YÜKSEK GERİLİM LABORATUVARI...• “Darbe Yüksek Gerilim Kaydedicisi Tasarımı ve Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-08, 2011, Endüstriyel Hizmet Projesi. • “Investigating

YÜKSEK GERİLİM LABORATUVARIYÜKSEK GERİLİM LABORATUVARI

Dr. Ahmet MEREVTÜBİTAK UME05 Kasım 2015

İçerik

• TÜBİTAK UME– Tanıtım filmi– Organizasyon Şemamız– Personel Durumu– Faaliyetlerimiz– Projeler– Diğer Bilgiler

• YÜKSEK GERİLİM LABORATUVARI– Altyapı– Projeler– Karşılaştırmalar/Yeterlilik Deneyleri– Teknik Komiteler– Yatırımlar

• TÜBİTAK UME– Tanıtım filmi– Organizasyon Şemamız– Personel Durumu– Faaliyetlerimiz– Projeler– Diğer Bilgiler

• YÜKSEK GERİLİM LABORATUVARI– Altyapı– Projeler– Karşılaştırmalar/Yeterlilik Deneyleri– Teknik Komiteler– Yatırımlar

2

TÜBİTAK UME

3

Organizasyon Şemamız

412 Lab

8 Lab

6 Lab

12 Birim

Personel

Toplam Personel 254

Kadrolu 178

Proje 76

Başuzman Arş. 55

5

Başuzman Arş. 55

Uzman Arş. 42

Araştırmacı 48

UME’de Faaliyetler• Ulusal Referans Ölçüm Standartlarının Geliştirilmesi (İç Destekli ve/veya Yatırım Projeleri)

• Uluslararası Karşılaştırmalar

• Kalibrasyon (Endüstriyel Hizmet)

• Test (Endüstriyel Hizmet)

• Ulusal Karşılaştırmalar ve Yeterlilik Testleri (ILC/PT)

• Eğitim ve Danışmanlık

• Endüstri Kaynaklı Ölçüm/Analiz Projeleri (Dış Destekli)

• ARGE Projeleri (FP7 EMRP ve TÜBİTAK Destekli)

• Yurt İçi ve Dışı Lab Kurulum

• Ulusal Referans Ölçüm Standartlarının Geliştirilmesi (İç Destekli ve/veya Yatırım Projeleri)

• Uluslararası Karşılaştırmalar

• Kalibrasyon (Endüstriyel Hizmet)

• Test (Endüstriyel Hizmet)

• Ulusal Karşılaştırmalar ve Yeterlilik Testleri (ILC/PT)

• Eğitim ve Danışmanlık

• Endüstri Kaynaklı Ölçüm/Analiz Projeleri (Dış Destekli)

• ARGE Projeleri (FP7 EMRP ve TÜBİTAK Destekli)

• Yurt İçi ve Dışı Lab Kurulum

6

Kalibrasyon/Test Hizmetleri

Parametre 2014 %

Başvuru Adedi 6102

Yapılan Adedi 5238 100

7

Kalibrasyon 4764 91

Test 474 9

Karşılaştırmalar / Yeterlilik Testleri

Faaliyet / Hizmet 2012 2013 2014

Uluslararası Karşılaştırma 23 16 10

Ulusal Karşılaştırma 14 40 12

Yeterlilik Testi 30 28 27

8

Yeterlilik Testi 30 28 27

9

Biten İç Projelerde UME Kazanımları

Uzun Mastar Blok Komparatörü

SAR Ölçüm Sistemi

Floresans Spektrometresi

SAR Ölçüm Sistemi

10

Manometrik Gaz Karışımı Sistemi

Dinamik Vakum Sistemi

Katı Malzemeler İçerisinde Ses Hızı Ölçüm Sistemi

Single Sheet Tester Sistemi

11

Dış Destekli Projeler

• Marker Projeleri

• EMI/EMC Test/Analiz Projeleri

• Yurtdışı Projeleri

• Metroloji Projeleri

• Marker Projeleri

• EMI/EMC Test/Analiz Projeleri

• Yurtdışı Projeleri

• Metroloji Projeleri

12

Marker Projeleri

• Ulusal Marker Projesi devam ediyor.

• ALPET için firma markeri projesi tamamlandı.

• OPET için firma markeri projesi başladı, 30 adet Marker Cihazı üretildi.13

14

AB ve EMRP/EMPIR Projeleri

• FP7 (1 adet)

• EMRP (33 + 13* adet üçer yıllık)– Call 2010 (6 adet, 0.52 M €)

– Call 2011 (9 adet, 0.84 M €)

– Call 2012 (9 adet, 2.04 M €)

– Call 2013 (9 adet, 1.33 M €)

– Call 2014 (13 adet, 1.00 M €)

• FP7 (1 adet)

• EMRP (33 + 13* adet üçer yıllık)– Call 2010 (6 adet, 0.52 M €)

– Call 2011 (9 adet, 0.84 M €)

– Call 2012 (9 adet, 2.04 M €)

– Call 2013 (9 adet, 1.33 M €)

– Call 2014 (13 adet, 1.00 M €)

15

16

Devam Eden Yatırım Projeleri

Proje Destek Bütçe Mevcut Durum

Fotovoltaik Performans Test MerkeziKalkınmaBakanlığı

6.200.000,00 TLGerekli tüm cihazların

siparişi verildi

17

Biten Yatırım Projeleri


Kimyasal Metroloji CihazlarınınTÜBİTAK UME'ye Tedarik Edilmesi

AB IPA 3.000.000 € Tamamlandı

18

Planlanan Yatırım Projeleri


Savunma Sanayi için Yıldırım Test AltyapısıKurulumu

KalkınmaBakanlığı

12.000.000,00 TL Planlama

Klinik Laboratuvar Metrolojisi için KimyasalAltyapı Kurulumu



19

Klinik Laboratuvar Metrolojisi için KimyasalAltyapı Kurulumu



20

TÜBİTAK ProjeleriProje Müşteri Süre Bedeli Durumu

Yüksek Güçlü Lazer Silah Sistemi 1007 72 ay 2.047.156,00 TL Devam

Transplantasyon Öncesi Kullanılan Karaciğer veBöbrek Koruma Solüsyonlarının Proteomik Analizi

1001 1 yıl 180.000,00 TL Bitti

TSE-Sertlik Referans Sistemi 1007 24 ay 1.534.215,00 TL Devam

TSE- Kuvvet Kalibrasyon Makineleri 1007 28 ay 1.537.645,00 TL Devam

Manyetik Alaşım Geliştirme 1011 36 ay 417.510 ,00TL DevamManyetik Alaşım Geliştirme 1011 36 ay 417.510 ,00TL Devam

Radar Soğurucu Malzemelerin Bor KullanılarakSentezlenmesi ve Karakterizasyonu

1003 24 ay 293.484 ,00TL Devam

Yüksek Doğruluğa Sahip Ölçü Akım Ve GerilimTransformatörleri İle Kombi Sensörlerin RobustTasarımı

1505 18 ay 598.974,56 TL Devam

UME-YENİDOĞAN METABOLİK HAST-CRM Projesi 1003 36 ay 1.820.410,00 TL Devam

114C105 Nolu Proje - İşitme Engelliler için SınıfAkustiğinin İyileştirilmesi

2232 24 ay 25.000,00 TL Devam

TOPLAM 8.454.395,00 TL

22

CMC (Calibration and Measurement Capabilities) Sayıları

BIPM Veri Tabanında TÜBİTAK UME

Kalibrasyon ve Ölçüm Kabiliyetleri (CMC) Sayısı

AUV Akustik, Ultrasonik ve Titreşim

U Uzunluk

EM Elektrik ve Manyetizma

K Kütle

FR Fotometri ve Radyometri

S Sıcaklık

ZF Zaman ve Frekans

KM Kimyasal Metroloji

120116

85

23

AUV Akustik, Ultrasonik ve Titreşim

U Uzunluk

EM Elektrik ve Manyetizma

K Kütle

FR Fotometri ve Radyometri

S Sıcaklık

ZF Zaman ve Frekans

KM Kimyasal Metroloji

0

40

80

25

51

85

10

50

20

58Adet

AUV U EM K FR S ZF KM

Toplam: 415

Patent / Yayın Çıktıları

NoPerformans

ÖlçütleriAçıklama 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1 Patent Patent Başvurusu Dahil 0 1 0 0 8 2

2

Uluslararası Makale

(SCI) Sayısı

(Adet/Yıl)

Uluslararası Hakemli

Dergilerde Yayınlanan

Yayınlar

13 15 45 91 42 38

Uluslararası Bildiri

Sayısı (Adet/Yıl)

Uluslararası Konferanslarda

Yayınlanan Yayınlar

24

3Uluslararası Bildiri

Sayısı (Adet/Yıl)

Uluslararası Konferanslarda

Yayınlanan Yayınlar17 21 28 40 16 18

4Ulusal Yayın Sayısı

(Adet/Yıl)Ulusal Makale ve Bildiriler 22 2 20 27 40 16

5Teknik Rapor Sayısı

(Adet/Yıl)

Laboratuvarlar Tarafından

Hazırlanan Teknik Rapor,

Eğitim Dökümanı vb

Sayıları

1 7 18 19 45 30

EURAMET kalibrasyon rehber dokümanları (cg-15, cg-20) Türkçe’yeçevrilerek UME web sitesinde yayınlandı.

TÜRKAK Laboratuvar akreditasyonu yenileme denetimi Haziran-Temmuz2014’te gerçekleştirildi.

Kalite Yönetimi EURAMET kalibrasyon rehber dokümanları (cg-15, cg-20) Türkçe’ye

çevrilerek UME web sitesinde yayınlandı.

TÜRKAK Laboratuvar akreditasyonu yenileme denetimi Haziran-Temmuz2014’te gerçekleştirildi.

25

22 UME personelinin“TÜRKAK Denetçi EğitimiTÜRKAK Denetçi Eğitimi"nialması sağlandı.

23 TÜRKAK uzmanına“Sertifikalı ReferansSertifikalı ReferansMalzeme ve MetrolojiMalzeme ve Metroloji”konulu eğitim verilmesisağlandı.

Kalite Yönetimi

22 UME personelinin“TÜRKAK Denetçi EğitimiTÜRKAK Denetçi Eğitimi"nialması sağlandı.

23 TÜRKAK uzmanına“Sertifikalı ReferansSertifikalı ReferansMalzeme ve MetrolojiMalzeme ve Metroloji”konulu eğitim verilmesisağlandı.

26

Uluslararası İlişkiler•AZERBAYCAN•ARNAVUTLUK•BAE•BAHREYN•BOSNA HERSEK•BREZİLYA•BURKİNE FASO•FAS•ENDONEZYA•ETİYOPYA•İTALYA•GÜNEY KORE•KAZAKİSTAN•KATAR•KIRGIZİSTAN•KOSOVA•KUVEYT•LİBYA•MACARİSTAN•MAKEDONYA•MISIR•MOLDOVA•ROMANYA•SIRBİSTAN•SUDAN•SURİYE•SUUDİ ARABİSTAN•TUNUS•UMMAN•YEMEN•YUNANİSTAN

••EURAMETEURAMET

•AZERBAYCAN•ARNAVUTLUK•BAE•BAHREYN•BOSNA HERSEK•BREZİLYA•BURKİNE FASO•FAS•ENDONEZYA•ETİYOPYA•İTALYA•GÜNEY KORE•KAZAKİSTAN•KATAR•KIRGIZİSTAN•KOSOVA•KUVEYT•LİBYA•MACARİSTAN•MAKEDONYA•MISIR•MOLDOVA•ROMANYA•SIRBİSTAN•SUDAN•SURİYE•SUUDİ ARABİSTAN•TUNUS•UMMAN•YEMEN•YUNANİSTAN

•GÜNEY AFRİKA•HİNDİSTAN•KOLOMBİYA•LÜBNAN•ÖZBEKİSTAN•PAKİSTAN•RUSYA•ÜRDÜN

MoU (Mutabakat Zaptı) İmzalananÜlkeler

EURAMET Üyesi Ülkeler

Sadece Hizmet Sunulan Ülkeler

26 Mutabakat Zaptı (MoU)41 değişik ülkeye hizmet

Sunulan Hizmetler;• 116 Kalibrasyon• 98 Eğitim• 7 Danışmanlık• 9 Referans Cihaz Yapım Hizmeti• 3 Ulusal Karşılaştırma/Yet.Testi• Metroloji Laboratuvarı/Enstitü Kurulumu

Yurtdışı Hizmetler

17.270,0

6.000,0

8.000,0

10.000,0

12.000,0

Gelir (Bin EUR)

* Kalibrasyon/Deney, Eğitim, Danışmanlık, Karşılaştırma ve Proje Hizmetlerini İçermektedir.28

28,4 9,1 50,1 90,0 98,0 110,0 220,0

1.157,5

2.090,2

0,0

2.000,0

4.000,0

6.000,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Gelir (Bin EUR)

Özyeterlilik ( % )

65

81 7877

5349

66

53

85

40

50

60

70

80

90

29

14 148 9

1624

0

10

20

30

40

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

2016 Planlarımız

•Yurtdışı projelerdeki hedefler,- Azerbaycan, Suudi Arabistan, Libya, Niyerya ve OIC üye ülkeleriiçerisinde az gelişmiş ülkelerin bilimsel metroloji faaliyetlerine katılımları

•EMPIR stratejimiz,- Her labın en az 2 projede ortak olarak yer alması- Özgül ağırlık- Proje Koordinatörlüğü

•SSM projeleri,- SAGE ile ortak çalışmalar

•Yurtdışı projelerdeki hedefler,- Azerbaycan, Suudi Arabistan, Libya, Niyerya ve OIC üye ülkeleriiçerisinde az gelişmiş ülkelerin bilimsel metroloji faaliyetlerine katılımları

•EMPIR stratejimiz,- Her labın en az 2 projede ortak olarak yer alması- Özgül ağırlık- Proje Koordinatörlüğü

•SSM projeleri,- SAGE ile ortak çalışmalar

31

TÜBİTAK UME Yüksek Gerilim Laboratuvarı

• 1000 kV Yıldırım ve Anahtarlama Darbe• 400 kV AC Yüksek Gerilim (50 Hz)• 400 kV DC Yüksek Gerilim• Kapasitans/tan Ölçümleri• Kısmi Deşarj (PD) Ölçümleri

32

• AC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV• DC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV• Yıldırım Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 1000 kV• Anahtarlama Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 800 kV• Kısmi Boşalma-Partial Discharge (PD) Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: >2 pC / 400 kV• Yüksek Gerilim Kapasitans Ölçümleri: < 400 kV• Özel Ölçüm ve Deneyler


• AC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV• DC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV• Yıldırım Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 1000 kV• Anahtarlama Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 800 kV• Kısmi Boşalma-Partial Discharge (PD) Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: >2 pC / 400 kV• Yüksek Gerilim Kapasitans Ölçümleri: < 400 kV• Özel Ölçüm ve Deneyler


34

• AC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV


• DC Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 400 kV


• Yıldırım Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 1000 kV• Anahtarlama Darbe Yüksek Gerilim Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: 800 kV


• Kısmi Boşalma-Partial Discharge (PD) Kalibrasyon ve Deney Sistemleri: >2 pC / 400 kV


• Yüksek Gerilim Kapasitans Ölçümleri <400 kV


YGL-Projeler• “TÜBİTAK UME Yüksek Gerilim Laboratuvarı Kurulumu" TÜBİTAK UME Proje No: 2002UME01,2004.

• "Referans ve Transfer Darbe Yüksek Gerilim Bölücülerinin Tasarımı ve Yapımı"TÜBİTAK 1001, Proje No: 108E179, 2008-2010.

• "Metrology for High-Voltage Direct Current (HVDC)", EMRP (European Metrology ResearchProgramme) Proje No: ENG07, 2010-2013.

• “AC ve DC Yüksek Gerilim Probları ve Tepe Değer Voltmetresi Yapımı" TÜBİTAK 1001, ProjeNo: 110E179, 2010-2012.

•“200 kV LI Ölçüm Sistemi Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-07, 2010-2011, EndüstriyelHizmet Projesi.

• “Darbe Yüksek Gerilim Kaydedicisi Tasarımı ve Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-08,2011, Endüstriyel Hizmet Projesi.

• “Investigating of alternative method based on shunt type bandgap voltage reference formeasuring HVDC (high voltage direct current)" ENG-07: RMG1: HVDC Zener, 2012.

• “Primer Yıldırım ve Anahtarlama Darbe Ölçüm Sistemlerinin Oluşturulması” TÜBİTAK UME,Proje No: G1YG-YOG0003

• “Primer PD Ölçüm Sisteminin Oluşturulması” TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-YOG0002.

• “TÜBİTAK UME Yüksek Gerilim Laboratuvarı Kurulumu" TÜBİTAK UME Proje No: 2002UME01,2004.

• "Referans ve Transfer Darbe Yüksek Gerilim Bölücülerinin Tasarımı ve Yapımı"TÜBİTAK 1001, Proje No: 108E179, 2008-2010.

• "Metrology for High-Voltage Direct Current (HVDC)", EMRP (European Metrology ResearchProgramme) Proje No: ENG07, 2010-2013.

• “AC ve DC Yüksek Gerilim Probları ve Tepe Değer Voltmetresi Yapımı" TÜBİTAK 1001, ProjeNo: 110E179, 2010-2012.

•“200 kV LI Ölçüm Sistemi Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-07, 2010-2011, EndüstriyelHizmet Projesi.

• “Darbe Yüksek Gerilim Kaydedicisi Tasarımı ve Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-08,2011, Endüstriyel Hizmet Projesi.

• “Investigating of alternative method based on shunt type bandgap voltage reference formeasuring HVDC (high voltage direct current)" ENG-07: RMG1: HVDC Zener, 2012.

• “Primer Yıldırım ve Anahtarlama Darbe Ölçüm Sistemlerinin Oluşturulması” TÜBİTAK UME,Proje No: G1YG-YOG0003

• “Primer PD Ölçüm Sisteminin Oluşturulması” TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-YOG0002.

YGL-Metrology for HVDC

YGL-Metrology for HVDC

YGL-Karşılaştırma ve Yeterlilik DeneyleriUluslararası

• Traceability of DC High Voltage Reference Measuring Systems up to 200 kV, EURAMET.EM-S29, 2010

• Traceability of AC High Voltage Reference Measuring Systems up to 200 kV, EURAMET.EM-S33, 2012

• Traceability in high voltage capacitance and lost dissipation factor measurements, EURAMET.EM-S34,2012

Ulusal

• 36 kV Dahili Tip Porselen Mesnet İzolatörünün (50 Hz) ve Yıldırım Darbe Yüksek Gerilim Altında AtlamaGeriliminin Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-10-01, 2010

• Transformatörlerde Kullanılan Sıkıştırılmış (Pressboard) ve Tabakalı Sıkıştırılmış Kartonların (LaminatedPressboard) Elektriksel Dayanımlarının Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-11-01, 2011

• Transformatörün Yükte ve Boşta Kayıplarının Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-14-01, 2014

• AC Yüksek Gerilim Karşılaştırması, UME-G1YG-15-01, 2015

Uluslararası

• Traceability of DC High Voltage Reference Measuring Systems up to 200 kV, EURAMET.EM-S29, 2010

• Traceability of AC High Voltage Reference Measuring Systems up to 200 kV, EURAMET.EM-S33, 2012

• Traceability in high voltage capacitance and lost dissipation factor measurements, EURAMET.EM-S34,2012

Ulusal

• 36 kV Dahili Tip Porselen Mesnet İzolatörünün (50 Hz) ve Yıldırım Darbe Yüksek Gerilim Altında AtlamaGeriliminin Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-10-01, 2010

• Transformatörlerde Kullanılan Sıkıştırılmış (Pressboard) ve Tabakalı Sıkıştırılmış Kartonların (LaminatedPressboard) Elektriksel Dayanımlarının Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-11-01, 2011

• Transformatörün Yükte ve Boşta Kayıplarının Belirlenmesi Yeterlilik Deneyi, UME-EM-14-01, 2014

• AC Yüksek Gerilim Karşılaştırması, UME-G1YG-15-01, 2015

YGL-Teknik Komiteler• EURAMET (European Association of National Metrology Institutes) High-

Voltage Expert Turkish Delegation

• CIGRE (International Council on Large Electric Systems) SC D1-Materialsand Emerging Test Tecniques Working Group Member

• IEC TC42 High Voltage and High Current Test Techniques TurkishDelegation

• CIGRE Türkiye Ulusal Komitesi Üyeliği (Yürütme Komitesi Başkan Yard.)

• MTC144: Yüksek Gerilim ve Akım Deney Teknikleri Ayna KomitesiBaşkanlığı

• TURKAK Elektrik Deneyleri ve Kalibrasyonları Teknik Komitesi

• EMO Elektrik Mühendisleri Odası

• EURAMET (European Association of National Metrology Institutes) High-Voltage Expert Turkish Delegation

• CIGRE (International Council on Large Electric Systems) SC D1-Materialsand Emerging Test Tecniques Working Group Member

• IEC TC42 High Voltage and High Current Test Techniques TurkishDelegation

• CIGRE Türkiye Ulusal Komitesi Üyeliği (Yürütme Komitesi Başkan Yard.)

• MTC144: Yüksek Gerilim ve Akım Deney Teknikleri Ayna KomitesiBaşkanlığı

• TURKAK Elektrik Deneyleri ve Kalibrasyonları Teknik Komitesi

• EMO Elektrik Mühendisleri Odası

Gelecek Projeler

• Savunma Sanayi için Yıldırım Test Altyapısı Kurulumu• Mobil Kalibrasyon Altyapısının Geliştirilmesi

• Dolaylı etki• Doğrudan etki

Savunma Sanayi Projesi

46

Yıldırımın akım yolu üzerinde bulunan komponentlerindavranışının incelenmesi


47


48

Mobil Kalibrasyon Projesi

YÜKSEK GERİLİMLABORATUVARI

49

50

TeşekkürlerTeşekkürler……

Documents

YÜKSEK GERİLİM LABORATUVARI...• “Darbe Yüksek Gerilim Kaydedicisi Tasarımı ve Yapımı" TÜBİTAK UME, Proje No: G1YG-08, 2011, Endüstriyel Hizmet Projesi. • “Investigating