Zamirler (Adllar) Konu Anlatm

Adlarn yerini eitli ynlerden tutan szcklerdir.

zmirde dodum; ama yllardr oraya gitmedim.

Bu cmlede, zmir adn tekrar etmemek iin, bu adn yerine

kullanlan ora szc adldr.

Bunu ona kim verdi?

Bu cmlede bu, o, kim szcklerinin yerine ad getirilebilir. (Kitab

Aliye Ahmet verdi.) Bu, o, kim szckleri, kitap, Ali, Ahmet

adlarnn yerini tuttuu iin adl grevindedir.

Adllar, adlarn yerini tutma zelliklerine gre u ekilde gruplandrlr:

1. Kii Adl

2. Dnllk Adl

3. aret Adl

4. Belgisiz Adl

5. Soru Adl

6. lgi Adl

1. Kii Adl

nsan adlarnn, yani kiilerin yerini tutan adllardr. Trkedeki kii

adllar unlardr:

Ben I. tekil kii adl

Sen II. tekil kii adl

O III. tekil kii adl

Biz I. oul kii adl

Siz II. oul kii adl

Onlar III. oul kii adl

Bu adllar, cmlelerde eitli ekim ekleri alarak kullanlabilir.

Benim onu tandm sylemisin.

Bu cmlede benim, onu szckleri kii adldr.

retmenimiz bana ve sana dn derse gelmediimiz iin kzm.

Bu cmlede, yaklama durumu ekini (-e, -a) alan I. ve II. tekil kii

adl olan ben ve sen szckleri bana ve sana biimine

dnmtr.

2. Dnllk Adl

Dnllk adl, kendi szcdr. Dnllk adl, iyelik eki

alarak kullanlabilir:

Kendi m Kendi n Kendi si Kendi miz Kendi niz Kendi leri

Dnllk adl, kii adlnn yerine kullanlabildii gibi, kii adllaryla

birlikte, cmleye pekitirme anlam katacak ekilde de kullanlabilir.

Bu soruyu kendim zdm.

Bu soruyu ben kendim zdm.

Birinci cmlede kendim szc I. tekil kiiyi belirtecek ekilde, kii

adlnn yerine; ikinci cmlede kii adlyla (ben) birlikte, cmleye

pekitirme anlam katacak ekilde kullanlmtr.

3. aret Adl

aret anlam tayan ve adlarn yerini iaret yoluyla tutan

szcklerdir.

bu, u, o, bunlar, unlar, onlar, bura(s), ura(ya), ora(da), teki,

beriki

Pek kitap okumam; ama onu daha nce okumutum.

Bu cmlede, onu szc iaret yoluyla kitap adnn yerine

kullanldndan, iaret adldr.

Gmlekleri sen al, unu da Aliye ver. tekini alsan daha iyi olacak.

Bu cmlelerde unu, tekini szckleri, iaret anlam tayarak bir

varl karlad iin iaret adldr.

Biz buraya iki yl nce gelmitik.

Bu cmlede buraya szc, bir yer, mekn adnn yerine getii

iin iaret adldr.

Not: O ve onlar szckleri, Trkede hem iaret adl hem kii

adl olarak kullanlabilir. Bu szckler, insan iin kullanlrsa kii adl;

insan dndaki varlklar iin kullanlrsa iaret adl olur.

Onlar toplantya davet etmelisin. Onlar bir hafta iinde postaya

vermelisin.

Birinci cmlede onlar szc, insan iin kullanldndan kii

adldr. kinci cmlede ise, insan dndaki varlklar iin

kullanldndan iaret adldr.

aret adllar iinde bu durum, sadece bu iki szck iin geerlidir.

Dier iaret adllar (bu, u, bunlar, unlar, teki) insan iin de

kullanlsa, adl olduklarnda her zaman iaret adldr.

Orhann deil, bunun sorusuna cevap vermeliydin.

Bu cmlede bu szc bir kiiyi karlamasna ramen iaret

adldr.

4. Belgisiz Adl

Adlarn yerini kesin olmayacak biimde tutan adllardr.

biri, birisi, birou, birka, bazs, bakas, herkes, hepsi, hibiri, hi

kimse, kimi, kimisi, ou, ey

Senin yerine bakas nbet tutsun.

Bu cmlede, sen adl, belli bir kiiyi karlarken, bakas szc,

karlad kii kesin olarak belirtilmediinden, belgisiz adldr.

Birkamz, tanan komumuza yardm ettik.

Bu cmlede, birkamz szc, sayca bir belirsizlik anlam

tayp karlad kiiler kesin olarak belirtilmediinden, belgisiz

adldr.

Herkes bu konuya alsn.

Sorularn bazlar gerekten ok zordu.

Bu sorular kimse zememi.

O, ilerini titizlikle yapan birisidir.

Kimileri bu tr romanlar daha ok seviyor.

Bu cmlelerde, herkes, bazlar, kimse, birisi, kimileri szckleri,

karladklar kiiler kesin olarak belirtilmediinden, belgisiz adldr.

5. Soru Adl

Adn yerini soru yoluyla tutan szcklerdir. Soru adlnn cevab, bir

ad ya da baka bir adldr.

Kim (kime, kimi, kimde, kimden, kimler) Ne (neyi, neye, neler, nesi,

neyin) Nere (nerede, nereden, neresi, nereyi) Hangisi (hanginiz,

hangimiz, hangileri) Ka (kancs, kanz, kamz)

Beni dn akam kim arad?

Bu cmlede, kim szc, soru anlam tamaktadr ve yerine

cevap olarak bir ad gelebilmektedir. Seni dn akam arkadan

arad. cevabnda grld zere arkada ad, kim szcnn

yerine cevap olarak gelebilmektedir.

Bana ardan ne aldn? (gmlek)

Btn bunlar kimden duydun? (Aliden)

Burann neyi mehur? (fnd)

Geen yaz, nereyi gezdin? (Konyay)

Bu tablolardan hangisini beendin? (unu)

Kalemlerin kan sana verdi? (n)

Not: Soru adllar, cmlelerde her zaman soru anlam tamaz; fakat

bu szckler yine de soru adldr.

Onun nereye gideceini bilmiyorum.

Bu cmlede nereye szc cmleye soru anlam katmamtr;

ama yine de grevce soru adldr.

6. lgi Adl (-ki)

lgi eki olan -ki bir adn yerine geerse ilgi adl olur.

Ahmetin antas okulda kalm, Alininki nerede?

Bu cmleden -ki ekinin, tamlanan durumundaki anta adnn yerini

tuttuu anlalmaktadr.

lgi zamiri -ki, mutlaka tamlayan ekinden (-n, -in, -un, -n, -im)

sonra gelir.

Onunki, seninki, benimki, bizimki

Antalyann denizi Mulannkinden gzeldir. (deniz)

Bizim okul sizinkinden daha baarl. (okulunuz)

Bizimki yine okuldan sonra parka gitmi. (ocuk)

rnek 1:

O szc, aadaki cmlelerin hangisinde kii adl (ahs zamiri)

olarak kullanlmtr?

A) ocuklar o aac sulamlar.

B) Annesi onu, biraz nce hastaneye gtrd.

C) Kitaplktan o kitab alp gitti.

D) Ben bu evi deil, onu beendim.

E) Dosyay gstererek: Onu bana ver. dedi.

(1998-YS)

zm:

Cmleleri incelediimizde A seeneinde geen o szcnn

aa adn belirterek, C seeneinde geen o szcnn kitap

adn belirterek sfat grevinde kullanldn gryoruz. D

seeneinde geen o szcnn ev adnn yerine getii iin; E

seeneinde geen o szcnn dosya adnn yerine getii iin

iaret adl olduunu gryoruz. B seeneinde ise o szc bir

kiinin (ocuk) yerini tuttuu iin kii adldr.

Cevap B

rnek 2:

Aadaki cmlelerin hangisinde, soru anlam bir zamirle

salanmtr?

A) Bunca skntya neden katlandnz?

B) Bu roman benden sonra kim okumak ister?

C) Bu ieklere ka para verdiniz?

D) Kanc katta oturduunu syledi mi?

E) Bana gizlice ne sylediini biliyor musunuz?

(1983-YS)

zm:

Bir cmlede soru anlamnn zamirle salanabilmesi iin o cmlede

soru zamiri (adl) bulunmaldr. Seenekleri incelediimizde neden,

ka, kanc szcklerinin bir adn yerine gemediini, yani bunlarn

zamir olmadn gryoruz. B seeneinde kim szc ve E

seeneinde ne szc ise soru adldr. Ancak E seeneinde

cmleye soru anlamn ne soru adl deil; m, mi soru eki

katmaktadr. Bu yzden soru anlam, B seeneinde adlla

salanmtr.

Cevap B

rnek 3:

Kimi zamirler, zneyi pekitirerek belirtirler. Bunlar tek balarna asl

ahs zamirlerinin yerini tutabildikleri gibi, onlarla birlikte de

kullanlabilirler.

Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamaya uygun bir zamir

vardr?

A) Dorusu, onun szne pek kulak asmadm.

B) Bence, alnan sonu pek de olumlu deildi.

C) Bu elbiseyi ben kendim diktim.

D) ittiklerimiz bunlar dorular nitelikteydi.

E) Ahmet o yaz, tatilini bizde geirecekti.

(1989-SS)

zm:

Seenekleri incelediimizde, aklamaya uygun zamirin C

seeneindeki kendim szc olduunu gryoruz. nk bu

szck ben ahs zamirinin yerine kullanlabildii gibi bu cmlede

ben zamiriyle birlikte kullanlm ve zneyi pekitirerek belirtmitir.

Cevap C

rnek 4:

Bu szc, aadaki dizelerin hangisinde tr bakmndan

tekilerden farkldr?

A) Kolay deil bu dnyadan ayrlmak

B) Bu tandr diyerek Kbeyi diksem bana

C) Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan

D) Gnlm bu sevincin heyecanyla kanatl

E) Ar ar kacaksn bu merdivenlerden

(1993-SS)

zm:

Dizeleri incelediimizde bu szcnn A, C, D ve E

seeneklerinde bir ad niteleme grevinde kullanld iin sfat, B

seeneinde ise Kbe adnn yerini tuttuu iin adl grevinde

olduunu gryoruz.

Cevap B

rnek 5:

ocukken, seslerin hep o(I) minicik(II) kutunun iine dolutuunu

sanrdm. Dmesi evrilince o(III), evimizi ho namelerle

doldururdu.

Yukardaki cmlelerde numaralanm szcklerin trleri,

aadakilerin hangisinde srasyla doru olarak verilmitir?

I II III

A) iaret sfat niteleme sfat iaret zamiri

B) iaret sfat belgisiz sfat kii zamiri

C) iaret zamiri niteleme sfat kii zamiri

D) kii zamiri belgisiz sfat iaret zamiri

E) iaret sfat say sfat kii zamiri

(1999-PTAL)

zm:

Birinci cmledeki o szc iaret yoluyla kutu adn belirttii iin

iaret sfat, minicik szc kutu adna sorulan nasl sorusuna

cevap verdii iin niteleme sfatdr. II. cmledeki o szc, iaret

yoluyla kutu adnn yerini tuttuu iin iaret zamiridir.

Cevap A

rnek 6:

Aadaki cmlelerin hangisinde soru zamiri vardr?

A) Arkadan Ankaraya ne zaman gelmi?

B) Bu taba buraya kim koymu olabilir?

C) Ben de onunla gidebilir miyim?

D) Kanc katta oturuyorsunuz?

E) stanbula ilk kez mi gidiyorsun?

(1995-SS)

zm:

Seenekleri incelediimizde Ada ne zaman szcnn gelmek

eylemini belirttii iin belirte, Dde kanc szcnn kat adn

belirttii iin sfat olduunu; C ve Ede soru anlamnn mi soru ekiyle

salandn; Bde ise kim szcnn bir adn yerini soru yoluyla

tuttuundan soru zamiri olduunu gryoruz.

Cevap B