ZARAZNE BOLESTI

1. OPTA INFEKTOLOGIJA?

Infektologija je grana medicine koja se bavi prouavanjem infektivnih bolesti, njihove prevencije, dijagnostike i terapije ( lijeenja).

Infekcija- je bioloki proces koji nastaje ulaskom patogenih mikroorganizama u makroorganizam.

Infektivna bolest- nastaje zbog oteenja tkiva makroorganizma prouzrokovanog mikroorganizmom i to njegovom invazivnou ( sposobnou razmnoavanja i prodiranja) i toksinou.

esto se pojam infekcija identificira sa pojmom infektivne bolesti. To je neispravno, jer je pojam infekcije mnogo iri od pojma infektivne bolesti. Da li e doi do razvoja infektivne bolesti zavisi od virulencije patogenog mikroorganizma i infektivne doze uzronika, te od otpornosti makroorganizma ili njegove otpornosti na uzronika.

2.VOGRALIKOV LANAC?

Vogralikov lanac(prema rus. infektologu i epidemiologu Gabrijelu F. Vograliku, 18871937), epidemioloki lanac, didaktiki predloak za prikazivanje uvjeta nastanka zaraze i irenje epidemije.

Vogralikov lanac ine :

Uslovi nastanka infektivnih bolesti

Da bi nastala infektivna bolest potrebni su odreeni uslovi. Ti uslovi su:

1.Izvor zaraze- moe biti bolesnik, kliconoa, a kod bolesti koje su zajednike ljudima i ivotinjama ( zoonoze), izvor moe biti i inficirana ivotinja.

Kliconoa je osoba u kojoj se nalaze patogeni mikroorganizmi, ali nije dolo do razvoja bolesti.

2.Putevi irenja- dodir ( direktni i indirektni) , zrakom, kontaminiranom vodom, hranom, ugrizom, arteficijalno prilikom davanja injekcija, razliitih punkcija i drugih zahvata....

3. Ulazno mjesto- je put kojim infektivni agens ulazi u osjetljivog domaina ( respiratorni trakt, probavni trakt, koa i sluznice, krv ili tjelesne tekuine.. Obino je ulazno mjesto isto kao izlazno.

3. PODJELA ZARAZNIH BOLESTI?

Prema nastanku i trajanju:

AKUTNE ( poinju naglo, traju kratko i najee prolaze bez komplikacija) -HRONINE ( postepeno poinju, dugo traju i najee ostavljaju oteenja)

PREHLADA I GRIPA-virusne bolesti PREHLADA : hunjavica, zaepljen nos, kihanje, grlobolja, kaalj, poviena temperatura GRIPA: temperatura 39 i vie, drhtavica, bolovi u miiima i zglobovima, kaalj,iscrpljenost, glavobolja, grlobolja

UPALA PLUA- akutna infekcija plunog tkiva UZRONICI: bakterije, virusi, gljivice, aspirirana hrana ili povraeni sadraj TIPINE ( bakterijske) i ATIPINE (bakterijske i virusne)

SIMPTOMI UPALE PLUA- KAALJ ( suh ili sa ispljuvkom) BOL U PRSIMA OTEANO DISANJE TEMPERATURA OPTI SIMPTOMI ( malaksalost, bol u miiima i zglobovima, glavobolja,...)

BRONHITIS- upala bronhija i bronhiola AKUTNI I HRONINI AKUTNI: traje nekoliko dana, kaalj, ukastosivi ispljuvak, oteano disanje HRONINI: kaalj, sluzavi ispljuvak,oteano disanje

4 IMUNITET

Imunitet ( otpornost) predstavlja sveukupnu sposobnost organizma da se odbrani od invazivnog djelovanja patogenih mikroorganizama i tako sprijei nastanak bolesti. Od infekcije se ovjek brani nespecifinim i specifinim imunitetom.

5.NESPECIFINI IMUNITET?

Nespecifini imunitet ine sljedei faktori:

1. Mehaniki ( koa, sluznice, sluz, suze, urin, kaalj, kihanje, gutanje, peristaltika..)

2. Hemijski ( upalni faktori, citokini, sistem komplementa, pH, masne kiseline, minerali, une kiseline..)

3. elije ( leukociti, monociti, makrofagi, elije ubice..)

6.SPECIFINI IMUNITET

Specifini imunitet ine celularni ( elijski) i humoralni imunitet. Celularni ( elijski) imunitet ine T limfociti koji nakon senzibilizacije intracelularnim antigenom lue enzime, citokine... Humoralni imunitet ine B limfociti, koji kada prepoznaju strani antigen prolaze kroz nekoliko elijskih faza i zavravaju kao plazmociti, koji stvaraju antitijela ( imunoglobuline). Imunoglobulini su bjelanevine iji je zadatak da neutraliziraju antigene koji su prodrli u organizam. Postoji 5 klasa imunoglobulina: IgM, IgG, IgA, IgD, IgE.

Specifini imunitet moe biti aktivni i pasivni imunitet.

1. Aktivni imunitet je onaj kada organizam stvara vlastita antitijela:

Prirodni ( nakon preboljene bolesti stvaraju se specifina antitijela)

Steeni ( nakon vakcinacije davanjem antigena-mrtvih mikroorganizama ili oslabljenih toksina stvaraju se specifina antitijela)

2. Pasivni imunitet je onaj kada organizam dobije gotova antitijela i pri tome ne sudjeluje u stvaranju vlastitog imuniteta.

Prirodni ( transplacentarni prenos antitijela sa majke na dijete koji titi dojene od nekih infektivnih bolesti npr, ospice, arlah..)

Steeni ( davanjem gotovih antitijela im ili iv npr. serum protiv tetanusa nakon povrede)

7.OPTI SIMPTOMI INFEKCIJE?

Opti simptomi i znaci su zajedniki za veinu bolesti, a podrazumijevaju: poremeaj opteg stanja bolesnika ( opta slabost, malaksalost, nevoljkost), algiki simptomi ( bolovi u miiima, zglobovima, cijelom tijelu), gubitak apetita, munina, povraanje, proliv, gubitak na tjelesnoj teini, poviena temperatura, obloen jezik i drugi poremeaji probavnog sistema, promjene na kardiovaskularnom sistemu, promjene u krvi i u urinu, uveanje slezene, povean metabolizam, herpes febrilis itd..

8. SALMONELLOSIS,KLINIKA SLIKA?

Salmonele su nesporogene gram negativne bakterije iz porodice Enterobacteriaceae. Razlikuju se tri osnovne vrste: Salmonella typhi, S. cholera suis i S. enteritidis. Salmonele posjeduju somatske ( O) antigene koji su lipopolisaharidna komponenta elijskog zida i flagelarne (H) antigene koji su proteini. Prema O- antigenu salmonele su podijeljene u vie od 10 skupina. Mogu se podijeliti i na S. typhi koja je uzronik trbunog tifusa i netifusne salmonele koje su uzronici netifusnih salmoneloza ( akutni enteritis). Rastu i u aerobnim i u anaerobnim uslovima.

Epidemologija

Ljudi se inficiraju salmonelama konzumiranjem kontaminirane vode i hrane ( meso peradi i jaja, ali i govedina, svinjetina, mlijeko i mlijeko u prahu).). Prenosi se i fekalno-oralnim putem, naroito kod djece. Rezervoar infekcije su ivotinje, a najee inficirane ivotinje su perad ( kokoke, urke, patke), izuzev u sluaju S. typhi gdje je ovjek glavnim izvor infekcije. Infekcija se moe javiti sporadino ili u vidu epidemija, manjih ili veih. Epidemije se obino javljaju tokom toplih dana u godini.

Patogeneza i patologija

Salmonele ulaze u organizam ingestijom, dospijevaju u eludac, gdje vei dio bakterija biva ubijen u kiselom eluanom soku ( pH 2). Preivjele bakterije prelaze u tanko crijevo gdje se nastavljaju razmnoavati. Ove bakterije spadaju u grupu enteroinvazivnih mikroorganizama ( prodiru u sluznicu i izazivaju ulceroinflamatorne promjene). Mogu da prodru u krv ( bakterijemija), a putem krvi u mnogobrojne organe i da izazovu lokalizovane infekcije ( meningitis, ostemijelitis, artritis, arteritis, pneumonija, endokarditis, apces slezene i jetre, apces mekih tkiva..).

Klinika slika

Period inkubacije traje 6-48h, nakon ega se pojavljuju opi simptomi: munina, povraanje, glavobolja, bolovi u miiima. Glavni simptom je proljev ( srednje obilne, tene, zelenkaste stolice, bez prmjesa krvi), praen sa povienom tjelesnom temperaturom ( 38-39 C), tresavicom i abdominalnim grevima. Abdomen je napet, slezena je esto poveana. Temperatura obino traje 2 dana, a proljev do 7 dana. Zbog gubitka tekuine i elektrolita iz organizma moe doi do dehidratacije i hipovolemijskog oka ( naroito kod djece i imunokompromitovanih osoba). Mogu se javiti i komplikacije.

9.SALMONELLOSIS,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza

1. Klinika slika ( febrilni enterokolitis) 2. Epidemioloki podaci 3. Bakterioloka ispitivanja ( hemokultura, koprokultura-analiza stolice, urinokultura) 4. Seroloki testovi: Widal-ova reakcija aglutinacije (antitijela na O i H antigene-O i H aglutinini).

Terapija-lijeenje

1. Mirovanje bolesnika2. Rehidratacija ( davanje tenosti i elektolita na usta-per os, a u sluaju perforacije crijeva iv) 3. Dijeta ( lako svarljiva, visoko kalorina hrana-pasirano povre, supa, pirina, mlijeko, jaja..) 4. Antipireza ( visokofebrilne bolesnike tretirati oblozima i antipireticima)5. Antibiotici: kinoloni, amoksicilin. Antibiotici produavaju kliconotvo, poveavaju uestalost recidiva i rezistenziju ( otpornost) salmonela na antibiotike, te se oni zbog toga daju samo osobama sa oslabljenim imunitetom 6. Hirurki tretman u sluaju perforacije crijeva

10.TRBUNI TIFUS,KLINIKA SLIKA,KOMPLIKACIJE?

Trbuni tifus je akutno infektivno oboljenje koje izaziva bakterija Salmonella typhi. To je teka, dugotrajna bolest sa komplikacijama u velikom broju sluajeva.

Epidemiologija

Trbuni tifus je bolest podruja sa niskim higijenskim standardom. Izvor infekcije je ovjek ( bolestan ili kliconoa) koji izluuje klice putem mokrae i stolice, a ovjek se inficira putem kontaminirane vode, hrane ili prljavim rukama.U crijevima ova bakterija ima invazivno djelovanje.

Klinika slika

Period inkubacije traje 10-14 dana. Poetni stadij ( inavazivni/inicijalni stadij) traje oko 7 dana. Bolest poinje postepeno, a poetni simptomi su nespecifini i ukljuuju: slabost, malaksalost, gubitak apetita, bolovi u miiima, povienu tjelesnu temperaturu, praenu tresavicom i preznojavanjem. Tifozni stadij ( stadij razvijene bolesti) traje 10-14 dana. U ovom stadiju imamo povienu tjelesnu temperaturu, praenu zimicom, znojenjem, tresavicom, simptomima gastoenteritisa ( uestale stolice, srednje obilne, tene, zelenkaste boje bez primjesa krvi-osim u sluaju perforacije crijeva kao komplikacije). Pojavljuju je i neuropsihijatrijske manifestacije ( konfuzija, vrtoglavica, konvulzije ili akutno psihotino ponaanje-san je isprekidan, bolesnici postaju indiferentni prema okolini, noni delirij, halucinacije). Na koi gornjeg dijela abdomena se javljaju svijetlo crvene, makulozne promjene koje nestaju na pritisak ( roseola typhosa). Ospa je oskudna i treba je traiti, a obino se javi do 10 lezija koje nestaju u roku od nekoliko sati do nekoliko dana. Moe biti prisutna i cervikalna limfadenopatije ( uveanje limfnih vorova vrata).Komplikacije su este kod trbunog tifusa i mogu biti uzrokovane: 1. Lokalnim lezijama crijevne sluznice koje mogu dovesti do krvarenja iz digestivnog trakta i perforacije crijeva 2. Komplikacije usljed toksemije ( miokarditis, hiperpireksija, oteenje jetre i kotane sri) 3. Komplikacije koje mogu da nastaju zbog duine bolesti ( dekubitus, pneumonija-upala plua)

Stadij smirivanja simptoma ( regresije bolesti) i stadij rekonvalescencije traju po 10-14 dana.

11. TRBUNI TIFUS,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

Dijagnozase potvruje izolacijom tifusnih bacila u kulturi, iako klinika slika i hematoloki poremeaji mogu ukazati na trbuni tifus. Bacili tifusa se obino izoliraju iz hemokultura ili kulturekotane srisamo za vrijeme prva 2 tjedna bolesti, dok su koprokulture obino pozitivne za vrijeme 3. do 5. tjedna. esto su pozitivne i urinokulture. Organizam je mogue izolirati i iz kulture bioptikog uzorka jetre ili rozeole.

Bacili tifusa sadre antigene (O i H) koji potiu stvaranje odgovarajuihprotutijela. etverostruki porast titra O i H protutijela u parnim uzorcima seruma, uzetim u razmaku od 2 tjedna, ukazuje na S. typhi infekciju. Ipak, ovaj je test (Widalova reakcija aglutinacije) tek umjereno osjetljiv (kod 30% kulturom dokazanih sluajeva je negativan) i nedostaje mu specifinost (mnogi netifusni sojevi salmonela imaju O i H antigene koji unakrsno reagiraju; kod ciroze postoji nespecifina proizvodnja protutijela, koja uzrokuje lano pozitivnu Widalovu reakciju). Za sada se jo ispituju metode kao to je enzimski imunotest za detekciju antigena S. typhi u serumu i urinu u ranom stadiju bolesti.

Diferencijalna dijagnoza ukljuuje ostale Salmonella infekcije koje uzrokujusalmonela vruicu ili paratifusni sindrom, rikecioze, leptospirozu, diseminiranu tuberkulozu,malariju, brucelozu, tularemiju, infektivnihepatitis, infekcije koje uzrokuje Yersinia enterocolitica i limfom. Rano u tijeku bolesti, trbuni tifus moe liiti i na virusnu infekciju gornjih dinih puteva ili infekciju mokranih puteva.

LIJEENJE- Antibiotici znaajno smanjuju teinu i trajanje bolesti, te reduciraju komplikacije i mortalitet. Lijekovi izbora su ceftriakson i cefoperazon. Primjenjuju se u slijedeim dozama: ceftriakson 30mg/kg/dan IM ili IV, podijeljeno u 2 doze, kroz 2 tjedna (npr. 1 gr IV svakih 12 h za odrasle); cefoperazon 60mg/kg/dan IV, podijeljeno u 2 doze, kroz 2 tjedna.Kloramfenikolse i dalje upotrebljava irom svijeta, no rezistencija je u porastu. Kinoloni mogu biti korisni i mogu se upotrijebiti kao stabilizirajua peroralna terapija (npr. ciprofloksacin 500mg PO svakih 12 h) nakon inicijalne parenteralne terapije cefalosporinom 3. generacije. Primjena kinolona se ne preporua kod djece prijepuberteta.

Kao alternativna terapija, ovisno o in vitro osjetljivosti, moe se primijenitiampicilin100mg/kg/dan IV ili IM podijeljeno u 4 doze, kroz 14 dana.Kortikosteroidise mogu upotrijebiti uz antibiotike, za lijeenje tekih toksinih simptoma. Njihova primjena obino dovodi do pada temperature i klinikog poboljanja. Prednison 20 do 40mg/dan PO (ili ekvivalent) u prva tri dana lijeenja je obino dovoljno. Vie doze kortikosteroida (deksametazon 3mg/kg IV inicijalno, zatim 1mg/kg svakih 6 h kroz ukupno 48 h) upotrebljavaju se kod bolesnika koji su udeliriju, komi ili oku.

Od suportivnih mjera, vana je prehrana, koju treba odravati estim obrocima. Mirovanje u krevetu potrebno je dok je bolesnik febrilan. Valja izbjegavati salicilate (koji mogu uzrokovati hipotermiju i hipotenziju), kao ilaksativeiklizme. Proljev se moe smanjiti tekuom dijetom i ako je potrebno, parenteralnom prehranom. Mogu biti potrebni nadoknada tekuine i elektrolita, tetransfuzijakrvi.

Perforacija crijeva i s njom povezan peritonitis, zahtijevaju iru antibiotsku terapiju koja e pokriti gram-negativne i anaerobne bakterije. U lijeenju perforacije, uz antibiotike, preferira se kirurka intervencija, iako i sama konzervativna terapija moe imati stanovitog uspjeha.Relapsise lijee kao inicijalna bolest, s tim to trajanje antibiotske terapije rijetko treba biti due od 5 dana. Kliconoe se moraju prijaviti lokalnom odjelu javnog zdravstva i treba im zabraniti manipuliranje hranom.

Nakon akutne bolesti bacili tifusa se mogu izolirati i nakon 3 do 6 mjeseci u osoba koje nee postati kliconoe; nakon toga, tri negativne koprokulture u tjednim intervalima, iskljuuju stanje kliconotva. Kliconotvo se moe eradicirati kod osoba s normalnim bilijarnim traktom u oko 60% sluajeva i to primjenom antibiotika kao to su ampicilin 4x1,5 gr PO ili IV kroz 6 tjedana ili amoksicilin 3x2 gr kroz 4 tjedna. Uz ampicilin se moe dati probenecid 4x0,5 gr PO.

U nekih kliconoa s boleuunog mjehura, eradikacija je bila postignuta primjenom kotrimoksazola i rifampicina. U drugim sluajevima, kliconotvo se obino moe eradicirati kolecistektomijom uz primjenu antibiotika kroz 1-2 dana preoperativno i 2-3 tjedna postoperativno (ampicilin 6 gr/dan IV, podijeljeno u 4 doze).

12.PARATIFUS,KLINIKA SLIKA?

Uzronik paratifusa je gram negativna bakterija, Salmonela paratyphi A, B i C.

Epidemiologija Izvor infekcije je ovjek ( bolestan ili kliconoa) koji izluuje klice putem mokrae i stolice, a ovjek se inficira putem kontaminirane vode, hrane ili prljavim rukama. Ova bakterija spada u grupu enteroinavzivnih bakterija.

Klinika slika

Klinika slika tifusa i paratifusa je slina, ali je ona kod paratifusa obino znatno blaa. Kod paratifusa bolest je kratkog trajanja, za razliku od trbunog tifusa, gdje bolest traje jako dugo. Inkubacija traje 3-7 dana i bolest zapoinje iznenada visokom temperaturom, glavoboljom, grozniavim stanjem i simptomima gastroenteritisa (stolice su uestale, 5-6 dnevno, uto-zelene kao orba od graka). Tifozni stadij je slabije izraen, a roseola (ospa po trupu i trbuhu) je izraenija i obimnija. Redovno se sree febrilini herpes.

13.PARATIFUS,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

DijagnozaPostavlja se na osnovu anamneze, klinike slike, epidemiolokih podataka. Potvruje se laboratorijskim (mirna sedimentacija, smanjen broj belih krvnih zrnaca i smanjen broj trombocita), mikrobiolokim (uzronik u hemokulturi, stolici, mokrai) i serolokim (Widalova reakcija aglutinacije) ispitivanjima.Lijeenje

Primenjuje se etioloka, dijetalna i simptomatska terapija. Kao kauzalni lek obino se preporuuje hloramfenikol. Dijetalna terapija je vana i preporuuje lako svarljivu, visoko-kalorinu ishranu (pasirano povre, supa, pirina, mleko jaje) u manjim koliinama i ee. Simptomatska terapija podrazumeva antipiretike, analgetike, antimikotike i vitamine.

14.GASTROENTERITISI,KLINIKA SLIKA?

Gastroenteritispredstavljainfekciju i zapaljenje sluznice eluca i crevakoja se manifestujepovraanjem, prolivomigrevima u trbuhu.

Uzrok nastanka

Etiologija gastroenteritisa je raznovrsna a najei izazivai su:

bakterije (Salmonella, Shigella, Vibrio cholerae, Campilobacter jejuni, Yersinia enterocolitica, Escherichia coli, Vibrio parahaemolyticus, Clostridium botulinum, Staphylococcus i dr.),

virusi (Rotavirusi, Norwalk virusi, HIV, astrovirusi, Coxackie, Echovirusi), protozoe (Entamoeba histolytica, Blastocystis hominis, Giardia intestinalis),

helminti (Plathelmintes, Nematode, Trichinela spiralis, Taenia solium),

gljivice (Candida albicans, Histoplasma capsulatum i dr.)

Izvori infekcija su ivotinje i ljudi tokom akutne faze bolesti ili kao kliconoe akutne, hronine i tranzitorne. Oboleli ovek izluuje uzronike preko stolice. Ako su ivotinje izvor, ovek se zarazi preko primarno ili sekundarno kontaminiranih namirnica ivotinjskog porekla. Infekcija se prenosi alimentarnim, hidrinim putem, prljavim rukama i preko muva.

Klinika slika

Akutni gastroenteritis se odlikuje mukom, nagonom na povraanje, povraanjem, bolom u epigastrijumu i paraumbilikalno, uestalim prolivastim stolicama (najee bez patolokih primesa), meteorizmom (nadutost trbuha), znacima gubitka tenosti i elektrolita, povienom telesnomtemperaturom.

Hronini oblici se odlikuju duom inkubacijom, postepenim poetkom, slabo ispoljenim lokalnim i optim znacima bolesti. Prolivi se esto smenjuju sa opstipacijama (zatvor). Bolest je povremeno latentna ali naginje ka egzacerbacijama i recidivima.

15.GASTROENTERITISI,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamnezno - epidemiolokih podataka, klinike slike i laboratorijskih ispitivanja. Dijagnoza se potvruje bakteriolokim, virusolokim, parazitolokim, mikolokim pregledom stolice, krvi i serolokim testovima. Uzronici bolesti se trae u stolici, brisu rektuma ili materijalu uzetim endoskopijom.

Lijeenje

Leenje je kompleksno jer podrazumeva nadoknadu tenosti i elektrolita, etioloku terapiju i dijetetski reim.

Nadoknada tenosti i elektrolita moe biti per os ili parenteralna. Oralna rehidromineralizacija se sprovodi kod manjeg gubitka tenosti bez povraanja i malog broja prolivastih stolica. Za efikasniju nadoknadu tenosti i elektrolita koriste se bikarbonati radi korekcije acidoze. Za parenteralnu nadoknadu se koristi fizioloki ili Ringer rastvor, rastvor bikarbonata, plazma, zamene plazme i dr.

Za bakterijske nokse koriste se antibiotici, a za virusne ne postoje specifina antivirusna terapija. Kod mikotine (gljivine ) geneze koriste se antimikotici. U sluajevima kada je izaziva protozoa ili helminti koriste se antiprotozoalna i antihelmintska sredstva.

Dijetetski reim ima zadatak da zadovolji energetske potrebe obolelog organizma a da istovremeno bude poteen ve razdraen digestivni trakt. Nepotovanje dijete je est uslov za prolongiranu bolest ili pojavu recidiva bolesti.

16. SHIGELOZE,KLINIKA SLIKA?

igeloza je akutno infektivno oboljenje uzrokovano igelama, a manifestuje se :

1. Dizenterinim sindromom ( uestalim vodenasto-sluzavim i krvavim stolicama sa tenezmima-lanim pozivima na stolicu)

2. Gastroenteritisom ili enterokolitisom bez izraenog dizenterinog sindroma

Etiologija

Shigelle su gram negativne bakterije iz porodice Enterobacteriaceae, podijeljene na 4 grupe:

1. Grupa A ( S. dysenteriae); 2. Grupa B (S. flexneri); 3. Grupa C ( S. boydii) i 4. Grupa C ( S. sonnei)

Epidemiologija

Bolest se javlja obino u tropskim klimatskim uslovima ili u ljetnim mjesecima u podrujima sa umjerenom klimom, uz niske higijenske uslove ivota. U veini sluajeva do infekcije dolazi direktnim kontaktom, a neto rjee se uzronik prenosi kontaminiranom hranom i vodom. Muhe imaju vanu ulogu u prenosu bolesti.

Shigelle spadaju u grupu enteroinvazivnih bakterija, ali imaju malu invazivnost, te se zbog toga ne izoluju iz krvi. Ova bakterija lui i enterotoksin koji pospjeuje destrukciju crijevne sluznice,a moe se smatrati i odgovornim za hiperpireksiju i toksemiju.

Klinika slika

Inkubacija traje 1-3 dana. Bolest poinje naglo sa bolovima u trbuhu i proljevima. Stolice su u poetku kaaste, a potom postaju tene, oskudne, sluzave ili sluzavo-krvave, esto su bez fekalnog sadraja, sline ispljuvku, sastavljene samo od sluzi, krvi, a ponekad i gnoja. Defekacija je praena bolnim grevima i tenezmima. Bolesnik obino ima 10-20 stolica/24 h. Prisutni su i poviena tjelesna temperatura, bljedilo, somnolencija, znaci dehidratacije. Simptomi bolesti traju 5-6 dana, nakon ega se postepeno smire. Kao komplikacije mogu nastati: 1. Crijevne komplikacije: perforacija crijeva, krvarenje, lokalni peritonitis; 2. Tokso-alergijske komplikacije ( Reiter-ov trijas): poliartritis, konjuktivitis, uretritis.

17. SHIGELOZE,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

Dijagnoza

1.Klinika slika 2. Epidemioloki podaci 3. Mikrobioloka ispitivanja ( koprokultura, izolacija uzronika iz stolice ili brisa rektuma)

Terapija-Lijeenje

1. Rehidratacija i korekcija elektrolita 2. Dijetske mjere 3. Antipireza 4. Antibiotici ( kinoloni-Ciprofloksacin, kotrimoksazol) ne due od 5 dana.

18. INFEKCIJE STREPTOKOKOM,STREPTOKOKNA ANGINA,SARLAH?

Streptokokne bolesti ( streptokokoze) su akutne infektivne bolesti uzrokovane streptokokima. Kod ljudi streptokoke uzrokuju anginu, arlah, erizipel, upalu plua, upalu srednjeg uha, peritonzilitis i peritonzilarni apces, celulitis, infekciju rana, meningitis...

Etiologija

Streptokoke su gram pozitivne koke, okruglog do ovalnog oblika, koje mogu biti u parovima ili u vidu manjih ili veih lanaca. Na osnovu ugljikohidratnih antigena koji mogu biti izolovani iz elijskog zida, podijeljene su u 12 grupa. Virulentne supstance koje lue su : streptokinaza, protein M, hijaluronidaza, streptokokni pirogeni egzotoksin ( SPE)...

Epidemiologija

Izvor infekcije je bolesnik koji boluje od streptokokne infekcije gornjih respiratornih puteva i kliconoa. Bolest se prenosi najee kapljinim putem, rjee prainom ili kontaminiranim predmetima.

Klinika slika

Klinika slika streptokoknih infekcija zavisi od ulaznih vrata, od tipa uzronika, od odbrambene sposobnosti organizma i od starosne dobi oboljelog.

Dijagnoza

Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze i klinike slike, laboratorijskih nalaza, mikrobioloke obrade, izolacijom uzronika (iz grla, iz konih promjena) i serolokim pretragama ASTO ( ANTISTREPTOLIZINSKI TITAR).

1. Streptokokna angina ( Tonsillopharingitis acuta streptococcica)

Streptokokna angina je akutna infektivna bolest drijela i tonzila uzrokovana beta hemolitikim streptokokom grupe A ( Streptococcus pyogenes).

Izvor infekcije je ovjek ( bolestan i kliconoa), a bolest se prenosi kapljinim putem.

Klinika slika

Bolest poinje naglo. Javljaju se bolovi u grlu sa oteanim gutanjem, poviena tjelesna temperatura, glavobolja, malaksalost, zimica, povraanje i bolovi u stomaku.

Jezik je bijelo obloen, drijelo i nepani lukovi plameno crveni. Tonzile uveane i crvene, sa gnojnim epiima sivobjele do ukaste boje. Regionalni limfni vorovi su bolni i uveani. Bolest traje obino 3-5 dana, a u teim sluajevima i due.

Mogue komplikacije uzrokovane imunolokom reakcijom na antigene ovog uzronika: reumatska groznica sa karditisom ( upala srca) i artritisom ( upalom zglobova) i akutni glomerulonefritis ( upala bubrega).

Lijeenje

Etioloko ( djelovanje na uzronika)- penicilin, a u sluaju alergije na isti eritromicin, azitromicin..

Simptomatsko-mirovanje u krevetu, topli napici, tena ishrana,ispiranje grla, analgetici ( protiv bolova), antipiretici ( za sniavanje poviene tjelesne temperature).

ARLAH ( SKARLATINA)

arlah je akutna infektivna bolest uzrokovana beta hemolitikim streptokokom grupe A. Karakterie je upala drijela i ospa.

Izvor zaraze je ovjek ( bolestan-koji boluje od arlaha ili tonzilofaringitisa ili kliconoa), a prenosi se kapljinim putem, vrlo rijetko kontaminiranim predmetima.

Patogeneza

Ulazna vrata su sluznica drijela, a jako rijetko sluznica enskih genitalnih organa i povrijeena koa. U patogenezi dolaze do izraaja tri svojstva: invazivno, toksino i alergijsko. Za nastanak bolesti je vaan streptokokni pirogeni egzotoksin ( SPE) , naroito za nastanak ospe.

Klinika slika

Inkubacija iznosi 3-5 dana, rijetko due. Klinika slika se moe podijeliti u 3 stadija:

1. Invazivni stadij (1-2 dana)-poinje naglo, povienom tjelesnom temperaturom, bolovima u grlu, glavoboljom, optom slabou, povraanjem, bolovima u stomaku i zglobovima..

2. Osipni stadij (2-7 dana)- ospa na vratu, bonim stranamagrudnog koa, unutranjim stranama ekstremiteta, leima i donjem dijelu stomaka, a nema je u podruju lica, tabana i dlanova. To je sitna, difuzna ospa, koja na pritisak nestaje, a ostavlja blijedoukasti trag. Koa je suha, sitnozrnasta, kao najeena ( kokoija ili guija koa).

Na pregibnim mjestima lakta, koljena, na vratu i u podruju aksile ( pazuha) ospa je intenzivnija, moe biti i hemoragina PASTIJIN ZNAK.

Bolesnik ima zaarene obraze, a ostali dio lica je blijed. Bljedilo je izraeno oko usta i nosno-usne brazde-FILATOVLJEV ZNAK.

Jezik je u poetku bjeliasto obloen, a kasnije ogoljen, postaje malinast po izgledu i boji. Tonzile su intenzivno crvene, pa zbog toga arlahnu anginu nazivamo arko ili plameno crvenom. Na krajnicima ( tonzilama) se mogu ponekad vidjeti gnojne promjene koje se lako skidaju. Na mekom i tvrdom nepcu se vide takasta krvarenja. Submandibularni, naroito angularni limfni vorovi su uveani.

3. Stadij perutanja- obino poinje 7-og dana bolesti. Po tabanima i dlanovima je perutanje krupno, lamelozno, a po ostalim dijelovima sitno branasto. Ovo je vano za retrogradno postavljanje dijagnoze arlaha.

Prognoza arlaha je jako dobra. Izuzetno je rijedak letalni ishod bolesti.

19. INFEKCIJE STREPTOKOKOM,ERIZIPEL,IMPETIGO?

Erizipel je akutna infektivna bolest koju uzrokuje beta hemolitiki streptokok grupe A.

Izvor zaraze je bolesnik koji boluje od streptokokne bolesti ili kliconoa, a prenosi se direktnim kontaktom. Mjesto ulaska je oteena koa. Pogoduje mu limfna staza, a kako i sam stvara opstrukciju limfnih sudova, sam sebi stvara uslove za recidiv. Erizipelu su skloni bolesnici sa hroninim bolestima bubrega, proirenim venama, dijabetiari, osobe sa poremeenom drenaom limfe ( opekotine, hirurki zahvati). Najee se javlja kod starijih osoba.

Patogeneza

Mjesto ulaska su oteenja na koi. Streptokoki se razmnoavaju, prodiru u limfne prostore, izazivaju upale limfnih vorova, stazu limfe, kao i upale gornjeg sloja koe.

Klinika slika

Inkubacija traje od 1-7 dana. Bolest poinje naglo sa optim simptomima ( poviena tjelesna temperatura, slabost i malaksalost, zimica..). Obino se istog dana dana jave i promjene na koi. Promjene su najee lokalizovane na koi nogu, a zatim na licu, rukama i trupu. Javlja se crvenilo koje je otro ogranieno prema zdravoj koi, sa bedemasto uzdignutim rubovima. Taj zahvaeni dio je edematozan ( oteen), tjestast i nije bolno osjetljiv na pritisak. Ako se javi u podruju lica, onda su ulazna vrata respiratorni trakt i tada uz karakteristine promjene na koi lica ( poinje u podruju nosa i iri se prema obrazima u obliku krila leptira uz crvenilo i otok kapaka) imamo i upalu drijela. Opti simptomi nestaju u roku od 24 h, a kone promjene traju 5-7 dana.

Dijagnoza je ista kao i kod ostalih streptokoknih bolesti.

Lijeenje-penicilin, a u sluaju alergije na isti eritromicin, azitromicin, uz lokalnu terapiju sa 2%-tnom bornom kiselinom (Acidi borici) i mirovanje.

20. AKUTNI TONZILITIS,OBLICI AKUTNOG TONZILITISA?

Tonzilitisjeupalakrajnika(nakupina limfnog tkiva) u ustima.

Simptomi tonzilitisa mogu biti bol u podruju tonzila, oteano i/ili bolno gutanje. Upala je obino praena bolnim grlom i povienom tjelesnom temperaturom. Upala tonzila moe biti akutna, subakutna (ako traje due od tri tjedna, a krae od tri mjeseca) i kronina.

Uzronik upale mogu bitibakterije,virusiigljivice. Najei uzronici tonzilitisa su bakterije hemolitikistreptokokistafilokok, od virusa, obini virus prehlade, virusgripe, a od gljivica kandida.

Prema patoanatomskoj slici akutne upale tonzila dijelimo na:

tonsillitis acuta catarrhalis- karakterizira ga izrazito crvene oteene tonzile prekriveneeksudatom tonsillitis lacunaris(akutni gnojni tonzilitis) - tonzile su crvene, oteene, prekrivene ukastim tokicama

tonsillitis pseudomembranacea- tonzile su prekrivene sivkasto-ukastim naslagama

tonsillitis ulceronecrotica- na tonzilama se nalaze duboki ulkusi sa smeim naslagama

Lijeenje upale obino jeantibioticima, a u obzir dolazi itonzilektomijaiadenektomija. Najea komplikacija upale tonzila je nastanakapscesau neposrednoj okolici (peritonzilarni apsces, parafaringealni apsces, retrofaringealni apsces).

21. AKUTNI TONZILITIS,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza

Anamneza

albe bolesnika zavise od vrste obolenja, lokalizacije upale i od toga da li je zapalenje limfnog tkiva lokalno obolenje ili je simptom opteg obolenja.

Najee tegobe bolesnika su bolovi pri gutanju, oteano gutanje, poveana temperatura i poremeaj opteg stanja.

Klinika slika

Zavisno od vrste i lokalizacije obolenja bie razliit i lokalni nalaz.

Poremeaj opteg stanja, isto tako, zavisie od vrste upale i eventualno nekog teeg opteg obolenja, kojem je akutni tonzilitis samo simptom.

Laboratorijsko ispitivanje

Bakteriolokim i virusolokim pregledima esto otkrivamo uzrok obolenja.

Pregled krvi, mokrae i opti internistiki pregled, mogu da otkriju eventualno opte obolenje (leukemija, uremija itd.).

Dijagnoza se postavlja uORL ambulantama u saradnji sa klinikim laboratorijama.

Minimum za dijagnozu

anamneza,

lokalni ORL nalaz,

laboratorijski pregled krvi i mokrae i

internistiki pregled.

Prognoza

Prognoza zavisi od vrste upale.

22.ARLAH,KLINIKA SLIKA?arlah je akutna infektivna bolest uzrokovana beta hemolitikim streptokokom grupe A. Karakterie je upala drijela i ospa.

Izvor zaraze je ovjek ( bolestan-koji boluje od arlaha ili tonzilofaringitisa ili kliconoa), a prenosi se kapljinim putem, vrlo rijetko kontaminiranim predmetima.

Patogeneza

Ulazna vrata su sluznica drijela, a jako rijetko sluznica enskih genitalnih organa i povrijeena koa. U patogenezi dolaze do izraaja tri svojstva: invazivno, toksino i alergijsko. Za nastanak bolesti je vaan streptokokni pirogeni egzotoksin ( SPE) , naroito za nastanak ospe.

Klinika slika

Inkubacija iznosi 3-5 dana, rijetko due. Klinika slika se moe podijeliti u 3 stadija:

1. Invazivni stadij (1-2 dana)-poinje naglo, povienom tjelesnom temperaturom, bolovima u grlu, glavoboljom, optom slabou, povraanjem, bolovima u stomaku i zglobovima..

2. Osipni stadij (2-7 dana)- ospa na vratu, bonim stranamagrudnog koa, unutranjim stranama ekstremiteta, leima i donjem dijelu stomaka, a nema je u podruju lica, tabana i dlanova. To je sitna, difuzna ospa, koja na pritisak nestaje, a ostavlja blijedoukasti trag. Koa je suha, sitnozrnasta, kao najeena ( kokoija ili guija koa).

Na pregibnim mjestima lakta, koljena, na vratu i u podruju aksile ( pazuha) ospa je intenzivnija, moe biti i hemoragina PASTIJIN ZNAK.

Bolesnik ima zaarene obraze, a ostali dio lica je blijed. Bljedilo je izraeno oko usta i nosno-usne brazde-FILATOVLJEV ZNAK.

Jezik je u poetku bjeliasto obloen, a kasnije ogoljen, postaje malinast po izgledu i boji. Tonzile su intenzivno crvene, pa zbog toga arlahnu anginu nazivamo arko ili plameno crvenom. Na krajnicima ( tonzilama) se mogu ponekad vidjeti gnojne promjene koje se lako skidaju. Na mekom i tvrdom nepcu se vide takasta krvarenja. Submandibularni, naroito angularni limfni vorovi su uveani.

3. Stadij perutanja- obino poinje 7-og dana bolesti. Po tabanima i dlanovima je perutanje krupno, lamelozno, a po ostalim dijelovima sitno branasto. Ovo je vano za retrogradno postavljanje dijagnoze arlaha.

Prognoza arlaha je jako dobra. Izuzetno je rijedak letalni ishod bolesti.

23.ARLAH,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza arlaha postavlja se na temeljuanamnestikih i epidemiolokih podataka, klinike slike i tijeka bolesti, laboratorijskih nalaza(povieni upalni parametri, povean broj leukocita uz raspored u diferencijalnoj krvnoj slici koji ukazuje na bakterijsku etiologiju bolesti)te dokazivanjem uzronikauzimanjem brisa drijela (negativan nalaz ne iskljuuje dijagnozu) ili brzim antigenskim testovima.

Diferencijalno dijagnostiki u obzir dolaze druge vrste angina, druge febrilne bolesti praene osipom (kao to su, primjerice, adenovirusne ili enterovirusne infekcije, rubeola ili morbili) te alergijske reakcije.

LIJEENJE- Lijek izbora u terapiji arlaha supenicilinski antibioticiprimijenjeni peroralno ili parenteralno, a u sluaju kontraindikacija za njihovu primjenu (primjerice, kod potvrene alergije) provodi se terapijaazitromicinomilicefalosporinima druge, tj. tree generacije.Uz antibiotsku terapiju skrano je trajanje bolesti, skraena je infektivnost bolesnika, klinika slika je blae izraena (ili se kod ranog poetka antibiotske terapije u potpunosti niti ne razvije), a tee forme bolesti i komplikacije su rijetke. Osim antibiotika nuno je i provoenje mjera za sniavanje poviene tjelesne temperature, adekvatni unos tekuine i mirovanje.

Uz adekvatno lijeenje oboljelih nuno je i provoenje drugih mjera za sprjeavanje irenja arlaha.To se prvenstveno odnosi na provoenje higijenskih mjera (pranje ruku, posebno nakon kihanja, kaljanja ili brisanja nosa) te adekvatno ienje svih predmeta s kojima su oboljele osobe dolazile u kontakt. Takoer je vano naglastiti kako se oboljela djeca ne smiju vratiti u kolektiv minimalno 24 sata nakon poetka antibiotske terapije.

24.ERIZIPEL,KLINIKA SLIKA?

Erizipelje akutnainfektivnabolest (kutanicelulitisilimfangiitis) uzrokovana b-hemolitikimstreptokokomskupine A

Najee se javlja na licu i okrajinama, esti surecidivi. Najee do infekcije dolazi preko sitnih ozljeda i ogrebotina.

Simptomi: crvenilo koe, osjeaj napetosti ilisvrbea, ponekad mjehuri ispunjeni seroznim sadrajem, pa inekroza, poviena temperatura,limfangiitisilimfandenditis.

Lijei se mirovanjem ipenicilinomG.

Klinika slika

Inkubacija traje od 1 - 7 dana. Crvenilo je otro ogranieno prema zdravoj koi, zahvaeni dio je edematozan i tjestast pa nije bolno osjetljiv na pritisak. U nekih bolesnika je eksudacija tako jaka da dolazi do stvaranja mjehuria ili mjehura (erysipelas vesiculosum, bullosum) pa ak i gangrene (erysipelas gangraenosum). Regionalnilimfadenitisse oituje laganim otokom i osjetljivou limfnih vorova. Najea lokalizacija su noge potom lice, ruke i trup. Ako se javlja na licu obino postoji podatak o upali drijela pri kojem streptokok dolazi u nos. stogaerizipellica najee poinje od nosa i iri se na oba obraza u obliku krila leptira uz crvenilo i edem vjea. Ukoliko seerizipel pojavi na sluznicama (drijelo, vanjsko spolovilo, usna upljina) dovodi do vrlo jakog edema. U nelijeenih bolesnika bolest traje 8 - 10 dana i moe obii itavo tijelo (erysipelas migrans), ovaj oblik bolesti je u dananje doba vrlo rijedak, inae crvenilo na periferiji brzo napreduje dok u centru nestaje.Komplikacije bolesti mogu biti lokalne (celulitis,konjuktivitis,keratitis, edem glotisa itd.) i ope (sepsa, intersticijskaupalabubrega). Poststreptokokniglomerulonefritisi reumatskagroznicasu kod erizipela rijetke, kao i sve komplikacije ako seerizipelpravilno lijei. Kod uestalih recidiva moe doi do elefantijaze (poveanja volumena) zahvaenog podruja uslijed opstrukcije limfne cirkulacije.

25.ERIZIPEL,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza je bolesti laka i temelji se na klinikoj slici, dok je izolacija uzronika mogua iz mjehuria i mjehura ili na poetku bolesti iz krvi. Druge bolesti koje imaju sline simptome sucelulitisiflegmona(furunkul) nosa gdje postoji izrazita bolnost i osjetljivost na dodir, crvenilo nije otro ogranieno i koa je tvrdo infiltrirana. Erizpeloid je vrlo slian erizipelu.

Prognoza je vrlo dobra kako zbog terapije tako i zbog openitog blagog tijeka streptokoknih bolesti danas.

Lijeenje U terapiji se dajepenicilin, u sluaju preosjetljivosti eritromicin, azitromicin ili cefalosporini, potrebna je jo i lokalna terapija 2%-tnom bornom kiselinom. Na ovakvu terapijuvruicai opi simptomi nestaju u roku 24 sata, a kone promjene brzo nestaju.

26.MENINGITIS,KLINIKA SLIKA?

Bakterijski meningitis je akutna gnojna upala mekih opni mozga i kimene modine uzrokovana bakterijama. To je jedna od najteih infektivnih bolesti, koja i u dananje vrijeme predstavlja bitan uzrok morbiditeta i mortaliteta.

Etiologija

Bakterije koje najee uzrokuju meningitis su: Neisseria meningitidis (meningokok), Streptococcus pneumoniae (pneumokok) i Haemophilus influenzae. Ove bakterije izazivaju 75-80 % bakterijskog meningitisa. Pored ova tri najea uzronika, znaajniji su jo i Streptococcus B grupe, Listeria monocytogenes, Staphylococcus, Escherichia coli, , Salmonellae, Pseudomonas aeruginosa i dr. Epidemije moe izazvati samo Neisseria meningititis, a ostali meningitisi se pojavljaju sporadino. Infekcija se u najveem broju sluaja prenosi kapljinim putem, a ulazna vrata su respiratorni trakt.

Klinika slika

Bakterijski meningitis obino poinje naglo sa pojavom poviene tjelesne temperature, zimice, glavobolje-(zbog povienog intrakranijalnog pritiska, difuzna je i najvie je izraena u eonom i potiljanom dijelu glave), munine i povraanja. U mnogim sluajevima su prisutni slabost, fotofobija (osobi smeta svejtlost), poremeaj svijesti, grevi. Kao znak nadraaja meninga javlja se ukoenost vrata-oteano je savijanje glave prema prsima. Pacijent esto zauzima poloaj leei na boku sa flektiranim nogama i rukama, te glavom zabaenom unazad i licem okrenutim od svjetlosti (meningealni poloaj).Kod kolske djece se esto vidi i znak tronoca dijete se u sjedeem poloaju oslanja na dlanove, gluteus i pete.

Kod male djece u dobi od 3 mjeseca do 2 godine simptomi su manje predvidivi (vruica, povraanje, iritabilnost, grevi cijelog tijela, krikovi i napetost fontanele najei su simptomi, a koenje vrata moe izostati).

27.MENINGITIS,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza

1.Anamneza sa klinikom slikom, 2. Nalaz likvora (likvor se dobija lumbalnom punkcijom), 3.Nalaz krvi ( kod meningokoka), 4. Bris grla i nosa 5. Laboratorijski nalazi krvi (leukocitoza, neutrofilija, poviena sedimentacija) 6. Radioloke dijagnostike metode-CT ili MRI mozga (magnetna rezonanca)

Lijeenje/Terapija

Lijeenje meningitisa se sprovodi u bolnici. U lijeenju se sprovode antibiotici u zavisnosti od uzronika ( Penicilin, Hloramfenikol, Cefalosporini tree generacije..) u trajanju od 7 do 21 dan, a po potrebi i due. Od antiinflamatornih lijekova koristi se deksametazon, a u sluaju edema mozga Manitol-20 %-tna otopina. Uz ovo se sprovodi i simptomatsko lijeenjepoviene tjelesne temperature, glavobolje i konvulzija-greva.

Profilaksa

Danas se primjenjuje vakcina protiv Haemophilusa influenzae tip b, koja spada u obaveznu vakcinaciju, a koju primamo sa 2, 4 i 18 mjeseci. Primjenjuje se i vakcina protiv meningitisa uzrokovanog sa Neisseria meningitidis (protiv serogrupa A, C, Y, W, dok za grupu B koja je kod nas dominira ne postoji vakcina) i protiv Streptococcus pneumoniae.

28.MENINGOKOKNA SEPSA FULMINANTNOG TOKA?

Akutna ili fulminantna meningokokna sepsamoe se pojaviti s meningitisom ili kao samostalna bolest. Bolest poinje naglo, iz punog zdravlja, sa znacima opteg infektivnog sindroma. Uz tegobe se javljaju povraanje, glavoblja i pospanost. Jedan od glavnih klinikih simptoma jete pojava ospe po koi koja je prvo petehijalna a zatim se iri i dobija izgled manjih ili veih krvnih podliva. Promene su najizraenije na mestima pojanog pritiska. U toku meningokokcemije este su metastaze u druge organe. Bolesnici su veoma uznemireni, javlja se ubrzano disanje i tahikardija (ubrzan rad srca). Poremeaj stanja svesti ide od somnolencije do kome. U sluaju neleene bolesti veoma brzo se razvija DIC (diseminovana intravaskularna koagulopatija) i septini ok a bolest se zavrava letalnim ishodom. DIC predstavlja hemostatski poremeaj koji se manifestuje u vidu patoloke aktivacije koagulacionog sistema sa diseminovanim stvaranjem tromba, uz sekundarnu aktivaciju fibrinolitikog sistema u cilju kompenzacije prethodnog poremeaja. U toku DIC-a dolazi do pojaanog pada tromboplastinog materijala, bolesnik krvari iz mesta uboda, desni, nosa, gastrointestinlanog trakta.

29. MENINGOKOKNA SEPSA SUBKUTANOG TOKA?

Subakutna meningokokna sepsapoinje postupno i manifestuje se nejasnim optim infektivnim simptomima. Kasnije se moe javiti osip (rozeoliformni, morbiliformni, urtikarijalni ili hemoragini) ili zapaljenje nekog organa. U krvi se moe dokazati meningokok, kao i eventualno iz konih eflorescencija.

30.MENINGOKOKNA SEPSA,DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamneze, klinike slike, klinikog pregleda, laboratorijskih analiza (kompletna i diferencijalna krvna slika, hemokultura, pregled likvora, bojanje po Gramu, biopsija konih promena i bojenje po Gramu, analiza urina, testovi zgruavanja).Lijeenje

Kod meningokokne sepse se daje penicilin u visokim dozama, a u fulminantnim oblicima se daju i kortikosteroidi i heparin.

31.STAFILOKOKNA PNEUMONIJA?

Staphilococcus aureus uzrokuje samo 2% pneumonija koje se stjeu izvan bolnice, ali 10-15% onih koje se stjeu u bolnicama za vrijeme lijeenja neke druge bolesti. Taj se tip pneumonije razvija u vrlo mladih, vrlo starih i u ljudi koji su ve oslabljeni nekim drugim bolestima. Isto tako ima sklonost pojavljivanja u alkoholiara. Smrtnost je oko 15-40% djelomino i zbog toga to su oni koji razviju stafilokoknu pneumoniju ve obino teko bolesni.

Stafilokok uzrokuje tipine simptome pneumonije, ali su osjeaj hladnoe i poviena temperatura trajniji kod stafilokokne nego kod pneumokokne pneumonije. Stafilokok moe uzrokovati apscese (nakupine gnoja) u pluima i moe dovesti do stvaranja cista u pluima koje sadre zrak (pneumatocele), naroito u djece. Bakterije mogu biti krvnom strujom noene iz plua i uzrokovati apscese na drugim mjestima. Relativno su este nakupine gnoja u pleuralnom prostoru (empijem).

Te nakupine se ispranjavaju pomou igle ili cijevi u prsnoj upljini.

32.FURUNKULUS?

Gnojni irevi (furunkuli) su velika, bolno osjetljiva, nateena, uzdignuta podruja koja nastaju uslijed staftlokokne infekcije oko folikula dlake.Najee nastaju na vratu, grudima, licu i stranjicama, ali su naroito bolni kada nastaju oko nosa ili uiju ili na prstima. Gnojni irevi obino u sreditu imaju gnoj. esto iz gnojnog ira istjee bijela, lagano krvava tvar. U nekih se ljudi ponavljano razvijaju (recidiviraju) gnojni irevi (furunkuloza), a ponekad meu mladima koji ive u prenatrpanim etvrtima i odravaju slabu higijenu dolazi do epidemije gnojnih ireva.

33.INTRAHOSPITALNE INFEKCIJE?

infekcije steene tokom boravka bolesnika u bolnici (najmanje 48 h posle prijema i najvie 48 h posle izlaska iz bolnice) infekcija nije postojala ili nije bila u periodu inkubacije u trenutku prijema bolesnika na lijeenje

Ko moe da oboli?

bolniko osoblje (lekari, medicinske sestre i tehniari, bolniari, osoblje zadueno za hranu,osoblje zadueno za ienje,...) posetioci , student

Faktori rizika za nastanak intrahospitalnih infekcija : imunokompromitovani pacijenti (bolest ili hemoterapija) hirurke intervencije, primena katetera, respiratora i drugih instrumenata koji naruavaju epitelne barijere duina boravka u bolnici antibiotska terapija (> 10 dana) prisustvo multirezistentnih mikroorganizama u bolnikoj sredini zbog selektivnog pritiska i mogunosti razmene gena rezistencije

34. INTRAHOSPITALNE INFEKCIJE,PREVENCIJA?

Pranje ruku!!!

Prevencija i kontrola upotreba zatitne odjeee, maski, rukavica korienje instrumenata za jednokratnu upotrebu sterilizacija instrumenata dezinfekcija povrina i vazduha pravilno odlaganje kontaminiranog materijala i krvi ,izolacija pacijenata sa infekcijom

obeskliavanje bolnikog osoblja imunizacija bolnikog osoblja i pacijenata u visokom riziku (rotavirusi, VZV, influenca,...) antibiotska profilaksa kontrola krvi i krvnih produkata osoba zaduena za praenje i kontrolu bolnikih infekcija

35. RESPIRATORNA DIFTERIJA?

Respiratorna difterija

Difterija drela- inkubacija traje 2 - 3 dana, javlja se guobolja, neraspoloenje, malaksalost, slabiji apetit, temperatura je slabo poviena. Krajnici su oteeni, crveni a karakteristini eksudat u vidu skrame se javlja od treeg dana bolesti. Skrama je beliasta, sjajna, sedefasta, glatka i jasno ograniena, vrsto prirasla za podlogu i pri nasilnom skidanju podloga krvari. Lako su uveane podviline limfne lezde i bolne su na dodir. Ukoliko se ne aplikuje serum, progredira u tei oblik, kada su svi simptomi izraeniji. Skrame se ire na okolinu, na meko nepce, resicu. Bolesnik je bled, adinamian, febrilan, ubrzan je rad srca, snien krvni pritisak.

Bez specifine terapije difterija progredira u maligni oblik sa naglim skokom temperature, glavoboljom, guoboljom, oteanim gutanjem, krvavljenjem iz nosa, povraanjem, oseajem guenja. Bolesnik je votano bled, teko i ujno die na otvorena usta, vrat je deformisan uveanim lezdama, ubrzo se javljaju znaci kardiovaskularnog kolapsa, prisutno je modrilo usana, znaci oteenja bubrega sa azotemijom.

Difterija nazofarinksa- lokalizovana na treem krajniku, javlja se oteano disanje, pojaane serozno-sluzavo-krvave sekrecije iz nosa.

Difterija larinksa (grla)- nastaje irenjem iz drela i nosa, karakterie se opstrukcijom larinksa zbog prisutnog otoka i fibrinskih membrana koje se lako ljute i javlja se laringospazam.

36. EKSKRETORNA DIFTERIJA?

Ekstrarespiratorna difterija

Difterija oka- prenosi se zagaenim rukama, obino na jednom oku, gde se primeuje otok konjunktiva i pseudomembrane koje slepljuju one kapke. Ako proces zahvati i ronjau, moe doi i do gubitka vida.

Difterija vulve- kod malih devojica na unutranjoj strani velikih usana se javljaju otok i pseudomembrane.

Difterija koe- nastaje na oteenoj koi, sa otokom, crvenilom i sekreceijom i stvaranjem krusti.

37. DIFTERIJA,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

Difterija je akutna infektivna, kontagiozna bolest koju uzrokuje Corynebacterium diphteriae (korinebakterium difterije). To je gram pozitivni bacil, koji lui egzotoksin i veoma je otporan u vanjskoj sredini.

Epidemiologija

Obolijeva samo ovjek. Izvor infekcije su oboljeli ili kliconoe. Put irenja je kapljini (najee), ali moe i kontaktom (direktnim i indirektnim). Ulazna vrata su najee nos i drijelo, ali mogu biti i konjuktiva, opekotine, rane, vulva. Javlja se preteno zimi.

Patogeneza

Na mjestu ulaska ova bakterija lui toksin koji izaziva nekrozu sluznice, te nastaju karakteristine(lokalne promjene), bjeliaste, sjajne, sedefaste, glatke i jasno ograniene promjene (pseudomembrane), koje su vrsto privrene za podlogu i pri nasilnom skidanju istih, podloga krvari. Nakon prodora toksina u krv nastaju sistemski poremeaji (degeneracija sranog miia, jetre, bubrega, oteenja na nervnom sistemu-demijelinizacija..).

Klinika slika

Postoji vie klinikih oblika: difterija drijela i tonzila, difterija larinksa, nosa, oka, koe, vulve..

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu: 1.anamneza, klinika slika i epidemioloki podaci, 2.bris grla 3. Seroloki testovi (izolacija uzronika iz krvi)

Lijeenje

Podrazumijeva: 1. Specifinu terapiju antitoksinom (antidifterini serum), 2. Antibiotici (penicilin/eritromicin 7-14 dana) 3. Simptomatska terapija (kortikosteroidi, inhalacije, higijensko-dijetski reim, strogo mirovanje u postelji, a ponekad je potrebno uraditi i traheotomiju).

Profilaksa

Prevencija infekcije se sprovodi aktivnom imunizacijom (vakcina DiTePer) koja je obavezna, a primamo je sa 2, 4, 6 mjeseci, sa 5 i 14 godina. Uvoenjem vakcinacije difterija je eradicirana.

38.KRUP?

Krupje akutno upalno suenje gornjih i srednjih dinih puteva koju uzrokuje virusna infekcija. Kod ove infekcije dolazi do oticanjagrla, to uzrokuje smetnje pri disanju. Simptomi krupa sukaalj"poput lavea",stridor(otar zvuk visoke frekvencije), ipromuklost. Simptomi mogu biti blagi, umjereni ili teki i esto se pogoravaju nou. Stanje se moe izlijeiti pojedinanom dozom oralnihsteroida, dok se kod teih sluajeva ponekad se koristiadrenalin. Ovo stanje rijetko zahtijeva hospitalizaciju.Krup se dijagnosticira na temelju znakova i simptoma, nakon to iskljuimo mogue ozbiljnije patologije (na primjer,epiglotitisilistrano tijelo u dinim putevima). Daljnje pretrage kao to su krvna slika,radiografska kontrolai virusne kulture u veini sluajeva nisu potrebni. Krup je esto oboljenje i javlja se kod otprilike 15% djece, obino u dobi izmeu est mjeseci i 5-6 godina ivota, dok tinejderi i odrasli rijetko dobivaju krup. U prolosti je vrlo est uzrok krupa biladifterija, ali ona danas ima samo povijesno i didaktiko znaenje u razvijenim zemljama, poto je potpuno iskorijenjena kampanjom cijepljenja i poveanim higijenskim uvjetima i boljim ivotnim standardom.

SIMPTOMI- Simptomi krupa ukljuujukaalj"poput lavea" ,stridor( otar zvuk visoke frekvencije uglavnom kod udisanja),promuklosti oteano disanje, koji se obino pogoravaju nou.[1]Kaalj "poput lavea" esto se opisuje kao zvuk slian glasanjutuljanailimorskog lava.[2]Plai nemir mogu pogorati zvidanje (stridor). Ako je zvidanje prisutno i kod pacijenta koji je miran obino ukazuje na suenje dinih puteva i pogoranje stanja. U uznapredovaloj fazi, zvidanje pri disanju se zna smanjiti kao posljedica ozbiljnog suenja dinih puteva.[1]Ostali simptomi ukljuujuvruicu,rinitis(simptomi koji su tipini zaprehladu) i uvlaenje koe izmeu rebara.[1]

HYPERLINK "http://hr.wikipedia.org/wiki/Krup"[3]Slinjenjeili bolestan izgled obino ukazuju na neka druga medicinska stanja.

39.PERTUSIS,KLINIKA SLIKA?

Veliki kaalj (magarei kaalj, kukurekavac, zacenka) je akutna infektivna i kontagiozna bolest, najee odojeta i malog deteta, a manifestuje se kaljanjem i karakteristinim zacenjivanjem.

Izaziva bolesti je Bordetella pertussis, koja je Gram-negativan bacil, neotporan na spoljanjoj temperaturi. Bordetela pertusis produkuje bioloki aktivne supstance koje imaju vanu ulogu u patogenezi bolesti. Najznaajnije su povrinske komponente, koje omoguavaju adheziju bakterije na trepljasti epitel respiratorne sluznice (fllamentozni hemaglutinin-FHA, pertaktin, fimbren), zatim pertusis toksin i dr. Deo toksina, poznat kao podjedinica A, nosilac je bioloke aktivnosti toksina.

Za oveka je patogena i Bordetella Parapertussis, koja je morfoloki i biohemijski slina, ali antigenski razliita od B. pertussis. Klinika slika koju ona daje je slina pertusisu, ali blaa.

Pertusis je veoma kontagiozna bolest, od koje najee obolevaju mlaa deca. Jo uvek je veoma vana bolest u nekim zemljama sveta, jer znaajno doprinosi morbiditetu i mortalitietu, naroito kod neuhranjene dece u siromanim zemljama.

Uvoenjem obavezne vakcinacije, morbiditet dece uzrasta od 1-5 godina se znaajno smanjio, ali je zapaen porast incidencije kod dece mlae od godinu dana, kao i kod odraslih kod kojih je iezao vakcinalni imunitet.

Izvor infekcije je bolesnik u inkubaciji i tokom bolesti, to je vremenski dugaak period, pa to omoguava irenje i odravanje infekcije. Blizak kontakt u porodici ili ponavljani kontakt u deijim kolektivima doprinose pojavi i irenju oboljenja. Kako se imunitet ne prenosi transplacentarno sa majke na dete, mogua je pojava oboljenja u najmlaem uzrastu (kod novoroeneta, odojeta).

Kako se manifestuje veliki kaalj?

Inkubacija bolesti traje 7-14 dana. Bolest protie kroz tri stadijuma: kataralni stadijum, stadijum zacenjivanja i stadijum rekonvalescencije. Svaki stadijum traje oko 2 nedelje.

Bolest protie bez poviene temperature i njena pojava obino je znak komplikacija.

Poetak bolesti je postepen. U kataralnom stadijumu bolesnik ima blag, neproduktivan i neupadljiv kaalj, blagu kijavicu i umeren konjun ktivitis.

Obino je afebrilan. Posle otprilike 7 dana, bolest prelazi u sledei stadijum - stadijum zacenjivanja.

Kaalj postaje jai, bolesnik ee kalje, naroito u toku noi, i javljaju se napadi kalja uz karakteristino zacenjivanje.

Zacenjivanje se sastoji iz ponovljenog kalja, praenog oteanim i ujnim inspirijumom (udisanjem), dok bolesnik konano ne udahne vazdun. Ovaj karakteristian ujni fenomen podsea na riku magarca, zbog ega je bolest i dobila narodno ime "magarei kaalj".

Zatim nastaje otean i isprekidan ekspirijum (izdisanje). U toku zacenjivanja, dete moe postati modrocijanotino (plavo), a u tekim sluajevima moe nastati i fatalna hipoksija.

Posle zacenjivanja, dete iskaljava malo lepljivog sekreta, staklastog izgleda, esto povraa i veoma je iscrpljeno. Zacenjivanje mogu provocirati razliiti stimulusi kao to su hladan vazduh, buka, uzimanje hrane, pregled drela patulom i dr.

Karakteristian je i izgled malog bolesnika: dete u toku napada sedi ili stoji, drei se za ogradu kreveta, crveno je u licu, sa oteenim onim kapcima. esto postoje i supkonjunktivaina (ispod venjae oka) krvarenja na bulbusnim venjaama (efuzije), kao i petehijalna krvarenja na licu i vratu, koja nastaju zbog naprezanja. Moe doi i do povrede podjezine vezice ("frenulum) zubima.

Dete je oznojeno i uplaeno. U toku dugakih i tekih napada ono postaje bledo i na kraju cijanotino.

Van napada dete je umorno i odbija hranu.

Auskultatorno na pluima moe postojati bronhitini nalaz, a na rendgenskom snimku plua vide se meke mrljaste trakaste senke, koje se pruaju od hilusa ka dijafragmi, pa daju srcu karakteristian izgled kao da je umotano u vatu, tzv. "vatasto srce".

Pred kraj ovog stadijuma, koji traje oko 2 nedelje, kaalj postaje sve slabiji, zacenjivanje se proreuje i sledi duga rekonvalescencija, tokom koje se dete postepeno oporavlja.

Teak pertusis karakterie veliki broj tekih zacenjivanja, a napadi se zavravaju cijanozom i povraanjem.

Mogu nastati gubici svesti sa konvulzijama. Najtee forme bolesti viaju se kod odojeta i praene su apnoinom krizom: posle napada zacenjivanja dete prestaje da die 1-2 minuta, pomodri, da bi potom dubokim inspirijumom ova kriza bila zavrena. U toku ovakvih napada moe nastati i smrtni ishod.

Laki kliniki oblici bolesti viaju se kod starije, delimino vakcinisane dece i protiu bez zacenjivanja.

Glavne komplikacije u toku velikog kalja su sekundarne infekcije (zapaljenje srednjeg uha i pneumonija), zatim mehanike komplikacije koje nastaju zbog poveanog pritiska u lobanji, grudnom kou i trbuhu (modana

i druga krvarenja, umbilikalne i ingvinalne hernije, prolaps rektuma, atelektaza plua, emfizem i dr.) i encefalopatija sa konvulzijama.

Imunitet je, posle preleane bolesti, trajan.

40. PERTUSIS,DIJGNOZA I LIJEENJE?

DIJAGNOZA- Najee se postavlja na osnovu karakteristine klinike slike, epidemiolokih podataka o kontaktu sa obolelim i bakteriolokog nalaza brisa nazofaringsa (nosni deo drela).

U krvnoj slici, u stadijumu zacenjivanja, postoji leukocitoza (povieni nivo leukocita) kod najteih oblika bolesti moe biti i vrlo visoka sa limfocitozom (80%) ("leukemoidna krvna slika").

Etioloka potvrda bolesti mogua je izolacijom B. pertussis u brisu nazofaringsa. Direktna imunofluorescencija materijala dobijenog brisom nazofaringsa omoguava bru dijagnozu, pa se ee i koristi za dokazivanje B. pertussis takoe se moe koristiti i metoda lanane reakcije polimerizacije (PCR).

Seroloka dijagnoza, bolesti postavlja se na osnovu prisustva antitela klase IgM i IgG u krvi, ili IgA klase u respiratornim sekretima, koja se dokazuju imunoenzimskom metodom (ELISA). Meutim, porast titra antitela je spor i slab, naroito kod male dece.

Diferencijalna, dijagnoza. Meu infektivnim uzronicima koji daju kliniku sliku slinu pertusisu, najznaajniji su Bordetella parapertussis i neki virusi (adenovirusi, virusi parainfluenze).

Kako se lei veliki kaalj?

Preporuuje se hospitalizacija odojadi, jer je mogu brz razvoj teke klinike slike uz komplikacije.

Preporuuje se primena eritromicina, 35-50 mg/kg, jer smanjuje teinu i trajanje bolesti. Terapija treba da se sprovodi 14 dana, U leenju komplikacija koriste se i drugi antibiotici, koji se primenjuju parenteralno (putem vene).

Simptomatska terapija ima za cilj da smanji broj i intenzitet napada kalja i zacenjivanja.

Primenjuju se antitusici, spazmolitici, sedativi. Katkad se preporuuje i primena kortikosteroida u toku 7 dana. Veoma su znaajni nadzor nad bolesnikom tokom napada, sprovoenje oksigenoterapije, adekvatna ventilacija i ishrana bolesnika.

Vakcinaciia je najbolja mera zatite. Vakcinacija kombinovanom DiTePer vakcinom se zapoinje u 3. mesecu ivota. Primenjuje se mrtva pertusis vakcina, koja sadri suspenziju celih bakterijskih elija. Postoje podaci o neurotoksinosti vakcine izraene od celih bakterijskih elija, to je dovelo do razvoja acelularne vakcine, koia sadri inaktivisani pertusis toksin.

41 LEGIONELOZE,KLINIKA SLIKA I TERAPIJA?

Uzronik legionarske bolesti je dobio naziv Legionella pneumophila. Legionele su gram negativni aerobni bacili, a vrlo esto su izvor infekcije kontaminirani vodeni ekosistemi u kojima cirkulie voda u zatvoreenom sistemu.

Klinika slika

Nakon inkubacuje od 2-10 dana zapoinju klinike manifestacije bolesti. Poetak bolesti je nagao sa skokom temperature, jezom, malaksalou. Ubrzo bolesnik poinje ubrzano da die, da kalje najpre neproduktivno, ali sa moguim iskaljavanjem krvi. Osea bolove u grudima, ali se na jaku glavobolju, bolove u zglobovima. Vrlo esto se javlja mentalna konfuzija, a mogue su i halucinacije. Kao posledica toksemije prisutni su relativna bradikardija (usporen rad srca), munina ,povaraanje, vodenasti prolivi.

Kod neleenih bolesnika bolest napeduje do vrlo ozbiljnih komplikacija u vidu respiratorne insuficijencije, septikog oka, bubrene insuficijencije.Pontijak groznica-znatno blai oblik infekcije legionelom koji se karakterie influenca-like sindromom (sindrom nalik gripu). Nakon kratke inkubacije od par sati do dva dana bolest zapoinje temperaturom, glavoboljom, bolovima u miiima i zglobovima, kaljem, bolom u grudima. Prolazi za sedam dana sa ozdravljenjem.

Dijagnoza

U laboratorijskim analizama se zapaa povien broj belih krvnih zrnaca, porast azotnih produkata, poveana aktivnost aminotransferaza, patoloki sediment urina. Rendgenografija plua pokazuje nespecifine promene. Dijagnoza se utvruje izolacijom uzronika iz sputuma (ispljuvka), bronhijalnog sekreta, pleuralnog izliva, krvi, mokrae.Lijeenje Koristi se eritromicin, rifocin, penicilin G ili cefalosporini tree generacije.42. GONOREJA,KLINIKA SLIKA?

Gonoreja, kapavac ili triper jespolna bolestkoju uzrokujebakterijaNeisseria gonorrhoeae. Prenosi sevaginalnim,oralnimianalnim seksom, ponovno je uestala, posebice u adolescenata.[1] GONOREJA KOD ENA- Bolest se tee otkriva kod ena, a najei simptomi su bijelo-ukasti ili uto-zelenkastivaginalniiscjedak, peckanje pri mokrenju i oteenoststidnice. Potrebno ju je lijeiti jer se u protivnom moe proiriti na unutarnje organe, kao to sumaternica,jajovodiijajnici. Nakon to se proiri moe doi do upale, a simptomi su bolovi uzdjelici, grevi i poviena temperatura. Ponekad se javljaju i znaci upale potrbunice, munina i povraanje. Nakon duljeg vremena moe doi i do zaepljenja jajovoda, a samim time i do neplodnosti.

GONOREJA KOD MUKARACA- Poslije razdoblja kratke inkubacije (1-7 dana) kod mukarca je najvaniji simptom area bol kod mokrenja, uz pojavu gustog, ukastog, gnojnog iscjetka. U sluaju zaputanja bolest se moe proiriti naprostatu, sjemenike i pasjemenike, te takoer utjecati na plodnost.

GONOREJA KOD DJECE- Bolest se moe prilikomporodaprenijeti nanovoroene, to moe imati za posljedicu gonokoknu upalu onih spojnica i vjea u novoroeneta, to moe dovesti dosljepoe.

43. GONOREJA DIJAGNOZA I TERAPIJA?

Dijagnoza

Bris uretre i analiza vaginalnog sekreta.

Lijeenje

Penicilin 7-10 dana, uz obavezno lijeenje oba partnera.

44. TETANUS,KLINIKA SLIKA?

Tetanus je teka akutna infektivna bolest koju karakteriu toniki i paroksizmalni grevi miia. Izazvana je toksinima bakterije Clostridtum tetani

U narodu je ova bolest poznata pod imenima zli gr ili gr vilice.

Tetanus izaziva Clostridium tetani, gram-pozitivni, obligatno anaerobni i sporogeni baci. Spore su,veoma otporne u spoljanjoj sredini.

Dospevanjem u ranu ili povreeno tkivo oveka, spore prelaze u vegetativni oblik bakterije. Za isklijavanje spora neophodni su anaerobni usiovi. U takvoj sredini bakterija produkuje vie vrsta egzotoksina. Za nastanak tetanusa najvaniji je tetanospazmin.

Tetanospazmin je jedan od najjaih biolokih otrova. Patogen je za oveka i mnogobrojne domae i divlje ivotinje. Smatra se da 1 mg otrova moe da ubije vie od stotinu ljudi.

Tetanus je infektivna i nezarazna bolest iz grupe zoonoza. Prirodni rezervoar bacila tetanusa je digestivni sistem nekih domaih i divljih ivotinja (konja, goveeta, vuka, lisice). Dospevanjem u spoljanju sredinu, bakterija prelazi u sporogeni oblik. Spore se zadravaju u zemlji, travi, senu, predmetima iz ovekove okoline. ovek se zarazi sporama kada one dospeju u povreeno tkivo. Svaka, pa i najmanja povreda moe biti tetanogena, ukoliko u njoj postoje anaerobni usiovi. Klasinim tetanogenim ranama se smatraju ubodi, posekotine prljavim i zagaenim predmetima i razderotine. Anaerobni usiovi se razvijaju i u meovito inficiranim ranama, u kojima piogene aerobne bakterije potronjom kiseonika pomau nastanak anaerobnih uslova. Anaerobna sredina se moe razviti i naknadno, na mestu hronino oteenog i slabije ishranjenog tkiva, kao to su dijabetineulceracije ili ulceronekrotine rane kod drugih vaskularnih oboljenja. U tetanogene rane spadaju, takode, kra sindromi, smrzotine i opekotine. Od tetanusa mogu da obole i nevakcinisane trudnice i porodilje, ukoliko je prekid trudnoe ili poroaj obavljen u nehigijenskim uslovima, nesterilnim instrumentima ili prirunim sredstvima.

Novoroena deca neimunizovanih majki mogu takoe da obole od ove bolesti, ukoliko se pupana vrpca presee kontaminiranim instrumentima u nesterilnim uslovima (srp u seoskim sredinama ranije).

Od tetanusa mogu da obole osobe svih uzrasta, od novoroeneta do najstarijih osoba. Danas ee obolevaju osobe starije od 60 godina.

Tetanus je sporadina bolest. ee se javlja u vreme poljskih radova, leti i u jesen. Vea incidenca obolevanja mogua je u ratnim uslovima i za vreme veih elementarnih nepogoda i razaranja. Takoe, saobraajni traumatizam poveava uestalost ove bolesti.

Globalna incidenca tetanusa u svetu kree se oko 18 bolesnika na 100 000 stanovnika godinje. Ona je razliita u razliitim delovima sveta i najvie zavisi od sistematske imunizacije i socijalnih uslova stanovnitva. Bolest se ee javlja u nerazvijenim sredinama, sa niim socijalnim i ekonomskim standardom, mada je ima i u bogatim zemljama sa dobro razvijenom zdravstvenom slubom.

Smrtnost od tetanusa u dananje vreme je jo uvek visoka i kree se oko 50% za generalizovani oblik bolesti, a oko 80-90% za ginekoloki i neonatalni tetanus.

U naoj zemlji, morbiditet tetanusa je znatno smanjen sprovoenjem sistematske imunizacije dece i omladine, ime je starosna granica obolelih pomerena iznad 60 godina. Kod delimino vakcinisanih osoba mogua je laka slika bolesti.

Tetanus nije kontagiozna bolest i ne moe se preneti sa obolele na zdravu osobu. Posle preleane bolesti nema trajnog imuniteta.

Klinike manifestacije tetanusa su posledica, pre svega, izraenog neurotropizma tetanospazmina, odnosno njegove sposobnosti da se vezuje za receptore (gangliozide) u nervnom tkivu (neu-rointoksikacija). Posle dospevanja tetanospazmina u nervna vlakna, dalje kretanje se nastavlja retrogradno, od neuromiine spojnice ka aksonima motornih nerava i motornim jedrima jnoziza i kimene modine.

Poremeaji neurotransmisije kliniki se ispoli avaj u pojavom tonikih i kloninih greva, koji su posledica gubitka ili snienja miine inhibicije, odnosno preovladavnnja ekscitacije i hiperaktiv-nosti Poremeaji autonomnom nervnos sistema ogledaju se u dezinhibiciji sinaptike aktivnosti, ija je posledica preterana stimulacija simpatikusa, pa se zbog loga javljaju arterijska nestabilnost, hipertenzija, tahikardija, obilno znojenje, hiper-pireksija i dr. Retko nastaje oteenje parasim-patikusa, kada se javljaju bradikardija i opstipacija.

Patoloko-anatomske promen kod bolesnika sa tetanusom nisu specifine. Makroskopski, moe doi do oteenja miia, tetiva i zglobova usled izrazitog hipertonusa, a naroito pri pojavi paroksizamalnih greva (kompresivne frakture prljenova, rupture miia ili tetiva).

Mikroskopskim pregledom miia moe se zapaziti bazofilna infiltracija miinih vlakana sa ognjitima degeneracije i nekroze. Promen u nervnom tkivu nisu specifine. Tetanospazmin nema citopatogeni efekat.

45.TETANUS,DIJAGNOZA I LIJEENJE?

Klinikom slikom tetanusa dominira gr miia popreno-prugaste muskulature, kao karakteristian i stalan znak bolesti. Po njemu je tetanus i dobio ime (grka re ttanos znai zategnutost).

Inkubacioni period kod tetanusa je vreme koje protekne od povrede do pojave prve manifestacijebolesti, odnosno trizmusa. On najee iznosi 7-13 dana. Moe biti i krai, 3-5 dana, a retko dui od 20 dana. Vreme inkubacije ima veliki prognostiki znaaj. Inkubacija kraa od 7 dana nagovetavahipenoksini tetanus, sa neizvesnim tokom i visokom stopom smrtnosti.

Grevi miica mogu biti stalni (toniki) i povremeni (paroksizmalni).

Toniki grevi se javljaju kod svih oblika bolesti. Stalni su, ne poputaju spontano i traju nedeljama.

Paroksizmalni grevi se javljaju kod tekih oblika bolesti, razliitog su intenziteta i trajanja. Nastaju spontano ili na provokaciju spoljanjim draima (dodir, bol, toplola, govor, svetlost i si.). Kada grevi zahvate celokupnu, a naroito lenu muskulaturu, bolesnik je u poloaju opistotonusa (zategnutost tela unazad, kao da pravi most). Najopasniji su grevi faringealne i laringealne muskulature, jer dovode do opstrukcije disajnih puteva i neposredno ugroavaju ivot bolesnika. Broj i jaina paroksizmalnih greva, a naroito pojava laringospazama, odreuju tok i ishod bolesti i karakteristini su za teke oblike tetanusa.

Kliniki oblici tetanusa. Kliniko ispolja-vanje tetanusa zavisi od vrste i lokalizacije povrede, duine inkubacionog perioda, stepena neurointoksikacije i prethodnog vakcinalnog stanja obolelog. Delimino zatiene osobe obino imaju laki oblik tetanusa.

Postoji nekoliko klinikih oblika tetanusa: generalizovani tetanus, ginekoloki tetanus, tetanus novoroeneta, hirurki tetanus, cefaliki tetanus i lokalni tetanus.

Generalizovani tetanus. Generalizovani tetanus je najei oblik bolesti. Javlja se kao generalizovani tetanus sa tonikim grevima, ili kao generalizovani tetanus sa tonikim i paroksizmalnim grevima.

Bolest uglavnom poinje naglo i gotovo uvek na isti nain. Prvo se javlja trizmus, koji je glavni i stalni znak bolesti. Trizmus je bolni gr mastikatornih miia vilica (za vakanje), onemoguava otvaranje usta, oteava govor i uzimanje hrane. irenjem greva na mimine miie lica ispoljava se tzv. "risus sardonicus seu cinicus". On daje karakteristian, podrugljiv izraz na licu bolesnika. Oi su poluzatvorene., mirave, elo nabrano, a usnice razvuene u "bolni osmeh". Bolesnik teko govori, iti kroz stisnute zube i oteano die. Hipertonus se dalje sputa na miie vrata, grudnog koa i ekstremiteta. Izrazit hipertonus lene muskulature dovodi do opistotonusa.

Brzina irenja hipertonusa je razliita. U najteem, hipertoksinom tetanusu, generalizaciji greva na ceiokupnu popreno-prugastu muskulaturu moe se razviti za 24 sata od pojave trizmusa.

Bolesnik osea bol u zahvaenim miiima. Oteano se kree, svaki pokuaj da napravi pokret je bolan i ogranien. Trbuh moe da bude "tvrd kao daska i podsea na akutni hirurki abdomen. Kada postoje smetnje sa disanjem, bolesnik je uznemiren. Zbog gra dijafragme i interkostalnih miia disanje je oteano. Bolesnik ima oseaj "kao da je u oklopu i postoji strah od guenja. Znojenje je obilno. Svest je uvek ouvana. Na ukoenom trupu i licu pokretne su samo one jabuice, koje impresivno odraavaju patnju i strah bolesnika.

Pored stalnog hipertonusa, mogu se javiti paroksizmalni grevi, koje bolesnik najee doivljava "kao udar struje" Paroksizmalni grevi su dodatno bolni, razliite su uestalosti i trajanja. Najopasniji i vitalno ugroavajui je gr miia grkljana (laringospazam), koji oteava disanje i moe da dovede do uguenja svesnog bolesnika.

esti su poremeaji funkcije autonomnog nervnog sistema (obilno znojenje, tahikardija, hipertenzivne krize, nestabilnost arterijskog krvnog pritiska, sklonost ka oknom stanju i dr.).

Duina inkubacionog perioda, brzina razvoja hipertonusa i uestalost i trajanje paroksizmalnih greva odluujue utiu na prognozu bolesti.

Ginekoloki tetanus. Ginekoloki tetanus moe nastati kod nevakcinisanih ena, posle poroaja ili pobaaja koji su obavljeni u nehigijenskim uslovima ili kontaminiranim predmetima. Inkubacija je obino kratka. Klinika slika odgovara tekom, generalizovanom tetanusu, sa brojnim komplikacijama i visokim stepenom smrtnosti.

Tetanus novoroeneta (Tetanus neonatorum). Ovaj oblik tetanusa nastaje infekcijom pupanika u neadekvatnim uslovima poroaja i obrade pupane vrpce. Obolevaju novoroena deca ije majke nisu bile vakcinisane protiv tetanusa.

Inkubacija je veoma kratka, bolest se razvija brzo i ima sliku hipertoksinog, generalizovanog tetanusa, sa izrazitim hipertonusom (novoroene je ukoeno "kao lutka od kauuka"). Paroksizmi su esti, praeni cijanozom (plaviasta prebojenost koe) i respiratornom insuficijencijom. Smrtnost je visoka (80-100%) i nastaje ve u prvim danima bolesti.

Hirurki tetanus. Ovaj oblik tetanusa je redak. Javlja se posle hirurkih intervencija obavljenih u nesterilnim uslovima, naroito u ratu iveim elementarnim nepogodama. Ulazno mesto infekcije je hirurka rana. Obino ima perakutni tok, sa visokom smrtnou.

Cefalini tetanus. Cefalini tetanus je oblik lokalnog tetanusa. lavlja se posle povreda na glavi, najee u predelu lica.

Hipertonus uglavnom zahvata miie lica i vrata. Karakteristino je da se na strani povrede javlja paraliza n.facialisa. Ispoljava se slabost miia lica na strani povrede, uz parezu kapka i iroku, esto paralitinu zenicu. Zbog ovakvih promena lice obolelog je asimetrino, iskrivljeno. irenjem paraliza mogu se javiti disfonija i disfagija. Mogua je i pojava laringospazma.

Ovaj oblik tetanusa moe da se generalizuje. Tada klinika slika ima obeleja generalizovanog tetanusa, ukljuujui pojavu paroksizama, respiratorne insuficijencije i disfunkcije autonomnog nervnog sistema.

Smrtnost je u direktnoj zavisnosti od teine klinikih manifestacija i komplikacija bolesti.

Lokalni tetanus. Lokalni tetanus je najlaki, ali redak oblik bolesti. Obino se javlja kod nepotpuno imunizovanih osoba.

Inkubacija je obino dua, a razvoj bolesti postepen.

Najee se javlja posle povreda na ekstremitetima, gde se ispoljavaju prvi znaci bolesti. Bolesnik zapaa koenje povreene ruke ili noge, to mu oteava pokrete. Hipertonus je obino umeren, a paroksizmalni grevi zahvaenog ekstremiteta retki.

Bolest obino prolazi za nekoliko nedelja, bez komplikacija.

Generalizacija lokalnog tetanusa je retka.

Komplikacije kod bolesnika sa tetanusom su este. One mogu biti plune, kardiovaskularne, bubrene i kotano-miine.

Plune komlikacije. Oteano gutanje, kaalj, iskaljavanje i oteano disanje tokom bolesti dovode do hipoventilacije i nakupljanja sekreta u disajn-im putevima. Zbog toga esto nastaju atelektaze i zapaljenje plua.

Hipoksija, koja se pogorava tokom paroksizama, naroito laringospazma, moe imati teke posledice na rad srca i mozga. Plune komplikacije (naroito intrahospitalne pneumonije) su este, pogotovu kod traheotomisanih bolesnika na vetakom disanju. Plune komplikacije su est uzrok smrtnog ishoda bolesnika sa tetanusom.

Komplikacije na kardiovaskularnom sistemu su posledica hiperaktivnosti simpatikusa i hipoksije u toku paroksizmalnih greva. Mogue su ishemija miokarda, poremeaji sranog ritma, nestabilnost arterijskog pritiska i sklonost ka stanjima oka i dr. Akutno poputanje sranog rada je est uzrok smrti kod obolelih od tetanusa.

Poremeaji bubrene funkcije javljaju se kod tekih oblika bolesti. Akutna bubrena insuficijencija posledica je ekstenzivne rabdomiolize (raspadanje prpeno prugaste muskulature) i akutne tubularne nekroze.

Komplikacije na urinarnom sistemu se mogu javiti u obliku sekundarnih zapaljenjskih procesa urinarnih puteva i bubrenog parenhima.

Komplikacije na kotano-misinom sistemu viaju se kod najteih oblika bolesti. Kao posledica izrazito pojaane miine aktivnosti javljaju se miina hipoksija, hemangiomi i rupture pojedinih miinih grupa. Frakture kostiju, naroito kompresivni prelomi prljenova torakalne kime, obino se dogaaju kod starijih osoba. Ovakve komplikacije su danas retke.

46.LEPTOSPIROZE,KLINIKA SLIKA?

Leptospiroza, zoonoza koja pogaa mnoge domae i divljeivotinje, varira od inaparentne do smrtonosne bolesti. Kod ivotinja postoji stanje kliconotva u kojemu se leptospire mjesecima izluuju urinom. Ljudi se zaraze izravnim kontaktom s inficiranim ivotinjskim urinom ili tkivom ili neizravno, kontaktom s kontaminiranom vodom ili tlom. Uobiajeno ulazno mjesto je oteena koa ili eksponirane sluznice (konjuktive, nosa, usne upljine). Inekcija se pojavljuje u svim dobnim skupinama; >75% sluajeva pojavljuje se u mukaraca. Leptospiroza moe biti profesionalnabolest(npr. ribolovaca,seljaka,rudaraili radnika u klaonicama), no veina bolesnika zarazi se sluajno (npr. plivanjem u kontaminiranoj vodi). Psi i takori su drugi, esti vjerojatni izvori. Bolest se kod ljudi pojavljuje uglavnom u kasno ljeto i u ranujesen. Budui da je klinika slika nespecifina, vjerojatno se mnogo vie sluajeva ne dijagnosticira i ne prijavljuje.

Klinika slika- inkubacija se kree u rasponu od 2 do 20 dana (obino 7 do 13 dana). Bolest je karakteristino bifazina. Septikemina faza poinje naglo s glavoboljom, jakim mialgijama, zimicama i vruicom. Karakteristina su subkonjuktivalna krvarenja koja se obino pojavljuju 3. ili 4. dana. Splenomegalija i hepatomegalija nisu este. Ova faza traje 4 do 9 dana s rekurentnim zimicama i vruicom koja esto ide do >39 C (102 F). Slijedi pad temperature; zatim se izmeu 6. i 12. dana bolesti pojavljuje druga ili imuna faza bolesti, koja je u korelaciji s pojavom protutijela u serumu. Ponovno se pojavljujuvruicai raniji simptomi, a mogu se razviti i znakovi meningitisa. Ispitivanjem cerebrospinalnog likvora nakon 7. dana, otkriva se pleocitoza u najmanje 50% bolesnika. Iridociklitis, optiki neuritis i periferna neuropatija nisu esti. Leptospiroza u trudnoi, ak i u rekonvalescentnom razdoblju, moe izazvati pobaaj.

Weilov sindrom(ikterina leptospiroza) je teak oblik leptospiroze sa uticom i, obino, azotemijom, krvarenjima, anemijom, poremeajem svijesti i kontinuom. Poetak je slian kao kod manje tekih oblika bolesti; izmeu 3. i 6. dana bolesti pojavljuju se znakovi hepatocelularne i renalne disfunkcije. Bubreni poremeaji ukljuuju proteinuriju, piuriju, hematuriju i azotemiju. Krvarenja nastaju zbog oteenja kapilara. Mogua je itrombocitopenija. Serozni meningitis je mogu kod infekcije s bilo kojim serotipom. Broj stanica u cerebrospinalnom likvoru je izmeu 10 i 1000/mL (obino