Zestaw III EGZAMIN MATURALNY Z J˚ZYKA POLSKIEGObi.gazeta.pl/im/5/5157/m5157195.pdf · 2009-10-27 · 109 EGZAMIN MATURALNY Z J˚ZYKA POLSKIEGO POZIOM PODSTAWOWY i nierównoœæ zarazem

107107107107107

EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO

Miejsce na naklejkęz kodem szkoły

EGZAMIN MATURALNYZ JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minutCzas pracy 170 minut

Część I – 20 punktów Część II – 50 punktów

Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 70 punktów

20082008200820082008

Wypełnia zdającyprzed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Instrukcja dla zdającego1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron.

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującegoegzamin.

2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyznyi słownika ortograficznego.

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.

Życzymy powodzenia!

dysleksja

Zestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw III

108108108108108


Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylkona podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielajtylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jedną z zapropo-nowanych odpowiedzi.

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY

Wielka nieobecna

1. Mało co jest bardziej wkurzające niż sąsiad, który ma jedną krowę więcej. Ale każdy ma takiego sąsiada.A kto ma się gorzej od innych, czuje się jakoś skrzywdzony. W głębi duszy większość z nas wierzy przecież,że ludzie rodzą się i z natury są lub powinni być równi. Każdy jednak gołym okiem widzi, że w żadnympotocznym sensie to nie może być prawda.

2. Trudno o pogląd bardziej fałszywy, frustrujący i konieczny zarazem, niż wielki mit równości. Może jeste-śmy równi wobec spraw ostatecznych: śmierci i życia wiecznego. W życiu doczesnym najpierw nierównonas wyposaża natura – w zdrowie, zdolności, wygląd. Potem bardzo różnie wyposaża nas nasze otoczenie– rodzina, środowisko, szkoła. Dostajemy język, styl życia, aspiracje, nawyki, horyzonty marzeń, potocznyobraz świata, kulturę. Nie mamy na to zbyt dużego wpływu. Kiedy możemy go mieć, na ogół jesteśmy jużukształtowani w tak poważnym stopniu, że bardzo nierówno korzystamy z tej szansy. Znów wiele zależy odprzypadku, czyli szczęścia, które też nie jest dzielone po równo. Jedni spotkają osoby czy okoliczności,które im pomogą, inni takie, które im zaszkodzą.

3. Wchodząc w społeczne życie mamy nierówne szanse. Im dalej w las, tym więcej nierówności i jednocześ-nie więcej mitów równości. Mit równych szans w pracy przegrywa nawet z urodą, która jak wiadomo poma-ga w karierze, nie mówiąc o wykształceniu, które w dużym stopniu zależy od tego, kim są nasi rodzice. Mitrównej konkurencji na rynku przegrywa choćby z urodzeniem. W każdym kraju na świecie partnerzy inaczejtraktują członków znanych rodzin i firm, a za granicą lepiej są traktowani ci z krajów cieszących się dobrąopinią. Przed sądem mit równego prawa przegrywa nie tylko z pozycją społeczną, lecz także z płcią, zamoż-nością, zdolnością przekonywania.

4. Nawet mit politycznej równości, której symbolem jest równa siła głosu każdego obywatela, nie broni sięw świecie realnym. Słabsi albo nie biorą udziału w wyborach, albo nie potrafią ocenić, kto reprezentuje ichprawdziwy interes.

5. Nierówność jest nieusuwalna. A jednak cały nasz świat – demokracja, wolny rynek, prawo – oparty jest namicie równości. Nawet w PRL 85 proc. ludzi uważało przecież, że nierówności są w Polsce zbyt wielkie, choćwówczas były nieporównanie mniejsze niż teraz. To pokazuje jeden z paradoksów równości – ci, którzy siędomagają równości w imię mitu, sami ją muszą w imię natury odrzucić. Komunizm upadł przecież niedlatego, że „wrogie siły” skutecznie spiskowały, ale właśnie dlatego, że nawet ci, którzy o niego walczyli,jedne nierówności zastępowali innymi – też nieakceptowanymi.

6. Można by w tym miejscu powiedzieć – bądźmy realistami, pozbądźmy się frustrującego mitu.7. Ale na przekór naszej wiedzy o świecie rzeczywistym mit równości ma racjonalne jądro. Uparta wiara

w równość wynika w istocie z wiedzy o nierówności. Czy byśmy mieli ochotę się ścigać, gdybyśmy niewierzyli w równość, czyli w szansę dorównania tym przed lub nad nami? Dynamizm nowoczesności wziąłsię między innymi z tego, że więcej osób poczuło się uczestnikami wspólnoty równych ludzi, którzy mogąsię ze sobą ścigać. Chłop pańszczyźniany czy rycerz króla Artura w żadną równość nie wierzył.

8. Równość jest złudzeniem koniecznym, byśmy żyli lepiej. Koniecznym, jednak niewystarczającym. Sztukapolega na tym, żeby w ten mit uwierzyć, ale nie za bardzo, i żeby rzeczywistość uznać, ale nie do końca.Słynna kpina z Folwarku zwierzęcego Orwella, że wszyscy są równi, ale niektórzy są jednak równiejsi, uczci-wie opisuje każdą rzeczywistość nowoczesnego świata.

9. To jednak nie znaczy, że warto się na tę rzeczywistość konsekwentnie zgodzić. W realnym świecie nadmiarkonsekwencji prowadzi do katastrofy. Ideologie, które konsekwentnie uznały nierówność (rasiści, nacjona-liści, monarchiści, lesseferyści), poniosły równie sromotne klęski i powodowały równie wielkie nieszczęściajak te, które ją chciały w imię mitu równości usunąć (komuniści, anarchiści). Problem jest w odpowiednichproporcjach i sposobie ich utrzymania. Natura pogłębia nierówności. Gdy zajdzie w tym zbyt daleko, mitrówności popycha ludzi do tego, by ją wyrównywać. Może temu służyć rewolucja, pospolity rabunek albopolityka. Fenomen demokracji polega właśnie na tym, że utrzymuje nierówność na wciąż zmieniającym sięznośnym dla ogółu i racjonalnym poziomie, co pozwala uniknąć rewolucji i ograniczyć rabunki. By jednakten system w miarę sprawnie działał i niwelował nadmierne nierówności, ludzie muszą uwierzyć w równość


109109109109109


POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY

i nierówność zarazem. Jak by to paradoksalnie nie brzmiało, od kiedy władza i społeczny porządek niemają już boskiej legitymizacji, to właśnie mit równości autoryzuje nierówność.

10. Świat nie jest logiczny. Każda próba ujęcia go w karby żelaznej logiki prowadzi do katastrofy. Nierów-ność jest faktem. Równość jest tęsknotą. Nierówność jest naturalna. Równość jest niezbywalna. Obie sąnam niezbędne do życia. Wciąż musimy szukać między nimi odpowiednich proporcji. A zapewne żadneuniwersalnie odpowiednie proporcje nie istnieją. Więc jest nadzieja, że będziemy szukali bez końca.

Jacek Żakowski, Równość. Wielka nieobecna,„Polityka” nr 17 (25010), 30 kwietnia 2005.

Zadanie 1. (2 pkt)Dwa pierwsze zdania akapitu 1. zawierają spostrzeżenia na temat relacji między ludźmi. Przeredaguj je tak,aby każdemu z nich nadać formę prawdy ogólnej.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt)Przez powtórzenie jakiego słowa w akapicie 1. autor sygnalizuje, że wypowiada sądy o charakterze uniwer-salnym? Zapisz to słowo.

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)Na podstawie akapitu 2. wymień trzy czynniki, które zdaniem autora decydują o nierówności między ludźmi.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)Użyte w akapicie 3. sformułowanie „Im dalej w las, tym więcej nierówności” jest przekształconym przysło-wiem. Wyjaśnij, w jakim znaczeniu autor użył tego sformułowania.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Część ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

110110110110110


Zadanie 5. (1 pkt)Na podstawie akapitu 5. wyjaśnij, co według autora tekstu było przyczyną upadku komunizmu.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt)Wskaż zdanie, które najlepiej określa związek między akapitem 1. a akapitami od 2. do 5.A. Akapity od 2. do 5. zawierają definicje terminów wspomnianych w akapicie 1.B. Akapity od 2. do 5. służą udowodnieniu stwierdzenia zawartego w akapicie 1.C. Treści akapitu 1. oraz akapitów od 2. do 5. są sprzeczne.D. Akapit 1. nie łączy się treściowo z akapitami od 2. do 5.

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 7. (2 pkt)Autor tego tekstu chętnie posługuje się paradoksami. Zacytuj dwa z nich.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 8. (1 pkt)Na podstawie akapitów 7. i 8. wyjaśnij jednym zdaniem, na czym polega pozytywny wpływ mitu równościna ludzi.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)W akapicie 8. Żakowski cytuje Orwella. Wyjaśnij, jaką prawdę o świecie wyraża dzięki cytatowi z powieściFolwark zwierzęcy.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWY Zestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw III

111111111111111


Zadanie 10. (1 pkt)Na podstawie akapitu 9. zinterpretuj zdanie: „W realnym świecie nadmiar konsekwencji prowadzi do kata-strofy”.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt)Na podstawie akapitu 9. sformułuj dwa wnioski na temat zalet ustroju demokratycznego.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 12. (2 pkt)W jakim znaczeniu autor używa w tekście słowa mit? Sformułuj definicję wyrazu mit w tym znaczeniu.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 13. (1 pkt)Które dwa zdania w akapicie 10. jednoznacznie służą potwierdzeniu przekonania autora, że równość to„wielki mit”? Zacytuj je.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 14. (1 pkt)Wskaż prawdziwe zakończenie zdania.Przytoczony tekst Jacka Żakowskiego toA.reportaż.B. esej.C. felieton.D. artykuł historyczny.

..............................................................................................................................................................................

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

112112112112112


Zadanie 15. (1 pkt)Z akapitów 6., 9. i 10. zacytuj dwa sformułowania, które świadczą o tym, że autor chce wpłynąć na odbiorcę.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (1 pkt)Zinterpretuj tytułowe metaforyczne wyrażenie „wielka nieobecna”.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


113113113113113


Część II – pisanie tekstu własnego w związku z tekstemliterackim zamieszczonym w arkuszu

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów).

Temat 1.Rządzący i ich powinności. Omów temat na podstawie porównania Pieśni XIV z Ksiąg wtórych JanaKochanowskiego z wierszem Czesława Miłosza Do polityka. Określ, jakie zabiegi językowe stosują auto-rzy, aby ich teksty miały charakter pouczenia i zmuszały do refleksji.

Jan Kochanowski Pieśń XIVz Ksiąg wtórych

Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie,A ludzką sprawiedliwość w ręku trzymacie,Wy, mówię, którym ludzi paść poruczonoI zwierzchności nad stadem bożym zwierzono:

Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi,Żeście miejsce zasiedli boże na ziemi,Z którego macie nie tak swe własne rzeczyJako wszytek ludzki mieć rodzaj na pieczy.

A wam więc nad mniejszymi zwierzchność jest dana,Ale i sami macie nad sobą pana,Któremu kiedyżkolwiek z spraw swych uczynićPoczet1 macie; trudnoż tam krzywemu wynić2.

Nie bierze ten pan darów ani sie pyta,Jesli kto chłop czyli się grofem poczyta3;W siermiędzie-li4 go widzi, w złotych-li głowach5,Jesli namniej przewinił6, być mu w okowach.

Więc ja podobno z mniejszym niebezpieczeństwemGrzeszę, bo sam sie tracę swym wszeteczeństwem7;Przełożonych występy miasta zgubiłyI szerokie do gruntu carstwa8 zniszczyły.

Jan Kochanowski, Pieśni,Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998.

1 uczynić / Poczet – zdać rachunek.2 krzywemu wynić – winnemu wyjść na wolność.3 się grofem poczyta – tytułuje się grafem, hrabią.4 w siermiędzie – w ubraniu wierzchnim noszonym przez chłopów.5 w złotych-li głowach – czy w złotogłowach; złotogłów – bogata tkanina, jedwab przetykany złotymi nićmi.6 jesli namniej przewinił – jeśli tylko ma na sumieniu najmniejsze choćby przewiny.7 bo sam sie tracę swym wszeteczeństwem – bo skutkiem tego, że ja grzeszę, jest moja własna zguba.8 carstwa – tu: królestwa, monarchie.

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść IICzęść IICzęść IICzęść IICzęść II

114114114114114


Czesław Miłosz Do polityka

Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater?Ty, którego do czynu wychowała noc.Oto starca i dziecka w ręku dzierżysz losI twarz twoja zakrytaJak golem9 nad światem.

Czy obrócisz w popioły miasto czy ojczyznę?Stój! Zadrżyj w sercu swoim! Nie umywaj rąk!Nie oddawaj wyroku niespełnionym dziejom!Twoja jest waga i twój jest miecz.Ty ponad ludzką troską, gniewem i nadziejąOcalasz albo gubiszPospolitą rzecz.

Ty jesteś dobry i w gronie rodzinyPieściłeś nieraz blask dziecinnych głów.Ale jeżeli przeklnie ciebie – milion rodzin?Biada! Co pozostanie z twoich dobrych dni?Co pozostanie z twoich krzepkich mów?Ciemność nadchodzi.

Gwarne miasta i pola, kopalnie, okrętyNa twojej dłoni, ludzkiej, jakże ludzkiej.Patrz. Linia twego życia tędy będzie szła.Po trzykroć przeklętyWładco dobraAlbo władco zła.

Kraków 1945 r.

Czesław Miłosz, Wiersze,Wydawnictwo Literackie, Kraków – Wrocław 1985.

9 golem – w żydowskich podaniach ludowych postać ludzka ulepiona z gliny, w którą tchnięto życie przez położenie jej na usta lub czoło kartki z hebrajskimi

spółgłoskami oznaczającymi niewypowiadalne imię Boga; golem nie był jednak prawdziwym człowiekiem, ponieważ nie umiał mówić i rozumować. Szczególnie

słynny stał się golem stworzony w XVI w. w Pradze czeskiej dla obrony prześladowanej społeczności żydowskiej; miał on wypełniać dobrze swoje obowiązki do

chwili, gdy wpadł w szał i zaczął niszczyć wszystko wokół, więc trzeba go było zgładzić.


115115115115115


Temat 2.Co jest ważniejsze – prawa jednostki czy prawa społeczeństwa? Zanalizuj przytoczone fragmenty utworuJohanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera oraz powieści Stefana Żeromskiego Ludziebezdomni, żeby scharakteryzować stanowiska uczestników obu dyskusji. Weź pod uwagę zaprezento-wane przez bohaterów kryteria oceny postępowania człowieka.

Johann Wolfgang GoetheCierpienia młodego Wertera (fragmenty)

Nagłym ruchem przyłożyłem sobie lufę pistoletu nad prawym okiem do skroni. – Fe – rzekł Albert, odej-mując pistolet [...]. – Co to ma znaczyć? – dodał niecierpliwie. – Nie mogę pojąć, jak człowiek może być takgłupi, by się zastrzelić; sama ta myśl budzi we mnie odrazę.

– Że też wy, ludzie – zawołałem [...] – powiadacie zaraz: to głupie, to mądre, to dobre, to złe! I cóż towszystko znaczy? Czyście przez to zbadali wewnętrzne pobudki jakiegoś czynu? Czy umiecie nieomylnierozwikłać przyczyny, dla których on został spełniony, dlaczego stać się musiał? Gdybyście to zrobili, niebylibyście tak pochopni w swych sądach.

– Przyznasz mi – rzekł Albert – że pewne czyny pozostają występnymi, z jakichkolwiek by powstały pobudek.Wzruszyłem ramionami i przyznałem mu słuszność. – Ale, mój drogi! – ciągnąłem – i tu znajdzie się kilka

wyjątków. To prawda, kradzież jest zbrodnią, lecz czy człowiek, który dla uratowania siebie i swoich odhaniebnej śmierci głodowej wychodzi grabić, zasługuje na współczucie czy karę? Kto pierwszy rzuci kamieńna męża, który w słusznym gniewie mści się na swej niewiernej żonie i jej nikczemnym uwodzicielu? Nadziewczynę, która w chwili rozkoszy zatraca się w nieokiełznanych uciechach miłości? Nawet nasze prawa,te zimnokrwiste pedanty, dają się wzruszać i powstrzymują karę.

– To zgoła co innego – odrzekł Albert – bo człowiek, którego porywają namiętności, traci wszelkie opamię-tanie i powinien być uważany za pijanego, za szalonego.

– O, wy, ludzie rozumni! – zawołałem z uśmiechem. – Namiętności! Pijaństwo! Szaleństwo! Stoicie tak,spokojni, tak bez współczucia, wy, ludzie obyczajni! Łajecie pijaka, gardzicie obłąkanym [...]. Niejeden razbywałem pijany, moje namiętności były zawsze bliskie obłędu, a nie żałuję ani jednego, ani drugiego; bopojąłem sam z siebie, że trzeba by było z dawien dawna obwołać pijakami i szaleńcami wszystkich niezwyk-łych ludzi, którzy stworzyli coś wielkiego, coś na pozór nieosiągalnego.

[...]Jest rzeczą nie do zniesienia, że każdemu, na pół choćby wolnemu, szlachetnemu i nieoczekiwanemu

czynowi towarzyszą zawsze okrzyki: Ten człowiek jest pijany, szalony![...] Albert [rzekł]:– [...] W tym z pewnością nie masz słuszności, że samobójstwo [...] porównujesz do wielkich czynów, gdy

przecież nie można go uważać za nic innego jak tylko za słabość, bo oczywiście łatwiej jest umrzeć niżmężnie znosić życie pełne udręki.

Odparłem [...]: – Nazywasz to słabością! Proszę, nie daj się uwieść pozorowi. Czy lud jęczący pod niezno-śnym jarzmem tyrana śmiesz nazwać słabym, jeśli wreszcie powstanie i starga swe pęta? Człowieka, któryw strachu, że pożar objął jego dom, czuje napięcie wszystkich sił i z łatwością unosi ciężary, które by w spo-koju umysłu ledwie mógł poruszyć; człowieka, który dotknięty obelgą, we wściekłości rzuca się na sześciui zwycięża ich, nazwieszże słabym?

przełożył Leopold StaffJohann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera,

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971.


116116116116116


Stefan ŻeromskiLudzie bezdomni (fragmenty)

– Istnieją na pewno kryteria dobra i zła [– wołał Kalinowicz].– A… skoro istnieją… – z cicha mówił Korzecki.– Wiemy przecie, że niewolnictwo jest formą życia, do której wracać nie należy. […]– Więc cóż z tego?– Nasza świadomość jest już kryterium. Dobro społeczne…– Właśnie: dobro społeczne! Zawsze to mówimy i jakoby wiemy, co to jest szczęście i dobro społeczeństwa,

ale nigdy nas nie zajmuje szczęście jednostki.[…]– Szczęście jednostki musi być podporządkowane dobru ogółu.– To jest właśnie mowa przemocy nad duszą człowieka... – mówił Korzecki [...]. – Ileż to ludzi święta

inkwizycja spaliła na stosie dla tej zasady, dla tego kryterium.– Święta inkwizycja! – pienił się młody. – Co pan za rzeczy wywłóczy, u licha! Ale co to jest szczęście

jednostki? [...] Ja tego nie rozumiem.– Istotnie, jest to coś tak od nas dalekiego, że pan tego nawet wcale nie rozumie. [...] Możność uczynku,

mówienia, myślenia, a przynajmniej czucia, przynajmniej wzdychania według swej woli. [...]– Nie ulega jednak wątpliwości, że wyuczenie się abecadła, sylabizowanie i bazgroty kaligraficzne – jest to

męka [– mówił Kalinowicz]. […] A tej torturze dziecko musi być poddane. [...] Cierpienie! Wszelka praca jestcierpieniem. Cóż tu mówić! Taka sprawa higieny. Za pomocą czego mogą zwalczyć w naszych miastecz-kach epidemię? Rozumie się, że za pomocą przymusu. Co czynić ze zbójami, rzezimieszkami? [...] Każdegoobywatela należy przytrzymać za rękę, gdy coś przedsiębierze, i zapytać, czy działa z pożytkiem, zbadać, czynie idzie wbrew, czy nie psuje tego, co ród ludzki pracowicie zbudował. [...]

Czyliż nie wiemy na pewno, że dzieciobójstwo albo chińskie mordowanie starców – to są złe rzeczy,a uczucie solidarności między ludźmi – to jest rzecz dobra? Że mówić prawdę jest dobrze, a kłamać źle? I ktoby chciał propagować ideę dzieciobójstwa albo niszczyć uczucie solidarności, powinien być usunięty...

– Że mówić prawdę jest dobrze, a kłamać – źle, tego ja, na przykład, który tu z panem siedzę w jednympokoju, wcale nie jestem pewny. Częstokroć mówienie, a nawet wyznawanie kłamstwa jest najwyższą cno-tą, zasługą i bohaterstwem. Jest ono zupełnie takie samo jak mówienie prawdy. Pozostawiam człowiekowizupełną swobodę mówienia prawdy albo kłamania. Co jeden człowiek może wiedzieć o prawdzie albofałszu duszy drugiego człowieka? W sercu ludzkim są takie oceany, pustynie, góry i wędrujące lodowce...Chrystus powiedział: „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni”. Oto wszystko. [...] Szerzenie idei niewolnictwajest niemożliwe wśród takich ludzi tak samo, jak niemożliwa to jest rzecz, żebyśmy dwaj weszli do towarzy-stwa, gdzie zgromadziły się subtelnie wychowane kobiety, i żebyśmy tam zaczęli prowadzić jakąś karczem-ną rozmowę albo [...] pozrzucali ubranie. [...] A przecie nie ma żadnego pisanego prawa, które by zabraniałotej swobody. To cząsteczka właśnie tego uczucia solidarności, które wszystko przeniknie [...]. Złe niewątpli-wie jest tylko jedno: krzywda bliźniego. Człowiek – jest to rzecz święta, której krzywdzić nikomu nie wolno.Wyjąwszy krzywdy bliźniego, wolno każdemu czynić, co chce.

– Idylla, proszę pana, idylla, czyli Arkadia. Krzywda bliźniego... Dobre sobie! A cóż to jest krzywda? Gdzieżjej granica?

– Granica krzywdy leży w sumieniu, w sercu ludzkim.– No, proszę pana, czyż to nie są żarty?– Nie. To jest myśl najbardziej twórcza ze wszystkich. Na niej świat stoi. Niech no pan pomyśli, co by z nim

było, gdyby wymazać te słowa: „Po tym poznają, żeście uczniami moimi, jeśli się wzajem miłować będzie-cie”. Miłość między ludzi należy siać jak złote zboże, a kąkol nienawiści trzeba wyrywać i deptać nogami.Czcij człowieka... – oto nauka.

Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1997.


117117117117117


WYPRACOWANIE

na temat nr .......................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


118118118118118


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


119119119119119


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


120120120120120


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


121121121121121


Brudnopis (nie podlega ocenie)


122122122122122


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYCzęść I – rozumienie czytanego tekstu

Wielka nieobecnaModel zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi zdającego mogą przybierać różną formę językową,ale ich sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę zdającego, należy stosować punktacjęz modelu.

Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce„punkty cząstkowe”. Nie przyznaje się połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędną nieprzyznaje się punktów.

Dwa pierwsze zdania akapitu 1. zawierają spostrzeżenia na te-mat relacji między ludźmi. Przeredaguj je tak, aby każdemu z nichnadać formę prawdy ogólnej.Nikt nie lubi, gdy ktoś jest od niego bogatszy (lepszy).Zawsze znajdzie się ktoś, kto jest od nas bogatszy (ma więcej;jest lepszy; komu mamy czego zazdrościć).

Przez powtórzenie jakiego słowa w akapicie 1. autor sygnalizu-je, że wypowiada sądy o charakterze uniwersalnym? Zapisz tosłowo.Każdy.

Na podstawie akapitu 2. wymień trzy czynniki, które zdaniem au-tora decydują o nierówności między ludźmi.Natura, otoczenie, przypadek (szczęście).

Użyte w akapicie 3. sformułowanie „Im dalej w las, tym więcejnierówności” jest przekształconym przysłowiem. Wyjaśnij, w ja-kim znaczeniu autor użył tego sformułowania.Im aktywniej (im dłużej) bierzemy udział w życiu społecznym, tymwięcej dostrzegamy przejawów nierówności.

Na podstawie akapitu 5. wyjaśnij, co według autora tekstu byłoprzyczyną upadku komunizmu.Komunizm upadł, bo chociaż ci, którzy próbowali go wcielać w ży-cie, głosili równość, w rzeczywistości tylko zastępowali jedne nie-równości innymi.

Wskaż zdanie, które najlepiej określa związek między akapitem 1.a akapitami od 2. do 5.A. Akapity od 2. do 5. zawierają definicje terminów wspomnia-nych w akapicie 1.B. Akapity od 2. do 5. służą udowodnieniu stwierdzenia zawarte-go w akapicie 1.C. Treści akapitu 1. oraz akapitów od 2. do 5. są sprzeczne.D. Akapit 1. nie łączy się treściowo z akapitami od 2. do 5.B.

Punktycząstkowe

Nrzadania Proponowane odpowiedzi

Maksymalnaliczba punktów

1.

2.

3.

4.

5.

6.

2(po 1 zaprzeredago-wanie każde-go z dwóchzdań)

1

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0


123123123123123


Punktycząstkowe



7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

2

1

1

1

2(po 1 zawniosek)

2

1

1

1

0

0

0

1

1

0

0

Autor tego tekstu chętnie posługuje się paradoksami. Zacytujdwa z nich.Na przykład:– ci, którzy się domagają równości w imię mitu, sami ją musząw imię natury odrzucić;– uparta wiara w równość wynika w istocie z wiedzy o nierówności;– wszyscy są równi, ale niektórzy są jednak równiejsi;– by jednak ten system w miarę sprawnie działał i niwelował nad-mierne nierówności, ludzie muszą uwierzyć w równość i nierów-ność zarazem;– to właśnie mit równości autoryzuje nierówność.

Na podstawie akapitów 7. i 8. wyjaśnij jednym zdaniem, na czympolega pozytywny wpływ mitu równości na ludzi.Na przykład:– ten mit sprawia, że ludzie dążą do lepszego życia (do pozytyw-nych zmian);– ten mit sprawia, ze ludzie dążą do awansu.

W akapicie 8. Żakowski cytuje Orwella. Wyjaśnij, jaką prawdęo świecie wyraża dzięki cytatowi z powieści Folwark zwierzęcy.Teoretycznie (formalnie; zgodnie z rozmaitymi hasłami) ludzie sąrówni, ale praktyka (rzeczywistość) jest inna (w praktyce, w rze-czywistości ludzie nie są naprawdę równi).

Na podstawie akapitu 9. zinterpretuj zdanie: „W realnym świecienadmiar konsekwencji prowadzi do katastrofy”.Historia uczy, że ponoszą klęskę (przegrywają) zarówno ci, którzypróbują realizować hasła ideologii konsekwentnie uznających nie-równość, jak i ci, którzy próbują wcielać w życie hasło równości.

Na podstawie akapitu 9. sformułuj dwa wnioski na temat zaletustroju demokratycznego.Na przykład:– pozwala uniknąć rewolucji;– zapobiega grabieży;– zapobiega drastycznym nierównościom.

W jakim znaczeniu autor używa w tekście słowa mit? Sformułujdefinicję wyrazu mit w tym znaczeniu.Mit to fałszywe wyobrażenie silnie zakorzenione (utrwalone)w zbiorowej świadomości.

Które dwa zdania w akapicie 10. jednoznacznie służą potwierdze-niu przekonania autora, że równość to „wielki mit”? Zacytuj je.Nierówność jest faktem.Równość jest tęsknotą.

Wskaż prawdziwe zakończenie zdania.Przytoczony tekst Jacka Żakowskiego toA. reportaż.B. esej.C. felieton.D. artykuł historyczny.B.

POZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTPOZIOM PODSTAAAAAWOWYWOWYWOWYWOWYWOWYZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw III

124124124124124


Temat 1.Rządzący i ich powinności. Omów temat na podstawie porównania Pieśni XIV z Ksiąg wtórych JanaKochanowskiego z wierszem Czesława Miłosza Do polityka. Określ, jakie zabiegi językowe stosują autorzy,aby ich teksty miały charakter pouczenia i zmuszały do refleksji.

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów)

Punktacja:

1. Określenie zasady zestawienia utworów, np.: 0–3a. oba skierowane do ludzi mających większy niż inni wpływ na losy społeczności,b. oba zawierają refleksje na temat powinności rządzących,c. wypowiedziane z różnych perspektyw historycznych,d. Kochanowski pisał w XVI-wiecznej Polsce Jagiellonów,e. Miłosz pisał w wieku XX – stuleciu totalitaryzmów i wojen.

2. Rządzący w pieśni Kochanowskiego, np.: 0–8a. ludzie sprawujący władzę w państwie,b. wymierzający sprawiedliwość (czuwający nad przestrzeganiem sprawiedliwości lub prawa),c. „pasterz” – zwierzchnik, ktoś, kto kieruje ludźmi, ale też opiekuje się nimi,d. zastępuje Boga na ziemi (zajmuje wysokie miejsce w społeczeństwie),e. odpowiedzialny przed Bogiem,f. podlega karze bez względu na swoją pozycję,g. nie powinien dbać o własne interesy,h. powinien działać dla dobra ogółu,i. zło czynione przez rządzących bardziej szkodliwe niż występki zwykłych ludzi,j. przewinienia (grzechy) ludzi sprawujących władzę doprowadzają do upadku państw.

3. Rządzący w wierszu Miłosza, np.: 0–8a. wiersz wyrazem trudności z jednoznacznym scharakteryzowaniem polityka,

argumenty:b. stawianie pytań dotyczących jego osoby,c. gromadzenie określeń przeciwstawnych, np. „zbrodniarz” – „bohater”, „dobry” – „przeklęty”,d. interpretacja słowa „golem”, np. postać przypominająca wprawdzie człowieka, ale zarówno mająca ce-chy nadludzkie, jak i pozbawiona cech ludzkich (tajemnicza, nieobliczalna),e. interpretacja metafory „twarz […] zakryta”,f. polityk może służyć dobru społeczności („ocalasz”),g. może przyczynić się do upadku państwa („gubisz”),h. nie może unikać odpowiedzialności („nie umywaj rąk”),i. sprawuje sądy,j. wymierza kary,k. kontrast między prywatnym a publicznym wizerunkiem polityka,l. popełnia ludzkie błędy.

Z akapitów 6., 9. i 10. zacytuj dwa sformułowania, które świad-czą o tym, że autor chce wpłynąć na odbiorcę.Na przykład:– bądźmy realistami, pozbądźmy się…– to jednak nie znaczy, że warto…– wciąż musimy szukać…

Zinterpretuj tytułowe metaforyczne wyrażenie „wielka nieobecna”.„Wielka nieobecna” to równość. „Wielka” – ważna, pożądana przezludzi, ale „nieobecna”, bo niemożliwa do urzeczywistnienia.

Razem

Punktycząstkowe



15.

16.

1

1

20

0

0


125125125125125


4. Wskazanie w obu utworach środków językowych służących perswazji, np.: 0–3a. wyraźne określenie adresatów,b. apostrofy,c. tryb rozkazujący,d. słownictwo odwołujące się do najgłębszych emocji, np. w utworze Kochanowskiego w drugim wersie„ludzką sprawiedliwość”, w wierszu Miłosza już w pierwszym wersie „człowieku”,e. w utworze Miłosza – wykrzyknienia,f. w utworze Miłosza – pytania retoryczne.

5. Podsumowanie – związane z tematem, wynikające z analizy tekstów, 0–3pełne, np.: 3dostrzeżenie podobieństw w ujęciu tematu przez poetów, wskazanie na uniwersalność problemu: wyjątko-wa odpowiedzialność polityka, bardziej dotkliwe skutki błędów rządzących, politycy – niewolni od ludzkichsłabości, podobne środki językowe zastosowane w celu nadania wypowiedzi poetyckiej charakteru po-uczenia i przestrogi,częściowe, np.: (2)dostrzeżenie podobieństw w ujęciu tematu przez poetów, wskazanie na uniwersalność problemu: wyjątko-wa odpowiedzialność polityka, bardziej dotkliwe skutki błędów rządzących,próba podsumowania, np.: (1)lakoniczne stwierdzenie na temat podobieństwa w ujęciu tematu przez autorów z różnych epok.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

III. STYL (maksymalnie 5 punktów)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1


IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów)

– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 12– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,frazeologia, 6– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-syjnych, 3– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1


V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)

– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimoróżnych błędów). 1


VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0–4


126126126126126


Temat 2.Co jest ważniejsze – prawa jednostki czy prawa społeczeństwa? Zanalizuj przytoczone fragmenty utworuJohanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera oraz powieści Stefana Żeromskiego Ludziebezdomni, żeby scharakteryzować stanowiska uczestników obu dyskusji. Weź pod uwagę zaprezento-wane przez bohaterów kryteria oceny postępowania człowieka.


Punktacja:

1. Rozpoznanie wstępne przywołanych utworów, np.: 0–2a. dwa teksty z różnych epok,b. Cierpienia młodego Wertera to utwór z XVIII w. (z „okresu burzy i naporu” w Niemczech, zapowiedźromantyzmu),c. Ludzie bezdomni to utwór z okresu Młodej Polski,d. oba teksty łączy spór o wartości.

Cierpienia młodego Wertera2. Charakterystyka fragmentu, np.: 0–1a. uczestnicy dyskusji to główny bohater, Werter, i Albert, narzeczony (mąż) Lotty, ukochanej Wertera,b. punktem wyjścia dyskusji – samobójczy gest Wertera.

3. Poglądy Alberta, np.: 0–4a. potępia samobójstwo,b. uważa je za głupotę,c. uważa je za słabość,d. sądzi, że łatwiej umrzeć, niż znosić cierpienie,e. istnieją obiektywne kryteria oceny postępowania,f. niektóre czyny należy postrzegać jako negatywne niezależnie od ich pobudek,g. akceptuje łagodzenie kary dla osób szalonych lub pijanych.

4. Poglądy Wertera, np.: 0–5a. ludzie sądzą innych zbyt pochopnie (nie zbadawszy pobudek czynów),b. należy poznać motywy czynów,c. istnieją okoliczności usprawiedliwiające naruszenie prawa,d. przykłady: uczucie do bliskich, pragnienie ich uratowania, zazdrość, miłość (namiętność),e. przypomina, że prawo – choć bezduszne – uwzględnia okoliczności łagodzące,f. namiętność to przejaw (manifestacja) wolności (szlachetności),g. nie akceptuje politowania dla szalonych albo pijanych,h. ludzie niezwykli (twórczy) są niesłusznie postrzegani jako szaleńcy lub pijacy,i. samobójstwo nie jest słabością,j. samobójstwo to przejaw odwagi i determinacji.

Ludzie bezdomni5. Charakterystyka fragmentu, np.: 0–1a. rozmowa postaci epizodycznych,b. wiąże się z ważną dla wymowy powieści kwestią wyborów życiowych.

6. Poglądy Kalinowicza, np.: 0–4a. przekonany, że istnieją kryteria odróżniania dobra od zła,b. dobro społeczne (pożytek) jako kryterium,c. szczęście jednostki podporządkowane dobru ogółu,d. życie społeczne wymaga ograniczenia wolności jednostki,e. przykłady: przymus szkolny, wprowadzanie higieny, karanie przestępców,f. konieczność represji wobec ludzi naruszających zasady życia społecznego,g. poglądy Korzeckiego uważa za nierealistyczne (utopijne).

7. Poglądy Korzeckiego, np.: 0–5a. dobro jednostki przeciwstawia dobru społecznemu,b. uważa, że zbyt mało troszczymy się o dobro jednostki,


127127127127127


c. wywyższanie dobra społecznego prowadzi do przemocy (przykład: inkwizycja),d. szczęście jednostki utożsamia z jej wolnością,e. neguje istnienie sztywnych reguł oceny moralnej,f. argument: usprawiedliwia kłamstwo,g. ocena zależy od nieznanych wewnętrznych (duchowych) pobudek,h. nie chce osądzać, oceniać (przywołanie nauki Chrystusa),i. istnieją zachowania nieakceptowane społecznie, choć zgodne z prawem,j. zasadą postępowania: solidarność, niekrzywdzenie innych (granice wolności jednostki wyznacza wol-ność innych jednostek),k. potrzeba kierowania się sumieniem,l. ewangeliczna zasada miłości bliźniego.

8. Podsumowanie – związane z tematem, wynikające z analizy tekstów, 0–3pełne, np.: 3dostrzeżenie, że w każdym z przytoczonych fragmentów utworu zaprezentowane jest stanowisko osoby,która opowiada się po stronie prawa, norm społecznych, za ograniczeniem wolności jednostki, za ocenia-niem według uczynków (Albert, Kalinowicz), oraz kogoś, kto przeciwstawia się rygoryzmowi wobec jed-nostki, ograniczeniom wolności, co nie znaczy, że nie uznaje żadnych zasad postępowania (Werter, Korzecki);refleksja na temat tego, że ukazany spór ma charakter ponadczasowy (uniwersalny), ponieważ to, jakiezajmuje się w nim stanowisko, zależy od przeżyć, doświadczeń, sytuacji jednostki,częściowe, np.: (2)dostrzeżenie, że w każdym z przytoczonych fragmentów utworu zaprezentowane jest stanowisko osoby,która opowiada się za ograniczeniem wolności jednostki i ocenianiem według uczynków, oraz kogoś, ktoprzeciwstawia się rygoryzmowi wobec jednostki; refleksja na temat tego, że ukazany spór ma charakterponadczasowy (uniwersalny),próba podsumowania, np.: (1)lakoniczne stwierdzenie, że każdy z fragmentów zawiera dwie odmienne wizje kryteriów oceny postępowa-nia człowieka.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. 1


III. STYL (maksymalnie 5 punktów)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 12– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,frazeologia, 6– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-syjnych, 3– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1



128128128128128



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimoróżnych błędów). 1




129129129129129


Miejsce na naklejkęz kodem szkoły

EGZAMIN MATURALNYZ JĘZYKA POLSKIEGO

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minutCzas pracy 180 minut

Za napisanie wypracowania można otrzymać łącznie 40 punktów

20082008200820082008

Wypełnia zdającyprzed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Instrukcja dla zdającego1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron.

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującegoegzamin.

2. Arkusz zawiera dwa tematy sprawdzające tworzenie tekstu własnegow związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu.Wybierz jeden z nich i napisz wypracowanie.

3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.

4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.

5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyznyi słownika ortograficznego.

7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.

8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.

Życzymy powodzenia!

dysleksja


130130130130130


Część I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylkona podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielajtylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y.

Niech się język gotuje (fragmenty)

1. Na pewno polski chłop nie miał przez wieki świadomości narodowej, cokolwiek to znaczy. Można to uznaćza mankament. Jednak z mojej perspektywy – artystycznej i kulturowej – uznaję to za pozytyw. Nie mającświadomości narodowej, chłop miał świadomość swojego losu. Żył w uniwersum bytu ludzkiego. Nie miałświadomości narodowej, nie miał więc też poczucia winy za upadek Polski. Był wyzwolony z permanentnejudręki typowej dla polskiego inteligenta.

2. Dla mnie ów brak jest zarazem warunkiem bogactwa, dzięki któremu może ujawnić się nagi los ludzki.Owszem, chłop nie miał swojej historii jako zbiorowość, ale posiadał ją jako indywiduum i ród przywiązanydo przodków i ziemi. Bo kultura chłopska była przede wszystkim kulturą bytu i miejsca.

3. Świadomość narodowa wśród chłopów pojawia się dość późno, dopiero pod koniec XIX w. Aktem dlaniej znamiennym była dopiero wojna polsko-bolszewicka, kiedy chłopi na wezwanie Witosa masowo poszlina front.

4. Drugim etapem jej rozwoju była II wojna światowa, kiedy chłopi poszli do partyzantki. Co najmniej trzypiąte leśnej partyzantki AK stanowili chłopi, nie mówiąc już o tzw. intendenturze, bo przecież wieś żywiłapartyzantów. [...]

5. Kultura chłopska nie potrafiła się zagnieździć w świadomości przeciętnego polskiego inteligenta. Pod tymwzględem jesteśmy ewenementem na skalę europejską. Nigdzie nie spotkamy takiej skali społecznegowstydu, że oto żyjemy w tej samej przestrzeni co chłopi. I zaprzeczenia tym korzeniom wśród inteligentówpochodzących ze wsi. [...] W okresie zaborów nadrzędna stała się idea niepodległości, i wszystko, co niebyło jej podporządkowane, traktowane było jako kulturowo obce lub trzeciorzędne.

6. Skorzystali na tym zaborcy. To oni uwłaszczyli polskich chłopów: najpierw w zaborze pruskim w 1823 r.,później w austriackim w 1848 i wreszcie w rosyjskim w 1863. Na marginesie powiem – mało kto o tym wie– że ostatnie uwłaszczenie odbyło się w 1931 r. Otóż wtedy to Sejm Rzeczypospolitej specjalną ustawąuwłaszczył chłopów na kawałku ziemi na Spiszu. Do 1931 r. panowała tam pańszczyzna, co notabene odkryliwówczas dziennikarze. Czy trzeba coś jeszcze dodawać w tej kwestii? [...]

7. [Kultura chłopska – dop. red.] umierała przez dziesięciolecia. Początków agonii możemy się dopatrzyć jużw drugiej połowie XIX w., kiedy chłopi zaczęli emigrować do Stanów Zjednoczonych, Brazylii, do Niemiec, doFrancji. Można się jej dopatrywać w wojnach, które rozrzucały chłopów po frontach całej Europy. Wreszcie –paradoksalnie – kultura chłopska umierała wraz z wkraczaniem pisma. To, co było ambicją kulturalną młodychpokoleń chłopskich, wyznaczało jednocześnie jej kres. Bowiem kultura chłopska była kulturą mowy. [...]

8. I definitywnie skończyła się, gdy na wieś wkroczyła cywilizacja w postaci telewizora, pralki, telefonu. Dotej pory chłopska izba była najważniejszą instytucją kulturalną, ponieważ tam się zbierali ludzie na sąsiedzkiepogwarki, a teraz zamiast pogwarek i spotkań każdy miał w domu ekran, który do niego gadał.

9. Jaka była ta chłopska mowa przedtem, można prześledzić w pierwszych zapiskach chłopskich, kiedywidać jeszcze, w jaki sposób przenoszą struktury mowy żywej na pismo. Jak pismo stawia im opór, ograni-cza konwencją, w której nie mogą się zmieścić. Tych form zapisów chłopskich było całe multum i nie spo-sób ich nawet ponazywać i skatalogować w określone formy.

10. Przecież wśród chłopów nie było nawet umów pisanych, tylko ustne. Wszystko odbywało się „na słowo”.Istniała moralna instytucja słowności. Dziś jest ona przecież w kompletnym zaniku. Niedawno spotkałemnawet ludzi, którzy już nie rozumieli, co pojęcie „słowność” znaczy. [...]

11. Według mnie była to najbardziej uniwersalistyczna kultura polska, ponieważ nie była obciążona żadnymiserwitutami ideologicznymi. Była czystą kulturą bytu. Przy czym nie była to kultura rozgadana, ponieważznała wagę słowa. Na posiadach chłopi z trudem wydobywali je z siebie. Słowo miało dla nich funkcję nietylko informacyjną, ale i zaklinającą, pocieszającą, proroczą.

12. W dzieciństwie lubiłem słuchać starych chłopów, którzy nie pracowali, bo nie mieli już sił, mieli po 90 lati wspaniałe życiorysy. Znałem nawet takiego, który 25 lat służył w armii carskiej i z Sachalina wrócił do wsipiechotą. Szedł tak kilka lat. Był staruszkiem, a ja byłem dzieckiem. Mówił do mnie: „Chodź, chłopak, siądź-my na schodach”. I snuł te swoje opowieści.

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONY Zestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw III

131131131131131


13. Chłopska mowa żywa nie znosiła przymiotników. Przymiotnik i imiesłów były jej – poza terenami wschod-nimi – obce. Chłop nie używał nigdy słów „piękne”, „śliczne”, „brzydkie”. Świat określał rzeczownikiemi orzeczeniem. Przy całej swej metaforyczności była to mowa konkretna.

14. Nie cały obszar kultury chłopskiej jest dla mnie ważny, tylko to właśnie, co usłyszałem w chłopskim słowie.Pismo jest przecież czymś wtórnym i sztucznym. Prawdziwym językiem jest mowa. Co prawda dzisiaj corazczęściej mówimy pismem, ale jeśli chce się pisać książki, to musi się człowiek bronić przed pismem właśniei sięgać do mowy żywej, bo tam się język warzy, kipi, gotuje. I owe chłopskie świadectwa z pogranicza mowyżywej i pisma otwarły przede mną głębię mowy polskiej. Właśnie: nie mowy chłopskiej, tylko polskiej! [...]

15. Wyobraźnia spełniała w kulturze chłopskiej funkcję kompensacyjną. Ich byt był biedny, często wręcz pod-ły. Żyli w zamkniętym świecie, więc rekompensowali to wyobraźnią. Owe zabobony, kwalifikowane przezskrajnych racjonalistów jako objaw ciemnoty, są dla mnie objawem wielkości ludzkiej wyobraźni. Ta kulturanie godziła się z własną bezradnością, więc wymyślała struktury wyobrażeniowe na każdą okoliczność, takby się pocieszyć. Pamiętam, że kiedyś miałem kłopot z przysłowiami chłopskimi, bo ciągle spotykałemprzysłowia wzajemnie sprzeczne. Właściwie to na każde przysłowie można by znaleźć kontrprzysłowie.I dopiero po lekturze krótkiego eseiku Karela Èapka zrozumiałem, że właśnie na tym ich mądrość polegała,by człowiek na każdą okoliczność znalazł przysłowie, ponieważ podbudowywało go ono w jego przeczu-ciach i nadziejach.

16. Dzięki temu była to kultura pełna afirmacji dla istnienia, mimo ogromu poniżenia i niedostatku. Zdumiewające!

Tekst opracowany na podstawie:Niech się język gotuje, z Wiesławem Myśliwskim rozmawiają Katarzyna Janowska i Piotr Mucharski,

„Gazeta Wyborcza” 10–11 listopada 2007.

Zadanie 1. (1 pkt)Wyjaśnij, jakie zalety dostrzega Myśliwski w fakcie, że polski chłop długo nie miał świadomości narodowej.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 2. (1 pkt)Wyjaśnij, co to znaczy, że kultura chłopska była „kulturą bytu i miejsca”.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)Wypisz co najmniej dwa wydarzenia, które miały wpływ na kształtowanie się świadomości narodowej chłopów.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

132132132132132


Zadanie 4. (1 pkt)Wskaż wypowiedzenie, które najtrafniej określa zależność między akapitem 5. a akapitem 6.A. Akapit 6. zawiera dygresję – jego treść jest luźno związana z treścią akapitu 5.B. Akapit 6. zawiera myśl wynikającą z refleksji zawartej w akapicie 5.C. Akapit 6. zawiera przykład sytuacji, o której mowa w akapicie 5.D. Akapit 6. zawiera zaprzeczenie myśli wyrażonej w akapicie 5.

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 5. (1 pkt)Wyjaśnij, jaką funkcję w toku myślowym tego tekstu pełni pytanie kończące akapit 6.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt)Wskaż trzy przyczyny zanikania kultury chłopskiej.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)Wypisz trzy z dostrzeżonych przez Myśliwskiego cech mowy chłopskiej.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 8. (1 pkt)Wyjaśnij, w jakim celu autor odwołuje się w akapicie 12. do przykładu z własnego życia.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


133133133133133


Zadanie 9. (1 pkt)Określ, jaką funkcję pełni wykrzyknieniea) na końcu akapitu 14.,b) na końcu akapitu 16.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

Zadanie 10. (1 pkt)W kontekście akapitu 14. wyjaśnij sens tytułu tego tekstu.

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść ICzęść ICzęść ICzęść ICzęść I

134134134134134


Część II – pisanie własnego tekstu w związku z tekstemliterackim zamieszczonym w arkuszu

Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów).

Temat 1.Wizerunek śmierci, człowiek wobec śmierci. Co na ten temat mówią i jak mówią dwa utwory z różnychepok – średniowieczny moralitet Każdy i wiersz Wisławy Szymborskiej O śmierci bez przesady? Dokonajanalizy i interpretacji porównawczej załączonych tekstów.

Każdy (fragment)

(Śmierć zatrzymuje Każdego)

ŚmierćStój, Każdy! Tak beztrosko twarz twoja rozśmiana,O Stwórcy swoim nie pamiętasz?

KażdyO co pytasz?Dokąd ciekawość swą posuwasz?

ŚmierćOznajmię ci wraz. Uważ:W wielkim pośpiechu posłana-m do CiebieOd Boga z majestatu jego w niebie.

KażdyBóg cię do mnie w poselstwie wyznaczył?

ŚmierćNie inaczej.Choć ty go zapomniałeś tu na dole.On o tobie pamięta w niebian kole,O czym, nim się rozstaniesz ze mną, będziesz wiedział.

KażdyCzego Bóg chce ode mnie?

ŚmierćUsłysz, co powiedział:Zdania sprawy, rachuby bez zwłokiChce od ciebie Pan niebios wysoki.

KażdyDaj mi czas na rachubę: toć to rzecz niełatwa.Sam twój widok mi w głowie wszystkie myśli gmatwa.

ŚmierćZaraz się musisz w podróż wybrać długą,Księgę rachunków, stan liczb zabierz cały.Nigdy się wracać wstecz nie wolno sługom,Zważ więc, by cyfry wszystkie się zgadzały.Bowiem przed Bogiem rachunek zdać trzeba.


135135135135135


Przed nim, przed władcą wszechmogącym nieba,Zdasz sprawę: jakim trybem twe życie się wiło,Ile uczynków dobrych, ile złych w nim było.Nuże do pracy, bądź do drogi gotów,Nikt cię nie zbawi z tych nagłych kłopotów.

KażdyOch, jam nie gotów na ten zliczeń koniec.Nie znam cię wcale – cóżeś ty za goniec?

ŚmierćJestem Śmierć, co się nikogo nie lęka,Co nęka wszystkich, a jej nikt nie nęka.Bóg nikomu nie pozwoli,By się oparł mojej woli.

KażdyPrzybywasz, Śmierci, gdym cię czekał najmniej.Ty jedna zbawić możesz tej chwiIi –Okaż łaskawość, czas odwłoki daj mi,Tysiąc wypłacę funtów. Rozkaz pili,Ty sprawę odwlecz po nową dnia jasność.

ŚmierćNie uda ci się w żaden zwieść mnie sposób,Nie oszczędzę za złoto, srebro ni bogactwaPapieża, króla, księcia ni żadnego władztwa.Gdybym chciała brać dary z rąk potężnych osób,Mogłabym snadnie kupić cały świat na własność.Lecz jam nie taka, mój zwyczaj jest różny:Nie daję żadnej zwłoki. Dalej, w trud podróżny!

KażdyBiada! godziny nie dasz mi w rozterce?Ostrzeżeń Śmierć-li nie śle, nim zawoła?Przeczuć nie można ciebie w przestróg wątku?Goryczą poi twa obecność serce,Bo wiem, że liczby moje nie w porządku.O, gdybym lata swe znów od początkuMiał do przeżycia, jakąż bym sporządziłRachubę! W lęku ni raz bym nie zbłądził.Błagam cię, Śmierci, oszczędź mię łaskawie,Póty w skrusze zawiłych liczb swych nie ustawię.

ŚmierćNa nic te krzyki, płacz twój i błagania.W drogę gotuj się zaraz – nie proś zmiłowania.Jeśli ratunku pragniesz, bierz przyjaciół;Wiesz dobrze o tym, że każde stworzenie,Że człowiek każdy rzucić musi ziemię,Od czasu, kiedy Adam łaskę stracił.

KażdyJeśli, o Śmierci, dokonam podróżyI szczęście w liczbie dobrze mi posłuży,Powiedz na mękę Pańską, zali wkrótceNa miejsce to znów powrócę?

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść IICzęść IICzęść IICzęść IICzęść II

136136136136136


ŚmierćZapewnić cię, Każdy, mogę:Gdyś w tamtą raz się wybrał drogę,Nie wrócisz tutaj nigdy. Uwierz mej nauce.

KażdyO Boże Wszechmogący, o wszech niebios Panie,Miejże litość nade mną w tym strasznym frasunku.Czy z łez padołu nikt przy mnie nie stanie?Nikt znajomy nie pójdzie w drogę dla ratunku?

ŚmierćPójdzie, gdy dość śmiały będzie,By przed Boga nieść orędzie.Chyżo pośpieszaj przed obecność Pana,Gdzie liczba z czynów wnet musi być zdana.Mniemałeś, że na zawsze dane ci jest życie,Że twoje są dobra świata?

KażdyMyślałem tak niezbicie.

ŚmierćNie, nie – te rzeczy to dzierżawa tylko.Skoro ty miniesz jedną krótką chwilką.Komu innemu będzie to zapłata –Ale jak ciebie zabrakło wśród świata,Jego zabraknie na tym miejscu także.Szaleńcem jesteś, Każdy, bo posiadasz rozum,A nie poprawiasz się, nie żyjesz pod mą grozą,Choć ja przychodzę nagle.

KażdyW jakąż stronę się zwrócę, ja – nędzarz,By uciec smutkom, w które ty mię wpędzasz?Do jutra oszczędź mię, Śmierci łaskawa,W sercu moim nastąpi poprawa,Kiedy zasięgnę dobrej rady.

ŚmierćNie, na zwłokę się taką nie godzę,Z nikim nie idę w układy.W samo cię serce ugodzę,Nie pozwolę na rady po drodze.Teraz czas mi z twych oczu uciekać,Byś mógł sposobić się w drogę, nie zwlekać.Dzień to jest – dowiedz się ninie1 –Który nikogo nie minie.

(Śmierć odchodzi)

przełożył Stanisław HelsztyńskiKażdy (Everyman). Średniowieczny moralitet angielski,Biblioteka Dramatyczna Drogi nr 4, Warszawa 1933.


1 ninie – teraz, obecnie.

137137137137137


Wisława SzymborskaO śmierci bez przesady

Nie zna się na żartach,na gwiazdach, na mostach,na tkactwie, na górnictwie, na uprawie roli,na budowie okrętów i pieczeniu ciasta.

W nasze rozmowy o planach na jutrowtrąca swoje ostatnie słowonie na temat.

Nie umie nawet tego,co bezpośrednio łączy się z jej fachem:ani grobu wykopać,ani trumny sklecić,ani sprzątnąć po sobie.

Zajęta zabijaniem,robi to niezdarnie,bez systemu i wprawy.Jakby na każdym z nas uczyła się dopiero.

Tryumfy tryumfami,ale ileż klęsk,ciosów chybionychi prób podejmowanych od nowa!

Czasami brak jej siły,żeby strącić muchę z powietrza.Z niejedną gąsienicąprzegrywa wyścig w pełzaniu.


Te wszystkie bulwy, strąki,czułki, płetwy, tchawki,pióra godowe i zimowa sierśćświadczą o zaległościachw jej marudnej pracy.

Zła wola nie wystarczai nawet nasza pomoc w wojnach i przewrotach,to, jak dotąd, za mało.

Serca stukają w jajkach.Rosną szkielety niemowląt.Nasiona dorabiają się dwóch pierwszych listków,a często i wysokich drzew na horyzoncie.

Kto twierdzi, że jest wszechmocna,sam jest żywym dowodem,że wszechmocna nie jest.

Nie ma takiego życia,które by choć przez chwilęnie było nieśmiertelne.

Śmierćzawsze o tę chwilę przybywa spóźniona.

Na próżno szarpie klamkąniewidzialnych drzwi.Kto ile zdążył,tego mu cofnąć nie może.

Wisława Szymborska, Wiersze wybrane,Wydawnictwo a5, Kraków 2004.

138138138138138


Temat 2.Poetyckie widzenie podróży. Zanalizuj i zinterpretuj utwory Jacka Dehnela Instrumenta oraz Topole,współtworzące cykl pt. Niderlandy. Pięć pocztówek. Odczytaj z nich wrażenia turysty i człowieka, którypoznaje świat.

Niderlandy. Pięć pocztówek

I.Instrumenta

Pocztówka do J. W.z Muzeum Uniwersyteckiego w Utrechcie.Na awersie szklany model Aurelia Aurita, 1882.

Przeszliśmy już z uwagą przez kolejne działy:kolekcja dentystycznych cęgów i fantomówdo ćwiczeń w wyrywaniu spróchniałych trzonowców,zroślaki w formalinie, czaszki, kostne guzy.Przeszliśmy przez galerię rektorskich portretów;korytarz szeleszczący jak ogromna togasplendorów utrechckiego uniwersytetu.Lecz za tamtymi drzwiami była głębsza wiedza,sala z mokrym widokiem na trujący ogród:w gablotach wielkie kwiaty z papieru i gipsu,kunsztownie malowane (pręciki i słupki –tam, gdzie rodzi się życie).

Dalej, pod kloszamize szkła – szklane ukwiały; stułbie i meduzyz siatką drobnych naczynek, parzydełek, znamion,jak nagle skamieniałe pajęczyny w rosie,jak kosztowne guziki i hafty szat doży,zza szyby znać, że dźwięczne.

Inne instrumenta,globusy; astrolabia, kompasy, lunety,zdawały się wskazywać sam środek pokoju,gdzie w sześciennej gablocie stał układ słoneczny.

W centrum gładka i lśniąca kula – niby złota,ale pewnie mosiężna. A dalej kolejnekulki z różnych materii, kamieni i rogu:Ziemia, Wenus, księżyce, pierścienie Saturnana zmyślnych wysięgnikach, osiach i pokrętłach,w podstawie precyzyjnie rytowane skalei wreszcie mała korbka ze słoniowej kości,żeby to wszystko zgrabnie wprawiać w ruch bez końca.A dookoła, w całym tym rzadkim powietrzuo stałej wilgotności i temperaturzeunosiła się wiara w pewność obliczenia,pewność istnienia ręki, dla której wygodystarannie wytoczono koniec korbki.

Małyświat, w którym wydmuchane ze szkła dzwonki meduzi cienkie płatki kwiatów trwają przez stulecia,zegar bije kwadranse, cyfra i literasą stale przypisane ilościom i dźwiękom.Jest pewnie zaludniony – słusznie go odgradzagruba szyba od naszych innych, szorstkich czasów.

Warszawa, 12 XI 2004


139139139139139


II.Topole

Pocztówka do M. G. na odwrocie polaroiduz porośniętą drzewami grobląmijaną w drodze do Brugii

Jak wtedy, we Florencji, w Ogrodach Boboli,gdzie za małą gloriettą, fortecznym pałacem,posągami, źródłami, barokową grotąwszedłem na czubek wzgórza i stanąłem

okow oko

z takim pradawnym, surowym pejzażem(zamek, droga, winnice, siwe pasma roli),

że chciałem pukać w niebo, żeby się przekonaćczy nie jest, pod błękitem, cedrową deseczką –tak tu szukałem włosia z pędzla i fakturygruntowanego płótna na nawisie chmury.Nad brzegiem autostrady siedemnastowiecznośćw całej okazałości: równo wytyczona

grobla i dwa szpalery bezlistnych topoli.Aż dziw, że to nie malarz przyodziany w atłas,i jedwab, lecz przyziemno-nadziemna pogoda– mgła, wiatr, mróz, pory roku, rozpryśnięta woda –dobiera intensywność i koloryt światłatu i tam – we Florencji, w Ogrodach Boboli.

Warszawa, 25 XI 2004

Jacek Dehnel, Wiersze (1999–2004),Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2006.


140140140140140


WYPRACOWANIE

na temat nr .......................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


141141141141141


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


142142142142142


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


143143143143143


..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................


144144144144144




145145145145145




146146146146146


OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYCzęść I – rozumienie czytanego tekstu

Niech się język gotujeModel zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę językową, ale ichsens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, należy stosować punktację z modelu.

Uwaga: za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną – wskazaną w rubryce„punkty cząstkowe”. Nie należy przyznawać połówek punktów. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędnąnie przyznaje się punktów.

Wyjaśnij, jakie zalety dostrzega Myśliwski w fakcie, że polski chłopdługo nie miał świadomości narodowej.np.:– Chłop miał świadomość własnego losu (ludzkiego bytu).– Chłop nie czuł się winny za utratę niepodległości przez Polskę(był wolny od udręki, jaką stale odczuwała polska inteligencja).

Wyjaśnij, co to znaczy, że kultura chłopska była „kulturą bytui miejsca”.np.:Chłop miał przede wszystkim silne poczucie więzi z rodziną (włas-ny los postrzegał jako kontynuację bytu przodków) oraz związkuz ziemią (z miejscem, na którym przyszło mu żyć i pracować).

Wypisz co najmniej dwa wydarzenia, które miały wpływ na kształ-towanie się świadomości narodowej chłopów.np.:– uwłaszczenie,– wojna polsko-bolszewicka,– druga wojna światowa.

Wskaż wypowiedzenie, które najtrafniej określa zależność mię-dzy akapitem 5. a akapitem 6.A. Akapit 6. zawiera dygresję – jego treść jest luźno związanaz treścią akapitu 5.B. Akapit 6. zawiera myśl wynikającą z refleksji zawartej w akapi-cie 5.C. Akapit 6. zawiera przykład sytuacji, o której mowa w akapi-cie 5.D. Akapit 6. zawiera zaprzeczenie myśli wyrażonej w akapicie 5.B.

Wyjaśnij, jaką funkcję w toku myślowym tego tekstu pełni pyta-nie kończące akapit 6.np.:– Puentuje zawarte w akapicie 6. informacje o uwłaszczeniu naSpiszu (zwraca uwagę, że zaskakująco długo na terenach pol-skich utrzymywała się pańszczyzna).– Podkreśla, w jak niewielkim stopniu interesowano się niską po-zycją chłopów w społeczeństwie (brak poszanowania dla ludu).

Punktycząstkowe



1.

2.

3.

4.

5.

1

1

1

1

1

0

0

0

0

0


147147147147147


Wskaż trzy przyczyny zanikania kultury chłopskiej.np.:– Emigracja chłopów w drugiej połowie XIX w.– Wojny, w wyniku których chłopi wcielani do wojska trafiali w róż-ne regiony Europy.– Upowszechnianie się (ekspansja) pisma.– Upowszechnianie się zdobyczy cywilizacji (ekspansja telewizji).

Wypisz trzy z dostrzeżonych przez Myśliwskiego cech mowy chłop-skiej.np.:– zwięzłość (znała wagę słowa),– konkretność (brak przymiotników),– metaforyczność,– bogactwo przysłów.

Wyjaśnij, w jakim celu autor odwołuje się w akapicie 12. do przy-kładu z własnego życia.np.:– Aby uwiarygodnić (potwierdzić) wagę słowa (rozmowy) w kul-turze chłopskiej.– Aby udowodnić, że osobiście poznał kulturę, o której pisze (byłjej uczestnikiem).

Wystarczy wskazanie jednej z tych możliwości.

Określ, jaką funkcję pełni wykrzyknieniea) na końcu akapitu 14.,b) na końcu akapitu 16.np.:a)– Podkreśla wielkie znaczenie mowy chłopskiej w pogłębieniuprzez autora znajomości mowy polskiej.– Zwraca uwagę, że mowa polskich chłopów jest ważnym skład-nikiem polszczyzny (kultury polskiej).b)– Podkreśla kontrast między warunkami życia chłopów a obecnąw kulturze chłopskiej radością życia.– Wyraża szacunek (podziw, fascynację) autora dla obecnej w kul-turze chłopskiej radości istnienia.

W kontekście akapitu 14. wyjaśnij sens tytułu tego tekstu.np.:Tytuł wyraża życzenie (pragnienie), by język literatury sięgał dożywej mowy (by język rozumiany jako żywa mowa – a nie pismo– był źródłem twórczej aktywności, źródłem kultury).

Razem

Punktycząstkowe



6.

7.

8.

9.

10.

1

1

1

1

1

10

0

0

0

0

0

POZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYPOZIOM ROZSZERZONYZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw IIIZestaw III

148148148148148


Temat 1.Wizerunek śmierci, człowiek wobec śmierci. Co na ten temat mówią i jak mówią dwa utwory z różnychepok – średniowieczny moralitet Każdy i wiersz Wisławy Szymborskiej O śmierci bez przesady? Dokonajanalizy i interpretacji porównawczej załączonych tekstów.


Punktacja:

Fragment moralitetu Każdy1. Ukształtowanie wypowiedzi, np.: 0–2a. scenka dramatyczna,b. dialog postaci alegorycznych,c. kompozycja fabularna,d. zawiązanie sytuacji dramatycznej: człowiek wezwany przez śmierć do stawienia się przed oblicze Boga,e. interpretacja alegorii: autor moralitetu ukazuje moment umierania.

2. Wizerunek śmierci, np.: 0–5a. personifikacja śmierci,b. brak cech jej wyglądu,c. działa z woli Boga,d. jest bezlitosna (nieodwracalna),e. jest wszechmocna (ma władzę nad wszystkimi, niezależnie od pozycji społecznej i majątku tych, po któ-rych przychodzi),f. jest nieprzekupna,g. zaskakuje (przychodzi nagle),h. pamięć o niej może skłaniać ludzi do poprawy.

3. Człowiek wobec śmierci, np.: 0–4a. boi się śmierci, bo grzeszył,b. jest przez nią zaskoczony,c. nieprzygotowany na jej przyjście, chciałby cofnąć czas,d. próbuje przekupić śmierć,e. ujawnia swoją naiwność – sądził, że uniknie śmierci, a dobra doczesne otrzymał na zawsze.

O śmierci bez przesady4. Ukształtowanie wypowiedzi, np.: 0–2a. wiersz (tekst poetycki),b. monolog liryczny,c. kompozycja afabularna,d. nadawca ujawnia się jako „my” liryczne (wypowiada się w imieniu ludzi),e. kontrast jako zasada kompozycji,f. dyskursywny charakter wypowiedzi.

5. Wizerunek śmierci, np.: 0–5a. personifikacja śmierci,b. nie zna się na wielu rzeczach, na których znają się ludzie,c. nie zna się dobrze nawet na tym, czym się zajmuje (swoje zadanie wykonuje „niezdarnie”),d. wprawdzie święci tryumfy, ale ponosi też klęski,e. czasami jest słaba, powolna,f. nie jest wszechmocna (każdy przejaw życia jest zaprzeczeniem śmierci),g. zaskakuje człowieka (przychodzi nagle),h. ma jedynie moc niszczenia (jest wyłącznie destrukcyjna).

6. Człowiek wobec śmierci, np.: 0–4a. zna się na wielu rzeczach, na których nie zna się śmierć, ma wiele umiejętności, których ona nie ma (możecieszyć się życiem),b. na swój sposób „pomaga” śmierci, wywołując wojny i przewroty,c. mocy śmierci przeciwstawiona moc życia, nie tylko ludzkiego (każdy człowiek przynajmniej przez chwilęjest nieśmiertelny),d. na swój sposób zawsze wygrywa ze śmiercią, bo udaje mu się choć przez chwilę żyć – zaprzeczyć jejwszechmocy,e. dystans człowieka wobec śmierci (interpretacja tytułu).


149149149149149


7. Funkcjonalne wykorzystanie kontekstu, np.: 0–1nawiązanie do motywu tańca śmierci albo motywu ars moriendi.

8. Podsumowanie – związane z tematem, wynikające z analizy tekstów, 0–3pełne, np.: 3wskazanie na to, co łączy, a co różni wizerunki śmierci oraz postawy człowieka wobec śmierci ukazanew przywołanych tekstach; dostrzeżenie różnicy w wymowie utworów – w moralitecie Każdy wyeksponowanajest siła i nieuchronność śmierci, konieczność przygotowania się na jej przyjście, w wierszu Szymborskiejdominuje myśl o mocy życia, to utwór o wymowie optymistycznej,niepełne, np.: (2)wskazanie na to, co łączy, a co różni wizerunki śmierci oraz postawy człowieka wobec śmierci ukazanew przywołanych tekstach,próba podsumowania, np.: (1)lakoniczne stwierdzenie różnic między wizerunkami śmierci w obu tekstach.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 2– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1


III. STYL (maksymalnie 2 punkty)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 2– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 8– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 6– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwoi frazeologia. 4– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyj-nych. 2



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1




150150150150150


Temat 2.Poetyckie widzenie podróży. Zanalizuj i zinterpretuj utwory Jacka Dehnela Instrumenta oraz Topole,współtworzące cykl pt. Niderlandy. Pięć pocztówek. Odczytaj z nich wrażenia turysty i człowieka, którypoznaje świat.


Punktacja:1. Rozpoznanie wstępne, np.: 0–1a. zapisy wierszy – teksty na widokówkach,b. możliwość dosłownego i metaforycznego (na poziomie symbolicznym) rozumienia utworów.

2. Ukształtowanie utworów, np: 0–6podmiot liryczny i adresat

a. w utworze Instrumenta – „my”, turyści zwiedzający muzeum,b. w utworze Topole – „ja”, podróżnik (po Niderlandach, wcześniej po Florencji),c. odbiorcy – nieobecni w tekście, zasygnalizowani w podtytułach jako adresaci pocztówek (inicjały),

sytuacja lirycznad. w utworze Instrumenta – zwiedzanie muzeum,e. w utworze Topole – wspomnienie (wrażenie) z podróży,f. w utworze Instrumenta słownictwo naukowe z różnych dziedzin,g. przykłady (przynajmniej z dwóch dziedzin):– słownictwo anatomiczne – „trzonowce”, „zroślaki”, „czaszki”, „kostne guzy”,– słownictwo biologiczne – „pręciki”, „słupki”, „ukwiały”, „stułbie”, „meduzy”, „naczynka”, „parzydełka”,„znamiona”,– słownictwo związane z astronomią – „globusy”, „astrolabia”, „kompasy”, „lunety”, „Ziemia”, „Wenus”,„księżyce”, „pierścienie Saturna”,h. w utworze Instrumenta połączenie konkretnego i szczegółowego opisu (funkcja informatywna)i. z poetycką obrazowością (funkcja poetycka), np.: „korytarz szeleszczący jak ogromna toga”, „jak nagleskamieniałe pajęczyny w rosie, / jak kosztowne guziki i hafty szat doży", „wydmuchane ze szkła dzwonkimeduz”,j. w utworze Topole słownictwo z zakresu historii sztuki – „glorietta”, „pędzel”, „faktura gruntowanego płótna”.

3. Wiersze jako bezpośredni (dosłowny) zapis wrażeń z podróży, np.: 0–7a. tekstom towarzyszy opis ilustracji na widokówkach,b. w wierszu Instrumenta na awersie – eksponat zoologiczny z muzeum,c. w wierszu Topole na awersie – pejzaż,d. pejzaż na polaroidzie – sposób utrwalania wrażeń z podróży,e. utwory odnoszą się do konkretnych miejsc,

argumenty:f. tytuł cyklu wskazuje na rejon Europy,g. w wierszu Instrumenta – Muzeum Uniwersyteckie w Utrechcie,h. w wierszu Topole – droga do Brugii,i. w wierszu Instrumenta – odtworzenie etapów zwiedzania muzeum,j. ekspozycja świadczy o naukowym charakterze muzeum,k. interpretacja dosłownego sensu tytułu (dział muzeum),l. w wierszu Topole – skromne elementy pejzażu (grobla, rzędy topoli),ł. aluzje do klimatu – „mgła”, „wiatr”, „mróz”,m. wrażenia ważniejsze niż szczegóły opisu w wierszu Topole.

4. Podróż jako metafora, np.: 0–7w wierszu Instrumenta

a. muzeum uniwersyteckie jako mikroświat (model świata),b. zwiedzanie muzeum metaforą poznawania świata przez człowieka,c. kolejne działy muzeum jako etapy lub sfery poznania (sfery życia),d. metaforyczne odczytanie tytułu – sposoby, metody, narzędzia, tu: poznania świata,e. dział anatomiczny symbolem zdobywania przez człowieka wiedzy o sobie,f. portrety znakiem władzy, autorytetu, zaszczytów,g. rośliny i zwierzęta symbolem rodzenia się życia,h. dział astronomiczny (przyrządy astronomiczne) symbolem poznawania kosmosu,i. kosmos jako precyzyjny mechanizm,


151151151151151


j. motyw wiary w naukę – „w pewność obliczenia”,k. pytanie o istotę wprawiającą świat w ruch (interpretacja motywu korbki),l. doświadczenie czasu (interpretacja motywu zegara),ł. motyw ładu świata – „cyfra i litera / są stale przypisane ilościom i dźwiękom”,m. próba interpretacji zakończenia (kontrast dwóch światów, niepewność wiedzy o świecie),

w wierszu Topolen. natura jako obraz (tekst kultury),o. pogoda (natura) jako malarz,p. pytanie o twórcę,

5. Funkcjonalne wykorzystanie kontekstów, np.: 0–1a. historycznoliterackiego – porównanie z innymi utworami podejmującymi motyw podróży,b. filozoficznego – refleksja na temat różnych koncepcji powstania świata, pytań o możliwości i sposobypoznania.

6. Znajomość i umiejętne stosowanie terminologii teoretycznoliterackiej. 0–1

7. Podsumowanie – związane z tematem, wynikające z analizy tekstów, 0–3pełne, np.: 3refleksja na temat poetyckiej próby oddania kolorytu miejsc, połączenia tekstów z wizerunkami, na temattego, że kreacje nadawcy i odbiorcy stwarzają wrażenie autentyczności, bo sugerują związek tekstów z bio-grafią artysty; dostrzeżenie, że wrażenia z podróży wpisane zostały w różne konteksty kulturowe – i żew wierszach dochodzi do swoistego odwrócenia motywów: sztuczny świat muzeum jest symbolem światarzeczywistego, a prawdziwy pejzaż sprawia wrażenie tworu człowieka (dzieła malarskiego),niepełne, np.: (2)refleksja na temat poetyckiej próby oddania kolorytu miejsc i dostrzeżenie, że w wierszach dochodzi doswoistego odwrócenia motywów: sztuczny świat muzeum jest symbolem świata rzeczywistego, a prawdzi-wy pejzaż sprawia wrażenie tworu człowieka (dzieła malarskiego),próba podsumowania, np.: (1)lakoniczne stwierdzenie, że świat muzeum jest symbolem świata rzeczywistego, a pejzaż sprawia wrażenietworu człowieka.

II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 2 punkty)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;pełna konsekwencja w układzie graficznym, 2– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części. 1


III. STYL (maksymalnie 2 punkty)

– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 2– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka. 1



– język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-gia i fleksja, 8– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 6– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwoi frazeologia. 4– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyj-nych. 2



152152152152152



– bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 2– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); na ogół poprawna interpunkcja. 1




Documents

Zestaw III EGZAMIN MATURALNY Z J˚ZYKA POLSKIEGObi.gazeta.pl/im/5/5157/m5157195.pdf · 2009-10-27 · 109 EGZAMIN MATURALNY Z J˚ZYKA POLSKIEGO POZIOM PODSTAWOWY i nierównoœæ zarazem