Zestaw I EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGObi.gazeta.pl/im/8/5171/m5171318.pdfZestaw I 1. Chciałabym zacząć od kilku słów na temat naszej rzeczywistości społecznej i politycznej,

1919191919

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO

Miejsce na naklejkę

z kodem szkoły

EGZAMIN MATURALNYZ JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY

Czas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minut

Część I – 20 punktów Część II – 50 punktów

Za rozwiązanie wszystkich zadań moŜna otrzymać łącznie 70 punktów

MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007

Wypełnia zdającyprzed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron.Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującegoegzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. UŜywaj długopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.

4. Nie uŜywaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

5. Pamiętaj, Ŝe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

6. MoŜesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyznyi słownika ortograficznego.

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.Nie wpisuj Ŝadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.

Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.

śyczymy powodzenia!

dysleksja

Zestaw IZestaw IZestaw IZestaw IZestaw I

2020202020


Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uwaŜnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylkona podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba Ŝe w zadaniu polecono inaczej. Udzielajtylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y.

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY

O obywatelstwie


1. Chciałabym zacząć od kilku słów na temat naszej rzeczywistości społecznej i politycznej, która od wiekównie była tak korzystna, gwarantująca na długi okres pokój, względną stabilizację w Ŝyciu, a która jednocześ-nie przez swe nasycenie sporami obracającymi się w wąskim kręgu partykularnych1 interesów, zanikiemszacunku do prawa – sprzyja z jednej strony deprecjacji myślenia politycznego, które traci wszelką wartośćzarówno teoretyczną, jak i praktyczną, z drugiej – wzrastaniu obojętności wobec spraw publicznych.

2. W tej rzeczywistości [...] zapanował kryzys wyobraźni. Wszystkie ideologie dawno juŜ przebrzmiały i dziśnowych na ogół się boimy, a gdy się pojawiają w jakiejś szczątkowej formie, odrzucamy je ze zrozumiałąnieufnością, doświadczenie nas bowiem nauczyło, Ŝe przynoszą tylko klęski.

3. śyjemy zatem bez celu. Nie wiemy sami, czego chcemy, zamykamy się w kwestiach dotyczących najbliŜ-szego podwórka, bez szerszej perspektywy, w Ŝyciu powszednim, które, jak wyraził się Charles Taylor2,detronizuje wyŜsze rodzaje aktywności, a przede wszystkim Ŝycie obywatelskie, przesuwając „środek cięŜ-kości dobra do sfery Ŝycia codziennego, produkcji dóbr i rodziny”. W rezultacie troska o Ŝycie codziennezaczęła trącić pychą i samolubstwem. A gdy stajemy się coraz bardziej prywatni, sieci społeczne się rozpa-dają i jednostki czują się samotne i bezradne, naraŜone na niebezpieczeństwa i pozbawione ochrony. [...]KaŜdy z nas boi się samotności, a jednocześnie chce się od zewnętrznego świata odseparować, odejść odjego spraw.

4. Istnieją jednak oznaki, Ŝe ten stan obojętności nie ma akceptacji, Ŝe gdzieś w głębi kiełkuje zgoła innemyślenie. Zanim powiem o tym słów parę, zacznę od opisu zjawiska, które się łatwo daje obserwować i napozór wydaje się bez znaczenia. Patrzę więc na ludzi, najczęściej młodych, ale i w wieku dojrzałym, z przy-klejonymi do ucha komórkami w kaŜdym miejscu, na ulicy, w pociągach, korytarzach uczelni, supermarke-tach itd. WciąŜ telefonują i zastanawiam się, po co. Nie jest to juŜ tylko kwestia mody, zachłyśnięcia sięnowością techniczną pozwalającą na szybki kontakt. Nie. Przychodzi mi na myśl, Ŝe kryje się za tym coświęcej. Przysłuchuję się nieraz tym rozmowom. Co więc słyszę? „Właśnie wszedłem do marketu, czy duŜytłok? Nie, nie widzę”. I zaraz następny telefon do kogoś innego: „Wiesz, postanowiłem kupić coś, jestemw markecie. Tak, tak, cześć”. Itd., itd.

5. Kiedy słucham takich rozmów, wciąŜ zmieniających adresata, zadaję sobie pytanie, czy jakiś sens miałaich treść. Na pewno nie, rozmowa była czysto zdawkowa. WaŜna zatem jest nie ona, lecz jedynie komunika-cja. Mam więc wraŜenie, Ŝe interlokutorzy3 pragną być w nieustannym kontakcie, jakby się bali rozstania,choć nie są bynajmniej sobie bliscy, nie naleŜą do jednej rodziny, jak wynika z krótkiej rozmowy, to raczejkoledzy, koleŜanki, znajomi. Po co więc zamieniają puste słowa? CzyŜby czuli lęk przed utratą kontaktu? CzyŜ-by mieli potrzebę nieustannego bycia z innymi, choćby się nic im nie miało do powiedzenia prócz paru słów?

6. Współczesność rodzi pustkę. Pustka domaga się zapełnienia. Zapełniać ją jednak moŜna rozmaicie. Przezwspólną pracę, wspólne lektury, rozmowy, tymczasem na powaŜne rozmowy nikt nie ma ani chęci, aniczasu. Od rozmowy się odzwyczajamy. Wystarczą komunikaty. Tylko Ŝe te komunikaty tworzą tylko iluzjębycia razem. Jest to bowiem „razem”, które nie tworzy Ŝadnej głębszej więzi, jest niemal tak zdawkowei przelotne jak wypowiadane słowa. To „razem” nie posiada wspólnego celu i nie zawiązuje się na jakiś dłuŜszyczas. Pozwala nadal trwać w obojętności i podkreślanym przez Taylora samolubstwie. Lecz czy moŜna trwaćw lęku przed samotnością, a jednocześnie w lęku przed zaangaŜowaniem się w społeczne Ŝycie? [...]

7. Dusza potrzebuje pokoju, pouczał Seneka, powinna zatem znać siebie, wiedzieć, do czego jest zdolna,i być gotowa do poskromienia złudnych pragnień i namiętności, gotowa takŜe do znoszenia cierpień, boles-nych okoliczności i przede wszystkim śmierci. Ten zatem tylko, kto pozna siebie, moŜe znaleźć w sobie siłydo walki z przejawami zła. Dla staroŜytnych ów zwrot ku sobie stawał się obowiązkiem, a zarazem jakbytechniką Ŝycia. Czynił bowiem kaŜdego świadomym podmiotem stosunków z samym sobą i z innymi, pod-miotem myśli i działania, działania racjonalnego i akceptowanego moralnie.

1 partykularyzm – dbanie wyłącznie o interesy swoje, lokalnej społeczności itp., połączone z brakiem troski o sprawy dotyczące całego społeczeństwa.2 Charles Taylor – kanadyjski filozof i myśliciel współczesny, autor m.in. Hegla, Religii, Źródeł podmiotowości; wykładowca uniwersytecki.3 interlokutor – osoba rozmawiająca z kimś, rozmówca.

2121212121


8. Gdybyśmy chcieli iść śladami staroŜytnych, musielibyśmy przyjąć, Ŝe człowiek nie ma prawa się zamknąć,Ŝe zamknięcie jest dezercją. Mogliśmy się zresztą przekonać, Ŝe społeczeństwo o tym wie, Ŝe to „razem”moŜe się napełnić treścią, gdy je oŜywi jakaś wspólna wartość, wartość niekłamana, której moŜna zaufać,jakieś wspólne uczucie, uniesienie, takie, jakie Ŝywiło wielu po śmierci Jana Pawła II. I choć uniesienie trwachwilę i pozostaje bez społecznych konsekwencji, jest znakiem, Ŝe społeczność pragnie czegoś więcej,jakiegoś autentycznego celu.

9. Nasza jednak współczesna rzeczywistość ukazuje wyraźnie, Ŝe cele są rozproszone, Ŝe nieustannie narzucająsię nam wybory między róŜnymi postawami, które nie są i nie muszą być sobie przeciwstawne, często jednakbywają takie. Demokracja jako taka, i w tym tkwi jej wielka wartość, podkreślając wolność i autonomię jednostki,umoŜliwia snucie róŜnych koncepcji organizacji wspólnoty ludzkiej, a w konsekwencji prowadzi do dyferencjacji4

w poglądach, a wraz z nimi we wzorach etycznych, czyli w pojmowaniu politycznego etosu. Ale właśnie dlategokładzie tak wielki nacisk na rozmowę, na dialog, debatę, gdyŜ tylko na tej drodze powstaje porozumienie.

10. Wydaje mi się jednak, Ŝe bez względu na bogactwo politycznych preferencji coś zawsze obowiązuje, jakieśminimum, bez którego społeczny byt mógłby ulec chaosowi. To minimum wyznacza jedno stare słowo: oby-watel, greckie polites, łacińskie civis, od którego pochodzi francuskie citoyen, słowo, które od czasów rewo-lucji francuskiej dominowało w języku polityki, a dziś zostało zupełnie zapomniane. JuŜ się nie pamięta o tym,Ŝe obywatel to nie poddany, ale świadomy swego poczucia przynaleŜności do społeczeństwa zamieszkujące-go terytorium danego państwa. Człowiek wolny i dzielący wolność z innymi natychmiast zobowiązuje się dotroski o tych innych, o całość społecznego bytu i jego racjonalne urządzenie. Obywatel na równi z innymitworzy prawa społeczności i domaga się ich przestrzegania. Wydaje się, Ŝe nie są to zadania wielkie, okazujesię, Ŝe są niezmiernie trudne i moŜe dlatego mało kto o obywatelskich obowiązkach myśli. [...]

11. Wszelkiego typu partykularyzmy narodowe, religijne są źródłami konfliktów. Obywatel partykularyzmyzwalcza. Szanuje toŜsamości religijne i narodowe, ale dla niego najwaŜniejsze jest prawo, a nie rasa, religia,narodowość, zwłaszcza gdy przebywa w zbiorowości politycznej pod tym względem nader zróŜnicowanej.[...] śycie obywatelskie jest czynne i musi być czynne, tego dowodził juŜ Arystoteles. Dziś zaś w państwachdemokratycznych, w których kuratela5 władzy centralnej staje się coraz słabsza, obywatel powinien miećświadomość, Ŝe to on sam buduje swój los, ale takŜe wpływa na los całej społeczności.

12. Obywatelstwo ma więc sens nie tylko polityczny, lecz takŜe moralny, uczy bowiem bycia z innymi, uczybycia razem, nie w tłumie, który się zaraz rozejdzie, lecz w społeczności powiązanej wspólnym działaniemi wzajemnymi zobowiązaniami. Obywatelstwo zrodzone z ideału równości i wolności jest źródłem współpracy,stabilności, bezpieczeństwa osób i dóbr, bezpieczeństwa nieodzownego dla funkcjonowania kaŜdego państwa.

13. Ten moralny sens ma znaczenie dla kaŜdego z nas. Albowiem to w społeczności rodzą się cele, rodzi siętakŜe sens naszego „jak być”. Co więcej: obywatelska postawa pozwala rozproszyć dwa ciągle towarzyszą-ce nam i przeciwstawne sobie lęki – lęk przed zaangaŜowaniem i lęk przed samotnością. W pracy z innymii dla innych, którą się podejmuje z własnej nieprzymuszonej woli, nikt nie czuje się samotny.

Fragment wykładu, który prof. Barbara Skarga wygłosiła podczas inauguracji roku akademickiego 2005/2006 na Uniwersytecie w Białymstoku.

Barbara Skarga jest profesorem filozofii w PAN. Urodziła się w 1919 roku w Warszawie, studiowała filozofię na Uniwersytecie Stefana Batorego

w Wilnie. Była łączniczką AK; w 1944 roku aresztowana przez NKWD i skazana na 11 lat łagru. Do kraju wróciła w 1955 roku.

Ukończyła studia filozoficzne; tytuł profesora zwyczajnego otrzymała w 1988 roku. Pisała m.in. o Comcie, Bergsonie i pozytywizmie polskim.

W 1995 roku została odznaczona Orderem Orła Białego.

Zadanie 1. (2 pkt)Jak Barbara Skarga ocenia współczesną rzeczywistość społeczno-polityczną? Przywołaj dwie cechy tej rze-czywistości, które taką ocenę uzasadniają (akapit 1.).

Ocena: ..................................................................................................................................................................

Cechy: ..................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

4 dyferencjacja – wyodrębnianie się zróŜnicowanych składników z jakiejś całości; róŜnicowanie się.5 kuratela – opieka prawna, nadzór ustanowiony przez sąd nad osobą niezdolną do działań prawnych (chorą umysłowo, nieletnią).

2222222222


Zadanie 2. (1 pkt)Jakie postawy wobec świata przyjmuje współczesny człowiek? Wymień trzy z nich, odwołując się do akapi-tów 2. i 3.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)Jaką sprzeczność związaną z egzystencją współczesnego człowieka dostrzega Barbara Skarga (akapit 3.)?

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)Jaką funkcję w toku argumentacyjnym wykładu Barbary Skargi pełni przywołanie fragmentów rozmówtelefonicznych?

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 5. (1 pkt)W którym akapicie autorka przedstawia przykłady potwierdzające myśl wyraŜoną w zdaniu:Istnieją jednak oznaki, Ŝe ten stan obojętności nie ma akceptacji, Ŝe gdzieś w głębi kiełkuje zgoła innemyślenie.

Akapit: .............................................................

Zadanie 6. (1 pkt)Jaka jest róŜnica w zawartości (treści) i funkcji przekazu między „komunikatem” a „rozmową”? Odpowiedzna podstawie 5. i 6. akapitu.

Komunikat Rozmowa

RóŜnicadotyczącatreściprzekazu

RóŜnicadotyczącafunkcjiprzekazu

Zadanie 7. (1 pkt)Akapity 5. i 6. autorka kończy, stawiając pytania. Jaką rolę odgrywa w tekście ten zabieg?

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY Zestaw IZestaw IZestaw IZestaw IZestaw I

2323232323


Zadanie 8. (1 pkt)Przedstaw trzy warunki istnienia wspólnoty (akapity 6.– 8.).

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 9. (2 pkt)Zdanie z akapitu 4.: Patrzę więc na ludzi, najczęściej młodych, ale i w wieku dojrzałym, z przyklejonymi doucha komórkami w kaŜdym miejscu, na ulicy, w pociągach, korytarzach uczelni, supermarketach itd., wyraŜaA. aprobatę.B. niechęć.C. sympatię.D. dystans.Uzasadnij odpowiedź w kontekście całego akapitu.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 10. (1 pkt)Zacytuj wypowiedzenia, w których autorka sygnalizuje porządkowanie toku swojej wypowiedzi.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (1 pkt)W jaki sposób, zdaniem staroŜytnych, powinien Ŝyć człowiek? Odpowiedz, wymieniając trzy zasady.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 12. (1 pkt)Na jakie zalety demokracji wskazuje autorka w akapicie 9.? Wymień dwie.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 13. (1 pkt)Na podstawie tekstu Barbary Skargi wyjaśnij, na czym polega wzajemna zaleŜność pomiędzy Ŝyciem spo-łecznym a Ŝyciem jednostki.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

2424242424


Zadanie 14. (1 pkt)Na podstawie akapitów 10. i 11. wymień trzy cechy charakteryzujące człowieka – obywatela.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2 pkt)Sformułuj główną myśl wypowiedzi Barbary Skargi (w kontekście akapitów 12. i 13.).

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (2 pkt)Podkreśl trzy cechy, którymi charakteryzuje się tekst Barbary Skargi.a. obecność elementów informacyjnych, analityczno-krytycznych, oceniających,b. autor jest bohaterem przedstawianych zdarzeń,c. refleksyjność,d. lekki i barwny styl,e. cykliczność (tekst jest częścią cyklu publikacji),f. odniesienie do zjawisk artystycznych,g. podmiotowość i subiektywizm,h. styl wynikający z artystycznej funkcji języka.


2525252525


Część II – pisanie tekstu własnego w związku z tekstemliterackim zamieszczonym w arkuszu

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niŜ dwie strony (około 250 słów).

Temat 1.Jak symbolika ziarna z bajki opowiedzianej przez śegotę objaśnia sens męczeństwa młodzieŜy polskiej?Analizując przytoczony fragment Dziadów Adama Mickiewicza, zwróć uwagę na sytuację studentówi ich postawy.

Adam Mickiewicz Dziady, część III– Akt I, scena I (fragmenty)

śEGOTA6

JuŜci przecieŜ bez winy w Sybir nas nie wyślą;A jakąŜ winę naszą znajdą lub wymyślą?Milczycie, – wytłumaczcieŜ, co się tutaj dzieje,O co nas oskarŜono, jaki powód sprawy?

TOMASZ7

Powód – Ŝe Nowosilcow przybył tu z Warszawy.Znasz zapewne charakter pana Senatora.[...] pomimo największych starań i zabiegówNie moŜe w Polsce spisku Ŝadnego wyśledzić;Więc postanowił świeŜy kraj, Litwę, nawiedzić,I tu przeniósł się z całym głównym sztabem szpiegów.śeby zaś mógł bezkarnie po Litwie plądrowaćI na nowo się w łaskę samodzierŜcy wkręcić,Musi z towarzystw naszych8 wielką rzecz wysnowaćI nowych wiele ofiar carowi poświęcić.

śEGOTALecz my się uniewinnim –

TOMASZBronić się daremnie –

I śledztwo, i sąd cały toczy się tajemnie;Nikomu nie powiedzą, za co oskarŜony,Ten, co nas skarŜy, naszej ma słuchać obrony;On gwałtem chce nas karać – nie unikniem kary. [...]

śEGOTAWy długo tu siedzicie?

FREJEND9

SkądŜe datę wiedzieć?Kalendarza nie mamy, nikt listów nie pisze;To gorsza, Ŝe nie wiemy, póki mamy siedzieć. [...]

6 śegota – Ignacy Domeyko, filomata; po powstaniu listopadowym emigrował. W okresie pisania III części Dziadów był w najbliŜszym otoczeniu Mickiewicza.7 Tomasz Zan – współtwórca Towarzystwa Filomatów, Filaretów i Promienistych; skazany w procesie na rok twierdzy i zesłanie do Orenburga.8 Mowa o związkach studenckich: Filomatów, Filaretów i Promienistych.9 Frejend Antoni – filomata, zginął w powstaniu listopadowym.

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść IICzęść IICzęść IICzęść IICzęść II

2626262626


ADOLF10

Jan11 dziś chodził na śledztwo, był godzinę w mieście,Ale milczy i smutny; – i jak widać z miny,Nie ma ochoty gadać:

KILKU Z WIĘŹNIÓWNo, Janie! Nowiny?

JAN SOBOLEWSKIponuro

Niedobre – dziś – na Sybir – kibitek dwadzieścieWywieźli. [...]

Wszystkich, – do jednego. Sam widziałem. [...]Małe chłopcy, znędzniałe, wszyscy jak rekruciZ golonymi głowami; – na nogach okuci.Biedne chłopcy! – najmłodszy, dziesięć lat, nieboŜe,SkarŜył się, Ŝe łańcucha podźwignąć nie moŜe;I pokazywał nogę skrwawioną i nagą. [...]Wywiedli Janczewskiego; – poznałem, oszpetniał,Sczerniał, schudł, ale jakoś dziwnie wyszlachetniał. [...]On postrzegł, Ŝe lud płacze patrząc na łańcuchy,Wstrząsł nogą łańcuch, na znak, Ŝe mu niezbyt cięŜył.A wtem zacięto konia – kibitka runęła –On zdjął z głowy kapelusz, wstał i głos natęŜył,I trzykroć krzyknął: „Jeszcze Polska nie zginęła”. –Wpadli w tłum; – ale długo ta ręka ku niebu,Kapelusz czarny jako chorągiew pogrzebu,Głowa, z której włos przemoc odarła bezwstydna,Głowa niezawstydzona, dumna, z dala widna,Co wszystkim swą niewinność i hańbę obwieszcza [...]Ta ręka i ta głowa zostały mi w oku,I zostaną w mej myśli, – i w drodze ŜywotaJak kompas pokaŜą mi, powiodą, gdzie cnota: [...]

Tymczasem zajeŜdŜały inne rzędem długimKibitki; – ich wsadzano jednego po drugim.Rzuciłem wzrok po ludu ściśnionego kupie,Po wojsku, – wszystkie twarze pobladły jak trupie;A w takim tłumie taka była cichość głucha,śem słyszał kaŜdy krok ich, kaŜdy dźwięk łańcucha. [...]Wywiedli ostatniego; – zdało się, Ŝe się wzbraniał,Lecz on biedny iść nie mógł, co chwila się słaniał,Z wolna schodził ze schodów i ledwie na drugiSzczebel stąpił, stoczył się jak długi;To Wasilewski, [...]Nie zemdlał, nie zwisnął, nie cięŜał,Ale jak padł na ziemię prosto, tak otęŜał. [...]Niesiony, jak słup sterczał i jak z krzyŜa zdjęteRęce miał nad barkami Ŝołnierza rozpięte; [...]Kibitka w tłum wjechała; – nim bicz tłumy przegnał,Stanęli przed kościołem; i właśnie w tej chwiliSłyszałem dzwonek, kiedy trupa przewozili.Spojrzałem w kościół pusty i rękę kapłańskąWidziałem, podnoszącą ciało i krew Pańską,I rzekłem: Panie! Ty, co sądami PiłataPrzelałeś krew niewinną dla zbawienia świata,Przyjm tę spod sądów cara ofiarę dziecinną,Nie tak świętą ni wielką, lecz równie niewinną.

Długie milczenie

10 Adolf Januszkiewicz – student Uniwersytetu Wileńskiego, brał udział w powstaniu listopadowym, zesłany na Sybir.11 Jan Sobolewski – filomata i filareta, skazany na zesłanie, zmarł pierwszy ze wszystkich filaretów jesienią 1829 r. w Archangielsku.


2727272727


JÓZEF12

Czytałem ja o wojnach; – w dawnych, dzikich czasach,Piszą, Ŝe tak okropne wojny prowadzono,śe nieprzyjaciel drzewom nie przepuszczał w lasachI Ŝe z drzewami na pniu zasiewy palono.Ale car mędrszy, sroŜej, głębiej Polskę krwawi,On nawet ziarna zboŜa zabiera i dławi;Sam szatan mu metodę zniszczenia tłumaczy.[...]

śEGOTAJózef nam coś o ziarnkach mówił, – na te mowyGospodarz winien z miejsca swego odpowiedzieć.Lubo car wszystkie ziarna naszego ogroduChce zabrać i zakopać w ziemię w swoim carstwie,Będzie droŜyzna, ale nie bójcie się głodu;Pan Antoni13 juŜ pisał o tym gospodarstwie.

JEDEN Z WIĘŹNIÓWJaki Antoni?

śEGOTAZnacie bajkę Goreckiego? A raczej prawdę?

KILKUJaką? Powiedz nam, kolego.

śEGOTAGdy Bóg wygnał grzesznika z rajskiego ogrodu,Nie chciał przecie, aŜeby człowiek umarł z głodu;I rozkazał aniołom zboŜe przysposobićI rozsypać ziarnami po drodze człowieka.Przyszedł Adam, znalazł je, obejrzał z dalekaI odszedł, bo nie wiedział, co ze zboŜem robić.AŜ w nocy przyszedł diabeł mądry i tak rzecze:„Niedaremnie tu Pan Bóg rozsypał garść Ŝyta,Musi tu być w tych ziarnach jakaś moc ukryta;Schowajmy je, nim człowiek ich wartość dociecze.”Zrobił rogiem rów w ziemi i nasypał Ŝytem,Naplwał i ziemią nakrył, i przybił kopytem; –Dumny i rad, Ŝe BoŜe zamiary przeniknął,Całym gardłem rozśmiał się i ryknął, i zniknął.AŜ tu wiosną, na wielkie diabła zadziwienie,Wyrasta trawa, kwiecie, kłosy i nasienie.O wy! co tylko na świat idziecie północą,Chytrość rozumem, a złość nazywacie mocą;Kto z was wiarę i wolność znajdzie i zagrzebie,Myśli Boga oszukać – oszuka sam siebie.[1832]

Adam Mickiewicz, Dziady część III, Wrocław 1984.

12 Józef Kowalewski – filomata, zesłany do Kazania.13 Antoni Gorecki (1787-1863) – autor bajek politycznych. Opowieść śegoty jest przeróbką bajki Diabeł i zboŜe.


2828282828


Temat 2.Analizując fragmenty Przedwiośnia i Granicy, porównaj kreacje matek. Określ wzajemne relacje międzymatką i dzieckiem, wykorzystując takŜe znajomość utworów.

Stefan śeromski Przedwiośnie

Matka nie była w stanie utrzymać syna w domu, nakazać mu zmiany wyuzdanych obyczajów, dopilnowaćgo i wyśledzić miejsca jego kryjówek. Bez przerwy niemal czekała na jego powrót. Gdy chwytał czapkęi pędem wylatywał z domu, coś podsuwało się do jej gardzieli i zapierało oddech. Nie miała juŜ siły prosićurwisa, Ŝeby nie chodził. [...]

To obce miasto stało się dla niej jeszcze bardziej obce, cudze, niepojęte, groźne, złowieszcze. Po wyjeź-dzie męŜa wszystkiego się tutaj bała. Dopóki mąŜ był w domu, on był osobą – ona cichym i pokornymcieniem osoby. Teraz ów cień musiał stać się figurą czynną. Cień musiał nabrać woli, władzy, decyzji. JakŜeten mus był nieznośny, jak uciąŜliwy! Musiała wiedzieć o wszystkim, przewidywać, zapobiegać, rozkazy-wać. Gubiła się w plątaninie swych obowiązków. Nie wiedziała, od czego zacząć, gdzie jest droga i jak niąiść. Wstydziła się i trwoŜyła. PrzeŜywała jedną z najsroŜszych tortur, torturę czynu narzuconą niedołęŜnejbierności. Cierpiała nie mogąc dać sobie rady. Trwoga o syna, który się jak na złość zlisił, dobijała ją. Jedynąulgę znajdywała w ciągu nocy, kiedy chłopak twardo spał. Słyszała wtedy jego oddech, wiedziała, Ŝe jestobok niej i Ŝe mu nic nie zagraŜa. Ale sama wtedy nie spała. Popadła w bezsenność. Wolała jednak bezsen-ność białej nocy niŜ trwogę białego dnia. Och, jakŜe dobrze jej było przyczaić się na legowisku, zasunąć sięw kąt i patrzeć na śliczną głowę chłopca, owianą gęstwiną falistej czupryny i – patrząc tak na niego – o nimmarzyć!... JakiŜ śliczny, jakiŜ ukochany ten łobuz, ten urwis, ten włóczykij i zawalidroga!

Co mu się teŜ śni – co tam przepływa pod czarującą płaszczyzną spadzistego czoła? Co teŜ to widać w tychoczach głucho zamkniętych, pod cienistymi powiekami? [...] A patrząc tak na główkę jedynaka, głębokorozwaŜała: „KtóŜ to jest, na Boga! ten chłopiec? Oto tajemnica niezbadana poczęła go w niej. Oto byłmaleńki i niedołęŜny – kruszyna cielesna, byt zaleŜny jedynie od niej – cząstka jej całości, jak gdyby nowyorgan jej ciała, ręka lub noga... Wykarmiła go, wypielęgnowała, wyhodowała. Z roku na rok rósł w jejrękach, w jej oczach, w jej objęciu. KaŜdy dzień jego zaleŜał od niej, z niej się poczynał, na niej się kończył.Siły swe przelała, Ŝycie swe przesączyła kropla po kropli w jego siły. Nastawiła i wyprostowała drogi jegokrwi. Nadała mu głos, krzyk, śpiew. A oto teraz obcy się staje i złowieszczy. Obraca się przeciwko niej.Z niego płynie na nią jakieś złe. Bezgraniczna miłość ku niemu przekształca się i przeradza na krzywdęsłabego jej ciała i ducha omdlałego. Gdyby go tak bezgranicznie nie kochała, cóŜ by jej było, choćby siępsuł i, gdzie chce, hasał! Ale on bije w miłość, targa tą siłą, którą go obdarzył jej słaby ostatek mocy”.

Stefan śeromski, Przedwiośnie, Warszawa 1984.

Zofia Nałkowska Granica

ElŜbieta [opiekując się chorą panią Kolichowską] pomyślała o matce, która nie pielęgnowała jej nigdyw chorobie.

Och, tamtej urody nie uszkodziły lata. Ostatniej wiosny napatrzyła się jej do woli. Uczuła jeszcze teraz zapachpowietrza, gorzki od nagrzanych południowych liści. Stała za matką na duŜym balkonie nadwodnej willi. [...]Matka była zdenerwowana, naprzód spieszyła się, a teraz czekała niecierpliwie. Lepiej było milczeć. ElŜbietaz ciekawością przyglądała się jej sukni. Była z mszystej, mięciutkiej wełny białej i zapinała się na piersiachukośnie na trzy guziki, trzy okrągłe kawałki róŜowego koralu. Na szyi nie było pereł, tylko sznurek takichsamych, trochę drobniejszych róŜowych korali. Nadęte, rozgniewane usta były pomalowane jasnym karmi-nem. I jeszcze coś bladoczerwonego, jakaś kokarda z emalii uczepiona była do kaŜdego z białych, mszystychpantofelków. Była cała czysta, świeŜa, zbytkowna, gładka – bez jednej zmazy. Była czymś najpiękniejszym, cosię da pomyśleć. Była bezuŜyteczna, była tylko do ozdoby. Jak moŜna mieć taki profil i Ŝeby to było Ŝywe!

Nie była matką, była zwyczajnie drugą kobietą. Jej piękność, jej cała jakość była tylko męczarnią. Masko-wała się tak niedbale. Obie ręce trzymała na poręczy balkonu – i takŜe te ręce były piękne i miały koralowepaznokcie. Bez słowa patrzyła przed siebie, ściągając brwi. Ale nie na jezioro. Ani na góry tamtego brzegu– lekkie, jakby wydmuchane z niebieskiego kurzu, ani białe Ŝagle, nadciągające po wodzie świetlistej i zielo-nej jak grynszpan – nie były dla niej warte widzenia. Patrzyła na kratę małej bramy w murze, bo tędy miałznowu teraz przyjść któryś z jej męŜczyzn.

Nie uśmiechnęła się, gdy wszedł. Uśmiechała się niezmiernie rzadko, była piękna pochmurnie i gniewnie.Ale za to jej uśmiech znaczył o wiele więcej niŜ u innych. Był nie tylko łaskawy i dziecinnie niezaradny, byłjeszcze pełen dobroci.

Dlaczego ElŜbieta myślała o niej, Ŝe jest niedobra?Zofia Nałkowska, Granica, Warszawa 1984.


2929292929


WYPRACOWANIE

na temat nr .......................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


3030303030


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


3131313131


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


3232323232


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


3333333333


Brudnopis (nie podlega ocenie)


3434343434


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY


O obywatelstwieModel zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać róŜną formę językową, ale ichsens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, naleŜy stosować punktację z modelu.

Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce„punkty cząstkowe”. Nie naleŜy przyznawać połówek punktów.

Jak Barbara Skarga ocenia współczesną rzeczywistość społecz-

no-polityczną? Przywołaj dwie cechy tej rzeczywistości, które taką

ocenę uzasadniają (akapit 1.).

Ocena: pozytywnie i negatywnie (niejednoznacznie).Cechy: pozytywnie, bo stabilna, zapewnia pokój;negatywnie ze względu na obecne w niej ciągłe kłótnie, brak wię-zi społecznych, brak zaufania do ideologii, ze względu na to, Ŝepowoduje wzrost obojętności wobec spraw publicznych, sprzyjaobniŜeniu wartości myślenia politycznego.

Jakie postawy wobec świata przyjmuje współczesny człowiek?

Wymień trzy z nich, odwołując się do akapitów 2. i 3.

Postawy przyjmowane przez człowieka współczesnego – np.:– nieufność wobec ideologii,– bierność,– odrzucenie postaw społecznych (egoizm),– zamknięcie się w kręgu spraw prywatnych,– Ŝycie bez celu,– konsumpcjonizm,– bezradność,– lęk,– pycha,– samolubstwo.

Jaką sprzeczność związaną z egzystencją współczesnego czło-

wieka dostrzega Barbara Skarga (akapit 3.)?

Z jednej strony człowiek obawia się samotności, z drugiej izolujesię od świata.

Jaką funkcję w toku argumentacyjnym wykładu Barbary Skargi

pełni przywołanie fragmentów rozmów telefonicznych?

np.:Autorka przywołuje je, Ŝeby zilustrować swój wywód (podać przy-kład tego, o czym mówi, podać dowód na słuszność wygłaszanychopinii).

W którym akapicie autorka przedstawia przykłady potwierdzają-

ce myśl wyraŜoną w zdaniu: „Istnieją jednak oznaki, Ŝe ten stan

obojętności nie ma akceptacji, Ŝe gdzieś w głębi kiełkuje zgoła

inne myślenie”.

Akapit 5. lub akapit 8.

Jaka jest róŜnica w zawartości (treści) i funkcji przekazu między „ko-

munikatem” a „rozmową”? Odpowiedz na podstawie 5. i 6. akapitu.

Punktycząstkowe

Nrzadania

Proponowane odpowiedziMaksymalna

liczba punktów

1.

2.

3.

4.

5.

6.

2

1

1

1

1

1

1(za

niepełną

ocenę

i po-

prawny

przykład

cechy)

0

0

0

0

0


3535353535


Akapity 5. i 6. autorka kończy, stawiając pytania. Jaką rolę odgry-

wa w tekście ten zabieg?

np.:kompozycyjną (pozwala zasygnalizować wprowadzenie nowegowątku) i retoryczną (oŜywia styl, skłania do refleksji, budzi emocje).

Przedstaw trzy warunki istnienia wspólnoty (akapity 6–8).

Warunki istnienia wspólnoty – np.:– wspólna praca,– powaŜne rozmowy,– wspólny cel,– zaangaŜowanie się członków wspólnoty,– wspólne wartości,– poczucie więzi.

Zdanie z akapitu 4.: „Patrzę więc na ludzi, najczęściej młodych,

ale i w wieku dojrzałym, z przyklejonymi do ucha komórkami

w kaŜdym miejscu, na ulicy, w pociągach, korytarzach uczelni,

supermarketach itd.”, wyraŜa

A. aprobatę.

B. niechęć.

C. sympatię.

D. dystans.

Uzasadnij odpowiedź w kontekście całego akapitu.

D.Uzasadnienie – np.:Barbara Skarga przyjmuje postawę badacza – stara się być obiek-tywna; dystans autorki jest teŜ zauwaŜalny w języku.

Zacytuj wypowiedzenia, w których autorka sygnalizuje porząd-

kowanie toku swojej wypowiedzi.

np.:– „Chciałabym zacząć od…”.– „Zanim powiem o tym słów parę, zacznę od…”.

W jaki sposób, zdaniem staroŜytnych, powinien Ŝyć człowiek?

Odpowiedz, wymieniając trzy zasady.

Według staroŜytnych człowiek powinien – np.:

Punktycząstkowe

Nrzadania Proponowane odpowiedzi

Maksymalnaliczba punktów

7.

8.

9.

10.

11.

1

1

2

1

1

0

0

1(za

wskaza-

nie

popraw-

nej odpo-

wiedzi)

0

0

np.:Ma przekazać treść;stworzyć więź.

RóŜnica dotyczącatreści przekazu

Komunikat Rozmowa

RóŜnica dotyczącafunkcji przekazu

np.:Jest zdawkowy,pozbawiony treści,pusty.

np.:Zawiera treść, jestpowaŜna.

np.:Ma podtrzymaćkontakt.

RóŜnica dotycząca treści przekazu

Komunikat Rozmowa

RóŜnica dotycząca funkcji przekazu

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYZestaw IZestaw IZestaw IZestaw IZestaw I

3636363636


Punktycząstkowe



12.

13.

14.

15.

16.

1

1

1

2

2

0

0

0

1

1(za dwie

cechy)

– pracować nad poznaniem siebie,– zapewnić pokój duszy,– poskromić pragnienia i namiętności,– nauczyć się znosić cierpienie (godzić się ze śmiercią),– walczyć ze złem,– działać racjonalnie,– działać moralnie,– uczestniczyć we wspólnocie.

Na jakie zalety demokracji wskazuje autorka w akapicie 9.? Wymień

dwie.

np.:– Demokracja podkreśla wolność i autonomię jednostki.– Demokracja umoŜliwia snucie róŜnych koncepcji organizacji spo-łeczności ludzkiej.– Demokracja daje moŜliwość porozumienia.

Na podstawie tekstu Barbary Skargi wyjaśnij, na czym polega

wzajemna zaleŜność pomiędzy Ŝyciem społecznym a Ŝyciem jed-

nostki.

np.:Społeczność daje człowiekowi poczucie wspólnoty, chroni goprzed samotnością, dostarcza mu celów działania.Człowiek przyjmujący postawę obywatelską współtworzy prawaspołeczności, wpływa na jej los.

Na podstawie akapitów 10. i 11. wymień trzy cechy charaktery-

zujące człowieka – obywatela.

np.:– Jest świadomy przynaleŜności do społeczeństwa.– Jest aktywny (czynny) w Ŝyciu obywatelskim.– Uczestniczy w tworzeniu prawa.– Przestrzega prawa.– Ceni wolność.– Szanuje wolność innych.– Jest tolerancyjny.– Troszczy się o innych.– Działa racjonalnie.– Zwalcza partykularyzmy.

Sformułuj główną myśl wypowiedzi Barbary Skargi (w kontek-

ście akapitów 12. i 13.).

np.:Przyjęcie postawy obywatelskiej pozwala na tworzenie wspólnotyi przezwycięŜenie indywidualnych problemów człowieka (we-wnętrznego rozdarcia, samotności, lęku).

Podkreśl trzy cechy, którymi charakteryzuje się tekst Barbary Skargi.

A. Obecność elementów informacyjnych, analityczno-krytycznych,

oceniających.

B. Autor jest bohaterem przedstawianych zdarzeń.

C. Refleksyjność.


3737373737


Temat 1.Jak symbolika ziarna z bajki opowiedzianej przez śegotę objaśnia sens męczeństwa młodzieŜy polskiej?Analizując przytoczony fragment Dziadów Adama Mickiewicza, zwróć uwagę na sytuację studentówi ich postawy.

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (moŜna uzyskać maksymalnie 25 punktów)

Punktacja:

1. Przedstawienie bohaterów sceny, np.: 0–1a. członkowie Towarzystw Filomatów i Filaretów,b. studenci Uniwersytetu Wileńskiego.

2. Sytuacja studentów, np.: 0–6a. niewinni uwięzieni,b. są ofiarami Nowosilcowa, który chce odzyskać łaski cara,c. oskarŜeni o spiskowanie przeciwko carowi,d. pozbawieni moŜliwości obrony,e. nie wiedzą, jakie są im stawiane zarzuty,f. nie wiedzą, jak długo pozostaną w więzieniu,g. pewni, Ŝe ich los został przesądzony („nie unikniem kary”),h. pozbawieni kontaktu ze światem poza więzieniem,i. wywoŜeni kibitkami na Sybir,j. doznają cierpień (są wynędzniali, zakuwani w łańcuchy, mają ogolone głowy),k. ich cierpienia budzą współczucie ludu,l. są ofiarami carskiego despotyzmu,ł. ich prześladowcy to ludzie bezwzględni i okrutni.

3. Postawy studentów, np.: 0–6a. znoszenie cierpień z godnością,b. nadzieja na uniewinnienie (wiara w sprawiedliwość) – śegota,c. współczucie wobec innych więźniów – Jan Sobolewski,d. patriotyzm,e. wierność zasadom,f. męstwo,g. duma,h. postawa Janczewskiego jako wzór dla innych.

4. Sens męczeństwa młodzieŜy polskiej, np.: 0–3a. zestawienie męczeństwa więźniów ze śmiercią Chrystusa,b. podkreślenie niewinności młodych Polaków – „ofiarę dziecinną, / nie tak świętą ni wielką, lecz równieniewinną”,c. przywołanie symbolu krzyŜa (Wasilewski),d. sakralizacja męczeństwa młodzieŜy polskiej,e. znaki męczeństwa młodych Polaków: kajdany, kibitki.

Punktycząstkowe

Nrzadania Proponowana dpowiedź


16. D. Lekki i barwny styl.

E. Cykliczność (tekst jest częścią cyklu publikacji).

F. Odniesienie do zjawisk artystycznych.

G. Podmiotowość i subiektywizm.

H. Styl wynikający z artystycznej funkcji języka.

A, C, G.

Razem 20


3838383838


5. Odczytanie symboliki bajki opowiedzianej przez śegotę, np.: 0–6a. antynomia Bóg – szatan (dobro – zło),b. ziarno – młodzi Polacy (więźniowie),c. ziarno – idee głoszone przez młodzieŜ polską (wolność, wiara, dobro, patriotyzm),d. szatan – car (Nowosilcow),e. niszczenie ziarna przez szatana – prześladowanie młodych Polaków (próba zniszczenia idei wolności),f. zapowiedź zmartwychwstania – „Wyrasta trawa, kwiecie, kłosy i nasienie”,g. przeświadczenie, Ŝe człowiek jest pod opieką Boga,h. zło obraca się przeciwko temu, kto je czyni,i. zapowiedź pokonania despotyzmu carskiego,j. związek przesłania bajki z ideą mesjanizmu.

6. Podsumowanie, 0–3pełne, np.: 3zauwaŜenie, Ŝe symbolika ziarna zapowiada odrodzenie narodu polskiego; powiązanie tej refleksji z odpo-wiednimi kontekstami: biblijnym (męka i zmartwychwstanie Chrystusa), historiozoficznym (mesjanizm),mitami agrarnymi (śmierć jako początek nowego Ŝycia),częściowe, np.: (2)wskazanie, Ŝe symbolika ziarna zapowiada zmartwychwstanie Polski, podkreśla znaczenie cierpienia mło-dzieŜy dla odrodzenia narodu,próba podsumowania, np.: (1)zauwaŜenie, Ŝe symbolika ziarna wskazuje na szczególny sens męczeństwa młodzieŜy.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1

Uwaga: jeśli powyŜsze kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

III. STYL (maksymalnie 5 punktów)

– jasny, Ŝywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1


IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów)

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 12– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,frazeologia, 6– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-syjnych, 3– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1


V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)

– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja; 2


3939393939


– poprawna ortografia (nieliczne błędy róŜnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimoróŜnych błędów). 1


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4

Temat 2.Analizując fragmenty Przedwiośnia i Granicy, porównaj kreacje matek. Określ wzajemne relacje międzymatką i dzieckiem, wykorzystując znajomość utworów.


Punktacja:

1. Wstępne rozpoznanie fragmentów, np.: 0–4a. odmienność kreacji matek,b. odmienność punktów widzenia zaprezentowanych we fragmentach: punkt widzenia matki,punkt widzenia dziecka,c. silne związki emocjonalne między bohaterami,d. wprowadzenie mowy pozornie zaleŜnej,e. umiejscowienie fragmentów w powieściach,f. funkcje postaci matek w przywołanych utworach (bohaterki drugoplanowe).

Obraz matki i jej relacji z dzieckiem w Przedwiośniu Stefana śeromskiego

2. Wnioski z analizy fragmentu, np.: 0–6a. bezgranicznie kochająca swoje dziecko,b. martwiąca się o syna,c. lekcewaŜona przez dziecko,d. opiekuńcza, poświęcająca się dla syna,e. bezradna wobec zbuntowanego dziecka,f. wcześniej bierna, Ŝyjąca w cieniu męŜa,g. zagubiona (odczuwająca lęk przed światem),h. osamotniona,i. zmęczona nadmiarem obowiązków,j. zmuszona do przełamania bierności,k. odczuwająca szczególną więź z dzieckiem,l. odczuwająca Ŝal z powodu odrzucenia.

3. Wykorzystanie znajomości całej powieści, np.: 0–3a. zachowanie dowodzące poświęcenia Barykowej, np. sposób zdobywania poŜywienia dla syna,b. krytykowanie przez Cezarego poglądów matki na temat rewolucji,c. przyczyny zmiany postawy bohatera wobec matki,d. docenienie mądrości Ŝyciowej matki,e. przykład opiekuńczości Cezarego wobec matki,f. wpływ śmierci matki (zbezczeszczenia zwłok matki) na postawę Cezarego wobec rewolucji.

Obraz matki i jej relacji z dzieckiem w Granicy Zofii Nałkowskiej

4. Wnioski z analizy fragmentu, np.: 0–6a. nieokazująca macierzyńskiej troski,b. piękna,c. egocentryczna (skupiona na sobie),d. dbająca o wygląd, elegancka,e. zachowująca dystans między sobą a córką,f. okazująca negatywne emocje,g. skupiająca uwagę na związkach z męŜczyznami,h. uosobienie kobiecości.


4040404040


5. Wykorzystanie znajomości całej powieści, np.: 0–3a. poczucie odrzucenia odczuwane przez ElŜbietę,b. sprzeczne uczucia ElŜbiety wobec matki,c. brak bliskości między matką i córką,d. nieudane próby zacieśnienia więzi podejmowane przez ElŜbietę,e. powierzchowność kontaktów matki i córki,f. wpływ matki na Ŝycie ElŜbiety, np. stosunek do męŜa, porzucenie dziecka.

6. Podsumowanie, 0–3pełne, np.: 3dostrzeŜenie róŜnic między zaprezentowanymi obrazami matek; wskazanie odmiennych punktów widzenia za-prezentowanych we fragmentach; określenie wpływu relacji z matką na osobowość dzieci i ich późniejsze losy,częściowe, np.: (2)wskazanie róŜnic między obrazami matek,próba podsumowania, np.: (1)wskazanie jednej istotnej róŜnicy między obrazami matek.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1


III. STYL (maksymalnie 5 punktów)

– jasny, Ŝywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 12– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,frazeologia, 6– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-syjnych, 3– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja; 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy róŜnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimoróŜnych błędów). 1




4141414141


Miejsce na naklejkę

z kodem szkoły

EGZAMIN MATURALNYZ JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minut

Część I – 10 punktów Część II – 40 punktów

Za rozwiązanie wszystkich zadań moŜna otrzymać łącznie 50 punktów

MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007MAJ 2007

Wypełnia zdającyprzed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron.Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującegoegzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. UŜywaj długopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.

4. Nie uŜywaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.

5. Pamiętaj, Ŝe zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

6. MoŜesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyznyi słownika ortograficznego.

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.Nie wpisuj Ŝadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.

Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.

śyczymy powodzenia!

dysleksja


4242424242



Przeczytaj uwaŜnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylkona podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba Ŝe w zadaniu polecono inaczej. Udzielajtylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y.

Dziennikarstwo – zawódczy wyzwanie? (fragment)

1 A. Hart (red.), Teaching the Media. International Perspective, New York 1998, zwł. rozdz. Media Education in the Global Village.2 P. Dahlgren, Television and the Pub lic Sphere: Citizenship, Democracy and the Media, London 1995.3 D. L. Protess i in., The Journalism of Outrage: Investigative Reporting and Agendabuilding in America, New York 1991.4 G. Gerbner i in., Growing up with Television: The Cultivation Perspective, w: J. Bryant i D. Zillmann (red.), Media Effects: Advanses in Theory and Research, New York 1994.

Dziennikarze piszą, poniewaŜ nie mają nic do powiedzenia,i mają coś do powiedzenia, poniewaŜ piszą.

(Karl Kraus, 1986)

1. Na pytanie zawarte w tytule poszukujemy odpowiedzi od dawna. W przeszłości była ona stosunkowoprosta: dziennikarstwo pojmowano jako wyzwanie, któremu był w stanie sprostać jedynie odwaŜny, utalen-towany i przebojowy człowiek. Dzisiaj, u progu XXI wieku zauwaŜamy, jak gwałtownie narasta zapotrzebo-wanie na profesjonalnie pojmowane specjalności medialne. Dotyczy to nie tylko specjalności czystodziennikarskich, ale sięga szerzej – do nowo powstałych „zawodów medialnych”1. Cyfrowe technologienapotykają na rosnące wymagania odbiorców, którzy chcą otrzymać „coraz lepiej przykrojone informacje”,łatwe w zrozumieniu i zastosowaniu. [...]

2. Dziennikarstwo – co naleŜy podkreślić – stało się waŜną formą komunikacji publicznej we współczesnymspołeczeństwie. Mass media – w obrębie których dziennikarstwo stanowi jeden z istotnych składnikówsystemu rozprowadzania informacji – stają się głównymi instytucjami w sferze publicznej, czyli w tej „dzie-dzinie Ŝycia społecznego, gdzie wymiana informacji i poglądów na sprawy będące przedmiotem wspól-nych zainteresowań moŜe prowadzić do tworzenia opinii publicznej”2.

3. Czy media masowe stały się agendami społecznej zmiany i dziennikarze bezpośrednio włączeni są w tenproces? Zwolennicy takiego podejścia twierdzą3, Ŝe współcześnie dziennikarze są propagatorami idei de-mokratycznych: doradzają ludziom, rządom, businessowi, wskazując na kierunki działań. Wyznawcy od-miennego poglądu, uznający media i dziennikarzy za agendy społecznego porządku4, zwracają uwagę nafakt, Ŝe media masowe znacznie bardziej słuŜą stabilizowaniu systemu, w ramach którego funkcjonują,wzmacniają istniejące wartości, społeczny porządek i ład niŜ wprowadzają zmianę. Zarówno w pierwszym,jak i w drugim podejściu zwraca się uwagę na wspólny problem – a mianowicie na rosnące znaczeniei wpływ dziennikarzy oraz mediów, z którymi są oni zawodowo związani. [...]

4. Mimo iŜ wymienione punkty widzenia na dziennikarstwo róŜnią się zasadniczo między sobą, to jednakobydwa zawierają pewne podobieństwa. Nie tylko jest im wspólne uznanie dziennikarstwa i mediów zawaŜne instytucje społeczne, lecz takŜe zainteresowanie tym, jak dziennikarze „zdobywają władzę” lub– mówiąc nieco inaczej – osiągają wpływ na władzę. Jest to o tyle waŜne, Ŝe media aspirują dziś do pozycjinie tyle „czwartej”, ile pierwszej władzy.

5. Studia nad historią dziennikarstwa pozwalają wyjaśnić, jak doszło do tego, Ŝe zawód dziennikarza uzyskałtak znaczącą pozycję i legitymację społeczną. Dziennikarze postrzegali samych siebie jako tych, którzy wpły-wają, a czasem wręcz kreują procesy społecznej zmiany, bądź jako tych, którzy wzmacniają procesy spo-łecznej kontroli. Wymienione przejawy aktywności w obrębie dziennikarstwa występowały od początkutworzenia się tej grupy zawodowej, aczkolwiek w początkach prasy dziennikarze postrzegani byli jako ludziejedynie opisujący działania rządów, wpływowych grup, struktur społecznych, nie zaś jako ci, którzy kwestio-nują istniejący porządek. Bardziej zatem utrzymywali ład społeczny niŜ zmierzali ku temu, by go zmieniać.

6. Wraz z nawarstwianiem się procesów społecznej zmiany i równolegle z rozwojem mediów znaczeniedziennikarstwa w zakresie wpływu publicznego wzrastało i w dalszym ciągu wykazuje podobne tendencje.Badania nad wyborem i prestiŜem róŜnych profesji wskazują na wzrost rangi zawodu dziennikarskiego oraz– co dostrzegamy w ostatnich latach – wyraźny wzrost atrakcyjności nowych specjalności w zawodach

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONY Zestaw IZestaw IZestaw IZestaw IZestaw I

4343434343


medialnych: public relations5, zarządzania mediami, rzecznictwa prasowego, reklamy itp. Dziennikarzepostrzegani są współcześnie jako odrębna grupa zawodowa, posiadająca określoną (co nie znaczy stabilną)legitymację społeczną, która jest przedmiotem nieustającego testu społecznego. Zabiegi o pozyskiwanielegitymacji społecznej dla zawodów dziennikarskich wiąŜą się historycznie z rozwojem dziennikarstwa poli-tycznego. Dziennikarze bowiem pierwsi zaczęli przedstawiać polityczne interpretacje, analizy oraz punktywidzenia na waŜne sprawy społeczne, polityczne czy ekonomiczne; spod ich piór wychodziły komentarzewyjaśniające rozgrywające się wydarzenia, fakty i procesy. W ten oto sposób zaczęli systematycznie legity-mizować swoją działalność.

7. U progu XXI wieku dostrzegamy, Ŝe taka legitymizacja społeczna – i to w odniesieniu do jakiejkolwiekgrupy zawodowej – nie jest wartością stałą. Nieustannie przedstawiciele róŜnych zawodów zabiegają o utrzy-manie bądź wzmocnienie posiadanej legitymacji, inne grupy natomiast legitymację tę tracą. Dziennikarzeznajdują się w centrum tego procesu. Raz tracą prestiŜ i uznanie, gdy stają się stronniczy (np. w sporachi konfliktach politycznych), innym razem zyskują – jak w przypadku wojny w Jugosławii, zamykającej burz-liwy wiek XX. Obywatele przede wszystkim zwracają się ku mediom i ufają dziennikarskim informacjomoraz komentarzom w radiu, telewizji czy gazetach, a nie polegają na potocznie przekazywanych opiniach.[...]

8. A zatem – czym jest dzisiaj dziennikarstwo? Zawodem czy powołaniem, misją czy rzemiosłem? [...]Charakter pracy dziennikarza czy osoby zawodowo powiązanej z mediami (np. rzecznika prasowego, spe-

cjalisty w zakresie public relations, marketingu, reklamy, kształtowania wizerunku polityka) wiąŜe się ze zdo-bywaniem i przetwarzaniem informacji; chodzi tu nie tylko o umiejętności wyłącznie techniczne, lecz takŜeo intelektualne przygotowanie ułatwiające ocenę, wybór i sposób przedstawienia zebranych danych. I pod tymkątem analizujemy współcześnie narastającą profesjonalizację zawodów medialnych, w tym takŜe zawodudziennikarza. Profesjonalizacja dziennikarstwa oznacza dzisiaj, Ŝe wykonywanie tego zawodu wymaga sto-sownego przygotowania. Nie wystarczy juŜ – jak często wspominają dziennikarze starszej generacji w Polsce– „urodzić się dziennikarzem”. Trzeba jeszcze zdobyć określone quantum6 wiedzy i nieustannie ją poszerzać.

9. Szybki rozwój nowoczesnych technologii informacyjnych powoduje, Ŝe zapotrzebowanie na profesjonal-ne kadry medialne będzie coraz bardziej wzrastało. I przygotowanie profesjonalne do pełnienia tych rólzawodowych będzie niezbędnym warunkiem uczestnictwa ludzi związanych z mediami w procesie tworze-nia się społeczeństwa informacyjnego.

10. Dziennikarze w swej pracy zawodowej wypełniają społeczne oczekiwania, są ustawicznie zorientowani napotencjalnych odbiorców, którym pragną przekazać zdobyte informacje. A zatem zbierają dane, przetwarzają jei czasem nimi manipulują. W przeszłości zapotrzebowania przeciętnego obywatela zaspokajało jego otoczenie.Dokonywało się to najczęściej w postaci nieformalnych przekazów: „od ludzi do ludzi”. Ten tradycyjny przekazzostał współcześnie zastąpiony przez masowe, często zdepersonalizowane formy przekazywania informacji. [...]

11. Historia zawodu dziennikarskiego pokazuje, Ŝe proces zdobywania i przetwarzania informacji uległ współ-cześnie – w związku z powstaniem i dynamicznym rozwojem technologii informacyjnych – zasadniczejzmianie. W początkowym okresie rozwoju prasy dziennikarze równocześnie zdobywali informacje, redago-wali je, a często wręcz sami drukowali gazety. Z biegiem lat, w XIX stuleciu, praca techniczna i redakcyjnaw gazecie uległa rozdzieleniu. [...] Nowoczesny dziennikarz potrafi najpierw zdobyć, a następnie wyłowićistotne informacje z powodzi wiadomości napływających nieustannie z globalnej wioski, umie nadać imatrakcyjną oprawę wizualną, wie, jaki komentarz przyciągnie uwagę potencjalnego odbiorcy. Dopiero tak„przyrządzony” i opakowany produkt sprzedaje właścicielowi stacji radiowej czy telewizyjnej bądź korpora-cyjnej gazecie. Tak dzieje się na całym świecie.

Teresa Sasińska-Klas, Dziennikarstwo – zawód czy wyzwanie?

w: Z. Bauer, E. Chudziński (red.), Dziennikarstwo i świat mediów, Kraków 2000.

5 public relations – osoby i grupy reprezentujące jakąś instytucję na zewnątrz i dbające o jej dobry wizerunek w Ŝyciu publicznym.6 quantum – pewna ilość.

Zadanie 1. (1 pkt)Poprzedzające tekst motto pełni przede wszystkim funkcjęA. świadomie wprowadzonej wskazówki.B. podpowiedzi sugerującej sposób interpretacji tekstu.C. oryginalnego, paradoksalnego wstępu.D. prologu wprowadzającego podstawowe informacje.

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

4444444444


Zdanie 2. (1 pkt)Nazwij styl, którym napisano tekst.

..............................................................................................................................................................................

Podaj trzy cechy stylu, uzasadniające odpowiedź.

1. ...........................................................................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................................................................

3. ...........................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)W zdaniu kończącym akapit 10. pojawia się określenie: „zdepersonalizowane formy przekazywania infor-macji”. Podkreślony wyraz zastąp synonimem.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)W zakończeniu akapitu 3. autorka mówi o dwóch podejściach do dziennikarstwa. Sformułuj róŜnicę mię-dzy nimi.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 5. (1 pkt)„A zatem – czym jest dzisiaj dziennikarstwo? Zawodem czy powołaniem, misją czy rzemiosłem?” Odpowiedźna pytanie uzasadnij dwoma wskazanymi w tekście argumentami.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt)Na podstawie akapitów 10. i 11. wymień cechy społeczeństwa informacyjnego.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


4545454545


Zadanie 7. (1 pkt)Wyjaśnij, dlaczego prestiŜ zawodu dziennikarza nie jest wartością stałą.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 8. (1 pkt)Jaką funkcję w tekście pełnią pojawiające się w nim pytania?

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)W akapicie 1. pojawia się wzmianka o „coraz lepiej przykrojonych informacjach”. WskaŜ akapit, w którymproces „przykrawania informacji” został zilustrowany.

Akapit nr .................................

Zadanie 10. (1 pkt)Wymień dwie wskazane przez autorkę tekstu róŜnice między dziennikarstwem dawnym a współczesnym.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

4646464646


Część II – pisanie własnego tekstu w związku z tekstemliterackim zamieszczonym w arkuszu

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niŜ dwie strony (około 250 słów).

Temat 1.Dwa obrazy prowincji. Porównaj sposoby ich kreacji w podanych fragmentach Pani Bovary GustawaFlauberta i Republiki marzeń Brunona Schulza.

Gustaw Flaubert Pani Bovary

Yonville-Opactwo to spore osiedle nazwane tak od starego opactwa kapucynów, po którym zaginął nawetślad ruin. LeŜy ono o osiem mil od Rouen, między drogą do Abbeville a drogą do Beauvais.

Jesteśmy tu na pograniczu Normandii, Pikardii i Île-de-France, w kraju pozbawionym własnego oblicza,gdzie język nie ma Ŝadnego akcentu, a pejzaŜ jest bez charakteru.

Do 1835 roku nie było Ŝadnej znośnej drogi do Yonville. Ale w tym okresie przeprowadzono drogę komu-nalną, która połączyła gościńce wiodące do Abbeville i do Amiens. Korzystają z niej czasem dyliŜansejadące z Rouen do Flandrii. Ale mimo tych nowych moŜliwości Yonville pozostało osiedlem martwym.Zamiast podnieść uprawę roli, mieszkańcy jego upierają się przy pastwiskach, mimo Ŝe są one zupełniebezwartościowe, i leniwe miasteczko odsuwając się od pól ciąŜy ku rzece.

U stóp pagórka, za mostem, aleja wysadzana młodą osiczyną prowadzi wprost do pierwszych domkówmiasteczka. Domki te, ogrodzone Ŝywopłotem, otaczają rozmaitego rodzaju zabudowania gospodarskie,tłoczarnie, wozownie, destylarnie. Na otynkowanych ścianach, po których przebiegają ukośnie sczerniałebelki, rozpięta bywa czasem mizerna grusza, a drzwi wejściowe mają u dołu małą obrotową furteczkę dlaochrony przed kurczętami, które przychodzą na próg dziobać okruszyny czarnego chleba. Podwórza stająsię jednak coraz węŜsze, domy zbliŜają się do siebie, znikają Ŝywopłoty. Mija się kuźnię, a potem domekkołodzieja.

Same hale, to znaczy szopa, pokryta dachówką i wsparta na dwudziestu słupach, zajmują prawie połowęgłównego placu Yonville. Merostwo w stylu greckiej świątyni, zbudowane według rysunku architekta z Pa-ryŜa, tworzy naroŜnik sąsiadujący z domem aptekarza. [...]

Poza tym nie ma juŜ w Yonville nic do zobaczenia. Ulica (jedyna zresztą), długa na odległość wystrzału,przy której stoi kilka sklepików, urywa się nagle na zakręcie. [...]

Od czasu wydarzeń, o których tu opowiemy, nic się w istocie nie zmieniło w Yonville. Na szczycie dzwon-nicy obraca się blaszana, trójkolorowa chorągiewka, a nad sklepem galanteryjnym powiewają dwie perka-lowe wstęgi. Embriony aptekarza, podobne do białej hubki, psują się coraz bardziej w zmętniałym spirytusie,a nad wielką bramą wjazdową oberŜy wypłowiały od deszczu, stary złoty lew ukazuje przechodniom fryzo-waną jak u pudla grzywę.

1857

Gustaw Flaubert, Pani Bovary, przeł. Aniela Micińska, Warszawa 1976.


4747474747


Bruno Schulz Republika marzeń

Tam gdzie mapa kraju staje się juŜ bardzo południowa, płowa od słońca, pociemniała i spalona od pogódlata, jak gruszka dojrzała – tam leŜy ona, jak kot w słońcu – ta wybrana kraina, ta prowincja osobliwa, tomiasto jedyne na świecie. Daremnie mówić o tym profanom! Daremnie tłumaczyć, Ŝe tym długim falistymjęzykiem ziemi, którym dyszy ten kraj w skwarze lata, tym kanikularnym7 przylądkiem ku Południowi, tąodnogą wsuniętą samotnie między smagłe węgierskie winnice – oddziela się ten partykularz8 od zespołukrainy i idzie samopas, w pojedynkę, nie wypróbowaną drogą, próbuje na własną rękę być światem. Miastoto i kraina zamknęły się w samowystarczalny mikrokosmos, zainstalowały się na własne ryzyko na samymbrzegu wieczności.

Ogródki przedmiejskie stoją jakby na krawędzi świata i patrzą poprzez parkany w nieskończoność anoni-mowej równiny. TuŜ za rogatkami mapa kraju staje się bezimienna i kosmiczna, jak Kanaan9. Nad tym skraw-kiem ziemi wąskim i straconym otworzyło się raz jeszcze niebo głębsze i rozleglejsze niŜ gdzie indziej, nieboogromne jak kopuła, wielopiętrowe i chłonące, pełne niedokończonych fresków i improwizacyj, lecącychdraperyj i gwałtownych wniebowstąpień.

Jak to wyrazić? Gdy inne miasta rozwinęły się w ekonomikę, wyrosły w cyfry statystyczne, w liczebność– miasto nasze zstąpiło w esencjonalność. Tu nie dzieje się nic na darmo, nic nie zdarza się bez głębokiegosensu i bez premedytacji. Tu zdarzenia nie są efemerycznym fantomem na powierzchni, tu mają one korze-nie w głąb rzeczy i sięgają istoty.

Teraz na przykład podwórza toną w pokrzywach i chwastach, szopy i komórki krzywe i omszone zapadająpo pachy w ogromne łopuchy spiętrzone aŜ po okapy gontowych dachów. Miasto stoi pod znakiem zielska,dzikiej, Ŝarliwej, fanatycznej wegetacji, wystrzelającej tanią i lichą zieleniną, trującą, zjadliwą i pasoŜytniczą.To zielsko pali się zaŜegnięte słońcem, tchawki liści dyszą płonącym chlorofilem – armie pokrzyw, wybujałei Ŝarłoczne, poŜerają kultury kwiatowe, wdzierają się do ogrodów, zarastają przez noc tylne nie dozorowaneściany domów i stodół, plenią się w rowach przydroŜnych. [...]

W te dni cóŜ robić, dokąd uciec od Ŝaru, od cięŜkiego snu, który wali się zmorą na piersi w gorącejgodzinie południa? W te dni, bywało, matka wynajmowała powóz i wyjeŜdŜaliśmy wszyscy stłoczeni w jegoczarnym pudle za miasto [...].

W tych dniach dalekich powzięliśmy po raz pierwszy z kolegami ową myśl niemoŜliwą i absurdalną, aŜebypowędrować jeszcze dalej poza zdrojowisko, w kraj juŜ niczyj i boŜy, w pogranicze sporne i neutralne, gdziegubiły się rubieŜe państw, a róŜa wiatrów wirowała błędnie pod niebem wysokim i spiętrzonym. Tam chcie-liśmy się oszańcować, uniezaleŜnić od dorosłych, wyjść poza obręb ich sfery, proklamować republikę mło-dych. [...] Miało to być Ŝycie pod znakiem poezji i przygody, nieustannych olśnień i zadziwień. [...]

Miała to być forteca opanowująca okolicę – na wpół twierdza, na wpół teatr, na wpół laboratorium wizyj-ne. Cała natura miała być wprzęgnięta w jego orbitę. Jak u Szekspira, teatr ten wybiegał w naturę, niczymnie odgraniczony, wrastający w rzeczywistość, biorący w siebie impulsy i natchnienie z wszystkich Ŝywio-łów, falujący z wielkimi przypływami i odpływami naturalnych obiegów. Tu miał być punkt węzłowy wszyst-kich procesów przebiegających wielkie ciało natury, tu miały wchodzić i wychodzić wszystkie wątki i fabuły,jakie majaczyły się w jej wielkiej i mglistej duszy. Chcieliśmy, jak Don Kichot, wpuścić w nasze Ŝycie korytowszystkich historyj i romansów, otworzyć jego granice dla wszystkich intryg, zawikłań i perypetyj, jakiezawiązują się w wielkiej atmosferze przelicytowującej się w fantastycznościach [...] – jesteśmy wszak wszy-scy z natury marzycielami, braćmi spod znaku kielni, jesteśmy z natury budowniczymi...

1936

Bruno Schulz, Opowiadania. Wybór esejów i listów, BN 1998.

7 kanikuła (łac.) – u staroŜytnych Rzymian pora roku, w której Słońce znajduje się w gwiazdozbiorze Psa (od 22 czerwca do 23 sierpnia); okres największych upałów.8 partykularz (łac.) – miejscowość lub kraina odcięta od świata, zapadły kąt.9 Kanaan – biblijna kraina, w której mieszkał Jakub i jego ród.

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść IICzęść IICzęść IICzęść IICzęść II

4848484848


Temat 2.Obraz małej ojczyzny w początkowym fragmencie poematu Tomasza RóŜyckiego10 Dwanaście stacji.Jaką rolę odgrywają w tym tekście nawiązania do Pana Tadeusza?

Tomasz RóŜycki Dwanaście stacji

Był marzec, bardzo ciemny i bardzo szalony, taki, jakie bywajączęsto w tej części Europy nad Odrą, w przedwcześnie poszarzałym mieście,które nazywało się Opole, po niemiecku Oppeln.To miasto, choroba moja! Prątek czarnej Ŝółci, smutny tumor11

Rozrastający się w duszy – jakŜe cię nienawidzę, miasto!Zostawić cię, wyjechać, opuścić na zawsze! Namolnykoszmarze, potworze bez duszy, bez twarzy zarazku!Zgiń, przepadnij, zły duchu, smogu marnych Ŝyczeń,porzuconych planów, marzeń, przekleństwo kaŜdego ranka,przepadnij na wieki! Ach, miasto – to miasto,wszelkich mych uniesień świadek i mych zgryzot!Miasto-Bohater, odznaczone po trzykroć Śląskim Orderem Błyskotliwościi dwakroć Medalem Miasta Stu Banków i Jednej Księgarni!Miasto o Wapiennym Licu, połoŜone w KotlinieSiedmiu Cementowni, gdzieś na granicy pomiędzy Durnymoraz Polnym Śląskiem, na Śląsku zwanym czasami Podolskim,z uwagi na duŜą liczbę ekspatriantów12, nad zaczarowaną,gęstą rzeką o barwie sinobrunatnej, z pięknym rtęciowym poblaskiemw te dni pogodne, nad spienioną rzeką, po której pływałyfantastyczne mazutowe figury, a detergentowe pianyopatulały przęsła mostów i oblepiały idących górą na spacer przechodniów;nad niezgłębioną rzeką, zamieszkaną przez rzeczne potwory,wodniki, rybole i zmutowane karpie.Miasto rodzinne, otoczone przez doskonale urządzone lasyz zasadzonymi równym szeregiem drzewami, salutującymijuŜ z dala pędzącym trasą przelotową autokarom;miasto okalane przez lasy papierkowe, naturalne ubikacjesetek wędrowców, miasto porosłe wapiennym kołnierzem,zasypane popiołem, z pięknymi archaicznie spękanymi blokowiskamipiętrzącymi horyzont, ze staropolską hurtownią z falistej blachy,ze śmiejącym się zgiełkiem plansz, reklam, szyldów, słupów, kabli,ze swoim niewymuszonym błotem, ze swym krwiobiegiem autobusów,taksówek, cięŜarówek, przesłonięte ołowiową mgłą,pod spalinową tęczą co dzień wstające, Ŝywe, Ŝywe miasto.Ach, jakŜe chciałbym ci powiedzieć: „śegnaj!”.Właśnie w tym mieście, we wschodniej dzielnicy,nieopodal torów kolejowych i trzech barów piwnych,pośród kałuŜ i wielkich błotnych zagonów, stała kamienica,do której dostęp był od trzech ulic trzema bramami,a przy nich stróŜowały gromady pijaków i miejscowych meneli. [...]Tam to właśnie, klucząc pośród kałuŜ, szedł nasz Bohater,nie tak juŜ młody jak niegdyś, ale jeszcze chyŜy.Wszedł zatem przez otwarte na ościeŜ drzwi klatki schodoweji potem dalej, prosto do mieszkania na parterze.

10 Tomasz RóŜycki (ur. 1970) – współczesny poeta i tłumacz; w 2004 r. otrzymał Nagrodę Kościelskich za Dwanaście stacji.11 tumor – nowotwór, guz.12 ekspatriant – człowiek, który przymusowo lub dobrowolnie opuścił ojczyznę.


4949494949


Najpierw zapukał, tak, zapukał i odczekał chwilę,ale nie słysząc Ŝadnej odpowiedzi, nacisnął klamkę.[...] Nasz Bohater chodził po mieszkaniu z westchnieniemŜałosnym, wciąŜ się rozglądając po róŜnych kątach i róŜnych pokojachza panią domu. Ach, jakŜe wiele się łączyło wspomnień z tymi ścianami,tego nie uniesie pióro Ŝadnego literata ni jego komputer tego nie zrozumie!Oto słynny prastary fotel wielogarbny, na którym usiąśćbyło niewidzianą sztuką i który zrzucał zaraz niebacznych intruzówniby nieokiełznany wielbłąd – tak spręŜyny w nim pracowały [...].Oto i szuflada, w której chowane były najróŜniejsze sprzęty,papiery, klucze, młotek i obcąŜki, drewniane linijki,gumki od słoików, zakrętki, ołówki oraz niepojęte w istocie,przeznaczeniu oraz pochodzeniu części czegoś większego.[...] Oto na półkach postawioneCięŜkie księgi, które zawierały wszelkie tajemnice istnienia i Ŝycia,w ciemnych, zdobionych bogato oprawach, zapisane szyfrem,sekretnym pismem zwanym teŜ gotykiem. [...]W drugim tomie księgi retuszowane zdjęcia,opatrzone w dole kabalistycznym pismem, prezentowały niezwykleokazałych przedstawicieli rasy białej, aryjskiej,w najczystszym swym nordyckim wydaniu, o włosach w kolorzesłomy, oczach niebieskich albo bez koloru, z płcią swą przysłoniętą listkiemfigowym jakby od niechcenia, pręŜących się w pozycjachgreckich herosów z pierwszej olimpiady. Kobiety przy tym występowałyjako boginie z odsłoniętym biustem. Gimnastyczne pozycje,przybrane z powagą, podkreślaną niezwykle dramatycznym wyrazem twarzyi groźnym spojrzeniem, zdawały się więc być całkiem niemoŜliwedo przyjęcia przez zwykłych śmiertelnych. Był tam groźny rozkrok,był bieg dostojny, powaŜny;było bohaterskie napinanie łuku oraz rzut oszczepem,dyskiem, pchnięcie kulą; było sześć rodzajów morderczych przyklęków;był w końcu mniej przystojny karkołomny przysiad,któremu tragizmu jednak przydawała straszna mina herosa wyznająca grozę.Z tejŜe księgi, pozostawionej w mieszkaniu przez wcześniejszychjego lokatorów, państwa Petersów, przedstawicieli narodu germańskiegoRzeszy Niemieckiej w wersji Tysiącletniej, nasz skromny Bohateruczył się Ŝycia i szacunku dla jego objawów.Stąd teŜ w nim się wzięła później wyjawiona trwogawobec gwałtownych wysiłków cielesnych, które wymagałyprzynajmniej boskiej postaci i nieludzkiej odwagi, jak uczyła księga,wobec czego wolał wybrać karierę intelektualną, nad wszystkie wysiłkiprzedkładając poruszanie gałkami w momencie czytania [...].Wreszcie wszedł do pokoju szczególniej znanego i przez toteŜ jakby cichą mgłą owianego wspomnieniami z dzieciństwa.Tam, cięŜko sapiąc, stanął tuŜ przy oknie, które wychodziłona mały ogródek, spoczynek dla oka. Zanim jednak zdąŜył obejrzećjabłonkę, zobaczył na parapecie znajomą wystawę:w pudełkach z tworzyw sztucznych, plastikowych miskachi w wypełnionych ziemią głębokich doniczkach rosły małe trawki,nad wyraz ostroŜnie kierując się ku światłu.I tak w pojemniku po margarynie wyśmienitej do smarowania rosłyniepowstrzymanie olbrzymie pomidory, juŜ prawie gotowe do zmianymiejsca zamieszkania, w kubku po jogurcie selery, pory i dalej boćwinkaw pudełku po śledziu i słonych rolmopsach, potem kwiatki: tulipan,


5050505050


który się rozwinął i inne, mało znane, ale juŜ dojrzałe,oczekujące na przesadzenie w inne okolice. Ta wiosna,ten widok na roślinny mikrokosmos nagle napotkany we wnętrzu pokojuzupełnie juŜ z naszego wędrowca zdjął zmęczeniei przywrócił przyrodzoną mu wesołość oraz optymizm,co się objawiały szczerymi wybuchami wilgotnego śmiechu.Tak teŜ i teraz pewnie by się mogło zdarzyć, gdyby nasz Bohaternagle nie zobaczył wreszcie pani domu, Babci, która właśnie z gankuwracała do kuchni, niosąc pustą rynkę – tak tu nazywanogarnki oraz rondle – z której zrzuciła na schody resztkipozostałe z obiadu, kartofle i stary gulasz dla kotów przybiegłychna znajomy odgłos ze wszystkich okolicznych piwnic.Nastąpiło witanie, niezwykle radosne [...].

Tomasz RóŜycki, Dwanaście stacji, Kraków 2004.


5151515151


WYPRACOWANIE

na temat nr .......................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


5252525252


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


5353535353


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


5454545454


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


5555555555




5656565656




5757575757


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONY


Dziennikarstwo – zawód czy wyzwanie?Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać róŜną formę językową, ale ichsens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, naleŜy stosować punktację z modelu.

Uwaga: za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce„punkty cząstkowe”. Nie naleŜy przyznawać połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędnąnie przyznaje się punktów.

Poprzedzające tekst motto pełni przede wszystkim funkcję

A. świadomie wprowadzonej wskazówki.

B. podpowiedzi sugerującej sposób interpretacji tekstu.

C. oryginalnego, paradoksalnego wstępu.

D. prologu wprowadzającego podstawowe informacje.

C.

Nazwij styl, którym napisano tekst.

Podaj trzy cechy stylu, uzasadniające odpowiedź.

Styl naukowy (popularnonaukowy).Dowodzą tego np.:– specjalistyczne słownictwo,– zdania złoŜone,– odwołania do źródeł (przypisy),– logiczna konstrukcja tekstu.

W zdaniu kończącym akapit 10. pojawia się określenie: „zdeper-

sonalizowane formy przekazywania informacji”. Podkreślony wy-

raz zastąp synonimem.

np.:– bezosobowe,– anonimowe,– odczłowieczone.

W zakończeniu akapitu 3. autorka mówi o dwóch podejściach do

dziennikarstwa. Sformułuj róŜnicę między nimi.

np.:Jedno polega na tym, Ŝe dziennikarze mogą przyczyniać się doprzemian i wytyczać ich kierunki. Istotą drugiego jest utrzymywa-nie istniejącego porządku społecznego (stanu rzeczy).

„A zatem czym jest dzisiaj dziennikarstwo? Zawodem czy powo-

łaniem, misją czy rzemiosłem?” Odpowiedź na pytanie uzasadnij

dwoma wskazanymi w tekście argumentami.

np.:Autorka jest zdania, Ŝe dzisiaj dziennikarstwo jest zawodem,poniewaŜ wymaga właściwego przygotowania, czyli posiadaniapewnej wiedzy i ciągłego jej poszerzania oraz profesjonalizmu.

Na podstawie akapitów 10. i 11. wymień cechy społeczeństwa

informacyjnego.

Punktycząstkowe



1.

2.

3.

4.

5.

6.

1

1

1

1

1

1(za co najmniej

dwie cechy)

0

0

0

0

0

0

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYZestaw IZestaw IZestaw IZestaw IZestaw I

5858585858


np.:– odchodzenie od uzyskiwania informacji „z ust do ust”,– zaufanie do informacji podawanych przez media,– wyobraŜenie świata zgodne z subiektywnie przykrojoną infor-macją,– postrzeganie informacji jako towaru (czegoś, czym się handluje).

Wyjaśnij, dlaczego prestiŜ zawodu dziennikarza nie jest warto-

ścią stałą.

np.:PoniewaŜ dziennikarze w zaleŜności od podejmowanych działańi przyjmowanych postaw mogą zyskiwać lub tracić zaufanie spo-łeczne (ich działania społeczeństwo moŜe oceniać jako dla siebiedobre lub niekorzystne).

Jaką funkcję w tekście pełnią pojawiające się w nim pytania?

np.:Funkcję stylistyczną (ekspresywną, impresywną) oraz kompozy-cyjną.

W akapicie 1. pojawia się wzmianka o „coraz lepiej przykrojo-

nych informacjach”. WskaŜ akapit, w którym proces „przykrawa-

nia informacji” został zilustrowany.

Akapit 11.

Wymień dwie wskazane przez autorkę tekstu róŜnice między dzien-nikarstwem dawnym a współczesnym.np.:W dawnym dziennikarstwie liczyły się:– talent,– osobiste zdobywanie informacji i publikowanie ich w swojejgazecie,– opisywanie rzeczywistości,– utrzymywanie ładu społecznego.W dzisiejszym dziennikarstwie liczą się:– profesjonalne przygotowanie,– uczynienie z informacji produktu dostosowanego do oczeki-wań odbiorców,– kształtowanie rzeczywistości,– dąŜenie do zmian.

Razem

Punktycząstkowe



7.

8.

9.

10.

1

1

1

1

10

0

0

0

0


5959595959


Temat 1.Dwa obrazy prowincji. Porównaj sposoby ich kreacji w podanych fragmentach Pani Bovary GustawaFlauberta i Republiki marzeń Brunona Schulza.


Punktacja:

1. Obraz prowincji w Pani Bovary, np.: 0–5a. miejsce banalne, pozbawione cech wyróŜniających,b. nuda prowincji,c. marazm mieszkańców, niechęć wobec zmian,d. budynki typowe dla małego miasteczka,e. tandetny wystrój miasta (estetyczne sprzeczności, np. „wypłowiały […] stary złoty lew ukazuje […] fryzo-waną jak u pudla grzywę”),f. ciasnota zabudowań,g. miejsce stworzone przez ludzi (podporządkowanie natury człowiekowi).

2. Sposoby kreowania obrazu prowincji przez Flauberta, np.: 0–6a. konwencja realizmu,b. opis bogaty w szczegóły, np. dokładne umiejscowienie opisywanego osiedla,c. bogactwo epitetów,d. narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący,e. negatywny stosunek narratora do przedstawianego miejsca,f. obecność słownictwa jednoznacznie wartościującego, np. „bezwartościowe”, „mizerna”,g. wyeksponowanie motywu martwoty, przemijania,h. narracja kronikarska (zdania oznajmujące, wyliczenia).

3. Obraz prowincji w Republice marzeń, np.: 0–5a. przestrzeń niezwykła, osobliwa,b. miejsce niezaleŜne, Ŝyjące własnym rytmem,c. głęboki sens i celowość tutejszego Ŝycia („esencjonalność” Ŝycia przeciwstawiona temu, co moŜna poli-czyć i zmierzyć, „ekonomice”),d. przestrzeń współistnienia człowieka i przyrody,e. dynamika świata przyrody,f. przestrzeń dająca poczucie wolności,g. miejsce rozbudzające wyobraźnię (inspirujące do działań twórczych).

4. Sposoby kreowania obrazu prowincji przez Schulza, np.: 0–6a. konwencja wspomnienia (powrót do dzieciństwa),b. odejście od realizmu,c. konwencja oniryczna,d. narrator pierwszosobowy, subiektywny,e. sakralizacja prowincji (nawiązania do Biblii),f. mitologizacja rzeczywistości (brak nazw własnych),g. hiperbolizacja obrazu,h. nawiązania do literatury (do postaci Don Kichota, do Szekspira),i. poetyzacja języka,j. składnia wyraŜająca emocje (wykrzyknienia, zdania pytające),k. paralelizmy składniowe nadające prozie rytmiczność,l. metafory i porównania słuŜące uplastycznieniu wizji.

5. Znajomość i umiejętne stosowanie terminologii teoretycznoliterackiej. 0–1

6. Podsumowanie, 0–3pełne, np.: 3dostrzeŜenie róŜnic w ocenie prowincji i porównanie sposobów kreowania obrazów w przywołanych frag-mentach (naleŜy uwzględnić konwencję, narrację, dobór środków językowych),częściowe, np.: (2)wskazanie róŜnic między przedstawionymi obrazami prowincji,próba podsumowania, np.: (1)wskazanie róŜnicy między obrazami prowincji lub sposobami ich kreowania.


6060606060


II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 2– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1


III. STYL (maksymalnie 2 punkty)

– jasny, Ŝywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 2– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 8– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 6– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwoi frazeologia, 4– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyj-nych. 2



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy róŜnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1



Temat 2.Obraz małej ojczyzny w początkowym fragmencie poematu Tomasza RóŜyckiego Dwanaście stacji. Jakąrolę odgrywają w tym tekście nawiązania do Pana Tadeusza?


Punktacja:

1. Wyjaśnienie znaczenia wyraŜenia mała ojczyzna, np.: 0–1a. miejsce, z którym jest się związanym, mniejsze niŜ kraj,b. strony rodzinne.

2. Miejsce akcji, np.: 0–2a. Opole,b. utracona mała ojczyzna Niemców,c. miejsce osiedlenia Polaków, którzy musieli opuścić swą małą ojczyznę na Kresach.

3. Obraz małej ojczyzny, np.: 0–5a. mała ojczyzna zarówno narratora, jak i bohatera,b. miejsce mające wpływ na to, jaki jest bohater,


6161616161


c. miejsce wywołujące negatywne uczucia narratora,d. miejsce na swój sposób fascynujące narratora,e. zdegradowane środowisko naturalne,f. tandetność dziedzictwa powojennej rzeczywistości (np. blokowiska, hurtownia z blachy falistej),g. elementy charakterystyczne dla współczesnej cywilizacji (np. duŜo banków, natrętne reklamy, hałas zwią-zany z ruchem ulicznym),h. eksponowanie obrazów brzydoty i zniszczenia.

4. Sposoby kreowania tego obrazu, np.: 0–3a. ironia,b. elementy groteski,c. wskazanie środków słuŜących ironii i grotesce (np. hiperbole, kontrast, oksymorony, łączenie elementówróŜnych stylów, neologizmy, zabawy nazwami własnymi),d. środki językowe, wyrazy, sformułowania oddające emocje narratora, np. „nienawidzę”, „koszmarze”, „po-tworze bez duszy”,e. słownictwo medyczne i jego rola.

5. Nawiązania do Pana Tadeusza, np.: 0–7a. gatunek literacki (poemat),b. tytuł (nawiązanie do dwunastu ksiąg Pana Tadeusza),c. rozpoczynająca tekst inwokacja (odmienna wymowa tego fragmentu: miasto nazwane chorobą, w tek-ście Mickiewicza ojczyzna porównana do zdrowia),d. narrator zarówno w pierwszej, jak i w trzeciej osobie,e. drobiazgowe opisy,f. ukazana sytuacja (powrót do krainy dzieciństwa),g. odmienny obraz domu rodzinnego (zniszczona kamienica zamiast szlacheckiego dworu),h. odwrócenie motywu arkadyjskiego (zdegradowany pejzaŜ miejski zamiast wyidealizowanego obrazu przy-rody),i. odmienne ujęcie motywu utraconej ojczyzny (u RóŜyckiego – pragnienie opuszczenia miasta za wszelkącenę, u Mickiewicza – tęsknota za miejscem, do którego nie moŜna powrócić),j. kontrast między obrazami domowego wnętrza (u RóŜyckiego – zniszczone meble, pamiątki po Niemcach,u Mickiewicza – dostatni dwór szlachecki, portrety bohaterów narodowych, zegar wygrywający melodięMazurka Dąbrowskiego),k. odmienne obrazy ogrodu (u RóŜyckiego – parapet zastawiony roślinami „w pudełkach z tworzyw sztucz-nych, w plastikowych miskach”, w tekście Mickiewicza – opis donic z ziołami i uporządkowanego ogródkaZosi),l. demonizacja miasta (np. „zły duchu”, „przekleństwo kaŜdego ranka”), podczas gdy w tekście Mickiewiczaświat jest pod opieką BoŜą (apostrofa do Matki Boskiej, sprawującej opiekę nad mieszkańcami),m. kontrastowo róŜne postacie, np. bohater to unikający wysiłku fizycznego miłośnik ksiąŜek, w tekście Mic-kiewicza Tadeusz to zwinny młodzieniec nielubiący ksiąŜek, zamiast Zosi u RóŜyckiego pojawia się Babcia.

6. Rola nawiązań do Pana Tadeusza, np.: 0–4a. sytuują utwór RóŜyckiego w tradycji literackiej,b. wpływają na sposób przedstawienia rzeczywistości,c. pozwalają widzieć poemat RóŜyckiego jako głos w dyskusji na temat tradycji,d. sprawiają, Ŝe poemat Dwanaście stacji ma charakter ironiczny,e. dzięki nim wyraźniejsza staje się zawarta w utworze ocena dzisiejszej rzeczywistości,f. pozwalają RóŜyckiemu wykreować w tekście prywatny mit.

7. Znajomość i umiejętne stosowanie terminologii teoretycznoliterackiej. 0–1

8. Podsumowanie, 0–3pełne, np.: 3dostrzeŜenie, Ŝe zarówno obraz małej ojczyzny w utworze, jak i postawa autora wobec niej są niejedno-znaczne; zauwaŜenie związku takiego ujęcia z kwestią dziedzictwa kulturowego; interpretacja tych proble-mów w odpowiednich kontekstach,częściowe, np.: (2)dostrzeŜenie, Ŝe zarówno obraz małej ojczyzny w utworze, jak i postawa autora wobec niej są niejedno-znaczne; zauwaŜenie związku takiego obrazu z kwestią dziedzictwa kulturowego,próba podsumowania, np.: (1)refleksja dotycząca tego, Ŝe obraz małej ojczyzny w początkowym fragmencie poematu Dwanaście stacjijest inny niŜ w Panu Tadeuszu.


6262626262


II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 2– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1


III. STYL (maksymalnie 2 punkty)

– jasny, Ŝywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 2– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 8– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 6– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwoi frazeologia, 4– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyj-nych. 2



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy róŜnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1




Documents

Zestaw I EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGObi.gazeta.pl/im/8/5171/m5171318.pdfZestaw I 1. Chciałabym zacząć od kilku słów na temat naszej rzeczywistości społecznej i politycznej,