Dr Jan Domaradzki

Pracownia Socjologii Zdrowia i Patologii Społecznych

Katedra Nauk Społecznych

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego Poznań

Collegium Wrzoska

ul. Dąbrowskiego 79

5 piętro, pokój 507

tel. : (061) 8546-911

email: jandomar@ump.edu.pl

SOCJOLOGIA OGÓLNA

1. Socjologia jako nauka.

- Czym jest socjologia?

- Socjologia a nauk ścisłe

- Socjologia a nauki społeczne

2. Źródła socjologii.

- Prasocjologia i myśl społeczna,

- Założyciele socjologii.

3. Perspektywy w socjologii.

WPROWADZENIE DO SOCJOLOGII

Czym jest SOCJOLOGIA?

SOCJOLOGIA jest nauką, która bada funkcjonowanie i

zmiany społeczeństwa i działalności człowieka w

kontekście grup społecznych. Jej przedmiotem badań jest

grupa społeczna ujęta w kategoriach stanu i zmiany.

Jednostki jako indywidua są przedmiotem socjologii o ile są

w jakiś wewnętrznych relacjach między sobą.

Przedmiot badań socjologicznych obejmuje poziom

mikro (mikrosocjologia), tj. interakcji typu face-to-

face interaction w obrębie grup społecznych oraz

poziom makro (makrosocjologia): społeczeństwa jako

całości, a nawet społeczeństwa globalnego.

Perspektywa socjologiczna zakłada wgląd poza obserwowalne

zachowania i działania jednostek oraz instytucji i organizacji

społecznych.

Głównym celem jest identyfikacji wzorów i źródeł społecznego

zachowania jednostek oraz ich wyjaśnienie i zrozumienie.

SOCJOLOGIA jest nauką, która w sposób

systematyczny bada zachowania społeczne człowieka i

grupy społeczne.

Koncentruje się na wpływach środowiska społecznego i

grup na działanie jednostek oraz na przemiany

zachodzące w społeczeństwie i ich wpływach na

działania jednostek.

Socjologia i nauki ścisłe

Nauki ścisłe:

Opisują i wyjaśniają świat przyrody poprzez

badanie naturalnych praw świata przyrody:

biologia, nauki o Ziemi, astronomia, fizyka i

chemia.

Nauki społeczne:

Badają różne formy ludzkiego zachowania.

Socjologia a nauki społeczne

antropologia, archeologia, komunikacja społeczna,

kulturoznawstwo, demografia, ekonomia,

medioznawstwo, historia, lingwistyka,

psychologia, praca socjalna, politologia,

socjologia.

Badają zachowanie człowieka w społeczeństwie.

Mają wspólne metody badania zachowań

człowieka i jego interpretacji.

Dzielą wspólne metody zbierania danych.

Źródła socjologii

Chanakya (340-293 p.n.de: twórca niezależnej myśli politycznej w Indiach.

Stworzył podstawy zasad społecznych, prawa i porządku politycznego

społeczeństwa Indii

Konfucjusz (551–479 p.n.e: jako jeden z pierwszych myślicieli

powiązał politykę z etyką.

Mencjusz: rozwijająć myśl Konfucjusza jako pierwszy stworzył

spójna argumentację o zobowiązaniach władców wobec poddanych.

Islam: Ibn Khaldun (1332-1406 n.e.) w pracy

Muqaddimah (Wstęp do Historii), opisał 2 typy

społeczeństw: (1) oparte na miastach i (2) nomadyczne;

stworzył podstawy historiografii i nauki w świecie

muzułmańskim.

Presocjologia i myśl społeczna

Sokrates/Platon

Arystoteles

Tomasz z Akwinu

Niccolò Machiavelli

Tomasz Hobbes

Montesquieu

John Locke

Jean-Jacques Rousseau

Arystoteles: Autor twierdzenia, że człowiek to istota społeczna (zoon

politikon).

Sokrates/Platon: Twórcy zachodniej tradycji filozoficznej,

jako systematycznej refleksji intelektualnej. Zgłębiali

relacje między wiedzą a dobrym społeczeństwem.

Niccolò Machiavelli: XV w. Autor Księcia poradnika skutecznego

sprawowania władzy. Autor i słynnej maksymy, że cel uświęca środki.

Władza to cel nadrzędny, który usprawiedliwia podejmowanie działań

nieetycznych, o ile okazują się skuteczne w jej utrzymaniu.

Tomasz z Akwinu: dokonując syntezy myśli wczesnochrześcijańskiej zakładał,

że dar Boży w postaci rozumu, cnót i praw ludzkich zapewnia podstawy

dobrego rządu.

Tomasz Hobbes: XVI w. Uważał, że stan natury to wojna wszystkich ze

wszystkimi (Bellum omnium contra omnes). Uważał, że jedynym sposobem

uniknięcia zła, jakie spotyka ludzi żyjących w stanie natury, jest zrzeczenie się

wolności jednostkowej, przez zawarcie umowy społecznej, przekazującej

nieograniczoną, absolutną władzę w ręce suwerena.

Monteskiusz: XVII/XVIII w. Prawo stanowione zostało ustanowione dla

poskromienia dzikości natury. Podstawą państwa jest ochrona wolności obywateli,

czemu sprzyja ograniczenie i podział władzy. Spopularyzował w klasyczną definicję

trójpodziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

John Locke: umowa społeczna musi bazować na prawie a nie sile.

Nadrzędnym celem władzy jest ochrona wolnościowych praw

jednostki, a zwłaszcza własności.

Twórca liberalizmu.

Jan Jakub Rousseau: XVIII w. Piewca demokracji i koncepcji umowy

społecznej dającej początek idealnemu ustrojowi. Za idealny uważał stan natury, w

którym człowiek jest dobry i może się realizować, zaś społeczeństwo nakłada nań

ograniczenia i czyni go nieszczęśliwym. Prawdopodobnie jako pierwszy użył

terminu społeczeństwo.

Źródła socjologii

1. Rozróżnienie między światem natury a człowieka. Do czasów starożytnych utożsamiano świat ludzi ze światem natury. Społeczeństwo

traktowano jako część świata przyrody.

2. Rozróżnienie między państwem a społeczeństwem. Starożytni Grecy nie znali pojęcia społeczeństwa, a jedynie państwa. Obywatel był

członkiem państwa (zoon politikon). Przypuszcza się, że pojęcia „społeczeństwo” jako

pierwszy użył J.J. Rousseau.

3. Przezwyciężenie fatalizmu, który zakłada, że wszystkie wydarzenia są już z

góry zaplanowane i nie można ich zmienić. Światem rządzi los lub Bóg (bogowie) i nie

można zmieni biegu wydarzeń.

4. Przezwyciężenie normatywizmu, który głosi

jak powinno być, a nie jak jest. Socjologia stara się by nauką

opisową, a nie wartościującą.

5. Rewolucja Francuska Pokazała, że zmiana polityczna, nie koniecznie wiąże się ze zmianą

społeczną. Uświadomiła odrębny charakter społeczeństwa wobec

państwa.

6. Rewolucja przemysłowa Nie dość, że nie rozwiązała istniejących problemów społeczno-

ekonomicznych, to w miejsce starych stworzyła nowe:

- nowe formy ubóstwa,

- nierówności społeczne,

- migracje,

- nowe choroby,

- industrializacja i urbanizacja.

7. Oświecenie Nurt intelektualny, który zakładał, że za pomocą nauki można wyjaśnić

większość zjawisk świata oraz je zmieniać. Cechuje się wiarą w rozum,

który miał zastąpić wierzenia religijne i mistyczne.

Twórcy socjologii

August Comte (1798-1857)

Ojciec i twórca socjologii

W roku 1837 ukuł termin socjologia

(z łac.: socius - zbiorowość, społeczeństwo i gr.

logos – mądrość, wiedza).

Główne prace:

1830-1842 Kurs filozofii pozytywistycznej

1844 Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej

1848 Rozprawa o całokształcie pozytywizmu

1851-1854 Système de politique positife au traite

de sociologie instituant la religion de l’Humanité

1852 Katechizm pozytywistyczny

Twórca pozytywizmu (scjentyzmu): kierunku filozofii,

który podkreśla konieczność naukowego badania

społeczeństwa i zachowań człowieka.

Comte wierzył, że tak jak przyrodą, tak i społeczeństwem

ludzkim rządzą niezmienne prawa, które można poznać za

pomocą nauki i metod współczesnego przyrodoznawstwa

(obserwację, eksperyment, porównanie i metodę

historyczną).

Antykrytycyzm Socjologia ma być nauką pozytywną: jej celem nie jest krytyka, lecz budowanie

lepszego społeczeństwa.

Naturalizm Socjologia powinna opierać się na metodach sprawdzonych w naukach

przyrodniczych, gdyż świat ludzi, jak przyroda rządzi się prawami, które można

poznać za pomocą nauki.

Faktualizm Zjawiska społeczne należy badać jak zewnętrzne wobec człowieka rzeczy.

???

SOCJOLOGIA POZYTYWISTYCZNA (SCJENTYZM)

Krytyka metafizyki Socjologia nie docieka przyczyny rzecz, nie zadaje pytań o naturę rzeczy, tzw.

Pytań pierwszych, typu: jak powstał świat? skąd wziął się człowiek? Jaki jest cel

życia. Nie pyta dlaczego?, ale jak? Coś się dzieje.

Praktycyzm – inżynieria społeczna. Socjologia ma być nauka praktyczną. Porzuca spekulacje filozoficzne na rzecz

budowania lepszego społeczeństwa.

Wiedzieć, aby przewidywać, przewidywać, aby działać.

Prawo trzech stadiów

Zarówno rozumu ludzki, jednostka, jak i społeczeństwa przechodzą przez 3 etapy (stadia) rozwoju:

1. Stadium teologiczne. Myślenie człowieka zdominowane jest przez religię i

teologię, która jest źródłem wszystkich interpretacji.

2. Stadium metafizyczne (przejściowe).

Religia zostaje zastąpiona przez spekulację

filozoficzną, a interpretacje o charakterze

teologicznym zastępuje wiara w los, fatum i gwaizdy.

3. Stadium pozytywne (naukowe).

Źródłem wszelkich wyjaśnień staje się

nauka. Człowiek nie musi już w nic wierzyć,

gdyż wie, tylko to, co udowodni naukowo

Jak powstał świat? Skąd wziął się człowiek? Dlaczego mam nowotwór?

Podlegając rozwojowi nauka tworzy pewna hierarchię.

2 kryteria: od prostoty do złożoności i od ogólności do szczegółowości.

Podstawą tej hierarchii jest prawo trzech stadiów.

Hierarchia nauk

Celem socjologii stworzenie systemu polityki pozytywnej.

Celem było stworzenie nowego porządku, nowego społeczeństwa.

Podstawą miała być nowa religia – pozbawiona Boga, czcząca

religion ludzkość: religia Ludzkości.

Jej dogmatem był altruizm.

Jej motto to: Miłość jako zasada, porządek jako podstawę i postęp

jako cel.

Krytykując Rewolucję Francuską Comte winił ją za chaos i

moralny nieporządek, jaki ogarnął Europę i Francję.

System polityki pozytywnej

Émile Durkheim (1858-1917)

Twórca socjologii akademickiej i pierwszej

katedry socjologii.

Twórca funkcjonalizmu.

Główne prace:

1893 – O podziale pracy społecznej

1895 – Zasady metody socjologicznej

1897 – Samobójstwo

1907 – Podstawowe elementy życia religijnego

1925 – Edukacja moralna

Zachowania ludzkiego nie sposób wyjaśnić

w terminach jednostkowych

(antyindywidualizm; antypsychologizm).

Musi być postrzegane w kontekście

społeczeństwa (socjologizm).

Społeczeństwo nie jest prostą sumą

jednostek. Produktem działań ludzkich

są autonomiczne byty: społeczeństwo,

religia, ekonomia, tradycja, moda,

prawo.

(społeczeństwo jest bytem sui generis).

Faktualizm.

Zjawiska społeczne: prawo, religię, kulturę itp.

należy badać jako tzw. fakty społeczne tzn. jako

zewnętrzne wobec jednostki i narzucające się jej

w sposób przymusowy.

Zjawiska społeczne są „bezosobowe”, gdyż

większość zjawisk życia społecznego: moda,

prawo, religia, tradycja, nauka funkcjonuje

niezależnie od nas, nie my żeśmy je stworzyli, lecz

przyszły do nas „z zewnątrz”.

Fakty społeczne podlegają obiektywizacji i

wywierają na nas presję, przymus, zobowiązują do

konkretnego działania.

Medycyna jest faktem

społecznym:

Jest sposobem zachowania

przyjętym powszechnie,

zewnętrznym wobec

jednostki i przymusowym

Porządek społeczny

Podstawą porządku społecznego jest solidaność społeczna.

Solidarność mechaniczna Występuje w społeczeństwach prostych, bazuje na

podobieństwie swoich członków: ich zachowań,

zwyczajów, wierzeń.

Prawo represyjne Dominującym typem sankcji jest prawo represyjne,

którego zadaniem jest karanie za złamanie zasad

społecznych.

Solidarność organiczna Występuje w społeczeństwach złożonych, nowoczesnych.

Na skutek większej różnorodności i złożoności członków,

których łączy tam niewiele rzeczy (często wyłącznie

abstrakcyjna idea przynależności do społeczeństwa),

bazuje nie na podobieństwie lecz współzależności

świadczeń i podziale pracy (jak w organizmie ludzkim).

Prawo restytucyjne Dominującym typem sankcji jest prawo restytucyjne,

którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody, a nie

bezpośrednie karanie jednostek.

Jest efektem społecznego podziału pracy

w społeczeństwach przemysłowych

(nowoczesnych).

Oznacza utratę przez społeczeństwo

możliwości kontroli zachowań jednostek

na skutek deregulacji porządku

moralnego, która z kolei jest

spowodowana zmianą społeczną.

ANOMIA

Studium o Samobjstwach

W 1869 analizował samobójstwa we Francji, Anglii i Danii. Stworzył typologię samobójstw.

Odrzucał pogląd, że samobójstwo jest efektem mocy

nadprzyrodzonych lub dziedzicznych skłonności. Podkreślał rolę

spójności (braku) w systemie przekonań i trwałości więzi

społecznych.

Protestantci częściej niż katolicy, najrzadziej Żydzi

Samotni częściej niż żonaci.

Żołnierze częściej niż cywile,

Więcej w czasie pokoju niż wojny i kryzysów.

Poziom samobójstw odzwierciedla poziom integracji

społeczeństwa.

Typy samobójstwa Durkheima

Samobójstwo egoistyczne

Wynika z braku więzi jednostki z grupą.

Samobójstwo altruistyczne

wynika ze zbyt silnych więzi z grupą, gdy jednostka jest

skłonna oddać swe życia dla dobra zbiorowość przekonana,

że grupa jest ważniejsza niż jednostka.

Samobójstwo fatalistyczne

Wynika z wiary w los i w to, że po prostu nie ma już innego

wyjścia.

Samobójstwo anomiczne

jest efektem zmiany społecznej i rozpadu więzi społecznych,

gdy jednostka czuje się zagubiona i nie potrafi się odnaleźć w

nowej sytuacji.

Funkcje religii

Socjalizacyjno-kontrolna

(dyscyplinująca) Przez rytuały i praktyki religia wprowadza jednostkę do życia

społecznego i uczy podstawowych zasad życia zbiorowego. Jest

podstawową szkołą dyscypliny społecznej.

Integracyjna

Poprzez wspólne wierzenia i praktyki religia

integruje, scala na co dzień odizolowane jednostki z

grupą.

Podtrzymująca

Przez wspólne zwyczaje i ceremonie religia

kultywuje tradycje grupowe, stoi na straży

tożsamości grupy, którą podtrzymuje i

pielęgnuje. Integruje przeszłość z

teraźniejszością ku przyszłości.

Euforyczna

Religia podtrzymuje jednostki w chwilach kryzysu i

załamania poprzez ich zbiorowe przeżywanie.

Karol Marks (1818-1883)

Twórca perspektywy konfliktowej.

Twórca naukowego komunizmu.

Główne dzielą:

1844 – Rękopisy ekomiczno-filozoficzne

1848 –Manifest komunistyczny

1845 – Tezy o Feuerbachu

1845 – Niemiecka ideologia

1847 – Nędza filozofii

1852 – 18 Brumaire’a Napoleona Banaparte

1867 – Kapitał

Głosił materializm.

Byt określa świadomość.

Stworzył dwubiegunową wizję

społeczeństwa podzielonego na dwie

antagonistyczne klasy społeczne:

nieposiadającą klasą pracującą

(proletariat) i klasą właścicieli

(burżuazja/kapitaliści).

Nierówna dystrybucja zasobów społecznych nie jest czymś

naturalnym, wynikiem „praw natury”, lecz wynika z wyzysku i

wywłaszczenia jednej klasy społecznej (proletariat, klasa pracująca)

przez drugą (burżuazja).

Proletariusze nie mają do stracenia nic z wyjątkiem własnych kajdan,

a do zyskania mają cały świat.

Burżuazja posiada majątek i władzę, nie z racji przymiotów

intelektualnych, czy moralnych, ale z racji koncentracji i kontroli nad

środkami produkcji.

Rewolucja jest siłą napędową historii. By zmienić swój los proletariat

musi powstać przeciwko wyzyskowi i dokonać przewrotu.

Twierdził, że komunizm jest ostatnim etapem rozwoju społeczeństw.

Z Fryderykiem Engelsem (1820-1895) w Manifeście

komunistycznym twierdził, że proletariusze muszą się

zjednoczyc celem obalenia kapitalizmu. Proletariusze

wszystkich krajów łączcie się!

Zdaniem Marksa będąc instrumentem kontroli

społecznej w rękach klasy rządzącej prawo służy

tworzeniu, legitymizacji i utrzymywaniu

nierówności społecznych.

Stratyfikacyjna funkcja prawa

Prawo pełni funkcję konserwującą status

quo. Nadto jest mechanizmem kontroli i

opresji wobec grup zmarginalizowanych.

Max Weber (1864-1920)

Odrzucił pozytywistyczną wizję społeczeństwa.

Główne dzieła:

1904/1905 – Etyka protestancka a duch kapitalizmu

1922 – Gospodarka i społeczeństwo

Twórca socjologii humanistycznej/rozumiejącej.

Zjawisk życia społecznego nie dają się wyjaśnić jak

tych ze świata przyrody. Wymagają specjalnego

podejścia, które nazwał Verstehen, rozumieniem.

By rozumieć (nie wyjaśnić w sensie przyczynowo-

skutkowym) ludzkie działania musimy poznać

subiektywne znaczenia nadawane im przez jednostki.

Antynaturalizm (antyobiektywizm). Socjologia musi opierać się na innych metodach badawczych niż

przyrodoznawstwo. Głównie na interpretacji i rozumieniu, a nie wyjaśnianiu w

kategoriach przyczynowo skutkowych.

Interakcjonizm. Socjologia powinna się skupić na interakcjach między ludźmi, które tworzą

społeczeństwo.

Interakcje społeczne mają charakter podmiotowy. To ludzie tworzą zjawiska społeczne i nadają im sens. Zjawisk życia społecznego

nie można analizować w oderwaniu od znaczeń, jakie nadają im ludzie.

Postulat „rozumienia”. Celem socjologii nie jest inżynieria społeczna i wyjaśnienie, ale rozumienie,

wiedza.

Wiedza społeczna to mądrość.

Socjologia humanistyczna

Badał związki między religią a gospodarką.

Dlaczego kapitalizm rozwinął się akurat w

kręgu kultury zachodniej (Europa i Ameryka

Północna), a właszcza tam, gdzie dominuje

religia protestancka (kalwinizm).

Tzw. teza weberowska.

Religia jako czynnik zmiany społecznej.

Religia a powstanie kapitalizmu.

Dlaczego nowoczesny kapitalizm powstał w kręgu kultury zachodniej?

Religia a powstanie kapitalizmu

Religia a powstanie kapitalizmu

Dlaczego niektóre państwa europejskie są bardziej rozwinięte od innych?

PROTESTANTYZM (KALWINIZM)

Predestynacja

etos = „duch kapitalizmu”

Imperatyw pracy połączonej z ascezą

Kumulacja kapitału i wzrost gospodarczy

Kapitalizm jako niezamierzona konsekwencja

Teza weberowska:

Religia i powstanie kapitalizmu

Typy panowania

Panowanie

charyzmatyczne

Oparte na charyzmie rozumianej jako zbiór bliżej

nieokreślonych cech, które w oczach grupy czynią

jednostkę wybitną, wielką i wartą posłuszeństwa.

Panowanie

tradycjonalne

Bazuje na tradycji, która „od zawsze”, na zasadzie

zwyczaju powierzała władzę pewnym konkretnym

jednostkom.

Panowanie legalne

(racjonalne)

Opiera się na ustalonych racjonalnie przepisach

(prawnych), które określają warunki na zasadzie

których jednostka może sprawować władzę.

Charyzmatyczne?

Tradycjonalne?

Legalne ?

Charyzmatyczne?

Tradycjonalne?

Legalne ?

Charyzmatyczne?

Tradycjonalne?

Legalne ?

Perspektywy socjologiczne

Perspektywa funkcjonalna

Przedstawiciele:

Emile Durkheim, Talcott Parsons, Robert Merton.

Społeczeństwo jest strukturą.

Współzależność funkcji.

Społeczeństwo działa jak organizm

(organicyzm).

Religia

Edukacja Ekonomia

Polityka

Rodzina

Współzależność instytucji

społecznych

Robert Merton (1910-2003)

Funkcje jawne Zamierzone, świadome i celowe funkcje,

do których realizacji powołano instytucje.

edukacja religia medycyna

Funkcje ukryte

Niezamierzone i nieświadome

funkcje którym służą instytucje

społeczne.

medycyna religia edukacja

Dysfunkcje Negatywne, uboczne konsekwencje i funkcje

planowanego działania instytucji.

edukacja religia medycyna

Funkcje przestępstwa i dewiacji wg Durkheima:

Czyny uznawane za dewiacyjne lub

przestępcze odegrały kluczową rolę w

walce oprawa mniejszości etnicznych,

religijnych i narodowych w USA.

- Wyjaśnia i określa normy społeczne,

- Integruje społeczeństwo,

- są czynnikiem zmiany społecznej

Przedstawiciele:

Karol Marks, Lewis Coser, Ralph Dahrendorf.

Perspektywa konfliktowa

Dominujące w społeczeństwie grupy dążą do

narzucenia innych swego systemu wartości i

przekonań grupom upośledzonym.

Wynikiem jest dominacja i eksploatacja mas

społecznych przez warstwy uprzywilejowane.

Społeczeństwo nie jest stabilnym bytem lecz

nieustannym konfliktem między

antagonistycznymi grupami interesów.

Społeczeństwo składa się z różnych grup o

skonfliktowanych wartościach i interesach.

Grupy te różnią się także dostępem do społecznie

cenionych dóbr: majątku, władzy czy prestiżu,

których ilośćjest ściśle ograniczona.

Konflikt nie musi przybrać formy przemocy.

Mogą to być negocjacje pracownicze, walki

między grupami religijnymi lub partiami

politycznymi.

Konflikty istnieje między:

mężczyznami a kobietami;

rodzicami a dziećmi;

białymi a czarnymi;

mieszkańcami miast i przedmieść (slumsów);

katolikami a mniejszościami religijnymi;

personelem medycznym a pacjentami;

rządzącymi i rządzonymi, etc.

O ile perspektywa funkcjonalna

akcentuje konsensus i stabilność

społeczeństwa perspektywa

konfliktowa (krytyczna) podkreśla,

że konflikt jest siłą napędową

zmiany społecznej.

Perspektywa interakcjonistyczna

Przedstawiciele:

George Mead, Charles Cooley, Erving Goffman.

Koncentruje się na poziomie mikro: interakcjach

face-to-face.

Podstawą życia społecznego są nie tyle jednostki,

co zachodzące między nimi interakcje społeczne.

Człowiek jest przede wszystkim istotą

komunikującą się za pomocą symboli

(symboliczny interakcjonizm):

przedmiotów materialnych, kolorów,

dźwięków, czynności, idei, etc.

Ludzie nie są biernymi podmiotami, lecz aktywnymi

aktorami życia społecznego (George H. Mead).

Uczestniczą w ciągłym procesie tworzenia,

definiowania i negocjowania symbolicznego obrazu

świata.

Interakcjoniści dążą do zrozumienia znaczeń, jaki ludzie

nadają otaczającemu ich światu, symbolom i działaniom

oraz sposobu, w jaki to robią, a także jak te symbole

kształtują ich działania i życie społeczne w ogóle.

Jakie symbole tu widzisz?

Co dla ciebie znaczą?

William Thomas twórca pojęcia definicji

sytauacji, które zakłada, że ludzie sami nadają sens

sytucjom, w których się znajdują

(prawo Thomas).

Charles H. Cooley twórca pojęcia jaźni

odzwierciedlonej.

Twierdził, że obraz siebie i tożsamość jednostki

(jaźń) ma pochodzenie społeczne – jest odbiciem

społecznego odbioru jednostki. Społeczeństwo jest

jak lustro, w którym przegląda się jednostka.

Erving Goffman twórca podejścia

dramaturgicznego i pracy: Człowiek w teatrze

życia codziennego.

Porównał życie codzienne do teatru a

jednostki do aktorów odgrywających

przypisane im role społeczne.

Twierdził, że w zależności od kontekstu

sytuacyjnego przejawiają się różne tożsamości

aktora społecznego.

Zadanie domowe

1. Spróbuj znaleźć informacje o jakimś polskim socjologu.

2. Spróbuj dokonać analizy relacji PIELĘGNIARKA-PACJENT z punktu widzenia 3

perspektyw socjologicznych. Która z nich jest Twoim zdaniem najlepsza? Dlaczego?

3. Pomyśl o jakimkolwiek inny zjawisku medycznym i poddaj go podobnej analizie. Która z

perspektyw opisuje go najtrafniej?

4. Dokonaj analizy procesu terapeutycznego i uczestniczących w nim jednostek poprzez

pryzmat podejścia dramaturgicznego. Jaki role można tam wskazać? Na czym polegają?

5. Jakie mogą być funkcje jawne i ukryte oraz dysfunkcje medycyny?

6. Pomyśl o dowolnym zjawisku zdrowotnym/medycznym i wskaż jego społeczne

uwarunkowania oraz konsekwencje dla sfery pozaprawnej.

Podstawowe pojęcia i

terminy

Anomia

Definicja sytauacji

Perspektywa dramaturgiczna

Dysfunkcja

Fatalism

Funkcja jawna

Funkcja ukryta

Interakcja

Inżynieria społeczna

Makrosocjologia

Naturalizm

Nauki społeczne

Nauki ścisłe

Panowanie charyzmatyczne

Panowanie legalne

Panowanie tradycyjne

Perspektywa funkcjonalna

Perspektywa interakcjonistyczna

Perspektywa konfliktowa

Pozytywizm

Prawo trzech stadiów

Predestynacja

Samobójstwo altruistyczne

Samobójstwo anomiczne

Samobójstwo egoistyczne

Samobójstwo fatalistyczne

Socjologia

Socjologia pozytywistyczna

(scjentyzm)

Socjologia humanistyczna

Socjologizm

Teza weberowska

erstehen (rozumienie)

Wyobraźnia socjologiczna