Zatrucia grzybami

opracowanie: dr inż. Celina Marciszewska PSSE Kutno

"Grzybów było w bród: chłopcy biorą krasnolice,Tyle w pieśniach litewskich sławione lisice,Co są godłem panieństwa, bo czerw ich nie zjadaI dziwna, żaden owad na nich nie usiada.Panienki za wysmukłym gonią borowikiem,Którego pieśń nazywa grzybów pułkownikiem.Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszyI mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy,Czy świeży czy solony, czy jesiennej pory,Czy zimą. Ale Wojski zbierał muchomory.Inne pospólstwo grzybów pogardzone w brakuDla szkodliwości albo niedobrego smaku;Lecz nie bez użytku, one zwierza pasąI gniazdem są owadów, i gajów okrasą.Na zielonym obrusie łąk, jako szeregiNaczyń stołowych sterczą: tu z okrągłymi brzegi Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone,Niby czareczki różnym winem napełnione;Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe,Lejki, jako szampańskie kieliszki wysmukłe,Bielaki krągłe, białe, szerokie i płaskie,Jakby mlekiem nalane filiżanki saskie,I kulista, czarniawym pyłkiem napełnionaPurchawka, jak pieprzniczka - zaś innych imionaZnane tylko w zajęczym lub wilczym języku,Od ludzi nie ochrzczone; a jest ich bez liku.Ni wilczych, ni zajęczych nikt dotknąć nie raczy,A kto schyla się ku nim, gdy błąd swój obaczy,Zagniewany, grzyb złamie albo nogą kopnie;Tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie"                                             

Adam Mickiewicz

Gatunki grzybów dopuszczone w Polsce do

obrotu na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia

z dnia 17 maja 2011r. w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu

lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby

oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy

(Dz. U. z 2011 r. Nr 115, poz. 672)

WYKAZ GRZYBÓW DOPUSZCZONYCH DO OBROTU LUB PRODUKCJI PRZETWORÓW GRZYBOWYCH ALBO ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH ZAWIERAJĄCYCH W SWOIM SKŁADZIE GRZYBY (przykłady)

1)   borowik szlachetny (prawdziwek wszystkie odmiany) 2)   koźlarz babka (wszystkie odmiany) 3)   koźlarz grabowy4)   koźlarz czerwony (wszystkie odmiany)5)   maślak pstry6)   maślak sitarz7)   maślak ziarnisty8)   maślak zwyczajny9)   maślak żółty10)  piaskowiec kasztanowaty

borowik szlachetnymaślak pstry

maślak zwyczajny

piaskowiec kasztanowaty

maślak sitarz

…Panek, krawiec, osikacz, podsinnik, baba, Tyle słów dla nazwania rumianego draba…

(Jan Sztaudynger)

koźlarz czerwony

  11)  piaskowiec modrzak   12)  podgrzybek brunatny   13)  podgrzybek zajączek   14)  podgrzybek złotawy   15)  czubajka kania   16)  dwupierścieniak cesarski   17)  gąska zielonka   18)  kolczak obłączasty   19)  lejkowiec dęty   20)  lejkówka wonna 21)  mleczaj rydz   22)  mleczaj smaczny   23)  opieńki - tylko młode owocniki;

podgrzybek brunatny czubajka kaniadwupierścieniak cesarski

gąska zielonka lejkowiec dęty kolczak obłączasty

opieńki

lejkówka wonna

  24)  pieczarka dwuzarodnikowa z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;  25)  pieczarka lśniąca z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;  26)  pieczarka ogrodowa - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;  27)  pieczarka polna - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu

naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;  28)  pieczarka szlachetna - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie

poróżowiały;  29)  pieczarka zaroślowa - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze

stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;  

pieczarka dwuzarodnikowa pieczarka polna pieczarka zaroślowa

pieprznik jadalny (kurka)

płachetka kołpakowa twardzioszek przydrożny

  30)  pieprznik jadalny (kurka) 31)  płachetka kołpakowa   32)  twardzioszek przydrożny   33)  boczniak ostrygowaty 34)  twardziak (Shii - take)   35)  łuskwiak lepki   36)  pochwiak pochwiasty   37)  trufla letnia 38)  trufla zimowa   39)  trufla czarnozarodnikowa   40)  trzęsak morszczynowaty   41)  ucho bzowe   42)  uszak gęstowłosy 43) mleczaj późnojesienny (jodłowy) 44) mleczaj świerkowy

boczniak ostrygowatytwardziak (Shii - take)

trufla letnia ucho bzowe

…Truflę zbierzesz, jeżeli wspomnisz Prozerpinę,

Razem z psem lub świnią zszedłszy w dębinę... (Jan Sztaudynger)

Mleczaj świerkowy

Mleczaj późnojesienny

Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy

I mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy, (Adam Mickiewicz)

mleczaj rydz

Zatrucia grzybami

Przestrzega się przed spożyciem w stanie surowym wszystkich gatunków grzybów w tym jadalnych. Spożycie grzybów na surowo zwiększa stopień zatrucia

Zatrucia o działaniu cytotoksycznym

Muchomor sromotnikowy

piestrzenica kasztanowata (babie ucho, murchla,

babie uszy)

Muchomor wiosenny

zasłonak rudy

Muchomor sromotnikowyCzubajka kania

- kredowobiałe blaszki- przyrośnięty pierścień na trzonie-pochwa zwana -„kielichem śmierci”

Krowiak podwinęty (olszówka)

Muchomor czerwony

Zatrucia o działaniu neurotropowym

Lejkówka odbielana Strzępiak ceglasty

Zatrucia o działaniu drażniącym przewód pokarmowy

Wieruszka ciemna (Wieruszka zatokowata)

Gąska tygrysowata

 Borowik szatański (szatan) Maślanka wiązkowa

Mleczaj wełnianka Gołąbek wymiotny

Gołąbkowate

Jak uniknąć pomyłek, przy zbieraniu grzybów • Zbieramy grzyby, które znamy• Przy małej znajomości grzybów najlepiej nie

zbierać okazów z blaszkami pod kapeluszem, wśród nich są gatunki śmiertelnie trujące

• Grzyby zbieramy przez wykręcanie owocników z podłoża

• Rozróżnienie gatunków jadalnych od trujących na podstawie smaku jest niebezpieczne, np. muchomor sromotnikowy zwany „leśną śmiercią”, ma słodki i przyjemny smak

• Nie należy wierzyć starym przesądom, ciemnienie cebuli czy czernienie srebrnej łyżki włożonej do potrawy z grzybów nie dowodzi, że są one gatunkami niejadalnymi

Jak uniknąć pomyłek, przy zbieraniu

grzybów • Nie należy zbierać grzybów młodych, które nie mają

wykształconych owocników • Potrawy z grzybów należą do ciężkostrawnych nie

należy podawać ich dzieciom w wieku 0-7 lat i osobom starszym.

• Grzyby łatwo wchłaniają pyły i zanieczyszczenia. Dlatego nie należy spożywać grzybów zbieranych wokół terenów przemysłowych lub szlaków komunikacyjnych.

• Nie zbierać grzybów starych, przejrzałych, przerośniętych, zaczerwionych nie mają większych wartości smakowych i odżywczych.

• Jeżeli po spożyciu grzybów zauważymy objawy zatrucia, powinniśmy natychmiast wezwać lekarza. Najlepiej zaś jest samemu udać się do szpitala !!!

• Objawy zatrucia grzybami:- bóle brzucha, bóle w nadbrzuszu,- uporczywe wymioty i biegunka,- silne pragnienie,- kurcze mięśni, drgawki mięśni

OŚRODEK DZIAŁANIA TOKSYN W ZATRUCIACH GRZYBAMI

Gatunek grzyba

Systemnerwowy

Przewódpokarmowy

Organywewnętrzne(np. nerki)

Okresutajenia

Borowik grubotrzonowy

krótki

Borowik szatański

krótki

Czernidłak pospolity

krótki

Gąska tygrysowata

krótki

Krowiak podwinięty

krótki

Muchomor czerwony

krótki

Muchomor jadowity

długi

Muchomor plamisty

krótki

Muchomor sromotnikowy

długi

Muchomor wiosenny

długi

Piestrzenica kasztanowata

długi

Tęgoskór pospolity

krótki

Wieruszka zatokowata

krótki

Zasłonak rudy długi

Gatunek grzyba

Systemnerwowy

Przewódpokarmowy

Organywewnętrzne(np. nerki)

Okresutajenia

Cny grzybie borowiku, Ty jesteś jak zdrowie,Ile Cię cenić trzeba, ten tylko się dowie, Kto się struł innymi; dziś w całej ozdobieOpisuję Twą piękność, bo potrawkę robię.

Jan Sztaudynger: „Wojna grzybów”