öğrencilerin her üç modüle karşı tutumlarındaki genel katkısına ek olarak her bir modüldeki katkısı da incelenmiştir. Bu incelemede de eşleştirilmiş t-testi kullanılmıştır. T-testi sonuçlarına göre eğitim sonrasında öğrencilerin her üç modüle yönelik tutumlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir, (p<0,05).

ÖN-TEST SON-TEST ÖN-TEST SON-TEST ÖN-TEST SON-TESTİLETİŞİM BAĞIMLILIK DEMOKRATİK KATILIM VE

LİDERLİK

77.7 75.781.7 82.9

69.3 68.9

Şekil 8. Ön-test Son-test Alt Alanlara göre Tutum Puanları Ortalaması

Eğitimin öğrencilerdeki tutumlarına etkisi incelendiğinde sigara ve internet bağımlılığı alanında 1,2 (%1,5) puanlık bir artış görülmektedir. İletişim alanında ise 2 puanlık (%2,6), demokratik katılım ve liderlik alanlarında ise 0,4 puan (%0,6) düşüş görülmektedir. Her ne kadar bu farklılaşmalar eğitimin öğrencilerin tutumlarına yönelik katkı sağlamadığı yönünde değerlendirilecek olsa da tutum değişimlerinin uzun süreli eğitimlerle gerçekleştirilebileceği eğitim sonucu yorumlanırken unutulmamalıdır.

İİ. FARKLI DEMOGRAFİK YAPILARDAKİ ÇOCUKLARIN TUTUMLARINA KATKISI

Öğrencilere verilen eğitimin genel tutumlarında bir artışın var olduğu bulunmuştur. Bu bilgi artışının farklı özelliklere sahip öğrencilerdeki etkisi de incelenmiştir. Bu incelemede öğrencilerin cinsiyetleri, yaşları, sınıf düzeyleri, yaşadıkları ilçe, hanelerindeki kişi sayısı, kaç yıldır İstanbul’da yaşadıkları ve ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyleri kriter olarak belirlenmiştir. Bu incelemelerde ANOVA ve regresyon analizleri kullanılmıştır.

Gerçekleştirilen analiz sonucunda eğitimin sınıf, yaş, öğrencilerin kaç yıldır İstanbul’da yaşadıkları ve hane halkı sayısı yönlerinden farklılık gösteren öğrencilere tutumlarına yönelik sağladığı katkıda bir

11

farklılaşma yaratmadığı görülmüştür. Diğer bir ifade ile eğitim, belirtilen demografik özellikler açısından farklılık gösteren çocukların tutumlarına sağladığı katkı istatistiksel olarak farklı değildir, (p>0,05).

Diğer taraftan, cinsiyet, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi ile yaşadıkları ilçe farklı olan öğrencilerin tutumlarına eğitimin katkısı istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir, (p<0,05).

Erkek Kız

56.78

59.71

Şekil 9. Cinsiyete Göre Tutum Son-test Sonuçları

Eğitimin farklı cinsiyetlerdeki öğrencilerin tutumlarına katkısı farklılık göstermektedir. Öğrencilerin eğitim öncesindeki tutumlarının eğitim sonrasındaki tutumlarına etkisi ortadan kaldırılarak son-testten aldıkları puan ortalamaları karşılaştırıldığında kız öğrencilerin tutumlarının daha fazla arttığı görülmektedir, Şekil 9 (p<0,000, F(1,2260)=21,272).

0 (Düşük Düzey)

1 2 3 4 (Yüksek Düzey)

70.79

72.44

74.88 74.70 74.67

Şekil 10. Aile Sosyo-ekonomik Düzeye Göre Tutum Son-test Sonuçları

Ailesi farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip öğrencilerin tutumlarına eğitimin yarattığı etki farklılık göstermektedir. Şekil 10’da da görülebileceği gibi, öğrencilerin eğitim öncesindeki tutumlarının eğitim sonrasındaki tutumlarına etkisi ortadan kaldırıldığında en yüksek tutum artışının orta düzeyde sosyo-ekonomik ailelerden gelen çocuklarda oluştuğu tespit edilmiştir (p<0,000, F(4, 2258)=2,826).

Öğrencilerin tutumlarındaki artışı etkileyen faktörlerden bir diğer de yaşadıkları ilçedir (p<0,000, F(1,38)=2,199).

Eğitimin gerçekleştirildiği 39 ilçeden öğrencilerin eğitim öncesindeki tutumlarından bağımsız olarak en yüksek ve en düşük artışın elde edildiği dörder ilçe Şekil-11’de gösterilmiştir. Bu sonuca göre, Bağcılar, Kadıköy, Fatih ve Çatalca yaşayan öğrencilerin tutumlarındaki artış diğer ilçelere göre en yüksektir. Diğer taraftan, tutum alanında en düşük artış Büyükçekmece, Beyoğlu, Kağıthane ve Ümraniye’de yaşayan öğrencilerde olduğu tespit edilmiştir.

12

BAĞCILAR

KADIKÖY VE A

DALAR

FATİH

ÇATALC

A

BÜYÜKÇEK

MECE

BEYOĞLU

KAĞITHANE

ÜMRANİYE

79.62 79.33 78.96 77.37 71.91 71.03 70.7363.32

Şekil 11.İstanbul’da İlçeye Göre Tutum Alanındaki Son-test Sonuçları

Ek-3’de tüm ilçelerdeki öğrencilerin eğitim öncesindeki tutum puanlarından bağımsız son-test tutum puanları listelenmiştir.

C. EĞİTİMDEN MEMNUNİYET

Ölçme değerlendirme çalışmalarında eğitimin öğrencilerin tutum ve bilgilerine katkısının yanı sıra eğitimden memnuniyetleri de incelenmiştir. Bu inceleme amacı ile öğrencilere 5’li Likert tipinde 8 soru yöneltilmiştir. Öğrencilere yöneltilen sorular ve öğrencilerin verdikleri yanıtlar Tablo 3’te özetlenmiştir.

Tablo 3. Öğrencilerin Eğitimden Memnuniyetleri

1 2 3 4 5Eğitim oldukça keyifliydi. 7% 6% 13% 32% 42%Eğitimin hiçbir anında sıkılmadım ve tüm eğitimi takip edebildim. 8% 8% 18% 29% 35%

Eğitim aldığımız salon eğitim için uygundu. 7% 6% 8% 30% 49%Eğitimde kullanılan görseller ve videolar ilgi çekiciydi. 8% 6% 9% 31% 47%Eğitimde aktarılan bilgiler ilgi çekiciydi. 7% 6% 9% 33% 45%Eğitim içeriği ilgi çekiciydi. 7% 5% 12% 33% 43%Benzer içeriklerdeki eğitimlere katılmak isterim. 7% 6% 14% 31% 42%Eğitimde edindiğim bilgileri arkadaşlarımla paylaşacağım. 11% 4% 6% 29% 49%1=Kesinlikle Katılmıyorum, 2= Katılmıyorum, 3=Kararsızım, 4=Katılıyorum, 5=Kesinlikle Katılıyorum

Eğitime katılan öğrencilerden %74’ü eğitimin keyifli olduğunu, %64’ü eğitimin hiçbir anında sıkılmadıklarını ve tüm eğitimi takip edebildiğini belirtmiştir. Eğitimin uygulandığı salondan memnun olan çocukların oranı %79, eğitimdeki görsel ve videoların ilgi çekici olduğunu düşünen çocukların oranı %78, aktarılan bilgilerin ilgi çekici olduğunu düşünenlerin oranı da %78, içeriğinin ilgi çekici olduğunu düşünen çocukların oranı da %76’dır. Bu sonuçlara ek olarak, eğitime katılan öğrencilerden %73’ü benzer içeriklerdeki eğitimlere katılmak istediklerini, %78’i de eğitimde edindikleri bilgileri arkadaşları ile paylaşacaklarını ifade etmiştir.

EK 1- ÖN-TEST VE SON-TEST SORU BAZLI DOĞRU PUAN ORANLARI

13

Tablo 4. Bilgiye Yönelik Sorular ve Doğru Cevaplanma Oranları

Soru Ön Test Doğru Cevap Oranı

Son Test Doğru Cevap

Oranı

Artış Oranı

Sağlıklı yaşamak için beslenmemize dikkat etmemiz ve spor yapmamız yeterlidir.

20% 35% 15%

Sağlıklı insan yaşam kalitesi yüksek insandır. 6% 8% 2%Bağımlı insanın iradesi düşüktür. 11% 21% 9%Sigara içmek çocuklara göre değildir, büyükler sigara içer. 69% 67% -3%Bağımlılık bir hastalıktır. 85% 87% 2%Herkes bağımlı olabilir. 50% 76% 26%Bağımlılık geçicidir bıraktığın zaman bir daha bağımlı olmazsın. 54% 69% 14%Bağımlı kişilerin çoğu bağımlı olduğunu kabul etmez. 76% 82% 6%İnternet bağımlılığı günlük yaşam aktivitelerinin ihmal edilmesine neden olur.

87% 85% -2%

Sigarayı denemek /bir defa içmek ile bağımlılık oluşmaz. 65% 76% 11%Sosyal medya kişinin kendini en doğru ifade ettiği alandır. 42% 49% 7%İnternet kullanımı toplumsal iletişimi azaltır. 69% 76% 8%Sosyal alan birbirini az tanıyan kişiler arasındaki mesafedir. 30% 24% -6%Sözel ifade vücut dilinden daha önemlidir. 22% 33% 11%Etkili iletişimde “sen dili” yerine “ben dili” kullanılmalıdır. 47% 65% 18%Sen dili iletişimin sürmesini sağlar, suçlayıcı değildir. 32% 42% 10%MSN, Twitter, Facebook aktif dinlemeyi kolaylaştırır. 61% 59% -2%Uyma kişisel ve toplumsal bir amaca sahiptir. 63% 63% 0%Gerçek lider yaşadığı toplumda inisiyatif alandır, herkes lider olabilir.

47% 53% 7%

Tablo 5. Tutuma Yönelik Sorular ve Doğru Cevaplanma Oranları

Soru Ön Test Doğru Cevap Oranı

Son Test Doğru Cevap Oranı

Artış Oranı

Yüzyüze iletişim yerine yazılı iletişimi tercih ederim. 6% 10% 5%Kapalı alanlarda sigara içen kişileri uyarırım. 12% 9% -3%Ailemde sigara içenleri uyarırım. 10% 8% -2%Sigara içen arkadaşlarımı uyarırım. 10% 8% -2%Her öğrencinin disiplin yönetmeliğini ve/ya kulüp yönetmeliğini okuması gerektiğini düşünüyorum.

9% 9% 0%

Okuldaki diğer kulüplerin yaptıkları etkinliklere katılmayı tercih ederim.

11% 11% 0%

Televizyonda sürekli takip ettiğim, izlemediğimde rahatsız olduğum programlar var.

20% 19% 0%

Güçlü bir otorite karşısında hakkımı savunmaktan çekinirim. 7% 9% 3%Bir arkadaşımın bireysel özgürlüğü kısıtlandığında müdahale ederim.

9% 9% 0%

Bir okulda öğrenciler ile ilgili kararları öğretmen ve yöneticilerin alması bana yanlış gelmiyor.

23% 23% 0%

EK 2- İLÇE BAZINDA ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM ÖNCESİNDEKİ PUANLARINDAN BAĞIMSIZ SON-TEST BİLGİ PUANLARI

14

SIRA İLÇE PUAN SIRA İLÇE PUAN

15

1 ZEYTİNBURNU 67,80 20 GÜNGÖREN 58,37

2 KADIKÖY VE ADALAR

65,09 21 MALTEPE 58,24

3 KÜÇÜK ÇEKMECE 65,03 22 ATAŞEHİR 57,784 ŞİŞLİ 64,39 23 BAYRAMPAŞA 57,725 ÇATALCA 64,21 24 PENDİK 57,226 BAĞCILAR 63,51 25 BAHÇELİEVLER 57,127 SİLİVRİ 63,16 26 SULTANBEYLİ 57,008 FATİH 62,77 27 BEŞİKTAŞ 56,909 EYÜP 62,31 28 ARNAVUTKÖY 56,88

10 BAŞAKŞEHİR 61,89 29 BÜYÜKÇEKMECE 56,6611 SARIYER 61,46 30 ESENYURT 55,6512 TUZLA 61,36 31 ÇEKMEKÖY 55,4013 SULTANGAZİ 61,05 32 BAKIRKÖY 55,2614 BEYOĞLU 60,48 33 GAZİ OSMAN PAŞA 54,4915 KARTAL 60,30 34 BEYLİKDÜZÜ 53,7816 ESENLER 60,22 35 ŞİLE 52,6317 ÜSKÜDAR 60,18 36 AVCILAR 52,4918 SANCAKTEPE 60,13 37 KAĞITHANE 51,4819 BEYKOZ 58,46 38 ÜMRANİYE 45,34

EK 3- İLÇE BAZINDA ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM ÖNCESİNDEKİ PUANLARINDAN BAĞIMSIZ SON-TEST TUTUM PUANLARI

SIRA İLÇE PUAN SIRA İLÇE PUAN

16

1 BAĞCILAR 79,62 20 ÜSKÜDAR 74,562 KADIKÖY VE ADALAR 79,33 21 SULTANBEYLİ 74,293 FATİH 78,96 22 GAZİ OSMAN PAŞA 74,154 ÇATALCA 77,37 23 BEYKOZ 74,105 BAHÇELİEVLER 77,29 24 MALTEPE 74,056 ZEYTİNBURNU 77,12 25 PENDİK 74,027 ESENLER 76,74 26 EYÜP 74,008 ŞİŞLİ 76,70 27 AVCILAR 73,539 BAŞAKŞEHİR 76,54 28 SARIYER 73,48

10 SULTANGAZİ 76,53 29 ESENYURT 73,4711 KÜÇÜK ÇEKMECE 76,15 30 SANCAKTEPE 73,2412 ATAŞEHİR 76,00 31 ÇEKMEKÖY 72,4813 TUZLA 75,73 32 BEYLİKDÜZÜ 72,4614 BAYRAMPAŞA 75,30 33 KARTAL 72,1915 SİLİVRİ 75,29 34 ARNAVUTKÖY 72,1316 BEŞİKTAŞ 74,91 35 BÜYÜKÇEKMECE 71,9117 ŞİLE 74,76 36 BEYOĞLU 71,0318 BAKIRKÖY 74,73 37 KAĞITHANE 70,7319 GÜNGÖREN 74,71 38 ÜMRANİYE 63,32

17

Türkiye Yeşilay CemiyetiAkşemsettin Mah. Albay Cemil Sakarya Sok. 3/2 Fatih – İstanbul

Tel: 0212 527 16 83 Faks: 0212 522 84 63info@yesilay.org.tr