jest widziane i rozumiane przez rodziców. Że nie jest trak-towane jak wszystkie dzieci, ale jest widziane w swojejindywidualności, unikalności. To się zdarza, gdy kochamyto konkretne dziecko, tego mężczyznę czy tę kobietę, a niepo prostu dzieci, mężczyzn czy kobiety. To właśnie tej kon-kretnej osoby chcemy.A gdy ją utracimy, cierpimy, ponieważczujemy, że ta osoba jest nie do zastąpienia. Oczywiście,mogę mieć inną relację, ale osoba nie może być zastąpiona.Forma relacji - na przykład małżeństwo - może być takasama, ale to będzie inne małżeństwo.Obecność pragnie być owocna, chce mieć perspektywyna przyszłość. Pobieramy się i mówimy, że będziemy ra-zem, dopóki śmierć nas nie rozłączy. To jest najbardziejintensywna obecność, jaką możemy mieć; chcemy z bliskąosobą iść w przyszłość. a przykład mieć dziecko. Alboangażować się we wspólne przedsięwzięcia, plany, projekty.Dyskutować, rozwijać się. Nasza obecność rozkwita wtedypoprzez tworzenie czegoś nowego. Jestem tak bardzo obecny,że przekraczam aktualny czas i otwieram ten moment naprzyszłość, na wieczność.

Zatem dynamikajest taka: zostajemy odnalezieni, wybrani,ale później to my sami wybieramy.Tak, od nas samych zależy, co zrobimy z tym darem, jakilos mu przeżnaczymy. To my sami swoją obecnością stwa-rzamy przestrzeń dla miłości. Miłość można porównać doźródła. Nie możemy nakazać sobie: "kochaj", ani powiedzieć:"przestań kochać". Miłość wydarza się, podobnie jak zeźródła woda tryska sama. Natomiast od nas zależy, co dalejz tym zrobimy. Czy będziemy pielęgnować nasze uczuciei relację, czy pozwolimy im wyschnąć. Źródła nie możemystworzyć, ale możemy zrobić do niego dostęp, oczyścić teren;sprawić, że woda będzie z niego wypływać swobodnie, a mybędziemy mogli podejść i napić się tej wody.

A więc postanawiam zbliżyć się do kochanej osoby ......poprzez delikatność, pogłaskanie po twarzy, po dłoni,rozmowę, spojrzenie w oczy. Głębokie spojrzenie w oczyw sposób szczególny wzmacnia istotę obecności. Jest onowyrazem tego, że naprawdę chcę cię zobaczyć; zobaczyćcię w twojej istocie. Bycie obecnym w relacji oznacza chęćprawdziwego poznania bliskiej osoby; kim jest, jak się czuje.Pielęgnowanie relacji i dbanie o to, aby związek żył, to takżezadawanie sobie ważnych pytań. Na przykład takich: Czy

chciałabym się ze sobą ożenić? Czy chciałbym wyjść zasiebie za mąż? Co jest sensem naszego bycia razem? Codobrego możemy razem stworzyć? Pielęgnowanie związkuto każdego dnia na nowo wewnętrzne wypowiadanie mo-jego "tak" dla partnera, dla naszego bycia razem. Każdegodnia możemy na nowo podejmować decyzję i wzmacniać ją.Łatwo jest to zrobić, gdy pamiętamy, co sprawiło, że właśniez tą osobą zdecydowaliśmy się być, co w niej cenimy, co nasw niej porusza, ile dla nas znaczy. Gdy kochamy, widzimywartość bliskiej osoby, wiemy, że jej istnienie jest dla nasdobre, najlepsze; to jest najlepsze, comogło nam się zdarzyć.Jeśli spojrzeć z tej perspektywy, nawet nieszczęśliwa miłośćwcale nie jest nieszczęściem. Możemy żyć naszą miłościąi może nas ona wzbogacać.Abyśmy mogli się rozwijać, potrzebujemy obecności, spoj-rzenia drugiej osoby. Znam badania na temat pierwotnychwięzi. Dziecko, jeszcze zanim się narodzi, potrzebujeobecności matki, jej czułego myślenia o nim, dotykaniabrzucha, miłości. Gdy już się urodzi, szuka spojrzeniamatki. Te badania pokazały, że noworodek pijący mlekoz piersi matki dostaje coś znacznie więcej niż mleko. Patrzyna matkę, szuka jej oczu i tak naprawdę pije spojrzeniematki, ponieważ chce doświadczyć bycia widzianym. Totak jakby natura do tego właśnie wykształciła matczy-ne piersi i mleko - do regularnego patrzenia i widzeniadziecka. Jeśli matka nie patrzy na dziecko, ono wcześniejczy później będzie odrzucać mleko, będzie chorować.Spojrzenie matki jest ważniejsze od mleka. Gdy dziecisą starsze, przychodzą i mówią: "Mamo, spójrz". Chcą,żebyśmy patrzyli na to, co robią, co zrobiły. Żądają naszejobecności, bycia widzianymi. W ten sposób rozwijają się.Gdy dorastają, chcą być widziane, ale chcą być też szano-wane. Potrzebują obecności, ale w innej formie - spotkaniaz szacunkiem, nie w symbiozie.Spotkania w obecności odgrywają ogromnie ważną rolę.Gdy nie mamy takich spotkań, gdy nie doświadczaliśmyi nie doświadczamy obecności, nasze życie staje się puste .

Od prawie 40 lat jest pan w zwiqzku z kobietq, z ktćrqwychowaliście czwórkę dzieci. Jak udało wam się zachowaćuczucie i dbać o to, aby wasz zwiqzek był cłqgle żywy?Początek był taki, że w mojej obecnej żonie zobaczyłemcoś, co mnie głęboko poruszyło - delikatność jej istoty.Pamiętam tę chwilę do dziś. Dużo razem przeszliśmy. ~