SADRAJ
UVOD..............21. ISTORIJA
1.1. Nastanak Zajednike poljoprivredne
politike.....................................................................3
1.2. Ciljevi zajednike poljoprivredne politike..4
2. TIJELA ZAJEDNIKE POLJOPRIVREDNE POLITKE2.1. Evropska
Komisija-Generalni direktorat za
poljoprivredu.................................................62.2.
Evropski Parlament- odbor za poljoprivredu i ruralni
razvoj.............................................7
2.3. Vijee Evropske Unije- Savjet za poljoprivredu i
ribarstvo...............................................7
3. REFORME ZAJEDNIKE POLJOPRIVRDNE POLITIKE3.1. Mansholt
plan.....................................................................................................................73.2.
Refrorme 1972 i 1983 godine.9
3.3. McSherry reforme ....103.4. Agenda 2000.11
3.5. Fischler i reforme nakon...124. ZAKLJUAK
LITERATURA
UVOD
Evropska Unija (EU) je jedinstvena ekonomska i politika
zajednica koju ini dvadeset sedam (27) drava lanica. Evropska Unija
je takoe obezbjedila pola stoljea mira, stabilnosti i prosperiteta,
svojim lanicama je pomogla podii ivotni standard, a pokrenula je i
jedinstvenu evropsku valutu. Zahvaljujui ukidanju graninih kontrola
izmeu zemalja EU, ljudi mogu slobodno putovati kroz vei dio
kontinenta. Kako bi to vie osnaila zajednicu i bila konkuretna na
svjetskom nivou lanice su morale razviti zajedniku politiku na
raznim poljima ukljuujui kulturu, poljoprivredu, zatitu ovjekove
okoline, transporta, trgovine. Nadlenosti drava lanica nisu iste za
svako pitanje tako da postoji podjela po kategorijama i to: spoljna
trgovina, monetarna politika, carine, ribarstvo su iskljuiva
nadlenost EU. Zatita ivotne sredine, zatita potroaa, pomo za
razvoj, politika transporta, vize, azil i imigracija su podjeljenje
nadlenosti, a nadlenost drava lanica su obrazovanje, kultura,
zapoljavanje, javno zdravlje, istraivanje, socijalna politika.
Tema ovog rada je jedna od navedenih zajednikih politika
Evropske Unije, a to je: zajednika poljoprivredna politika Evropske
Unije (ZPPEU) ili Common Agricultural Policy (CAP). Zajednika
poljoprivredna politika se sastoji od grupe pravila i mehanizama za
regulisanje, prodaju i plasiranje poljoprivrednih proizvoda u
Europskoj uniji, uz poseban naglasak na razvoj seoskih podruja. Rad
o zajednikoj poljoprivrednoj politici je podijeljen na vie dijelova
u kojima se objanjava nastanak zajednike poljoprivredne politike
Evropske unije, tijela, reforme koje su se deavale, te vanosti u
buduim koracima. Zajednika poljoprivredna politika jedna je od
najvanijih politika Evropske unije i u nju se ulae gotovo polovina
budeta EU. Ona predstavlja skup mjera i programa subvencioniranja
poljoprivrede u Evropskoj uniji. Njen cilj je osigurati razumne
cijene i prihvatljiv kvalitet poljoprivrednih proizvoda za evropske
potroae, zadovoljavajui dohodak poljoprivrednika u EU i ouvanje
ruralnog naslijea.
1. ISTORIJA ZAJEDNIKE POLJOPRIVREDNE POLITIKE1.1. Nastanak
Zajednike poljoprivredne politikeZajednika poljoprivredna politika
je jedna od najstarijih politika Evropske Unije. 2012. godina je
veoma bitna za poljoprivrednu politiku EU jer se proslavlja pedeset
godina od postojanja politike. Prije tano 50 godina, Savjet
Ministara EU je donio odluku o uspostavljanju ovog vanog tijela.
14. januara, nakon 140 sati pregovaranja, Savjet ministara tada est
lanica je donio odluku da se uspostavi zajedniko poljoprivredno
trite, da se primjene posebna pravila za konkurentnost i da se
formira Evropski poljoprivredni vodi i garantni fond.
Inicijativa za poljoprivrednu politiku je poela jo krajem 40-ih
i poetkom 50-ih godina, tj.nakon Drugog svjetskog rata. Veinski dio
Evrope je bio uniten tokom ratnih dejstava, veina zemlje nije
obraivana tako da potroai nisu imali stabilno snadbjevanje
poljoprivrednim artiklima, zalihe hrane nisu mogle biti
zagarantovane. Meutim, okvir za zajedniku poljoprivrednu politiku
postavljen je Ugovorom o Evropskoj ekonomskoj zajednici
(1957./1958.), a njena primjena poela je tek 1962. godine. Rimskom
deklaracijom iz 1957 je osnovana i pokrenuta Zajednika trgovina,
koja je definisala i opte ciljeve zajednike poljoprivredne
politike. Sporazum daje iroku definiciju poljoprivrednih proizvoda
koja sadri proizvode iz zemlje, uzgoja i ribarstva i proizvode prve
transformacije koji su u direktnom odnosu s tim proizvodima. Zbog
ekonomske i socijalne specifinosti toga sektora integracija preko
trita provedena je uvoenjem zajednike politike. Poljoprivredni su
se proizvodi do tada kretali slobodnom igrom ponude i potranje u
zemljama lanicama. Prelazom od intervencije nacionalnih politika u
Zajedniku poljoprivrednu politiku osigurana je dugotrajnost tog
sistema, poljoprivrednicima su zbog razliitih proirenja sve ire i
ire otvorena trita, omoguena je unifikacija prehrambenih trokova i
isti nivo ivota u Uniji. Zajednika poljoprivredna politika je
organizovala prvo jedinstveno trite za itav privredni sektor
zahvaljujui golemim kontribucijama komunitarnog budeta.
1.2. Ciljevi zajednike poljoprivredne politike
est zemalja koje su u to vrijeme inile Zajednicu za ugalj i
elik, Francuska, Njemaka, Italija, Nizozemska, Belgija i Luksemburg
su imale korist od stvaranja poljoprivredne politike. Sporazumom iz
Rima dogovorile su se o dugoronim i kratkoronim ciljevima. Dugoroni
ciljevi su: 1) Podizanje poljoprivredne produktivnosti
promovisanjem tehnikog progresa, uz osiguranje racionalnog razvoja
poljoprivredne proizvodnje i optimalnog korienja faktora
proizvodnje, posebno radne snage; 2) Obezbeivanje povoljnog ivotnog
standarda za poljoprivrednu populaciju, naroito podizanje primanja
osoba lino angaovanih u poljoprivredi; 3) Stabilizacija trita; 4)
Sigurnost snabdevanja; i 5) Sigurnost da e se potroai snabdevati po
prihvatljivim cijenama.
Kako bi se postavljeni ciljevi mogli ostvariti bilo je potrebno
osnovati zajedniko tijelo koje bi moglo sprovoditi i nadzirati
pomenute ciljeve. Tako je dolo do osnivanja Zajednike organizacije
trita (ZOT) ili Common Market Organization (COM). Od est proizvoda
za koliko su na poetku ezdesetih godina bile uspostavljene, ZOT
sada obuhvataju skoro sve poljoprivredne proizvode, odnosno grupe
proizvoda. Time su postavljeni osnovni instrumenti zajednikog trita
poljoprivrednih proizvoda, koji spreavaju prepreke u unutranjoj
trgovini i odravaju zajedniku carinsku barijeru prema treim
zemljama. Osnivanjem zajednike politike, i zajednike organizacije
trita, definisana su i zajednike organizacije trita i to:
Jedinstveno trite, prioritetnost Unije i Finansijska
solidarnost.
Jedinstveno trite ima dva znaenja: primjenu pravila o slobodnom
proteku roba izmeu zemalja lanica, i odreivanje zajednikih cijena i
pomoi, bez obzira gdje je sjedite ekonomskog subjekta. Kako
Bosiljevac (2011) tvrdi, da bi se ovaj princip provodio bilo je
potrebno da se cijene zajedniki reguliu, da se isplauje pomo
poljoprivrednicima, odrede pravila konkurencije, usklade propisi o
zdravstvenom osiguranju i administrativnim procedurama, kao i da se
definie zajednika vanjskotrgovinska politika.
Dabovi navodi kako je prioritetnost unije vaan princip koji se
obezbjeuje aktivnostima na dva nivoa: a) kroz davanje prioriteta
poljoprivrednim proizvodima iz Unije u odnosu na uvozne proizvode i
b) kroz zatitu unutranjeg trita od poremeaja izazvanih
nekontrolisanim uvozom poljoprivrednih proizvoda sa niskim
cijenama, kao i od poremeaja na svjetskom tritu. Osnovni cilj ovog
principa je da zatiti proizvodnju unutar unije od ugroavanja uvozom
iz treih zemalja. Za sprovoenje datog cilja kao mehanizmi zatite
koriste se posebne uvozne dabine i izvozni povraaji. Ovi mehanizmi
se ne primjenjuju za sve osjetljive proizvode, ve samo za one sa
najviom stopom zatite, dok se za ostale primenjuje standardni
sistem carinskih dabina. Meutim, ovaj princip nikada nije
primenjivan apsolutno i bezuslovno.
Autor takoe navodi da, princip Finansijske solidarnosti
podrazumjeva da trokovi koji proizilaze iz primjene zajednike
poljoprivredne politike moraju biti podeljeni meu svim zemljama
lanicama, bez obzira na njihov nacionalni interes. Iz tih razloga
je osnovan i Evropski poljoprivredni garantni i usmeravajui fond
koji finansira direktna plaanja poljoprivrednicima ali i izrie
mjere za regulisanje poljoprivrednog trita.
Funkcionisanje Evropske Unije (EU) nije mogue zamisliti bez
tijela koja je ine. Isto pravilo vai i za zajedniku poljoprivrednu
politiku koja je dio EU politike ali i njenih tijela.
2. TIJELA ZAJEDNIKE POLJOPRIVREDNE POLITKE2.1. Evropska
Komisija-Generalni direktorat za poljoprivredu
Najbitnije institucije i tijela Evropske unije su: Evropska
komisija, Evropski parlament i Vijee Evropske unije. Svaka od
navedenih institucija u svom sastavu ima odijel koji je fokusiran
samo na zajedniku poljoprivrednu politiku. Evropska komisija je
izvrno tijelo EU, odgovorna je za predlaganje zakona, provoenje
odluka kao i za zastupanje Ugovora Unije, odjel Generalnog
direktorata za poljoprivredu i ruralni razvoj za misiju ima
promovisanje odrivog razvoja poljoprivrede na teritoriji Evrope i
obezbjeenje blagostanja svojim ruralnim oblastima. Misija
Generalnog direktorata za poljoprivredu i ruralni razvoj e se
postii kroz: a) promovisanje robusnog i konkuretnog poljoprivrednog
sektora koji potuje visoke ekoloke standarde i proizvodnju,
obezbjeujui istovrememo fer ivotne standarde za poljoprivrednu
zajednicu. b) kroz doprinos odrivom ratvoju ruralnih porduja,
posebno kroz pomo u poljoprivrednom sektoru da se prilagodi novim
izazovima, zatiti ivotne sredine i ruralnog dijela, posebno u
pogledu klimatskih promjena i u poboljanju kvaliteta ivota u
ruralnm podrujima, obezbjeujui rast i radna mjesta na selima. c)
promovisanje evropskog poljoprivrednog sektora u svjetskoj trgovini
2.2. Evropski Parlament- Odbor za poljoprivredu i ruralni
razvoj
Evropski Parlament tijelo EU iji se lanovi biraju direktnim
glasanjem, tijelo koje zajedno sa Vijeem ministara ini zakonodavnu
vlast Evropske unije. Organ odgovoran za poljoprivrednu politiku u
Evropskom parlamentu je Odbor za poljoprivredu i ruralni razvoj.
Odbor je odgovoran za: rad i razvoj poljoprivredne politike;
ruralni razvoj; ukljuujui i aktivnosti vezane za odabir
odgovarajuih finansijskih instrumenata. Odbor je odgovoran za
provedbu zakona koji se tiu: veterinarskog i biljnog zdravlja, te
hrane za ivotinje; poboljanje kvaliteta poljoprivrednih proizvoda;
za zalihe poljoprivrednih sirovina; odgovorna je za Zajednicu za
zatitu sorti i za umarstvo
2.3. Vijee Evropske Unije- Savjet za poljoprivredu i
ribarstvo
Tijelo, Vijea Evropske unije odgovorno za poljoprivrednu
politiku je Savjet za poljoprivredu i ribarstvo koji ima za cilj da
odredi zakonodavni okvir za aktivnosti koje se tiu proizvodnje
hrane i namirnica u EU. Savjet okuplja ministre iz svih drava
lanica EU koji su odgovorni za nabrojane oblasti poljoprivredne
politike. Ministri zajedno pregovaraju i usvajaju zakone. Savjet je
odgovoran za sledee: zajedniku poljoprivrednu politiku, interna
trina pravila, umarstvo, organsku proizvodnju, kvalitet izrade
hrane i hrane za ivotinje kao i usklaivanje propisa o
veterinarstvu, zatiti ivotinja, zdravlja bilja, stone hrane,
sjemena i pesticida.
3. REFORME ZAJEDNIKE POLJOPRIVRDNE POLITIKE
3.1. Mansholt plan
Jo od samog poetka zajednika poljoprivredna politika je imala
pozitivan uticaj na stanje u poljoprivredi. ta vie, za veoma kratko
vrijeme su ostvareni zadati ciljevi: proizvodnja je poveana,
podignuta je produktivnost, stabilizirano unutranje trite,
osigurana distribucija do potroaa i poboljana zatita proizvoaa od
previranja na svjetskom tritu. Meutim, pored svih pozitivnih,
zajednika poljoprivredna politika se suoavala i sa negativnim
promjenama. Te promjene se deavaju i u sadanje vrijeme. Najvee
promjene koje su se desile su: da je proizvodnja premaila potrebe
unutranjeg trita i tako napravila velike robne vikove, to je
izazvalo kontra efekat te su ulaganja za pomo u poljoprivredi
uveliko rasla. Sve je to uticalo na reforme u zajednikoj
poljoprivrednoj politici koje su se deavale u poslednjih pedeset
godina.
Prvi pokuaji reformisanja poljoprivredne politike su se desili
ve krajem ezdesetih godina. S obzirom da su postojei poljoprivredni
posjedi bili manji tj. bilo je dosta poljoprivrednika koji su imali
manje povrine za obradu, a koristili su vie maina i ljudi koji su
obraivali dato zemljite. Komesar Mansholt je vjerovao da bi se
modernizacijom poljoprivrede prevazile neke od potekoa s kojima su
se tada susretali. Komisija je dola do zakljuka da bi bilo bolje
imati vee povrine ime bi bili konkurentniji na tritu, time bi se
smanjio broj zaposlenih, a bilo bi lake obraivati vee povrine na
kojima se uzgaja ista kultura. Komisija je 1968 objavila Memorandum
o reformi zajednike poljoprivredne politike, poznatiji kao Mansholt
plan. Plan je predviao smanjenje broja zapolenih u poljoprivredi i
ukrupljavanje poljoprivrednih posjeda kako bi se poveala
produktivnost.
Meutim, ovim planom se nisu uspjeli prevazii problemi tj.
nabrojane promjene iz Menshelt plana se nisu pokazale dobrim ili u
to vrijeme izvodivim na praktinom dijelu, tako da se ponovo
javljaju isti problemi sa loim odnosom ponude i potranje proizvoda
na tritu to je i dalje rezultiralo porastom robnih vikova.
3.2. Refrorme 1972. i 1983. godine1972. godine dolazi do uvoenja
novih strukturalnih mjera koje su trebale da na konkretniji nain
budu nastavak Menshelt plana tj. da pomognu u rjeavanju problema.
Definisana su tri drutveno-strukturalne direktive: 1) modernizacija
poljoprovrenih domainstava sa podrkom u poljoprivrednim
investicijama, pomo u voenju farmi kao i pomo pri oformljavajnju
grupa farmera koji su proizvodili iste ili sline kulture. 2) pomo
poljoprivrednicima u prestanku uzgoja tj. pomo u ranijem
penzionisanju kako bi se smanjio broj proizvoaa. 3) struno
osposobljavanje poljoprivrednika, i pomo poljoprivrednicima u
obezbjeivanju pomoi u socijalno-drutvenim odnosima kako bi oni sami
ustanovili da li su spremni nastaviti sa tim poslom
(poljoprivrednika) ili da im pomogu u pokretanju drugih
poslova.
Iako su reforme iz 1972 godine bile konkretnije i pruale vie
pomoi poljoprivrednicima u odnosu na reforme iz Mansholt plana,
naalost nisu postigle eljene rezultate. Komisija je 1983. godine
donijela odluku da se naprave radikalne reforme. Kako bi se suoili
sa problemima reforme su preporuene od strane Komisije, a odobrene
od strane Evropskog savjeta koji su dali zeleno svjetlo za Delorov
paket 1. Ovaj paket pored reformi za zajedniku poljoprivrednu
politiku, pokriva nivo poljoprivredne potronje, uvodi discipline u
potronji budeta, sistem koritenja sopstvenih resursa i nudi reforme
strukturalnih fondova.
S obzirom da je novi plan dotakao mnoge detalje, u isto vrijeme
EU se proirila te je bilo vie usklaivanja sa novim lanicama, tako
da se nove reforme koje su predloene 1983., usvajaju tek 1988.
godine. Novim reformama se uvodi i "vodi poljoprivrednih trokova",
koji je ograniio postotak izdvajanja za poljoprivredu iz ukupnog
budeta zajednice. Nove reforme su se pokazale kao suvie male, poto
je tehniki progres dozvolio veliki porast poljoprivredne
proizvodnje, uprkos svim ogranienjima, Komisija je morala da
predloi nove mnogo radikalnije reforme.
3.3. McSherry formeIako su reforme u zajednikoj poljoprivrednoj
politici Evropske unije poele jo u sedamdesetim, iako su se reforme
mjenjale i dopunjavale, ipak nije postignut finalni cilj da se
smanje trokovi i obezbjedi dobar odnos ponude i potranje. 1991
godine, Komisija je predloila jo radikalniju reformu trinih
mehanizama. Reforma poljoprivredne politike iz 1992. je nazvana po
tadanjem evropskom komesaru za poljoprivredu McShery-ju. Politika
je bila inicirana kako unutranjim, tako i spoljnim pritiscima. Ovaj
paket reformi smanjuje ili totalno eleminie podrku u cijenama,
uvodi direktne isplate obeteenja te za velike poljoprivredne
proizvoae donosi obavezne mjere uvoenja rezervi. Ova reforma je
takoe uvela dodatne mjere ureenje trita kao i za zatitu okoline.
Kroz redukciju cijena za ita i govee meso, plaanje kompenzacija
poljoprivrednicima za izuzimanje zemljinih povrina iz proizvodnje
(set-aside sistem) i kompenzacija za ekstenzifikaciju stoarske
proizvodnje, McSherry reforma uinila je znaajan korak u prelasku sa
cjenovne na direktnu podrku evropskim poljoprivrednim proizvoaima.
Prvi put u istoriji zajednike poljoprivredne politike uvode se i
tzv. pridruene mjere, namjenjene stimulisanju ruralnog razvoja.
Meutim, vremenom su se pojavile kritike na efekte McSherry
reformi jer nisu bili u skladu sa prvobitno postavljenim ciljevima.
Iako redukovane, cijene pojedinih poljoprivredno-prehrambenih
proizvoda i dalje su bile iznad svetskog nivoa, u suficitarnim
sektorima proizvodnja je i dalje ostala prekomjerna, a samim tim
nastavljen je i rast budetskih trokova. Nagovetaj rjeenja navedenih
problema, stalnih pratilaca poljoprivredne politike, nazirao se u
obrisima nove reforme, poznate pod nazivom Agenda 2000.
3.4 Agenda 2000
Reforma nazvana, Agenda 2000, je usvojena od strane Evropske
komisije na Berlinskom samitu 1999. godine, ona predstavljala
estogodinji plan i program kojim se obuhvataju segmenti
makroekonomije Evropske unije u koju spada i poljoprivreda. Ciljevi
poljoprivrednih reformi u okviru Agende 2000 su: 1) redukcija
cijena poljoprivrednih proizvoda, kako bi se izalo u susret
zahtjevima meunarodnih trgovinskih sporazuma; 2) redistribucija
podrke poljoprivredi, kako bi se otklonile evidentne razlike u
visini dohotka izmeu pojedinih regiona i proizvoaa; 3) kreiranje
zajednike poljoprivredne politike koja bi bila prihvatljiva za
graane, odnosno potroae; 4) pojednostavljenje mjera upravljanja
tritem poljoprivrednih proizvoda, to se naroito odnosilo na nove
lanice, kao i 5) kreiranje modela multifunkcionalne poljoprivrede i
obezbeenje ruralnog razvoja.
Agenda 2000 je veoma poznata reforma zbog definisanja politike
ruralnog razvoja koji je tada priznat kao bitna karika u razvoju
zajednike poljoprivredne politke. Meutim, kao prva i osnovna karika
poljoprivredne politike za koju se izdvajao najvei dio budeta su i
dalje mjere trine podrke. Takoe, Agenda 2000 je donijela i promjene
u pogledu na zatitu okoline i kao kriterij za koritenje subvencija
se pojavljuje potovanje ekolokih principa. I na kraju, Agendom 2000
u poljoprivrednu politiku Evropske unije prvi put je uveden termin
multifunkcionalnost.
3.5 Fischler i reforme nakon U periodu nakon 2000. godine je
dolo do proirenja EU kao i do priprema za najvee proirenje iz 2004.
kada je Uniji pristupilo 10 drava. Sve je to uticalo na
poljoprivredu i reforme koje su se desile Agendom 2000, tako da se
2003. godine se dogodila takozvana Fischler reforma koja je
sprovedena sa ciljem da se nastave promjene koje su ranije zapoete
ranijim reformama. Ovom reformom najvie se fokusiralo na programe
ruralnog razvoja. To je uticalo da se 2005. godine napravi
reformski paket i nova politika ruralnog razvoja za period od 2007.
do 2013.
I danas, pedeset godina nakon sprovoenja prvih poljoprivrednih
reformi, sve lanice nisu zadovoljne zajednikom poljoprivrednom
politikom. Postoje mnoge inicijative za promjene koje ne odgovaraju
poljoprivrednicima, ali s druge strane EU ulae mnogo sredstava u
ovaj dio privrede.
Budunost zajednike poljoprivredne politike treba da se zasniva
na podrci poljoprivredi koja e obavljati oba zadatka: ekonomski i
ekoloki te ouvati zdrav poljoprivredni sektor na cijeloj teritoriji
Evropske unije.
4. ZAKLJUAKEvropska unija, zajednica od dvadeset sedam drava je
nastala inicijativom oko razmjene dobara, u poetku uglja i elika, a
kasnije i svega ostaloga potrebnog za ivot i opstanak pojedinca i
drave. Kao rezultat potrebe udruivanja trita, proizvodnje i prodaje
poljoprivrednih proizvoda, u kasnijm pedesetim godinama je poela
inicijativa oformljavanja zajednike poljoprivredne politike. Prije
pedeset godina ovo tijelo je poelo sa radom. Iako je politika bila
osmiljena da pomogne proljoprivrednim proizvoaima, da napravi vee
trite, ali i da bude kompetativna na svjetskom tritu, na samom
poetku je utvreno da politika treba proi kroz reforme kako bi imala
bolje uslove kako za proizvoae tako i za trite.
U proteklih pedeset godina poljoprivredna politika je prola kroz
nekoliko reformi koje su svaki put imale za cilj smanjenje rezervi,
poboljanje uslova poljoprivrednih proizvoaa i kompetentnost na
meunarodnom tritu. Tokom provoenja reformi vremenom se poelo vie
panje posveivati ruralnim dijelovima zemalja lanica kao i ekolokim
segmentima.
Danas zajednika poljoprivredna politika pomae svim lanicama
ulaui u poljoprivredne projekte, prilagoava ponudu i potranju,
edukuje poljoprivredne proizvoae, stvara robne rezerve, vrsto stoji
na svjetskom tritu. Takoe, zajednika poljoprivredna politika i
njena tijela ulau dosta napora pomaui buduim lanicama da prilagode
svoje proizvode, biroktariju, trite i proizvdnju potrebama
EU.LITERATURA1. Politike EU. Unija evropskih federalista Srbije.
Dostupno na URL: http://www.uef.rs/eu/politike-eu.html2. Zajednika
poljoprivredna politika. Direkcija za evropske/europeske
Integracije. Dostupno na URL:
http://www.dei.gov.ba/dokumenti/?id=49163. Zajednika poljoprivredna
politika. Kantonalna Privredna Komora Tuzla. Dostupno na URL:
http://www.kpktz.ba/eu/poljoprivreda.htm4. Politike i aktivnostu
EU. Entereurope. Dostupno na URL:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=915. The Common
Agricultural Politicy and marcet failure, the price support
mechanism. Market failure and Government intervention.Dostupno na
URL: http://www.blacksacademy.net/content/3347.html6. CAP Reforms.
Europedia.Dostupno na URL:
http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/6/21/02/02/index.tkl?all=1&pos=303
7. European Union. Basic information on the European Union.
Dostupnmo
na:URL:http://europa.eu/about-eu/basic-information/index_en.htm 8.
Synthesis of rural development mid-term evaluation lot 1.Agra Ceea
Consulting.Dostupno na URL:
http://ec.europa.eu/agriculture/eval/reports/rdmidterm/lot1/.pdf9.
The CAP toward 2020. Dostupno na URL:
http://europa.eu/legislation_summaries/agriculture/general_framework/ag0010_en.htm10.
Duan Dabovi. (2001). Pravni okvir okvir Agrarne politike Evropske
Unije. Beograd
11. Directorate-General for Agriculture and Rural Development.
Agriculture and rural development.Dostupno na URL:
http://ec.europa.eu/dgs/agriculture/index_en.htm12. Poljoprivredna
politika. Enter Europe.
Dostupno na URL:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91
13. Evropska Komisija, Generalni direktorat za poljoprivredu.
(2007). Zajednika poljoprivredna politika.EU14. Synthesis of rural
development mid-term evaluation lot 1.Agra Ceea Consulting.Dostupno
na URL:
http://ec.europa.eu/agriculture/eval/reports/rdmidterm/lot1/chapter1.pdf15.
Kandija V., Andrijani I.,Ljubi F., Zajednika agrarna politika
Evropske Unije.Izvorni znanstveni rad.
16. Agriculture and rural development. Dostupno na URL:
http://ec.europa.eu/dgs/agriculture/index_en.htm17. Dr. Katarina
Markovi. Zajednika agrarna politika EU- primjena standard u praksi
na lokalnom nivou. Poljoprivredni fakultet Novi Sad. Dostupno
na:
URL:http://www.eulokalnepolitike.bos.rs/materijal/IV_tema_Katarina_markovic_Zajednicka%20poljoprivredna%20politika%20EU-primena%20standarda%20u%20praksi%20na%20lokalnom%20nivou.pdf
18. Reform of the CAP. Dostupno na URL:
http://www.reformthecap.eu/ European Union. Basic information on
the European Union. Dostupno na
URL:http://europa.eu/about-eu/basic-information/index_en.htm
Politike EU. Dostupno na URL:
http://www.uef.rs/eu/politike-eu.html
Poljoprivredna politika. Enter Europe. Dostupno na:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91
Zajednika poljoprivredna politika. Dostupno na
URL:http://www.dei.gov.ba/dokumenti/?id=4916
Zajednika poljoprivredna politika. Dostupno na
URL:http://www.dei.gov.ba/dokumenti/?id=4916
Kandija V., Andrijani I, Ljubi F(2002): Zajednika agrarna
politika Europske unije. Ekonomski pregled, 53 (11-12)
1009-1029
Dabovi D. (2001)Pravni okvir okvir Agrarne politike Evropske
Unije.
Dabovi D. (2001)Pravni okvir okvir Agrarne politike Evropske
Unije Str:2-3
Kantonalna Privredna Komora Tuzla. Dostupno na URL:
http://www.kpktz.ba/eu/poljoprivreda.htm
Politike i aktivnostu EU. Dostupno na URL:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91
Politike i aktivnostu EU. Dostupno na URL:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91
Dabovi.D. Pravni okvir agrarne politike Evropske Unije Str:5
Dabovi.D. Pravni okvir agrarne politike Evropske Unije Str:5
Directorate-General for Agriculture and Rural Development.
Agriculture and rural development. Dostupno na:
http://ec.europa.eu/dgs/agriculture/index_en.htm
Directorate-General for Agriculture and Rural Development.
Agriculture and rural development. Dostupno na:
http://ec.europa.eu/dgs/agriculture/index_en.htm
Vodi kroz EU politke. Dostupno na:
http://www.emins.org/sr/publikacije/knjige/11-vodic-kroz-eu-politike-poljoprivreda.pdf
Politike i aktivnostu EU. Entereurope. Dostupno na:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91
Synthesis of rural development mid-term evaluation lot 1.
Dostupno na:
http://ec.europa.eu/agriculture/eval/reports/rdmidterm/lot1/chapter1.pdf
Politike i aktivnostu EU. Entereurope. Dostupno na:
http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=91Entereurope- vodi kroz
informacije o Evropskoj Uniji
Synthesis of rural development mid-term evaluation lot 1
CAP Reforms. Dostupno na:
http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/6/21/02/02/index.tkl?all=1&pos=303
CAP Reforms. Dostupno na:
http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/6/21/02/02/index.tkl?all=1&pos=303
The Common Agricultural Politicy and marcet failure, the price
support mechanism. Dostupno na URL:
http://www.blacksacademy.net/content/3347.html
CAP Reforms. Dostuno na:
http://www.europedia.moussis.eu/books/Book_2/6/21/02/02/index.tkl?all=1&pos=303
Zajednika agrarna politika EU- primjena standard u praksi na
lokalnom nivou.
Dr. Markovi K. Zajednika agrarna politika EU- primjena standard
u praksi na lokalnom nivou. Poljoprivredni fakultet Novi Sad.
Dostupno na: HYPERLINK
"http://www.eulokalnepolitike.bos.rs/materijal/IV_tema_Katarina_markovic_"http://www.eulokalnepolitike.bos.rs/materijal/IV_tema_Katarina_markovic_
Zajednicka%20poljoprivredna%20politika%20EUprimena%20standarda%20u%20praksi%20na%20lokalnom%20nivou.pdf
Reform of the CAP. Dostupno na: HYPERLINK
"http://www.reformthecap.eu/"http://www.reformthecap.eu/
Dr. Markovi K. Zajednika agrarna politika EU- primjena standard
u praksi na lokalnom nivou. Poljoprivredni fakultet Novi Sad.
Dostupno na: HYPERLINK
"http://www.eulokalnepolitike.bos.rs/materijal/IV_tema_Katarina_markovic_"http://www.eulokalnepolitike.bos.rs/materijal/IV_tema_Katarina_markovic_
Zajednicka%20poljoprivredna%20politika%20EUprimena%20standarda%20u%20praksi%20na%20lokalnom%20nivou.pdf
The CAP toward 2020. Dostupno na:
http://europa.eu/legislation_summaries/agriculture/general_framework/ag0010_en.htm
15
