Zasady wyboru podręczników przez nauczycieli. Kompetencje organu sprawującego nadzór pedagogiczny i organu

prowadzącego szkołę.

Warszawa, 11 kwietnia 2013 r. Departament Jakości Edukacji

Pwa

Nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne, oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych.

Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego.

[art. 12 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela i art. 22a ust. 1 ustawy o systemie oświaty]

Prawa i obowiązki nauczyciela

Zatem decyzja, czy a jeżeli tak, to z jakich podręczników korzystać, należy wyłącznie do nauczyciela. Wyboru podręcznika, nauczyciel powinien dokonywać kierując się wyłącznie przesłankami dydaktycznymi oraz potrzebami i możliwościami uczniów, którzy będą z niego korzystać.

Prawa i obowiązki nauczyciela

Rozwiązaniem ułatwiającym rodzicom zakup podręczników i znacznie obniżającym koszty tego zakupu jest wybór przez nauczycieli tych samych podręczników na kolejne lata.

Korzystaniu przez nauczycieli z takich samych podręczników w kolejnym roku sprzyja obowiązujące od 18 lipca 2012 r. ograniczenie możliwości składania wniosków o dopuszczenie do użytku szkolnego kolejnych wydań podręcznika, zmienionych w części stanowiącej nie więcej niż 20% objętości (nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia dopuszczenia do użytku szkolnego)

[rozporządzenie MEN z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, Dz. U. z 2012 r., poz. 752]

Prawa i obowiązki nauczyciela

Dyrektor szkoły podaje do publicznej wiadomości do dnia 15 czerwca danego roku, zestaw podręczników, które będą obowiązywać od początku następnego roku szkolnego

Dyrektor nie może ingerować w decyzje nauczycieli dotyczące wyboru podręczników, nie może także podejmować w ich imieniu wiążących zobowiązań.

[art. 22a ust. 2e ustawy o systemie oświaty]

Prawa i obowiązki dyrektora szkoły

Oferowanie nauczycielom lub dyrektorom szkół jakichkolwiek korzyści w zamian za wybór konkretnego podręcznika jest niezgodne z zagwarantowaną w przepisach prawa oświatowego zasadą autonomii zawodowej nauczyciela, który w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne, oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników.

Przyjmowanie jakichkolwiek dóbr od wydawców podręczników może narażać nauczyciela/dyrektora szkoły na zarzut przyjmowania korzyści majątkowych.

Do kompetencji organu sprawującego nadzór pedagogiczny należy ocena stanu przestrzegania przez szkoły i nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli. Kurator oświaty, w ramach sprawowanego nad szkołami na obszarze danego województwa nadzoru pedagogicznego, jest uprawniony do prowadzania:

kontroli planowych (np. kontrola w zakresie wyboru podręczników przeprowadzona w roku szkolnym 2011/2012) doraźnych kontroli, których tematykę i zakres określa samodzielnie kurator oświaty.

[art. 33 ust. 1 ustawy o systemie oświaty]

Kompetencje nadzorcze organu sprawującego nadzór pedagogiczny

Zakres kontroli prowadzonej przez kuratora oświaty dotyczącej wyboru podręczników może zatem obejmować następujące kwestie:

samodzielność wyboru podręcznika przez nauczyciela/nauczycieli, w tym również ewentualne umowy zawarte przez szkołę z wydawcami podręczników szkolnych przesłanki wyboru podręcznika przez nauczyciela/nauczycieli;wybór podręcznika z wykazu podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego prowadzonego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;podanie przez dyrektora szkoły do publicznej wiadomości zestawu podręczników obowiązujących w szkole w kolejnym roku szkolnym;działania organizacyjne dyrektora szkoły umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły.

Kompetencje nadzorcze organu sprawującego nadzór pedagogiczny

Organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:

zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.), i organizacyjnej szkoły lub placówki;wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych, przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych zadań statutowych.

[art. 5 ust. 7 ustawy o systemie oświaty]

Kompetencje nadzorcze organu prowadzącego szkołę

Nadzór nad działalnością szkoły w zakresie spraw finansowych i administracyjnych sprawuje organ prowadzący szkołę lub placówkę.

Nadzorowi organu prowadzącego szkołę podlega w szczególności prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami pochodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem.

[art. 34a ust. 1 i 2 i 34b ustawy o systemie oświaty]

Kompetencje nadzorcze organu prowadzącego szkołę

Prawidłowość pozyskiwania i gospodarowania przez szkołę mieniem otrzymanym w drodze różnego rodzaju umów np. umów-darowizny, podlega zatem kontroli organu prowadzącego szkołę.

Kontrola organu prowadzącego może w szczególności polegać na sprawdzeniu: czy dyrektor szkoły posiada upoważnianie (jest umocowany) do zawierania umów z podmiotami zewnętrznymiczy zawarta przez dyrektora szkoły umowa jest zgodna z przepisami prawa i nie ogranicza prawa nauczycieli do wyboru podręcznika

Kompetencje nadzorcze organu prowadzącego szkołę