‡özümler_2.kitap.pdf · 21 CANLILARDA ENER DNMLER r ayınları nite 7 Canlılık ve Enerji Test - 1 Soru 1 : • İnsanlarda sinir hücreleri ATP gibi moleküllerin bağları

TYT-AYT BİYOLOJİ

SORU KÜTÜPHANESİ (2. Kitap)

Bu kitabın tüm hakları Yanıt Yayıncılık’a aittir.

Kitabın tamamının ya da bir kısmının elektronik,

mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt siste-

mi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolan-

ması yasaktır.

© Copyright Yanıt Yayıncılık

YAYINA HAZIRLAYAN

Harun Tursun

YAYIN DANIŞMANI

Cihat B. Balı

DİZGİ - GRAFİK SORUMLUSU

Bekir Kumru

İLETİŞİM BİLGİLERİ

PRF YAYINLARI

Doğu Mahallesi, Güldibi Sokak, No: 17

Alibey Evleri Pendik / İstanbul

Telefon: (0216) 354 38 39

Faks: (0216) 354 38 36

Cep: (0505) 980 03 91

www.prfyayinlari.com / www.prfparaf.com

PRF Yayınları, Yanıt Yayıncılığın Tescilli

markasıdır.

BASIM YERİ

Milsan Basın Sanayii A.Ş (Milli Gazete)

İnönü Mah., Muammer Aksoy Cad.,

Dere Sok. No:75, 34197

Küçükçekmece/Bahçelievler/İstanbul

Tel: (0212) 697 10 00

İÇİNDEKİLERCanlılarda Enerji Dönüşümleri ................................................................................ 21

Dokular – Sinirler –Hormonlar ve Homeostazi................................................ 45

Destek ve Hareket Sistemi ......................................................................................... 71

Karma Testler (7 - 9. Üniteler) .................................................................................. 83

Sindirim Sistemi .............................................................................................................. 87

Dolaşım Sistemi ve Bağışıklık ................................................................................101

Solunum ve Boşaltım Sistemleri ...........................................................................121

Karma Testler (10 - 12. Üniteler) ..........................................................................137

Genden Proteine ..........................................................................................................143

Bitki Biyolojisi................................................................................................................155

Davranış, Canlılar ve Çevre ....................................................................................179

Prf

Ya

yın

ları

2018'DE YAKALADIĞIMIZ SORULAR

3

BİZ YAKALADIKÖSYM SORDU

TYT - 15

BİZ YAKALADIK: PRF Biyoloji 9

Prf

Ya

yın

ları


4

TYT - 16

BİZ YAKALADIK: PRF 1.Kitap 2.Ünite 3.Test 2.Soru



Prf

Ya

yın

ları


5

TYT - 17 BİZ YAKALADIK: PRF 1.Kitap 3.Ünite 11.Test 1.Soru


Prf

Ya

yın

ları


6

TYT - 18



BİZ YAKALADIK: YANIT YKS Denemeleri 26. Deneme


Prf

Ya

yın

ları


7

TYT - 19



Prf

Ya

yın

ları


8

TYT - 20 BİZ YAKALADIK: PRF 1.Kitap 6.Ünite 2.Test 8.Soru

BİZ YAKALADIK: PRF 1.Kitap 6.Ünite 2.Test 5.SoruBİZ YAKALADIK: PRF 1.Kitap 6.Ünite 25.Test 4.Soru


Prf

Ya

yın

ları


9

AYT 28


BİZ YAKALADIK: Yanıt AYT Biyoloji 19. Deneme Soru 9BİZ YAKALADIK: PRF 2.Kitap 7.Ünite 10.Test 6.Soru


Prf

Ya

yın

ları


10

AYT 30



Prf

Ya

yın

ları


11

AYT 31



Prf

Ya

yın

ları


12

AYT 32




Prf

Ya

yın

ları


13

AYT 33




Prf

Ya

yın

ları


14

AYT 34



Prf

Ya

yın

ları


15

AYT 36BİZ YAKALADIK: PRF 2.Kitap 13.Ünite 7.Test 1.Soru



Prf

Ya

yın

ları


16

AYT 38

BİZ YAKALADIK: PRF 2.Kitap 14.Ünite 18.Test 3.SoruBİZ YAKALADIK: YANIT YKS Denemeleri - 7


Prf

Ya

yın

ları


17

AYT 39



Prf

Ya

yın

ları


18

AYT 40




ÜNİTE 7CANLILARDA ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ

21

CANLILARDA ENERJI DÖNÜŞÜMLERI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Canlılık ve Enerji Test - 1

Soru 1 :

• İnsanlardasinirhücreleriATPgibimoleküllerinbağlarıarasında

depolanankimyasalenerjikullanarakhücrezarınınikiyanında

elektrikselbirgüçoluşturur.Kimyasalenerjielektrikenerjisine

dönüştürülür.(I)

• Kaslarınıkullanarakhareketedeninsanlarbusüreçtegerekli

enerjiyiçeşitlimoleküllerinbağlarıarasındadepolanmışkimya-

salenerjidensağlar.(II)Kimyasalenerjihücreselişlerdekulla-

nılırkenbirmiktarısıenerjisideaçığaçıkar.(III)

• Bitkilerfotosentezyaparkenışıkenerjisinisoğurarakkimyasal

enerjiyedönüştürür.Budönüşümüfotosentezyapabilenbakte-

riler,arkeleryadaprotistlerdeyapabilir.Ancakhayvanlarvein-

sanlarfotosentezyapamaz.(IV)

Cevap B

Soru 2 :

HücredeenerjiaçığaçıkarantepkimelerdeüretilenATPmolekülle-

ri,enerjialantepkimelerdekullanılır.

Cevap A

Soru 5 :

SorudaATP’ninyıkımı(hidrolizi)verilmiştir.ATPyıkımısonucunda

enerjiaçığaçıkar.Buenerji,hücreselhareket(I),aktiftaşıma(II),ok-

sijenlisolunum(glikolizevresinde)(IV)olaylarındakullanılabilir.Di-

füzyoniçin(III)hücreselenerjikullanılmaz.

Cevap E

Soru 6 :

• ElektronTaşımaSisteminde(ETS),elektronlartaşınırkenindir-

genmeyükseltgenmetepkimelerinebağlıolarakATPsentezlen-

mesineoksidatif fosforilasyondenir.Kemosentez,O2'li,O2'siz

solunumdagerçekleşir.

• Solunumunglikolizevresicanlılarınneredeysetamamındager-

çekleşir.BuevredesubstratdüzeyindefosforilasyonlaATPsen-

tezlenir.

• Kimyasalenerjimoleküllerinatomlarıarasındadepolanmışpo-

tansiyelienerjidir.

Cevap E

Soru 7 :

• ŞekildeIilegösterilenolayATPsentezlenenhücreselolaylar-

danbiridir.Örneğin;oksijensizsolunum.

• IIilegösterilenolaydaATPharcanır.Aktiftaşıma,kromozomla-

rınhareketigibiolaylarenerjiharcananhücreselişlerdir.

Cevap A

Soru 4 :

• Oksidatif fosforilasyon (I): ElektronTaşımaSisteminde(ETS),

elektronlartaşınırkenindirgenmeyükseltgenmetepkimelerine

bağlıolarakATPsentezlenmesidir.Oksijenlisolunum,oksijen-

sizsolunumvekemosentezyapancanlılardagerçekleşir.(b)

• Substrat düzeyinde fosforilasyon (II):Birfosfatınsubstrattan

enzimatikolarakdoğrudanADP’yeaktarılmasıdır.(a)

• Fotofosforilasyon(III):Fotosentetikcanlılarınışıkenerjisinikul-

lanarakATPsentezlemesidir.Kloroplastlardafotofosforilasyonla

üretilenATP,yalnızcaorganikbesinsentezindekullanılır.(c)

Cevap C

Soru 3 :

• ATP’ninyapısındaçifthalkalıadeninbazı(püringrububazlar-

danbiridir.)bulunur.ŞekildeIilegösterilmiştir.

• ATP’ninyapısındabeşkarbonluribozbulunur.IIilegösterilmiş-

tir.

• ATP’ninyapısında3fosfatgrububulunur.Fosfatlararasındaki

bağlarIIIilegösterilmiştir.

A ® Adenin(I)azotluorganikbazdır.

B ® AdeninDNAveRNA’nınyapısındabulunur.

C ® II,ribozdur.

D ® ATP’ninfosfatlarıarasındakibağafosfat bağı denir.Bazıkay-

naklardayanlışbirtanımlamaylabubağayüksek enerjili fos-

fat bağı dadenir.

E ® Fosfatbağlarınınyıkımıyla(ATP’ninhidrolizi)enerjiaçığaçıkar.

Cevap D

Soru 9 :

• ATPbazı istisnalardışındahücredenhücreyeaktarılamaz.

(I; yanlış)

• EndoplazmikretikulumdaATPüretimiolmaz.(II; yanlış)

• ATP’ninyapısındaC,H,O,N,Patomlarıbulunur.(III; doğru)

• ATPhücreiçindeüretilirancakgenelolarakhücredışınaçıka-

mazvehücredışındakullanılmaz.(IV; yanlış)

Cevap B

Soru 8 :

• İnsanlarATPihtiyaçlarınısolunumlakarşılar.Solunumunilkaşa-

masında(glikoliz)ATPsubstratdüzeyindefosforilasyonlasen-

tezlenir.Sonrakiaşamaoksijenliolupmitokondridegerçekleşir.

Mitokondridehemsubstratdüzeyindefosforilasyonhemdeok-

sidatiffosforilasyonlaATPüretilir.

• İnsanalyuvarhücrelerindemitokondribulunmaz.Buhücreler

ihtiyaçduyduğuATP’yiglikolizle(subtratdüzeyindefosforilas-

yonla)üretir.

Cevap A

22


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

• Fosforilasyonbirmolekülefosfatbağlanmasınıifadeeder.ADP’ye

fosfatbağlanmasıdafosforilasyondur.Moleküldenfosfatınayrıl-

masınaisedefosforilasyondenir.Örneğin;ATP’denfosfatmo-

lekülünayrılması.

• ATP;üçfosfattaşıyan,ribozveadeninmoleküllerinesahipbir

ribonükleotittir.İkifosfatınıvererekRNA’nınyapısınakatılabilir.

Cevap E

Canlılık ve Enerji Test - 2

Soru 1 :

A ® Aminoasitlerkullanılarakproteinsentezlenmesiyapım(ana-

bolizma)olayıdır.

B ® Nişastanınglukozaparçalanmasıyıkımolayıdır.

C ® Glukozunsolunumlasuvekarbondioksiteparçalanmasıyıkım

(katabolizma)olayıdır.

D ® Aminoasitlerinsolunumlasuvekarbondioksiteparçalanma-

sıyıkım (katabolizma)olayıdır.Busüreçteamonyak(NH3)

daaçığaçıkar.

E ® NükleotitlerkullanılarakDNAveyaRNAsentezlenmesiyapım

(anabolizma)olayıdır.

Cevap D

Soru 2 :

ŞekildemitokondrideATPüretimigösterilmiştir.

A ® ADP’yefosfatbağlanarakATPüretimibirtürfosforilasyontep-

kimesidir.

B ® ATP’ninenerjiiçeriğidahayüksekolduğundanATP,ADP’den

dahakararsızdır.

C ® ATPüretimiiçinenerjiyeihtiyaçduyulur.

D ® Mitokondridışındasitoplazmavekloroplasttadagerçekleşebilir.

E ® FotosenteztepkimelerindeATP,fotofosforilasyonlasentezlenir.

Cevap D

Soru 6 :

ŞekildeATPdöngüsüverilmiştir.DöngüATP’ninüretiminivekulla-

nımınıgösterir.

I. ® ATPdöngüsüsitoplazma,mitokondrivekloroplasttager-

çekleşebilir.

II. ® ATP’ninyapımıfosforilasyona,yıkımıdefosforilasyonolayıdır.

III. ® ATPdöngüsüenerjiverentepkimelerleenerjialantepkimeler

arasındakibağlantıyısağlar.

IV. ® Fosfatlararasındakibağhidrojenbağıolmadığıgibi,hidrojen

bağlarıdayüksekenerjilideğildir.

Cevap: D

Soru 3 :

• KemosenteztepkimelerindeATPüretimioksidatiffosforilasyon-

lagerçekleşir.(Öncekiyıllardabazıkaynaklarbuolayakemo-

sentetikfosforilasyondemekteydi.)

• Aynıhücredehemkemosentezhemdefotosentez(fotofosfori-

lasyon)olaylarınarastlanmaz.

• Substratdüzeyindefosforilasyontümcanlılardagerçekleşir.

Cevap D

Soru 4 :

• Ökaryotikhücrelerdefotofosforilasyonkloroplasttagerçekleşir.

KuralolarakkloroplasttaüretilenATP,yinekloroplasttagerçek-

leşenorganikbesinsenteziolaylarındakullanılır.

• Plazmazarınıngerçekleştirdiğiaktiftaşımaolaylarıilesitoplaz-

madakiglikoliztepkimelerindekullanılanATP’lerkloroplastta

üretilmişolamaz.

Cevap C

Soru 7 :

ATP®ADP+PitepkimesiATP’ninkullanımınıgöstermektedir.Si-toplazma,plazma(hücre)zarı,mitokondrimatriksivekloroplastın

stromasındaATPkullanılabilir.

Cevap E

Soru 5 :

• Grafiğindikeyeksenibirim kütle içingerekliendüşükenerji

miktarını(bazalmetabolizma)göstermektedir.

• Dinlenmedurumundakibirkırfaresibirimkütlebaşınainsan-

dandahafazlaenerjiharcarancaköncülde(I)harcanantoplam

enerjimiktarıkarşılaştırılmıştır.İnsanfaredençokdahabüyükol-

duğundaninsanınharcadığıenerjimiktarıdahafazlaolacaktır.

(I yanlış)

• Kedininbirimkütlebaşınaharcadığıenerjigrafiktegörüleceği

üzeredahafazladır.(II yanlış)

• Canlınınbüyüklüğüarttıkçabirimkütlebaşınaharcadığıenerji

azalır.(III doğru)

Cevap C

23


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 8 :

A ® Fotosentetikcanlılar,güneşışığındaneldeettiklerienerjiyiso-

ğurarakkimyasalbağenerjisinedönüştürür.Buenerjiyide

inorganikmaddelerdenorganikmaddesentezindeyadaçe-

şitlihücreselişlerdekullanabilir.

B ® Kemoheterotrofcanlılarihtiyaçduyduklarıenerjiyieldeetmek

içindışarıdanorganikbesinalmakzorundadır.

C ® İhtiyaçduyduğuenerjiyigüneşışığından(fotosentezile)yada

inorganikmaddelerinoksidasyonundan(kemosentezile)kar-

şılayancanlılarototroftur.Fotosentezleorganikbesinüreten

canlılarafotoototrof,kemosentezleorganikbesinüretencan-

lılara kemoototrof denir.

D ® Kemoheterotroflardışarıdanorganikbesinalmakzorundadır.

Bubesinfotosentetikyadakemosentetikcanlılartarafından

üretilmişolabilir.

E ® Saprofitcanlılarkemoheterotroftur.Azotluatıklarınayrılmasısıra-

sındaaçığaçıkanenerjiyikullanıporganikbesinsentezleyemez.

Cevap E

Soru 9 :

I. ® ATP’ninyapısındaazotluorganikbaz(adenin)bulunur.

II. ® ATP’ninikifosfatvermesiyleoluşanAMP’deadeninbazı,ri-

bozşekerivebirfosfatgrububulunur.BumolekülRNA’nın

yapısınakatılabilir.

III. ® Glukozaltıkarbonlubirmoleküldür.ATPglukozdançokda-

habüyükbirmoleküldür.

Cevap E

Soru 10 :

• Aktivasyonenerjisi,kimyasaltepkimeleringerçekleşmesiiçin

gerekliendüşükenerjimiktarıdır.Buenerjigenellikleısışeklin-

dedir.

• ATPbazenhatalıbirşekildeenerjiolaraktanımlanmaktadır.Oy-

saATPbirenerjiformuolmayıpenerjiiçeriğiyüksekbirmolekül-

dür.BunagöreATPkimyasaltepkimelerdeaktivasyonenerjisi

olarakkullanılırdemekdoğrudeğildir.AncakATPçeşitlimole-

külleriaktifleştirmekiçinkullanılabilir.İkikavrambirbiriylekarış-

tırılmamalıdır.

Bunagöre;

A ® EnerjigerektirenolaylardaATP,ADPvefosfatayıkılır.ATP’nin

yıkımısırasındasukullanılır(hidroliz).

B ® ATP’ninhidroliziiçingereklienerjiortamdakiısıdır.

C ® HücredeATPyıkımıenzimlerlegerçekleştirilir.Buolayıyapan

enzimleradlandırılırkenATPazkelimesidekullanılır.

D ® ATPsentezienzimlertarafındangerçekleştirilirvebusırada

enerjikullanılır.

E ® ATP’ninhidrolizisonucundaADP,fosfatveısıenerjisiaçığaçıkar.

Cevap B

Fotosentez Test - 3

Soru 1 :

• Bitkilerinyapısındabolmiktardasubulunabilir.Ancakbusuyun

tutulabilmesiiçinbitkikuruağırlığınınartmasıgerekir.Bitkilerde-

kikuruağırlıkartışıorganikbesinlerinsenteziylegerçekleşir.Ay-

rıcaodunsugövdelerinönemlibirkısmınıçeşitliorganikmole-

külleroluşturur.

• Bunagörebitkilerdeağırlıkartışındansorumlubaşlıcamolekül

karbondioksittir.

Cevap A

Soru 2 :

• Su,fotosenteztepkimelerindehidrojenveelektronkaynağıola-

rakkullanılırkenoksijenaçığaçıkar.Bunedenlefotosentezaçı-

ğaçıkanoksijeninkaynağısudur.

• Bazıcanlılarfotosenteztepkimelerindehidrojen kaynağı ola-

rakfarklımoleküllerkullanılır.Örneğinmorsülfürbakterileriiçin

bumolekülH2S’dir.H2Skullanılanfotosentezdeyanürünola-

rakkükürtaçığaçıkar.

Cevap A

Soru 3 :

Günümüzdemumunyanmasıiçinoksijeneihtiyaçduyulduğu,fare-

ninoksijenlisolunumyaparakoksijenkullandığıvebitkilerinaydın-

lıkortamdaoksijenürettiğibilinmektedir.

I. ® Oksijensizkalanortamda(b)mumsönmüş,fareölmüştür.

II. ® Mumyanarkenoksijentükettiğindenfarenindahakısasüre-

deölmesinenedenolur.

III. ® Bitkifotosentezyaparakfarevemumiçingereklioksijeniüre-

tebilir.(d)

Cevap E

Soru 4 :

Işıkenerjisinikullanarakinorganikmaddelerdenorganikmadde

sentezlenmesine fotosentezdenir.Hayvanlarfotosentezyapamaz.

Cevap E

Soru 5 :

I. ® Fotosentezklorofilin(yadabaşkabirpigmentin)ışıkenerji-

sinisoğurmasıylabaşlar.

II. ® Işıkenerjisinisoğuranklorofilinelektronlarıyüksekenerjilidu-

rumageçer.Yüksekenerjilielektronlarbirelektronalıcısıtara-

fındanyakalanır.Elektronverenklorofilyükseltgenir.

III. ® Yükseltgenmişklorofilsuyunelektronlarınıalır.Suparçala-

nır.(Fotoliz)

IV. ® FotosentezinışıktepkimelerindeüretilenNADPH’ler,ışıktan

bağımsıztepkimelerde,organikbesinsentezindekullanılır.Bu

sıradaelektronverenNADPH’leryükseltgenir.

Cevap C

24


Prf

Ya

yın

ları

Soru 7 :

Fotosentezdeışıkklorofiltarafındansoğurulur.(I)Enerjisiartanaklo-

rofilelektronverir.(II)BuelektronlarkullanılarakATPveNADPHsen-

tezlenir.(III) ATPveNADPHkullanılarakkarbondioksitindirgenirve

organikbesinsentezlenir.(IV)

Cevap A

Soru 8 :

FotosentezinClavindöngüsükarbondioksitin5karbonlubirmole-

külebağlanmasıylabaşlar.(III)Oluşan6karbonlumolekülikiyeay-

rılarak3karbonluikimolekülüoluşturur.OluşanmoleküllerATPve

NADPHkullanılarakindirgenir.(I)Tepkimelersonucundaoluşanson

ürünlerinbirkısmıbaşlangıçtakullanılan5karbonlumolekülünye-

nidensentezlenmesindekullanılır.(II)

Cevap D

Soru 9 :

I. ® Işıktanbağımsıztepkimelerstromadagerçekleşir.

II. ® IşığabağımlıtepkimelerdeATP,NADPHveoksijenüretilir.

III. ® IşıktanbağımsıztepkimelerdeCO2,ATPveNADPHtüketilir.

Cevap A

Soru 6 :

Elektrontaşımasistemikloroplastıneniçkısmındakitilakoyitzar

üzerindedir.Tilakoyitzarlargranayıoluşturur.Bunanedenle“ETS

veklorofillergranaüzerindedir.”ifadesidedoğrudur.

Cevap B

Fotosentez Test - 4

Soru 1 :

Fotosentezinsonürünüolanüçkarbonluşekerinyapısındakar-

bon,hidrojenveoksijenbulunurkenazotbulunmaz.Bitki,azotiçe-

renorganikmolekülleriüretebilmekiçindışarıdanaldığıazottuzla-

rınıkullanır.Aminoasitlerveadeninbazıazotiçerenmoleküllerdir.

Cevap A

Soru 2 :

Fotosentezdekullanılanmoleküllervebumoleküllerinyapısınaka-

tıldığıürünleraşağıdaşematizeedilmiştir.

Cevap A

Soru 3 :

• Şemadakioklartakipedilecekolursaorganikbesinlerdekikar-

bonunkaynağınınkullanılankarbondioksitolduğugörülür.Su-

yunyapısındakihidrojendeorganikbesinlerekatılır.Suyaait

hidrojenlerinbirkısmıyenisumoleküllerininüretimindekullanı-

lır.Busüreçtekarbondioksiteaitoksijenlerdekullanılır.

• Karbondioksiteaitoksijenlerkullanılaraküretilensumolekülleri

fotosenteztepkimelerindeparçalanacakolursabuoksijenlerat-

mosfereverilebilir.Ancakbuoksijenlerinönceliklesuyunyapısı-

nakatılmasıgerekir.Dolayısıylabitkilerinfotosenteztepkimele-

risırasındaatmosfereverdiklerioksijeninkaynağısudur.

Cevap D

Soru 4 :

Fotofosforilasyon,fotosentetikelektrontaşımasistemindegerçekle-

şir.Fotosentetikelektrontaşımasistemielemanları(ETS)tilakoyitzar

üzerindebulunur.ŞekildetilakoyitzarlarIIIilegösterilmiştir.I;dışzar,

IV;içzar,II;stromadır.Bukısımlardafotofosforilasyongerçekleşmez.

Cevap B

Soru 5 :

Fotosenteztepkimelerindesuyunparçalanması(fotoliz)sonucun-

daoksijenaçığaçıkar.

Cevap C

Soru 6 :

CalvindöngüsündeCO2kullanılarakorganikbesinsentezlenir.Bu

süreçteATPveNADPHtüketilir.Enzimlergörevalır.ETSfotosente-

zinışığabağımlıtepkimelerindekullanılır.

Cevap A

Soru 7 :

• Fotosentezinenyoğungerçekleştiğiyaprakbölgesi(eğervar-

sa)palizatparankimasıhücrelerininolduğubölümdür.

Şemada,

I. ® kütikulatabakasını,

II. ® üstepidermisi,

III. ® palizatparankimasıhücrelerini,

IV. ® süngerparankimasıhücrelerini,

V. ® altepidermisigöstermektedir.

Cevap C

25


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 10 :

• Tepkimelerdekarbondioksitkullanılmışveorganikbesinüretil-

miştir.(I doğru.)

• Tepkimelerdensadecebirindeoksijenüretilmiş.(II yanlış.)

• Tepkimelerdekullanılanmoleküller(H2OveH2S)kıyaslanacak

olursaaçığaçıkanoksijeninkaynağınınsuolduğuyorumuya-

pılabilir.(III doğru.)

• Tepkimelerinkloroplasttagerçekleştiğinedairbirveriyok.Ayrı-

cakloroplastıbulunmayanprokaryotlardafotosentezyapabilir.

(IV yanlış.)

• Fotosenteziçinklorofilaşartdeğildir.Hattaarkelerdeklorofilsiz

fotosentezgörülür.(V yanlış.)

Cevap B

Soru 8 :

A ® Fotosistemlerinantenkompleksidenilenbölümlerindeklorofil

a,klorofilbvekarotenoitlerbulunur.Tepkimemerkezindeise

sadeceklorofilabulunur.

B ® Klorofilmiktarı,karotenoitmiktarındanfazladır.Bunedenle

yapraklaryeşilrenktegörünür.(Klorofilyeşilrenkli,karoteno-

itlerturuncurenklipigmentlerdir.)

C, D Karotenoitler,klorofiltarafındansoğurulamayaışığıyakalaya-

rakfotosentezveriminiartırır.Ancakkarotenoitlerışıktanaldık-

larıenerjiyikullanmakyerineklorofileaktarır.

E ® Klorofilinsoğurduğuışıkenerjisielektronlararacılığıylaelekt-

rontaşımasistemineaktarılır.Buradagerçekleşenbirdiziolayla

(kemiozmotikmekanizma)ATPsentezindekullanılır.Işıkenerji-

sidoğrudankimyasalbağenerjisinedönüştürülmez.

Cevap B

Soru 9 :

A ® Fotosistemlerintepkimemerkezindeelektronverenbirpig-

ment(klorofila)bulunur.

B ® Antenkompleksindeklorofilmoleküllerininyanındakaroteno-

itlerdebulunur.

C ® İlkelektrontutucutepkimemerkezindebulunur.Klorofilden

ayrılanelektronlarıyakalar.

D ® Fotosistemlerışıkenerjisinisoğurur.

E ® Bitkilerdeikiçeşitfotosistem(FS-IveFS-II)bulunur.

Cevap C

Soru 3 :

A ® Kloroplastlardanişastasenteziolur.

B ® Kloroplast,mitokondrigibikendiDNA’sınasahiptir.BuDNA’yı

eşleyebilir.DNA’nınkendinieşlemesineDNA replikasyonu

denir.

C ® KloroplasttaDNA’danRNAsentezlenebilir.

D ® KloroplastınstromasındaCalvindöngüsüyleinorganikbileşik-

lerdenorganikmaddesentezlenir.

E ® KloroplasttaATPfotofosforilasyonlasentezlenir.

Cevap E

Fotosentez Test - 5

Soru 1 :

Fotosentezyapanbazıbakterilerdetepkimelersonucundaoksijen

açığaçıkmaz.Örneğinbubakterilerinbazılarındahidrojenkaynağı

olarakH2Skullanılırveoksijenyerinekükürt(S2)açığaçıkar.

Cevap C

Soru 2 :

• Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimeleriışıkvarlığındagerçek-

leşir.Çünkübutepkimelerderoloynayanbazıenzimlersadece

ışıkvarlığındaaktivitegösterebilir.(Iyanlış)

• Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerindekarbondioksitin-

dirgenirken,ışığabağımlıtepkimelerdeüretilenATPveNADPH

moleküllerikullanılır.

Cevap D

Soru 4 :

• Fotosentezışıkenerjisininyakalanmasıylabaşlar.Bunedenlefo-

tosenteziçinışığınçeşitlipigmentler(renkmaddesi)tarafından

soğurulması(absorbeedilmesi)gerekir.(I doğru)

• Fotosentezdeışığınpigmenttarafındanyakalanmasıgerekir.Pig-

mentiniçindengeçenışığınenerjisifotosentezdekullanılmaz. (II yanlış)

• Birışığınpigmenttarafındanhangiorandasoğurulduğuışığın

dalgaboyunavepigmentinmoleküleryapısınabağlıdır.Dal-

gaboyubüyükolanışığınenerjisidahaiyiemilirdiyemeyiz. (III yanlış)

Cevap A

Soru 5 :

• Klorofilafotosenteziçinönemlibirpigmenttir.Işığınekadariyi

soğurursa(absorbeederse)fotosentezokadarhızlıolur.

• Grafiktensarıışıktaklorofila’nınışığıyeterikadarsoğuramadığı

ancakkırmızıışıktasoğurulanışıkmiktarınınfazlaolduğugörü-

lür.(I doğru)

• Fikoeritrineaiteğriincelenecekolursayeşilışıktasoğurmade-

ğerinindahayüksekolduğugörülür.Kırmızırenklibirpigment

olanfikoeritrinesahipcanlılaryeşilışıktadahaetkilifotosentez

yapar. (II doğru)

• Kromoplastlardafotosentezgerçekleşmez.Kromoplastlarbitki-

yerenkverenplastitlerdir.(III yanlış)

Cevap C

26


Prf

Ya

yın

ları

Fotosentez Test - 6

Soru 1 :

Şemayagörefotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerininkaranlık-

tagerçekleştiğiyorumuyapılamaz.Gerçektedefotosentezinışıktan

bağımsıztepkimelerisadeceaydınlıkortamdagerçekleşir.

Cevap E

Soru 2 :

• Fotosentezdeaçığaçıkanvestomalarladışarıatılabilenoksije-

ninkaynağı,fotosentezdekullanılansudur.Suyunyapısındaki

işaretlioksijenfotosentezsonucugazhalindeatmosfereverile-

bilir.Bitkilerin,topraktanaldıklarısuyapraklaryoluylaatmosfe-

reverilebilir.

• Suyunyapısındakioksijenfotosenteztepkimelerindesentezle-

nenorganikbesininyapısınakatılmayacağından,bitkininyapı-

sındakiselülozdadabulunmaz.

Cevap E

Soru 9 :

IşığabağımlıtepkimelerdefotosistemII’denayrılanelektronlarfoto-

sistemI,fotosistemI’denayrılanelektronlarNADP+tarafındantutulur.

Cevap A

Soru 3 :

• Suyunayrışmasıveklorofilinelektronalıpvermesifotosentezin

ışığabağımlıtepkimelerindegerçekleşir.(I ve II)

• KarbondioksitinindirgenmesivebusüreçteATPkullanılması

olaylarıfotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerindegerçekle-

şir.(III ve IV)

Cevap A

Soru 4 :

Bitkilerinkökhücrelerifotosentezyapmaz.Bunedenlefotofosfori-

lasyonkökhücrelerindekesinolarakgerçekleşmez.

Cevap E

Soru 5 :

Verilenolaylarıngerçekleşmesırasışöyledir;

• Klorofilelektronvererekyükseltgenir.

• Suiyonlarınaayrılır.

• Klorofilelektronalarakindirgenir.

• NADP+elektronalarakindirgenir.

• Karbondioksitelektronalarakindirgenir.

Cevap B

Soru 6 :

• Granalardafotosentezinışığabağımlıtepkimelerigerçekleşir.

Butepkimelerdesukullanılır.(I) Oksijenaçığaçıkar.(II)

• Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerindekarbondioksitkul-

lanılır.(IV)Organikbesin,sentezlenir.(III)

Cevap D

Soru 10 :

• Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimeleriyadadiğerismiyle

Clavindöngüsükarbondioksitin5karbonlubirmoleküle(Ru-

BP)bağlanmasıylabaşlar.(II)NADPHbusüreçteoluşanmole-

küllereelektronverir. (III)Böylecekarbondioksitelektronalarak

indirgenmişolur.(I)

• Eldeedilensonürünlerinbirkısmıbaşlangıçtatüketilenmole-

külünyenidenüretilmesindekullanılır. (IV)

Cevap C

Soru 7 :

• FotosentezinışığabağımlıtepkimelerindefotosistemII’denay-

rılanelektronlarfotosistemI’eaktarılır.FotosistemI’denayrılan

elektronlariseNADP+molekülütarafındanbağlanır.

• FotosistemII’denfotosistemI’eelektrontaşınırkenaçığaçıkan

enerjiATPsentezindekullanılır.

• FotosenteztepkimelerindeFADH2senteziolmaz.

Cevap A

Soru 8 :

Şemada,I;kütikulatabakasını,II;üstepidermisi,III;palizatparan-

kimasıhücrelerini,IV;süngerparankimasıhücreleriniveV;altepi-

dermisigöstermektedir.

A ® Kütikulakalınlığınınartması,yapraktanyansıyanışığıartıraca-

ğındanfotosentezhızınıazaltır.

B ® Üstepidermisışığıgeçirir.

C ® Fotosentezinenyoğungerçekleştiğiyerpalizatparankimasıdır.

D ® Yapraktakiiletimdemetlerişemadanumaralandırılarakgös-

terilmemiştir.

E ® V,altepidermisigöstermektedir.Şemadastomalargösteril-

memiştir.

Cevap A

Soru 6 :

A ® Fotosenteztepkimeleriışığabağımlıtepkimelerveışıktanba-

ğımsıztepkimelerolmaküzereikiyeayrılır.

B ® Ökaryotikhücrelerdefotosenteztepkimelerinintümüklorop-

lastlardagerçekleşir.

C ® Işıkenerjisi,ışığabağımlıtepkimelerdekimyasalbağenerji-

sinedönüştürülür.

D ® BusüreçteATPveNADPHsentezlenir.

E ® Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerindekarbondioksitkul-

lanılarakorganikbesinsentezlenir.

Cevap B

27


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 7 :

• GrafiğegöreKlorofila’nın670nm,klorofilb’nin470nmcivarın-

dakiışığıdahaiyisoğurduğuyorumuyapılabilir.(I)

• Klorofilavebfarklıdalgaboylarındakiışığıdahaiyisoğurdu-

ğundan,bircanlınınikisinebirdensahipolmasıbufotosentez-

dekullanabileceğiışıkenerjisimiktarınıartırır.(II)

• Grafiğebakılarakfotosenteztepkimelerindesadeceklorofila’nın

işlevgösterdiğiyorumuyapılamaz.

Cevap C

Soru 8 :

• Aydınlıkortamdaorganikmaddemiktarınıartıran,karanlıktabu

işlevigerçekleştiremeyenbircanlıfotosentezyapıyordur.

• Fotosentezyapanbircanlıprokaryotyadaökaryotolabilir.(I

kesinlikle doğru diyemeyiz.)

• Kemosentezolayıışığabağımlıdeğildir.Gece-gündüzgerçek-

leşebilir. (II yanlış)

• FotosentezdefotofosforilasyonlaATPsentezlenir.(III kesinlik-

le doğru)

Cevap C

Soru 10 :

• Fotosentezintepkimemerkezindekiklorofilışığısoğurarakışığın

enerjisiniyakalayabilir.Buklorofilin,etrafındakiantenkomplek-

sisayesindedahafazlaışıkenerjisiyakalamasıdamümkündür.

Antenkompleksindebaşkaklorofilmoleküllerivekarotenoitler

bulunur.

Cevap E

Soru 9 :

A ® Kloroplastbitkininışıkalmayanhücrelerindeörneğinkökhüc-

relerindebulunmaz.

B ® Epidermishücrelerindekloroplastbulunmaz.Ancakbuduru-

maistisnaolarakbekçihücrelerdekloroplastbulunur.

C ® Kökhücrelerindekloroplastbulunmaz.

D ® Kloroplastlardakarotenoitdenilenfarklırenktepigmentlerde

bulunur.

E ® Hücre(plazma)zarındanaktiftaşımayapılarkenkullanılanATP

moleküllerisitoplazmadayadamitokondrideüretilir.Kloroplast-

taüretilenATP,kloroplasttakullanılır.

Cevap B

Soru 2 :

Fotosentez,kemosentezvesolunumolaylarıenerjidönüşümüolay-

larıdır.Buolaylarsırasında;

A ® ATPüretimigerçekleşebilir.

B ® ATPtüketimigerçekleşebilir.

C ® Tepkimelersırasındaısıaçığaçıkabilir.

D ® Bilinenhiçbirhücredebuüçolaybirliktegerçekleşmez.

E ® Tepkimelerdeenzimlerişlevgösterir.

Cevap D

Fotosentez Test - 7

Soru 3 :

• Kloroplastçiftkatlızarlaçevrilidir.(I doğru)

• Işıktanbağımsıztepkimelerkloroplastınstromasındagerçekle-

şir.(II doğru)

• Işıkenerjisinisoğuran(absorbeeden)pigmentlerkloroplastın

eniçkısmındabulunantilakoyitzarüzerindedir. (III yanlış)

• Kloroplast,mitokondrigibikendineözgüDNA’yasahiptir. (IV

doğru)

Cevap B

Soru 4 :

Kloroplasttagerçekleşentemelmetabolikolayfotosentezdir.Foto-

sentzleilgiliolaylardanbazıları;fotofosforilasyon,suyunfotolizive

Calvindöngüsüdür.

Buna göre;

• FotofosforilasyondagörevalanETSelemanlarıtilakoyitzarayer-

lemiştir.(I doğru)

• Suyunfotolizisonucundaoksijenaçığaçıkar.Buoksijenbazıtü-

keticilertarafındankullanılır.(II doğru)

• İnorganikmaddelerinorganikmaddeleredönüştüğüCalvindön-

güsütepkimeleristromadagerçekleşir.(III yanlış)

Cevap D

Soru 1 :

Ökaryotikhücrelerde;

I. ® DNA’dakişifreyegöreRNAsenteziçekirdekte,mitokondride

vekloroplasttagerçekleşebilir.

II. ® Substratdüzeyindefosforilasyonasitoplazmada,mitokond-

rimatriksindegerçekleşebilir.

III. ® Suvekarbondioksitkullanılarakorganikbesinsentezi(foto-

sentez)sadecekloroplastlardagerçekleşir.

IV. ® Nişastasentezikloroplasttayadadiğerplastitlerdegerçek-

leşebilir.

Cevap B

28


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

• Fotosentezdeaçığaçıkanoksijeninkaynağısudur.(I doğru)

• Suışığabağımlıtepkimelerdeparçalanırveoksijendebusü-

reçteaçığaçıkar.(II doğru)

• Calvindöngüsündeoksijenkullanılmaz.(III yanlış)

Cevap C

Soru 5 :

Fotosentez,kemosentezvesolunumolaylarıenerjidönüşümüolay-

larıdır.Buolaylarsırasında;

A ® Fotosentezdekullanılanışıkklorofilveyadiğerpigmentlerta-

rafındanabsorbeedilebilenışıktır.

B ® Işığısoğuranpigmentlersitoplazmayadastromadaserbest

haldebulunmaz.Bakterilerdeplazmazarı,ökaryotlardaklo-

roplastıntilakoyitzarıiçinegömülüdurumdadır.

C ® Fotosistemlerintepkimemerkezindeklorofilaveözelprote-

inlerbulunur.

D ® Işığınkimyasalenerjiyedönüştürülmesifotosentezinışığaba-

ğımlıtepkimelerindegerçekleşir.

E ® Fotosistemlerinyapısındaçoksayıdaklorofilvekarotenoitpig-

mentindenoluşanışıktoplayıcıyapılar(antenkompleksi)bu-

lunur.

Cevap E

Soru 7 :

• Kloroplastçiftkatlızarlaçevrilidir.(I doğru)

• Morışıkklorofiltarafındandahaiyisoğurulur.Klorofilyeşilrenkli

olduğundanyeşilışığıyansıtıryadaiçindengeçirir.Bunedenle

morışıktafotosentezyeşilışıktandahayüksekorandagerçek-

leşir.(II doğru)

• FotosenteztepkimelerindeüretilenATP,kloroplastındışınaçıka-

madığındankloroplastiçindekullanılır.Prokaryotlardakloroplast

bulunmaz.ATPsitoplazmadaüretilir.Dolayısıylafotofosforilas-

yonlaüretilenATP’lerfarklıişlerdekullanılabilir. (III doğru)

• FotosentezinışıktanbağımsızevresindeATPsentezlenmez.Işı-

ğabağımlıevredeüretilenATP’lerkullanılır.(IV yanlış)

Cevap D

Soru 11 :

Fotosentezdekarbondioksitinkullanıldığıveşekerlerinsentezlendi-

ğitepkimelereışıktan bağımsız tepkimelerdenir.Işığabağımlıtep-

kimelerdekarbondioksitkullanılmaz,inorgnaikmaddelerdenorga-

nikbesinsenteziyapılmaz.

Cevap D

Soru 12 :

• Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerisadeceaydınlıkor-

tamdagerçekleşir. (I doğru)

• Enzimlertarafındankatalizlenir.Enzimlersıcaklıkdeğişimlerin-

denetkilenir.(II doğru)

• Üçevredeincelenir;Karbondioksidinbağlanması,karbondiok-

sidinindirgenmesiveyenilenme(III doğru)

Cevap E

Soru 8 :

• FotosentezinCalvindöngüsü,karbondioksitinRuBP(Rubiloz

bifosfat)molekülünebağlanmasıylabaşlar.(I doğru)

• TepkimeleriçingereklienerjiATPmoleküllerindensağlanır.NA-

DPH’desistemeyüksekenerjilielektrontaşır.(II doğru)

• Calvindöngüsününsonürünü3karbonlubirşekerdir(Gliseral-

dehit3-fosfat). (III yanlış)

Cevap D

Soru 9 :

• IşıktanbağımsıztepkimelerdeCO2indirgenir.Organikbesinsen-

tezlenir.Sadeceaydınlıkortamdaveenzimlerlegerçekleşenbu

tepkimelerdeışığabağımlıtepkimelerdeüretilenmoleküllerkul-

lanılır.

• Fotosentezinışığabağımlıtepkimelerindeklorofildenayrılanelekt-

ronlaryakalanır.ElektronlarıyakalayanNADP+,NADPH’yedö-

nüşür.KlorofildenayrılanveNADPH’nintaşıdığıelektronlarışık-

tanbağımsızevredeorganikbesineaktarılır.

Cevap C

Soru 10 :

• Fotosentezinışığabağımlıtepkimelerindekullanılansuklorofil

içinelektron,atmosferiçinoksijen,NADP+içinelektronkayna-

ğıdır.

• FotosenteztepkimelerindeFADH2üretilmez.

Cevap B

Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler Test - 8

Soru 1 :

Kontrollüdeneylerdedeğiştirilenfaktörler,etkisiincelenenfaktör-

lerdir.Sorudakideneydüzeneğindesıcaklıksabit,ışığınuzaklığıve

şiddetideğiştirilebiliyor.

Buna göre;

I. ® Sıcaklığınfotosentezhızıüzerindekietkisiölçülemezçün-

küsıcaklıksabit.

II. ® Işıkkaynağınınuzaklığıdeğiştirilerek,budurumunfotosen-

tezhızıüzerindekietkisiölçülebilir.

III. ® Işığındalgaboyununfotosentezhızıüzerindekietkisiölçüle-

mez.Deneydekullanılanledinfarklırenkteışıkyaydığınada-

irbirbilgiverilmemiş.

IV. ® Işığınşiddetideğiştirilerekfotosentezhızıüzerindekietki-

siölçülebilir.

Cevap C

29


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 2 :

• Kütikulakalınlığı,stomasayısı,kloroplastsayısı,klorofilmiktarı

fotosentezhızınıetkileyengenetikfaktörlerdir.

• Kromozomsayısınormal(mutasyongeçirmemiş)bitkilerde,kro-

mozomsayısıfotosentezhızınıetkilemez.

Cevap C

Soru 5 :

• Işıkşiddetifotosentezhızınaetkiedençevreselfaktörlerdenbi-

ridir.Sıcaklık,ışığındalgaboyu,karbondioksitderişimi,sumik-

tarı,pHgibifaktörlerdediğerçevreselfaktörlerdir.

• Klorofilmiktarı,kloroplastsayısıvekütikulakalınlığıkalıtsalfak-

törlerdir.

Cevap A

Soru 3 :

I. ® Demireksikliğindeklorofilsentezlenemezçünküdemirklo-

rofilsentezindekofaktörolarakişlevgösterir.

II. ® Demir,magnezyumadönüştürülmez.

III. ® Klorofilsentezindekisorundankaynaklananyapraksararma-

sınınkarotenoitlerindemiriçeripiçermemesiyleilgisiyoktur.

Cevap A

Soru 4 :

A ® Turuncuışıktaklorofilmolekülününsoğurduğuenerjimikta-

rımaviışıktakindendahadüşüktür.Bunedenlefotosentezhı-

zıdahayüksekolmaz.

B ® Klorofilin500-600nmarasındakiışığısoğurmaoranıoldukça

düşüktür.Ancakyapraklardaklorofildışındapigmentlerbulu-

nur.Bupigmentlerfarklıdalgaboyundakiışıklarısoğurabilir.

C ® 400-500nmarasındasoğurulanışıkmiktarıyüksek,500-600

nmarasındadüşük,600-700nmarasındayüksektir.Dolayısıyla

dalgaboyuarttıkçasoğurulanışıkmiktarınınarttığısöylenemez.

D ® Maviışık,yeşilışıktandahafazlasoğurulduğundanmaviışık-

laaydınlatılanbitkilerdefotosentezhızı,yeşilışıklaaydınlatı-

lanbitkilerdendahayüksektir.

E ® Karotenoitlerinvarlığı,klorofilinsoğuramadığıyeşilışıktafoto-

sentezindevamedebilmesinisağlar.Ancakfotosentezhızıma-

viyadakırmızıışığakıyasladahadüşüktür.

Cevap D

Soru 6 :

• Çevreselkoşullarıntümüoptimumiseçevreselkoşullardadeği-

şiklikyapmakfotosentezhızınıazaltır.(Enuygundeğerdenuzak-

laştırır.)Örneğinoptimumsıcaklıktabulunanabirbitkiyidahası-

cakyadadahasoğukortamaalırsakfotosentezyavaşlayacaktır.

• Bunagöre,çevreselkoşullardanbiriolanışıkşiddetieğerenuy-

gundeğerindeyse,bufaktöründeğiştirilmesifotosentezhızını

artırmaz.

Cevap C

Soru 7 :

• Yaprakgenişliğiartarsasoğurulanışıkmiktarıvefotosentezya-

pabilenhücresayısıartacağındantoplamfotosentezmiktarıar-

tar.Benzerbirdurumyapraksayısıvekloroplastsayısıiçinde

geçerlidir.

• Kütikulakalınlığınınartmasıyapraktanyansıyanışıkmiktarınıar-

tıracağından,fotosentezhızınıartırmaz.

Cevap D

Soru 8 :

• Aerobikbakterileroksijeneihtiyaçduyanorganizmalardır.Ok-

sijenvarlığındadahaiyiçoğalırlar.Oksijenfotosenteztepkime-

lerindeaçığaçıkanbirüründür.Bunagöre,deneydekullanılan

ipliksialginyoğunfotosentezyaptığıbölgelerdedahafazlaok-

sijenaçığaçıkacak,dahafazlaoksijendahafazlabakterininço-

ğalabilmesineimkanverecektir.

• Şekilincelendiğindekırmızıışıkdüşürülenalgbölümündebak-

terisayısınınfazlaolduğu,dolayısıylakırmızıışıktafotosentezin

hızlıolduğusöylenebilir.(I)

• Deneydekiverilerlebakterilerinyeşilışıktankaçtığınadairbirso-

nucaulaşılamaz.(II)Yeşilalgmorışıktafotosentezyapabilir.(III)

Cevap A

Soru 9 :

Grafiğegöre,fotosentezhızıyaklaşık25oCdeenyüksekdeğerine

ulaşır.Yineyaklaşık45oC’defotosentezhızısolunumhızınaeşittir.

50oCcivarındasolunumhızıenyüksektir.

Fotosentezağırlıkartışınanedenolurkensolunumkuruağırlığıazaltır.

I. ® 50oC’ninüzerindefotosentezdurmuştur.Ancaksolunum

devametmektedir.Bitkininkuruağırlığındaazalmaolma-

sıbeklenir.

II. ® Fotosentezinvesolunumarasındakifarkınfotosentezlehine

enfazlaolduğusıcaklıkdeğerindebitkiselüretimdeenfazla

olacaktır.Grafiğegörebudeğer25oCcivarındadır.

III. ® Grafiğegöre45oC'defotosentezhızı,solunumhızınaeşitol-

duğundannetüretimsıfırdır.

Cevap E

Kemosentez Test - 9

Soru 1 :

Kemosentezyapancanlılarinorganikmaddelerdeneldeettikle-

rienerjiyikullanarak,karbondioksitikullanarakorganikbesinsen-

tezler.Kemosentezsadeceprokaryotlarda(bakteriler,arkeler)gö-

rülenbirolaydır.

Cevap A

30


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

• Kemosentezsadeceprokaryotlardagörülenbirolaydır.Foto-

sentezhemökaryotlardahemdeprokaryotlardagörülür.Golgi

aygıtındaglikolipitsentezlemedeökaryotlartarafındangerçek-

leştirilebilirçünküprokaryotlardagolgibulunmaz.

• Bunagöre,golgiaygıtındaglikolipitsentezlemefotosentezya-

panbazıcanlılardagörülenancakkemosentezyapanhiçbircan-

lıdagörülmeyenbirolaydır.

Cevap D

Soru 4 :

Kemosentezdeışıkenerjisikullanılmaz.Klorofilişlevgöstermez.An-

cakenzimlergörevalır.EnzimlersıcaklıkvepH’tanetkilenir.

Cevap C

Soru 2 :

A ® Verilentepkimedeenerjikaynağıolarakinorganikhidrojensül-

fürkullanılmıştır.

B ® Tepkimelersonucundakükürtaçığaçıkmıştır.

C ® Organikbileşiğinyapısınakatılanhidrojeninkaynağıdahid-

rojensülfürdür(H2S).

D ® Tepkimelersonucunda6sumolekülüaçığaçıkmıştır.

E ® Tepkimelerdeoksitleyiciajanolarakoksijenkullanılmamıştır.

Cevap E

Soru 5 :

A ® Kemosentezolayınabakterivearkelerderastlanır.

B ® Kemosentezdekarbondioksitorganikbesinedönüştürülür.

C ® Bazıkemosentetikcanlılarhidrojensülfürgibimolekülleriener-

jikaynağıolarakkullanır.

D ® Bazıkemosentetikcanlılaroksijensizkoşullardayaşar.

E ® Kemosentezyapancanlılarınhücreduvarındaselülozbulunmaz.

Cevap B

Soru 6 :

Verilenolaylarkemosenteztepkimeleridir.Kemosentezdecanlılar

inorganikmaddelerdeneldeettiklerienerjiyikullanarakyineinorga-

nikmaddelerdenorganikbesinüretir.

Verilenlere göre;

A ® Tepkimelersonucundanitratmiktarıartmıştır.Nitratbitkiler

içinönemlibesintuzlarındanbiridir.Tepkimelertoprağınve-

rimliliğiniartırır.

B ® 1’denitrit,2’denitratbakterileriroloynar.

C ® Kemosentezhemaydınlıkhemdekaranlıkortamdagerçek-

leşebilir.

D ® Tepkimelertoprağınbitkilertarafındankullanılabilirazotmik-

tarınıartırır.

E ® Bakteriler,inorganikmaddelerioksitleyerekaçığaçıkanenerji-

yiorganikbesinsentezindekullanır.

Cevap D

Soru 7 :

• Bulunduğuortamınorganikmaddemiktarınıartıranbircanlıotot-

roftur.Ototroflarfotoototrofvekemoototroflarolmaküzereikiye

ayrılır.Fotoototroflaraydınlıkortamdafotosentezyapar.Kemoo-

totorflarhemaydınlıkhemdekaranlıkortamdakemosentezya-

pabilir.

• Bunagöre,karanlıktabekletilencanlınınortamınorganikmad-

demiktarınıartımasıkemosentezyaptığınıgösterir.Kemosen-

tezsadeceprokaryotlartarafındanyapılabilir.

Cevap E

Soru 9 :

Kemosentezdeinorganikbesinlerenerjikaynağıolarakkullanılır.

İnorganikbesinlerdeneldeedilenenerjiyledekarbondioksittenor-

ganikbesin(örneğinglukoz)sentezlenir.

Cevap E

Soru 8 :

Tablodakibilgilerindoğruhaliaşağıdakigibidir.

Fotosentez Kemosentez

(I)Enerjikaynağıolarak

ışıkkullanılır.

Enerjikaynağıolarak

inorganikmaddeler

kullanılır.

(II)

Hemprokaryothem

deökaryotikhücre-

ler tarafından ger-

çekleştirilebilir.

Sadeceprokaryotik

hücrelertarafından

gerçekleştirilir.

(III)Sadeceaydınlıkor-

tamdagerçekleşir.

Hem aydınlık hem

dekaranlıkortamda

gerçekleşebilir.

(IV)

CO2kullanılarakor-

ganikbesinsentez-

lenir.

CO2kullanılarakor-

ganikbesinsentez-

lenir.

Cevap B

Soru 10 :

A ® Kemosentezindirgenmeyükseltgenmetepkimeleriylegerçek-

leşir.Busüreçteinorganikbesinlerdekielektronlarınsahipol-

duğuenerjininaçığaçıkarılmasısağlanır.

B ® Elektronlarinorganikbesinlerdenalınarakdahadüşükenerji-

lidurumagetirilir.Elektronverenvesinyükseltgenir(oksidas-

yonauğrar).

C ® Kemosenteztepkimelerindeoksijenaçığaçıkabilirancakat-

mosfereverilemez.Tepkimelerdekullanılır.

D ® Kemosentezprokaryotlardagörülenbirolaydır.

E ® Bazıtürlerdeoksitleyici(elektronalıcı)ajanolarakkarbondi-

oksitkullanılır.

Cevap C

31


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 11 :

Kemosentezyapanbakterilerkirleticilerintemizlenmesinde,çeşitli

atıklarıgübreyedönüştürülmesindevedeğerlimadenlerinayrıştırıl-

masındakullanılabilir.

Cevap E

Soru 3 :

Oksijenlisolunumdaoksijensonelektronalıcısıdır.Elektrontaşıma

sistemindenaktarılanelektronlarıalanoksijenhidrojeniyonlarıyla

birleşereksuyu(H2O)oluşturur.

Cevap A

Soru 4 :

Ökaryotikhücrelerdeglikoliz(I)sitoplazmada,pirüvatınoksidas-

yonu (II)vekrebsdöngüsü(III)mitokondrimatriksindegerçekleşir.

Cevap A

Soru 12 :

Kemosentezyapancanlılarıntümüprokaryottur. (A) Nitrifikasyon

bakterilerigibibazıkemosentetikbakterilerazotdöngüsündeönemli

işlevleresahiptir.(B)Üreticiolduklarındanihtiyaçduyduklarıamino

asitlerikendileriüretir.Budurumdatemelaminoasitkavramıkemo-

sentezyapancanlılariçingeçerlibirkavramolamaz. (C)

Kemosentezyapancanlılardiğertümcanlılargibikendilerineözgü

proteinleriüretmekzorundadır.(D) Ancakbucanlılardiğercanlılar-

danfarklıolarakinorganikbileşiklerienerjikaynağıolarakkullanır.(E)

Cevap C

Soru 2 :

A ® PirüvatmitokondrimatriksindeasetilCoA’yadönüşürkenATP

üretilmezyadaharcanmaz.

B ® FAD,NAD+’dandahaelektronegatiftir.FAD,NAD+’agöreda-

hadüşükenerilielektronlarıbağlar.

C ® Glukozyıkımısırasındaaçığaçıkanelektronlarıntümü,oksi-

jenlisolunumunelektrontaşımaevresindeveoksidatiffosfo-

rilasyonlaüretilir.

D ® ÖkaryotlardaKrebsdöngüsütepkimelerimitokondrimatrik-

sindebaşlarveyineburadatamamlanır.

E ® KrebsDöngüsütepkimelerindeNADH,FADH2 veATPmole-

küllerisentezlenir.

Cevap E

Hücresel Solunum Test - 10

Soru 1 :

• HavaakımıAkabındanDkabınadoğrudurBunedenlesalyan-

goztarafındandışarıverilenkarbondioksitCkabındanDkabı-

nageçecektir.

• AveBkaplarındakiolaylarsalyangozundışortamakarbondiok-

sitverdiğinigöstermez.AncakDkabındakikireçsuyununbulan-

masısalyangozundışortamakarbondioksitverdiğinigösterir.

• DüzenektekiAveBkaplarındabulunansıvılarınamacıhavayla

içerigirenkarbondioksitibağlamayarakDkabındakibulanma-

nınsadecesalyangozdankaynaklandığınıgöstermektir.

Cevap D

Soru 5 :

A ® Glikolizdeaçığaçıkanpirüvatlarortamdayeterlioksijenvar-

samitokondrimatriksinegeçer.Özelbirenzimpirüvattanbir

karbondioksitkoparır.Solunumtepkimelerindekarbondioksi-

tinaçığaçıktığıilkevrebudur.

B ® Busüreçteoksijenkullanılmaz.

C ® NAD+elektronalarakindirgenir(NADHoluşur).

D ® Fermantasyontepkimelerindegörülmez.

E ® Ökaryotikhücrelerdemitokondrimatriksinde,prokaryotlarda

sitoplazmadagerçekleşir.

Cevap A

Soru 6 :

Şematizeedilenolayglikolizdir.Glikolizsitoplazmadagerçekleşir.

Cevap C

Soru 9 :

Oksijenlisolunumdaglukozmolekülleriparçalanır.Hücreyoğunlu-

ğuazalır.ATPüretilir.Busıradaısıvekarbondioksitaçığaçıkar.Kar-

bondioksitortampH’sinindüşmesinenedenolabilir.

Cevap D

Soru 7 :

Elektron,birmoleküldendiğerineaktarılabilir.Kuralolarakelektro-

nualanmolekülünelektronilgisininelektronuverenmoleküldenda-

hayüksekolmasıgerekir.Örneğinoksijenlisolunumunelektronta-

şımaevresindeişlevgösterenveelektronilgisienyüksekmolekül

oksijendir.Oksijensonelektronalıcısıdır.

Cevap A

Soru 8 :

Hücreyevemitokondriyeaitnumaralıkısımlarşunlardır:

I. ® plazmazarı

II. ® sitoplazma

III. ® mitokondridışzarı

IV. ® mitokondriiçzarıveyakrista

V. ® mitokondrimatriksi

Oksidatiffosforilasyonamitokondriiçzarında(IV)bulunanenzimler

tarafındangerçekleştirilir.

Cevap D

32


Prf

Ya

yın

ları


Soru 1 :

Prokaryothücrelerdeglikoliz(I)vekrebsdöngüsütepkimeleri(II)

sitoplazmadagerçekleşir.PirüvatınasetilCoA’yadönüşümü(III)ve

elektronlarıntaşınmasıolaylarındagörevalanenzimlerplazmaza-

rıüzerindedir.

Cevap E

Soru 5 :

• ŞemadaI;glikolizevresini,II;pirüvatınoksidasyonunu,III;Krebs

döngüsünügöstermektedir.

• SolunumunglikolizveKrebsdöngüsüevrelerindesubstratdü-

zeyindefosforilasyonlaATPsentezlenir.

Cevap E

Soru 6 :

• GlikolizileKrebsdöngüsüarasındakibağlantıpirüvataracılığıy-

lasağlanır.(I yanlış)

• KrebsdöngüsüasetilCoA’nınoksaloasetata(4karbonlubirmo-

lekül)bağlanmasıylabaşlar.(II doğru)

• OksijenlisolunumdaeldeedilenATP’lerinçoğuelektrontaşıma

sistemindeüretilir. (III yanlış)

Cevap E

Soru 7 :

• Atüpündeoksijenlisolunumyapanböcekdışortamakarbon-

dioksitverir.AncaktüpiçerisindebulunanNaOHkarbondioksiti

bağlar.BunedenleAtüpündekigazazalır.Basınçdüşer.Renk-

lisıvıAtüpünedoğruyükselir.

• Etilalkolfermantasyonuvelaktikasitfermantasyonundaoksijen

kullanılmaz.Prokaryotlardışındakalancanlılaroksijensizsolu-

numyapamaz.Trigliseritsenteziveortamdakigazmiktarıara-

sındadoğrudanbirilişkikurulamaz.

Cevap C

Soru 8 :

Glikoliztepimeleriortamınoksijendurumundanbağımsızolarakger-

çekleşir.Bunedenleortamdaoksijeninbulunmasıyadabulunma-

masıtepkimeleringerçekleşmesüresinideğiştirmez.

Cevap B

Soru 9 :

PirüvatmitokondrimatriksindeasetilCoA’yadönüştürülür.(I)Asetil

CoAoksaloasetatilebirleşerekKrebsdöngüsünekatılır.(II)Krebs

döngüsündeaçığaçıkanelektronlarelektrontaşımasistemine(ETS)

aktarılır. (III)

Cevap A

Soru 4 :

• ElektrontaşımasistemindeoksidatiffosforilasyonlaATPüretilir.

(A doğru)

• ProkaryotlardaETSelemanlarıplazmazarıüzerineyerleşmiştir.

(Bdoğru)Ökaryotlardabuenzimlermitokondriiçzarıüzerinde-

dir.(C doğru)

• Oksijenlisolunumunsonelektronalıcısıoksijendir.(D doğru)

• Besinlerdenalınanelektronlar(bubesinisteryağolsunisterglu-

koz)elektrontaşımasistemindeNADHveyaFADH2tarafından

taşınır.Dolayısıylayağlardanalınaraksistemeaktarılanelektron-

larınenerjidüzeyidahayüksekolmaz.(E yanlış)

Cevap E

Soru 2 :

• ŞekildeoksijenlisolunumunKrebsdöngüsüevrelerişematize

edilmiştir.

• Krebsdöngüsündesubstratdüzeyindefosforilasyonla1ATP

sentezlenir.(I doğru)

• NAD+elektronalarakNADH’yedönüşür.(II doğru)

• Tepkimelerprokaryotlardasitoplazmada,ökaryotlardamito-

kondrimatriksindebulunanenzimlertarafındangerçekleştirilir.

(III doğru)

Cevap E

Soru 3 :

• Glikoliztepkimelerindeoksijenkullanılmaz.Ancakbutepkime-

lerhemoksijenlihemdeoksijensizortamdagerçekleşebilir. (A

yanlış)

• Tepkimelersırasındakarbondioksitçıkışıolmaz.(B doğru)

• NAD+indirgenirveNADHoluşur.(C doğru)

• Başlangıçta2ATPharcanır.Tepkimelersırasındatoplam4ATP

üretilir.(D doğru)

• Sonürün(pirüvat)oksijenvarlığındasuvekarbondioksitepar-

çalanır.

Cevap A

Soru 10 :

GlikoliztepkimelerindeelektronalıcımolekülolarakNAD+kullanı-

lır.NAD+ikielektronlabirliktebirhidrojeniyonualarakNADH'adö-

nüşür.Bunagöre,besindenkoparılanelektronlarıelektrontaşıma

sistemineNADHaktarır.

Cevap D

33


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 4 :

Oksidatiffosforilasyonökaryotlardamitokondriiçzarıüzerindebu-

lunanenzimlertarafındangerçekleştirilir.Prokaryotlardabuenzim-

lerplazmazarıüzerindebulunur.

Cevap D

Soru 5 :

BesindekielektronlarNAD+tarafındanyakalanır.Elektronvehidro-

jeniyonubağlayanNAD+,NADH’yedönüşür.NADH,bağladığıelekt-

ronlarıETS’yetaşır.ETS’desonelektronalıcıoksijendir.

Cevap D

Soru 6 :

SubstratdüzeyindefosforilasyonglikolizveKrebsdöngüsütepkime-

lerindegerçekleşir.ETS’deoksidatiffosforilasyongerçekleşirkenpi-

rüvatınyükseltgendiğitepkimelerdeATPsentezlenmez.

Cevap C

Soru 7 :

Ökaryotikhücrelerdeglikolizsitoplazmada (I)krebsdöngüsü(II)ve

pirüvatınasetilCoA’yadönüşümü(III)mitokondrimatriksinde,elekt-

ronlarıntaşınması(IV)mitokondriiçzarındagerçekleşir.

Cevap B

Soru 8 :

ElektrontaşımasistemielemanlarıATPsentazenzimlerimitokond-

riiçzarınayerleşmiştir.Buzarkristadenilenkıvrımlaryaparakdaha

fazlaETSelemanıveATPsentazenzimitaşıyabilir.

Cevap A

Soru 10 :

• Mitokondriiçzarınınkıvrımlarınkristadenir.

• Mitokondrininiç(sıvı)kısmınamatriks,kloroplastıniç(sıvı)kıs-

mınastroma,kloroplastıneniçkısmındabulunanzarlaratilako-

yitzar,buzarlarınkıvırımyaparakoluşturduğuyapıyagranade-

nir.

Cevap A

Soru 11 :

Şekilde5karbonlumoleküldenkarbondioksitçıkışıolmuşvebusı-

radaNADHsentezlenmiştir.BuolayKrebsdöngüsütepkimelerinin

belirlibiraşamasındagerçekleşir.

Cevap C

Soru 9 :

• Pirüvat3karbonlubirmoleküldür.AsetilCoAise2karbonludur.

Pirüvat,asetilCoA’yadönüşürkenkarbondioksitaçığaçıkar.

(I doğru)

• NAD+elektronalarakindirgenir.(II yanlış)

• Pirüvatelektronvererekyükseltgenir. (III yanlış)

Cevap A


Soru 1 :

Pirüvatglikoliztepkimelerininsonürünüdür.Glikolizsitoplazmada

gerçekleşir.AsetilCoA,NADH,FADH2veATPmitokondriiçindeger-

çekleşentepkimelerdeaçığaçıkanmoleküllerdir.

Cevap B

Soru 2 :

• Havagirenbölümdebulunankarbondioksittutucu(KOH)içe-

rigirenhavadakikarbondioksitiuzaklaştırır.Aşişesindekikireç

suyununbulunmasıbeklenmez.(I doğru)

• FaresolunumlakarbondioksitverirsebugazBşişesindekisıvı-

nınbulanmasınanedenolur.(II doğru)

• Havaakışıtersyöndeolursa,dışarıdangirenhavadabulunan

karbondioksitBkabındaki,fareninortamaverdiğikarbonidok-

sitiseAkabındakisıvınınbulanmasınanedenolabilir.(III doğ-ru)

Cevap E

Soru 3 :

A ® KemiozmotikATPsentezinisağlayanhidrojeniyonlarızarlar

arasıalanda(I)birikir.

B ® Mitokondridışzarı(II)ATPmoleküllerinekarşıgeçirgendir.Ak-

sihaldemitokondrideüretilenATPmoleküllerisitoplazmaya

dadiğerhücreselkısımlardakullanılamazdır.

C ® Krebsdöngüsütepkimelerimitokondrimatriksinde(III)ger-

çekleşir.

D ® ETSelemanlarıiçzar(IV)üzerineyerleşmiştir.

E ® Matrikste(III)susbstratdüzeyinde,içzarüzerinde(IV)oksida-

tiffosforilasyongerçekleşir.

Cevap B

Fermantasyon Test - 13

Soru 1 :

• OksijenlisolunumdaNADHtaşıdığıelektronlarıelektrontaşıma

sistemineverir.FermantasyondaNADH’ninelektronlarınıalan

molekülasetaldehitir. (I)

• OksijenlisolunumdapirüvatmitokondriyegirerekasetilCoA’ya

dönüşür.AlkolikfermantasyondasitoplazmadaCO2vererekase-

taldehitedönüşür. (II)Hemoksijenlisolunumhemdealkolikfer-

mantasyonöncesindeglukozATPharcanarakaktifleştirilir.(III)

Cevap D

34


Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

A ® Oksijenlisolunumdasonelektronalıcısıoksijendir.Fermanta-

sondasonelektronalıcısıpirüvatyadaasetaldehitgibiorga-

nikbirmoleküldür.

B ® Oksijenlisolunumtepkimelerisonucunda2’dençokdahafaz-

lasayıda(30-32)ATPsentezlenir.

C ® Oksijenlisolunumtepkimelerininbirkısmısitoplazmadabir

kısmımitokondridegerçekleşir.Fermantasyontepkimelerinin

tümüsitoplazmadagerçekleşir.

D ® Oksijenlisolunumvefermantasyontepkimelerisırasınaçev-

reyeısıverilir.

E ® Fermantasyontepkimelerisonucundalaktikasit,etilalkolgibi

organikürünleraçığaçıkabilir.

Cevap D

Soru 3 :

• Oksijenlisolunumbaşlamadanöncegerçekleşenglikolizevre-

si(I)etilalkolfermantasyonuvelaktikasifermantasyonuönce-

sindedegerçekleşir.

• Pirüvatınoksidasyonu (II),krebsdöngüsü(III) veelektrontaşı-

masisteminde(IV)gerçekleşentepkimeleroksijenlisolunuma

aitolaylardır.

Cevap A

Soru 7 :

• Deneydemayamantarları25,30ve35oC’deçoğaltılmıştır.Yi-

ne%5ve%10glukoziçerenortamlarkullanılmıştır.Eldeedilen

verileregöre;

• Deneysırasındaaçığaçıkankabarcıklarkarbondioksittir.Ma-

yamantarlarıoksijensizortamdaetilalkolfermantasyonuya-

par.Laktikasitfermantasyonundakarbondioksitçıkışıolmaz.

(I yanlış)

• Farklısıcaklıklardaancakeşitglukozderişimlerindeaçığaçıkan

kabarcıksayılarıfarklıdır.Buverilertepkimelerinsıcaklıkdeğişi-

mindenetkilendiğinigösterir.Sıcaklıkenzimaktivitesinideğişti-

rir. (II doğru)

• Glukozderişiminin%15’inüzerindeolduğuortamdanelerola-

bileceğinedairbirveriolmadığındanbununlailgilibiryorumya-

pılamaz.

Cevap B

Soru 8 :

• Oksijenlisolunum(I) veetialkolfermantasyonunda(II) karbondi-

oksitçıkışıolur.Laktikasitfermantasyonunda(III)karbondioksit

çıkışıolmaz.Kemosentezde(IV)karbondioksitçıkmaztamaksi-

nekullanılır.

Cevap A

Soru 9 :

• Pirüvat,NADH’denelektronalaraklaktikasidedönüşür.(I)

• Pirüvatkarbondioksitvererekasetaldehitioluşturur. (III)Asetal-

dehitNADH’denelektronalaraketilalkoledönüşür. (II)

• Pirüvat,mitokondrimatriksindeelektronvekarbondioksitvere-

rekasetilCoA’yadönüşür.(IV)

Cevap A

Soru 4 :

• Fenolkırmızısıasitvarlığında(düşükpH)sararır.Karbondioksit

çözündüğündeçözeltininpH’sinidüşürür.Dkabındakifenolkır-

mızısınınsararmasıCkabındakarbondioksitoluştuğunugöste-

rir.ÇünküAveBdüzeneklerisistemedışarıdankarbondioksit

girişiniönlemektedir.

• Bitkitohumlarıoksijenlisolunumyaptıklarındakarbondioksitaçı-

ğaçıkarır.(I)Bitkitohumlarıbazıdurumlardaetilalkolferman-

tasyonudayapabilir.Etilalkolfermantasyonundadakarbondi-

oksitaçığaçıkar.(II)

• Laktikasitfermantasyonu(III)vefotosentezde(IV)karbondiok-

sitaçığaçıkmaz.

Cevap A

Soru 5 :

• LaktikasitfermantasyonundapirüvatNADH’denelektronalarak

indirgenir.BusıradaNADHyükseltgenir.(II ve IV)

• EtilalkolfermantasyonundapirüvattanCO2 ayrılırveasetalde-

hitoluşur.AsetaldehitNADH’denelektronalarakindirgenirken

elektronverenNADHyükseltgenir. (I, III ve IV)

Cevap D

Soru 6 :

A ® Hemetilalkolfermantasyonuhemdelaktikasitfermantasyo-

nusitoplazmadagerçekleşir.

B ® Ökaryotikhücrelerdeetilalkolfermantasyonunayadalaktik

asitfermantasyonunarastlanabilir.Örneğinmayamantarla-

rındaalkolikfermantasyon,insanlarıniskeletkasıhücrelerin-

delaktikasitfermantasyonugerçekleşebilir.

C ® Etilalkolfermantasyonundakarbondioksitçıkışıolurancak

laktikasitfermantasyonundaolmaz.

D ® Hemetilalkolfermantasyonuhemdelaktikasitfermantasyo-

nundaısıaçığaçıkar.

E ® Laktikasitfermantasyonundaaçığaçıkanlaktikasit,etilal-

kolfermantasyonundakarbondioksitortamınpH’sinidüşürür.

Cevap C

35


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 10 :

FermantasyondaNADHtaşıdığıelektronlarıpirüvatyadaasetalde-

hitgibiorganikbirmoleküleverir.ElektronverenNADH,NAD+’ya

dönüşür.NAD+,elektronalıcıbirmolekülolupglikoliztepkimeleri-

nindevamedebilmesiiçingereklidir.

Cevap B

Glukoz Dışındaki Besinlerden Enerji Eldesi Test - 14

Soru 1 :

• Proteinleroksijenlisolunumdayıkılmadanönceaminoasitlerine

ayrılır.Aminoasitinyapısındakiaminogrubukoparılır(deaminas-

yon)vebusıradaamonyakoluşur.(I)

• Nişasta(II)vetrigliseritlerin(III)yapısındaazotbulunmaz.Solu-

numdakullanıldıklarındaamonyakaçığaçıkmaz.

Cevap A

Soru 2 :

• Verilenmoleküllerdenkarbonsayısıfazlaolandahafazlaenerji

verecektir.Karbonsayısıeşitikimolekülkıyaslandığındaiseok-

sijensayısıdüşükolanınenerjiverimiyüksekolur.

• Bunagöre,verilenlerdenkarbonsayısıenfazlaolanüçyağasi-

divebirgliseroldenoluşantrigliserittir.(Yağasitlerininkarbon

sayısı4ila24arasındadeğişir.)

Cevap C

Soru 3 :

• Glukozyıkımında6CO2açığaçıkmış6O2kullanılmıştır.Rq=1’dir.

(I)

• Yağasidiyıkımında36CO2açığaçıkmış51O2kullanılmıştır.

Rq=36/51’dir. (II)

• Sorudaproteinlerinsolunumkatsayısıileilgilibirbilgiverilme-

miştir. (III)

Not: Proteinlerinsolunumkatsayısınıntamolarakhesaplanabilme-

siiçinincelenenproteininyapısınakatılanaminoasitlerinbilin-

mesigerekir.Bununlabirlikteproteinlerinsolunumkatsayısının

genellikle0,85’tenküçükolduğuhesaplanmıştır.

Cevap C

Soru 4 :

A ® I’dekarbonhidratlarsindirilmiş.Sindirimhücredışındadager-

çekleşebilir.

B ® II,glikolizolayınıgöstermektedir.Fermantasyonöncesinde

degerçekleşir.

C ® Aminoasittenamonyağınayrılmasınadeaminasyondenir.III

ilegösterilmiştir.

D ® Yağasitlerinin,asetilCoA’yayıkımı(IV)betaoksidasyonla

gerçekleşir.

E ® TepkimelerintümündeörneğinsindirimsırasındaATPüretilmez.

Cevap C

Soru 5 :

• Yağasitleri,solunumtepkimelerinekatılmadanöncebetaoksi-

dasyondenilenbirsüreçte2karbonluparçalaraayrılırveasetil

CoAmoleküllerioluşur. (I doğru)

• Gliserol,solunumtepkimelerineglikolizevresindekiaraürünler-

denbirinedönüştürülerekkatılır.(II doğru)

• Vitaminlerdenglukozsentezlenmez.(III yanlış)

• Aminoasitlersolunumtepkimelerinekatılmadanöncedeami-

nasyonauğrar.(IV doğru)

Cevap B

Soru 6 :

Yağasitlerinin,solunumtepkimelerinekatılmadanöncebetaoksi-

dasyonla2karbonluasetilCoA’yadönüşmesigerekir.

Cevap B

Soru 7 :

• Yağlargliserolveyağasitlerineparçalanmalıdır.

• Fosfolipitbileşenleri(örneğinyapılarındakiyağasitleri)solunum

tepkimelerindekullanılacaksa,fosfolipitlerinyapıbirimlerineay-

rılmasıgerekir.

• Aminoasitlersolunumdakullanılmadanöncedeaminasyonauğ-

rar.Yapılarındakiaminogruplarıuzaklaştırılır.

• Pirüvatsolunumtepkimelerinedoğrudankatılabilir.

• Yağasitlerisolunumdakullanılmadanöncebetaoksidasyona

uğramalıdır.

Cevap D

Soru 8 :

• Uzunsürebeslenmeyenbirinsandışarıdanbesinalamadığıiçin

depobesinlerinikullanmakzorundadır.Budurumdakiinsanla-

rınkarbonhidratdepolarıçokkısabirsüredetükenir.Enerjikay-

nağıolarakyağdokudadepolananyağlarkullanılır.Ancaksinir

hücreleriyağlarıenerjivericiolarakkullanamaz.

• Sinirhücrelerinintemelyakıtıglukozdur.Yağlarınağırlıklıbileşe-

niyağasitlerindenglukozsentezleyemez.Budurumdainsan-

laraminoasitlerikullanarakglukozüretir.Buolayağırlıklıolarak

karaciğerveböbreklerdegerçekleşir.Aminoasitlerinyıkımıso-

nucundaamonyakaçığaçıkar.Amonyakkaraciğerdeüreyedö-

nüştürülerekvücudazararvermesiönlenir.

Cevap B

Soru 9 :

• Proteinlersolunumdakullanılmadanönceaminoasitlere (I) par-

çalanır.

• Karbonhidratlarsolunumdaparçalanmadanönceglukozgibi

monosakkaritlere(II) yıkılır.

• Yağlarsolunumdakullanılmadanönceyağasidi (III)veglisero-

leparçalanır.

Cevap A

36


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

• Kloroplastlarçiftkatlızarlaçevrili,stromalarındaDNA,RNAve

çeşitlienzimlerbulunduranvekendineözgüproteinlerinbirkıs-

mınısentezleyebilenorganellerdir.(A,B,E)Yapılarındaayrıca

klorofilvekarotenoitlerbulunur.(D)

• KloroplasttaüretilenATP’lerkuralolarakhücreselişlerdekulla-

nılmaz.Dolayısıylakloroplastların,mitokondribulundurmayan

hücrelerinihtiyaçduyduğuATP’yiüretmegöreviyoktur.

Cevap C

Soru 4 :

• Işıkvarlığındahidrojeniyonlarıstromadantilakoyitboşluğapom-

palanır.TilakoyitboşluğunpH’sidüşer.ATPsentezlenirkenbu

iyonlarstromayageçer.TilakoyitboşluğunpH’siyükselir.Karan-

lıktaETSelemanlarıtilakoyitboşluğahidrojeniyonupompala-

yamadığındanburanınpH’siyükselir.(I doğru)

• OksijenlisolunumdaATPsentezlenirkenzarlararasıalandabu-

lunanhidrojeniyonlarımatriksegeçer.Bugeçişinenerjiharcan-

madangerçekleşebilmesi,zarlararasıalandadahafazlahidro-

jeniyonununbulunmasıylamümkünolur.Yanioksijenlisolunum

yapanbirhücredeATPsen-tezlenebilmesiiçinzarlararasıala-

nınpH’sininmatrikstendahadüşükolmasıgerekir.(II doğru)

• MitokondrivekloroplasttahidrojeniyonlarıATPsentazenzimin-

dengeçerkenATPsentezlenir.(III doğru)

Cevap E

Soru 5 :

Seralardatoprağasamangibiçürüyebilenorganikmaddelereklen-

mesiçürümesonucundaaçığaçıkankarbondioksitmiktarınıartırır.

Budafotosentezmiktarınıdolayısıylaürünmiktarınıartırır.

Cevap B

Soru 10 :

• Polisakkaritleryadadisakkaritlersolunumdadoğrudankullanı-

lamaz.(I yanlış)

• Aminoasitkullanımısonucundaamonyakmiktarıartar.Amon-

yaküreyedönüştürülebilir.Sonuçolarakazotluatıkürünüartar.

(II doğru)

• Solunumdaöncelikliolarakkullanılanmoleküllerkarbonhidrat-

lardır. (III yanlış)

Cevap B

Soru 1 :

• HemoksijenlisolunumdahemdefotosentezdeETSgörevalır.

(I yanlış)

• Oksijenlisolunumdaçeşitlimolekülleryıkılırvehücreninyoğun-

luğuazalır.Fotosentezdeyapıtaşımoleküllersentezlenirvehüc-

reninyoğunluğuartar.(II yanlış)

• Solunumışıktanbağımsızgerçekleşir.Fotosentezsadeceay-

dınlıkortamdagerçekleşir.(III doğru)

• Karbondioksitsolunumdaüretilir,fotosentezdekullanılır. (IV doğ-

ru)

Cevap E

Soru 2 :

Kloroplastlarda,fotosentezinışığabağımlıtepkimelerindeATPsen-

tezikemiozmotikmekanizmaylagerçekleşir.Klorofildenayrılanyük-

sekenerjilielektronlarETS’debirmoleküldendiğerineaktarılırken

açığaçıkanenerjihidrojeniyonlarınınstomadantilakoyitboşluğa

pompalanmasındakullanılır.Buhidrojenlertilakoyitboşluktanstro-

mayageçerkenATPsentezlenir.BunagöreETSelemanlarıproton-

ları(hidrojeniyonlarını)stomadantilakoyitboşluğadoğrupompalar.

Cevap B

Hücre Solunumu ve Fotosentez Test - 15

Soru 7 :

• Fermantasyonbazıkaynaklartarafındanhatalıbirşekildeoksi-

jensizsolunumolaraktanımlanmaktadır.Oysaoksijensizsolu-

numvefermantasyonbirbirindenfarklıolaylardır.

• Oksijensizsolunumda,elektrontaşımasistemininsonelektron

alıcısıoksijendışındabirmoleküldür.Bumolekülinorganik

SO–24,Fe3+,NO–3

yadaCO2olabilir.Bazıcanlılardaoksijensiz

solunumunsonelektronalıcısıorganikfumaratmolekülüdür.

• Bunagöre,oksijenlisolunum,oksijensizsolunum,fotosentez

vekemosentezolaylarındaelektrontaşımasistemi(ETS)görev

alırkenfermantasyondaETSgörevalmaz.

Cevap C

Soru 6 :

I. ® Fotosentezsadeceaydınlıktagerçekleşirkensolunumhem

aydınlıktahemdekaranlıktagerçekleşebilir.

II. ® Fotosentezdeaçığaçıkanoksijensolunumdakullanılabilir.

III ve V Fotosentezdeışıkenerjisikimyasalbağenerjisinedönüştü-

rülerekATPsentezlenir.BuATPışıktanbağımsıztepkimeler-

dekullanılır.Solunumdabesinlerdekikimyasalbağenerjisi

ATPsentezindekullanılır.Solunumtepkimelerinbazıların-

daATPkullanılır.

IV. ® FotosentezdeinorganikCO2veH2Okullanılırkensolunumda

organikbesinlerveinorganikO2kullanılır.

Cevap A

37


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 8 :

A ® ATPKrebsdöngüsündesentezlenir,Calvindöngüsündesen-

tezlenmez.

B ® ATPCalvindöngüsündekullanılır,Krebsdöngüsündekulla-

nılmaz.

C ® Kimyasaltepkimelersırasındabirmiktarısıaçığaçıkar.Krebs

döngüsüveCalvindöngüsübirdizikimyasaltepkimeden

oluşur.

D ® NADPHCalvindöngüsündeyükseltgenir.

E ® KarbondioksitKrebsdöngüsündeaçığaçıkar,Calvindöngü-

sündekullanılır.

Cevap C

Soru 3 :

Şematizeedilenoalylar,I;glikoliz,II;pirüvatınyükseltgenmesi,III;

Krebsdöngüsütepkimeleridir.

A ® Glikolizde(I)ATPhemtüketilirhemdeüretilir.

B ® Pirüvatyükseltgenirken(II)karbondioksitaçığaçıkar,NA-

DHüretilir.

C ® Pirüvatınyükseltgenmesi(II)oksijenvarlığındagerçekleşir.

D ® Krebsdöngüsünde(III)organikbesindenayrılanelektronlar

ETS’yeaktarılır.

E ® Glikoliztepkimeleri(I)sitoplazmadagerçekleşir.

Cevap C

Soru 10 :

• GlikolizdeATPhemtüketilirhemdekullanılır.(Idetepkimeiki

yöndedegerçekleşmişolur)

• KrepsdöngüsündeATPüretilirancakkullanılmaz.(IIdetepki-

metekyöndegerçekleşmişolur)

• FotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerindeATPkullanılıran-

caküretilmez.(III’tetepkimetekyöndegerçekleşmişolur)

• FotosentezinışığabağımlıtepkimelerindeATPüretilirancakkul-

lanılmaz.(IV’tetepkimetekyöndegerçekleşmişolur)

Cevap A

Soru 9 :

I. ® Xkabındakikireçsuyununbulanmasıiçinbitkininortamakar-

bondioksitvermesigerekir.Aydınlıktabitkilerhemsolunum

hemfotosentezyapar.Ancakfotosentezhızısolunumhızın-

danyüksektir.Fotosentezdekarbondioksitkullanılıroksijen

açığaçıkar.DolayısıylaaydınlıkortamdaXkabındakikireçsu-

yununbulanmasıbeklenmez.

II. ® Bitkilerkaranlıktasolunumyapmayadevameder.Solunumsı-

rasındakarbondioksitaçığaçıkar.Bunedenlekaranlıkortam-

daXkabındakikireçsuyununbulanmasıbeklenir.

III. ® Bitkigündüzoksijenlisolunumyapsabilefotosenteznedeniy-

lesolunumdaaçığaçıkankarbondioksiditespitetmekmüm-

künolmaz.Ayrıcabitkilergecegündüzsolunumyapabilir.De-

neysonucundabitkilerinoksijenlisolunumusadecegeceleri

yaptığısonucunaulaşılmasıbeklenmez.

Cevap C

MEB Kazanım Testi Test - 16

Soru 1 :

• Kloroplastlardasuvekarbondioksitkullanılarakbesinveoksi-

jenüretilir.2numaralıeğrisuvekarbondioksit,1numaralıeğri

besinyadaoksijenolabilir.

• Mitokondrideorganikbesinleroksijenlisolunumdaparçalanır.

Suvekarbondioksitaçığaçıkar.ATPüretilir.1numaralıeğriATP,

karbondioksityadasu2numaralıeğribesinyadaoksijenola-

bilir.

Cevap E

Soru 2 :

Fermantasyonveöncesinde(glikolizevresinde)meydanagelen;pi-

rüvatınindirgenereklaktikasidedönüşmesi(I),glikolizdeATP’nin

kullanılması(II)vesentezlenmesi(III) olaylarınıntümüsitoplazma-

dagerçekleşir.

Cevap E

Soru 4 :

• Fotosenteztepkimeleriökaryotlardakloroplastta(I),prokaryot-

lardasitoplazma(II)vehücre(plazma)zarında(IV)bulunanen-

zimlerlegerçekleştirilir.Prokaryotlardahücrezarıyüzeyalanını

artırmakiçinkıvrımyapmışolabilir.

• Hücreduvarında (IV)fotosenteztepkimelerigerçekleşmez.

Cevap E

Soru 5 :

A ® Klorofilfotosentetikcanlılardabulunur.

B ® İnorganikmaddelerinoksidasyonuileeneriaçığaçıkarmake-

mosentetikcanlılarınözelliğidir.

C ® Ototroflar(kemosentezyadafotosentezyapancanlılar)inor-

ganikmaddeleri(karbondioksiti)indirgeyerekorganikbesin

sentezler.

D ® Atmosferinoksijenmiktarıfotosentetikcanlılartarafındanartırılır.

E ® Ototroflarprokaryotikyadaökaryotikolabilir.

Cevap C

38


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

A ® KloroplastşeklindeIdışzarı,IIstromayıIIItilakoyitzarıyada

granayıgöstermektedir.

B ® KloroplastlarkendilerineözgüDNA’yasahipolupbuDNA

stromadabulunur.

C ® Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimeleristromada(II)ger-

çekleşir.

D ® Klorofilvediğerpigmentlertilakoyitzarüzerineyerleşmiştir.

E ® ETSelemanlarıtilakoyitzarüzerindebulunur.

Cevap E

Soru 5 :

Bitkiiçingereklioptimumsıcaklık30oColduğunagöreIIIveIVnu-

maralıyapraklardafotosentezhızıdiğerkoşullaraynıiseIveIInu-

maralıyapraklardandahadüşükolacaktır.

Kırmızıvemorışıktafotosentez,yeşilışıktandahahızlıdır.Çünküklo-

rofilyeşilışığısoğuramaz.

A ® Ihemsıcaklıkhemışığındalgaboyubakımındanenuygunko-

şullardaolduğundanenfazlaağırlıkartışıI’deolur.

B ® IveIIaynısıcaklıktabulunanancakfarklıdalgaboyundakiışık

ileaydınlatılanyapraklarolduğundanbuyapraklaraaitveriler

ışığındalgaboyuilefotosentezhızıarasındakiilişkiyigöster-

mekamacıylakullanılabilir.

C ® IIveIIIkarşılaştırıldığındaikideğişkenerastlanır.Buikiyaprak

içinhemışığındalgaboyuhemdebulunduklarısıcaklıkde-

ğerlerifarklıdır.İkiyaprakarasındakifarkınhangideğişkenden

kaynaklandığıtamolarakbilinemez.

D ® MorışıklaaydınlatılanIII’tefotosentezdahayoğunolacağın-

danağırlıkartışıIV’tenfazlaolur.

E ® DahauygunsıcaklıktabulunanII’defotosentezdahayoğun

olacağındanağırlıkartışıIV’tenfazlaolur.

Cevap C

Soru 6 :

ŞekildeoksijenlisolunumKrebsdöngüsütepkimeleri(B)şemati-

zeedilmiştir.

Cevap B

Soru 7 :

• Calvindöngüsününsonürünüolanfosfogliseraldehitazotiçer-

meyenbirmoleküldür.Bumoleküldenazotiçerenbaşkabiror-

ganikmolekülünsentezlenebilmesiiçinazottuzlarınınkullanıl-

masıgerekir.

• Pirüvikasit,ribozşekeri,gliserolvesükrozazotiçermez.Ade-

ninazotluorganikbazdır.Sentezisırasındaazotlubileşiklerkul-

lanılmalıdır.

Cevap C

Soru 8 :

Bitkilerdefotofosforilasyonkloroplastlardagerçekleşir.Kloroplastlar-

daüretilenATP’lerkloroplastiçindekullanılır.Bunagörekloroplastta

gerçekleşenorganikbesinsentezisırasındafotofosforilasyonlaüre-

tilenATPmoleküllerikullanılabilir.

Cevap A

Soru 9 :

• Işıkenerjisikimyasalenerjiyefotosentezinışığabağımlıtepki-

melerindedönüştürülür.Busüreçteroloynayantemelpigment

klorofildir.(I yanlış)

• Fotosistemlerdebulunankarotenoitlersoğurduğuışığınenerji-

sinitepkimemerkezindekiklorofileaktarabilir.(II doğru)

• Karotenoitler,bitkihücrelerinigüneştengelenUVışınlarınınza-

rarlıetkilerindenkorumaişlevinesahiptir. (III doğru)

Cevap D


Soru 1 :

Yapraktamezofilde(altveüstepidermisarasında)bulunanpalizat

parankimasıvesüngerparankimasıhücrelerindekloroplastbulu-

nur.ŞekildeIIIpalizatparankiması,IVsüngerparankimasıhücre-

lerinigöstermektedir.

Cevap D

Soru 4 :

Grafikteki verilere göre,

• Sıcaklıkartışıbelirlibirdeğerekadarfotosentezihızlandırsada

yaklaşık35oCdensonrayavaşlatmıştır.(I yanlış)

• Fotosentezinenhızlıgerçekleştiğisıcaklıkdeğeriyaklaşık35oC

olduğundan,fotosenteziçingereklioptimumsıcaklığın35oCol-

duğusöylenebilir.(II doğru)

• Eğriyegöre10oC’ninbirazaltındave40oCninbirazüzerinde

fotosentezgerçekleşebilir.(III doğru)

Cevap B

Soru 3 :

ŞekildeKrebsdöngüsüşematizeedilmiştir.Döngününbiryerinde

6karbonlubileşik,5karbonlubaşkabirbileşiğedönüşmüştür.Kar-

bonsayısıazalan6karbonlumolekülkarbondioksitvermiştir.Xye-

rinekarbondioksityadaNADHyazılabilir.

Cevap B

Soru 2 :

Fotosentezinışığabağımlıtepkimelerindeışıkenerjisinisoğuranklo-

rofilelektronvererekyükseltgenir.(II)Buklorofildahasonrabaşka

birmolekülden(örneğinsudan)elektronalarakindirgenir (I)vees-

kidurumunadöner.FotosistemI’dekiklorofildenayrılanelektronlar

NADP+tarafındanbağlanabilir.BudurumdaNADP+elektronala-

rakindirgenmişolur.(V)

Karbondioksitfotosentezinışığabağımlıtepkimelerindekullanılmaz.

(IIIveIVgerçekleşmez.)

Cevap E

39


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 6 :

• 6karbonlumolekülün3karbonlumoleküledönüştüğütepkime-

lerglikolizdir.GlikolizdeNADHveATPüretilir.Tepkimelerbaş-

larkenATPharcandığındanbusüreçteADP’deaçığaçıkabilir.

(I)BuaşamadaCO2açığaçıkmaz.

• 3karbonlupirüvat2karbonluasetilCoA’yadönüşürkenCO2

açığaçıkar,NADHüretilir.(II)

• Krebsdöngüsünde;CO2açığaçıkarkenNADH,FADH2veATP

üretilir.(III)

Cevap E

Soru 7 :

• Seralardayapayışıklandırmailefotosenteziçingerekliışıksağ-

lanabilir.Çünkübazıdurumlardaserayaulaşangüneşışığımik-

tarıidealfotosentezhızıiçinyeterliolmaz.(I)

• Bazıbitkilergünışığıbelirlibirsüreyiaşmadançiçeklenmez.

Böylebitkilerigünlerinkısaolduğudönemlerdeçiçeklendirebil-

mekiçinyapayışıkkullanılabilir.(II)

• Meyvelerinolgunlaşması(büyümevegelişmesikastedilmiyor)

hızlandırılırsameyvehemolmasıgerekendenküçükolurhem

dedahaçabukçürür.Meyvelerinhızlıolgunlaşmasıseralardais-

tenendurumlardanbirideğildir.Ayrıcameyveolgunlaşmasıda-

haekonomikbirşekildevehormonlarlasağlanabilir.(III)

Cevap D

Soru 9 :

Kireçsuyununbulanmasımayamantarıbulunançözeltidenkarbon-

dioksitçıktığınıgösterir.Karbondioksitçıkışıoksijenlisolunum(I)ve-

yaetilalkolfermantasyonu(II)olaylarınabağlıolarakgerçekleşebilir.

Ancakmayamantarınınkonulduğutüphavasızolduğundanmantar

oksijenlisolunumyapmışolamaz.

Cevap A

Soru 2 :

FotosentezinCalvindöngüsünün(ışıktanbağımsızevrelerin)son

ürünü3karbonlubirşekerdir(Gliseraldehit3-fosfatveyaeskiadıy-

laPGAL).Diğertümorganikbileşikleribumolekülükullanaraküre-

tir.Ayrıcaazot,fosforveyakükürtgibielementleriiçereninorganik

tuzlarıdakullanabilir.

Cevap B

Soru 10 :

Fermantasyontepkimeleritümcanlılardasitoplazmadagerçekle-

şir.Canlınınbitkiolması,fermantasyongerçekleşenhücrebölge-

sinideğiştirmez.

Cevap D

Soru 8 :

Solunumtepkimelerivebutepkimeleringerçekleştiğihücreselkı-

sımlartablodaverilmiştir.

Ökaryotik Hücreler

Sitoplazma

–Glikoliz

–Fermantasyon

Mitokondrimatriksi

– PiruvatinAsetil–CoA'yadönüşümü

–Krebsdöngüsü

Mitokondriiçzarı

– Elektrontaşımasistemi

Prokaryotik Hücreler

Sitoplazma

–Glikoliz

–Fermantasyon

–Krebsdöngüsü

Plazmazarınıniçyüzeyi

– PiruvatinAsetil–CoA'yadönüşümü

–Elektrontaşımasistemi

Tabloyagöre,glikolizvefermantasyontümcanlılardasitoplazma-

dagerçekleşir.

Cevap A


Soru 1 :

I. ® Çekirgeoksijenlisolunumyaptığındaoksijenkullanırvekar-

bondioksitaçığaçıkarır.AncakkarbondioksitKOHtarafın-

dantutulur.Budurumdarenklisıvı1yönündehareketeder.

Solunum Evresi Gerçekleştiği Kısım

Glikoliz Sitoplazma

PiruvatinAsetil–CoA'yadönüşümü

Sitoplazma

Krebsdöngüsü Mitokondrimatriksi

Elektrontaşımasistemi Mitokondriiçzarı

II. ® Laktikasitfermantasyonundaoksijenkullanılmaz,karbondi-

oksitaçığaçıkmaz.İçeridekigazbasıncıdeğişmediğinden

renklisıvınınhareketetmesibeklenmez.

III. ® Sıcaklıkartarsa,çekirgeninmetabolikhızıartar.Budurumda

oksijenlisolunumyapıyorsadahafazlaoksijenkullanaraksı-

vınındahahızlıhareketetmesinenedenolabilir.

Cevap E

40


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

• Glukoz,laktikasitfermantasyonusonucundalaktikasiteyıkılır-

kenenerjiaçığaçıkar.Buolayıntersigibidüşünülebilecekme-

tabolikolaydalaktikasitkullanılarakglukozsentezlenirkenener-

jiharcanır.(I doğru)

• PirüvattanlaktikasitüretilirkenNADHindirgenirancakATPne

harcanırnedeüretilir.(II yanlış)

• İskeletkaslarındaoluşanlaktikasitkaraciğerekanyoluylataşı-

nır. (III doğru)

Cevap C

Soru 5 :

Solunumterimi;nefesalıpverme(teneffüs),besinlerinyapısında-

kikimyasalenerjiyiaçığaçıkarma,oksijenalıpkarbondioksitverme

anlamındakullanılabilir.

Cevap E

Soru 6 :

Oksijenlisolunumsırasındaısıaçığaçıkar,sıcaklıkartar.Besinler

suvekarbondioksiteparçalanır.ATPüretilir.Karbondioksitortamın

pH’sinidüşürür.BunagörepH’ninartmasıbeklenmez.

Cevap A

Soru 8 :

• Bitkihücrelerindesentezlenenveyapısındaazotbulunabilen;

aminoasit,organikbaz(adenin,timinvb.)vebazıvitaminlerin

(örneğinB1vitamini)üretimindedışarıdanalınanazottuzlarıkul-

lanılabilir.

• (Not:Vitaminkelimesindeki-aminekiilkkeşfedilenveyapısın-

daamingrububulunanvitaminlerdenkaynaklanır.)

Cevap E

Soru 9 :

• NADHveFADH2tarafındanelektrontaşımasistemineaktarılan

elektronlaroksijenaktarılırken;

• (A)matrikstekihidrojeniyonlarızarlararasıalanapompalanır.

ZarlararasıalanınpH’sidüşer.MatriksinpH’siyükselir.(B)Ay-

rıcazarlararasıalanilemitokondrimatriksiarasındayükfarkı

oluşur.(E)Zarlararasıalandabirikenhidrojeniyonlarıproton

motifgücenedenolur.BugüçkullanılarakATPsentezlenir.(D)

• Suyuniyonlarınayrılması(C)fotosentezsırasındagerçekleşir.

Cevap C

Soru 2 :

(A)Sorudaglikolizevresişematizeedilmiştir.Glikoliztepkimele-

ritamamlandığında2pirüvat,2NADHvetoplam4ATPsentezle-

nir.(B)ATPmolekülleri,substratdüzeyindefosforilasyonlaüretilir.

(C)GlukozunelektronlarınınbirkısmıNAD+tarafındanbağlanarak

elektrontaşımasistemineaktarılır.(D)Oksijenlisolunumveferman-

tasyonolaylarındanöncegerçekleşir.(E)Hemprokaryothemde

ökaryotlarınsitoplazmasındagerçekleşir.

Cevap A

Soru 10 :

Fermantasyontepkimelerindefarklısonürünlerinoluşması,busü-

reçtefarklıenzimlerinkullanılmasındankaynaklanır.

Cevap C

Soru 7 :

I. ® Hücreselsolunumunbaşındaglukozikimolekülpirüvatayı-

kılır.(Glikoliz)

II. ® 3karbonlupirüvatasetilCoA’yadönüştürülür.

III. ® BesinlerdenayrılanelektronlarNADHtarafındanelektrontaşı-

masistemineaktarılır.ETS’ninsonelektronalıcısıoksijendir.

Cevap B

Soru 11 :

I. ® Akabındakitohumlaroksijenlisolunumyapar.Oksijenalır

karbondioksitverir.VerilenkarbondioksitKOHtarafındantu-

tulduğundanAkabındakigazmiktarıazalır.Bkabındame-

tabolikaktivitegöstermeyenkurutohumlarbulunduğundan

herhangibirdeğişimolmaz.

II. ® Bkabındakitohumlarınlaktikasitfermantasyonuyaptığına

dairbirveriyoktur.

III. ® Sıcaklığınartmasıtohumlardametabolizmahızınıdeğiştirece-

ğindensıvınınilerlemehızınıdeğiştirir.(Sıcaklıkartışımetabo-

lizmanınhızlanmasınayadayavaşlamasınanedenolabilir.)

Cevap E

Soru 1 :

• Solunumtepkimeleriveökaryotikhücelerdebutepkimeleringer-

çekleştiğibölümlertablodakigibidir.

• PirüvatınAsetil-CoA’yadönüşümüprokaryotlardahücrezarı,ökar-

yotlardamitokondrimatriksindebulunanenzimlertarafındanger-

çekleştirilir.

Cevap D

Ünite Ölçme Testi Test - 19

Soru 3 :

Glikoliztepkimelerinde;

I. ® ATPkullanılır.

II. ® ATPsentezlenir.

III. ® Glukozunyıkımıile2pirüvatüretilir.

IV. ® GlikoliztepkimelerindeH2Okullanılmaz.

Cevap B

41


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 7

Soru 4 :

Bitkilerinkökhücrelerifotosentezyapamaz.Buhücrelerdefotofos-

forilasyongerçekleşmez.Yaprakvegövdehücrelerindeüçolaybir-

liktegerçekleşebilir.

Cevap D

Soru 5 :

• Fotosentezsadeceaydınlıkortamlardagerçekleşebilenmeta-

bolikbirolaydır.

• Kemosentez,fermantasyon,oksijenliveoksijensizsolunumolay-

larıışıktanbağımsızolarakhemkaranlıktahemdeaydınlıktager-

çekleşebilir.

Cevap A

Soru 3 :

I. ® Hidrojeniyonlarınıntilakoyitboşluktanstromayageçişisıra-

sındaATPsentezlenir.Deneydezarınikiyanıarasındakipro-

tonderişimifarkıartırılmışvecansızortamdaATPsentezlen-

diğigörülmüştür.

II. ® Deneybitkilerinkaranlıktafotosentezyapabileceğinigös-

termez.

III. ® DeneydetilakoyitzarlarkullanılmışveATPsentezlenmiş.Do-

layısıylakloroplasttaATPsentezitilakoyitzarlartarafından

gerçekleştirilir.

Cevap E

Soru 6 :

• Fotosentezyapancanlılarınbirkısmıtepkimelersırasındaoksi-

jenaçığaçıkarır.Oksijenlifotosentezdenilenbuolayökaryot-

lardavebazıprokaryotlardagörülür.Diğerbirkısımprokaryot

örneğinmorsülfürbakterilerifotosentezsırasındaoksijenaçığa

çıkarmaz.Böylecanlılarsudanfarklıbirmolekülühidrojenkay-

nağıolarakkullanır.Bunedenlefotosentezyapabilenancakor-

tamınoksijenmiktarınıartırmayancanlı;

• Prokaryottur.(I doğru)

• Hidrojenkaynağıolaraksukullanmaz.(II yanlış)

• Bitkileralemindesınıflandırılmaz.(III yanlış)

Cevap A

Soru 7 :

FotosentezinışığabağımlıtepkimelerindeNADP+indirgenirveNA-

DPHoluşur.(A) Fotolizgerçekleşir,suparçalanırveoksijenaçı-

ğaçıkar.(B)

FotofosforilasyonlaATPsentezlenir. (D)Busüreçteelektrontaşıma

sistemiişlevgösterir(E)

Organikbesinsentezi(C)fotosentezinışıktanbağımsıztepkimele-

rindegerçekleşir.

Cevap C

Soru 9 :

Kloroplastsadeceökaryotikhücrelerdebulunur.Bakterilerprokar-

yotikolduğundankloroplastbulundurmazlar.

Cevap B

Soru 10 :

Karanlıktanaydınlığaalınanbirbitkidefotosenteztepkimeleribaş-

lar.Bunabağlıolarak;

• Sitoplazmadakikarbondioksitmiktarıazalır.pHbirmiktaryük-

selir.(I yanlış)

• Stromadakihidrojeniyonlarıtilakoyitboşluğapompalanır.Stro-

manınpH’siyükseli.(II doğru)

• TilakoyitboşluğunpH’sidüşer.(III doğru)

Cevap E

Soru 8 :

Fotosentezinışıktanbağımsıztepkimelerinde;

A ® IşığabağımlıtepkimelerdeüretilenATP’lerkullanılır.

B ® Bağlananherkarbondioksitmolekülüiçin3ATPharcanır.

C ® ElektronvericiolarakNADPHkullanılır.

D ® Tepkimelerintümüenzimlertarafındankatalizlenir.

E ® CalvindöngüsükarbondioksitinRuBPmolekülünebağlanma-

sıylabaşlar.

Cevap B

Soru 1 :

Fermantasyonpirüvattanlaktikasityadaetilalkolgibiürünlerinsen-

tezlendiğitepkimelerdir.Tepkimelerinamacıglikolizindevamedebil-

mesiiçingerekliNAD+kaynağınıyenilemektir.

Cevap A


Soru 2 :

• MitokondrilerdeATPsentezikemiozmotikmodelleyadahipo-

tezleaçıklanır.(I doğru)

• KloroplastlardakiATPsentezidebenzerbirmekanizmayla(ke-

miozmotikmodeleuygunşekilde)sentezlenir. (II doğru)

• Mitokondrilerdeelektrontaşımasistemininsonelektronalıcısı

oksijendir.(III doğru)

Cevap E

42


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

• Glikolizglukozunenzimleryardımıylaparçalanmasıdır.Başlan-

gıçevrelerindeATPkullanılır.AyrıcabelirlibirevresindeNAD+

elektronalarakindirgenir.

• Oksijendenbağımsızgerçekleşir.Bunedenlegerçekleşmesiiçin

ortamdaoksijenbulunmasızorunludeğildir.

Cevap A

Soru 9 :

• Etilalkolfermantasyonundaoksijenkullanılmaz.(I ortak değil)

• EtilalkolfermantasyonundaETSelemanlarıişlevgöstermez.

(III ortak değil)

• Hemetilalkolfermantasyonundahemdeoksijenlisolunumda

CO2açığaçıkar.Tepkimelerdeenzimlergörevalır.(II ve IV or-

tak)

Cevap E

Soru 10 :

• İnsanlardaçizgilikashücrelerioksijensizkaldığındaenerjigli-

kolizleeldeedilir.Laktikasitüretilir.Laktikasitfermantasyonun-

dakarbondioksitaçığaçıkmaz.Inumaralıgrafikçizilemez.

• Pirüvatmiktarıartıp,laktikasitüretimisırasındaazalabilir.Laktik

asitpH’yidüşürebilir.Sıcaklıkartışıolabilir.NAD+kullanılıpyeni-

denüretilebilir.

Cevap A

Soru 7 :

• Grafiğegörefotosentezhızıışıkşiddetindekiartışabağlıolarak

artmaktadır.Ancakbelirlibirdeğerdensonrafotosentezhızında-

kiartışdurmuştur.Buaşamadakifotosentezhızıortamınkarbon-

dioksitmiktarınabağlıolarakdeğişmektedir.

• Işıkşiddetinindüşükolduğubelirliaşamadabitkidışortamakar-

bondioksitvermektedir.Buaşamaiçinsolunumhızıfotosentez

hızındanyüksektirdenebilir.

Buna göre;

A ® Işıkşiddetininartmasıfotosentezihızlandırır.

B ® CO2derişimininartmasıfotosentezihızlandırır.

C ® Işıkşiddetininçokdüşükolduğudurumlardabitkioksijenalıp

karbondioksitverebilir.

D ® Fotosentezhızıçeşitlifaktörlerlesınırlanır.

E ® CO2miktarındakiartışilesolunumhızıarasındaherhangibir

ilişkikurulmamıştır.

Cevap E

Soru 8 :

Sütünyoğurdavemeyvesularınınsirkeyedönüştürülmesiferman-

tasyonlaolur.Fermantasyonbazıgıdalarıbozulmayakarşıkorur.

Ucuzmaddelerdenticariolarakdeğerliürünlereldeedilebilir.Ancak

yüksekkalorilibesinlerinkalorisiniazaltmakamacıylakullanılmaz.

Cevap C

Soru 5 :

• FAD,Krebsdöngüsündenaldığıelektronlarıelektrontaşımasis-

temineaktarır.(I doğru)

• SentezindeB2vitamini(riboflavin)kullanılır.(II doğru)

• Krebsdöngüsünde2H+iyonuve2elektronalarakFADH2ye

dönüşür.(III doğru)

Cevap E

Soru 3 :

Krebsdöngüsü2karbonluasetilCoA’nın4karbonluoksaloaseta-

tabağlanmasıylabaşlar.

Cevap C

Soru 4 :

• Calvindöngüsününsonürünü3karbonlubirkarbonhidrattır.

Yapısındakarbon,hidrojen,oksijenvefosforatomlarıbulunur.

Bunlarındışındakibiratomiçerenmoleküllerinsentezlenebilme-

siiçindışarıdanalınanminerallerinkullanılmasıgerekir.

• Adeninazotiçerenbirbazdır.ÜretimisadeceCalvindöngüsü

ürünleriylegerçekleştirilemez.

Cevap D

ÜNİTE 8DOKULAR - SİNİRLER - HORMONLAR VE HOMEOSTAZİ

45

DOKULAR – SINIRLER – HORMONLAR – HOMEOSTAZI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Dokular Test - 1

Soru 1 :

• Çokhücrelicanlılardabelirlibirişleviyerinegetirmekiçinözel-

leşmişhücrelerinoluşturduğutopluluğadokudenir.Kasdoku,

sinirdoku,kandoku,yağdokuvb.

• Hayvanlargibiçokhücreliorganizmalardaorganellerhücreyi,

hücrelerdokuyu,dokularorganları,organlarsistemleri,sistem-

leriseorganizmayıoluşturur.

Cevap D

Soru 8 :

İnsanlarda,vücudundışyüzeyiniyadavücutiçindekiboşluklarınet-

rafınıkaplayandokuepiteldokudur.

Cevap C

Soru 2 :

• İnsanvücudutemeldoku,bağdoku,epiteldokuvesinirdoku

olmaküzeredörttemeldokudanoluşur.

• İnsanvücudundabölünürdokudenilenözelbirdokutipiyok-

tur.Bölünürdokubitkihücrelerindebulunan,diğeradıdame-

ristemolanhücretopluluğudur.

Cevap B

Soru 6 :

• Sinirsisteminin,impulsiletmeküzereözelleşmişhücrelerine

nörondenir.Nöronlardinlenmedurumundaykeniçkısmıiledış

kısmıarasındaelektrikselolarakbelirlibiryükfarkıvardır.Bufar-

kadinlenme potansiyelidenir.(IIdoğru)

• Uyarılanbirnörondadinlenmepotansiyelitersinedönervebu-

nadaaksiyon potansiyeli denir.(Idoğru)

• Aksiyonpotansiyelioluşturanbirnöronbaşkabirhücreyiuya-

rarakonundaaksiyonpotansiyelioluşturmasınısağlayabilir.(III

doğru)

• Nöronlarkendilerifarklılaşmışhücrelerdir.Bölünmeyetenekle-

rinikaybedennöronlarfarklılaşarakyenihücreleroluşturamaz.

(IVyanlış)

Cevap D

Soru 5 :

Bağdoku,vücudunönemlibirkısmındabulunan,dokularınarası-

nıdoldurarakonlaradestekolandokudur.Özelleşmişhücreleriyle

kıkırdak,kemik,kanveyağdokuyuoluşturur.Kanındamariçinde

pıhtılaşmasınıönleyenfaktörlerdenbazılarınıüretir.Yağdokuaracı-

lığıylaısıyalıtımınısağlar.Fagositozyapanhücreleriyledevücutsa-

vunmasındaroloynar.

Cevap A

Soru 3 :

Epiteldoku;tabakalarhalindehücrelerdenoluşur.Vücudundışı-

nıveyavücutiçindekiboşluklarıçevreler.Örtüişlevigördüğünden

hücreleriarasındasıkıbağlantılarbulunur.Böylecemaddelerinhüc-

relerarasındakiboşluklardangeçmesiengellenir.Vücuduhasta-

lıketkenleriningirişinekarşıkorur.Sukaybınıengeller.Kandama-

rıvesiniriçermez.

Cevap A

Soru 4 :

A ® Epiteldokudareseptörolarakişlevgösterenhücrelerbuluna-

bilir.Ancakçevreseluyarılarımerkezisinirsistemineiletmesi-

nirdokuyaaitözelleşmişhücrelerinişlevidir.Epiteldokunun

özelliğideğildir.

B ® Epiteldokuincebağırsaktaçeşitlibesinlerinemiliminisağlar.

C ® Epiteldokuhücreleriarasındasıkıbağlantılarvardır.Busaye-

deikiortamarasındaengelolmaişlevinidahasağlıklıbirşe-

kildegerçekleştirebilir.

D ® Derininendıştabakasınıepiteldokuoluşturur.Ölühücrelerden

oluşanbutabakavücudusıvıkaybınakarşıkorur.

E ® Derinindiğerbirişlevidemikroorganizmalarınvücudagirişi-

niengellemedir.

Cevap A

Soru 7 :

I. ® Epiteldoku(a),bazıiçorganlarınyüzeyiniörtendokudur.

II. ® Sinirdoku(b),uyarılarınalınması,iletilmesiveişlenmesin-

deroloynar.

III. ® Kasdoku(c),besinlerdeneldeedilenkimyasalenerjiyime-

kanikenerjiyedönüştürür.

Cevap B

Soru 9 :

I. ® Bağdokudamakrofajlar,fibroblastlar,plazmahücrelerigibi

hücrelerbulunur.

II. ® Bağdokuhücrelerininarasındabileşenlerifarklımaddelerbu-

lunur.Örneğinhücrelerarasımaddebolmiktardasıvı(kan)

veyainorganikmadde(kemik)içerebilir.

III. ® Bağdokudahücrelerarasındakollajen,elastinyadaretiküler

fibrillerolarakbilinençeşitliproteinlerdebulunur.

Cevap E

Soru 10 :

A ® Fibrinojenkandabulunanvefibrinedönüştüğündepıhtılaşma-

yısağlayanbirproteindir.

B ® Aktinvemiyozinlerkashücrelerininkasılmasınısağlayanpro-

teinlerdir.

C ® Aktinvemiyozinlerkashücrelerininkasılmasınısağlayanpro-

teinlerdir.

D ® Bağdokununesnekliğinivedayanıklılığınısağlayanproteinler

kollajenproteinleridir.

E ® Keratinderide,kılvetırnaklardabirikenyapısalbirproteindir.

Cevap D

46


Prf

Ya

yın

ları

Soru 11 :

• VerilenleregöreMarfanSendromu’ndabağdokusunaaitprote-

inlerdenbirinormalolaraküretilememektedir.Mikrotübüllerve

mikrofilamentlerhücreiskeletiproteinleridir.Miyozinlerkasların

kasılmasındaişlevgösterir.Keratintırnak,kılvb.yerlerdebiriken

yapısalbirproteindir.

• Elastikfibrilleresnekbağdokusuproteinleridir.MarfanSendro-

mu’ndadoğruşekildeüretilemezler.

Cevap B

Soru 12 :

Vücutiçiboşluklarıkaplayandokuepiteldokudur.Epiteldokubu-

lunduğuorganagörefarklıadaptasyonlargösterebilir.Örneğinince

bağırsağıniçyüzünüdöşeyenhücrelerinboşluğabakankısımların-

damikrovilluslarvardır.Mikrovilluslarhücrezarınıngirintiveçıkıntı-

larıdır.Yüzeyalanınıartırır.

Cevap E

Sinir Hücreleri Test - 2

Soru 8 :

A ® Oligodendrositlermerkezisinirsistemindekinöronlarınakson-

larınçevreleyerekmiyelinkılıfıoluşturur.

B ® Çevresel sinir sistemindemiyelinkılıfı oluşturanhücreler

Schwannhücreleridir.

C ® Mikrogliamerkezisinirsistemindekisavunmahücrelerini,

D ® Endotelisedamarlarıniçkısmınıdöşeyenepitelhücrelerini

ifadeeder.

E ® Makrofajgenelolarakfagositozyapansavunmahücrelerini,

Cevap B

Soru 1 :

Sinirhücrelerinde(nöronlarda)başlıcadörtbölümayırtedilir;Hüc-

regövdesi(IV),dendrit(III),akson(II)veaksonucu(I).Bubölüm-

lerşekildekigibidir.

Hücregövdesi

DendritAksonAkson

ucu

Cevap A

Soru 5 :

ŞemadaranvierboğumlarIIIilegösterilmiştir.

Cevap C

Soru 6 :

Duyureseptörlerindenuyarılarıalanhücrelerduyunöronlarıdır.Duyu

nöronlarıreseptörlerdendendritleriaracılığıylaaldıklarısinyalleriak-

sonlarıylabaşkabirnörona(aranöronyadamotornörona)iletir.Ak-

sonunözelleşmişsonbölümüneakson ucudenir.Bunagöredend-

ritlerle(I)alınansinyalleraksonucuyla(II)başkabirnöronaaktarılır.

Cevap A

Soru 7 :

• Nöronlarda,hücregövdesindençıkanveuyarılarıalankısauyar-

tılaradendritdenir.(I doğru)

• Hücregövdesindençıkantekveuzunyapıyaaksondenir.Ak-

sonlar,impulsundiğerhücreyeiletilmesindeişlevgösterir.(II

doğru)

• Nöronlardaçekirdekvediğerorganellerinbulunduğuhücresel

kısım;dendritdeğilhücregövdesidir.(III yanlış)

Cevap C

Soru 2 :

Nöronlarişlevlerinegöreüçeayrılır.

I. ® Duyuorganlarındanaldıklarıbilgiyimerkezisinirsistemineta-

şıyanlar(duyunöronları)

II. ® Merkezisinirsistemindebulunanvebilgilerideğerlendiren

nöronlar(aranöronlar)

III. ® Merkezisinirsistemindenaldıklarıbilgilerihedefhücrelere

(örneğinbirkasyadabezhücresine)iletennöronlar(mo-

tornöronlar)

Cevap C

Soru 3 :

Miyelinlinöronlardaaksonunetrafıözelhücrelerleçevrelenmiştir.

Merkezisinirsistemindebuhücreleroligodendrositlerdir.Çevresel

sinirsistemindeisemiyelinkılıfıSchwannhücrelerioluşturur.Miye-

linkılıfınbulunmadığıbölümlereiseRanvierboğumdenir.

Şekildeki numaralı kısımlar şunlardır:

I. ® Hücregövdesi

II. ® Dendritler

III. ® Ranvierboğum

IV. ® Miyelinkılıf

NumaralıkısımlardanVaksonugöstermektedir

Cevap E

Soru 4 :

SchwannhücresiIVilegösterilmiştir.

Cevap D

47


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 11 :

Schwannhücreleribeyinveomurilikdışında,çevreselsinirsistemin-

debulunanhücrelerdir.Çevreselsinirsisteminde,aksonlarınetrafı-

nısararakmiyelinkılıfıoluşturur.

Cevap D

Soru 9 :

Oligodendrositlermerkezisinirsisteminde,Schwannhücreleriçev-

reselsinirsistemindenöronlarınaksonlarınçevreleyerekmiyelin

kılıfıoluşturur.

Cevap B

Soru 1 :

A ® Endokrinsistemdemesajhormonlarlailetilir.Sinirsisteminde

birnörondandiğerinenörotransmitterdenilenmaddelerleiletilir.

B ® Hormonlarkanaverildiğinden,kanyoluylatümvücududola-

şabilir.Sinirsistemindemesajnöronlarlabirhücredendiğe-

rinetaşınır.

C ® Endokrinsistemdenegatifyadapozitifgeribildirimmekaniz-

malarıvardır.

D ® Hormonlarkandanörotransmitterlerinsinaptikboşluktakaldı-

ğındandahauzunsürekalır.bunedenleetkileriuzunsüre.Si-

nirsistemindemesajhızlı,etkisikısasürelidir.

E ® Endokrinsistemdemesajlarkanlataşınırkenreseptörüolan

herhücreyeiletilebilir.Sinirselmesajsadecemesajıgetirensi-

nirhücresinisinapskurduğuhücrelereiletilir.

Cevap C

Sinirde İmpuls Oluşumu ve İletimi Test - 3

Soru 10 :


I. ® Çevreseluyarılarınalgılanmasıreseptörhücrelertarafından

gerçekleştirilir.

II. ® İmpulslarınmerkezisinirsistemineiletilmesiduyunöronla-

rınınişlevidir.

III. ® Merkezisinirsistemindeimpulslar,aranöronlardadeğerlen-

dirilir.

IV. ® Merkezisinirsistemindençıkanimpulslarhedeforganlara

motornöronlarlailetilir.

V. ® Motornöronlarınuyarısı,kaslarınkasılmasınayadabezlerin

salgıyapmasınanedenolabilir.

Cevap D

Soru 2 :

Birsinirhücresininbaşkabirsinirhücresiyleiletişimkurduğu,nöro-

nunbirhücredendiğerineaktarıldığıbölgeleresinapsdenir.İm-

pulsunaktarılmasınısağlayanmaddelerisenörotransmitterlerdir.

Cevap D

Soru 3 :

• Polarizasyondurumundakisinirhücrelerindezarıniçkısmıne-

gatifdışkısmıpozitifyüklüdür.Yinepolarizedurumdakihücre-

lerde,hücreiçindeK+,hücredışındaNa+iyonudahayoğun-

dur.Eşikdeğerveyaüzerindebiruyaranlauyarılansinirhücresi

depolarizeolur.Busüreçte;

• Na+kanallarıaçılırveNa+iyonlarıhücreiçinegirer.(A)

• DahasonraK+kanallarıaçılırveK+iyonlarıhücredışınaçıkar.

(B)

• Na+iyonlarınıngirmesiiçerininpozitifyüklenmesine(depola-

rizasyon)K+iyonlarınınçıkmasıyenidennegatifyüklenmesine

(repolarizasyon)nedenolur.Böylecezarpotansiyelideğişir.(C)

• İmpulsiletimisinirhücresininenerjisarfiyatınıartırır.(D)

• Hücreiçindekibüyükanyonlar(eksiyüklüiyonlar)hücredışına

çıkamaz.(E’ningerçekleşmesibeklenmez)

Cevap E

Soru 4 :

• Sinirhücresindeimpulsoluşumuveiletimisırasında;sodyum

iyonlarıhücreiçinegirer.(A)Potasyumiyonlarıhücredışınaçı-

kar.(B)İmpulslar,kimyasalsinapslarlabirnörondandiğerineile-

tilir.(C)Busüreçtehücrezarınınelektrikselyüküdeğişir.(E)

• Dendritlerdennörotransmittersalgılanmaz.

Cevap D

Soru 5 :

Sodyumpotasyumpompalarıbitkihücrelerindebulunmaz.Hayvan

hücrelerindesodyumpotasyumpompasıATPharcayaraksodyum

iyonlarınıhücredışınapompalarken(I)potasyumiyonlarınıhüc-

reiçinealır(II).

Cevap A

Soru 6 :

• Başlangıçtauyarışiddetidüşükolduğundansinirhücresidinlen-

medurumundadır.Dinlenmedurumundaykenhücrelerbirmiktar

enerjiharcarveısıoluşturur.Uyarışiddetininartmasısinirhüc-

resininuyarılmasınanedenolur.Uyarışiddetindekiartışdevam

edersebirimzamandaoluşanimpulssayısı(diğerbirifadeyle

impulsfrekansı)artar.Bunabağlıolarakısıüretimideartar.An-

cakbelirlibiraşamadansonranöronenyüksekfrekansaulaşır

veuyarışiddetininartmasındanetkilenmez.Budurumdaısıüre-

timidesabitlenmişolur.(I.grafikçizilebilir.)

• Nöronlarınuyarılmaeşikleri(eşikdeğerleri)birbirindenfarklıola-

bilir.Uyarışiddetiarttıkçauyarılannöronsayısınınartmasıbek-

lenir.(II.grafikçizilebilir.)

• Uyarışiddetininartmasıaksonuzunluğunudeğiştirmez.(III.gra-

fikçizilemez.)

Cevap D

48


Prf

Ya

yın

ları

Soru 9 :

Sinirhücrelerininbirbirleriylehaberleşmekiçinkullandıklarıkimya-

salhabercilerenörotransmitterdenir.Nörotransmitteraksonucun-

danekzositozlasalgılanır.Karşıhücreninzarıüzerindebulunanre-

septörebağlanır.

Cevap B

Soru 10 :

• Eşikdeğerbirsinirhücresininuyarılmasıiçingerekliendüşük

uyarışiddetidir.(II.açıklamayapılabilir.)

• Sinirhücrelerininuyarılmasıiçinsodyumkanallarınınaçılması

gerekir.(I.açıklamayapılabilir.)

• Sinirhücrelerindeoluşabilecekenyüksekaksiyonpotansiyeli

deyineaksiyonpotansiyeliolaraktanımlanacaktır.Çünküaksi-

yonpotansiyelinindeğeriönemlideğildir.Önemliolanzarpo-

tansiyelinindeğişmesidir.(III.açıklamayapılamaz.)

Cevap D

Soru 1 :

• Dinlenmehalindekibirnörondasodyumiyonlarınınhücredışın-

danhücreiçinegirmesi,hücreiçindepozitifyükmiktarınınartı-

rır.Zarpotansiyelieşikdeğereulaşırsadahafazlasodyumka-

nalıaçılırvenörondepolarizeolur.(B)

• Potasyumiyonlarınınhücredışınaçıkması,hücreiçinidahane-

gatifyapar.(A)Aktiftaşımaylasodyumiyonlarınınhücredışı-

na,potasyumiyonlarınınhücreiçinepompalanmasıdurumun-

dadadepolarizasyongerçekleşmez.(C,D)

• Ekzositozlanörotransmitterlerinatılmasıhedefhücrenindepo-

larizeolmasınayolaçabilirancakbumaddelerisalgılayanhüc-

reyidepolarizeetmez.Ayrıcanörotransmitterlerilgilihücrede-

polarizeolduğundansalgılanır.(E)

Cevap B

Soru 7 :

• Şekildeimpulsunbirnörondandiğerbirnöronaaktarımıgös-

terilmiştir.Builetimkimyasalsinapslardagerçekleşmektedir.(I

doğru)

• Aksonucunda,kesecikleriçindebulunannörotransmitterler,ak-

sonucudepolarizeolduğundaekzositozlasinaptikboşluğasal-

gılanır.Nörotransmitterlerinsinaptikboşluktakarşıhücreninza-

rınaulaşmalarıisedifüzyonlaolur.(IIdoğru)

• Sinapslardasinirseluyarılarıtekyönlüolarak(presinaptiknöron-

danpostsinaptiknöronadoğru)iletilir.(IIIyanlış)

Cevap D

Soru 8 :

• Bütünleştirmesürecindetekbircevapoluşmasıiçinfarklıkaynak-

lardanbilgialanbirnörondançıkantekbirmesajınhedefhüc-

reyeiletilmesigerekir.B’dekinöron,dörtfarklınörondanuyarı

almaktadır.Bunörondançıkantekbirakson,ilgilimesajıhedef

hücreyeiletmektedir.

• AveD’demesajınçoğaltılmasıgösterilmiştir.C’demesajbir

hücredenbaşkabirhücreyeaktarılır.E’demesajıntekrarlanma-

sısağlanır.

Cevap B


Soru 2 :

Dinlenmehalindekibirnörondasodyumkanallarınınaçılmasıvesod-

yumiyonlarınınhücreiçinedifüzyonuzarpotansiyelinindeğişmesi-

nevehücrenindepolarizeolmasınanedenolur.

Cevap A

Soru 4 :

• Zarınikitarafındakiyükfarkınazar potansiyeli denir.(I.yorum

yapılabilir.)

• Sorudanörondinlenmehalindeolduğubelirtilmiştir.Nöronlar

aktivitesırasındadepolarizeolur.Ayrıcadepolarizasyonduru-

mundahücrenindışınegatifiçipozitifyüklüolur.(IIyanlış)

• Ölçülendeğer(-70mV)nöronundinlenmepotansiyelinigöster-

mektedir.

Cevap C

Soru 3 :


I. ® Aksonucudepolarizeolur.(D)

II. ® Aksonucunundepolarizeolmasıkalsiyumkanallarınıaçar.

Aksonucunakalsiyumgirişiolur.(E)

III. ® Kalsiyum,içerisindenörotransmitterbulunankeseciklerinplaz-

mazarıylakaynaşabilmelerinisağlar.(B)

IV. ® Nörotransmitterlerekzositozlasinaptikboşluğasalgılanır.(C)

V. ® Nörotransmitterlerdiğerhücreninzarındabulunanreseptör-

lerebağlanır.(A)

Cevap B

49


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 6 :

• Aksondaimpulsiletimhızınıetkileyenikitemelfaktör;aksonça-

pıvemiyelinkılıftır.

• Çapıbüyükolanaksonlardailetimdahahızlıdır.Yinemiyelinkı-

lıfıolanaksonlardadailetim,miyelinsizaksonlardançokdaha

hızlıdır.

• İmpulsiletimhızıüzerindeaksonçapımıdahaetkilidiryoksami-

yelinkılıfmı?sorusununcevabımiyelinkılıftır.Yanimiyelinliak-

sonlardailetim,çapıneolursaolsunmiyelinsizaksonlardanda-

hahızlıdır.Bunagöremiyelinkılıfasahip,çapıbüyükaksonda

iletim(II)enhızlıdır.

Cevap B

Soru 7 :

• ŞekildegörülenInumaralınöronmiyelinsiz,IInumaralınöron

miyelinlidir.Miyelinlinöronlardailetimdahahızlıdır.(I doğru)

• İkifarklınöronundinlenmedurumundakizarpotansiyelideğer-

leriaynıolabilir.(II yanlış)

• Miyelinlivemiyelinsizbölgeleraksonuçlarıilediğernöronlar-

lasinapsoluşturabilir.Aksonucuikinöroniçinortakolabilir.(III yanlış)

Cevap A

Soru 8 :

• Aksonucudepolarizeolur.(II)

• Kalsiyumkanallarıaçılırvekalsiyumiyonlarıhücreiçinegirer.

(III)

• İçerisindenörotransmitterbulunansinaptikkeselerplazmazarı

ilekaynaşır.(IV)

• Sinaptikboşluğanörotransmittersalgılanır.(I)

• Nörotransmitterlerdiğerhücreninzarındakireseptörlerebağla-

nır.(V)

Cevap D

Soru 9 :

Hücrelerdeısı,özellikleATPsentezlenensolunumtepkimelerisıra-

sındaaçığaçıkmaktadır.İmpulsiletmeyenbirnöronda,hücreninya-

şamsalfaaliyetlerindenkaynaklananısıçıkışıolmaktadır.Grafiğegö-

reimpulsfrekansıarttıkçaüretilenısımiktarıartmaktadır.

Buna göre;

• Dinlenmedurumunda(impulstaşımayan)birnöronunenerjiih-

tiyacıdüşüktür.(I yapılabilir.)

• İmpulsfrekansınınartması,üretilenısımiktarınıartırmıştır.Budu-

rumdaimpulsoluşumuveiletimihücreninenerjisarfiyatınıartır-

maktadır.(II yapılabilir.)

• NöronaktivitegöstermesedahahücreselolaylardaATPkulla-

nır.Grafiktenbununaksibiryorumyapılamaz.(III yanlış)

Cevap D

Soru 5 :

1. ® durumundanöronunzarpotansiyeli-70mVolupnörondin-

lenmedurumundadır.Eksi(-)değerhücreiçininnegatifyük-

lüolduğunugöstermektedir.

2. ® durumundazarpotansiyelitersinedönmüş(+50mV),nöro-

nundışınegatifiçipozitifyüklenmiştir.

3. ® durumundanöronunyükdurumueskihalinedönmüş,nöron

repolarizeolmuştur.

A ® Dinlenmedurumunda(1)hücreiçindesodyumderişimida-

haazdır.HücreiçindekisodyumlarATPharcanarakhücredı-

şınapompalanır.

B ® Depolarizasyondurumunda(2)hücreiçindehemsodyumhem

depotasyumderişimifazladır.Ayrıcahücreiçipozitifyüklüdür.

Budurumdahemderişimhemdeyükpotasyumiyonlarının

difüzyonlahücredışınaçıkmasınısağlayabilir.

C ® Repolarizasyon(3)durumundanöronunilgilibölgesiikincibir

uyarıiletemez.Nöronönceliklepolarizasyondurumunadön-

melidir.

D ® (1)ve(3)durumundahücreiçihücredışınagöredahanegatiftir.

E ® (2)nöronundepolarizasyonunu,diğerbirifadeyleaksiyonpo-

tansiyelinigöstermektedir.

Cevap C

Soru 1 :

• Dinlenmehalindekibirnörondasodyumiyonlarınınhücredışın-

danhücreiçinegirmesi,hücreiçindepozitifyükmiktarınınartı-

rır.Zarpotansiyelieşikdeğereulaşırsadahafazlasodyumka-

nalıaçılırvenörondepolarizeolur.(B)

• Potasyumiyonlarınınhücredışınaçıkması,hücreiçinidahane-

gatifyapar.(A)Aktiftaşımaylasodyumiyonlarınınhücredışı-

na,potasyumiyonlarınınhücreiçinepompalanmasıdurumun-

dadadepolarizasyongerçekleşmez.(C,D)

• Ekzositozlanörotransmitterlerinatılmasıhedefhücrenindepo-

larizeolmasınayolaçabilirancakbumaddelerisalgılayanhüc-

reyidepolarizeetmez.Ayrıcanörotransmitterlerilgilihücrede-

polarizeolduğundansalgılanır.(E)

Cevap A


50


Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

• Nöroneşikdeğerinaltında(1.uyarı),eşikdeğerde(2.uyarı)ve

eşikdeğerinüzerindekiuyaranlarla(3,4,5,6)uyarılmıştır.

• 1.Uyarıimpulsoluşturmamış,2,3,4,5,6.uyaranlarimpulsoluş-

turmuştur.Uyarışiddetininartmasıbirimzamandaoluşanimpuls

sayısını(impulsfrekansını)artırmıştır.Ancak5.ve6.uyaranların

oluşturduğuimpulsfrekansıeşittir.Budurumdasinirhücresien

yüksekimpulsfrekansınaulaşmışdemektir.

Buna göre;

A ® 1,eşikdeğerinaltındadır.

B ® İmpulsoluşmasıiçinuyarışiddetieşikdeğerdeyadaüzerin-

deolmasıgerekir.

C ® İmpulsşiddetideğişmeyenbirdeğerdir.Çünkünöronlar“yahep

yahiç”prensibiyleçalışır.Yaniimpulsyaoluşuryadaoluşmaz.

Düşükşiddetli,çokşiddetliimpulsgibidurumlararastlanmaz.

D ® 5ve6.uyaranlarınnedenolduğuimpulssayısıaynıdır.

E ® İmpulsfrekansındakideğişimler,uyarışiddetinindeğiştiğinigös-

tereceğinden,uyaranınşiddetihakkındafikirverir.

Cevap D

Soru 3 :

• Grafikuyarışiddetiningiderekartıldığıbirortamda1,2ve3nu-

maralınöronlarınimpulsfrekansındakideğişimigöstermektedir.

• 1.nöron,4şiddetindekiuyaranlaimpulsoluşturmuş.Uyarışidde-

tiyaklaşık16olduğundaimpulsfrekansısabitlenmiştir.3.nöron-

dauyarışiddeti6,2.nöronda12olduğundaimpulsoluşmuştur.

Buna göre;

A ® Nöronlarınuyarılabilmesiiçinuyarışiddetininbelirlibirdeğe-

rinüzerindeolmasıgerekir.Örneğin1.nöronda“2birimden”

yüksekolmalıdır.

B ® Nöronlarınuyarılmasıiçingerekliendüşükuyarışiddetifark-

lılıkgösterebilir.Örneğinbudeğer2.nöroniçin12,3.nöron

için6birimdir.

C ® Uyarışiddetininartması,impulsfrekansınıartırmıştır.

D ® İmpulsoluşumunubaşlatanendüşükuyarışiddetineeşik de-

ğerdenir.1.nöroniçinbudeğer2,2.nöroniçin12,3.nöron

için6birimdir.

E ® 2.nöronunenyüksekimpulsfrekansıdeğeridiğerlerindenda-

hafazladır.Nöronlardabuözellikfarklılıkgösterebilir.

Cevap E

Soru 6 :

• K,LveMaksonlarımiyelinsizdir.Çapı1000µmolanaksonda

impulsiletimhızıenyüksektir.(Iyapılabilir.)

• Tablodauyarışiddetiileilgilibirveriyoktur.Ayrıcauyarışiddeti

iletimhızınıdeğiştirmez.(IIyapılamaz.)

• TablodaRanvierboğumsayısıileiletimhızıarasındakiilişkiyi

gösterenbirveriyoktur.(IIIyapılamaz.)

• MveNaksonlarınınçapıeşittir.Mmiyelinsiz,Nmiyelinliakson-

dur.N’deiletimdahahızlıdır.(IVyapılabilir.)

Cevap D

Soru 7 :

Sürekliuyarılanbirduyunöronundaenerisarfiyatıartar.Bunagöre,

CO2üretimi,O2tüketimi,Glukoztüketimi,veısıüretimiartar.Dend-

rityapımınınhızlanmasıbeklenmez.

Cevap D

Soru 8 :

Sinirhücreleri,belirlibiruyaranlauyarıldıklarındabuhücrelerdeak-

siyonpotansiyeli(impuls)yaoluşuryadaoluşmaz.Araşiddetteim-

pulsoluşumunayadayarımimpulsoluşumunarastlanmaz.Budu-

rum“yahepyahiç”prensibiyleifadeedilir.

Cevap A

Soru 9 :

• Miyelinliaksonlardailetimdahahızlıdır.(I doğru)

• Aksonçapıarttıkçailetimhızıartar.(II doğru)

• Uyaranınşiddetiimpulsiletimhızınıyadaimpulsşiddetinideğiş-

tirmez.Uyarışiddetindekiartışimpulsfrekansınıartırır.(III yan-

lış)

Cevap D

Soru 4 :

• Şekilde(I)miyelinsiz,(II)miyelinlinörondur.Miyelinlinöronlarda

iletimdahahızlıdır.BunagöreI’deimpulsiletimhızıII’denkesin-

likledahayavaştır.

• Numaralınöronlarınikisidemotornöronyadaduyunöronuola-

bilir.Miyelinkılıf,nöronunimpulsfrekansıhakkındabilgivermez.

Cevap C

Soru 5 :

• Dinlenmehalindekibirnörondahücreiçinegatif,hücredışıpo-

zitifyüklüdür.Budurumapolarizasyondenir.(3)

• Uyarılanbirnörondaaksoniçinedoğrusodyumiyonugirişiolur.

Sinirhücresidepolarizeolur.(2)

• Depolarizeolannörondapotasyumiyonlarınınhücredışınaçık-

masıaksonurepolarizeeder.(1)

Cevap E

51


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 1 :

• İlkikiuyarıeşikdeğerinaltındaolupimpulsoluşumunayolaç-

mamıştır.(I.yorumyapılabilir.)

• Sonikiuyarınınşiddetibirbirindenfarklıolsadazarpotansiyeli

aynışekildedeğişmiştir.(II.yorumyapılamaz.)

• İkinciveüçüncüuyarıincelenecekolursa,ikincideimpulsoluş-

mamış,üçüncüdeoluşmuştur.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap A

Soru 4 :

• Eşikdeğerinüzerindebiruyarıverilensinirhücresindeöncesod-

yumkanallarısonrapotasyumkanallarıaçılır.Sodyumkanalla-

rınınaçılmasıylahücreiçinesodyumgirişiolur.Dinlenmeduru-

mundahücredışındasodyumhücreiçindepotasyumderişimi

fazlaolduğundansodyumunhücreyegirişidifüzyonlaolur.(C

gerçekleşir.)Potasyumkanallarıaçıldığındaise,potasyumiyon-

larıdifüzyonlahücredışınaçıkar.(Bgerçekleşir.)Budurumzar

potansiyelinideğiştirir.(A gerçekleşir.)

• İmpulsaksonucunaulaştığında,aksonucundannörotransmit-

tersalgılanır.(E gerçekleşir.)

• Sodyumpotasyumpompalarıaktiftaşımayapar.Sodyumuhüc-

redışınapompalarkenpotasyumuhücreiçinealır.(D yanlış)

Cevap D

Soru 8 :

• Sinirhücrelerinde,nörotransmittermaddelerçekirdekvediğer

organellerinyoğunolarakbulunduğuhücregövdesindeüretilir.

Kofullarlaaksonucunailetilir.(A doğru)

• Aksonucundakofuliçindebekletilennörotransmitterler,akson

ucunundepolarizeolmasıylasinaptikboşluğasalgılanır.Buolay

ekzositozlaolur.(B doğru)

• Nörotransmitterleimpulsunbirhücredendiğerineaktarılmasını

sağlar.(Cdoğru)Buişlevinikarşıhücreninzarındakireseptör-

lerebağlanarakgerçekleştirir.(D doğru)

• Yağdakolayçözünmezler.Yağdakolayçözünecekolsalardıko-

fuliçindeyadahücreiçindetutulamaz,plazmazarındankolay-

cageçerekhücredışınaçıkarlardı.Ayrıcasalgılanmalarıiçinim-

pulsaihtiyaçduyulmazdı.

Cevap E

Soru 9 :

• Şekildekinöronunkoyurenkliişaretlibölgesindeaksiyonpotan-

siyelioluşmuştur.Budurumda,ilgilizarbölgesiiçindepolarize

olmuşdenir.

• İmpulsgövdedenaksonucunadoğruiletildiğinegöre,işaretli

bölgeninaksonucunayakınkısmıpolarizedurumdadır.(II)De-

polarizebölgebirsüresonrarepolarizeolacağından,bubölge-

ninarkasındakalanbölüm(I)repolarizasyondurumundadır.

Cevap B

Soru 5 :

• Dinlenmedurumundakibirnörondasodyumiyonlarınınhücre

içinegirmesiiçkısmıpozitifyaparkendışkısmınnegatifyüklen-

mesinenedenolur.Budurumadepolarizasyondenir.(Idoğru)

• Aksonrepolarizedurumdaykenikincibirimpulsiletemez.Çün-

kübudurumdahücreiçindesodyumhücredışındapotasyum

iyonuderişimidahayüksektir.(IIdoğru)

• İmpulsunaksondakiiletimielektrikselolup,hızısinapslardanda-

hayüksektir.(IIIdoğru)

Cevap E

Soru 6 :

Sinirselaktivitesırasındaiyonlarınhücreiçinegirişçıkışlarıdifüzyon-

la(I)olur.Yineiyondengesiaktiftaşımayla(II)sağlanır.Aksonucun-

dannörotransmitterlerekzositozla(IV)salgılanır.Busüreçteendosi-

tozolduğukesinolaraksöylenemez.(III)

Cevap B

Soru 7 :

İmpulsunaksondailetimhızı(IIveIII),kimyasalsinapstailetimhı-

zından(I)dahayüksektir.Miyelinliaksonlardailetim(III),miyelinsiz

aksonlardandahahızlıdır.Bunagöreverilenyapılardakiimpulshızı

küçüktenbüyüğedoğruI-II-IIIşeklindesıralanır.

Cevap A

Soru 3 :

• Şekildesinapsgösterilmiştir.Sinapslardaimpulsiletimikimya-

salyollaolur.(A doğru)

• İmpulsbirnörondanbaşkabirnöronaaktarılır.(B doğru)

• İmpulsiletimitekyöndegerçekleşir.(C yanlış)

• İmpulsiletiminisağlayankimyasallaranörotransmitterdenir.

(D doğru)

• Nörotransmitterler sinaptik boşluğa ekzositozla salgılanır.

(E doğru)

Cevap C


Soru 2 :

A ® Miyelinliaksonlardaimpulsiletimineatlamalı iletimdenir.

B ® Miyelinliaksonlardailetimdahahızlıdır.

C ® Miyelinliaksonlardaimpulsiletimiiçin,miyelinsizaksonlardan

dahaazenerjiharcanır.

D ® ZarpotansiyelisadeceRanvierboğumlarda(renklialanlar)

gerçekleşir.

E ® İmpulsyönünevezarınelektrikyükünebakılarakmavialanla-

rın(M)polarizasyondurumunugösterdiğisöylenebilir.Budu-

rumdaturuncualan(K)depolarizasyonu,yeşilalan(L)isere-

polarizasyonugöstermektedir.

Cevap E

52


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

• t0–t1 ®Polarizasyon(hücreiçinegatifyüklü)

• t1–t2 ®Depolarizasyon(hücreiçipozitifyüklü)

• t2–t3 ®Repolarizasyon(hücreiçinegatifyüklü)

A ® Polarizasyonsırasında(t0–t1)hücreiçindekisodyumderi-

şimidüşüktür.

B ® Depolarizasyonsırasında(t1–t2)sodyumiyonlarıhücreiçi-

negirer.

C ® Repolarizasyonsırasında(t2–t3)potasyumiyonlarıhücredı-

şınaçıkar.

D ® (t1–t2)aralığındahücreuyarılmışolupaksiyonpotansiyelioluş-

turmuştur.

E ® Repolarizasyonsırasında(t2–t3)+yüklüpotasyumiyonla-

rıhücredışınaçıkar.

Cevap E

Soru 3 :

Merkezisinirsistemibeyinveomuriliktenoluşur.(I doğru)Etrafıme-

ningeszarlarıylaçevrelenmiştir. (II doğru)Beyinomuriliksıvısıbe-

yinveomuriliğiniçindekiboşluklardavemeningeszarlarıarasında

bulunur.(III doğru)

Cevap E

Soru 4 :

İnsanvücudundaaksiyonpotansiyelioluşturarakbunubaşkabir

hücreyeaktarabilenhücreler,nöronlardır.

Cevap A

Soru 5 :

Merkezisinirsistemindemiyelinkılıfoligodendrositlertarafından

oluşturulur.Şekildeoligodendrositlerinkollarıylanöronlarınakson-

larınıçevrelediğigörülebilir.

Cevap B

Soru 6 :

Mikrogliahücrelerimerkezisinirsistemininsavunmahücreleridir.

Fagositozyapabilirler.

Cevap B

Soru 1 :

Merkezisinirsistemibeyinveomuriliktenoluşur.Beyinkafatasıke-

mikleriile,omurilikomurlarlaçevrelenerekdışetkilerekarşıkorunur.

Cevap B

Soru 7 :

Şekildemeningeszarlarıgösterilmiştir.Meningeslerbeyinveomu-

riliğinetrafınısarar.(Idoğru)Buzarlarınenfeksiyonundamenen-

jitoluşur.(IIdoğru)Zarlarıarasındabeyinomuriliksıvısınıbulundu-

rur.(IIIdoğru)

Cevap E

Soru 8 :

Çiğneme,yutma,hapşırmavekusmaomuriliksoğanıtarafındanyö-

netilenreflekslerdir.Gözkırpmarefleksindebirçokbeyinbölgesiiş-

levyapabilir.Ancakburefleksomuriliksoğanıtarafındanyönetilmez.

Cevap E

Soru 9 :

Beyindençıkanmotorsinirleromuriliksoğanındaçaprazyapar.Du-

yusinirleriiseomurilikteçaprazyapar.

Cevap D

Soru 10 :

• Deneysonucuyemedavranışınınhipotalamustarafındandü-

zenlendiğinigöstermektedir.(I.yorumyapılabilir.)

• Farklıbölgelerinzarargörmesi,yemekleilgilifarklıdavranışla-

ranedenolduğundanacıkmavedoymaileilgilibölgelerinfark-

lıolduğusöylenebilir.(II.yorumyapılabilir.)

• Hipotalamusunzarargörmesifarelerdeçeşitlisorunlaraneden

olmuştur.(III.yorumyapılamaz)

Cevap C

Soru 11 :

• Vücutısısınındüzenlenmesi;hipotalamus

• Solunumhızınınayarlanması;omuriliksoğanı

• Kastonusununvegözbebeğigenişliğininayarlanması;ortabe-

yin

• Okunanbirmetninyazıyadökülmesi;uçbeyin.

Cevap A

Merkezi Sinir Sistemi Test - 7

Soru 2 :

I. ® Uçbeyin.Öğrenmedeişlevgösterir.

II. ® Omuriliksoğanı.Solukalıpvermedeişlevgösterir.

III. ® Talamus.Uykuuyanıklıkdurumunudüzenler.

IV. ® Ortabeyin.Görmeyleilgilibazıreflekslerderoloynasada

görüntüyüalgılamaz.Duyularuçbeyindealgılanır(anlam-

landırılır).

V. ® Beyincik.Kaskoordinasyonuvedengederoloynar.

Cevap D

Soru 1 :

Sertzar(III)endışta,incezar(I)eniçtebulunur.Örümceksizar(II)

sertveincezarınarasındayeralır.

Cevap E


53


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 2 :

• Beyinciğindışkısmıboz(gri),içkısmıakmaddedenoluşur.Bu

yönüyleuçbeyinebenzer.Omuriliğiniçiboz,dışıakmaddeden

oluşur.(Dyanlış)

• Arkabeyindebulunur.İkiyarımküredenoluşur.Kashareketle-

rinidüzenler.Dengeyisağlar.Busıradakulak,gözvekaslardan

gelenveriyikullanır.

Cevap D

Soru 3 :

Uçbeyinbilinçlidavranışlargerçekleştirir.Duyuorganlarındanalı-

nanverilerideğerlendirir.İkiyarımküreyeayrılmıştır.Yarımküreler

nasırlıcisimlebirbirinebağlanır.

Cevap A

Soru 4 :

Önbeyin;uçbeyin,talamus,hipotalamusgibibölümlereayrılarak

incelenir.Talamuskokuduyusudışındakiduyularıngeçtiğiveilgili

bölgelereyönlendirildiğiyerdir.

Cevap B

Soru 5 :

• Uykusırasındaiskeletkaslarınaaithareketlerikontroletmebe-

yindekiözelbirkaçgruphücretarafındandüzenlenir.Hipotala-

musunişlevideğildir.

• Hipotalamusdahaçokiçdengeyleilgiliişlevleriyönetir.Örne-

ğinçeşitlihormonlarınsalgılanmasınısağlayarakkarbonhidrat

veyağmetabolizmasınıetkiler.Vücudunsudengesininkorun-

ması,açlıktoklukhissininoluşmasınıvb.işlevlerigerçekleştirir.

Hipofizbezininçalışmasınıdüzenler.

Cevap D

Soru 6 :

• Hipotalamusunzarargörmesi,hipotalamustarafındangerçek-

leştirilenişlevlerietkiler.

• Yemedavranışı,vücutısısınındüzenlenmesi,cinseldürtülerin

kontrolü,vücudunsuvetuzdengesininayarlanmasıhipotala-

musunişlevleriarasındadır.

• Gözegirenışıkmiktarınınayarlanmasıözlelikleortabeyintara-

fındansağlanır.

Cevap D

Soru 11 :

• Bilinçlidavranışlaruçbeyintarafındankontroledilir.Öğrenme

uçbeyintarafındanyönetilenbilinçlibireylemdir.

• İstemsiznefesalıpvermeomuriliksoğanı,peristaltikhareketen-

teriksinirsistemivedüzkasaktivitesi,dizkapağırefleksiomu-

rilik,kalpritmininayarlanmasıçeşitlisinirlervehormonlarladü-

zenlenir.

Cevap B

Soru 7 :

Talamus,duyuorganlarındangelenverileriilgiliuçbeyinbölgelerine

yönlendirir.(Idoğru)Buduyularınarasındakoklamaduyusubulun-

maz.(IIyanlış).Uçbeyinileortabeyinarasındabulunur.(IIIdoğru)

Cevap B

Soru 8 :

Dokunmaduyusunualgılayanilgiliuçbeyinbölgesinde,vücutböl-

gelerinintemsiledildiğialanlarınbüyüklüğü,obölgedengelendu-

yunöronusayısınınfazlalığınıgösterir.Birbölgedennekadarçok

duyugeliyorsaobölgeokadarhassastır.Bunagöre,verilenalan-

lardanenbüyüğüdudaklardır.

Cevap A

Soru 10 :

Bozmadenöronlarıngövdelerinden,akmaddeçoğunluklamiyelin-

linöronlarınaksonlarındanoluşur.

Cevap C

Soru 9 :

A ® Karbondioksit,çözündüğüçözeltininpH’sinidüşürür.Bune-

denlekarbondioksitderişimininartmasısolunumuhızlandırır.

B ® Solukalıpvermehızınıomuriliksoğanıdüzenler.

C ® LaktikasitdeCO2gibipH’yidüşürür.

D ® SolunumhızıpH’denetkilendiğinegöreomuriliksoğanında

pH’yeduyarlıbölgelerolmalıdır.

E ® Deneydehormonkullanılmamıştır.Sorudahormonlarlailgili

birverideyoktur.Verilenleregöresolunumsistemiaktivitesi-

ninhormonlarladüzenlendiğinisöyleyemeyiz.

Cevap E

Soru 1 :

Refleksyayıdörtyadabeşyapıdanoluşur.Sorudabeşyapıdanolu-

şanbirrefleksyayıverilmiştir.

Bu yapılar şunlardır:

I. ® Reseptör

II. ® Duyunöronuyadagetiricinöron

III. ® Aranöron

IV. ® Motornöronyadagötürücünöron

V. ® Hedeforganyadaefektör(V)

Cevap C


54


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

Omuriliksoğanıvebeyincikarkabeyindedir.Beyinkabuğu,hipota-

lamusvetalamusönbeyindedir.Omurilikbirbeyinbölgesideğildir.

Cevap D

Soru 5 :

İnsanbeynindeişlevgösterennöronlarınçoğuçeşitlideğerlendir-

meleryapanaranöronlardır.Bunöronlargenellikleçokkutupludur.

Beynebilgigetirennöronlarıduyunöronlardır.Önemlibirkısmıiki

kutupludur.Beyindençıkanmesajıilgilibölümleretaşıyannöronlar

isemotornöronlardır.

Cevap A

Soru 6 :

Limongörenbirkişininağzınınsulanmasıiçin,bukişinindahaönce

limonutatmışvebutadıöğrenmişolmasıgerekir.Yaniburefleksson-

radankazanılır.Sorudakidiğerreflekslerdoğuştangelenreflekslerdir.

Cevap A

Soru 7 :

• Omurilikdizkapağırefleksigibiçeşitlireflekslerioluşturur.(I)

Beyindençıkansinirlerilgilibölgelereomuriliküzerindenulaşır.

Duyunnöronlarıdayineomurilikaracılığıylabeyninilgilibölge-

leriniuyarır.(IveIII)

• Solukalıpvermehızınıomuriliksoğanıdüzenler.(II)

Cevap E

Soru 8 :

• Beyinsapıaşağıdanyukarıyadoğru;omuriliksoğanı,ponsve

ortabeyindenoluşur.

Orta beyin

Pons

Omurilik soğanı

Omurilik

Beyin sapı

Cevap B

Soru 2 :

• Hayalkurmabilinçliyapılanbirdavranıştır.Uçbeyintarafından

yönetilir.Rüyagörmekdeyineuçbeyintarafındangerçekleşti-

rilir.

• Omurilikbazıreflekslerinmerkezidir.Talamuskokudışındakidu-

yularıilgilimerkezlereyönlendirir.Beyincikdengeninsağlanma-

sındaişlevyapar.

Cevap B

Soru 3 :

• Uçbeyinbilinçlidavranışlarıyönetir.Refleksleristemsizgerçek-

leşir.(I yanlış)

• Refleksoluşumundaduyuvemotornöronlarmutlakaişlevgös-

terir. (II doğru)

• Duyunöronlarıilemotornöronlararasındakibağlantı(sinaps)

merkezisinirsistemindekurulur.(III yanlış)

Cevap C

Soru 9 :

• Duyularuçbeyintarafındanalgılanır.Böylecegördüğümüz,duy-

duğumuzyadakokladığımızşeylerianlamlandırırız.(I)

• Uçbeyinistemlihareketleriyönetir.Buhareketleriskeletkasla-

rıylagerçekleştirilir.(II)

• Mideninçalışmasıotonomsinirlervehormonlarladenetlenir.Uç

beyninişlevideğildir.(III)

Cevap D

Soru 10 :

• Omuriliktarafındanyönetilenbazıreflekslerdearanöronlarişlev

gösterir.Bunöronlaromuriliktebulunur.(Eyanlış)

• Omurilikdıştaak,içtebozmaddedenoluşur.İçtekibozmadde

kelebekşeklindedir.Duyunöronlarıbukelebeğinarkakısmın-

dan(arkaboynuz)girer.Motornöronlarönkısmından(önboy-

nuz)çıkar.

Cevap E

Soru 11 :

Önhipofizhormonalsistemin(endokrinsistem)önemlibezlerinden

biridir.Talamus,hipotalamus,nasırlıcisimveponsmerkezisinirsis-

temininbölümleridir.

Cevap C

Soru 1 :

Şemadahemsempatiksistemhemdeparasempatiksistemdüzkas-

larvesalgıbezleriyleilişkiligösterilmiştir.Ancakbuilişkininengelle-

yicimiuyarıcımıolduğubelirtilmemiştir.Gerçektedeböylebirayrım

yapılamaz.Bazıorganlariçinsempatiksistem,başkabazıorganlar

içindeparasempatiksistemuyarıcıdır.Bununlabirliktebirorgana

hemparasempatikhemdesempatiksinirlerbirlikteetkiediyorsa,

buikisinirinetkisigenelliklebirbirinezıtyöndeolur.

Cevap C

Çevresel Sinir Sistemi Test - 10

55


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 3 :

Sempatiksistemdövüşyadakaçtepkilerinioluşturur.Streslidurum-

larda(korku,heyecanvb.)aktivitesiartar.Parasempatiksistemise

sindiryadadinlendurumundansorumludur.Yemektensonrauyu-

yanbirinsandaparasempatiksistemsindirimsistemifaaliyetlerinin

gerçekleşmesindeişlevgösterir.Budurumdaykensempatikaktivi-

teoldukçadüşüktür.

Cevap D

Soru 8 :

• Sempatiksistemgözbebeklerinigenişletirkenparasempatiksis-

temgözbebeklerinidaraltır.(D)

• Tükürüksalgısınınengellenmesi,(A)bağırsakhareketlerinindur-

durulması(B),idraroluşumununyavaşlatılması(C)kalpatışının

hızlandırılması(E)sempatiksistemtarafındangerçekleştirilir.

Cevap D

Soru 9 :

Sempatikveparasempatiksistemaynıorganıetkilediklerinde,bu

etkigenelliklebirbirinezıtyöndeolur.

Cevap D

Soru 10 :

Dövüşyadakaçtepkisindensorumlusistem;sempatiksinirsis-

temidir.

Cevap A

Soru 4 :

• Uçbeyin,önbeyindebulunur.Yazıyazmakgibibilinçlidavra-

nışlarıyönetir.(I doğru)

• Hipotalamusarabeyindedir.Vücutısısınındüzenlenmesinden

sorumludur. (II doğru)

• Beyincikarkabeyindeyeralır.Vücudundengesini sağlar.

(III doğru)

• Merkezisinirsistemibeyinveomuriliktenoluşur.Dolayısıylaomu-

rilikbeyninbölümlerindenbirideğildir.( IV yanlış)

Cevap B

Soru 5 :

• Gözbebeğinindaralıpgenişlemesinisağlayanortabeyinbusa-

yedegözegirenışıkmiktarınıayarlar.(D)

• Solunumhızınıomuriliksoğanı,(A)bilinçlihareketleriuçbeyin,

(B)yutmaveçiğnemeyleilgilirefleksleriomuriliksoğanı,(C)su

içeyadayemeisteğini(E)hipotalamusyönetir.

Cevap D

Soru 6 :

Sempatiksistemgenelolaraksindirimsistemiaktivitesinidolayısıyla

bağırsakhareketleriniazaltır,parasempatiksistemartırır.

Cevap C

Soru 7 :

• Egzersizyapanyadatehlikelibirdurumlakarşılaşanbirinsan-

dasempatiksisteminaktivitesiartarkenparasempatiksistemin

aktivitesiazalır.(IveIIgerçekleşir.)

• Kanbasıncıvekalbinatımhızı(nabız)yükselir.Sindirimsistemi

faaliyetleriazalır.(IIIveIVortayaçıkmaz.)

Cevap A

Soru 2 :

Sempatiksistem;gözbebeklerinigenişletir.(A)Tükürüksalgısınıen-

geller.(B)Kalpatışınıhızlandırır.(C)Midehareketleriniyavaşlatır.(D

doğru)Bağırsakhareketleriniyavaşlatır.(E)

Cevap D

Soru 11 :

Refleksyayıdörtyadabeşyapıdanoluşur.Sorudabeşyapıdanolu-

şanbirrefleksyayıverilmiştir.

Bu yapılar şunlardır:

I. ® Görüntününalgılanmasıuçbeyindegerçekleşir.

II. ® İstemlikashareketleriniuçbeyinyönetir.

III. ® Elinhızlaçekilmesirefleksindeomurilikişlevgösterir.

Cevap D

Soru 1 :

• Hormonsalgılayan(endokrin)bezleryaşamınherdöneminde

işlevgösterir.Ancakergenlikdönemindeeşeyhormonlarıgibi

bazıhormonlarınmiktarıartabilir.(AveByanlış)

• Hormonsalgılayanbezlersalgılarınıdoğrudankanaverir.(Ddoğ-

ru)Herhangibirkanalaracılığıylavücutiçindekiyadadışında-

kiboşluklarasalgılamaz.(Cyanlış)Butipsalgıyıekzokrin(dış

salgı)bezleryapar.

• Hormonsalgılayanbezlerbazıvitaminlerikullanabilirancakvi-

taminsalgılamaz.(Eyanlış)

Cevap D

Endokrin Salgılar–Hipotalamus–Hipofiz Test-11

56


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

HipofizbezindensalgılananFSHveLH,eşeybezlerininhormonsal-

gılamasınıuyarantropikhormonlardır.

Cevap C

Soru 12 :

HipofizdensalgılananADHmiktarıazalırsa,böbreklerdeüretilenid-

rarmiktarıartar.(I)ÇokfazlasuiçmekADHsalgısınınazalmasına

nedenolabilir.(III)

Aşırıidrarüretimişekerhastalığındandakaynaklanabilir.Çünküşe-

kerhastalarındakanşekeriçokyüksektir.Böyleceböbrekkanalla-

rınageçenşekermiktarıdayüksekolur.Buşekerintümügerialı-

namadığındanbirkısmıidrardakalır.Şekeriçerenidrarsuçekerve

idrarhacmiartmışolur.Bunagöreaşırıidrarüretenbirişekerhas-

tasıolabilir.(II)

Cevap E

Soru 7 :

HipofizinarkalobundanoksitosinveADHsalgılanır.ADH(I)böbrek-

lerdensuyungeriemiliminiartırır.Oksitosin(II)sütbezleriniuyararak

salgıyapmalarınısağlar.Ayrıcarahimkaslarınıuyarır.

Cevap A

Soru 8 :

Kanınsuoranıazalırsayadadiğerbirifadeylekanınosmotikbasın-

cıyükselirsehipotalamusuyarılır.Hipotalamusaracılığıylahipofizin

arkalobundanADHsalgılanır.ADHsuyungeriemiliminiartırır.Böy-

lecekanınosmotikbasıncıdüşürülür.

Cevap B

Soru 9 :

Melanosituyarıcıhormon(MSH)hipofizinönlobundansalgılanır.

Cevap A

Soru 3 :

Aşırısuiçenbirkişininkanındakisuoranıartar.Busuyunidrarla

vücuttanuzaklaştırılmasıgerekir.Bunagöre;hipofizdensalgılanan

ADHmiktarıdüşer.Böbreklerdengeriemilensumiktarıazalır.Suve

iyonlarıfazlasıidrarlaatılır.

Cevap B

Soru 4 :

ADH,böbreklerdensuyungeriemiliminiuyarır.Böylecekanınosmo-

tikbasıncınıdüşürken,üretilenidrarmiktarınıazaltır.ADHyokluğun-

dainsanlarbirimzamandadahafazlaidraroluşturur.

Cevap A

Soru 5 :

GrafiğegöreXhormonu,Yhormonununsalgısınıartırmıştır.

Buna göre;

A ® FSH,östrojensalgısınıartırır.

B ® LH,testosteronsalgısınıartırır.

C ® ACTH,kortizolsalgısınıartırır.

D ® TSH,tiroksinsalgısınıartırır.

E ® LTHyadadiğeradıylaprolaktinsütsalgısınıartırır.Melatonin

epifizbezindensalgılanırvesalgısıışıktanetkilenir.

Cevap E

Soru 10 :

I. ® Büyümehormonukemikvekıkırdakgelişiminiuyarır.

II. ® Hücreiçineaminoasitgirişinivehücreiçindeproteinsen-

tezinihızlandırır.

III. ® Aşırısalgılanmasıdevliğe,azsalgılanmasıcüceliğeyolaçar.

Cevap E

Soru 11 :

I. ® Doğumsırasındauterus(rahim)kaslarınınkasılmasınıuya-

ranhormonoksitosindir.

II. ® Annelerdesütünüretiminiprolaktin,üretilensütünsalgılan-

masınıoksitosinsağlar.

III. ® Oksitosinannelikiçgüdüsününortayaçıkmasındansorumludur.

Cevap E

Soru 1 :

Parathormonkemikyıkımınıartırarakkanınkalsiyumdüzeyiniyük-

seltir.(III)Budurumkemikyoğunluğununazalmasınanedenolabi-

lir.(I)Parathormonböbreğietkileyerekgeriemilenkalsiyummikta-

rınıartırır.Böyleceidrarlaatılankalsiyummiktarınıazalır.(II)

Not:

Sorukökü;“Paratiroitbezindensalgılananparathormon;nicelikle-

rindenhangileriniartırır?“şeklindedeğiştirilmiştir.

Cevap E

Tiroit – Paratiroit – Pankreas Test-12

Soru 2 :

A ® Hormonlarıntümühedefhücrelerinekanyoluylataşınır.Bune-

denletaşınmaşekliikihormoniçinortaktır.

B ® Proteinyapılıhormonlarribozomda,steroityapılıhormonlar

düzendoplazmikretikulumdaüretilir.

C ® Büyümehormonuhipofizdeneşeyhormonlarıüremeorgan-

larındaüretilir.

D ® Buhormonlarınreseptörleridereseptörlerininkonumudafark-

lıdır.Hücrezarındangeçemeyenproteinyapılıhormonlarınre-

septörüzarüzerindebulunur.Steroityapılıhormonlarzardan

geçebilirvereseptörlerihücreiçindedir.

E ® Steroityapılıhormonlardaaminoasitiçermez.

Cevap A

57


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 2 :

Parathormonsalgısınıuyarantemelfaktörkankalsiyumdüzeyinin

düşmesidir.Budurumdaparathormonkanınkalsiyumdüzeyiniar-

tırmalıdır.Bunagöreparathormon;

I. ® Kalsiyumdeposudaolankemiklerden(X)kanakalsiyumge-

çişiniartırır.

II. ® Böbreklerden(Y)geriemilenkalsiyummiktarınıartırır.

III. ® Dvitaminiaracılığıylabağırsaklardanemilenkalsiyummik-

tarınıartırır.

Cevap D

Soru 3 :

• Kanşekerinin(glukozunun)düzenlesindeişlevgösterenbaşlı-

caikihormoninsülinveglukagondur.Buikihormondapank-

reastansalgılanır.Karaciğerietkileyerekkanglukozderişiminin

düşürülmesiniyadayükseltilmesinisağlar.

• Yüksekkanglukozoranıpankreasıuyarır.Pankreasinsülin(a)

salgılar.İnsülinkaraciğeriuyararakglukozunglikojenhalinde

depolanmasınısağlar.

• Düşükkanglukozoranıpankreasıuyarır.Pankreastanglukagon

(b)salgılanır.Glukagonkaraciğeriuyarır.Karaciğerdedepolan-

mışglikojenglukozayıkılır.Buglukozkanageçerekkanşekeri-

niyükseltir.

Cevap A

Soru 4 :

İnsülindirenciyüksekkişilerkanglukozdüzeylerininaşırıyüksel-

memesiiçinkarbonhidrattüketiminedikkatetmelidir.Bitkiselvelif-

libesinlerlebeslenmeli,yüksekkalorilibesinlerdenuzakdurmalıdır.

Ayrıcaeğervarsafazlakilolarındankurtulmalarıdayerindebirdav-

ranışolacaktır.

Cevap E

Soru 7 :

İnsülinkanşekerinidüşürenbirhormondur.Aşırıinsülinalımısonu-

cuortayaçıkansorunlarınnedenidekanşekerininaşırıdüşmesidir.

Cevap A

Soru 10 :

İnsülinkanglukozdüzeyinidüşürür.İdrardaglukozarastlanmasıkan

glukozdüzeyinin180mg/dldenyüksekolduğunugösterir.Budu-

ruminsülineksikliğindenkaynaklanabilir.

Cevap A

Soru 8 :

• Kalsitoninkandankemiğekalsiyumgeçişiniuyarır.Parathormon

kemiktenkanakalsiyumgeçişiniuyarır.Parathormonsalgısının

artmasıkemikerimesinenedenolabilir.(D)Kalsitoninsalgısının

artmasıkemikerimesinenedenolmaz.(A)

• Menopozdaöstrojendüzeyininartması,(B)bağırsaklardanye-

terlikalsiyumunemilememesi(C)veyeterikadaregzersizya-

pılmamasıkemikerimesinindiğernedenleridir.(E)

Cevap A

Soru 9 :

• t1’dekankalsiyumdüzeyinormalseviyeninaltınadüşmüştür.Bu

durumkalsitoninsalgısındankaynalanıyorolamazçünküsağ-

lıklıinsanlardakalsitonin,yüksekkalsiyumdüzeyininormaldü-

zeyeindirmekiçinsalgılanır.(I.yorumyapılamaz.)

• t2’dekalsiyumdüzeyiyükselmektedir.Parathormonsalgısının

artmasıkankalsiyumdüzeyiniartırır.(II.yorumyapılabilir.)

• t1‘deKemikyıkımısonucukanakalsiyumverilir.kalsiyumdüze-

yidüşmüştür.(III.yorumyapılamaz)

Cevap D

Soru 5 :

• Endokrinbezlerhormonsalgılar.Ekzokrinbezlersindirimenzi-

mi,ter,yağ,mukusgibimaddelerisalgılar.Pankreashemhor-

monhemdeenzimsalgıladığındankarmabirbezdir.Bunagö-

repankreasınekzokrinsalgıları,birkanalaracılığıylabağırsak

boşluğunasalgılanansindirimenzimileridir.

• Ayrıcasindirimenzimlerikana,hormonlarbağırsakboşluğuna

salgılanmaz.

Cevap B

Soru 6 :

KandakitiroksinmiktarıhipofizdensalgılananTSHhormonuvehipo-

talamustansalgılanansalgılatıcıfaktörlerledüzenlenir.Tiroksinmik-

tarıdüşersesalgılatıcıfaktör(TRH)veTHSmiktarıartar.TSH,tiroit

bezinintiroksinsalgılamasınıuyarır.Tiroksinsalgısınormalinüzerine

çıktığındaiseTRHveTSHsalgısısonlanır.Tiroksinsalgısıdurdurulur.

Buna göre;

I. ® DışarıdantiroksinverilenkobaydaTSHsalgısıazalır.

II. ® Tiroksinmetabolizmahızınıartırdığındanmiktarınınyüksel-

mesimetabolizmayıhızlandırır.

III. ® Metabolizmadakihızlanmaısıüretiminiartırır.Vücutsıcaklığı-

nındüşmesibeklenmez.

Cevap D

58


Prf

Ya

yın

ları

Soru 1 :

• Vücutgeliştirmesporuyapanbazıkişiler“steroit”kullanır.Bu

steroitlertemeldetestosterongibietkigösterenkimyasallardır.

Çünkütestosteronkaskütlesininartmasınanedenolur.(III)

• Yetişkinbirerkektetestislergelişiminitamamlamıştır.(I)Ayrıca

ergenlikdönemidegeçirilmiştir.(II)

Cevap C

Soru 2 :

Testosteronbaşlıcatestislerdeüretilir.Böbreküstübezlerinkabuk

bölgesidetestislergibibirmiktartestosteronsalgılar.

Cevap A

Soru 4 :

Sempatiksinirsistemiadrenalinsalgısınıartırır.Adrenalinstresdu-

rumundasalgılanan,vücudusempatiksistemlebirliktedövüşyada

kaçtepkisivermeküzerehazırlayanhormondur.

Cevap A

Soru 3 :

• Aldosteronböbreklerde,sodyumiyonlarınıngeriemiliminipo-

tasyumiyonlarınınidrarlaatılmasınıartırır.Dolayısıylaaldoste-

ronmiktarınınartmasıkansodyumdüzeyininartmasınaneden

olur.

• Kanınsodyummiktarınınartmasıkanhacminivebasıncınıyük-

seltir.

Cevap B

Böbrek Üstü Bezler – Eşeysel Bezler Test-13

Soru 5 :

I. ® Kortizolveadrenalinböbreküstübezlerdensalgılanır.İkihor-

mondakanşekeriniyükseltir.

II. ® Böbreküstübezlerdensalgılananaldosteronkanınsodyum

miktarınınayarlanmasındaişlevgösterir.

III. ® Alyuvarsayısınıartıraneritropoietinhormonuböbreklerdenya

dakaraciğerdensalgılanır.Böbreküstübezlerinböbreklerle

doğrudanbirilişkisiyoktur.

Cevap C

Soru 10 :

Sorudanumaralanmışbezlerşunlardır:

I. ® hipofizbezi

II. ® tiroitbezi

III. ® pankreas

IV. ®böbreküstübezler

V. ® testisler

Büyümehormonuhipofizden(I)salgılanır.(Adoğru)

Kalsitonintiroitbezinden(II)salgılanır.(Bdoğru)

Prolaktinhipofizbezinden(I)salgılanır.(Cyanlış)

Testosteronböbreküstübezlerden(IV)vetestislerden(V)salgıla-

nabilir.(DveEdoğru)

Cevap C

Soru 11 :

ACTH,böbreküstübezininkabukkısmınıuyararakkortizolsalgılatır.

Cevap A

Soru 6 :

I. ® Adrenalinyadadiğeradıylaepinefrinkanşekeriniyükseltir.

(I’igerçekleştirir.)

II. ® Kanbasıncınıyükseltir.(II’yigerçekleştirmez.)

III. ® Sindirimaktiviteleriniazaltır.(III’ügerçekleştirmez)

Cevap A

Soru 7 :

Adrenalin,(I)kortizol(III)veglukagon(II)kanşekeriniyükselten

hormonlardır.

Cevap E

Soru 8 :

Adrenalinstresdurumundadövüşyadakaçtepkileriniortayaçıkarır.

İskeletkaslarınaaitatardamarlarıngenişlemesi(A),kanbasıncının

yükseltilmesi(B),kalpatışhızınınartması(C)vekanşekerininyük-

seltilmesi(E)butepkilerdendir.Adrenalintükürüksalgısınıazaltır.(D)

Cevap D

Soru 9 :

Potasyumunidrarlaatılmasınısağlayanhormonaldosterondur.Aldos-

teroneksikliğindepotasyummiktarıartarveAddisonhastalığıgörülür.

Cevap A

Soru 1 :

• Endokrinsistemdemesajkaynaktanhedefekanyoluylataşınır

vekaynağageridönmez.(I doğru)

• Endokrinsistemdemesajkanyoluylataşındığındanhedefeda-

hayavaşiletiliri.Ancakkandabirsürekalanhormonetkininda-

hauzunsüreliolmasınısağlar.(II doğru)

• Sinirhücreleribiryadabirkaçhücreylebağlantılıolupsadece

buhücreleremesajiletir.Hormonlaraynıandabirçokhücreyi

uyarabilir.Örneğinbüyümehormonununhedefhücrelerinere-

deysetümvücuttur.(III doğru)

Cevap E

Hormonlar ve Düzenleme Mekanizmaları Test-14

59


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 3 :

• Sıcaktaterlemeveyüzeyeyakındamarlarıgenişletmeısıkaybı-

nıartırarakvücutsıcaklığınıdüşürür.(BveD)

• Soğuktatitremeyleilaveısıüretilirkenyüzeyeyakındamarlarda-

raltılarakısıkaybıazaltılır.(AveC)

• İdrarüretiminiartırmavücutsıcaklığınıdüzenlemekamacıyla

gerçekleştirilenadaptasyonlardanbirideğildir.

Cevap E

Soru 8 :

Hormonlaretkileriniuygunreseptörlerebağlanarakgösterir.Birhüc-

re,belirlibirhormonaaitreseptöresahipdeğilseohormondanetki-

lenmez.Bunagörehormonlarınsadecebelirlihücreleriuyarmasının

nedenihormonaaitreseptörlerinsadecebuhücrelerdebulunmasıdır.

Cevap D

Soru 4 :

• GrafikteAderişimiartarkenBderişimiazalmıştır.Budurumda

A,negatifgeribeslemeyleBsalınımınıengellemiştir.

• Pozitifgeribeslemedebirhormonunmiktarındakiartışdiğerhor-

monunmiktarınıartırır.BunagöreAveBarasındapozitifgeri

beslemeolsaydı,kandakiAveBhormonuderişimi(A)seçene-

ğindekigibibirlikteartacaktı.

Cevap A

Soru 5 :

Tiroksin,tiroitbezindensalgılanır.TSH(B),LH(C),prolaktin(D)ve

STH(E)önhipofizdensalgılanır.

Cevap A

Soru 6 :

Hipofizinarkalobuhipotalamusundevamıgibidir.Bunedenleen-

dokrinsistemilesinirsistemiarasındakibağlantıözelliklehipotala-

mus-hipofizişbirliğiylesağlanır.

Cevap B

Soru 7 :

Aldosteronhormonuböbreklerdensodyumungeriemiliminiuya-

rır.Kandakisodyumderişimininartmasıdurumundaaldosteronsal-

gısıazalır.Bunabağlıolaraksodyumungeriemilimiazalır.Kanba-

sıncıdüşer.

Not:SorununBseçeneğiazalırolarakdüzeltilmiştir.

Cevap B

Soru 2 :

Vücudunbelirlifaktörlerbakımındankendiiçortamınıkararlıtutma

eğiliminehomeostasidenir.

Cevap B

Soru 2 :

• İnsankulağındasesdalgalarınınelektrikselsinyalleredönüştü-

ğüyapıKortiorganıdır.Kortiorganısalyangozdabulunur.Sal-

yangoziseiçkulaktadır.

• Kulakzarısesdalgalarınıortakulağailetir.(B)Östakiborusuku-

lakzarıüzerindekibasıncındengelenmesinisağlar.(C)Yarımda-

irekanallarıdengeyleilgilidir.(D)Kulakkepçesisesikulakyolu-

nailetir.(E)

Cevap A

Soru 9 :

Şemayagöre;

• TSH,tiroitbeziniuyararaktiroksinsalgılatır.(I)

• TiroksinnegatifgeribeslemeileönhipofizietkileyerekTSHsa-

lınımınıengeller.(II)

• HipotalamustansalınanTRH,hipofiziuyararakTSHsalgılatır.

TRHmiktarıazalırsaTSHmiktarıdaazalır.(IIIyanlış)

Cevap C

Soru 10 :

• 22-6saatleriarasındamelatoninseviyesiyükseldiğinegöre,ge-

cemelatoninsalgısıartar.(I.yorumyapılabilir)

• Grafiğegöremelatoninseviyesindekiyükselmevücutsıcaklığı-

nıdüşürmüştür.(II.yorumyapılamaz.)

• Sorudamelatoninilemetabolizmahızıarasındakiilişkiverilme-

miştir.(III.yorumyapılamaz.)Bununlabirliktemelatoninmeta-

bolizmayıhızlandırmaz.

Cevap A

Duyu Organları Test - 15

Soru 1 :

Verilenolaylarıngerçekleşmesırasışöyledir:

I. ® Işıkkorneadangeçer.(A)

II. ® Işıkgözbebeğindengeçer.(C)

III. ® Işıkmercektengeçerkenkırılır.(B)

IV. ®Görüntüretinaüzerinedüşer.(E)

V. ® Görüntübilgisinöronlarlagörmemerkezineiletilir.(D)

Cevap B

Soru 3 :

Gözuyumundaroloynayantemelyapımercektir.Çünkümerceğin

ışıkkırıcılığıdeğiştirilebilir.

Cevap B

60


Prf

Ya

yın

ları

Soru 9 :

Farklıuyaranlarınfarklışekildealgılanmasıtemelolarakherbiruya-

rananfarklıbirbeyinbölümündealgılanmasından(yorumlanmasın-

dan)kaynaklanır.

Cevap A

Soru 10 :

• I;astigmatlarsilindirikmercekkullanır.

• Miyoplar(II)kalınkenarlı,hipermetroplar(III)incekanarlımer-

cekkullanarakgözkusurlarınıgiderebilir.

Cevap E

Soru 4 :

Şemayagörea;mercek,b;iris,c;ağtabakadır.

• Mercek(a)netgörüntününağtabakaüzerinedüşmesinisağlar.

(II)

• İris(b),gözbebeğinigenişletipdaraltarakgözegirenışıkmik-

tarınıayarlar.(I)

• Ağtabakada(c)bulunanreseptörlerışıkışınlarınıalgılayaraksin-

yalleredönüştürür.(III)

Cevap C

Soru 5 :

Kimyasalmaddeler,kemoreseptörlerlealgılanır.Kemoreseptörlerin

birkısmıdilveburundabulunur.Kokuvetatduyularınınalgılanma-

sındaişlevgösterir.

Cevap B

Soru 7 :

Derininhemenhertarafındabulunabilenreseptörlerbasınçresep-

törleridir.Böylecevücudunhemenheryanıyladokunmayıveyaba-

sıncıalgılayabiliriz.

Cevap A

Soru 8 :

Gözyaşıbezlerigözüntemizlenmesivekorunmasındansorumlu-

dur.Görmeyleilgilidoğrudanbirişlevesahipdeğildir.

Cevap D

Soru 6 :

Şemayagöre;

1. ® Kulakkepçesi

2. ® Kulakkemikleri

3. ® Salyangozdur.

A ® Kulakkepçesi(1)sesdalgalarınıtoplayarakkulakyolunailetir.

B ® Kulakkemikleri(2)sesdalgalarınıiçkulağailetir.

C ® Busıradadalgalarınşiddetini20katakadarartırır.

D ® Salyangoz(3)konumbilgisivermez.

E ® Sesialgılarvesesdalgalarınısinirimpulslarınadönüştürür.

Cevap D


Soru 1 :

Verilenyapılardandengeileilgiliolanyarımdairekanallarıdır.(Z)

Şemadagösterilenkulağaaityapılarşunlardır:

X:Kulakyolu

Y:Kulakzarı

Z:Yarımdairekanalları

T:Salyangoz

V:Östakiborusu

Cevap C

Soru 2 :

Östakiborusu(V)ortakulağahavagirişiniyadaortakulaktanha-

vaçıkışınısağlayarakkulakzarıüzerindekibasıncındengelenme-

sinisağlar.

Cevap E

Soru 3 :

Sesdalgaları,salyangozda(T)bulunanreseptörlerlealgılandıktan

sonraimpulslaradönüştürülür.

Cevap D

Soru 5 :

Reseptörlertarafındanalgılanansinyalleroptiksinirle(Y)merkezi

sinirsistemineiletilir.

Cevap E

Soru 4 :

Şemadagösterilen,gözeaityapılarşunlardır:

P: Gözmerceği R: Kornea

F:Kirpiklikaslar X:Ağtabaka(retina)

Y:Optiksinir

Görmeyleilgilireseptörlergözüniçkısmındaağtabakada(X)bulunur.

Cevap D

Soru 6 :

Gözuyumusırasındagörüntününnetbirşekilderetinaüzerinedüş-

mesinisağlayanyapıgözmerceğidir.Merceğinkırıcılığıkirpiksikas-

larla(F)ayarlanır.

Cevap C

61


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 7 :

Korneatabakasıkandamarıiçermez.Bunedenlebirinsandanbaş-

kabirinsanaaktarıldığındareddedilmeolasılığıoldukçadüşüktür.

Cevap A

Soru 10 :

Işığıalgılayanreseptörlerinzarpotansiyelikaranlıkta-40mV’tur.Re-

septörlerbusıradanörotransmittersalgılayarakgörmesinirlerinin

beynesinyalyollamasınısağlar.Reseptörlerinzarpotansiyeli-70

mVolduğundareseptörlerdennörotransmittersalgılanmazvegör-

mesinirlerindeimpulsoluşmaz.(Not:Işığıalgılayanreseptörlerile,

impulslarıbeyneiletensinirlerfarklıhücrelerdir.

Buna göre;

• Görmesinirlerikaranlıktadepolarizeolur.Işıkvarlığındagörme

sinirleriuyarılmazvedepolarizeolmaz. (I yanlış)

• Karanlıktaışıkreseptörlerinörotransmittersalgıladığındanekzo-

sitozdahafazladır.Çünkünörotransmitterleekzositozlasalgıla-

nır.(II doğru)

• Işığınışıkreseptörlerininyapısınıbozduğunadairbirbilgiveril-

memiştir.Ayrıcaışıkreseptörlerinyapısınıbozmazancakdeğiş-

tirebilir.(III yanlış)

Cevap B

Soru 3 :

• Tattomurcuklarındafarklıtatlarıalgılayanreseptörlerbirarada

bulunur.Reseptörlerinyanında,bunlaradestekolanhücrelerde

vardır.(A doğru) (C yanlış)

• Tatreseptörlerininzarlarındabelirlikimyasalalarıalgılayanke-

moreseptörlervardır.(B doğru)

• Tathücreleri,sinirhücrelerinebağlanır.(D doğru)

• Mikrovilluslarasahiptathücreleribusayedeyüzeyalanlarınıar-

tırır.(E doğru)

Cevap C

Soru 4 :

• Sinirhücrelerinenörondenir.Çoksayıdanöronunbirarayage-

lerekoluşturduğusinirhücresidemetineise“sinir” denir.Örne-

ğinsiyatiksiniri,optiksinirvb.Nöronlaryahepyahiçprensibine

uygundavranır.Ancaksinirlerdeçoksayıdanöronolduğundan

farklışiddettekiuyaranlarfarklısayıdahücreninuyarılmasınısağ-

layabilir.

• Sorudaverilenleregöre;

• Uyarışiddetiarttıkçauyarılansinirsayısı(sarıvekırmızınoktalar-

laşematizeedilmiştir.)artmıştır.Ayrıcabaşlangıçtasarıilegös-

terilennöronlardaimpulsfrekansıartmışvebunöronlarkırmızı

ilegösterilmiştir.(IveII’ninortayaçıkmasıbeklenir.)

• İmpulsşiddetiuyarışiddetiniartırmaz.İmpulsiletimhızınıdeğiş-

tirmez.(IIIveIV’ünortayaçıkmasıbeklenmez.)

Cevap E

Soru 11 :

Herhangibircisimdenyansıyanışıkyadagörüntüimpulsoluşturun-

cayakadarsırasıylakornea(B),önoda(C),gözbebeği,arkaoda(E)

yapılarındangeçer.Körnoktada(D)reseptörbulunmaz.Körnokta

görmesinirleriningözüterkettiğibölümdür.

Cevap D

Soru 8 :


I. ® Gözegirenışıkışınlarıreseptörleriuyarır.

III. ® Reseptörlergörmesinirleriniuyararakalınanmesajınbeyne

iletilmesinisağlar.

II. ® Beyninilgilibölümüneiletilenimpulslarburadaişlenerekan-

lamlandırılır.

Cevap B

Soru 9 :

Ortakulaktabulunançekiç,örsveüzengikemiklerikulakzarındaki

titreşimleriiçkulağaaktarır.(II)Busüreçtedalgalarıgüçlendirir.(I)

Sesdalgalarınıalgılayanreseptörleriçkulaktabulunur.(IIIyanlış)

Vücudunkonumunuvehareketinialgılayanreseptörlerdeyineiç

kulaktakiyarımdairekanallarında,tulumcukvekesecektebulu-

nur.(IVyanlış)

Cevap A


Soru 1 :

• Duyureseptörlerisiniruyarılarınınbaşladığıyerdir. (I yanlış)

• Refleksyayınınilkelamanıdır.(II doğru)

• Algıladıklarıveriyebağlıolarakduyureseptörlerinietkilerler.

(III doğru)

• Basınç,çeşitlikimyasallaryadaışıkgibibelirlibiruyaranıalgı-

lamaküzereözelleşmiştir.(IV doğru)

Cevap E

Soru 2 :

Kulakkemikleri(üzengikemiği)ovalpencereyebağlanmıştır.Oval

penceresalyangozdabulunanbirkanalıngirişbölümüdür.Kulakke-

mikleriortakulakta,salyangoziçkulaktabulunur.

Cevap A

62


Prf

Ya

yın

ları

Soru 5 :

Işıkışınlarınbeyindealgılanmasınakadargeçensüreçtegerçekle-

şenolaylarşöyledir:

• Işıkışınlarıkorneadangeçerkenkırılır.(II)

• Işıkışınlarıgözbebeğindengeçer.(IV)

• Işıkışınlarımercektengeçer.Mercekgörüntününnetolarakre-

tinayadüşürülmesinisağlar.(III)

• Işığıalgılayanreseptörlerduyunöronlarındaimpulsoluşmasına

nedenolur.(I)

Cevap D

Soru 6 :

• Gözüniçkısmındabulunanpigmenttabakagözegirenışınla-

rınyansımasınıönler.Böyleceışığıalgılayanreseptörlerinikinci

kezuyarılmasıönlenir.

Cevap A

Soru 8 :

• Kokureseptörlerikimyasaluyarıları,işitmereseptörlerimekanik

uyarılarıalgıları.(IveIIortakdeğil)

• Reseptörlerduyunöronlarıileiletişimhalindedir.Algıladıkları

uyarılarileduyunöronlarındaimpulsoluşturabilirler.(IIIortak)

Cevap C

Soru 9 :

Sarıbenek,ağtabakadaüzerinde,gözünmerkezineyakınovalsarı

renklibirbölgedir.Renkligörmeyisağlayankonireseptörlerininenbol

bulunduğubölgedir.Duyusinirlerinibeslemekgibibirişleviyoktur.

Cevap C

Soru 10 :

Derininendışkısmıölühücrelerdenoluşur.Ölühücreleriçeriğinde-

kiproteinlerlebirliktesukaybınıengeller.Deriyisukaybındankoru-

yandiğerbiradaptasyondayağbezlerininsalgılarıdır.

Cevap E

Soru 11 :

Tulumcukvekesecikiçkulaktabulunur.Otolittaşlarınıbulunduran

yapılardır.Yerçekiminebağlıolarakvücudunkonumuhakkında,

merkezisinirsisteminibilgilendirir.

Cevap C

Soru 7 :


I. ® Konihücreler;kırmızı,yeşilvemaviışığıalgılayanlarolmak

üzereüççeşittir.Bunlardanbiryadadahafazlasınınişlevini

gerçekleştirememesidurumundarenkkörlüğüortayaçıkar.

Örneğinkırmızıyeşilrenkkörlüğübuşekildeoluşur.

II. ® Konihücrelerindenhiçbiriişlevyapamazsatamrenkkörlü-

ğüortayaçıkar.

III. ® Çubukhücreleriişleviniyerinegetiremediğindeisegecekör-

lüğüoluşur.ÖrneğinçubukhücreleriAvitaminieksikliğinde

işlevyapamazvegecekörlüğüoluşur.

Cevap A


Soru 1 :

• Grafiğegöreuyarışiddetininartması,Paccinicisimciğinde(ba-

sınçreseptörü)birimzamandaoluşanimpulssayısınıartırmış-

tır.

• Grafiğinbaşlangıçkısmınabakılarakdüşükuyarışiddetindeim-

pulsoluşmadığı,uyarışiddetibelirlibirdeğeri(eşikdeğer)aş-

tıktansonraimpulsoluştuğugörülür.(I.yorumyapılabilir.)

• Basınç,Paccinicisimcikleriniuyaranfaktördür.Basınçşiddeti-

ninartması,impulshızınıetkilemez.Ayrıcasorudaimpulshızı

ileilgilibirbilgiverilmemiştir.(II.yorumyapılamaz.)

• Depolarizasyonsayısı,impulssayısınıgösterir.Çünküimpuls

denilenşeyzatenaksonzarınındepolarizeolmasıdır.(IIIyapıla-

bilir.)

Cevap C

Soru 2 :

• Üstederidekeratinleşmişölühücreler(III)vepigmentüreten

hücreler(IV)bulunur.Ayrıcabirkaçtabakacanlıepitelhüreside

bulunmaktadır.

• Altderide,duyucisimcikleri(reseptörler)(I),terbezleri(II),yağ

bezleri(VI),kandamarıvesinirler(V)bulunur.

Cevap A

Soru 3 :

• Epidermisderininüsttabakasıdır.Derininüsttabakasında;ke-

ratinleşmişölühücreler,canlıhücrelervepigmenthücreleribu-

lunur.Butabakakandamarıvesiniriçermez.(Dyanlışeşleşti-

rilmiştir.)

• Dermis,derininalttabakasıdır.Derinindermistabakasında,yağ

doku,duyureseptörleri,kılkökleri,terbezleri,kandamarlarıve

sinirhücreleribulunur.

Cevap D

63


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 4 :

Pigmenthücreleri,üstderininalttakihücreveorganlarıkorumaiş-

levinigerçekleştirmesindeönemlibirroloynar.Pigmenthücreleri-

ninürettiğipigmentlergüneştengelenzararlıışınları(U.V.ışınları)

yakalayarakiçkısımdakihücrelerikorur.U.V.ışınlarıyüksekener-

jiliolduklarındaözellikleDNA’yazararvererekkanservb.sorunla-

ranedenolabilir.

Buna göre;

• Pigmenthücreleriüstderidedir.(Idoğru.)

• Pigmenthücrelericanlıdır.(IIyanlış.)

• Pigmentlerüstderidebirikir.(IIIyanlış.)

Cevap A

Soru 5 :

İçkulaktabulunanvevücudundadengesininsağlanmasındaişlev

gösterenyapılaryarımdairekanalları(B),tulumcukvekesecektir.

Cevap B

Soru 6 :

• Gözegirenışığıkıranbaşlıcayapılardıştaniçedoğrusırasıyla

şunlardır:

• Kornea(IV),önodadakisıvı,mercek,camsıcisim(II).

Cevap E

Soru 7 :

• Derivücudunsavunulmasında(A),kılvetırnaklarınoluşturulma-

sında(B),basınçvesıcaklığınalgılanmasında(D),terlemevedi-

ğerolaylarlavücutsıcaklığınındüşürülmesindeişlevgösterir.

• Akyuvarhücrelerikırmızıkemikiliğindeüretilir.(B)

Cevap B

Soru 8 :

• Gözuzaktakibircisminetgörmeküzereuyumyaparkengöz

merceğininkırıcılığıazalır.Yaniincekenarlıbirmercekolangöz

merceğininşişkinliğiazalır.Budurummerceğebağlıkirpiksikas-

larıngevşemesiylesağlanır.

• Gözyakındakibircismeodaklandığındakirpiksikaslarkasılır.

Gözmerceğişişkinleşir.

• Bunagöre,gözuyumusırasındamerceğinkırıcılığı(I)vekirpik-

sikaslarınuzunluğu(III)değişir.

Cevap C

Soru 9 :

İşitme şöyle gerçekleşir:

• Seskulakzarınıtitreştirir.

• Kulakzarındakititreşimlerzarabağlıkemiklerintitreşmesinene-

denolur.Bukemiklerdençekiçkemiğikulakzarına,üzengike-

miğiovalpenceredekizarabağlıdır.

• Kemiklertitreşimlerigüçlendirerekovalpencereyititretir.

• Ovalpencereiçerisindesıvıbulunanözelbirkanalınbaşlangıç

noktasıdır.Ovalpencerenintitreşimleribusıvınındalgalanması-

nanedenolur.

• Sıvıdakidalgalanmalardabazalzardenilenbiryapıyıtitretir.

• Bazalzarişitmereseptörleriyletemashalindedir.Bazalzarıntit-

rediğibölgedekireseptörleruyarılır.Sonrasındabuuyarılarim-

pulslaradönüştürülerekbeyneiletilir.

• Bazalzarda,sesinfrekansınabağlıolarakfarklıbölgelertitrer.

Farklıbölgelerfarklıreseptörleriuyarır.Böylecebeyneuyarıgön-

derenreseptöregöresesinfrekansını(tizyadapesoluşunu)al-

gılarız.

Grafiğegöre,frekansı6000Hzolantitreşimlerovalpencereyeyakın

(10mmcivarı)bölgeleriuyarırken100Hzolantitreşimlernispeten

uzak(30mm)bölgeleriuyarmıştır.(I.yorumyapılabilir.)

Sesinfrekansıarttıkçayadaazaldıkçabazalzarıntitrediğibölgede-

ğişir.Frekansarttıkçatitreşimartaryadaazalırdiyemeyiz.Çünkübir

yerekadarartarkensonrasındaazalmayabaşlar.Örneğin6000Hz

de20mmolanbölgetitrememiş,1000Hzdeçokfazla,100Hzde

aztitremiştir.(II.yorumyapılamaz.)

Bazalzarınimpulsoluşturankısmısesinşiddetihakkındabilgivermez.

Sesintizyadapesoluşuhakkındabilgiverir.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap E

Soru 10 :

• Deridefotoreseptörbulunmaz.(I)Amonyaküreyedönüştürül-

mez.(II)

• Deridebulunanreseptörlerçevresıcaklığınıalgılar.(II)Deriter-

lemeyle,kandamarlarınındaralıpgenişlemesiylevücutsıcaklı-

ğını(IV)düzenler.

Cevap C

64


Prf

Ya

yın

ları

MEB Kazanım Test - 19

Soru 1 :

• U1uyarısınınnedenolduğudeğişim,U2uyarısınınnedenoldu-

ğudeğişimdendüşükşiddetteolmuştur.BunagöreU1uyarısı

dahadüşükşiddettedir.(I)

• U2impulsoluşturmazkenU3impulsoluşumunanedenolmuş-

tur.BudurumdaU2eşikdeğerinaltında,U3eşitdeğerinüzerin-

dedir.BunagöreU3dahaşiddetlidir.(II)

• Eşikdeğerinüzerindekitümuyaranlareşitşiddetteimpulsoluş-

turur.BunagöreU3uyarısıileU4uyarılarıeşityadafarklışiddet-

teolabilir.(III)

Cevap C

Soru 2 :

• Schwannhücreleriçevreselsinirsistemindeişlevgösterennöron-

larınaksonlarınıçevreleyerekmiyelinkılıfıoluşturur.Bunedenle

sadeceçevreselsinirsistemindebulunur.(C)

• Akson,dendrit,miyelinkılıfveRanvierboğumhemçevreselhem

demerkezisinirsistemindekinöronlarınyapısındabulunur.

Cevap C

Soru 5 :

Sodyumpotasyumpompası3sodyumiyonunuhücredışınapom-

palarken2potasyumiyonunuhücreiçinealır.

Cevap C

Soru 6 :

Sesdalgalarıbasınçdalgalarıhalindehavayayayılır.Havadakidal-

galarkulakzarınıtitretir.Kulakzarıkulakkemiklerini,kulakkemikleri

salyangoziçindekisıvıyıtitretir.SıvıdakititreşimlerKortiorganındaki

reseptörlerdealgılanaraksinirsinyallerinedönüştürülür.

Cevap B

Soru 7 :

Anivetehlikelibirolaykarşısındasempatiksistemaktiveolur.(II)

Budurumkandakiadrenalinmiktarınınartmasınanedenolur.(IV)

Cevap D

Soru 8 :

Korkuveheyecandurumundasempatiksistemaktiveolur.Sem-

patiksistemböbreküstübezlerinözbölgesindenadrenalinhor-

monusalgılatır.

Cevap B

Soru 9 :

• TSH(tirotiuyarıcıhormon)tiroitbeziniuyararaktiroksinsalgıla-

tır.(Byanlışeşleştirilmiştir.)

• ACTHböbreküstübezleriuyararakkortizolsalgılanır.(A)

• Glukagonkaraciğerdeglikojenyıkımınıartırır.(C)

• Adrenalinkalpkasınındahahızlıkasılıpgevşemesinisağlar.(D)

• Tiroksiniskeletkasıhücrelerindemetabolizmayıhızlandırır.(E)

Cevap B

Soru 3 :

• Nöronda,çekirdekveorganellerinbulunduğubölümhücregöv-

desidir.

• Aksonhücregövdesindençıkantekveuzunuzantıdır.Aksonun

özelleşmişuçbölgesineakson ucudenir.Dendritgövdedençı-

kankısaveçoksayıdakiuzantılarıifadeeder.Miyelinkılıfnöro-

naaitbiryapıdeğildir.Nöronuçevreleyenhücrelerdenoluşur.

Cevap C

Soru 4 :

İmpulsiletimisırasındaaksonucudepolarizeolur.(I)Aksonucunun

depolarizasyonukalsiyumiyonlarınınaksonucunagirmesinevebu-

radaaksonderişimininartmasınanedenolur.(II)Kalsiyumartışıyla

nörotransmittermaddelersinaptikboşluğasalgılanır.(III).

Cevap A

Soru 10 :

Şiddetlibasınçyüksekfrekanslıimpulsoluşumunanedenolmuştur.

Buna göre,

I. ® Uyarışiddetininartmasıimpulsfrekansınıartırır.

II. ® Uyarışiddetiileimpulsşiddetiarasındaherhangibirilişkiyoktur.

III. ® Uyarışiddetiileimpulsiletimhızıarasındaherhangibiriliş-

kiyoktur.

Cevap A

MEB Kazanım Test - 20

Soru 1 :

• ŞemayagörestreshipotalamusuuyarakRH,odahipofiziuya-

rarakACTHsalgılatır.ACTHböbreküstübezlerinikortizolsalgı-

lamaküzereuyarır.(I.yorumyapılamaz.)

• KortizolnegatifgeribeslemeylehipotalamusunRH,hipofizin

ACTHsalgılamasınıengeller.(II.yorumyapılabilir.)

• ACTHböbreküstübezlerinikortizolsalgılamaküzereuyarır.

(III.yorumyapılabilir.)

Cevap D

Soru 2 :

Görmeveişitmeduyularıuçbeyintarafındanalgılanır.Ortabeyin

görmeyleilgilibazırefleksleriyönetirancakbuduyularınalgılanma-

sınısağlamaz.

Cevap C

65


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 3 :

• ADHböbreklerdensuyungeriemiliminisağlar.

• Oksitosin,rahimkaslarınınkasılmasınısağlayarakdoğumunger-

çekleşmesinderoloynar.

• Oksitosinayrıcasütbezlerindensütünsalgılanmasınısağlar.

Cevap A

Soru 4 :

Işıköncekorneadangeçer.(I)Dahasonraönodadanvegözbebe-

ğinden(III)geçer.Gözbebeğininhemenarkasındamercek(II)bu-

lunur.Merceğigeçenışıkışınlarıcamsıcisimden(IV)geçerenağta-

bakayaulaşır.

Cevap A

Soru 5 :

TiroksinhormonunegatifgeribeslemeyleTSH(tiroituyarıcıhor-

mon)salgısınınengeller.İyoteksikliğindeyeterikadartiroksinüre-

tilemez.TiroksinseviyesinindüşmesiTSHsalgılanmasıüzerindeki

baskıyıkaldırır.KandakiTSHmiktarıartar.

Cevap B

Soru 6 :

• Tiroitbezininönemlisalgılarındanbiritiroksindir.Kandakitirok-

sinseviyesi,tiroitbezininaktivitesihakkındabilgiverir.Kandaki

tiroksindüzeyiTSHhormonuyladüzenlenir.Tiroksinazlığında

TSHmiktarıartar.TSHmiktarıdatiroitbeziaktivitesihakkında

bilgiverir.

• ACTH’nintiroitbeziiledoğrudanbirilişkisibulunmamaktadır.

Cevap D


Soru 1 :

Şemaya göre; insülinhücrezarındakiözgülreseptörlerebağlanır.

(II)Buolay,sitoplazmadabulunankofullarınhücrezarıylakaynaş-

masınısağlar.(I)Kofullarınzarındabulunanglukoztaşıyıcıprotein-

lerhücrezarınınglukozgeçirgenliğiniartırır.(III)

Cevap C

Soru 7 :

• Kalsitoninsalgısınıuyarantemelfaktörkandakikalsiyumdüze-

yidir.Kankalsiyumdüzeyininyükselmesi,tiroitbezindensalgı-

lanankalsitoninmiktarınıartırır.Budüzenlemedehipotalamus

işlevgöstermez.

• HipofizTSHsalgılayaraktiroksin,ACTHsalgılayarakkortizol,

FSHsalgılayaraköstrojen,LHsalgılayaraktestosteronmiktarı-

nıdüzenler.

Cevap A

Soru 4 :

• Şekildeverilenleregöresomatiksinirsistemininözgülvehız-

lıetkigösterdiğianlaşılmaktadır.EndokrinsistemiseGenelve

yavaşetkigöstermektedir.

• Somatiksinirleristeğimizebağlıdavranışlarıuyarır.(I.yorumya-

pılabilir.)

• Endokrinsistemyavaşveuzunsürelietkigöstermektedir.(II.yo-

rumyapılabilir.)

• Otonomsinirlerözgülkısmayakınolduğundanetkileriendok-

rinsistemdendahaözgüldür.Yanidahaazsayıdahücreyiuya-

rarakbelirlibircevabanedenolur.(III.yorumyapılamaz.)

• Endokrinsisteminetkisiyavaştır.(IV.yorumyapılamaz.)

Cevap A

Soru 8 :

• İnsülinbazıhücrelerinplazmazarındakiglukoztaşıyıcıkanalsa-

yısınıartırır.Böylecebuhücrelerinsülinvarlığındakandakiglu-

kozualarakkullanabilir.(I)

• İnsülinyağdokuhücrelerindeçeşitlienzimlerinaktivitesiniartıra-

rakfazlaolanglukozunyağadönüşmesinisağlar.Yağlarınglu-

kozadönüşümünüuyarmaz.(IIyanlış)

• İnsülinkaraciğerdeglukozunglikojenhalindedepolanmasını

uyarır.(III)

Cevap D

Soru 9 :

Aldosteron(1)böbreklerdensodyumiyonlarınıngeriemiliminiuyarır.

Cevap A

Soru 10 :

DişilerdeovulasyonutetikleyenhormonLH’dir.

Cevap D

Soru 2 :

• Gözuzaktakibircismeodaklanırkengözmerceğininkırıcılığı

azaltılır.(B)Işıkmiktarınınartmasıgözbebeğininküçülmesine

nedenolur.(C)Işık,korneadangeçerkenkırılır.(E)Renkligör-

mekonireseptörleriylesağlanır.(A)

• Busüreçtegözküresininuzayarakekseninideğiştirmesibek-

lenmez.(D)

Cevap D

Soru 3 :

A ® Paratiroitbeziparathormonsalgılar.Parathormonkemiktenka-

nakalsiyumgeçişiniuyarır.

B ® Budurumkemikdokuyuzayıflatabilir.

C ® Guatrhastalığıtiroitbezininbüyümesindenkaynaklanır.

D ® Parathormondolaylıyoldanbağırsaklardankalsiyumemili-

miniartırır.

E ® Böbreklerdenkalsiyumungeriemiliminiartırır.

Cevap C

66


Prf

Ya

yın

ları

Soru 5 :

Sodyumkanallarıişlevgöstermezseduyunöronlarıuyarılmaz.Bu

durumdaağrıhissialgılanamaz.Bunedenleprocainebölgeselağ-

rıkesiciolarakkullanılır.

Cevap A

Soru 6 :

Meningeszarları(sertzar,örümceksizarveincezar)beyinveomu-

riliğiçevreler.

Cevap C

Soru 7 :

• t0–t1aralığındazarpotansiyeli–70mVolupsinirhücresidinlen-

medurumundadır.Budurumdakizarpotansiyelinepolarizas-

yondenir.

• t1–t2aralığındazarpotansiyeli+50mVolmuştur.Polarizasyon-

dazarıniçkısmınegatifdışkısmıpozitifyüklüylenbuaralıkta

yükdurumutersinedönmüştür.Polarizasyonuntersiolarakifa-

deedilebilenbudurumadepolarizasyondenir.

• t2–t3aralığındazarpotansiyelitekrareskidurumunadönmüş-

tür.Depolarizasyonuntersinedönmesinerepolarizasyondenir.

Cevap C

Soru 8 :

Şemadaerkekeşeyhormonlarınıngeribeslemelidüzenlememe-

kanizmasıverilmiştir.

Şemaya göre;

• İnhibinFSHsalgısınıdurdurur.FSHsalgısınınazalmasıyada

durmasıtestosteronsalgısınıartırmaz.(I.yorumyapılamaz.)

• Dışarıdantestosteronalanvekanındatestosteronsalgısıartan

birkişide,testosteronuninhibeedici(engelleyici)etkisiyleGn-

RHveLHsalgısıazalır.(II.yorumyapılabilir.)

• Şemadandaanlaşılacağıüzeretestosteronhipotalamusvehi-

pofizüzerindeengelleyicietkigösterir.(III.yorumyapılabilir.)

Cevap E

Soru 2 :

• Sorudaimpulsugetirennöronunpresinaptiknöron,impulsualan

nöronunpostsinaptiknöronolduğuaçıklanmıştır.

• Nörotransmitterlerpresinaptiknörondansalgılanır,postsinaptik

nöronunzarıüzerindekireseptörlerebağlanır.Böyleceimpuls

presinaptiknörondanpostsinaptiknöronaaktarılmışolur.

Cevap E

Soru 3 :

• SorudaReseptör1veReseptör2eşitşiddetteuyaranlarlaeşit

süreuyarılmıştır.Reseptör1’dereseptörpotansiyelihızladeğiş-

mişvesonrasyavaşyavaşeskidurumunadönmüştür.Resep-

tördekibudeğişim,duyunöronundaimpulsoluşturmuş.Resep-

törpotansiyeliazaldıkçaimpulsfrekansıdaazalmıştır.

• Reseptör2’dezarpotansiyelideğişmişvesonrasındahızlaeski

durumunadönmüştür.Uyarıdevamettiğihaldeyenibirreseptör

potansiyelideğişimiolmamış,yeniimpulslaroluşmamıştır.Buna

görereseptör2birsüresonrauyaranauyumsağlamışvetep-

kivermeyibırakmıştır.Budurumreseptör1’dedahauzunsür-

müştür.

Cevap B

Soru 9 :

Nörotransmitterleriimpulsugetirenhücresalgılar.İmpulsugetiren

hücreyepresinaptiknörondenir.Nörotransmitterleraksonucun-

dansalgılanır.Nörotransmitterpresinaptiknöronunaksonucun-

dansalgılanır.

Cevap A


Soru 1 :

Numaralı endokrin bezler şunlardır:

I. ® Hipofizbezi

II. ® Tiroitbezi

III. ® Pankreas

IV. ® Böbreküstübezler

Buna göre;

• Hipofiztiroitbeziveböbreküstübezdensalgılananbazıhor-

monlarınsalgısınıdüzenlerancakpankreasüzerindeböylebir

etkisiyoktur.(I yanlış)

• Tiroitbezisalgıladığıtiroksinhormonuylametabolizmahızınıdü-

zenler.(II doğru.)

• Pankreasglukagonhormonusalgılayarakkanşekeriniyüksel-

tir.(III doğru.)

• Böbreküstübezlerdensalgılananadrenalinvekortizolhormo-

nuvücudunstrestepkilerinidüzenler. (IV doğru.)

Cevap A

67


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 8

Soru 4 :

İmpulsugetirennöron(presinaptiknöron)aksonucuyla(I)impul-

sualannöronun(postsinaptiknöron)gövdeyadadendritlerine

(IV)bağlanır.

Cevap C

Soru 5 :

• TipIşekerhastalarıinsülinüretemez.İnsülinyokluğundabirçok

hücrekandakiglukozualıpkullanamaz.Kanglukozdüzeyiyük-

sekkalırveşekerhastalığıortayaçıkar.

• TipIIşekerhastalarındainsülinüretilirancakinsülinreseptör-

lerindesorunvardır.Hücrelerinsüliniyeterikadaralgılayamaz.

Budurumainsülin direncidenir.Önlemalınmazsainsülinüre-

tenhücrelerinbozulmasınanedenolabilir.

Bunagöre;

• TipIşekerhastalığıinsülineksikliğindenkaynaklandığıiçindı-

şarıdaninsülinverilmesikanşekerinidüşürür.(I.yorumyapıla-

bilir.)

• Reseptörlerproteinyapılıdır.Dışarıdanverilenbuproteinlerinher

birhücreninzarınatutunuporadaişlevgöstermesimümkünde-

ğildir.(II.yorumyapılamaz.)

• Şemadansağlıklıinsanlarıntümhücrelerindeglukozalımınınin-

sülinebağımlıolduğunadairbirbilgiverilmemiştir.Ayrıcabeyin

vekaraciğergibibazıorganlarinsülinolmaksızınkandakişeke-

rihücreiçinealabilir.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap A

Soru 6 :

MiyelinliaksonlardadepolarizasyonolaylarınınsadeceRanvierbo-

ğumlardagerçekleşmesineatlamalı iletimdenir.

Cevap A

Soru 7 :

• Aksiyonpotansiyelleridepolarizasyondurumunuyadaimpuls

oluşumunuifadeeder.Grafikteimpulsfrekansızamanlaartmak-

tadır.Budurumuyarışiddetininarttığınıgösterir.(IveII.yorum-

laryapılabilir.)

• Uyarışiddetininartmasıimpulsiletimhızınıveimpulsşiddetini

değiştirmez.(III.veIV.yorumlaryapılamaz.

Cevap A

Soru 2 :

• Dokunma(basınç)veişitmereseptörlerimekaniketkilerialgıla-

yanmekanoreseptörlerdir.

• Tatkemoreseptörlerle,görmefotoreseptörlerlealgılanır.

Cevap C

Soru 8 :

Şemadatiroksinsalgısınındüzenlenmesigösterilmiştir.

Şemaya göre;

A ® HipotalamustansalgılananTRHhipofiziuyararakTSHsalgılatır.

B ® HipofizdensalgılananTSH,tiroidbeziniuyararaktiroksinsal-

gılatır.

C ® Tiroksinhipofizüzerindeinhibeedicietkigösterir.

D ® Tiroksinhipotalamusüzerindeinhibeedicietkigösterir.

E ® TRHartarsaTSH,TSHartarsatiroksinartar.Tiroksinmetabo-

lizmayıhızlandırır.

Cevap E


Soru 1 :

Numaralı bezler şunlardır:

1. ® hipofiz

2. ® tiroksin

3. ® pankreas

4. ® böbreküstübezler

5. ® testisler

Buna göre;

A ® Hipofizdenbüyümehormonusalgılanır.Eksikliğindecüce-

likortayaçıkar.

B ® Tiroitbezindentiroksinhormonusalgılanır.EksikliğindeKre-

tenizmgörülür.

C ® Pankreastaninsülinsalgılanır.Eksikliğindeşekerhastalığıgö-

rülür.

D ® Akromegalibüyümehormonununfazlasalgılanmasısonucun-

daortayaçıkar.

E ® Testislerdentestosteronsalgılanır.Eksikliğindekısırılıkorta-

yaçıkar.

Cevap D

68


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

Salyangozdabulunanvesestitreşimlerinialgılayarakimpuslaradö-

nüştürenorgana(işitmeorganına)Korti organıdenir.

Cevap B

Soru 11 :

• İnsülinyağsenteziniartırır,yağyıkımınıazaltır.Glukozveami-

noasitlerinhücreyegirişiniartırır.Glukozunkaraciğerdeglikojen

halindedepolanmasınısağlar.

• İnsülinkanglukozdüzeyinindüşürülmesinisağlar.Glukozol-

mayankaynaklardanglukozyapımınıuyarmaz.

Cevap D

Soru 6 :

• Gözünarkakısmındapigmenttabakabulunur.Butabakagöze

gelenışınlarınyansımasınıengeller.Ancakkırmızıdalgaboyu-

nunbelirlibirbölümündekiışıklaryansır.Gözlegöremediğimiz

buışınlarfotoğrafmakineleritarafındanalgılanır.Bunedenleflaş

patladığındagözbebeklerimizkırmızırenktegörülebilir.

• Pigmentlerineksikliği,albinobireylerdegörüşyeteneğiniazaltır.

Cevap E

Soru 7 :

Pigmentüretenmelanosithücreleriüstderidebulunur.

Cevap A

Soru 8 :

Verilenolaylargerçekleşmesırasınauygunolarakşöylesıralanır:

• Kulakkemiklerisalyangozdakisıvıyıtitretir.(A)

• İşitmesinirlerindeimpulsoluşur.(B)

• Sesbeyindealgılanır.(E)

• Böbreküstübezlerdenhoronsalgılanır.(D)

• Kalpatışlarıhızlanır.(C)

Cevap C

Soru 9 :

I. ® Pankreastansalgılananinsülinveglukagon,böbreküstübez-

lerdensalgılananadrenalinvekortizolkanınglukozdüzeyini

etkilediğindenkanşekerinindüzenlenmesindeişlevgösterir.

II. ® Kankalsiyumdüzeyininayarlanmasındaböbreklerişlevgös-

terirancakböbreküstübezlerinvepankreasınbukonuda

doğrudanbirişlevibulunmamaktadır.

III. ® Testislerdespermüretimiüzerindeböbreküstübezlerdensal-

gılananandrojenlerinetkisivardırancakpankreasbukonuda

doğrudanişlevgöstermez.

Cevap A

Soru 3 :

HastanınkanındakiT3,T4veTSHdüzeylerinormalinüzerindedir.Ti-

roksinseviyesininyüksekolmasımetabolizmayıhızlandırır.

Cevap D

Soru 4 :

Tiroksingeneletkilibirhormondur.Çekirdeğiolanhemenherhüc-

reyietkiler.ACTHböbreküstübezleri,TSHtiroitbezini,glukagon

karaciğeri,prolaktinsütüreyenbezleriuyarır.

Cevap A

Soru 5 :

Görmesinirleriningözüterkettiğibölümekör noktadenir(Idoğru.)

Körnoktadareseptörbulunmaz.(IIdoğru)Dolayısıylakörnoktaya

düşünışıkalgılanmaz.(IIIdoğru)Gözegirenışıkmiktarıiristarafın-

danayarlanır.Körnoktaylailgisiyoktur.(IVyanlış)

Cevap B

ÜNİTE 9DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

71

DESTEK VE HAREKET SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 9

İskeletin Yapısı ve Özellikleri Test - 1

Soru 1 :

• İskeletsistemivücudadestekolur.(I)Kalsiyumvefosforgibimi-

neralleridepolar.(II)Kaslarlabirliktehareketisağlar.(IV)

• Sindirimleilgilibirişleviyoktur.(III)

Cevap B

Soru 7 :

• Yenidoğançocuklarıniskeletsistemibüyükorandaorganikmad-

de,azmiktardainorganikmaddeiçerir.Çocukbüyüdükçeiske-

letsistemindeinorganikmaddelerbirikir.Kıkırdakyapılarkemik-

leşir.İskeletsertvedayanıklıbirhalalır.Yanibelirlibirdöneme

kadarinorganikmaddelerinoranıartar.

• Bunagöreçocukluktanyetişkinliğekadarinorganikmaddelerin

oranındakideğişimigöstereneğriyukarıyönlüolmalıdır.

• Yetişkinlikdönemindekemikmiktarıdengelidir.Bunagöreiske-

letsistemindeinorganikmaddeoranınıgöstereneğriyatayol-

malıdır.

• Yaşlanmaylabirliktekemiğinyapısındakiorganikmaddemikta-

rıazalır.Organikmaddemiktarınınazalmasıinorganikmadde

oranınınyükselmesinenedenolur.Gerçekteinorganikmadde

miktarıartmaz.Ancakorganikmaddemiktarıazaldığındaninor-

ganikmaddelerinoranıyükselmişolur.Budurumdagrafikteyu-

karıdoğrubireğriylegösterilir.

Cevap A

Soru 8 :

• Eklemlerkemiklerarasındakibağlantılarıifadeeder.Buneden-

le,kemiklerarasındakibağlantıyısağlamatümeklemçeşitleri

içinortaktır.

• Kıkırdaklakaplıeklemyüzeyinesahipolmabazıoynamazek-

lemlerdegörülmez.(B)

• Sürtünmeyiazaltansıvıbulundurmaoynareklemlerinözelliği-

dir. (C)

• Oynamazeklemlerhareketteetkiliolmaz.(D)

• Kapsülleçevriliolmatümeklemlerdegörülmez.(E)

Cevap A

Soru 2 :

İnsanvücudundaüçtipkıkırdakbulunur.Bunlardanendayanıklıolan

omurlararasındadabulunanfibrözkıkırdaktır.Tümdayanıklılığına

rağmenfibrözkıkırdaktanoluşanomurlararasıdisklerinsağlıklıya-

pısıbozulabilir.Omurlardançıkansinirlerebaskıyapmalarıbelfıtığı

denilenrahatsızlığanedenolur.

Cevap A

Soru 3 :

• Epifizplaklarıuzunkemiklerinuçkısımlarındabulunur.Boyuna

büyümeyisağlar.

• Periostkemikzarıdır.Kemiğinbeslenmesi,eninebüyümesive

onarılmasındaişlevgösterir.

Cevap B

Soru 4 :

Sinoviyalsıvıeklemlerde,ikikemiğinbirleştiğibölgede,bubölgeyi

saransinovialzarınsalgıladığıkayganlaştırıcıbirmaddedir.Bukay-

ganlaştırıcımaddeekleminkolayhareketetmesinisağlar.Kısacaek-

lembölgesindekemiklerarsındakisürtünmeyiazaltır.

Cevap A

Soru 5 :

Destekvehareketsistemikaslar (III)ilebukaslarınbağlanarakha-

reketigerçekleştirmelerineolanaksağlayaniskeletsistemindenolu-

şur.İskeletisekemik (I)vekıkırdak (II) dokudanoluşur.

Cevap E

Soru 6 :

Şekildeuzunbirkemiğinuçkısmıgösterilmiştir.Uzunkemiklerin

enuçkısmı (I)kıkırdakdokuilekaplıdır.İçkısmındasüngerimsike-

mikdoku(II),süngerimsikemikdokununetrafındaisesertkemik

doku(III)bulunur.

Cevap C

Soru 9 :

I. ® Kollarvebacaklarüyeleriskeletinioluşturur.Bunedenleüye-

leriskeletininiçorganlarıkorumaişleviyoktur.

II. ® Merkezisinirsistemibeyinveomuriliktenoluşur.Beyinkafa-

tasıkemikleriyle,omurilikomurlarlakorunur.Bukemiklerüye-

leriskeletinedahildeğildir.

III. ® Süngerimsikemikleriniçerisindekırmızıkemikiliğibulunur.

Kanhücrelerikırmızıkemikiliğindeüretilir.Üyeleriskeletini

oluşturankemiklerdedekırmızıkemikiliğibulunduğundan

alyuvarüretmeişlevlerivardır.

IV. ® Üyelerinsanlardahareketisağlayanbaşlıcayapılardır.

Cevap C

Soru 10 :

• Kemikdokukandamarıiçeren,metabolizmasıhızlıbirdokudur.

Hücrelerikemiktekibirhasarıhızlıcaonarabilir.

• Kıkırdakdokukandamarıiçermez.Hücrelerininmetabolizma-

sıyavaştır.Bunedenlekıkırdakdokudakihasarlardahayavaş

onarılır.

Cevap A

72


Prf

Ya

yın

ları

Soru 11 :

Kemikdokununtemelişlevlerindenbirikalsiyumdepolamadır.İh-

tiyaçhalindedepoladığıkalsiyumukanavererekiçdengeninsağ-

lanmasınayardımcıolur.

Cevap C


Soru 1 :

• Oynareklemlerdekemiklerinbirbirinebakanyüzeylerikıkırdak-

lakaplıoluppürüzsüzdür.Busayedesürtünmeazaltılır.(I yan-

lış) (II doğru)

• Sürtünmesadecepürüzsüzyüzeyleazaltılmaz.Oynareklem-

lerdeayrıcasinoviyalsıvıdenilenözelbirsıvıvardır.Busıvıda

eklembölgesindekihareketikolaylaştırır.(III)Oynareklemler-

deeklembölgesininetrafıeklemkapsülüdenilenözelbiryapıy-

laçevrelenmiştir.(IV)

Cevap E

Soru 2 :

• Osteoklastlarkemikleriyıkanhücrelerdir.Eskimişkemikdoku-

yuaşındırırlar.Osteoblastlerisekemikyapanhücrelerdir.Oste-

oklastlarınaşındırdığıbölgedekemiğiyenidenüretirler.Böylece

kemiğinyenilenmesisağlanır.Budurumkemikdöngüsüolarak

ifadeedilir.

• Osteoblastlaryenikemikyaparkenkandakikalsiyumukullanır.

(I.yorumyapılabilir.)

• Osteoklastaktivitesiartarsa,kemikyıkımıartar.Kemiktenkana

kalsiyumgeçişiolur.(II.yorumyapılabilir.)

• Kemikdöngüsüyaşamboyudevameder.Ancakyaşlılıktabu

döngüolukçayavaştır.Bunedenleyaşlananinsanlarınkemik-

lerikırıldığındaiyileşmeleriçokdahauzunsürer.(III.yorumya-

pılamaz.)

Cevap C

Soru 3 :

• Kemikdokununboşluklarındabulunankemikhücrelerine(a)

osteositdenir.

• Periost(kemikzarı)kemikdokununyapımındaveonarımında

(b)işlevgösterir.

• Osteoklastlarkemikyıkımınıgerçekleştirir.(c)Böyleceeskike-

mikdokununyenilenmesisağlanır.

Cevap E

Soru 4 :

Kıkırdakdokununorganikaramaddesinekondrin denir.Kıkırdak

dokudainorganikaramaddebulunmaz.

Cevap E

Soru 5 :

• Kemikdokuorganikveinorganikaramaddedenoluşur.Kemi-

ğinorganikkısmınıbüyükorandaproteinleroluşturur.(I doğ-

ru.)Kemiğininorganikkısmıkalsiyumvefosfortuzlarındanolu-

şur.(II doğru.)

• Çocuklardakemiğinorganikmaddemiktarıdahafazladır.Yaşlı-

lıktaiseorganikmaddemiktarıazalır. (III yanlış.)

• Kemiğinorganikmaddelerikemikhücreleritarafındanüretilir.

(IV doğru.)

Cevap E

Soru 6 :

Kemikzarıkemiğineninebüyümesinisağlar.(A)Tümkemiklerinet-

rafınıçevreler.(Byanlış)Kemikdokununonarımındaişlevgösterir.

(C) Bağdokudanoluşankemikzarı (D)bolmiktardakandamarıve

sinirhücresibulundurur.(E)

Cevap B

Soru 7 :

Kürekkemiği(A),kalçakemiği(B),kaburgakemikleri (D)ilekafata-

sıkemikleri(E)yassıkemiktir.

Cevap C

Soru 9 :

Pazukemiğikollaraaitolupüyeleriskeletikapsamındaincelenir.

Cevap D

Soru 10 :

Kemiklerşekillerinegöreyassı,kısa,uzunvedüzensizşekillike-

miklerolarakdördeayrılır.Kemikdokuyapısınagöresınıflandırıldı-

ğındaisesertkemikvesüngerimsikemikolmaküzereikiyeayrılır.

Cevap B

Soru 8 :

A ® Destekvehareketsistemibeyinvekalpgibihayatiorganla-

rıkorur.

B ® Kaslarglukozunfazlasınglikojenhalindedepolar.

C ® Kemiktebulunankırmızıkemikiliğiyenikanhücreleriniüretir.

D ® Kemikvücutiçingereklikalsiyumvediğerbazımineralleride-

polar.

E ® İnsanvücudundayağasitleriglukozadönüştürülemez.

Cevap E

73


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 9

Soru 2 :

• Sertkemikdokudakandamarlarıvesinirlerinkemikiçerisine

girdiklerikanallaraHavers sistemi denir.Haverssistemiboyu-

naveeninekanallardanoluşur.(I doğru.)

• Süngerimsikemiktekandamarıvesinirhücreleribulunur.Bu

dokukanhücrelerininüretildiğiyerdir.(II yanlış.)

• Tümkemikçeşitlerihemsüngerimsihemdesertkemikdoku

bulundurabilir. (III yanlış)

Cevap A

Soru 3 :

• Embriyonikdönemdekıkırdakdokununönemlibirkısmıkemik-

leşmez.Kıkırdakdokuözellikledoğumdansonrakemikleşme-

yebaşlar.(I yanlış.)

• Kıkırdakdokuaramaddesiorganikmaddelerdenoluşur.Bol

miktardainorganikmaddeiçermez.(II yanlış.)

• Kıkırdakdokuhücreleriözelyapılar(kapsüller)içindebulunur.

(III doğru)

• Embriyonikdönemdeiskelethiyalinkıkırdaktanoluşur.Hiyalin

kıkırdakdahasonrakemikleşir.Elastikkıkırdakkemikleşmez.

(IV yanlış.)

Cevap B

Soru 4 :

Ligamentlerkemikleribirbirinebağlar.(I)Tendonlarisekaslarıke-

miklerebağlar.

Cevap E

Soru 5 :

Kırmızıkemikiliğikanhücreleriniüretir.Tümkemiklerdekırmızıke-

mikiliğibulunduğunagöretümkemiklerkanhücreleriniüretebilir.

Cevap A

Soru 6 :

• Şekildeuzunbirkemiğinuçkısmıgösterilmiştir.Kemiğinboş-

luklu(Y)kısmısüngerimsikemikdoku,Xilegösterilenkısmıise

sertkemikdokudur.

• Süngerimsikemikdokudasinirhücresi,kemikhücresi,kalsiyum

veorganikaramaddebulunabilir.Haverskanallarıbulunmaz.

• Sertkemikdokudakandamarları,HaversveVolkmankanalları,

organikveinorganikaramaddeilekanhücreleri(örneğinlenfo-

sitler)bulunabilir.

Cevap B

Soru 1 :

A ® Omurlarvealtçenekemiğidüzensizşekillikemiktir.

B ® Kafatasıkemiklerigenelolarakyassıkemiklerdir.

C ® Önkolkemiğiveuylukkemiğiuzunkemiktir.

D ® Önkolkemiğiveuylukkemiğiuzunkemiktir.

E ® Elparmakkemiklerikısakemiktir.

Cevap A


Soru 7 :

Sorudaoynareklemşematizeedilmiştir.Oynarekleminetrafıeklem

kapsülüileçevrelenmiştir.(Y)Kemiklerinetrafındasinoviyalsıvıbulu-

nur.(X)Kemiklerinbirbirinebakanyüzeyihiyalinkıkırdaklakaplıdır.(Z)

Cevap C

Soru 8 :

Kemikdokudakemikyapan(osteoblast)kemikyıkan(osteoklast)

hücrelerinyanısıraosteositdenilendiğerkemikhücreleribulunur.

Kondrositkıkırdakdokuhücresidir.

Cevap C

Soru 9 :

Epiteldokuilekıkırdakdokukandamarıvesinirhücesiiçermez.

Cevap B

Soru 10 :

İskeletsisteminintümbölümlerindeeklemlerbulunabilir.

Cevap E

Soru 11 :

• Dvitaminibağırsaklardankalsiyumunemiliminisağlayanbirhor-

monunöncümaddesidir.BunedenleDvitaminieksikliğindebe-

sinlerleyeterlimiktardakalsiyumalınamaz.Kankalsiyummik-

tarıdüşer.Parathormonkemikyıkımınıuyararakkemiktenkana

kalsiyumgeçişinisağlar.

• YetişkinlerdeDvitaminieksikliğindekemikerimesi,çocuklarda

raşitizmhatalıklarıgörülür.Çocuklardakifarklılığınnedenlerin-

denbiri,kemiklerdehenüzyeterikadarkalsiyumdepolanama-

mışolmasıdır.

Cevap C

Soru 12 :

Kıkırdakdokununaramaddesinkondrin,kıkırdakdokuhücrelerin

kondrositdenir.

Cevap C

74


Prf

Ya

yın

ları

Soru 1 :

• İskeletkaslarıdüzsilindirikhücrelerdenoluşur.Çokçekirdekli-

dir.Eninebantlaşmagösterir.(I)İskeletsistemininhareketinde

roloynar.(b)

• Kalpkasıdallanmışhücrelerdenoluşur.Genellikletekçekirdek-

lidir.Eninebantlaşmagösterir.(II)Kalbinyapısınıoluşturur.(a)

• Düzkaslarmekikşeklindedir.Tekçekirdeliolupeninebantlaş-

magöstermez.(III)Boruşeklindekiiçorganların(sindirimka-

nalı,atardamarlar,toplardamarlarvb.)yapısındabulunur.(c)

Cevap C

Soru 7 :

• Düzkaslar;otonomsinirlerleuyarılır.(I)Aktinvemiyozinprote-

inlerinibulundurur.(II)Tekçekirdeklidir.(III)

• İskeletkasları;aktinvemiyozinproteinleribulundurur.(III)Uzun

vesilindirikhücrelerdenoluşur.(IV)

Cevap C

Soru 8 :

Düzkashücreleritekçekirdeklidir.İskeletkasıhücreleriçokçekir-

deklidir.Kalpkasıhücreleriherzamanolmasadaçoğunluklatek

çekirdeklidir.

Cevap CSoru 2 :

İskeletkaslarındaeninebantlaşmaaktinvemiyozinipliklerinindü-

zenlidizilimindenkaynaklanır.

Cevap A

Soru 4 :

Kaslardakasılmayısağlayanbaşlıcaikiproteinaktinvemiyozin-

lerdir.Miyozinlerözelbölgeleriyleaktinlerebağlanarakkasınkasıl-

masınısağlar.

Cevap A

Soru 5 :

Hemiskeletkasıhemdekalpkasıhücrelerieninebantlaşmagös-

terir.Eninebantlaşmaaktinvemiyozinproteinlerinindüzenlidizili-

mindenkaynaklanır.Düzkaslardaaktinvemiyozinlerindağılımıdü-

zensizdir.Eninebantlaşmagörülmez.

Cevap E

Soru 6 :

Sorudakayanipliklerhipotezinegörebiriskeletkasınınkasılmabi-

rimişematizeedilmiştir.Şemayagörenumaralıkısımlarşöylead-

landırılmıştır:

I. ® Ibandı(Aktinlerdenoluşanbölüm)

II. ® Sarkomer(ikiZçizgisiarasındakimesafe)

III. ® Abandı(Aktinvemiyozinlerdenoluşanbölüm)

Cevap B

Kasların Yapısı ve Kas Çeşitleri Test - 4

Soru 3 :

I. ® İskeletkasıhücrelerisilindirikşekilliveçokçekirdeklidir.

II. ® Çoğukemiklerebağlanarakistemliharekelerisağladığından

iskeletkasıolaraktanımlanmıştır.

III. ® İskeletkaslarınınkullanıldığıreflekslerdebuhücreleristem-

sizşekildeçalışabilir.

Cevap E

Soru 9 :

A ® Karınkaslarıiçorganlarınkorunmasındaişlevgösterir.

B ® Kaslarvücutduruşunuvehareketlerisağlarkenvücudades-

tekolur.

C ® İskeletkaslarıkemiklerinhareketinisağlar.

D ® KaslarenerjiharcarkenısıaçığaçıkarırVücutısısınınönemli

birkısmıkaslardaüretilir.

E ® İncebağırsaktabesinlerinhareketidüzkaslarlasağlanır.

Cevap D

Soru 10 :

A ® Bantlaşmadüzkaslardagörülmez.

B ® İncevekalınfilemantler(aktinvemiyozinler)ilekasılmatüm

kasçeşitleriiçinortaktır.

C ® İskeletkaslarısomatiksinirlerleuyarılır.Düzkaslarvekalpka-

sınıotonomsinirleruyarır.

D ® Düzkaslaryavaşkasılır.

E ® Sadeceiskeletkaslarıistemliçalışabilir.

Cevap B

Soru 1 :

• KayanipliklerhipotezinegöreIbandıaktinvemiyozinprotein-

lerindensadeceaktinleriiçerir.ŞekildeIbandındayeşilçizgiler-

legösterilen(a)proteinlerbulunmaktadır.aaktindir.

• Kasılmadaişlevgösterendiğerproteinmiyozinisebilegöste-

rilmiştir.Abandındaaktinvemiyozinlerbirliktebulunur.

Cevap A

Kasların Yapısı ve Kas Çeşitleri Test - 5

75


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 9

Soru 6 :

Kaslarıuyaransinirlermotorsinirlerdir.Nörotransmitterlermotor

nöronlarınaksonlarındansalgılanır.

Cevap B

Soru 10 :

İskeletkasları(III)isteğimizebağlıolarak,bazendeistemsizbirşe-

kildekasılabilir.Düzkasvekalpkasıhücreleridaimaistemsizçalışır.

Cevap C

Soru 11 :

• Kaslarenerjiihtiyaçlarınınçoğunuoksijenlisolunumlakarşılar.

Oksijenlisolunummitokondrilerdegerçekleşir.(A)

• İskeletelemanlarınabağlanan(B) çokçekirdekli(C)hücreleri

olanveisteğimizebağlıkasılan (D) kaslariskeletkaslarıdır.Sin-

dirimkanalınınyapısındadüzkaslarbulunur.(E)

Cevap A

Soru 7 :

• Grafiğegörekalpkasınınzarpotansiyeliyavaşyavaşartmışeşik

değereulaştığıanda(anoktası)hızladepolarizeolmuşvetek-

rareskihalinde(b)dönmüştür.

• Bunagörekasanoktasındaaksiyonpotansiyelioluşturmuştur.

(I)

• (b)noktasındahücredinlenmedurumunadönmüştür. (III)

• Grafiğegöreaksiyonpotansiyelininbaşkabirhücretarafından

başlatıldığınadairbirveriyoktur.Ayrıcakalpkasıhücreleriher-

hangibiruyarıalmadandakasılıpgevşeyebilir.(II.yorumyapı-

lamaz.)

Cevap E

Soru 8 :

• Mekikşeklindeolupistemsizçalışankashücreleridüzkaslar-

dır.Düzkaslarmide,atardamar,toplardamar,incevekalınba-

ğırsakduvarındabulunur.

• Diyaframistemlikasılır.İskeletkasıdır.

Cevap A

Soru 9 :

• İskeletvekalpkasıçizgiligörünür.Düzkaslardaadındandaan-

laşılacağıüzereçizgiligörünümerastlanmaz.(Idoğru.)

• İskeletkaslarıçok,düzkaslartek,kalpkasıgenellikletekbazen

ikiçekirdeklidir.(IIyanlış.)

• İskeletkasıistemli,düzkasvekalpkasıistemsizçalışır.(IIIyan-

lış.)İskeletkaslarıbazıdurumlardaistemsizdeçalışabilir.

• İskeletkasıvekalpkasıhızlıkasılır.Düzkaslaryavaşkasılıpgev-

şer.(IVyanlış.)

Cevap A

Soru 3 :

• Kayanipliklerhipotezinegöreiskeletkasınınkasılmasısırasında

• Abandıdeğişmez,Ibandıdaralır(B),Hbölgesikaybolur.

Cevap B

Soru 5 :

KaslarhareketsırasındabolmiktardaATPkullanır.Bunedenlekas-

larınçoksayıdamitokondriyesahipolmalarıbeklenir.

Cevap C

Soru 4 :

• Grafiğegörea,b,ckaslarınaaynıandauyarıverilmiş,üçüaynı

andakasılmayabaşlamışancaköncea,sonrabsonradacka-

sıgevşemiştir.

• Bunagörea,b,ckaslarınınuyarıldıktansonrakasılmayabaşla-

malarıiçingerekensüreaynıdır.(I.yorumyapılabilir.)

• akasıbkasındandahaöncetepkivermiştir.(II.yorumyapılabilir.)

• ckası,avebkaslarındandahayavaşgevşer.(III.yorumyapıla-

bilir.)

• bkası,akasındansonrakasılır,ckasındanöncegevşer.(IV.yo-

rumyapılamaz.)

Cevap D

Soru 2 :

A ® Aktinmiyozinproteinleritümkasçeşitlerindebulunur.

B ® Düzkaslarvekalpkasıisteğimizdışındaçalışır.

C ® Düzkaslarmekikşeklindekihücrelerdenoluşur.

D ® Düzkaslarsindirimkanalınıoluşturanorganlarınyapısında

bulunur.

E ® Düzkaslaryavaşkasılıpgevşer.

Cevap D

Soru 1 :

Şekildekayanipliklerhipotezinegörebiriskeletkasınınyapısışe-

matizeedilmiştir.

Şemada numaralanmış kısımlar şunlardır:

I. ® Ibandı(Aktinlerdenoluşanbölüm)

II. ® Sarkomer(ikiZçizgisiarasındakimesafe)

III. ® Abandı(Aktinvemiyozinlerdenoluşanbölüm)

Buna göre;

A ® KasılmasırasındaIbandı(I)kısalır.

B ® GevşemesırasındaAbandının(III)boyudeğişmez.

C ® Gevşemesırasındasarkomerin(II)boyuuzar.

D ® KasılmasırasındaZçizgileribirbirineyaklaşırsarkomerinbo-

yu(II)kısalır.

E ® KasılmasırasındaZçizgileribirbirineyaklaşırsarkomerinbo-

yu(II)kısalır.

Cevap E

Kasların Çalışması Test - 6

76


Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

• Kassarsıüçevredenoluşur:

• Uyarınınverilmesindenkasılmayakadargeçensüre;gizlievre

(a),kasılmaevresi(b)vegevşemeevresi(c)

Cevap A

Soru 3 :

Grafiklere göre;

• Hafifegzersizdeenerjininçoğukandakiyağasitlerindensağla-

nır.Yağasitlerihücreiçinealınıpikikarbonluparçalaraayrılarak

oksijenlisolunumdakullanılabilir.(I.yorumyapılabilir.)

• Kashücrelerindedepolananglikojenözellikleağıregzersizler-

dekullanılır.(II.yorumyapılabilir.)

• Ortaegzersizdekastadepolanmışbesinlerinyanındakandaki

glukozveyağasitleridekullanılabilir.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap D

Soru 7 :

Yoğunaktivitesırasındabazıkaslarlaktikasitüretir.İskeletkaslarılak-

tikasidienerjikaynağıolarakkullanmaz.(İskeletkasıhücrelerininak-

sinekalpkasıhücrelerilaktikasidienerjikaynağıolarakkullanabilir.)

Cevap E

Soru 8 :

• Kashücresineeşikdeğerinüzerindebiruyarıverildiğindekası-

lır.Aynıkasa,bukastamolarakkasılmadanikincibiruyarıveri-

lirse,kasbirazdahakasılır.Dolayısıylakasılmaşiddetideartar.


• Herkasdaimabelirlibirgüçoluşturacakşekildekasılmaz.Ör-

neğinhafifşiddettebirkaskasılırkenikincibiruyarıalırsadaha

güçlükasılır.(II.yorumyapılamaz.)

• Kalpkasıhücreleriuyarılmadankasılabilir.Ancaksorudauyarıla-

rakkasılanbirkasaaitgrafiklerverilmiştir.Verilenleregörekas-

larınuyarılmadankasılabileceğiyorumuyapılamaz.

Cevap A

Soru 9 :

• KandaATPbulunmaz.HücrelerkullanacaklarıATP’yikendileri

üretir.

• KaslarenerjikaynağıolaraksitoplazmadamevcutATP’leri(B),

kreatinfosfatmolekülünü(C)glikoliztepkimelerinde(D)veok-

sijenlisolunumda(E)üretilenATP’lerikullanabilir.

Cevap A

Soru 6 :

• Kaslarınkasılmasürecindegerçekleşenolaylarşöylesıralanır:

• Kashücresimotornörondansalgılanannörotransmitterlerile

uyarılır.(I)

• Kashücresininzarıdepolarizeolur. (II)

• Sarkoplazmikretikulumdadepolanankalsiyumiyonlarısitoplaz-

mayageçer.(V)

• MiyozinleraktinlerebağlanarakonlarıHbölgesininortasınadoğ-

ruçeker.(IV)

• Zçizgileri(diskleri)birbirineyaklaşır.(III)

Cevap B

Soru 4 :

A ® Sarkomerinboyukısalır.

B ® Zçizgileribirbirineyaklaşır.

C ® ÇizgilikaslarkasılırkenIbandıdaralır.

D ® Abandınınboyudeğişmez.

E ® Hbölgesikaybolur.

Cevap D

Soru 5 :

Verilenolaylargerçekleşmesırasınagöreşöylesıralanır:

E ® Kaszarınabağlananasetilkolinenzimlerleyapıbirimlerineayrılır.

C ® Kalsiyumiyonlarıaktiftaşımaylasarkoplazmikretikulumaalınır.

D ® Miyozinproteinleri,aktinproteinlerindenayrılır.

A ® Zçizgileribirbirindenuzaklaşır.

B ® Kas,yenibiruyarıyahazırhalegelir.

Cevap A

Soru 2 :

I. ® Kreatinfosfatmiktarıazalırkenglukozsolunumlaparçalanır

veyeniATP’lerbuyollasentezlenir.

II. ® Glukozmiktarınınazalmasıylaglikojenglukozayıkılır.Açığa

çıkanglukozlarsolunumdakullanılır.

III. ® AktivitehalindekibirkastaATPmiktarıazalmayabaşladığında

kreatinfosfatmoleküllerikullanılarakyeniATP’lersentezlenir.

Cevap E

Soru 1 :

GevşeyenbirkastaAbandınınboyudeğişmez.Zçizgisinindebo-

yudeğişmez.

Cevap C

Kasların Çalışması Test - 7

77


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 9

Soru 3 :

Sorudaensongerçekleşenolaysorulmuştur.Verilenolaylarşöy-

lesıralanabilir;

A ® Uyarılankashücresininsitoplazmasındakalsiyumderişimiartar.

B ® Aktinmiyoziniplikçiklerbirbiriyleetkileşimegirer.

C ® Ibandınınboyukısaları.Hbölgesikaybolur.

D ® Kashücresininboyukısalır.

E ® Kasılanbirkasgevşerkensitoplazmadakikalsiyumiyonlarıak-

tiftaşımaylasarkoplazmikretikulumaalınır.

Cevap E

Soru 4 :

• Grafiktebiriskeletkasında120snsürenbiraktivitesırasında

kullanılanATP’lerinkaynağıgösterilmiştir.

• BaşlangıçtasitoplazmadakiATP’lerkullanılır.MevcutATP’lerkı-

sasüredetükenir.

• SonrasındakreatinfosfatkullanılarakyeniATP’lersentezlenir.

• Yaklaşık30.saniyedensonrakullanılanATP’lerinçoğuoksijen-

lisolunumlaüretilmektedir.

• OksijeninazalmasıylaATPsenteziağırlıklıolaraklaktikasitfer-

mantasyonuileyapılır.

Buna göre;

• KısasüreliaktivitelerdeçoğunluklamevcutATP’lervekreatin

fosfatkullanılır.(I.yorumyapılabilir.)

• Aktivitenin30-60.saniyeleriarasında,kullanılanATP’lerinçoğu

oksijenlisolunumlaüretilmiştir.(II.yorumyapılabilir.)

• 90saniyeyiaşanaktivitelerdemevcutoksijenmiktarınagöreok-

sijenlisolunumaATPüretimidevameder.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap C

Soru 5 :

KaslarınkasılmasıiçingereklienerjiATPmoleküllerindenkarşılanır.

Cevap D

Soru 6 :

• Kashücreleridinlenmehalindeyken(I)ATPkullanımlarıdüşük

olduğundanürettikleriyeniATP’lerilekreatinlerikreatinfosfat

moleküllerinedönüştürür.Böyleceaktivitesırasındakullanılabi-

lecekyedekenerjikaynağınıyenilemişolur.

• Aktivitesırasında(II)ATP’lerinikullanankashücresidahaönce

ürettiğikreatinfosfatlarıhızlıATPüretmekaynağıolarakkulla-

nır.KreatinfosfatlarıkreatinedönüştürürkenADP’denATPsen-

tezler.

Soru 7 :

İskeletkasınınkasılıpgevşemesisırasındagerçekleşenolaylarşöy-

lesıralanır:

• Kashücresinebağlanannöronunaksonucundanörotransmit-

tersalgılanır.(A)

• Kashücresiuyarılırvedepolarizeolur.(C)

• Sarkoplazmikretikulumdepoladığıkalsiyumlarısitoplazmaya

bırakır.(B)

• Miyozinipliklerininuçkısımlarıaktinlerleetkileşimegirer.(D)

• Zçizgileribirbirineyaklaşır.(E)

Cevap B

Soru 8 :

• ŞekildekiXveYkaslarıbirbirinezıtçalışanantagonistkaslardır.

Birikasılırkendiğerigevşer.Kol1durumundan2durumunage-

çerkenYkasılır,Xgevşer.

• KasılanbirkastaIbandıkısalır,Hbölgesikaybolur.Zçizgileri

birbirineyaklaşırsarkomerinboyukısalır.

• GevşeyenbirkastaIbandıuzar,Hbölgesiyenidenortayaçıkar,

Zçizgileriuzaklaşır,sarkomerinboyuuzar.

Cevap B

Buna göre;

A ® Ikashücresinindinlenme,IIkasılmaevresindegerçekleşir.

B ® DinmelmedurumundaATPkullanılarakkreatinfosfatsentez-

lenirkenaktivitesırasındakreatinfosfattanATPsentezlenir.

C ® ATPkullanılarakkreatinfosfatsentezlenmesisubstratdüzeyin-

defosforilasyondur.

D ® Aktivitesırasındakreatinfosfatmiktarıazalır.

E ® AktivitesırasındaATPkreatinfosfattanyadaglikolizlesentez-

lenebilir.

Cevap C

Soru 9 :

• Gözkaslarındabirnöronaynıanda23kastelinin(hücresinin)

kasılmasınanedenolurkenbacaktabusayıortalama100’dür.

Bunedenlegözkaslarıdahahassasbirşekildekontroledilir.


• Tekbirhücre,tekbirimpulsileçoksayıdabacakkasıhücresi-

niuyarabilir.(II.yorumyapılabilir.)

• Sorudaherbirmotornöronunsadecebirkasdemetiylesinaps

yaptığınadairbirbilgiverilmemiştir.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap C

78


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

• Kemiklerdestekvehareketsistemininelemanlarıdır.Kemikler-

debulunankemikiliğindekanhücreleriüretilir.(C)

Cevap C

Soru 5 :

• SertkemiklerinHaversveVolkmankanallarındakandamarları

vesinirlerbulunur.Kıkırdakdokubulunmaz.

Cevap D

Soru 6 :

Kashücresikasılmauyarısıalıralmazkasılmaz.Önceliklekashüc-

resininzarıdepolarizeolur.Depolarizasyonsarkoplazmikretikulum-

dankashücresininsitoplazmasındakalsiyumsalgılanmasınaneden

olur.Kalsiyumderişimibelirlibirdeğereulaştığındagizlievrebiter

kasılmaevresibaşlar.

Cevap A

Soru 7 :

Grafikteuyarılanbirkasınboyukısalmıştır.(Kasılmakasınboyunu

kısaltır.)Bunagöre1ve4numaralıevrelerdekaskasılırveboyukı-

salır.KısalmaZçizgilerininbirbirineyaklaşmasıylaolur.

Cevap C

Soru 9 :

KasılıpgevşeyenbirkastaADP,karbondioksit,laktikasit(D),krea-

tinmoleküllerininmiktarındaartışolmasıbeklenir.Busüreçteglukoz

(B),glikojen (C),ATP(A)veoksijen(E)miktarıazalır.

Cevap D

Soru 10 :

İskeletkaslarındakasılmayıbaşlatanolaysarkoplazmikretikulumda

depolanankalsiyumiyonlarınınsitoplazmayageçmesidir.

Cevap A

Soru 1 :

Sitoplazmadakalsiyummiktarınınartmasıkasınkasılmasınanede-

denolur.(A)

Cevap A

Soru 2 :

İsteğimizdışındahareketedeniçorganlarda(safrakesesi,sindirim

kanalıorganlarıgibi)düzkasbulunur.Atardamarlarvetoplardamar-

larınyapısıdabüyükorandadüzkaslardanoluşur.

Cevap E

Soru 3 :

• Kasılmaktaolanbirkasınboyukısalır.Kasenyüksekkasılma

miktarınaulaştıktansonrakısalmadurur.(I. grafik çizilebilir.)

• Kasılanbirkasınboyukısalırancakhacmideğişmez. (II. çizile-

bilir.)

• Kashücresikasıldıkçaglukozgibimonomerlerikullanırkensu

vekarbondioksitaçığaçıkar.Bunedenleaktivitesırasındaderi-

şimininartmasıbeklenmez.(III. grafik çizilemez.)

Cevap C

MEB Kazanım Testi Test - 8 Soru 8 : Şemada

1. ® Sarkomer

2. ® Iband

3. ® Abandı

4. ® Hbölgesi

5. ® Zçizgisi

Cevap E

Soru 11 :

• Kashücrelerieşikdeğerinüzerindeuyarıalmadankasılmaz.

(I doğru)

• Uyarılarınarkaarkayaverilmesikasılmagücünüartırabilir.

(II doğru)

• Düzkaslariskeletkaslarındandahayavaşkasılıpgevşer.Kas

sarsıdahauzunsürer.(III yanlış)

Cevap C

Soru 1 :

• Düzkaslartek,iskeletkaslarıçokçekirdeklidir.(Aortakdeğil.)

• Kalpkasıveiskeletkasıeninebantlaşmagösterir,düzkaslar

göstermez.(Bortakdeğil.)

• Kandamarlarınınduvarındasadecedüzkasbulunur.(Cortak

değil.)

• Aktinvemiyozinproteinleritümkastiplerindeortakolarakbu-

lunur.(Dortak.)

• İnterkalardisklersadecekalpkasıhücrelerindegörülür.(Eor-

takdeğil.)

Cevap D


79


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 9

Soru 2 :

Grafikleruzunsüre1,5-2saatarasındaegzersizyapankişilerde,

kashücrelerininenerjieldeetmekamacıylakullandıklarımolekülle-

rivekullanımıoranlarınıgöstermektedir.

Buna göre;

• Uzunsürenhafifegzersizlerde(kastadepolananglukozmole-

külleritüketildiğinden)ağırlıklıolarakkandakiyağasitleriveglu-

kozmoleküllerikullanılır.(I.yorumyapılabilir.)

• Uzunsürenhafifegzersizlerdekastadepolananglikojenkulla-

nımıdikkatealınacakdüzeydeolmadığındangrafiktegösteril-

memiştir.(II.yorumyapılamaz.)

• Uzunsüreliveortaşiddettekiegzersizlerdekastadepolanangli-

kojenkullanımıoldukçayüksektir.Ayrıcakastrigliseritleridekul-

lanılmıştır.(III.yorumyapılabilir.)

Cevap B

Soru 3 :

Omurlarkemikyapılardır.(A)Eklemyüzeylerikıkırdakiçerir.Yaşlan-

maylakemikleşmez.Burunda,dışkulaktavekaburgalarınuçkısmın-

dabulunankıkırdaklardakemikleşmeyenkıkırdaklardır.

Cevap A

Soru 6 :

UzunsüreliaktivitelerdekaslarkullandıklarıATP’lerinçoğunuoksi-

jenlisolunumlaüretir.Oksijenyetersizliğindeuzunsüreliaktiviteya-

pılamaz.OksijenlisolunumdaATPoksidatiffosforilasyonlaüretilir.

Cevap D

Soru 7 :

İmpulsmotorsinirinuçkısmınaulaştığındayaniaksonucudepolari-

zeolduğundaaksonucundannörotransmittersalgılanır.(C).

Cevap C

Soru 5 :

• Asetilkolinyapıbirimlerineayrılamazsayaniasetilkolinesteraz

enzimiişlevyapmazsaiskeletkaslarıkasılıdurumdakalır.(I)

• Midedüzkaslardanoluşur.(II’ningerçekleşmesibeklenmez.)

• Solukalıpvermeiskeletkasları(diyaframvekaburgalararası

kaslar)yardımıylaolur.(III)

Cevap E

Soru 4 :

A ® Burundahiyalinkıkırdakbulunur.

B ® Kulakkepçesindeelastikkıkırdakbulunur.

C ® Dizeklemindehiyalinkıkırdakbulunur.

D ® Omurlararasıdisklerfibrözkıkırdaktır.

E ® Solukborusundahiyalinkıkırdakbulunur.

Cevap A

Soru 9 :

• Miyofibrillerarasındakalsiyumbulunmasıkaslarınkasılmasına

nedenolur.KasılanbirkastaIbandıkısalır.(I)Hbölgesikaybo-

lur.(II)Abandınınboyudeğişmez.(III)Zçizgileribirbirineyak-

laşır.

• Bunagöre,IIveIVkasınkasıldığınıvemiyofibrillerarasındakal-

siyumbulunduğunugösterir.

Cevap D

Soru 10 :

İskeletkasıhücrelerimotorsinirlerinuyarısıylakasılır.Uyarıalmadık-

larındagevşer.İskeletkaslarınıngevşemesiiçinuyarıverilmez.Gev-

şemebunedenlepasifbirsüreçolaraknitelendirilebilir.Ayrıcaoto-

nomsinirleriskeletkaslarıylasinapsyapmaz.

Cevap B

Soru 8 :

Grafiğegörekasınboyukısalmıştır.Kısalanbirkaskasılmaktadır.

A ® Kasılmasürecindekasınçapıartarancakhacmideğişmez.

B ® Aktinvemiyozinproteinlerinboyudeğişmez.

C ® AncakbuproteinlerinbirbirininarasınagireceğindenIbandı-

nınvesarkomerinboyukısalır.

D ® Kasılanbirkasınsitoplazmasındakalsiyumderişimiartmıştır.

Kasılmasırasındaenerjiyeihtiyacıvardır.ÜrettiğiATP’lerikasılma

içinkullanır.HattaATPeksikliğindekreatinfosfatlarıdaATPsente-

ziiçinkullanır.ATPkullanarakkreatinfosfatsentezlemekasdinlen-

medurumundaykenolur.

Cevap D

KARMA TESTLER(7 - 9. ÜNİTELER)

83

KARMA TEST (7-9. ÜNITELER)

Prf

Ya

yın

ları

Karma Test Test - 1

Soru 1 :

• Grafiğegöreyetişkininsanlarıngünlükenerjiihtiyacıergenlik

dönemindekiinsanlardandahadüşüktür.(I.yorumyapılamaz.)

• Kadınlaraaitgrafiklerheryaştaerkeklerdendahadüşüktür.Bu

durumkadınlardametabolizmahızınınerkeklerdendüşükolma-

sındankaynaklanır.(II.yorumyapılabilir)

• Aktivitesırasındakienerjiihtiyaçlarıbakımındanerkeklerinharca-

dığıenerjikadınlardandahayüksektir.Kadınlardaiskeletkasları-

nınkasılmakiçindahafazlaATP’yeihtiyaçduyduğunusöyleye-

meyiz.Buifadeninaksinindoğruolduğuyorumudayapılamaz.

(III.yorumyapılamaz.)

Cevap B

Soru 8 :

Aksonucundakalsiyumderişimininartmasıçerisindenörotrans-

mitterbulunankeseciklerinhücrezarıylakaynaşmasınayolaçar.

Cevap E

Soru 6 :

ŞekildeIIilegösterilen,gözünrenkikısmıiristir.İrisinortasındakiboş-

luk(I);gözbebeğidir.Gözünbeyazrenklikısmı(III)iseserttabakadır.

Cevap C

Soru 7 :

• Kapalıortamnemedoyacağındanterlemehızıgiderekazalır.(I)

• OrtamdaCO2azalacağındanfotosentezhızıazalır.(IIyanlış.)

• Fotosentezazalıpsolunumdevamettiğindenkuruağırlıkazalır.

(IIIyanlış.)

Cevap A

Soru 2 :

Kütikulatabaksısugeçirmeyenmumsubirtabakadır.Çoğunluk-

lalipitlerdenoluşur.Sükrozbirkarbonhidrattır,kütikulatabakasın-

dabulunmaz.

Cevap B

Soru 5 :

• Gece4gibiCO2seviyesiyükselmiş,gündür8–16saatleriara-

sındadüşmüştür.Gecefotosenteztepkimelerigerçekleşmez.

FotosentezdeCO2kullanıldığındanfotosentezhızıartarsaCO2

derişimiazalır.

• Havanınkarbondioksitderişimideğişmektedir.(B)Bitkilerde

hemkaranlıktahemdeaydınlıktasolunumolur.Grafiktesolu-

numunhızıylailgilibirbilgiverilmemiştir.(C)Fotosentezatmos-

ferdekikarbondioksitderişiminiazaltır.(D)Grafikteoksijenora-

nıileCO2arasındakiilişkiverilmemiştir.

Cevap A

Soru 4 :

• Dalgaboyu400’den550yeçıktığındafotosentezazalmış550’den

650’yeçıktığındaartmıştır.Dalgaboyuarttıkçafotosentezhızıar-

tardiyemeyiz.(I.yorumyapılamaz.)

• Fotosentezhızı,ışığındalgaboyundan(renginden)etkilenir.Mor

vekırmızıışıktafotosentezhızlı,yeşilışıktayavaştır.(II.veIIII.yo-

rumlaryapılabilir.)

Cevap D

Soru 3 :

A ® Diğerkoşullaraynıykensıcaklık25°Colduğundafotosentez

hızı,15°Colduğundandahayüksektir.Bununlabirliktedüşük

ışıkşiddetindesıcaklık25°Colsadahifotosentezhızı15oC

sıcaklıktandahadüşükolabilir.

B ® Fotosentezhızısadeceçevreselfaktörlerdenetkilenmez.Gra-

fiğegörebuyorumyapılamaz.

C ® Grafiğegörefotosentezhızıüzerindeışıkşiddetiylebirlikteen

azındanbirfaktördahaetkilidir.Işıkşiddetinintemelfaktörol-

duğusöylenemez.

D ® Fotosentezhızıüzerindebirdenfazlafaktörünetkiliolduğu

söylenebilir.

E ® Işıkşiddetivesıcaklıkçevreselkoşullardır.

Cevap D

84


Prf

Ya

yın

ları

Soru 7 :

• Bitkiaydınlıkortamdafotosentezyapar.CO2azalır.Sıvınınren-

gisarıyadöner.Bitkikaranlıkortamdafotosentezyapmaz.An-

caksolunumdevameder.Karbondioksitaçığaçıkar.Sıvınınren-

gisarıyadöner.(I.veII.yorumlaryapılabilir.)

• KloroplasttaüretilenATPmoleküllerihücreselişlerdekullanıl-

maz.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap C

Soru 8 :

Tiroksinhormonumetabolizmayıyükseltir.Azsalgılandığındameta-

bolizmayavaşlar,fazlasalgılandığındahızlanır.

Cevap C

Soru 3 :

25°C’defotosentezenhızlıdır.Oluşanoksijenmiktarıdaenfazlaola-

caktır.(I)ikiside10°Colankaplardanbirikırmızı(III),diğerisarıışık-

la(II)aydınlatılmıştır.Kırmızıışıktafotosentezdahahızlıdır.

Cevap B

Soru 4 :

Gözuyumunusağlayanyapı(a)gözmerceğidir.Işığıalgılayanre-

septörler(b)ağtabakada(retina)bulunur.

Cevap D

Soru 6 :

Şekildeikisinirhücresiarasındakibağlantınoktası(sinaps)şema-

tizeedilmiştir.Sinapslarda,sinaptikboşluğusalgılananmaddelere

(X) nörotransmitter denir.

Cevap E

Soru 5 :

İskeletkaslarıkasılıpgevşerken;

• ATPKullanılır.(Açizilebilir.)

• Karbondioksityadalaktikasitaçığaçıkar.pHhafifçedüşebilir.

(Bçizilebilir.)

• Laktikasitoluştuğundan,laktikasitmiktarındaartmaolmasıbek-

lenir.(C çizilemez.)

• Kreatinfosfatlarkullanılır,kreatinaçığaçıkar.(D çizilebilir.)

• Miyoglobinsayısıdeğişmez.(E çizilebilir.)

Cevap C

Soru 2 :

• DinlenmedurumundamitokondrideüretilenATP’lerkreatinden

kreatinfosfatsentezindekullanılır.(I.ifadedoğru.)

• Aktivitegösterenbirkastakreatinfosfat,fosfatınıADP’yeverir.

ATPüretilirkenkreatinaçığaçıkar.(II.ifadedoğru.)

• MitokondrifaaliyetiATP,ATPmiktarındakiartışkreatinfosfatmik-

tarınıartırır.(III.ifadedoğru.)

• MiyofibrilfaaliyetihemADPhemdekreatinmiktarınıartırır.

(IV.ifadeyanlış.)

Cevap B

Karma Test Test - 2

Soru 1 :

İskeletkaslarıkendiliğindenkasılmaz.Somatiksinirlertarafındanuya-

rılmalıdır.Kalpkasıkendiliğindenritmikolarakkasılabilir.Düzkaslar

sinirselyadahormonaluyarılarlakasılabilir.

Cevap E

ÜNİTE 10SİNDİRİM SİSTEMİ

87

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Sindirim Sisteminin Kısımları Test - 1

Soru 1 :

Ağız besinlerin alınması ve kısmen parçalara ayrılmasını sağlar. (I ve

II) Monosakkaritlerin sindirime uğramasına gerek yoktur. Monosak-

karitler diğer monomerler gibi sindirilmeden vücuda alınabilir. (III)

Cevap D

Soru 2 :

İnce bağırsakta villus denilen çıkıntılar bulunur. Villuslar yüzey ala-

nını artırır. Villusların bağırsak boşluğuna bakan hücrelerinin plaz-

ma zarları da girintili çıkıntılıdır. Bu uzantılara ise mikrovillus denir.

Cevap C

Soru 8 :

• Sindirim kanalında besinler peristaltik hareket denilen özel bir

yöntemle ilerler. (I. yorum yapılabilir.)

• Peristaltik hareket sindirim kanalındaki düz kaslar tarafından ger-

çekleştirilir. Düz kaslar istemsiz çalışır. (II. yorum yapılamaz.)

• Peristaltik hareket yemek borusu, ince bağırsak ve kalın bağır-

sak tarafından gerçekleştirilebilir. (III. yorum yapılabilir.)

Cevap E

Soru 7 :

• Şekilde X ile gösterilen yapı, ince bağırsakta yüzey alanını artı-

ran villuslardır. Mikrovilluslar, bağırsak epitelinin plazma zarının

kıvrımlarıdır. (I yanlış.)

• Kalın bağırsakta villus bulunmaz. (II yanlış.)

• Villuslar yüzey alanını artırarak emilimi kolaylaştırır. (III doğru.)

Cevap C

Soru 11 :

• İnce bağırsakta villuslar (I) ve mikrovilluslar (II) emilim yüzeyini

artırır.

• Laktealler villusların iç kısmında bulunan bir ucu kapalı lenf kılcal-

larıdır. Periton, karın içindeki birçok organın dış yüzünün tümü-

nü ya da bir bölümünü örten, aynı zamanda bu organları karın

duvarları ve karın içi yapılarına bağlayarak onların karın içinde-

ki yerlerinin bir ölçüde sabit kalmasını sağlayan bir zardır. (IV)

Cevap A

Soru 3 :

Tükürük içinde nişasta sindiriminde işlev gösteren amilaz enzimi

ile bakterileri etkisiz hale getiren lizozim enzimleri bulunur. (I ve II)

Tripsin pankreastan (tripsinojen halinde) salgılanır. (III) Maltaz ince ba-

ğırsağın ürettiği disakkarit sindiriminde görevli enzimlerden biridir. (IV)

Cevap C

Soru 4 :

• Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar. Tükürükte bulunan

amilaz enzimi nişastayı maltoz ve dekstrinlere parçalar. Nişasta

polisakkarit yapılı bir moleküldür. (I)

• Ağızda disakkaritlerin sindirimi olmaz. (II) Monosakkaritler sin-

dirime uğramaz. (III)

Cevap A

Soru 5 :

• Tükürük besinlerin yumuşatılması (A), tatlarının algılanması (B)

ve lokmanın kolayca yutulabilmesini (E) sağlar. Tükürük içinde

bulunan bazı enzimler bakterileri etkisiz hale getirir. (D) Protein-

lerin sindirimi midede başlar. (C)

Cevap C

Soru 6 :

• Yutma sırasında yumuşak damak (küçük dil) burun boşluğu-

nu kapatır. Gırtlak kapağı (epiglottis) ise soluk borusunu kapa-

tır. Böylece besinlerin burun boşluğuna ya da soluk borusuna

kaçması engellenir.

Cevap A

Soru 9 :

Midede özelleşmiş hücreler mide boşluğuna hidrojen (H+) ve Cl– sal-

gılar. Bu iyonlar mide boşluğunda HCl’i oluşturur ve pH’nin düşme-

sini sağlar. HCl; Midede özelleşmiş hücreler mide boşluğuna hidro-

jen (H+) ve Cl– salgılar. Bu iyonlar mide boşluğunda HCl’i oluşturur

ve pH’nin düşmesini sağlar. HCl;

A ® Pepsinojeni pesine dönüştürür.

B ® Mikropları öldürerek vücudun savunulmasını sağlar.

C ® Proteinleri denatüre ederek sindirimlerini kolalaştırır.

D ® Lipitler, lipaz enzimiyle gliserol ve yağ asidine parçalanır. HCl’nin

böyle bir işlevi yoktur.

E ® Mide içeriği ince bağırsağa geçtiğinde ince bağırsağın uyarıl-

masını sağlar.

Cevap D

Soru 10 :

İnce bağırsak en dıştan bağ doku (I) içe çevrelenmiştir. Bağ doku-

nun altında boyuna ve enine uzayan düz kaslar bulunur. (III) En iç-

te ise mukoza tabakası (III) vardır.

Cevap A

88

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları


Soru 1 :

Şemadaki yapılar şunlardır:

K ® Ağız

L ® Kalın bağırsak (çıkan kolon)

M ® Mide

N ® İnce bağırsak

• Tükürük bezleri salgılarını ağız boşluğuna (K) boşaltır. (I doğru)

• Mide hem hormon (gastrin) hem de enzim (pepsinojen) salgı-

lar. (II doğru)

• Kalın bağırsak; çıkan kolon (L), yatay kolon, inen kolon, sigmo-

id kolon ve rektum bölümlerinden oluşur. (III doğru)

• B ve K vitamini üreten bakteriler kalın bağırsakta bulunur. (IV

yanlış)

Cevap B

Soru 2 :

• Gastrin bir homondur. Kana verilir. Mide boşluğuna salgılanmaz.

• HCl ve pepsinojen mide boşluğuna yani sindirim kanalına sal-

gılanan kimyasallardır.

Cevap A

Soru 3 :

Şekilde X ile gösterilen sindirim kanalı bölümü onikiparmak bağır-

sağıdır.

A ® Oniki parmak bağırsağı kimyasal sindirimin en yoğun gerçek-

leştiği yerdir.

B ® Çünkü pankreas ve karaciğer salgılarını onikiparmak bağır-

sağına boşaltır.

C ® Onikiparmak bağırsağı yaklaşık 25 cm uzunluğundadır.

D ® Proteinlerin sindirimi midede başlar. Mide onikiparmak bağır-

sağından önceki sindirim kanalı bölümüdür.

E ® Bu bölümde sekretin ve kolesistokinin gibi sindirim sisteminin

çalışmasını düzenleyen hormonlar üretilir.

Cevap D

Soru 4 :

Mide besinlerin bir süre depolanması, karıştırılması ve kısmen sin-

dirilmesini sağlar.

Cevap E

Soru 5 :

• Yağların çoğu kana karışmadan önce lenf kılcallarına (lakteal) ge-

çer. Lenf kılcalları daha büyük lenf damalarına bağlanır. Bu da-

malar birleşerek en nihayetinde sol köprücük altı toplardamarı-

na bağlanır.

• Buna göre, epitel hücrelerde yeniden sentezlenen trigliseritlere

ilk olarak lenf kılcallarından rastlanır.

Cevap B

Soru 6 :

İnsanların kalın bağırsağında bulunan bakteriler bazı B vitaminle-

ri ile K vitamini üretir.

Cevap C

Soru 7 :

Midenin iç yüzeyindeki hücrelerden bazıları mukus salgılar. Mukus

HCl’nin mideye zarar vermesini önler.

Cevap C

Soru 8 :

Midede işlev gösteren çeşitli hücreler HCl, pepsinojen, gastrin ve

mukus üretir. Gastrin bir hormondur. Hormonlar kana verilir. Mide

boşluğuna (sindirim kanalına) salgılanmaz. Bu nedenle gastrin hor-

monuna sindirim kanalında ya da mide öz suyunda rastlanmaz.

Cevap B

Soru 9 :

Sindirim kanalının tümünde boyuna (I) ve enine (II) kaslar bulunur.

Mide, sindirim kanalının diğer bölümlerinden farklı olarak çapraz kas-

lara (III) da sahiptir. Buna göre, boyuna ve enine kaslar sindirim ka-

nalının diğer bölümlerinde (yemek borusu, ince bağırsak, kalın ba-

ğırsak) de bulunur.

Cevap D

Soru 10 :

Organların etrafını çevreleyen karın zarı salgıladığı sıvıyla sürtünme-

yi azaltır. Böylece organların birbirine zarar vermeden hareket ede-

bilmelerine olanak sağlar.

Cevap A

Soru 11 :

• Midedeki besin, mideden salgılanan salgılar ve mide kaslarının

hareketiyle bulamaç halini alır. HCl nedeniyle asidik olan bu sı-

vıya kimus denir.

• Bolus yutulan lokma, mukus midenin kendini korumak üzere sal-

gıladığı madde, enzim tepkimelerin aktivasyon enerjisini düşü-

ren katalizördür. Enterogastrin mide çalışmasını durduran sek-

retin ve kolesistokinin gibi hormonların ortak adıdır.

Cevap A


Soru 1 :

İnce bağırsak mide ile kalın bağırsak arasında yer alır. (A) Kimyasal

sindirimin gerçekleştiği başlıca bölümdür. (B) Sindirilen besinlerin

emilimi de büyük ölçüde ince bağırsakta gerçekleşir. (D) Emilim yü-

zeyini artıran villus, mikrovillus gibi adaptasyonlara sahiptir. (E) Yapı-

sında çapraz kas bulunmaz. (C) Çapraz kaslar sindirim kanalın or-

ganlarından sadece midede bulunur.

Cevap C

89

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Soru 3 :

Yemek borusuna (I) sindirim enzimi salgılanmaz. Ağız (IV), mide (II)

ve ince bağırsak (III) boşluğuna sindirim enzimi salgılanır. Kalın ba-

ğırsağa da sindirim enzimi salgılanmaz.

Cevap E

Soru 5 :

Mide özel bir salgı yapar. intrinsik faktör denilen bu salgı B12 vita-

mininin emilimi için gereklidir. İntrinsik faktörün azlığı, B12 vitamini-

nin gerektiği gibi alınamayacağı anlamına gelir. Bu durum kansız-

lığa neden olur.

Cevap B

Soru 2 :

• Tükürük içinde çeşitli mineraller (B), lokmanın yutulmasını ko-

laylaştıran mukus (C), amilaz enzimi (D) ve lizozim (E) bulunur.

• Tükürük içinde vitamin bulunması beklenmez.

Cevap A

Soru 6 :

Mide içeriğinin yemek borusuna geri dönmesi özel bir yapıyla (mide

kapısı da denilen bir sfinkterle) sağlanır. Bu yapı işlevini yerine getire-

mezse midenin asidik içeriği yemek borusuna geçer. Yemek borusu

mide gibi mukus salgılamaz. Asidik maddelere karşı korumasızdır.

Mide içeriğinin yemek borusuna geçmesi, yemek borusunun tahriş

olmasına ve ağrıya neden olur. Bu rahatsızlığa özel olarak reflü denir.

Cevap C

Soru 4 :

I. ® Mide besinlerin geçici olarak depolandığı bölümdür.

II. ® Salgıladığı enzimlerle (pepsin) kimyasal sindirim de gerçek-

leştirir.

III. ® Salgıladığı enzimlerle (pepsin) kimyasal sindirim de gerçek-

leştirir.

IV. ® Mide sindirim enzimi üretmesinin yanı sıra kendi çalışmasını

düzenleyen gastrin hormonunu da üretmektedir.

Cevap E

Soru 7 :

• Kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği bölüme kör bağırsak

denir. (I doğru)

• Apandis kör bağırsağın uç kısmında bulunur. (II doğru)

• Kalın bağırsağın yapısında villus bulunmaz. Villus ince bağırsak-

ta bulunur. (III yanlış)

• Kalın bağırsağın son ve düz bölümüne rektum denir. Anüsle dı-

şarı açılır. (IV doğru)

Cevap B

Soru 8 :

• Kalın bağırsakta besinlerin kimyasal sindirimi olmaz. Kimyasal

sindirim ince bağırsakta tamamlanır. (I)

• Kalın bağırsakta su ve minerallerin emilimi gerçekleşir. (II) Kalın

bağırsakta ayrıca B ve K vitaminlerinin emilimi olur. (III)

Cevap E

Soru 10 :

Dilin hareketi iskelet kaslarıyla olur. Dil kemik ve kıkırdak doku içer-

mez. Epitel doku ile çevrelenmiştir. Duyu reseptörleri ile aldığı tatları

sinir hücreleri (duyu sinirleri) ile merkezi sinir sistemine iletir.

Cevap B

Soru 12 :

Midede çapraz kaslar bulunur. Çapraz kaslar sindirim kanalının di-

ğer bölümlerinde bulunmaz.

Cevap C

Soru 11 :

• Kanın pompalanmasını kalp kası sağlar. Peristaltik hareket de-

ğildir. (I) Toplardamarlardaki kanın kalbe geri dönüşü de peris-

taltik hareketle olmaz. (III)

• Besinlerin ağızdan mideye iletilmesinde yemek borusundaki düz

kaslar işlev gösterir. İletim peristaltik hareketle olur. (II)

Cevap B

Soru 9 :

Sindirim kanalı sırasıyla şu yapılardan oluşur;

Ağız ® yutak ® yemek borusu ® mide, onikiparmak bağırsağı ®

jejenum ® ileum ® kalın bağırsak (çıkan kolon ® yatay kolon ®

inen kolon ® sigmoid kolon ® rektum) ® anüs

Cevap C

Sindirime Yardımcı Organlar Test - 4

Soru 1 :

Şekilde numaralı yapılar şunlardır:

I. ® Karaciğer

II. ® Safra kesesi

III. ® Pankreas

Cevap A

90

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

• Pankreası enzim salgılaması için uyaran hormon kolesistokinin-

dir. Kolesistokinin onikiparmak bağırsağından salgılanır. Oniki-

parmak bağırsağı ince bağırsağın ilk bölümüdür.

• Onikiparmak bağırsağı sekretin hormonunu da salgılar. Sekre-

tin pankreası bikarbonat salgılamak üzere uyarır. Bikarbonat in-

ce bağırsağın pH’sini yükseltir.

Cevap B

Soru 6 :

Safra, karaciğerde üretilen ve safra kanalında depolanan ya da doğ-

rudan ince bağırsağa boşaltılan bir karışımdır. İçerisinde kolesterol,

safra tuzları, yağ asitleri, inorganik tuzlar ve bilurubin gibi maddeler

bulunur. Hormon içermez.

Cevap C

Soru 7 :

• Karaciğer kanın pıhtılaşmasında işlev gösteren inaktif bir enzim

olan protrombini üretir. (III) Karaciğer ayrıca az miktarda eritro-

poietin hormonu üretir. Bu hormon alyuvar yapımını uyarır. (IV)

• İnsülin (I) ve glukagon (II) pankreasta üretilir.

Cevap E

Soru 8 :

• Karaciğer kandaki glukozun fazlasını depolar. (A) Gerekli durum-

larda bu glukozu kana vererek kan şekerini yükseltir. (B)

• Yağda çözünen vitaminleri (A, D, E, K) depolar. D vitamini dışın-

daki vitaminler insan vücudunda sentezlenmez. (C)

• Albumin ve fibrinojen gibi kan proteinlerinin çoğunu karaciğer

üretir. (D) Gerekli durumlarda amino asitleri yağ asitlerine ya da

glukoza dönüştürür. (E)

Cevap C

Soru 9 :

• Kanın pıhtılaşması için fibrinojenin fibrine dönüştürülmesi gere-

kir. Bu dönüşümü trombin denilen enzim gerçekleştirir. Trombin

normal durumlarda inaktif halde bulunur. Trobinin inaktif halin-

de protrombin denir. Heparin ise kanın pıhtılaşmasını engeller.

Protrombin, fibrinojen ve heparin karaciğerde üretilen, kanın pıh-

tılaşmasıyla ilgili moleküllerdir.

• Albumin de karaciğerde üretilir. Ancak kanın pıhtılaşmasında iş-

lev göstermez. Daha çok, kanın osmotik basıncından sorumlu-

dur.

Cevap E

Soru 3 :

Pankreastan ince bağırsağın ilk bölümü olan onikiparmak bağırsağı-

na salgılanan sıvı içeresinde sindirim enzimler ile bikarbonat iyonla-

rı bulunur. Hormonlar (insülin ve glukagon) bağırsak boşluğuna sal-

gılanmaz. Hormonlar kana verilir.

Cevap C

Soru 4 :

Pankreas enzimlerini özel bir kanalla ince bağırsağa yollar. Bu kana-

la pankreas kanalı ya da wirsung kanalı denir. Pankreastan hormo-

na da salgılanır. Hormonlar doğrudan kana verildiğinden, wirsung

kanalı içerisinde bulunmaları beklenmez.

Buna göre;

® Tripsinojen (I) protein sindiriminde işlev gösteren bir enzimdir.

® İnsülin (II) kan şekerini düşüren bir hormondur.

® Amilaz (III) nişasta sindiriminde rol oynayan enzimdir.

® Lipaz (IV) yağların sindiriminde görevli enzimdir.

® Nükleaz (V) nükleik asit sindirimini gerçekleştiren enzimdir.

Cevap B

Soru 5 :

I. ® Pankreas öz suyunda bulunan bikarbonat iyonları asidik ki-

musun pH’sini yükseltir.

II. ® Safra kesesi ve karaciğerden gelen safra, asidik kimusun

pH’sini yükseltir.

III. ® Mide öz suyunun pH’si düşüktür.

Cevap D

Soru 10 :

• İnsanda sindirim sistemi; sindirim kanalı ve sindirime yardımcı

organlardan oluşur.

• Pankreas (A), karaciğer (B), tükürük bezleri (C) ve safra kesesi

(D) sindirime yardımcı organlardan biridir. Kalın bağırsak sindi-

rim kanalının son bölümüdür.

Cevap E

Soru 11 :

• Pankreas öz suyunda sindirim enzimler ile bikarbonat iyonları

bulunur. Pankreastan salgılanan bu enzimlerden bazıları inaktif

formda olup ince bağırsakta aktifleşir.

Buna göre;

• Sekretin (A), ince bağırsaktan salgılanan bir hormondur. Pank-

reas kanalında bulunmaz.

• İnsülin (B), pankreastan salgılanan bir hormondur. Pankreas ka-

nalında bulunmaz.

• Kimotripsin (C), protein sindiriminde işlev gösteren bir enzimdir.

Pankreastan inaktif olarak salgılanır. Pankreas kanalında kimot-

ripsinojen halinde bulunur. Kimotripsin ince bağırsaktaki halidir.

• Tripsinojen (D), pankreastan salgılanır. Pankreas kanalında bu-

lunur.

• Pepsinojen (E) mideden salgılanır. Pankreas kanalında bulun-

maz.

Cevap D

91

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Soru 3 :

Albumin (I), protrombin (II) ve fibrinojen (III) protein yapılı molekül-

lerdir. Heparin (IV) mast hücreleri ve karaciğer tarafından üretilen bir

çeşit karbonhidrattır. Kanın damar içinde pıhtılaşmasını önleyerek

doğal bir pıhtılaşma önleyici olarak işlev yapmaktadır.

Cevap D

Soru 6 :

• Tripsin, pankreastan tripsinojen halinde salgılanır. Tripsinojen

inaktif bir enzimdir. Aktif formu olan tripsin protein sindirimin-

de işlev gösterir. İnce bağırsağa ulaştığında, ince bağırsak hüc-

relerinde üretilen enterokinaz (enteropeptidaz da denir) enzimi

tarafından aktif tripsine dönüştürülür. Pankreas kanalında aktif

formda bulunacak olsaydı, kanalı oluşturan hücrelere zarar ve-

rebilirdi. Bu nedenle inaktif olarak salgılanması sindirim sistemi-

nin kendini korumaya yönelik önlemlerinden biridir.

• Wirsung kanalında lipaz enzimi, bikarbonat iyonları, amilaz en-

zimi ve suya rastlanır.

Cevap A

Soru 9 :

• Safra pankreas tarafından üretilmez. (I yanlış.)

• Safra yağ sindiriminde işlev gösterir ancak sindirim enzimi içer-

mez. (II yanlış.)

• Safra yağların emülsifikasyonunu sağlar. Büyük yağ damlacık-

larını küçük yağ damlacıklarına dönüştürür. (III doğru)

Cevap C

Soru 8 :

Karaciğer sindirim kanalına safra salgılar. Safra bir karışımdır. İçeri-

sinde su, safra tuzları, kolesterol ve çeşitli pigmentler bulunur. Saf-

ra sindirim enzimi içermez.

Cevap D

Soru 4 :

• Karaciğer sindirime yardımcı organdır. Yağların mekanik sindiri-

minde işlev gösteren safrayı üretir. (I yanlış.)

• Pankreas, sindirime yardımcı organdır. Yağların kimyasal sindi-

riminde işlev gösteren lipazı üretir. (II doğru)

• Tükürük bezi, sindirime yardımcı organdır. Bakteri öldürücü ba-

zı enzimler üretir. Ağızda bakteri üremesini önler. (III doğru.)

• Onikiparmak bağırsağı, sindirim kanalının mideden sonra ge-

len bölümüdür. Sekretin ve kolesistokinin hormonlarını üretir.

(IV doğru)

Cevap E

Soru 5 :

Tükürük ve pankreas öz suyunda; bikarbonat iyonları (I) ile amilaz

enzimi (II) ortak olarak bulunur. Tripsinojen pankreastan salgılanan,

protein sindiriminde görevli bir enzimdir. Tükürükte bulunmaz. Sek-

retin ise ince bağırsaktan salgılanan bir hormondur.

Cevap C

Sindirime Yardımcı Organlar Test - 5

Soru 1 :

Şekilde X; karaciğeri, Y safra kanalını, Z pankreası göstermektedir.

• Karaciğer (X) yağ sindiriminde görevli safrayı üretir. Safra sindi-

rim enzimi içermez. (I yanlış.)

• Safra kesesi, kolesistokinin hormonuyla uyarıldığında depoladı-

ğı safrayı onikiparmak bağırsağına boşaltır. (II doğru.)

• Pankreas kan şekerini düşüren insülin, kan şekerini yükselten

glukagon hormonlarını üretip kana verir. (III doğru.)

Cevap A

Soru 2 :

I. ® Karaciğer vücuda giren zehirli maddelerin etkisinin azaltıl-

masında ya da bu maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasında

işlev gösterir.

II. ® Amonyağı daha az zararlı üreye dönüştürür.

III. ® Yaşlanan ya da yıpranan alyuvarları parçalayarak açığa çıkan

yapı birimlerinin tekrar kullanılabilmesini sağlar.

IV. ® Fibrinojen kanın pıhtılaşmasını sağlar. Ayrıca kanın damar

içinde pıhtılaşmaması gerekir.

Cevap B

Soru 7 :

I. ® Glukagon; kan şekerini yükseltir.

II. ® İnsülin; kan şekerini düşürür.

III. ® Tripsinojen, karboksipeptidaz vs. proteinlerin (polipeptitlerin)

sindiriminde işlev yapan enzimelerdir.

IV. ® Pankreastan karaciğer salgısını artıran bir madde salgılan-

mamaktadır.

Cevap B

Soru 10 :

A ® Tükürük bezi bakteriyel lizozim enzimini üretir.

B ® Tükürük bezi nişasta sindiriminde işlev yapan amilaz üretir. Bu

sırada dekstrin ve maltoz açığa çıkar. Tükürükte maltaz enzi-

mi bulunmaz.

C ® Pankreas yağ sindiriminde işlev yapan lipaz enzimini üretir.

D ® Karaciğer safra denilen karışımı üretir. Karaciğerde üretilen saf-

ranın bir kısmı safra kesesinde depolanır.

E ® Safra kesesi gerekli durumlarda depoladığı safrayı ince bağır-

sağa gitmek üzere safra kanalına verir.

Cevap B

92

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

• Pankreasın enzim salgılamasını başlatan hormon (kolesistoki-

nin) ince bağırsakta üretilir. (I doğru.)

• Sekretinin safra kesesinin salgı yapmasını engellemek gibi bir

işlevi yoktur. (II yanlış.)

• Gastrin hormonu mideden salgılanır, midenin pepsinojen ve mi-

de asidi salgılamasını uyarır. (III doğru)

• Kolesistokinin hormonu ince bağırsaktan salgılanır ve midenin

gastrin hormonu salgılamasını engelleyici etki gösterir. (IV yan-

lış.)

Cevap C

Soru 9 :

Kolesistokinin safra kesesinin kasılmasını uyarır. Böylece safra kese-

si depoladığı safrayı onikiparmak bağırsağına boşaltır.

Cevap B

Soru 11 :

• Hormonlar kana verilir. Pankreastan salgılanan insülin ve gluka-

gon hormondur. ( I ve II)

• Tripsinojen inaktif bir enzim olup pankreas kanalına salgılanır.

Bikarbonat iyonları da enzimler gibi pankreas kanalına salgıla-

nır. (III ve IV)

Cevap A

Soru 2 :

• Mideden salgılanan gastrin hormonu, mideyi HCl salgılamak üze-

re uyarır. (A) Midenin pepsinojen salgılaması da gastrin uyarısıy-

la gerçekleşir. (B)

• Mide hareketleri artıran gastrin (D), mide mukozasının gelişimi-

ni artırarak midenin zarar görmesini engeller. (C)

• Gastrinin pankreası salgı yapmak üzere uyarmak gibi bir işlevi

yoktur. (E)

Cevap E

Soru 4 :

• Sekretin ve kolesistokinin ince bağırsağın ilk bölümünden (oniki-

parmak bağırsağı) salgılanan hormonlardır. Kolesistokinin pank-

reası sindirim enzimlerini (A), sekretin bikarbonat iyonlarını sal-

gılaması için (B) uyarır.

• Gastrik inhibitör peptit (C) ince bağırsaktan salgılanan bir hor-

mondur. Yüksek dozda midenin asit salgısını durdurur. Bu şekilde

mide çalışmasını durduran hormonlara genel olarak enterogast-

rinler denir. Sekretin ve kolesistokinin diğer enterogastrinlerdir.

Not: Enterogastrin adlı özel bir hormon olmadığına, enterogastrinlerin

belirli işleve sahip hormonların genel adı olduğuna dikkat ediniz.

• Gastrin mideden salgılanır. (D) Enterokinaz ya da diğer adıyla

enteropeptidaz bir enzimdir. (E)

Cevap B

Soru 5 :

Mideden gelen asidik kimus onikiparmak bağırsağını uyararak sek-

retin ve kolesistokinin salgısını artırır. Bu iki hormon gastrin salgısı-

nı azaltır.

Cevap D

Soru 3 :

Sekretin ve kolesistokinin ince bağırsağın ilk bölümünden (onikipar-

mak bağırsağı) salgılanan hormonlardır. Kolesistokinin pankreası sin-

dirim enzimlerini, sekretin bikarbonat iyonlarını salgılaması için uyarır.

Gastrin mideden salgılanır. (B) Enterokinaz ince bağırsak duvarın-

da bulunan bir enzimdir. Tripsinojeni tripsine dönüştürür. (C) Pepsi-

nojen mideden salgılanan inaktif bir enzimdir. (D) Glukagon pank-

reastan salgılanır. (E)

Cevap A

Soru 6 :

Mide kendi salgıladığı gastrin hormonunun uyarısıyla mide asidi ve

pepsinojen salgılar.

Cevap B

Soru 7 :

Midenin çalışmasını durduran ya da yavaşlatan hormonlara entero-

gastrinler denir. Sekretin ve kolesistokinin önemli enterogastrinlerdir.

Cevap E

Soru 1 :

I. ® Gastrin mideden salgılanan ve midenin çalışmasını düzen-

leyen hormondur.

II. ® Sekretin hormonu ince bağırsaktan salgılanır. Pankreası bi-

karbonat iyonları salgılamak üzere uyarır.

III. ® Kolesistokinin ince bağırsaktan salgılanan, pankreası enzim

salgılamak üzere uyaran hormondur.

IV. ® Testosteron hormonunun sindirim faaliyetleri ile doğrudan

bir işlevi yoktur.

Cevap D

Sindirim Kanalı Hormonları ve Düzenleme Test-6

93

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Soru 11 :

Gastrin mide hareketlerini uyarır. (R) Kolesistokinin ve sekretin mi-

de hareketlerini yavaşlatır. (S)

Cevap A

Soru 10 :

Deneyde yenilen besinlerin pH’si ile pankreas salgısı arasındaki iliş-

ki gösterilmiştir. HCl asidik uyarıya neden olurken sabun bazik uya-

rıcıdır. Ayrıca yağ asidi içerir. Peptonlar ise sindirimi tamamlanma-

mış protein parçacıklarıdır.

• HCl (hidroklorik asit) bikarbonat salgısını (turuncu sütun) artır-

mıştır. (I. yorum yapılabilir.)

• Peptonlar pankreasın enzim salgısını (mavi sütun) artırmıştır. (II.

yorum yapılabilir.)

• Deneyde karbonhidratlar ile ilgili bir bilgi verilmemiştir. (III. yo-

rum yapılamaz.)

Cevap D

Soru 1 :

Şekilde numaralanarak gösterilmiş yapılar şunlardır:

I. ® Yemek borusu

II. ® Karaciğer

III. ® Safra kesesi

IV. ® Mide (Sindirim enzimi salgılar.)

V. ® Kalın bağırsak

Cevap D

Besinlerin Kimyasal Sindirimi ve Emilim Test-7

Soru 2 :

Ağızda, amilaz enzimi bulunur. Tükürük bezlerinden salgılanan ami-

laz nişastayı maltoz ve dekstrine parçalar. Buna göre ağızda nişasta

miktarı azalır. (I çizilemez.) Amilaz miktarı artar. (II çizilemez.) Maltoz

miktarı artar. (III çizilebilir.) Glukoz miktarında belirgin bir değişiklik

olmaz. (IV çizilemez.)

Cevap B

Soru 3 :

• Nişasta tükürükte bulunan amilaz ile sindirime uğrar. (1) Mide öz

suyunda ve safrada nişastayı sindiren enzim bulunmaz. Pankre-

as öz suyu amilaz enzimi içerir. (10)

• Yağ asitleri sindirime uğramaz.

• Ağızda protein sindirimi olmaz. Midede pepsin etkisiyle küçük

parçalara ayrılır. (6) Safrada sindirim enzimi bulunmaz. Pankre-

as öz suyunda protein sindiriminde işlev yapan enzimler bulu-

nur. (12)

Cevap A

Soru 4 :

Protein sindirimi sonucu amino asitler açığa çıkar. Pepsin midede

proteinleri belirli amino asitlerden keserek küçük parçalara ayırır. Bu

süreçte çoğunlukla küçük polipeptitler oluşsa da amino asitler açı-

ğa çıkabilir. Pankreas öz suyunda da protein sindiren enzimler bu-

lunur. Sindirim sonucu amino asitler açığa çıkabilir. (İlgili sıvılarda

bulunan tripsinojen, pepsinojen gibi enzimlerin aktif formda oldu-

ğu kabul edilmiştir.)

Cevap C

Soru 5 :

Amilaz nişastası sindirdiğinde maltoz ve dekstrin açığa çıkar. Tükü-

rük ve pankreas öz suyunda amilaz enzimi bulunur.

Cevap B

Soru 6 :

• Pelsin midede üretilir, midede aktivite gösterir. (I yanlış.)

• Pepsin asidik ortamlarda (pH=1-2) daha iyi aktivite gösterir. (II

doğru.)

• Proteinleri, küçük polipeptitlere (pepton) parçalar. (III doğru.)

• Karbonhidrat sindiriminde işlev göstermez. (IV yanlış.)

Cevap B

Soru 7:

• Mideden salgılanan başlıca sindirim enzimi pepsinojendir. Mi-

de boşluğunda HCl etkisiyle aktif formu olan pepsine dönüşür.

Pepsin, pepsinojenin pepsine dönüşümünü sağlayan diğer bir

faktördür.

• Mideden salgılanan mukus, HCl ve gastrin enzim değildir. Trip-

sin mideden salgılanmaz.

Cevap A

Soru 8 :

Mekanik sindirim besinlerin yüzeyini artırır. Böylece enzimlerin da-

ha geniş bir yüzeyde temas edebilmeleri sağlanır. Bu durum besin-

lerin sindirimini hızlandırarak kolaylaştırır.

Cevap C

Soru 9 :

I. ® Karbonhidrat sindirimi ağızda başlar.

II. ® Midede karbonhidrat sindirimi olmaz.

III. ® İnce bağırsakta devam eder.

IV. ® Kalın bağırsağa gelmeden tamamlanmış olur. Kalın bağırsak-

ta karbonhidrat sindirimi olmaz.

Cevap C

94

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

• Pepsinojen mideden salgılanır. Pepsine dönüşür ve midede iş-

lev gösterir. (I doğru.)

• Tripsinojen pankreastan salgılanır. İnce bağırsakta tirpsine dö-

nüştürülür be burada aktivite gösterir. (II doğru.)

• Karboksipeptidaz pankreastan salgılanır. İnce bağırsakta işlev

gösterir. (III yanlış.)

• Dipeptidaz ince bağırsakta üretilir. İnce bağırsakta işlev yapar.

(IV yanlış.)

Cevap A

Soru 11 :

Amilaz enzim hem tükürükte hem de pankreas öz suyunda bulu-

nur. Tükürük ağız boşluğuna salgılanır. Pankreas öz suyu ince ba-

ğırsağa salgılanır.

Cevap A

Soru 2 :

Bağırsaklardan çıkan kan kapı toplardamarıyla (b) karaciğere gelir.

Bu nedenle emildikten sonra kana geçen besinlerin ilk uğrayacak-

ları organ (a) karaciğerdir.

Cevap C

Soru 3 :

Pepsin büyük polipeptitleri küçük parçalara (peptonlara) ayırır. Trip-

sin pepsinden sonra işlev gösterir. Peptonları daha küçük parçala-

ra örneğin dipeptitlere, tripeptilere ayırır. Dipeptitleri sindiren enzim

ise dipeptidazdır. İnce bağırsakta üretilir. İnce bağırsak hücrelerinin

zarı üzerinde yer alır.

Cevap E

Soru 4 :

Yağlar ya da yağda çözünen besinler doğrudan kana geçemez. Ön-

ce şilomikron halinde paketlenir. Sonra lenf kılcallarına geçer. Lenf

kılcalları daha büyük lenf damarlarına bağlanır. Bu damarlar peke

sarnıcı denilen bir yerden büyük göğüs lenf kanalına bağlanır. Gö-

ğüs lenf kanalı taşıdığı sıvıyı (lenf) sol köprücük altı toplardamarına

boşaltır. Buna göre lenf yoluyla taşınan yağlara ilk olarak sol köprü-

cük altı toplardamarında rastlanır.

Cevap E

Soru 1 :

Numaralı kısımlar şunlardır:

I. ® Ağız

II. ® Yemek borusu

III. ® Mide

IV. ® Kalın bağırsak

V. ® İnce bağırsak

Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar.

Cevap C


Soru 5 :

• Grafikte asidik ortamda aktivite gösteren X enzimi ile nötr ya da

çok az bazik ortamda aktivite gösteren Y enzimi gösterilmiştir.

X ve Y insan sindirim kanalında işlev gösteren sindirim enzimle-

ridir.

• Mide asidik ortamdır. Midede aktivite gösteren enzimin asidik

koşullarda en yüksek aktiviteye sahip olması gerekir. X midede

aktivite gösteren bir enzim örneğin pepsin olabilir.

• Y hafif bazik ortamlarda aktivite gösterir. Ağız ve ince bağırsak

hafifçe baziktir. Y ince bağırsak ya da ağızda aktivite gösteren

enzimlerden biridir. Örneğin Y enzimi tripsin olabilir.

Cevap A

Soru 6 :

Şilomikron halinde paketlenen ve lenf yoluyla taşınan besinlerin ço-

ğunu yağlar oluşturur. Ayrıca, kolesterol, yağda çözünen vitaminler

gibi diğer lipitler de bu şekilde taşınabilir.

Cevap C

Soru 7 :

Yağların sindiriminde etkili olan temel enzim lipazdır. Lipaz pankre-

asta üretilir. İnce bağırsakta aktivite gösterir.

Cevap C

Soru 8 :

İnsanda sindirim kanalı, iç kısmını döşeyen epitel dokuyu sık sık ye-

niler. (I) Sindirim enzimlerini inaktif formda salgılar. Örneğin pepsin,

pepsinojen olarak salgılanır. (II) HCl pepsini aktifleştiren molekül-

dür. HCl ve pepsinojen farklı hücrelerden salgılanır. (III) Sindirim ka-

nalının iç yüzeyinin mukusla kaplı olması da başka bir önlemdir. (IV)

Cevap E

Soru 9 :

A ® Lipaz trigliseritleri gliserol ve yağ asitlerine parçalar.

B ® Pepsin, polipeptitleri daha küçük birimlere ayırır.

C ® Amilaz nişastayı sindirir. A vitamini sindirime uğramadan vü-

cuda alınabilir.

D ® Nükleazlar DNA, RNA gibi nükleik asitleri sindiren enzimlerdir.

E ® Sükraz, sükrozu glukoz ve fruktoza parçalar.

Cevap C

95

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Soru 1 :

I. ® Pepsinojen, HCl tarafından pepsine dönüştürülebilir. Pepsin

enzimi de pepsinojeni pepsine dönüştürebilir.

II. ® Tripsinojen, enterokinaz enzimi tarafından tripsine dönüştü-

rülür. Tripsinojen, tripsin tarafından da tripsinojene dönüştü-

rülebilir. Tripsin bu özelliği ile pepsine benzer.

III. ® Kimotripsinojen, tripsin tarafından aktifleştirilir.

Cevap E

Soru 2 :

Safra suda çözünmeyen yağları küçük damlacıklar haline getirir. Bu

olaya emülsifikasyon denir. Şekilde emülsifikasyon olayı gösterilmiş-

tir. Bu sayede yağların yüzey alanı artırılır. Sindirimleri kolaylaştırılır.

Cevap C

Soru 6 :

Besinlerin bir kısmı difüzyon (I), bir kısmı ise aktif taşımayla alınır(II).

Besinler sindirim kanalında yapı birimlerine ayrıldığından fagositozla

(III) alınmazlar. Ekzositoz (IV) ise hücre dışına madde salgılamadır.

Cevap C

Soru 7 :

• Amilaz tükürük bezlerinde üretilir. Ağızda, nötr ya da hafif bazik

bir ortamda işlev gösterir. Mide asidik olduğu için amilaz mide-

de aktivite gösteremez. (I yanlış.)

• Amilaz üreten bezlerden biri de pankreastır. Pankreatik amilaz

ince bağırsakta aktivite gösterir. (II doğru.)

• Dekstrinaz pankreasta üretilir ve ince bağırsakta işlev gösterir.

Dekstrini glukoza parçalar. (III yanlış.)

Cevap B

Soru 3 :

Açıklamalara göre;

• Su ve suda çözünen maddeler kapı toplardamarıyla karaciğere

taşınır. (I. yorum yapılabilir.)

• Yağlar kan dolaşımını sol köprücük altı toplardamarından katılır.

(II. yorum yapılamaz.)

• Yağda çözünen vitaminler de yağlar gibi şilomikronlarla lenf da-

marların geçer. Buradan sol köprücük altı toplardamarına. Sol

köprücük altı toplardamarı başka damarlarla birleşerek kalbe

bağlanır. Dolayısıyla yağda çözünen vitaminlerin uğrayacakları

ik organ karaciğer değildir.

Cevap A

Soru 4 :

Amilazın substratı karbonhidrattır. Lipazın yağ, nükleazların nükle-

ik asitler, laktazın bir disakkarit olan laktozdur. Tripsinin substratı ise

polipeptitlerdir.

Cevap B

Soru 5 :

• Disakkaritlerin sindiriminde işlev gören enzimler (tümüne birden

disakkaridazlar denebilir.) ince bağırsakta üretilir.

• Disakkaridazlar bağırsak boşluğuna salgılanmaz. Hücrelerin ba-

ğırsak boşluğuna bakan yüzünde, plazma zarı üzerinde bulunur.

Cevap D


Soru 8 :

A ® Amilaz, nişastayı dekstrin ve maltoza parçalar. Glukoz açı-

ğa çıkarmaz.

B ® Sükraz, sükrozu glukoz ve fruktoza parçalar.

C ® Maltaz, maltozu iki molekül glukoza parçalar.

D ® Dekstrinaz, dekstrini glukoza parçalar.

E ® Laktaz, laktozu glukoz ve galaktoza parçalar.

Cevap A

Soru 9 :

• Sindirim sistemi besinlerin vücuda alınması (A), yapı birimlerine

ayrılması (E) ve bu birimlerin emilmesi (B) işlevlerini gerçekleş-

tirir. Sindirilemeyen besinlerin vücuttan atılması da sindirim sis-

teminin işlevidir. (D)

• Yüksek kan şekerinin düşürülmesi sindirim sisteminin işlevlerin-

den biri değildir. (C)

Cevap C

Soru 10 :

Amilopektin ve amiloz nişasta türleridir. Şekilde nişastanın sindiri-

mi şematize edilmiştir.

A ® Nişasta sindirimi ağız ve ince bağırsakta gerçekleşir.

B ® Sindirim tepkimelerinde ATP kullanılmaz.

C ® Sindirimi gerçekleştiren molekül (amilaz enzimi) diğer enzim-

ler gibi protein yapılıdır.

D ® Oluşan moleküller büyük olduğundan emilimle kana geçemez.

Daha küçük birimlere ayrılmaları gerekir.

E ® Parçalanma diğer enzimlerle tamamlandığında glukoz açığa çı-

kar çünkü nişastanın yapı birimi glukozdur.

Cevap D

Soru 1 :

Numaralı bölümler şunlardır:

I. ® Ağız

II. ® Mide

III. ® İnce bağırsak

Karbonhidrat sindirimi ağız (I) ve ince bağırsakta (III) gerçekleşir.

Cevap E


96

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

Protein sindirimi midede (II) ve ince bağırsakta (III) gerçekleşir.

Cevap D

Soru 8 :

• Şekilde yağ (trigliserit) sindirimi şematize edilmiştir. Verilen tep-

kimede trigliseritin yapısındaki iki yağ asidi enzim yardımıyla ko-

parılmıştır.

• Tepkimeyi katalizleyen enzim (X) lipaz enzimidir. Pankreasta üre-

tilir. (I yanlış.)

• Sindirim tepkimeleri hidroliz tepkimeleri olup bu sırada su kul-

lanılır. Verilen sindirim sırasında iki yağ asidi koparıldığından 2

su molekülü kullanılmıştır. (II yanlış.)

• Yağların sindirimi sonucu açığa çıkan ürünler bağırsak hücrele-

ri tarafından emilimle alındıktan sonra yeniden yağa dönüştürü-

lür. (III doğru.)

Cevap C

Soru 9 :

• Besinlerdeki büyük moleküller enzimler tarafından kimyasal sin-

dirime uğratılır. Sekretin ve kolesistokinin hormon olduğundan

sindirim üzerindeki etkileri dolaylıdır. (A)

• Pepsinojen ve tripsinojen inaktif enzimlerdir. Sindirimde doğru-

dan işlev göstermezler. (B)

• Amilaz ve lipaz substratlarına etki ederek kimyasal sindirime uğ-

ratabilir. (C)

• Sindirim kanalının peristaltik hareket yapması (D) ya da besin-

lerin dişler yardımıyla parçalara ayrılması kimyasal sindirim de-

ğildir. (E)

Cevap C

Soru 4 :

• Besinlerin dişler yardımıyla çiğnenmesi ya da midede kaslarla

bulamaç haline getirilmesi mekanik sindirimdir.

• Midede proteinlerin asitlerle denatüre olması ve safra tuzlarının

yağları küçük yağ damlacıklarına ayırması da enzimlerle kata-

lizlenen kimyasal sindirim değildir.

• İnce bağırsakta DNA’nın nükleotitlerine ayrılması kimyasal sin-

dirimdir.

Cevap C

Soru 5 :

Safra, ince bağırsakta büyük yağ damlacıklarını küçük yağ damla-

cıklarına ayırarak yağ sindirimini kolaylaştırır.

Cevap B

Soru 6 :

• Asidik kimusun bazik hale getirilmesinde pankreastan salgıla-

nan bikarbonat iyonları ve safra tuzları işlev gösterir. Böylece in-

ce bağırsakta aktivite gösterecek enzimler için uygun ortam sağ-

lanır. (I)

• Sindirim kanalını döşeyen hücreler midede olduğu gibi korun-

muş değildir. pH nötr ya da hafif asidik yapılarak bu hücrelerin

korunması sağlanır. (II)

• Onikiparmak bağırsağındaki hücrelerin uyarılmasını sağlayan ki-

musun asidik olmasıdır. (III yanlış.)

Cevap D

Soru 7 :

• İnsan sindirim sisteminde proteinlerin sindirimi midede başlar.

Midede protein sindirimini başlatan enzim pepsindir.

• Sekretin bir hormondur. (A)

• Pepsinojen inaktif enzimdir. Aktif forma dönüşmeden sindirim-

de rol oynayamaz. (C)

• Tripsin pankreastan salgılanır ve ince bağırsakta (mideden son-

ra) protein sindiriminde işlev gösterir. (D)

• Aminopeptidaz ince bağırsakta işlev gösteren ve protein sindi-

riminde rol oynayan enzimdir. (E)

Cevap B

Soru 10 :

I. ® Yağlar sindirime uğradığında yağ asitleri açığa çıkar. Yağ asit-

leri ortam pH’sini düşürür.

II. ® Karbonhidratların sindirimi ağızda başlar. Proteinler midede,

yağlar ince bağırsakta.

III. ® Proteinlerin sindimi midede başlar. Bu nedenle proteinler mi-

deden salgılanan enzimlerin substratıdır.

Cevap D

Soru 2 :

Yağ sindiriminin gerçekleştiği başlıca bölüm ince (III) bağırsaktır. So-

ruda belirgin bir şekilde denmesinin nedeni ağızda, midede ve ince

bağırsakta da lipaz enzimi üretilmesidir. Ancak bu enzimler yağ sin-

dirimi konusunda yeteri kadar etkili olmaz.

Cevap B

Soru 11 :

“c” enzimi “b” molekülünü yapı birimlerine ayırmış ve “a” açığa çık-

mıştır. “a” molekülleri “b” moleküllerinin yapı birimidir.

A ® Amilaz nişastayı yapı birimlerine ayırır ancak glukoz açığa çı-

karmaz. Seçenekte ürün yanlış yazılmıştır.

B ® Lipaz trigliseritleri yapı birimlerine ayırır. Gliserol ve yağ asi-

di açığa çıkar.

C ® Tripsin proteinleri yapı birimlerine ayırır. Seçenekte substrat (b)

ve ürün (a) ters yazılmıştır.

D ® DNAaz DNA’yı yapı birimlerine ayırabilir. Seçenekte substrat

(b) ve ürün (a) ters yazılmıştır.

E ® Amilaz maltozu sindiren bir enzim değildir. Nişastayı sindirip

maltoz ve dekstrin açığa çıkarır. Seçenekte substrat (b) ve ürün

(a) ters yazılmıştır.

Cevap B

97

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 10

Soru 1 :

• Safra kesesi ile karaciğerden gelen safrayı ince bağırsağa ( oni-

kiparmak bağırsağı) taşıyan kanala ortak safra kanalı ya da ko-

ledok kanalı denir. (a)

• Pankreasın salgılarını onikiparmak bağırsağına taşıyan kanala

pankreas kanalı ya da Wirsung kanalı denir. (b)

• Koledok ve Wirsung kanalları birleşerek tek bir açıklıktan ince

bağırsağa açılır. Bu açıklığa Vater kabarcığı (c) denir.

Cevap D

Soru 2 :

• Besinlerin kimyasal sindirimi ağızda başlar. Kimyasal sindirimi

başlatan enzim amilazdır. Nişastayı sindirir.

Cevap E

Soru 3 :

• İnce bağırsak hücreleri dipeptid ve disakkaritleri sindiren en-

zimleri üretir.

• Laktaz, laktozu (A), maltaz maltozu (B), dipeptidaz dipeptitleri

sindirir.

• İnce bağırsak pankreastan inaktif halde salgılanan tripsinojeni

aktif tripsine dönüştüren enzimi de üretir. Bu enzim enterokinaz-

dır. (D)

• İnce bağırsak hüceleri amilaz üretmez. (C) Amilaz tükürük bez-

lerinde ve pankreasta üretilir.

Cevap C

Soru 6 :

• Kimyasal sindirimin temel amaçlarından biri büyük molekülle-

ri hücre zarından geçebilecek büyüklüğe getirmektir. Kimyasal

sindirim insan vücudunda enzimler tarafından gerçekleştirilen

hidroliz tepkimeleriyle olur. (C)

• Fotosentez (A) inorganik maddelerden ışık enerjisiyle organik

madde (örneğin glukoz) sentezlemedir. Fermantasyon (B) mo-

nomerlerin yıkım tepkimelerinin bir bölümüdür. Polimerleşme

(D) dehidrasyon sentezi (E) gibi olaylarla küçük moleküllerden

büyük moleküllerin sentezlenmesidir.

Cevap C

Soru 7 :

• Rektum vücut dışına atılacak dışkının bir süre depolandığı bö-

lümdür. (I) Bu süreçte dışkıda bulunan suyun fazlası geri emi-

limle alınır. (II)

• Rektumda sindirim olmaz. (III) Yağ asitleri ya da diğer besinler

sindirim kanalına verilmez. (IV)

Cevap A

Soru 8 :

İnsan sindirim kanalının en uzun bölümü ince bağırsaktır. İnce bağır-

sak onikiparmak bağırsağı (duodenum), ileum ve jejenum kısımların-

dan oluşur. Onikiparmak bağırsağı yaklaşık 25 cm’dir. Yemek borusu

da yine yaklaşık 25 cm’dir. Kalın bağırsak ortalama 1,5 metredir. Mide

kısa ve şişkince bir yapıdır. Jejenum ortalama 3-4 m uzunluğundadır.

Cevap D

Soru 4 :

Nişasta amilaz enzimiyle parçalandığında dekstrinle (küçük nişasta

parçaları) ile maltoz açığa çıkar. Maltoz dekstrinlerden daha küçüktür.

Cevap C

Soru 5 :

• Bağırsaklardan emilerek kana geçen glukoz, kan şekerini yük-

seltir. Yüksek kan şekeri pankreası uyarır. Pankreas insülin salgı-

lar. İnsülin glukozun kas ve yağ hücrelerine alınabilmesini sağlar.

İnsülin ayrıca karaciğerde glukozun glikojen halinde depolan-

masını da uyarır.

MEB Kazanım Testi Test - 11 Buna göre;

A ® Yağ hücrelerinin, glukozu yağa dönüştürebilmeleri, kanda-

ki glukozu alabilmelerine bağlıdır. Bu durum insülin varlığın-

da gerçekleşebilir.

B ® Karaciğer insülin varlığında glukozu glikojene dönüştürür. Glu-

kagon ise glikojenin glukoza parçalanmasını uyarır. Bu neden-

le karaciğer hem insülin hem de glukagondan etkilenir. İki hor-

monun reseptörüne de sahiptir.

C ® Kaslar hücre içinde bulunan ya da depoladıkları glikojenin yı-

kımı sonucunda açığa çıkan glukozu kullanabilir. Bu işlem için

insülin şart değildir.

D ® Bazı hücreler, örneğin sinir hücreleri insülin olmaksızın kanda-

ki şekeri alarak kullanabilir. Bu durumda kan şekeri az da ol-

sa düşebilir.

E ® İnsülin üretmeyen hastalarda yağ yapımı azalır. Yağ yıkımı ar-

tar. Yağ depoları hızla azalır.

Cevap D

98

SINDIRIM SISTEMI

Prf

Ya

yın

ları

Soru 9 :

• Gastrin, HCl salınımını uyarır. pH’yi düşürür. (I. grafik çizilebilir.)

• Gastrin pepsinojen salınımını uyarır. Pepsinojen pepsine dönü-

şür. Gastrin pepsin miktarını artırmış olur. (II. grafik çizilebilir.)

• Gastrin mide kaslarının aktivitesini artırır. (III. grafik çizilemez.)

Cevap C

Soru 10 :

• Bağırsak hücrelerinde üretilen ve yağların taşınmasında işlev ya-

pan lipoproteinlere şilomikron denir.

• Şilomikronların yapısında bulunan yağların çoğu trigliseritlerden

(nötral yağlar) oluşur. (A)

• Şilomikronun dış kısmı hidrofiliktir. Aksi durumda kanda taşına-

mazdı. (B)

• Şilomikron bir lipoproteindir. Lipit ve protein içerir. Lipit taşıma-

da işlev yapar ve lipit oranı daha yüksektir. (C)

• Şilomikronlar lenf kılcallarına geçer. Buradan lenf damarları yo-

luyla sol köprücük altı toplardamarına ulaşır. (D)

• Yapısında trigliseritlerin yanında diğer lipitler örneğin fosfolipit-

ler ve kolesterol bulunabilir. (C)

Cevap B

Soru 3 :

Bağırsak kıvrımlarının tümünün ortak işlevi yüzey alanını artırmaktır.

Cevap A

Soru 8 :

Glukozun laktik aside dönüşümü hücre içinde gerçekleşir. Bu olay

fermantasyon olarak bilinir. Oksijensiz ortamda hücrenin ihtiyaç duy-

duğu ATP moleküllerini üretebilmesini sağlar.

Cevap E

Soru 9 :

Şeker hastası olmayan bir insanda besinlerle alınan şekerler kapı

toplar damarıyla (D) karaciğere getirilir. Karaciğer şekerin fazlası-

nı depolar. Bu nedenle karaciğerden çıkan kandaki şeker oranı da-

ha düşük olur.

Cevap D

Soru 10 :

Besin emiliminin en yoğun olduğu bölüm ince bağırsaktır. İnce ba-

ğırsakta emilimin etkili yapılabilmesi için villus, mikrovillus gibi yapı-

larla yüzey alanı artırılmıştır. Bu nedenle kalın bağırsağa ulaşan kar-

şımın içindeki besinlerin çoğu emilimle alınmış olur. Kalın bağırsakta

su ve mineral emilimi olur. Ayrıca bazı vitaminler de emilimle alınabilir.

Cevap C

Soru 6 :

Sindirim sisteminde proteinleri sindiren enzimler (pepsinojen, tripsi-

nojen, kimotripsinojen, prokarboksipeptidaz) aktif olmayan formda

salgılanır. Sindirim kanalında çeşitli faktörlerle aktif enzimlere (pep-

sin, tripsin, kimotripsin, karboksipeptidaz) dönüştürülür.

Cevap C

Soru 4 :

I. ® Peristaltik hareket düz kaslarla gerçekleştirilir.

II. ® Besinlerin sindirim kanalında ilerlemesini sağlar.

III. ® Besinlerle enzimlerin temasını artırır.

Cevap E

Soru 5 :

I. ® Pepsinojen inaktif enzimdir. Protein içeren yumurta akını ami-

no asitlere parçalayamaz.

II. ® HCl proteinleri denatüre edebilir ancak yapı birimlerine ayı-

ramaz.

III. ® Pepsinojen inaktif bir enzimdir. HCl ile aktif pepsine dönü-

şür. Pepsin proteinleri sindirdiğinde peptonlar ve amino asit-

ler açığa çıkar.

IV. ® Sıcaklık enzimlerin yapısını bozduğundan kaynatılmış pep-

sin işlev yapamaz. Proteinler sindirilmez.

Cevap B

Soru 7 :

I. ® Enzimler belirli bir sıcalıkta aktivite gösterir. Alınan besinlerin

midede uygun sıcaklığa getirilmeleri vakit alabilir. Bu neden-

le besinlerin sıcaklığı sindirim sürelerini etkiler.

II. ® Salgılanan enzim miktarı arttıkça sindirim için gerekli süre kı-

salacaktır.

III. ® İyi çiğnenmiş besinler daha hızlı ve kolay sindirilebilir.

Cevap E

Soru 2 :

Dışkının normalden katı olması (kabızlık), sindirim atıklarının içerdiği

suyun büyük oranda geri emilmesinden kaynaklanır.

Cevap E

Soru 1 :

Şekilde numaralı kısımlar şunlardır:

I. ® Ağız

II. ® Mide

III. ® Kalın bağırsak

IV. ® İnce bağırsak

• Ağızda (I) amilaz enzimiyle nişasta dekstrin ve maltoza parçala-

nabilir.

• Midede (II) proteinler küçük polipeptitlere (pepton) ve az mik-

tarda amino aside parçalanabilir.

• Kalın bağırsakta (III) kimyasal sindirim olmaz.

• İnce bağırsakta (IV) yağlar, gliserol ve yağ asidine parçalanabi-

lir.

Cevap E


ÜNİTE 11DOLAŞIM SİSTEMİ VE BAĞIŞIKLIK

101

DOLAŞIM SİSTEMİ VE BAĞIŞIKLIK

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Kalbin Yapısı ve Çalışması Test - 1

Soru 1 :

Besinler difüzyonla çok uzak mesafelere iletilemez. Çünkü difüzyon

mesafesi arttıkça besinlerin difüzyon oranı azalır. Bu nedenle kalbin

odacıklarında bulunan kandaki besinler, difüzyonla kalp kası hücre-

lerine iletilmez ya da çok geç iletilebilir. Kalp enerji ihtiyacı fazla olan

bir organdır. Besin ve oksijenin hızlı iletilmesi önemlidir.

Aorttan çıkan koroner damarlar (koroner arterler de denir.) dalla-

narak kalp kası hücrelerinin ihtiyaç duyduğu besin ve oksijenin ile-

tilmesini sağlar.

Cevap C

Soru 4 :

Kalp kasının çalışmasını başlatan sinyaller SA (SinoAtriyal) düğümün-

de (1) oluşturulur. Buradan kulakçıklara yayılır. Kulakçıkların kasıl-

masını başlatırken aynı anda AV (AtriyoVentriküler) düğüme (2) ula-

şır. AV düğümünden his demetleri ile (3) kabin alt kısmına taşınan

sinyaller purkinje lifleri (4) denilen dallanmış kullarıyla karıncıkların

kasılmasını başlatır.

Cevap C

Soru 5 :

Nabız kalbin bir dakikada kaç kez attığını gösteren değerdir.

Cevap B

Soru 7 :

Kalbin çalışma hızı çeşitli faktörlerle denetlenir. Merkezi sinir siste-

minde özellikle omurilik soğanı kalbin atım hızını düzenleyen mer-

kezlere sahiptir.

Cevap E

Soru 6 :

Grafikte I ile gösterilen alanda karıncıklar gevşemiş durumda olup

bu süreçte kan karıncıklara dolmaktadır. Karıncıklar kasılmaya baş-

ladığında kan basınçlı bir şekilde atardamarlara pompalanır. Bu du-

rum aortta kan basıncının artmasına neden olur. Grafikte II ile gös-

terilmiştir. III ile gösterilen durum I’deki durumun tekrarlanmasıdır.

Buna göre I’de karıncıklar gevşer, II’de karıncıklar kasılır, III’de ka-

rıncıklar tekrar gevşer.

Cevap B

Soru 2 :

İnsanlarda kalbin dört odacığı bulunur. Bunlardan iki tanesi kanın kal-

be dolduğu odacıklar olup küçüktür. Bu odacıklara kulakçık denir.

Oksijen oranı düşük karbondioksit oranı yüksek kana kirli kan de-

nir. Tersine oksijen oranı yüksek karbondioksit oranı düşük kana te-

miz kan denir.

Kulakçıklardaki kan karıncıklara geçer. Karıncıklar kanı vücuda pom-

palayan odacıklardır.

Kirli kan kalbin sağ kulakçığına gelir. Buradan sağ karıncığa geçer.

Temiz kan kalbin sol kulakçığına gelir. Buradan karıncığa geçer.

Buna göre,

A ® Vücutta kirlenen kan sağ kulakçığa gelir.

B ® Temiz kan taşıyan sol karıncık kanı vücuda pompalar.

C ® Kirli kan taşıyan sağ karıncık kanı temizlenmek üzere akciğe-

re iletir.

D ® Karıncıklar kanı organlara pompaladığından daha güçlü kasılır.

E ® Kan akciğerlerde temizlenir ve sol kulakçığa gelir.

Cevap D

Soru 3 :

A ® Kalp dıştan perikard ile çevrelenmiştir.

B ® Kalp kası hücreleri miyokardı oluşturur. Kalp kası hücreleri is-

teğimiz dışında kasılıp gevşer.

C ® Sol karıncık kanı akciğerler dışında kalan tüm organlara pom-

paladığı için daha güçlü kasılmalıdır. Bu nedenle sol karıncığın

kas tabakası daha kalındır.

D ® Endokard kalbin içini döşeyen epitel tabakadır. Epitel tabaka-

da kan damarı bulunmaz.

E ® Kalp kası hücreleri koroner damarlarla beslenir.

Cevap D

Soru 8 :

Kalbin sol karıncığından çıkan kan (temiz kan) vücuda pompalanır. Bu

kanın geçtiği ilk damar, kalpten çıkan en büyük damar olan aorttur.

Cevap A

Soru 9 :

Sempatik sinirlerin aktivitesi korku ve heyecan gibi stresli durumlar-

da artar. Sempatik sinirler vücudu tehlikeye hazırlarken kalbin daki-

kadaki atım hızını artırır.

Cevap E

Soru 10 :

Adrenalin kalbin kan pompalama kapasitesini artırır.

Bunu iki şekilde yapar;

• kalbin dakikadaki atım sayısını artırır. (I doğru.)

• Kalbin bir atımda pompaladığı kan miktarını artırır. (II yanlış.)

• Bu süreçte kan basıncı yükselir. (III yanlış.)

Cevap A

Soru 11 :

Kalp en dıştan perikard denilen bir tabaka ile çevrelenmiştir. Dolayı-

sıyla ilk olarak perikardın kesilmesi gerekir.

Cevap D

102


Prf

Ya

yın

ları

Kalbin Yapısı ve Çalışması Test - 2

Soru 1 :

• Uyarılar SA düğümünde başlar. (I)

• Buradan AV düğümüne aktarılır. (III)

• AV düğümünden his demetleri (II) ile purkinje liflerine (IV) akta-

rılır.

• Purkinje lifleri karıncıkların kasılmasını sağlar. (V)

Cevap CSoru 2 :

• Sistol kabin kasılması, diastol kalbin gevşemesidir. (B, C) Sistol-

le kalpteki kan damarlara pompalanır. Diastol sırasında kan kal-

be dolar. (A)

• Kalp kası hücreleri embriyonik dönemde kasılıp gevşemeye baş-

lar. (D) Kalp sesleri (lap-dap olarak ifade edilir.) kalpteki kapak-

çıkların (biküspit, triküspit, yarım ay) açılıp kapanmasından kay-

naklanır. (E)

Cevap ASoru 3 :

Yetişkin insanlarda tansiyonun normal değeri 80 -120 mmHg dir. 80

küçük tansiyonu 120 büyük tansiyonu ifade eder. Tansiyon kan ba-

sıncı olup bu değerler 8-12 olarak da ifade edilmektedir.

Buna göre;

• Tansiyonu normalden yüksektir. (I. yorum yapılabilir.)

• Kan basıncı kılcal damarlarda madde alışverişi için gerekli de-

ğerin üzerindedir. (II. yorum yapılamaz.)

• Karıncıklar kasılırken normalden daha zayıf bir güç oluşturduğu-

nu söyleyemeyiz. (III. yorum yapılamaz.)

Cevap A

Soru 4 :

• Yetişkin bir insanın kalbi dinlenme halinde dakikada ortalama

70 kez atar. Her atımda ortalama 75 ml kan pompalar. Bu insan

aktivite yapmaya başladığında kalbin dakikadaki atım hızı (Na-

bız) yükselir. Bu da bir dakikada pompalanan kan miktarını ar-

tırır. Aktivite sırasında kalbin bir atımda pompaladığı kan mikta-

rı da artar. Aktivite sırasında nabzın 100 bir atımda pompalanan

kan miktarının 85 ml olduğunu varsayalım.

• Buna göre dinlenme halindeki bir insanın kalbi dakikada

70 X 75 ml = 5250 ml kan pompalar.

• Aktivite halindeki bir insanın kalbi dakikada 1000 X 85 = 8500

ml kan pompalar.

Soruda verilenlere göre,

• Nabzın yavaşlaması dakikada pompalanan kan miktarını azaltır.

(I. yorum yapılamaz.)

• Atım hacminin artması ile dakikadaki atım sayısı arasında doğ-

rudan bir ilişki kurulamaz. (II. yorum yapılamaz.)

• Aktivite sırasında dokuların besin ve oksijen ihtiyacı artacağın-

dan, aktivite hem nabzı hem de atım hacmini etkiler. (III. yorum

yapılabilir.)

Cevap C

Soru 5 :

Verilen olayların gerçekleşme sırası şöyledir:

A ® SA düğümü kulakçıkları uyarır.

B ® SA düğümü AV düğümünü uyarır.

C ® Uyarı AV düğümünden his demetlerine geçer.

D ® Uyarı his demetlerinden purkinje liflerine geçer.

E ® Purkinje lifleriyle taşınan uyarı karıncıkların kasılmasını başlatır.

Cevap D

Soru 9 :

A ® Şekilde kalbin çalışmasını düzenleyen iki düğüm; SA düğümü

(X) ve AV düğümü (Y) gösterilmiştir

B ® SA düğümünün diğer adı “pacemaker” olup bu yapı kalbin da-

kikadaki atım sayısını düzenler.

C ® AV düğümünden çıkan uyarılar karıncıkların kasılmasını uyarır.

D ® Kalbin atımını düzenleyen Vagus siniri SA düğümüne (X) bağ-

lanır.

E ® Kulakçıkların kasılmasını SA düğümü başlatır.

Cevap D

Soru 6 :

İnsan kalbinin sağ tarafında kirli (oksijen oranı düşük) sol tarafında

temiz (oksijen oranı yüksek) kan bulunur.

Cevap E

Soru 7 :

• Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında triküspit kapakçık bulu-

nur. Bu kapakçık üç parçalıdır.

• Sol kulakçık ise sol karıncık arasında mitral kapak bulunur. Bu

kapakçık iki parçalı olup diğer adı biküspit kapakçıktır.

• Karıncıklar ile karıncıklardan çıkan damarlar (atardamarlar) ara-

sında yarım ay (semi lunar) kapakçıkları bulunur.

Cevap E

Soru 8 :

Kan toplardamarlarla kalbe gelir. Toplardamarlar kulakçıklara bağ-

lanır. Buna göre kan kulakçıklara dolar.

Cevap B

Soru 10 :

I. ® Kalbi besleyen damarlar (koroner damarlar) özellikle kalbin

kas dokusuna (miyokard) kan taşır.

II. ® Koroner arterler temiz kan taşır.

III. ® Koroner arterlerdeki tıkanmalar kalp krizine neden olur.

Cevap E

103


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Kan Test - 3

Soru 1 :

• Kan pulcukları pıhtılaşmada rol oynar. Alyuvarlar solunum gaz-

larını taşır. Akyuvarlar vücudun savunulmasında rol oynar. Bazı

akyuvarlar diğer akyuvarları hastalık etkenlerine karşı uyarabilir.

• Laktik asit karaciğerde glukoza dönüştürülür. Kan hücreleri böy-

le bir dönüşümü gerçekleştiremez.

Cevap B

Soru 2 :

Akyuvarlar vücudu çeşitli enfeksiyonlardan korur. Bu nedenle enfek-

siyonlu hastalıklarda kandaki akyuvar sayısı artar.

Cevap C

Soru 3 :

• Kalp kasını besleyen damarlar koroner arterlerdir. Kalp kasına

kanın %3’ü pompalanır. (I. yorum yapılabilir.)

• Kanın yaklaşık %20’si böbreklere pompalanır. (II. yorum yapıla-

bilir.)

• Kanın %21’i sindirim kanalına pompalanır ancak bunun ne ka-

darının mideye pompalandığı belirtilmemiştir. (III. yorum yapıla-

maz.)

• Listede pankreasın verilmemesi, pankreasa kan pompalanma-

dığını göstermez. (IV. yorum yapılamaz.)

Cevap A

Soru 4 :

I. ® Verilenlere göre a bireyininde alyuvar sayısı normal değerin-

den düşük, b bireyinde yüksektir. Alyuvar sayısının düşük ol-

ması demir eksikliğinden kaynaklanabilir.

II. ® Alyuvar sayısının normalden düşük olmasına kansızlık denir.

III. ® Alyuvar sayısının fazla olması ilgili kişinin daha güçlü olduğu-

nu göstermez. Alyuvar sayısının normal değerinden fazla ol-

ması sağlıklı bir durum değildir.

Cevap B

Soru 5 :

Kan plazma ve hücresel kısım olarak ikiye ayrılır. Kan plazmasından

pıhtılaşmada görevli proteinler (fibrinojen) çıkarılacak olursa geriye

kalan sıvıya serum denir.

Cevap C

Soru 6 :

Kan insan vücudunun yaklaşık %8’ini oluşturur. (I) Sağlıklı bir insan-

da yaklaşık 5 litre kan bulunur. Kanın en önemli görevi hormon, be-

sin ve solunum gazları gibi çeşitli maddeleri taşımaktır.

Cevap E

Soru 7 :

Hemoglobin alyuvar içinde bulunan, demir içeren ve solunum gaz-

larını taşıyan proteindir. Alyuvarlar kanın hücresel kısmında incele-

nir. Kan plazmasında protein yapılı, albumin, fibrinojen, protrombin

ve antikorlar bulunur.

Cevap C

Soru 8 :

A ® Santrifüjde tüpün üst kısmında biriken sıvıya kan plazması denir.

B ® Yapısında bulunan pıhtılaşma proteinleri uzaklaştırılırsa, geri-

ye kalan sıvıya serum denir.

C ® Kan plazmasının önemli bir kısmı sudur. Yapısında ayrıca çeşitli

proteinler, iyonlar ve besin monomerleri bulunur.

D ® Oksijen ve karbondioksitin taşınmasından sorumlu protein (he-

moglobin) kan plazmasında bulunmaz. Hemoglobin alyuvar

hücrelerinin içerisinde bulunur.

E ® Kan plazmasında en bol bulunan protein albumindir.

Cevap D

Soru 9 :

Kan iç dengenin korunmasını sağlayan başlıca dokudur. Bu işlevi-

ni; vücut ısısını düzenleyerek, pH’yi ve çeşitli sıvıların osmotik ba-

sıncını ayarlayarak gösterir. Vücudun elektrolit (iyon) dengesi de

kanla düzenlenir.

Cevap E

Soru 10 :

Sindirim enzimleri pankreastan ince bağırsağa pankreas kanalıyla

taşınır. Bu kanal kan damarı değildir.

Cevap D

Soru 11 :

• Alyuvarlar hemoglobin taşır. Hemoglobin demir içerir ve kırmızı

renklidir. (A)

• Alyuvarların temel işlevi solunum gazlarını taşımaktır. (B) Emb-

riyonik dönemde karaciğer ve dalakta (C) yetişkinlerde kırmızı

kemik iliğinde üretilir. (E)

• Alyuvarlar yalancı ayaklarla hareket edemez. (D)

Cevap D

104


Prf

Ya

yın

ları

Kan Test - 4

Soru 1 :

• Akyuvarlar (I) vücudun savunulmasında işlev gösterir. (b)

• Alyuvarlar (II) solunum gazlarını taşır. (c)

• Kan pulcukları (III) kanın pıhtılaşmasında rol oynar. (a)

Cevap D

Soru 2 :

Alyuvarlar çekirdek ve diğer organellerini kaybederek birim hacim-

de daha fazla oksijen taşınabilmesini sağlar.

Cevap A

Soru 3 :

Olgun alyuvarların çekirdeği yoktur. Bu nedenle uzun süre hayatta

kalamazlar. Yaşlanan ve yıpranan alyuvarlar karaciğer (II) ve dalak-

ta (III) yapı birimlerine ayrılır.

Cevap E

Soru 4 :

• Akyuvarlar önemli savunma hücreleridir. (I doğru) Bu nedenle

enfeksiyon durumunda sayıları artar. (II yanlış)

• Çoğunun ömrü oldukça kısadır. (III) İçerdikleri maddelere göre

granüllü ve granülsüz hücreler olmak üzere ikiye ayrılır. (IV)

Cevap E

Soru 5 :

Kanın pıhtılaşmasını sağlayan, gerçek bir hücre olmayıp daha çok

hüre parçası olan yapılara kan pulcuğu ya da platelet denir. Kan

pulcukları trombosit olarak da adlandırılmaktadır.

Cevap D

Soru 6 :

Kanın bütünlüğü bozulan ya da yırtılan damarları tıkayarak kan kay-

bını engelleme işlevine pıhtılaşma denir.

Cevap A

Soru 7 :

• Akyuvarlar çekirdekli, alyuvarlar çekirdeksiz hücrelerdir. Akyu-

varlarda çeşitli organeller bulunur ancak olgun alyuvarlarda or-

ganel bulunmaz.

• Alyuvarlarda mitokondri bulunmadığından oksijenli solunum,

DNA bulunmadığından DNA replikasyonu, ribozom bulunmadı-

ğından protein sentezi gerçekleşmez. Alyuvarlar yalancı ayak-

larla hareket etmez.

• Glikoliz tepkimeleriyle ATP sentezleme akyuvarlar ve alyuvarlar

için ortaktır.

Cevap B

Soru 8 :

• Alyuvarlar hücre zarlarında bulunan sodyum potasyum pompa-

larıyla aktif taşıma yapabilir. Sodum potasyum pompası insan

hücrelerinin çoğunda örneğin akyuvarlarda, sinir hücrelerinde

vb. bulunur. (III)

• Akyuvarlar endositoz (II) ve eksozitoz (I) yapamaz.

Cevap C

Soru 9 :

• Olgun alyuvarlarda çekirdek ve diğer organeller bulunmaz. Bu

nedenle hücre içi sindirim (lizozom aktivitesi) protein sentezi (ri-

bozom aktivitesi), oksijenli solunum (mitokondri aktivitesi) ger-

çekleşmez. Çekirdek ve mitokondrisi olmayan alyuvarlarda DNA

replikasyonu gerçekleşmez.

• Alyuvarlar ATP ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla glukozun, gli-

koliz tepkimeleriyle yıkımını gerçekleştirebilir.

Cevap D

Soru 10 :

• Kan gruplarının belirlenmesinde rol oynayan antijenler alyuvar

hücrelerinin zarında bulunur. Bu antijenler protein (örneğin Rh

faktörü) ya da karbonhidrat (örneğin A ve B antijenleri) yapılı

olabilir.

Cevap A

Soru 11 :

• Kan grubu testlerinde kan üzerine damlatılan antikorlar ilgili anti-

jenin varlığını gösterir. Örneğin Anti – A damlatılan bir kanda çö-

kelmenin gerçekleşmesi bu kandaki alyuvarların zarında A anti-

jeninin bulunduğunu gösterir.

• Sorudaki testte Anti – A damlatıldığında çökelme olmuş (A anti-

jeni var), Anti - B damlatıldığında çökelme olmuş (B antijeni var),

Anti – D damlatıldığında çökelme olmamıştır (Rh antijeni yok).

Buna göre ilgili kişinin kan grubu AB Rh(—)’dir.

Cevap C

Soru 12 :

A ® Solunum gazlarını taşıma alyuvarların görevidir.

B ® Vücudun savunulması akyuvarların görevidir.

C ® İnsan hücreleri fermantasyon yapabilir ancak oksijensiz solu-

num yapamaz.

D ® Tüm kan hücreleri kırmızı kemik iliğinde üretilir.

E ® Lenf sıvısında alyuvar bulunmaz.

Cevap D

105


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Kan Damarları Test - 5

Soru 1 :

• Kan basıncını en yüksek olduğu damarlar atardamarlardır. (L)

Daha sonra kılcal damarlar (M) gelir. Kan basıncının en düşük

olduğu damarlar toplardamarlardır (K).

• Kan atardamarlardan kılcal damarlara, kılcal damarlardan top-

lardamarlara doğru hareket eder.

Cevap D

Soru 6 :

• Damarların genişlemesi kan basıncını düşürür. (I. yorum yapıla-

bilir.) (II. yorum yapılamaz.)

• Kan basıncı atardamar ve toplardamarlarla kontrol edilir. (II. yo-

rum yapılamaz.)

• Kılcal damarlarda maddelerin damar dışına çıkmasında etkili

kuvvetlerden biri kan basıncıdır. Kan basıncı düşeceğinden kıl-

cal damarlarda madde geçişi yavaşlar. (IV yorum yapılabilir.)

Cevap D

Soru 8 :

• Yüksek tansiyon rahatsızlığı cinsiyetten bağımsız olarak ortaya

çıkar.

• Aşırı kilo alma kan basıncını artırır. Sigara damar sertliğine, da-

mar sertliği yüksek tansiyona neden olur.

• Hareketsiz yaşama ve aşırı tuzlu yeme de yüksek tansiyon so-

runlarına neden olabilir.

Cevap A

Soru 10 :

Grafiğe göre besin monomerleri merkezi sinir sistemine ait I numa-

ralı damardan III numaralı damara geçerken (II numaralı damarda)

azalmıştır. Buna göre I atardamar, II kılcal damar, III toplardamardır.

Cevap B

Soru 2 :

Kan ile doku arasındaki madde alışverişi kılcal damarda gerçekle-

şir. Kılcal damarlar tek katlı yassı epitelden oluşur.

Cevap C

Soru 3 :

Atardamarlarda kan basıncı oldukça yüksektir. Damarın yüksek ba-

sınca dayanabilmesi ve diğer başka nedenlerden dolayı atardamar-

larda hem elastik tabaka bulunur hem de bu damarların düz kas ta-

bakası daha kalındır.

Cevap D

Soru 4 :

Belirli bir damar ağındaki atardamarlar toplardamarlar ve kılcal da-

marlar kıyaslandığında kılcal damarların toplam kesit alanının en faz-

la olduğu görülür. Grafikte kesit alanı en yüksek damar II ile göste-

rilmiştir. Kan atardamarlardan toplardamarlara doğru taşınır. Buna

göre I atardamar, III toplardamardır.

Cevap E

Soru 5 :

Grafikte kan basıncı giderek azalmaktadır. Grafikte kan basıncı en

yüksek damar X ile gösterilmiştir. X atardamardır. Kan basıncı, kan

kılcal damarlardan geçerken düşer. Y kılcal damardır. Toplardamar-

larda basınç en düşüktür. Z toplardamardır.

A ® Atardamarlarda (X) elastik tabaka bulunur.

B ® Kılcal damarlarda sadece yassı epitel doku bulunur. Kılcal da-

marlar düz kas içermez.

C ® Bazı toplardamarlarda kanın tek yönde akmasını sağlayan ka-

pakçıklar bulunur.

D ® Akciğer atardamarında kirli kan taşınır.

E ® Madde alışverişi kılcal damarlarda gerçekleşir.

Cevap D

Soru 7 :

A ® Bazı damarlar temiz bazı damarlar kirli kan taşır.

B ® Bazı damarlar temiz bazı damarlar kirli kan taşır.

C ® Kılcal damarlarda düz kas bulunmaz.

D ® Kılcal damarlar ve atardamarlarda kapakçık bulunmaz.

E ® Tüm damarların iç kısmı endotel denilen yassı epitel ile çev-

relenmiştir.

Cevap E

Soru 9 :

A ® Glomerulus kılcalları iki atardamar arasında bulunur.

B ® Kılcal damarlar tek katlı yassı epitelden oluşur.

C ® Kılcal damarlarda kanın akış hızı oldukça yavaştır.

D ® Kılcal damarlar kan ile diğer dokula arasında madde alışverişi-

nin gerçekleştiği bölümdür.

E ® Kan basıncı toplardamarlarda daha düşüktür.

Cevap D

106


Prf

Ya

yın

ları

Kan Damarları Test - 6

Soru 1 :

Toplardamarlarda bulunan kapakçıklar kanın geriye dönmesini en-

geller. Böylece kan damar içinde tek yönde ilerler. Kalp kapakçık-

lar da benzer bir işleve sahiptir. Kalbin üstünde bulunan örneğin

beyinden gelen toplardamarlarda kapakçık bulunmaz çünkü bu da-

marlarda kan yer çekimi nedeniyle kalbe doğru hareket etmektedir.

Cevap E

Soru 6 :

Kanın atardamarlarda akış hızı en yüksektir. Kılcal damarlarda en

düşüktür. Toplardamalarda kılcal damarlardan daha yüksektir. Bu-

na göre kanın akış hızındaki değişim C’deki gibi olur.

Cevap C

Soru 7 :

Herhangi bir anda kanın çoğu toplardamarlarda bulunur. Nitekim vü-

cuttaki en geniş damar da bir toplardamardır (alt ana toplardamar).

Cevap D

Soru 9 :

• Kan basıncı en yüksek damar atardamarlardır. Toplardamarlar-

da basınç en düşüktür. (I doğru.)

• Kanın akış hızı atardamarlarda en yüksek, kılcal damarlarda en

düşüktür. (II doğru.)

• Kesit alanı, akış hızının tersidir. Kılcal damarların kesit alanı en

büyüktür. Toplardamarların kesit alanı atardamarlardan biraz da-

ha fazladır. (III yanlış.)

Cevap C

Soru 2 :

• Kanı kalbe doğru getiren (I) damarlara toplardamar (b) denir.

Kalpten aldığı kanı (II) organlara doğru taşıyan damarlara atar-

damar (a) denir. Kan ile doku arasındaki madde alışverişi (III)

kılcal damarlarda (c) gerçekleşir.

• Atardamar ve toplardamar isimleri bu damarların taşıdıkları ka-

nın içeriğine göre verilmemiştir. Bu nedenle “Tüm atardamarlar

temiz kan taşır” ya da “Tüm toplardamarlar kirli kan taşır.” öner-

meleri doğru değildir.

Cevap C

Soru 3 :

İnsan vücudundaki en geniş damar alt ana toplardamardır. İnsan vü-

cudundaki en geniş atardamar ise aort’tur.

Cevap A

Soru 4 :

• Kan atardamarlardan toplardamarlara doğru basınç farkıyla ha-

reket eder. (I. yorum yapılabilir.)

• Kılcal damarlardan geçen kanın basıncı düşer. (II. yorum yapı-

lamaz.)

• Grafikten kesit alanı ile ilgili yorum yapılamaz. Ayrıca kılcal da-

marların kesit alanı daha büyüktür. (III. yorum yapılamaz.)

Cevap A

Soru 5 :

A ® Atardamarların tümünde kalın bir düz kas tabakası bulunur.

B ® Akciğer atardamarı kirli kan taşır.

C ® Atardamarlar elastik tabakaya sahiptir.

D ® Dıştan bağ dokuyla çevrelenmiştir.

E ® İç kısmı endotel denilen yassı epitelle çevrelenmiştir.

Cevap B

Soru 8 :

A ® Kalbin üst kısmındaki organlardan kan getiren toplardamarlar-

da kapakçık bulunmaz.

B ® Akciğer toplardamarı temiz kan taşır.

C ® Kapı toplardamarı kanı bağırsaklardan karaciğere taşır.

D ® Toplardamarlar kalbin alt ya da üst kısmında bulunabilir.

E ® Toplardamarlar düz kas içerir. Bu kaslar yardımıyla genişle-

yip daralabilir.

Cevap E

Soru 10 :

A ® Kılcal kan damarları iki damar arasında bulunur. İki ucu açıktır.

B ® Tek katlı yassı epitelden oluşurlar.

C ® Çapı oldukça küçük olup bir alyuvarın geçebileceği kadardır.

D ® Kan ile diğer dokular arasında madde alışverişinin gerçekleş-

tiği yerlerdir.

E ® Kılcal damarların yapısında kas bulunmaz. Bu nedenle geniş-

leyip daralmazlar.

Cevap E

107


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Dolaşım ve Damarlarda Madde Alışverişi Test - 7

Soru 1 :

• Akciğer atardamarı dışındaki atardamarlar temiz kan taşır. (I yan-

lış.)

• Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamarlar kirli kan taşır.

(II yanlış.)

• Madde alışverişi olayları kılcal damarlarda olur. (III. doğru)

Cevap C

Soru 2 :

Atardamarlada kan basıncı en yüksektir. Kılcal damarlarda daha dü-

şük toplardamarlarda en düşüktür. Aort kalbin sol karıncığından çı-

kan büyük bir atardamardır.

Cevap A

Soru 3 :

Kan dokulardan geçerken oksijeni bırakır, karbondioksit alır. Grafi-

ğe göre kanda p artmış (karbondioksit) s azalmıştır (oksijen). Pro-

teinler kılcal damar dışına çıkamadığından miktarlarının değişmesi

beklenmez. r proteinleri gösteriyor olabilir.

Cevap E

Soru 4 :

Akciğer toplardamarı ve atardamarlar temiz kan taşır. Tabloda ak-

ciğer toplardamarı (2) ve böbrek atardamarı (4) temiz kan taşıyan

damarlardır.

Cevap C

Soru 5 :

Kapı toplardamarı mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, dalak ve pank-

reastan aldığı kanı karaciğere taşır.

Cevap E

Soru 6 :

Küçük dolaşımda kan, akciğer atardamarı ile kalpten çıkıp akciğere

gider. Akciğerde temizlenir ve akciğer toplardamarı ile kalbe döner.

Cevap A

Soru 7 :

Kan bir damardan diğerine geçerken kılcal damarlardan geçerse

bileşimi değişir. Kılcal damarlara geçmeden ilerlemişse bileşiminde

önemli bir değişiklik olması beklenmez. Buna göre Sol kulakçıktaki

kan (6) karıncığa geçer. Karıncıktan da aort (4) yolu ile vücuda gön-

derilir. Bu süreçte kılcal damardan geçmediği için bileşimden deği-

şiklik olması beklenmez.

Cevap E

Soru 8 :

Kalbin sol tarafında temiz (oksijen oranı yüksek) kan bulunur. Bun

göre 4, 6 ve 7’deki kan temizdir.

Cevap D

Soru 9 :

Kan karıncıklardan pompalanır. (3 ve 7)

Kan kulakçıklara dolar. (2 ve 6)

Cevap D

Soru 10 :

• X grafiğinde kan basıncı normalden fazladır. (Kırmızı çizgi) X,

yüksek tansiyon hastası olabilir. (Tansiyon kan basıncı demek-

tir.) Bu durumda kandan dokuya geçen madde miktarı artar. (I.


• Y’nin kan basıncı normalden biraz düşüktür. Y’nin sıvı tüketimi

artarsa kan basıncı yükselebilir. (II. yorum yapılamaz.)

• Z’de kanın osmotik basıncı (mavi çizgi) normalden düşüktür. Bu

olay uzun süreli açlık durumunda gerçekleşebilir. Dokulardaki

sıvı yeteri kadar alınamadığı için açlık ödemi denilen sorun or-

taya çıkabilir. Z’de dokularda sıvı birikimi artar. (III. yorum yapı-

labilir.)

Cevap C


Soru 1 :

İnsan vücudunda kalp dışında iki organ arasında kan taşıyan damar

kapı toplar damarıdır. Buna göre; II kapı toplardamarını göstermek-

tedir. Kapı toplardamarı kanı karaciğere taşıdığına göre, karaciğer-

den aldığı kanı kalbe taşıyan damar (I) karaciğer toplardamarıdır.

Karaciğere kan getiren diğer damar da (III) karaciğer atardamarıdır.

Cevap B

108


Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

Yemekten sonra bağırsaklardan karaciğere kan taşıyan damarın (II)

glukoz derişimi en yüksektir. Karaciğer, glukozun fazlasını glikojen

halinde depolar. Bu durumda II ® I kıyaslaması doğru olur.

Cevap B

Soru 5 :

Kan, akciğer kılcallarından geçerken karbondioksit verir oksijen alır.

Şekilde akciğer kılcalları “K” ile gösterilmiştir. K akciğer kılcalıdır çünkü

K, damarına giden kan kalbin sağ karıncığından pompalanmaktadır.

Cevap A

Soru 6 :

Büyük dolaşımda kan, kalbin sol karıncığından çıkar, akciğer dışın-

daki dokulara gider ve kalbin sağ kulakçığına geri döner. Buna göre

kan büyük dolaşımda O - P - M damarlarından geçmiştir.

Cevap B

Soru 7 :

Kılcal damarlarda düz kas bulunmaz. Şekilde K ve P damarları kıl-

cal damardır.

Cevap D

Soru 3 :

• Karaciğer amonyağı üreye dönüştürür. Bu durumda karaciğere

gelen damardaki amonyak derişimi karaciğerden çıkan damar-

dan fazla olur.

• Benzer bir mantıkla karaciğerden çıkan damarın üre derişimi en

yüksektir. Çünkü üre karaciğerde üretilir.

• Buna göre karaciğer toplardamarının (I) üre derişimi kapı top-

lardamarından (II) fazladır denebilir.

Cevap C

Soru 4 :

• Kılcal damarlarda kandaki sıvı kan basıncıyla damar dışına çı-

kar. Damar dışındaki sıvı çeken başlıca kuvvet ise kanın osmo-

tik basıncıdır. Kanın osmotik basıncı özellikle proteinlerden kay-

naklanır.

• Kılcal damarın atardamara yakın kısmında kan basıncı yüksek,

toplardamara yakın kısmında düşüktür. Kanın osmotik basıncı

damar boyunca sabittir.

• Grafiğe göre kılcal damarın atardamara yakın ucunda kandaki

maddeler damar dışına çıkar (kırmızı alan). Çünkü bu kısımda

kan basıncı kanın osmotik basıncından yüksektir. Kılcal dama-

rın toplardamara yakın ucunda doku sıvısının bir kısmı kana ge-

çer. Çünkü bu kısımda kan basıncı, kanın osmotik basıncından

daha düşüktür. (Mavi alan) (I. ve II. yorumlar yapılabilir.)

• Kan basıncını artması kandan dokuya geçen madde miktarını

artırır. Grafiğe göre kırmızı alan artar. (III. yorum yapılabilir.)

• Kanın osmotik basıncının düşmesi kan basıncının artması gibi

etki gösterir. (IV. yorum yapılamaz.)

Cevap B

Soru 8 :

• Sempatik sinirler kollara ve bacaklara giden damarları genişle-

tirken yüzeye yakın damarların daraltır. Kan basıncını yükseltir.

Sempatik sinirler bu etkilerini adrenalin hormonuyla birlikte ger-

çekleştirir. (A ve D)

• ADH’nin diğer adı vazopressindir. Bu adını damar daraltıcı özel-

liğinden alır. (B)

• Aldosteron böbreklerden sodyumun geri emilimini artırır. Sod-

yumla birlikte su da geri emilir. Bu durum kan hacmini artırır. Kan

basıncını yükseltir. (C)

• Karbondioksit kan damarlarını daraltarak ya da kan hacmini ar-

tırarak kan basıncını yükseltmez. (E)

Cevap E


Soru 1 :

Kandan dokuya sıvı geçişi kılcal damarların atardamara yakın ucunda

gerçekleşir. Sıvı dışarı çıktığına göre kan basıncı kanın osmotik ba-

sıncından yüksektir. (I. yorum yapılabilir.) (II. ve III. yorum yapılamaz.)

Cevap A

Soru 9 :

• Verilenleri kullanarak büyük ve küçük dolaşımdan oluşan tam

bir döngüyü yazalım:

• Kalpten (I) çıkan kan atardamarlarla (II) akciğere (VI) ulaşır. Ak-

ciğerlerde temizlenen kan toplardamarlar (III) ile kalbe (I) geri

döner. Kalpten tekrar çıkan kan atardamarlar (II) ile çeşitli doku-

lara (V) gider. Daha sonra toplardamarlar (III) ile kalbe geri dö-

ner.

Cevap C

Soru 10 :

A ® Tek bir kılcal damar atardamardan daha küçüktür.

B ® Kılcal damardaki kan basıncı atardamardan daha düşüktür.

C ® Boru içerisinde ilerleyen bir sıvının hızı boru daralırsa artar, ge-

nişlerse yavaşlar. Atardamarlarda ilerleyen kan kılcal damarla-

ra ulaştığında akış hızı azalıyorsa kılcal damarların toplam ke-

sit alanı (çapı) atardamardan fazla demektir.

D ® Kılcal girişindeki özel damarlar kan akımını durdurabilir ancak

akış hızını düşürmez.

E ® Kılcal damarlarda düz kas bulunmaz.

Cevap C

109


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Soru 2 :

• Su kaybeden bir insanda kanın osmotik basıncı artmış, kan ba-

sıncı azalmıştır. Kılcal damarlarda sıvıların damar dışına geçişi-

ni sağlayan kan basıncı, dokudaki sıvının kılcal damara geçişini

sağlayan ise kanın osmotik basıncıdır. Bu durumda sıvıyı dışarı

iten kuvvet azalmış sıvıyı çeken kuvvet artmıştır. (I. durumun or-

taya çıkması beklenir.)

• Karbondioksitin difüzyonu kan basıncından ya da kanın osmotik

basıncından bağımsız olarak gerçekleşir. (II. yorum yapılamaz.)

Benzer bir durum oksijen için de geçerlidir. (III. yorum yapıla-

maz.)

• Kanın osmotik basıncının artması ADH salgısını artırır. ADH böb-

reklerden suyun geri emilimini artırır. (IV. yorum yapılabilir.)

Cevap D

Soru 3 :

A ® Kalbin karıncıkları kasılırsa içeriğindeki kan atardamarlara ge-

çer. Böbrek, karaciğer vb. organlara kan taşıyan damarlar

atardamarlardır.

B ® Kulakçıklar kasılırsa kan karıncıklara dolar.

C ® Karıncıklar gevşerse kan karıncıklara dolar.

D ® Karıncıklar gevşerken yarım ay kapakçıkları kapanır.

E ® Karıncıklar gevşerken biküspit kapakçıklar açılır.

Cevap A

Soru 5 :

İnce bağırsaktaki kan kapı toplardamarı (A) ile karaciğere gider. Ka-

raciğerden karaciğer toplardamarı ile çıkarak alt ana toplardamara

(B) ulaşır. Alt ana toplardamar kalbe bağlanır. Kalpten çıkan alyuvar

akciğer atardamarı (D) ile akciğerlere gider. Akciğerlerden kalbe dö-

nen kan aort ile dokulara gider. Böbreğe, böbrek atardamarı (E) ile

gider. Bu süreçte koroner atardamarlardan (kalbi besleyen damar-

lar) geçmek zorunda değildir.

Cevap C

Soru 4 :

A ® Kalbin sağ tarafına kan getiren (L) ya da kalbin sağ karıncıktan

çıkan kanı taşıyan damarlarda (K) kirli kan bulunur.

B ® Kanı kalbe getiren damarlar (L ve M) toplardamarlardır.

C ® Kalbin sol tarafında kan getiren (M) ya da sol karıncıktan çıkan

kanı taşıyan damarlar (N) temiz kan taşır.

D ® Kanı kalbe getiren M akciğer toplardamarıdır. Kanı kalpten do-

kulara götüren N bir atardamardır.

E ® L ve M toplardamardır.

Cevap B

Soru 6 :

A ® Kan basıncı atardamar ucunda yüksek olup kan kılcal damar-

da ilerledikçe azalmıştır. (eğik çizgi)

B ® Kanın osmotik basıncı kılcal damar boyunca değişmemiştir.

(yatay çizgi)

C ® Grafiğe göre kan basıncı ile kanın osmotik basıncı arasında

herhangi bir ilişki bulunmamaktadır.

D ® Kılcal damarın toplardamara yakın ucunda kan basıncı dü-

şük, kanın osmotik basıncı düşüktür. Bu durumda dokudaki

sıvı kana geçer.

E ® Kılcal damarın atardamara yakın ucunda kan basıncı kanın os-

motik basıncında yüksektir. Bu durumda kandan dokuya sı-

vı geçişi olur.

Cevap C

Soru 7 :

İnsanda sağ karıncıktan pompalanan kan akciğere gider. Akciğer kıl-

callarından (I) geçerek kalbe geri döner. Bu süreçte karaciğer, böb-

rek ya da kalp kılcallarından geçmesine gerek yoktur.

Cevap A

Soru 8 :

• X ile gösterilen damar toplardamardır. Kalpten daha düşük sevi-

yedeki toplardamarların yapısında kapakçık bulunur. (I doğru.)

• Akciğer toplardamarı diğer toplardamarlardan farklı olarak te-

miz, akciğer atardamarı diğer atardamarlardan farklı olarak kirli

kan taşır. (II yanlış.)

• Hem atardamarlarda hem de toplardamarlarda düz kas bulunur.

(III doğru.)

• Y atardamardır. Çünkü yapısında elastik tabaka vardır. (IV yanlış.)

Cevap D

Soru 9 :

• Toplardamarlarda bulunan kan yer çekimi yardımıyla, karıncık-

ların kasılmasıyla, iskelet kaslarının damarı sıkıştırmasıyla kalbe

dönebilir. Soluk alıp verme sırasında ortaya çıkan basınç farklı-

lıkları da kanın toplardamarlardaki hareketinde rol oynar.

• Kılcal damarların kasılıp gevşeme özellikleri yoktur.

Cevap B

Soru 10 :

• Kalpten daha aşağıdaki toplardamarlarda kapakçıklar bulunur.

Kapakçıklar kanın geriye doğru hareket etmesini önler. Böyle-

ce kan sadece yukarı doğru (kalbe doğru) hareket edebilir. Ka-

pakçıklar atardamarlarda bulunmaz. (C)

• Düz kas tabakası, (A) endotel tabakası, (B) düz kaslarıyla dara-

lıp genişleyebilme (E) iki damar tipi için ortaktır.

• Bağ dokunun elastik fibrilleri iki damarda da bulunmasına kar-

şın elastik tabaka sadece atardamarlarda bulunur. (D)

Cevap C

110


Prf

Ya

yın

ları

Soru 1 :

Lenf sıvısı ile kan akyuvar içerme, protein, anyon ve katyon bulun-

durma özellikleriyle birbirine benzer. Ancak lenf sıvısında alyuvar

bulunmaz.

Cevap A

Soru 5 :

Kandan dokuya geçen ancak çeşitli nedenlerle kana geri alınamayan

maddeleri lenf sistemi yoluyla dolaşım sistemine geri alınır.

Cevap C

Soru 6 :

Lenf sistemi dokularda biriken sıvıları kan dolaşımına geri kazandı-

rır. Bazı durumlarda örneğin fil hastalığında lenf damarları tıkanır. Bu

durum, tıkanan damarın aşağıdaki vücut bölgesinin şişmesine yol

açar. Şişme, dokularda birikin sıvıdan kaynaklanır. Doku sıvısının bi-

rikmesine ödem denir.

Cevap C

Soru 2 :

Lenf dolaşımında lenf sıvısını pompalayan bir pompa (kalp benzeri

bir yapı) bulunmaz. Bu nedenle atardamar bulunmaz. Ancak lenf sı-

vısını toplayarak kan dolaşımına taşıyan toplardamarlar bulunur. Lenf

sisteminde bir ucu kapalı kılcal damarlar da (lenf kılcalları) bulunur.

Cevap D

Soru 4 :

• Şekilde I lenf damarının bağlandığı sol köprücük altı toplarda-

marıdır.

• II vücudun önemli bir kısmından toplanan lenf sıvısını taşıyan

büyük göğüs lenf kanalıdır.

• III küçük lenf damarlarının göğüs lenf damarına bağlandığı yer;

peke sarnıcıdır.

Cevap B

Soru 8 :

Sağ köprücük altı toplardamarı ile sol köprücük altı toplardamarı lenf

damarları ile bağlantılı damarlardır. Başın sağ tarafı ve sağ koldan top-

lanan lenf sağ köprücük altı toplardamarına taşınır. Vücudun geri ka-

lan kısmından toplanan lenf sol köprücük altı toplardamarına taşınır.

Cevap C

Soru 3 :

A ® Lenf sistemi; lenf sıvısı, lenf damarları, lenf organları ve lenf

düğümlerinden oluşur.

B ® Lenf damarları ana bir damara bağlanır. Başın sağ tarafı ve

sağ koldan gelen sıvı sağ köprücük altı toplardamarına, vücu-

dun geri kalan kısmından gelen lenf ise sol köprücük altı top-

lardamarına bağlanır.

C ® Lenf kılcallarının bir ucu kapalıdır. Lenf kılcalları iki damar ara-

sında bulunmaz.

D ® Lenf kanalları, dokularda biriken sıvıları dolaşım sistemine ge-

ri kazandırır. Kan basıncı artarsa dokularda biriken sıvı artar.

Bu durumda lenf yoluysa taşınacak sıvı miktarı da artmış olur.

E ® Lenf düğümleri önemli savunma bölgeleridir. Lenf sıvısını süze-

rek içerdiği mikroorganizmaları etkisiz hale getirir.

Cevap B

Soru 7 :

I. ® Alyuvarlar, diğer kan hücreleri gibi kemik iliğinde üretilir.

II. ® Sindirimle alınan yağlar şilomikron halinde paketlenir. Şilo-

mikronlar lenf kanalıyla taşınır ve sol köprücük altı toplarda-

marından kan dolaşımına katılır.

III. ® Lenf sistemi kandan dokuya geçen sıvının fazlasını kan dola-

şımına geri kazandırır.

IV. ® Solunum gazlarını taşıma kanın işlevidir. Lenf sıvısının böy-

le bir işlevi yoktur.

Cevap B

Soru 11 :

Kalbin alt kısmında bulunan toplardamarlarda kanın tek yönde akı-

şına izin veren kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar lenf damarların-

da da vardır. Hem lenf damarları hem de toplardamarların yapısın-

da düz kas bulunur.

Cevap E

Soru 9 :

A ® Lenf düğümleri mikroorganizmaların vücuda girmesini ya da

vücutta dolaşmalarını engeller.

B ® Tüm kan hücreleri kırmızı kemik iliğinde üretilir. Ancak bazı kan

hücreleri lenf sisteminde olgulaşır.

C ® Lenf düğümleri içerisinden geçen sıvıyı süzerek mikroorganiz-

maların yakalanabilmesini sağlar.

D ® Dar ve kıvrımlı bir yapıya sahiptir.

E ® Enfeksiyon durumunda şişerek belirgin hale gelebilirler.

Cevap B

Soru 10 :

A ® Lenf kılcallarının bir ucu kapalıdır. tüm kan damarlarının iki

ucu açıktır.

B ® Bazı toplardamarlar lenf damarları gibi kapakçık içerir.

C ® Toplardamarlarda kanın hareketinde iskelet kasları rol oynar.

Lenf damarlarında lenf sıvısının hareketinde de iskelet kasla-

rı etkili olur.

D ® Lenf ve kan damarları içindeki sıvı belirli bir yönde hareket eder.

E ® Hem lenf sıvısında hem de kanda savunma hücreleri bulunabilir.

Cevap A

Lenf Dolaşımı Test-10

111


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Soru 1 :

İnsan savunma sistemi doğuştan gelen savunma ve kazanılmış savun-

ma olmak üzere ikiye ayrılır. Kazanılmış bağışıklıkta antikorlar iş görür.

Kazanılmış bağışıklık ortaya çıkma şekli bakımından ikiye ayrılır:

a. Doğal yollarla kazanılmış bağışıklık

b. Yapay olarak kazanılmış bağışıklık

Kazanılmış bağışıklık antikorların üretilme şekli bakımından da ikiye ayrılır:

a. Aktif bağışıklık (Antikorları hastanın kendi üretir.)

b. Pasif bağışıklık (Antikorlar hastaya başka bir canlıdan transfer

edilir.)

• Hastalık geçirerek bağışıklık kazanma ya da çocuğun annesin-

den süt yoluyla antikor alması “doğal kazanılmış bağışıklık”tır. (X)

• Kişinin aşı yapıldığı için antikor üretmesi ya da serum yoluyla

antikor alası “yapay kazanılmış bağışıklık”tır. (Y)

Cevap B

Soru 2 :

• İnsan savunma sistemi üç hattan oluşur. İlk hat mikroorganizma-

ların vücuda girişini önler. Örneğin ağız yoluyla giren mikrop-

lar mide asidiyle etkisiz hale getirilir. (A) Deriden salgılanan çe-

şitli salgılar mikroorganizmaların deriye yerleşmesini ya da içeri

girmesini engeller. (B) Burun yolundaki kıllar ve mukus havada-

ki toz ve mikropları yakalar. (C) Gözyaşı ve tükürük içinde bulu-

nan çeşitli enzimler (Lizozim, defensin gibi) mikroorganizmala-

rı etkisiz hale getirir.

• Alyuvarlar savunma hücreleri değildir. Solunum gazlarını taşıyan

hücrelerdir. (D)

Cevap D

Soru 3 :

• Özgül savunmada antikorlar ya da T hücresi reseptörleri işlev

gösterir. Vücut belirli bir antijene ya da bu antijeni taşıyan mik-

roorganizmaya karşı savunma yapar. Savunmanın üçüncü hat-

tı özgül savunmadır.

• Tükürük (A), deri (B), mukus (C), HCl (D) özgül olmayan savun-

manın bileşenleridir. Ayrım göstermeksizin (özgül olmayan şe-

kilde) yabancı tüm mikroorganizmalar için engelleyici işlev gös-

teririler.

Cevap E

Soru 4 :

• Şekilde bir akyuvar, bir bakteri hücresini fagositozla hücre içine

almış, lizozom enzimleri ile parçalayarak etkisiz hale getirmiştir.

Bu işlemi makrofajlar gibi fagositoz yapabilen hücreler gerçek-

leştirir. Makrofajlar ya da diğer fagositik hücreler savunma sis-

teminin ikinci hattını oluşturur.

A ® Savunmanın birinci hattı mikroorganizmaların vücuda girişini

önlemeye çalışır. İkinci hat vücuda giren mikroorganizmalar-

la özgül olmayan bir şekilde savaşır. Yüksek ateş, yangı tepki-

meleri gibi başka örnekleri de vardır.

B ® Özgül olmayan savunmaya aittir.

C ® T ve B lenfositler fagositoz yapamaz.

D ® Virüsler farklı şekillerde de etkisiz hale getirebilir.

E ® Savunma sisteminin tüm hücreleri fagositoz yapamaz.

Cevap A

Soru 5 :

İnsan ilk kez hasta olup iyileştikten sonra ilgili mikroba karşı bağı-

şıklık kazanır. Bu sırada mikrobu tanıyan bir grup hücre hafıza hüc-

resi olarak kan dolaşımında varlığını sürdürmeye devam eder. Ay-

nı mikroorganizma vücuda tekrar girdiğinde hafıza hücreleri hızlı ve

güçlü bir cevabın verilebilmesini sağlar. Bağışıklık hafızasını sağla-

yan hücreler özelleşmiş B ve T lenfosit çeşitleridir.

Cevap A

Soru 6 :

Belirli bir mikroorganizmayla ilk kez karşılaşan bir insanda savun-

ma sisteminin, bu mikroorganizmayı tanıması ve savunma tepkisi

oluşturması vakit alır. Mikroorganizma tanınıp etkisiz hale getirildik-

ten sonra ona karşı hafıza hücreleri üretilir. Aynı mikroorganizmay-

la ikinci kez karşılaşıldığında savunma cevabı hem daha hızlı hem

de daha şiddetli bir şekilde verilir. Savunma sistemimiz mikroorga-

nizmaları antijen denilen belirleyici moleküllerinden tanır. Antijene

karşı antikor üretir.

Grafiğe göre;

• İnsanlar belirli bir mikroorganizma ile ilk kez karşılaştıklarında bu

mikroorganizmayı tanımaları vakit alır. Mikroorganizmalar anti-

jenlerinden tanınır. (I. yorum yapılabilir.)

• Antijenle ikinci kez karşılaşıldığında bağışıklık cevabı daha kısa

sürede ve daha şiddetli şekilde ortaya çıkar. (II. yorum yapılabi-

lir.)

• Belirli bir etkene karşı ikincil bağışıklığın ortaya çıkması, bu etke-

ni etkisiz hale getirecek antikorların üretildiğini gösterir. (III. yo-

rum yapılabilir.)

Cevap E

Bağışıklık Test-11

112


Prf

Ya

yın

ları

Soru 7 :

• Deri, çeşitli salgılar ve silli hücreler mikroorganizmaların vücuda

girişini engellemeye çalışır. (Savunmanın birinci hattı.)

• Fagositoz yapan hücreler vücuda giren mikroorganizmaları et-

kisiz hale getirmeye çalışır. Özgül olmayan şekilde yapılan bu

savunma, savunmanın ikinci hattını oluşturur.

Cevap E

Soru 8 :

• Vücuda giren mikroorganizmalarla savaşırken yüksek ateş ve

yangısal tepkimeler kullanılabilir. Kanda bulunan antimikrobiyal

proteinler ve özel savunma hücreleri olan doğal katil hücreler

savunmanın ikinci hattını oluşturur.

Not:

Mikroorganizmaların vücuda girişiyle kastediler kan, lenf ya da

doku sıvısına erişmeleridir. Mikoorganizmanın ağız, mide ya da

bağırsakta bulunması vücuda girişi kapsamında değerlendiril-

memektedir. Bu nedenle mikroorganizmayı midede etkisiz ha-

le getiren HCl savunmanın ilk hattına ait bir molekül olarak ka-

bul edilir. Benzer bir durum tükürük, göz yaşı ya da safra için de

geçerlidir.)

• B ve T lenfositlerle yapılan savunma özgül savunmadır. Savun-

manın üçüncü hattını oluştururlar.

Cevap E

Soru 2 :

• Doğuştan savunma, yeni doğan ve daha önce mikroorganizma

ile karşılaşmamış bir insanın sahip olduğu savunma araçlarıdır.

Safra salgısı (A), deri (C), kulak kılları ve salgıları (D) hastalık sı-

rasında vücut sıcaklığının yükselmesi (E) bu tür savunma araç-

larıdır.

• Aşı olduktan sonra mikroorganizmayı tanıyıp daha sonra aşısı

yapılan mikroorganizma ile karşılaşıldığında onu etkisiz hale ge-

tirme kazanılmış bağışıklıktır. Aşı; belirli bir hastalık etkenini vü-

cudumuza tanıtan ancak kendisi hastalık yapmayan antijenleri

içerir.

Cevap B

Soru 3 :

Savunma sisteminin ilk hattı hastalık etkenlerinin vücuda girişini ön-

ler. Deri (A), derinin salgıları (B), mide asidi (C), tükürük ve gözyaşı

savunmanın ilk hattında kullanılır. Yangı tepkimeleri (iltihaplanma da

denebilir.) mikroorganizmalar vücuda girdikten sonra ortaya çıkar. (D)

Cevap D

Soru 4 :

• Antijen antikor oluşumuna neden olan moleküldür. Antikor olu-

şumunu uyarması için vücudun ilgili molekülü yabancı olarak

kabul etmesi gerekir.

• Antijen protein ya da başka türden bir organik moleküldür.

Cevap B

Soru 5 :

B ve T lenfositler diğer kan hücreleri gibi kemik iliğinde üretilir. An-

cak T lenfositler timüs bezinde olgunlaşırken (adını da timüs bezin-

den alır.) B lenfositler kemikte olgunlaşır.

Cevap A

Soru 6 :

• P antijeni ile karşılaşan kişinin kanında P antikoru miktarı art-

mış Hastalık etkeni etkisiz hale getirildikten sonra antikor düze-

yi azalmıştır. (I. yorum yapılabilir.)

• Yeniden antijenle (P ve R) karşılaşan bir kişi, P antijeni ile daha

önce karşılaştığı için ona karşı daha güçlü bir bağışıklık tepkisi

gösterir. (II. yorum yapılabilir.)

• Anti-P antikoru sadece P antijenine etki eder. (Özgül savunma)

(III. yorum yapılamaz.)

Cevap D

Soru 9 :

• Savunmanın üçüncü hattı için belirleyici iki hücre çeşidi B ve T

lenfositlerdir. B lenfositler plazma hücrelerine dönüşerek antikor

salgılar. T lenfositlerin zarında özel savunma proteinleri bulunur.

Buna göre antikorlar savunmanın üçüncü hattına ait salgılardır.

• Mide asidi ve derinin salgıları birinci hatta, interferonlar ve anti-

mikrobiyal proteinler ikinci hatta yer alır.

Cevap C

Soru 1 :

• Özgül savunmada antikorlar önemli bir rol oynar. Bu antikorlar

hasta kişi tarafından üretilebilir. Bu duruma aktif bağışıklık de-

nir. Antikorlar hastaya başka bir bireyden alınarak da aktarılabi-

lir. Bu duruma pasif bağışıklık denir.

• Hasta olarak ya da aşı yapılarak antikor üretilmesi aktif bağışık-

lıktır. (I ve III)

• Bebeğin annesinden süt yoluyla ya da özel bir şekilde üretilen

serum yoluyla antikor alması pasif bağışıklıktır. (II ve IV)

Cevap B


113


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Soru 7 :

Alkol, sigara, obezite ve hareketsiz bir yaşam damar sağlığını olum-

suz etkiler. Bol su tüketiminin damar sağlığına olumsuz etkisi oldu-

ğu söylenemez.

Cevap B

Soru 8 :

• Antikorlar hücre dışına salgılanır. Kan plazması, lenf ya da doku

sıvısında serbest dolaşan hastalık etkenlerini etkisiz hale getirir.

Bu savunma çeşidine sıvısal savunma ya da humoral savun-

ma denir. Antikorları B lenfositler ya da B lenfositlerin değişimiy-

le oluşan plazma hücreleri üretir.

• T hücreleri yabancı hücrelere ya da anormal vücut hücrelerine

bağlanarak onları etkisiz hale getirir. Bu nedenle özelleşmiş T

hücreleriyle yapılan bu savunmaya hücresel savunma denir.

Cevap A

Soru 9 :

• Antikorlar protein yapılıdır. (A) Plazma hücrelerinde üretilip hücre

dışına salgılanır. (C) Belirli bir antijenin belirli bir bölgesine bağ-

lanır. (D) Humoral savunmada işlev yapar. (E)

• Fagostitoz hücreler tarafından gerçekleştirilen bir olaydır. Anti-

kor sadece bir proteindir.

Cevap B

Soru 10 :

Anne doğal yolla çocuğun anneye yabancı antijenine karşı antikor

üretir. Bu nedenle kan uyuşmazlığı; antikoru anne ürettiği için aktif,

doğal olarak gerçekleştiği için doğal savunmadır.

Cevap A

Soru 4 :

Deri, mukoza, ağız ve burundaki kıllar, gözyaşı, mide asidi gibi yapı

ya da salgılarla mikroorganizmalara karşı gerçekleştirilen ortak sa-

vunma; özgül olmayan savunmadır. Diğer bir adı da doğuştan ge-

len savunmadır.

Cevap B

Soru 1 :

• Aktif bağışıklıkta ilgili kişi antikoru kendi üretir. Hastalıkla ya da

aşıyla antikor üretilmesi aktif bağışıklıktır. Serum ya da anne sü-

tüyle dışarıdan antikor alınması ise pasif bağışıklıktır. Hastalık ve

anne sütü doğal, serum ve aşı yapay olaylardır.

Buna göre;

• Hastalık geçirme (S) doğal aktif bağışıklıktır. (S doğru)

• Aşı olma (A) yapaya aktif bağışıklıktır. (A yanlış)

• Anne sütüyle antikor alma doğal pasif bağışıklıktır. (R yanlış)

• Antikor içeren serumla tedavi olma (E) doğal pasif bağışıklıktır.

(E doğru)

Cevap C

Soru 2 :

A ® Mutasyona neden olan faktörlere mutajen denir.

B ® Hastalığa neden olan mikroorganizmalara patojen denir.

C ® Kansere neden olan faktörlere kanserojen denir.

D ® Başka bir canlıdan beslenen canlılara parazit denir.

E ® Bakteriler tek hücreli prokaryotik canlıların belirli bir grubudur.

Çoğu hastalık yapmaz.

Cevap B

Soru 3 :

I. ® Doğuştan gelen savunmanın elemanlarından biri deridir. Vü-

cudun dış kısmını oluşturur.

II. ® Mikroorganizmalara karşı genel bir savunma yapar. Belirli bir

etkene özgü değildir.

III. ® HCl, tükürük, mukus gibi hücresel olmayan elemanları vardır.

Cevap B

Soru 5 :

• B lenfositler humoral savunmanın, T lenfositler hücresel savun-

manın elemanlarıdır. (I ve II)

• B ve T lenfositler kazanılmış bağışıklıkta işlev gösterir. (III)

Cevap D

Soru 6 :

T lenfositler diğer kan hücreleri gibi kırmızı kemik iliğinde (I) üretilir.

Timüs bezinde (II) olgunlaşır.

Cevap D

Soru 7 :

Hastalık etkeniyle karşılaşıp iyileşen bir insanın kanında bu etkene

karşı savunma yapacak hafıza hücreleri oluşur. Aynı durum aşılan-

ma sonucunda da gerçekleşir. İki olayda da kişi hastalık etkenine

karşı antikor üretir. Bu duruma aktif bağışıklık denir.

Cevap B


114


Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

Yangı tepkimesi (inflamasyon) belirli bir bölgedeki mikroplara karşı

oluşturulan bölgesel savunmadır. Mikropların olduğu yerde kılcal da-

mar geçirgenliği artar. Sıcaklık yükselir. Akyuvar sayısı artar. Kızarık-

lık, şişkinlik ve ağrı oluşur. Bazı durumlarda iltihaplanma da görülür.

Cevap D

Soru 9 :

HCl ayrım gözetmeksizin yabancı tüm mikroorganizmalara etki eder.

Bu nedenle özgül olmayan savunmadır.

Cevap B

Soru 10 :

• Doğuştan gelen savunma etkisini anında gösterir. (I yanlış.)

• Doğuştan gelen savunmada antikor kullanılmaz. Özgün değil-

dir. (II yanlış.)

• Çoğu canlının hastalık etkeniyle karşılaşmasıyla ortaya çıkmaz.

Vücudun her an sahip olduğu elemanlardır. Bazıları (yangı tep-

kimeleri, yüksek ateş vb.) hastalıkla karşılaşınca ortaya çıkabi-

lir. Ancak bu durum ilk karşılaşmada da gerçekleşir. (III yanlış.)

Cevap E

Soru 11 :

Özgül olmayan savunma hattıda yer alana vücut savunmasının ikin-

ci hattı, mikroplar vücuda girdikten sonra etki eden elemanlardan

oluşur. Örneğin enfeksiyon sırasında vücut sıcaklığının yükselmesi

(yüksek ateş) bu tür tepkilerdendir.

Cevap B

Soru 12 :

B ve T lenfositler özgül savuna sisteminin elemanlarıdır.

Cevap C

Soru 2 :

• t1 zamanında kişinin kanında X antikoru yok. X antikorunun ol-

maması daha önce X antijeni ile karşılaşmadığını gösterir. (I. yo-

rum yapılabilir.)

• Antikorlar özgül savunma sisteminin elemanlarıdır. Arıca t2 deki

antikor düzeyine bakarak ikincil bağışıklık tepkisi olduğu söyle-

nemez. Çünkü antikor üretimi hastalığın geçmesine yakın aza-

lır. Bu durumda t2 birincil tepkinin en yüksek dönemi, t3 ikincil

tepkinin sonları olabilir. (II. ve III. yorum yapılamaz.)

Cevap A

Soru 3 :

İnsan dolaşım sisteminde işlev gösteren kılcal damarlarda kas do-

ku bulunmaz. Atardamarlarda ve toplardamarlarda düz kas, kalp-

te kalp kası bulunur.

Cevap D

Soru 1 :

A ® Yaşlanmaya bağlı olarak alyuvar üretimi azalır.

B ® Demir eksikliğinde kansızlık (anemi) ortaya çıkar. Anemi basit-

çe alyuvar sayısının yetersizliğidir.

C ® Akyuvar çeşitleri ile alyuvar sayısı arasında herhangi bir iliş-

ki yoktur.

D ® Erkeklerin kanında alyuvar sayısı daha fazladır.

E ® Deniz seviyesinden yükseklerde yaşayan insanların alyuvar

sayısı fazladır.

Cevap C

Soru 4 :

• AIDS (Kazanılmış bağışıklık yetmezliği sendromu) bağışıklık sis-

teminin HIV denilen bir virüsle işlev yapamaz hale gelmesi hasta-

lığıdır. HIV, T lenfositler içerisinde çoğalır. Bu nedenle HIV sayısı-

nın artması T lenfosit sayısını azaltır. Grafikteki eğriler bu duruma

uyumludur. (A yorumu yapılabilir.)

• Yaklaşık 7. yılda T lenfosit sayısı oldukça düşük bir seviyeye in-

miştir. T lenfositler kazanılmış bağışıklığın önemli elemanların-

dan biridir. Bu durumda bağışıklık sistemi sorunlarının bu yıllar-

da ortaya çıkması beklenir. (B yorumu yapılabilir.)

• Kişinin kanında HIV antikoru bulunması, HIV bulunduğunu gös-

terir. Dolayısıyla enfeksiyonun teşhisinde kullanılabilir. (C yoru-

mu yapılabilir.)

• Virüsler antibiyotiklerden etkilenmez. Antibiyotikler daha çok bak-

teriyel hastalıklarda kullanılır. Dolayısıyla İlk yıl ortaya çıkan azal-

manın nedeni antibiyotikler olamaz. Bu azalma vücudun HIV’ı

tanıyıp savunma tepkisi oluşturmasından kaynaklanır. Ancak vi-

rüs sürekli değiştiği için zamanla karşı konulamaz duruma gelir.

(D yorumu yapılamaz.)

• HIV, T hücrelerine zarar vererek bağışıklık sisteminin normal iş-

levini yerine getirememesine neden olur. (E yorumu yapılabilir.)

Cevap D

Soru 5 :

Antikorla ilk karşılaşmada verilen yanıta birincil bağışıklık tepkisi

denir. İkinci kez karşılaşıldığında verilen yanıt daha hızlı ve güçlü-

dür. Bu yanıta sekonder bağışıklık tepkisi denir. İki yanıt arasında-

ki farkı belirleyen hafız hücreleridir. Çünkü ilk yanıt verilirken bazı B

lenfositler hafıza hücrelerine dönüşür. (Bu yanıtta T lenfositler de et-

kili olur. Ancak seçeneklerde T lenfositler verilmemiştir.)

Cevap B

MEB Kazanım Testi Test-14

115


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Soru 6 :

Kılcal damarda kan basıncı zamanla azalırken kanın osmotik basın-

cı değişmez. B’deki grafik bu durum ile uyumludur.

Cevap B

Soru 10 :

Kan küçük dolaşımda akciğer atardamarı, akciğer toplardamarı ve

akciğer kılcallarından geçer. Diğer damarlar büyük dolaşıma aittir.

Cevap E

Soru 7 :

A ® Adrenalin kalbi hızlandırır.

B ® Sıcaklık artışı kalbi hızlandırır.

C ® Vagus siniri SA düğümünü etkileyerek kalbi yavaşlatır.

D ® Noradrenalin adrenalin gibi etki gösterir.

E ® Kanın CO2 derişiminin artması solunumu ve kalbin atım sayı-

sını hızlandırır.

Cevap C

Soru 8 :

A durumunda kulakçıklar kasılmış, karıncıklar gevşemiştir. A’dan B’ye

geçerken karıncıklar kasılır, kulakçıklar gevşer.

A ® Sol karıncığın kasılması aorta kan pompalar.

B ® Sağ karıncığın kasılması akciğer atardamarına kan pompalar.

C ® Kan kulakçıklara geri dönmesin diye kulakçıklar ile karıncıklar

arasındaki kapakçıklar kapanır.

D ® Toplardamarlarda kan basıncının düşmez çünkü kan basınçlı

bir şekilde damar sistemine pompalanır.

E ® Sol karıncıktan dokulara temiz kan pompalanır.

Cevap D

Soru 9 :

A ® Lenf damarları kan taşımaz.

B ® Len damarları solunum gazlarını taşımaz.

C ® Atardamarlar ve toplardamarlar ile doku sıvısı arasında mad-

de alışverişi olmaz.

D ® Hem lenf hem de kan damarlarında organik besinler taşınabilir.

E ® Atardamarlarda, kılcal damarlarda ve bazı toplardamarlarda

kapakçık bulunmaz.

Cevap D

Soru 2 :

Kan alışverişlerinde kanı veren kişinin antijeni ile kanı veren kişinin

antikorlarının eşleşmemesi istenir.

Verici Alıcı

1.

çift

Plazmasında A an-tikoru varsa B kan grubudur. Alyuvar-larında B antijeni var

Plazmasında B an-tikoru varsa A kan grubudur. Alyuvar-larında A antijeni var.

2.

çift

Plazmasında B an-tikoru varsa A kan grubudur. Alyuvar-larında A antijeni var.

Alyuvarlarında A antijeni varsa A kan grubudur. Plazma-sında B antikoru var.

3.

çift

Alyuvarlarında A ve B antijeni varsa AB kan grubudur.

Kan plazmasında A ve B antikoru varsa 0 kan grubudur.

4.

çift

A ve B antikoru yok-sa A ve B antijeni vardır. AB kan gru-budur.

Kan plazmasında A ve B antikoru varsa 0 kan grubudur.

5.

çift

Alyuvarlarında B antijeni varsa B kan grubudur. Plazma-sında A antikoru vardır.

Alyuvarlarında A antijeni varsa A kan grubudur. Plazma-sında B antikoru vardır.

2. çiftte iki birey de A kan grubundan olup aralarında kan alışveri-

şi yapabilirler.

Cevap B

Soru 3 :

Protrombin trombine dönüşürse, trombin fibrinojeni fibrine dönüş-

türür. Fibrin pıhtılaşmayı sağlar.

Cevap A

Soru 1 :

I ® Akciğer atardamarı dışındaki tüm atardamarlarda temiz kan

vardır.

II ® Akciğer toplardamarında oksijen oranı yüksek kan vardır.

III ® Lenf damarlarında kan bulunmaz.

IV ® Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur.

Cevap E

Soru 4 :

• Tansiyon kan basıncını ifade eder. (I)

• Kalbin gevşemesine diastol kasılmasına sistol denir. (II yanlış.)

• Nabız, kalbin dakikadaki atım sayısıdır. (III)

Cevap C

MEB Kazanım Testi Test-15

116


Prf

Ya

yın

larıSoru 7 :

Kalpten aşağıda bulunan toplardamarlarda tek yönde açılan kapak-

çıklar vardır. Kapakçıklar kanın geri dönmesini engeller. Böyle bir da-

mar iskelet kasları ile sıkıştırıldığında kan kalbe doğru ilerler. Kas gev-

şediğinde, kan kapakçıklar yüzünden geri dönemez.

Cevap B

Soru 8 :

Başın sağ tarafı ve sağ koldan toplanan lenf sağ köprücük altı top-

lardamarına boşaltılır. Vücudun diğer bölümlerinden toplanan lenf

sol köprücük altı toplardamarına bağlanır.

Cevap C

Soru 9 :

• Vagus siniri kalp atımını yavaşlatır. (I)

• Adrenalin ve vücut sıcaklığının artması (II ve IV) kalbi hızlandırır.

• Tiroksin kalbi hızlandırır. Az salgılanması durumunda kalp atımı

yavaşlar. (III)

Cevap C

Soru 6 :

I ® Yüksek tansiyonda kan basıncı normal değerinin üzerine çık-

mıştır. Bu durumda kılcal damarlardan dokulara geçen sı-

vı miktarı artar.

II ® Karbondioksitin alınıp verilmesinde kan basıncı ya da osmo-

tik basıncın etkisi yoktur.

III ® Kandan dokuya fazla miktarda sıvısı geçmesi ödem oluşumu-

na neden olabilir.

Cevap D

Soru 11 :

I ® Grafiğe göre ADH kan basıncını epinefrinden (adrenalinden)

daha fazla etkiler.

II ® İki hormon birlikte verildiğinde kan basıncı çok daha yüksek

seviyelere çıkmıştır.

III ® ADH etkisini böbreklerden suyun geri emilimini artırarak gös-

terir. Yani kan hacmini artırır. Ayrıca damarları daraltır.

Cevap A

Soru 10 :

Birbirinin devamı olan ve aralarında kılcal damar bulunmayan iki da-

marın içeriği birbirine en yakındır.

A ® Akciğer atardamarı ile akciğer toplardamarı arasında akciğer

kılcalları bulunur.

B ® Karaciğer atardamarı ile karaciğer toplardamarı arasında ka-

raciğer kılcalları vardır.

C ® Kapı toplardamarı ile karaciğer toplardamarı arasında karaci-

ğer kılcalları vardır.

D ® Akciğer toplardamarı kalbe gelir. Buradan aorta geçer. Böbrek

atardamarı aortun kollarından biridir. Kan bu süreçte kılcal da-

marlardan geçmez.

E ® Böbrek atardamarı ile böbrek toplardamarı arasında iki farklı

kılcal damar ağı vardır.

Cevap D

Soru 1 :

A ® Kan akciğer kılcallarından geçerken karbondioksit düzeyi aza-

lır. X karbondioksit ise değişim gerçekleşen damar (II) akci-

ğer kılcalıdır.

B ® Kan akciğer dışındaki dokulardan geçerken oksijen derişimi

azalır. X oksijen ise kan karaciğerden geçiyor olabilir. Bu du-

rumda I karaciğer atardamarı olur.

C ® Kural olarak proteinler kılcal damar dışına çıkamaz. Atarda-

mar ve toplardamalarda ise kanın hemen hiçbir bileşeni da-

mar dışına çıkmaz.

D ® Sodyumun fazlası böbreklerden atılabilir. Böbreğe kan getiren

damarda sodyum fazla, çıkan damarda az olabilir.

E ® Akciğer hücreleri ihtiyaç duydukları glukozu kandan alır. Bu sı-

rada glukoz düzeyi azalır. III akciğer toplardamarı olabilir.

Cevap C

Soru 5 :

SA düğümünün diğer adı “pacemaker”dır. (Pacemaker hız ayarla-

yıcı anlamına gelir.)

Cevap B

Ünite Ölçme Testi Test-16

117


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 11

Soru 2 :

• Şemaya göre beyin sapı çeşitli şekillerde kan basıncını değiştirir.

Kan basıncının düşürülmesi için damar çapının artırılması ya da

kan hacminin azaltılması gerekir. (II. olayın gerçekleşmesi bek-

lenmez.)

• Kalp hızının ve kalbin bir atımda pompaladığı kan miktarının azal-

tılması ile birim zamanda pompalanan kan miktarı azaltılır. Böy-

lece kan basıncının olumsuz etkisinin önüne geçilebilir.

Cevap D

Soru 3 :

• K’da kan basıncı, kanın osmotik basıncından yüksektir. L’de kan

basıncı kanın osmotik basıncından düşüktür. Bu durumda K, kıl-

cal damarın atardamara yakın olan ucudur. L kılcal damarın top-

lardamara yakın olan ucudur.

• K’da glukoz kandan dışarı dokuya geçer. (A)

• Oksijen damarın her yerinden dokuya geçebilir. (B)

• Karbondioksit damarın her yerinden kana geçebilir. (C)

• L’de doku sıvısı kana geçer. (D)

• Albumin bir proteindir. Kandan dokuya geçmesi beklenmez.

Özellikle de kan basıncının düşük olduğu L bölgesinde.

Cevap E

Soru 4 :

B ve T lenfositler fagositoz yapmaz. Dolayısıyla B lenfositlerin ürettiği

antikorlar mikroorganizmaların fagositozla alınmalarını kolaylaştırsa

da bu eylemi gerçekleştiren hücreler T lenfositler değildir.

Cevap D

Soru 5 :

Karıncıkların sistolünden (karıncıkların kasılması) kaynaklanan ba-

sınca büyük tansiyon, karıncıkların diastolünden (karıncıkların gev-

şemesi) kaynaklanan basınca küçük tansiyon denir. Hipertansiyon

genel olarak kan basıncının yüksek olması durumudur. Hipotansi-

yon ise kan basıncının normalden düşük olmasıdır.

Cevap D

Soru 6 :

Bağırsaklardan gelen şilomikronlar büyük göğüs lenf damarının bağ-

landığı sol köprücük altı toplardamarıyla kan dolaşımına katılır. Bu

damarda şilomikron derişiminin en yüksek olması beklenir.

Cevap E

Soru 7 :

• Karaciğer atardamarı temiz, kapı toplardamarı kirli kan taşır.

(A ve B nin aynı olması beklenmez.)

• Kapı toplar damarı bağırsaklardan aldığı besinleri taşır. Bu du-

rumda glukoz derişimi yüksek olur. Açlık durumunda ise glukoz

derişimi düşük olur. (C)

• Atardamarlarda düz kas tabakası daha kalındır. (E)

• Kan bağırsaklardan geçerken alyuvar sayısının değişmesi bek-

lenmez. Bu durumda karaciğer atardamarı ile kapı toplardama-

rında alyuvar sayısının yakın olması beklenir. (D)

Cevap D

Soru 8 :

Grafikteki sol karıncık hacmindeki değişim verilmiştir. Kırmızı renkli

alan bu hacimdeki değişim olduğuna göre, sol karıncığın bir atım-

da pompaladığı kan miktarını göstermektedir.

Cevap B

Soru 9 :

• Kalbin etrafı perikard denilen bağ dokudan oluşan bir yapıyla

çevrelenmiştir.

• Endokard kalbin iç kısmı, miyokard kalbin orta tabakasıdır. En-

dotel damarların iç kısmını döşeyen epitel tabakadır. Periton ise

karın zardır.

Cevap A

Soru 1 :

I ® İnsanların kendi antikorlarını üreterek savunma yapması ak-

tif bağışıklıktır.

II ® Doğal ya da yapay şekilde olabilir. İnsanlara dışarından antikor

verilmesi pasif bağışıklıktır. Doğal ya da yapay şekilde olabilir.

Cevap D

Ünite Ölçme Testi Test-17

118


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

• Nefesin tutulması kandaki karbondioksit miktarını artırmıştır. Gra-

fiğe göre nefes tutulduğunda nabız sayıları artmaktadır. (I. ve III.

yorumlar yapılabilir.)

• Nabız sayısındaki değişim tüm bireylerde aynı oranda gerçek-

leşmemiştir. (II. yorum yapılamaz.)

Cevap C

Soru 8 :

Küçük kan dolaşımının temel amacı karbondioksiti dışarı verip oksi-

jen almaktır. Böylece kanın oksijen derişimi yükseltilir.

Cevap E

Soru 9 :

Büyük dolaşım kanın sol karıncıktan (I) pompalanmasıyla başlar. Vü-

cutta kirlenen kan sağ karıncığa (II) döner.

Cevap B

Soru 10 :

• B lenfositler antikor üreterek humoral savunmada işlev gösterir.

(IV)

• Makrofajar fagositoz yapar. Doğal katil hücreler virüs bulaşan ya

da kanser olan hücreleri parçalar. T lenfositler özel reseptörle-

riyle yabancı ya da bozuk hücreleri tanıyarak etkisiz hale getirir.

Cevap B

Soru 7 :

I ® Toplardamarlardaki kapakçıkların işlevlerini normal olarak ger-

çekleştirememesi durumunda varis oluşur.

II ® Varis oluşumuna uzun süre ayakta duran kişilerde daha sık

rastlanır.

III ® Özel çoraplarla ya da ameliyatla tedavi edilebilir.

Cevap E

Soru 2 :

• Şekilde toplardamarlarda iskelet kaslarının etkisiyle kanın da-

mar içindeki ilerlemesi gösterilmiştir.

• Bu olay kalbin alt kısmındaki toplardamarlarda toplardamarlar-

da olur. Bacaklardaki kanı taşıdığı kesin değildir. Örneğin kara-

ciğer toplardamarı da olabilir. (A ve D)

• Toplardamarların yapısında düz kas bulunur. (B)

• Akciğer toplardamarında kapakçık bulunmaz. (Bu damar kalbin

üzerinde yer alırı.) Akciğer toplardamarı dışındaki toplardamar-

lar kirli kan taşır. (C)

• Kapakçıklar sayesinde kan tek yönde ilerleyebilir. (E)

Cevap A

Soru 3 :

Sindirim kanalında emilen besinler ve diğer maddeler (lipitler dışın-

daki) kapı toplardamarıyla karaciğere taşınır. Karaciğer ilgili madde-

lerin derişimini düzenler. Bu nedenle kapı toplardamarında antibiyo-

tik derişiminin en yüksek olması beklenir.

Cevap C

Soru 4 :

Kalbin sağ karıncığında bulunan kan akciğer atardamarı ile akci-

ğerlere pompalanır.

Cevap A

Soru 5 :

• Kulakçıkların kasılmasıyla buradaki kan karıncıklara geçer. (I)

• Karıncıkların kasılması kanı kalbin dışına (çeşitli organlara) pom-

palar. (II yanlış.)

• Kulakçıklardaki kanın karıncıklara geçmesi için arada bulunan

kapakçıkların açılması gerekir. (III)

• Karıncıklar kasılırken kan atardamarlara dolar. Bu sırada karın-

cık ile damar arasında bulunan yarım ay kapakçıkları açılır. (IV)

Cevap B

ÜNİTE 12SOLUNUM VE BOŞALTIM SİSTEMLERİ

121

SOLUNUM VE BOŞALTIM SİSTEMLERİ

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Solunum Sistemi Organları Test - 1

Soru 1 :

• “Solunum”üçfarklıolayıifadeetmekiçinkullanılmaktadır.Bu

nedenleüçolayınıbirbirindenayırmakiçinbuolaylarhücresel

solunum,dışsolunumveiçsolunumolaraknitelendirilmiştir.

• Hücreiçindeoksijenliyadaoksijensizolarakorganikbesinler-

dekienerjininaçığaçıkarılmasıolayına hücresel solunumde-

nir.(a)

• Solunumsisteminesahipcanlılarınsolunumorganlarındaörne-

ğinakciğerlerindekanilehavaarasındakigazalışverişinedış

solunumdenir.(c)

• Kaniletaşınan(farklısıvılarladataşınabilir)oksijeninkandan

hücrelere,hücrelerdekikarbondioksitinkanageçişine(diğerbir

ifadeylekaniledokulararasındakigazalışverişine)iç solunum

denir.(b)

Cevap A

Soru 3 :

Östakiborusuyutakilebağlantılıdır.Ancakgörevikulakzarınıniç

kısmıiledışkısmıarasındakibasıncındengelenmesidir.

Cevap D

Soru 7 :

ŞekildekıkırdakiçerensolunumyoluIilegösterilmiştir.Bronşlarda

kıkırdakdokubulunurkenbronşçuklardakıkırdakyapılarbulunmaz.

BunedenleIbronşları,IIbronşçuklarıgöstermektedir.göstermek-

tedir.Solunumsistemindegazalışverişialveollerde(III)gerçekleşir.

Cevap D

Soru 4 :

Burundan(III)girenhavasolukborusu(I)ilebronşlara(II)geçer.

Bronşlarbronşçuk(IV)denilendahaküçükdallaraayrılır.

Cevap C

Soru 2 :

I ® Sestellerigırtlaktabulunur.

II ® Gırtlakkıkırdakdokuyavesolunumyolunundiğerkısımların-

daolduğugibisilliepitelesahiptir.

III ® Göreviyutkunmasırasındasolunumyolunukapataraklok-

manınakciğerlereyadasolukborusunagitmesiniönlemektir.

Cevap E

Soru 6 :

I ® Solukborusununyapısındabulunan“C”şeklindekikıkırdak-

larsolukborusununnefesalıpverirkenkapanmasınıengeller.

II ® Kaslıveesnekolanyemekborusulokmayemekborusuna

geçtiğindegenişler.Öylekilokmabazenbüyükolurveso-

lukborusununkıkırdakiçermeyenkısmınadoğru(C’ninaçık

ucudiyelim)genişleyenyemekborususolukborusunuda-

raltır.Böylecelokmailerlerkenkısasürelibirsolunumzorlu-

ğuortayaçıkabilir.

III ® Solukborususadeceağızdakilokmalaryadasıvılaryutulur-

kenkapatılır.Diğerzamanlardasolukborusuaçıkyemekbo-

rusukapalıdır.

Cevap E

Soru 8 :

I ® Burundannefesalındığındahavaiçindekitozvemikroorga-

nizmalarburadabulunankılvemukustarafındanyakalanır.

II ® Burundangeçenhavanınsıcaklığıdavücutsıcaklığınauy-

gunhalegetirilir.

III ® Burunboşluklarınınhavayadahaazdirençgösterdiğinisöy-

leyemeyiz.Hattaburuntıkanıklığıyaşayankişilerağızlarından

nefesalıpvermekzorundakalır.

Cevap D

Soru 5 :

A ® Alveollerinetrafıkılcaldamarlarileçevrelenmiştir.

B ® Alveollertekkatlıyassıepiteldenoluşur.

C ® Alveoliçkısmındakiözelbazımoleküller(sürfaktanlar)solu-

numsırasındasukaybınıazaltır.

D ® Oksijeninalınıpkarbondioksidinverildiğibölümlerdir.

E ® Sadecememelilerinakciğerlerindebulunur.

Cevap C

Soru 9 :

Akciğerlerinetrafıpleurazarıileçevrelenmiştir.Pleurazarınındışı

göğüskafesininiçkısmına,içiakciğeretemaseder.

Cevap A

Soru 10 :

• Solukborusuağızdanbronşlarakadaruzayanyapıdır.(A)Düz

biryapıdır.(B)İçkısmısilliepitelileçevrelenmiştir.(C)Yemek

borusunakomşubölümündekemikyadakıkırdakbulunmaz.

(E)

• Yapısındakikıkırdaklarsayesindesürekliaçıktır.(D)

Cevap D

122


Prf

Ya

yın

ları

Soru 11 :

A ® Akciğerinaltkısmındadiyaframkasıbulunur.

B ® Dıştançiftkatlıakciğerzarıileçevrelenmiştir.

C ® Dıştakizarakciğerin,kendisiniçevreleyenyapılaratutunma-

sınısağlar.

D ® Akciğerinbronşvebronşçuklarıiledamarlarındadüzkasbu-

lunur.Ancakgazalışverişiningerçekleştiğialveollerinyapısın-

dadüzkasbulunmaz.Bunedenleakciğerlerehavagirişçı-

kışıakciğerlerdebulunandüzkaslarınkasılıpgevşemesiyle

gerçekleşmez.

E ® Etrafınıçevreleyenzarlararasındaözelbirsıvıbulunur.Busıvı

akciğerinkorunmasındaroloynar.

Cevap D

Soluk Alıp Verme Mekanizması Test - 2

Soru 1 :

İnsanlaristemliolaraknefesalıpverebilir.İstemlinefesalıpverme

beyinkabuğutarafındandüzenlenir.Ancakinsançoğuzamanref-

leksolaraknefesalıpverir.Solunumrefleksinidüzenleyenenönem-

limerkezomuriliksoğanıdır.

Cevap C

Soru 2 :

• Solunumgazlarıdaimadifüzyonlaalınıpverilir.(I)(II)

• Grafiğebakarakkandakikarbondioksidintamamınınakciğerle-

regeçtiğinisöyleyemeyiz.Ayrıcasolunumgazlarıaktiftaşımay-

lataşınmadığındankandakikarbondioksidintümüylealveolle-

regeçmesidemümkündeğildir.(III)

• Alveollerealınanhavadakioksijeninsadecebirbölümükanage-

çer.(IV)

Cevap B

Soru 5 :

• İnsanlardasolunumhızınıbelirleyentemelfaktörpH’dir.Kanın

CO2oranınınartması.KanınCO2oranınınartmasıpH’nindüş-

mesinenedenolur.DüşükpHsolunummerkeziniuyararakso-

lukalıpvermeyihızlandırır.Kandakilaktikasitmiktarınınartma-

sıdabenzerbiretkiyaparaksolunumuhızlandırabilir.

• Solunumhızınıetkileyenfaktörlerdenbiridekanınoksijende-

rişimidir.Ancakkanınoksijenderişimibelirlibirdeğerinaltına

düşmedikçesolunumhızınıetkilemez.Bunedenlekanınoksi-

jenderişimibaşlıcafaktörolaraknitelendirilemez.

Cevap A

Soru 6 :

• SolunumhızınıetkileyenikiönemlifaktörkanpH’sivekanınok-

sijenderişimidir.(B)

• Kanınkarbondioksitderişimi(A)velaktikasitmikarı(D)pH’yiet-

kileyereksolunumhızınıetkiler.Vücutsıcaklığınınartmasımeta-

bolizmayıvesolukalıpvermesayısınıartırabilir.(C)

• Kanınosmotikbasıncıilesolunumhızıarasındabelirlibirilişki

yoktur.(E)

Cevap E

Soru 7 :

Şekildeakciğerlerdekihavanındışarıverilmesigösterilmiştir.

• Nefesverilirkenakciğerlersıkıştırılırvehavabasıncıartar.(Iger-

çekleşmez.)

• Diyaframgevşer.Diyaframkasılarakakciğerlerisıkıştırmaz.

(IIgerçekleşmez.)

• Nefesverilirkengöğüsboşluğusıkıştırılır.(IIIgerçekleşmez.)

• Alveollerelastikliflerleçevrelenmiştir.Esnemişdurumdakielas-

tikliflerinalveollerisıkıştırmasıylahavaakciğerdışınaçıkabilir.

(IV.gerçekleşir.)

Cevap B

Soru 3 :

Solukalmasırasındadiyaframkasılarakdüzleşirvegöğüsboşluğu-

nugenişletir.(I)Kaburgalararasıdışkaslarkasılarakgöğüskafesini

genişletir.(II)Böylecegöğüsboşluğununhacmiartar.(III)

Cevap E

Soru 4 :

• Akciğeriçbasıncınınartırılmasıiçingöğüskafesinindaraltılması

veakciğerlerinsıkıştırılması(akciğerhacmininazaltılması)gere-

kir.(AveBdenefesalınır)

• Diyaframınkasılmasıvekaburgalararasıdışkaslarınkasılması

göğüsboşluğunugenişletir.(CveD’denefesalınır)

• Kaburgalararasıiçkaslarınkasılmasıakciğerlerisıkıştırırveha-

vanınçıkmasınayolaçar.(E)

Not: Kaburgalararasıkaslar;kaburgalararasıiçkaslaryadakabur-

galararasıdışkaslarolmaküzereikiçeşittir.Buikikasbirbirine

zıt(antagonist)çalışır.Ancakçoğuzamankaburgalararasıdış

kaslar“kaburgalararasıkaslar”olaraktanımlanırvekaburgalar

arasıiçkaslardansözedilmez.

Cevap E

123


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 8 :

• Diyaframvekaburgalararasıdışkaslarınkasılmasıgöğüsboş-

luğununhacminiartırır.Akciğerlergenişler.Akciğerdehavaba-

sıncıdüşer.Dışarıdakihavaakciğerleredolar.

• Yutakveyemekborusununkasılmasıileakciğerlerehavagirişi

olmaz.

Cevap A

Soru 10 :

• ŞemayagöresolunumhızıkanınCO2derişimindenetkilenir.(I

doğru.)

• LaktikasitmiktarınınartmasıpH’yidüşürürsolunumuhızlandı-

rır.(II yanlış.)

• Solunumhızınıomuriliksoğanıdüzenler.(III doğru.)

Cevap B

Soru 11 :

• Denizseviyesindenyükseklereçıkanbirkişininalveollerindeki

havanınpO2(oksijenkısmibasıncı)değeridüşer.(III)

• pO2’nindüşmesiylehemoglobintarafındanbağlananoksijen

miktarıazalır.(II)

• Kanoksijendüzeyininazalmasıomuriliksoğanınıuyarırveso-

lunumhızlanır.(I)

• Böbrekleregidenkanınoksijenoranınındüşmesiböbrekleriuya-

rır,böbreklerdeneritropoietinhormonusalgılanır.(IV)

• Eritropoietinalyuvarüretiminiartırır.(V)

Cevap B

Soru 9 :

A ® Kanınosmotikbasıncıilebirimzamandakigazalışverişiiliş-

kilideğildir.

B ® KanpH’sidüşersesolunumhızlanır.Birimzamandakigazalış-

verişimiktarıartar.

C ® Hormonlarsolunumuhızlandırarakyadayavaşlatarakbirim

zamandakigazalışverişimiktarınıdeğiştirir.

D ® Vücutsıcaklığıdasolunumhızınıetkiler.

E ® Kadınlardaakciğerlererkeklerdendahaküçüktür.

Cevap A

Soluk Alıp Verme Mekanizması Test - 3

Soru 1 :

• İnsandasolukvermesırasında;

• Kaburgalararasıdışkaslargevşer,kaburgalararasıiçkaslarka-

sılır. (I gerçekleşir.)

• Esnemişdurumdakialveollereskidurumunadöner.(II gerçek-

leşir.)

• Diyaframgevşeyerekkavislidurumunadöner.Yaniboyuuzar.

(III gerçekleşmez.)

Cevap D

Soru 2 :

Solunumgazlarınıngeçişidaimadifüzyonlaolur.

Cevap B

Soru 3 :

KanpH’sinindüşmesiomuriliksoğanınıuyararaksolunumunhız-

lanmasınanedenolur.

Cevap B

Soru 4 :

Grafikteakciğerleilgilibazıdeğerlergösterilmiştir.Grafiğegöreak-

ciğerdebirmiktarhavadaimakalmaktadır.Buhavayakalıntı hava

denir.(1)Normalnefesalıpverirkendeğiştirilenhavamiktarı3tür.

Normalbirnefesvermedensonrazorlailaveolarakbirmiktardaha

havadışarıverilebilir.(2)Benzerşekildenormalbirnefesalmayaek

olarakzorlarbirmiktardahahavaalınabilir.(4)

Yukarıdakiaçıklamalarıdadikkatealaraktoplamakciğerkapasite-

sinin1+2+3+4olduğusöylenebilir.

Cevap E

Soru 5 :

Kalıntıhavamiktarınormalkoşullardadışarıyaverilemeyenhavadır.

Toplamakciğerhacmindenbumiktarçıkarılırsageriyekalanhava

miktarıdeğiştirilebilecekenyüksekhavamiktarınıverir.Vitalkapasite

olarakifadeedilenbuhavanınmiktarı2+3+4olarakhesaplayabiliriz.

Cevap D

Soru 6 :

Yaşlanmaylabirliktealveolleresnekliğinikaybedervekalıntıhava

miktarıartar.Bunedenlevitalkapasiteazalır.Ayrıcaalveoldekalan

kirlihavamiktarıarttığındanoksijenoranıdaazalmışolur.Böylece

kişilerindahasıknefesalıpvermelerigerekir.

Cevap A

124


Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

• Deneydeomurilikveponsunhasargörmesiayrıayrısolunum

hızınıveritminietkilemiştir.Bunedenlesolunumundüzenlen-

mesindebuikimerkezinbirlikteişlevyaptığınısöyleyebiliriz.(I)

• Ponsunkaburgakasınınkasılmasınıuyardığınayadaomurili-

ğinaynıkasıngevşemesinisağladığınadairbirveriyoktur.Ay-

rıcabubilgidoğrudeğildir.(II.yorumyapılamaz.)

• Omurilikzarargördüğündesolunumdurabilir.(III.yorumyapı-

lamaz.)

Cevap A

Soru 9 :

• Aktivitesırasındakanınkarbondioksitderişimiartar.(I)Budu-

rumkanpH’sinidüşürür.(IV)Omuriliksoğanıuyarılır.(II)

• Omuriliksoğanıdiyaframvekaburgakaslarınıuyararaksolunu-

muhızlandırır.(III)

Cevap B

Soru 10 :

• Nefesvermeiçingöğüsboşluğunundaralmasıgerekir.Kabur-

galararasıdışkaslarınkasılmasıkaburgalarıdışadoğruçeker.

Göğüskafesigenişler.Kaburgalararasıdışkaslarıngevşemesi

ilekaburgalareskidurumunadöneceğindengöğüskafesida-

ralır.(Igerçekleşmez.)

• Kaburgalararasıiçkaslarınkasılmasıgöğüskafesinidaraltır.

(IIgerçekleşmez.)

• Diyaframıngevşemesiyleakciğerlerüzerindekietkisiortadankal-

kar.Esnemişdurumdakiakciğerlereskidurumunadönerkenha-

vaverilir.(III.gerçekleşmez.)

• Akciğerhacmiartarsa,akciğerhavabasıncıazalır.Havaakci-

ğerleredolar.(IVgerçekleşir.)

Cevap B

Soru 11 :

• Nefesalıpvermesırasındakaburgalararasıkaslarvediyafram

işlevyapar.Bukaslariskeletkasıdır.(A)

• Nefesalıpvermeçoğunluklaomuriliksoğanınınkontrolündeve

birrefleksfaaliyetiolarakgerçekleşir.(B)

• Nefesalıpvermesıklığı,yanisolunumhızıomuriliksoğanıve

kısmendeponstabulunanmerkezlerledenetlenir.(C)

• Dinlenmehalindenefesalmadiyaframkasınınkasılmasıylager-

çekleşenaktifbirsüreçtir.Nefesvermediyaframıngevşemesiyle

ortayaçıkanpasifbirsüreçtir.Pasiftirçünkünefesinakciğerler-

dendışarıçıkmasınısağlayanbaşlıcafaktöresnemişdurumdaki

alveollerineskidurumlarınadönmeisteğidir.Budurumşişirilmiş

birbalonuniçindekihavanınkendiliğindençıkmasınabenzetile-

bilir.(D)

• Aktivitesırasındakaburgakaslarıdadevreyegirer.Diyaframaek

olaraknefesalırkenkaburgalararasıdışkaslarkasılır,kaburga-

lararasıiçkaslargevşer.Nefesverirkenbudurumuntersiolur.

Sonuçolarakaktivitesırasındahemsolukalmahemdesoluk

vermeaktifbirsüreçtir.

Cevap E

Soru 7 :

A ® Nefesalmasırasındagöğüskafesigenişler.

B ® Diyaframınkasılarakdüzleşmesideakciğerhacminiartırır.

C ® Budurumdışkaburgalararasıkaslarınkasılmasıylagerçekleşir.

D ® Göğüskafesiningenişlemesiakciğerhacminiartırır.

E ® Nefesalırkenakciğerhavabasıncıönceazalır,sonraartar.

Cevap E

Solunum Gazlarının Taşınması Test - 4

Soru 1 :

Karbondioksitinsuylatepkimeyegirerekkarbonikasidioluşturma-

sıtepkimesitersinirbirtepkimedir.İnsanvücudundabutepkimenin

yönünüçoğunluklakarbondioksitderişimibelirler.Ayrıcaalyuvarlar-

dabulunanbirenzim(karbonikanhidrazbutepkimeyihızlandırır.)

Buna göre,

• Akciğerlerdekarbondioksitatmosfereverileceğindentepkimeve-

rilentepkimenintersiyöndegerçekleşir.(H2CO3 ®CO2+H2O)

(I yanlış.)

• Karbonikanhidrazenzimialyuvardabulunur.(II doğru.)

• Karbonikasidiniyonlaşmasıylaaçığaçıkanbikarbonatiyonları

alyuvardışınaçıkarveplazmadataşınır. (III yanlış.)

Cevap C

Soru 2 :

Solunumdakarbonikasitartışınınhemoglobininoksijenbağlama

kapasitesinidüşürmesigibi,hemoglobininoksijentaşımaüzerinde

pHetkisineBohretkisiyadaBohrkaymasıdenir.

Cevap B

Soru 3 :

Oksijeninbüyükbirbölümü(yaklaşık%98’i)hemoglobinebağlana-

raktaşınır.Hemoglobinalyuvariçindebulunan,demiriçeren,dört

polipeptitzincirindenoluşanbirproteindir.

Cevap A

125


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 4 :

Akciğerlerdebağladığıoksijenleridokularaulaştığındaserbestbıra-

kanmolekülhemoglobindir.Hemoglobinalyuvariçindebulunan,de-

miriçeren,dörtpolipeptitzincirindenoluşanbirproteindir.

Cevap A

Soru 5 :

• Hemoglobindörtpolipeptitzincirindenvedörthemgrubundan

oluşur.Hemgrubudemiratomuiçerir.(I doğru.)

• Polipeptitzincirleriaminoasitlerdenoluşur.(II doğru.)

• Herhemgrububiroksijenatomubağlar.(III doğru.)

• Kanınkırmızırengihemoglobindenkaynaklanır.(IV doğru.)

Cevap E

Soru 7 :

Oksijenikişekildetaşınır.Yaklaşık%98’ihemoglobinebağlana-

raktaşınırkengeriyekalankısmıplazmadaçözünmüşhaldetaşınır.

Cevap A

Soru 8 :

• Alveollerdekarbonikasitsuvekarbondioksiteayrılır.(Asöyle-

nebilir.)

• Alveollerdeoksijenhemoglobinebağlanır.Oksijenbağlamışhe-

moglobine(HbO2)oksihemoglobindenir.(Bsöylenebilir.)

• Dokulardakarbondioksitinbirkısmıhemoglobinebağlanır.Kar-

bondioksitbağlanmışhemoglobine(HbCO2)karbaminohemog-

lobindenir.(Csöylenemez.)

• Dokulardakarbonikasitbikarbonatvehidrojeniyonlarınaayrı-

lır.(Dsöylenebilir.)

• Gazalışverişihemalveoldehemdedokulardadifüzyonlager-

çekleşir.(Esöylenebilir.)

Cevap C

Soru 6 :

A ® Karbonikanhidrazkarbondioksitintaşınmasındaişlevyapar.

Alyuvariçerisindebulunur.

B ® Enterokinazsindirimsistemindetripsinojenitripsinedönüştürür.

C ® Karbonikanhidrazkarbondioksitintaşınmasındaişlevyapar.

Alyuvariçerisindebulunur.

D ® Fosfofruktokinazglikolizdeişlevyapanenzimlerdenbiridir.

E ® Aminopeptidazproteinsindiriminderoloynayanbirenzimdir.

Cevap A

Soru 9 :

• Oksijeninçoğuhemolgobinebağlanmışdurumdataşınır.Bune-

denlekandaoksijenençokHbO2formundabulunur.

• Karbondioksitinçoğubikarbonatiyonuhalindeveplazmadata-

şınır.Bunedenlekarbondioksitinençokbulunduğuformbikar-

bonatiyonu(HCO3–)formudur.

Cevap B

Soru 10 :

Hemoglobineoksijeninbağlanmasıtersinirbirolaydır.Tersinirolayla-

rınyönüürünlervereaktantların(tepkimeyegirenmoleküller)mikta-

rınabağlıdır.Dokuyadaalveoldekihemoglobinmiktarıteorikolarak

aynıdır.Bunagöretepkimeyönünübelirleyentemelfaktöroksijen

derişimidir.Gazlarınderişimlerigazlarınkısmibasıncıolarakdaifa-

deedilebilir.Bunedenleoksijeninkısmibasıncı,oksijeninhemog-

lobinebağlanmasınısağlayantemelkuvvettirderiz.

Cevap A

Soru 11 :

Solunum sırasında gözlenen bazı tepkimeler şunlardır:

CO2+H2O ® H2CO3 ®HCO3–+H+

HbCO2 ®Hb+CO2

HbO2 ®Hb+O2

Tepkimelerintümütersinirdir.TepkimlerinyönünütemelolarakCO2

veO2derişimleribelirler.Büyükdolaşımdakandandokuyaoksijen,

dokudankanakarbondioksitgeçişiolur.Dokudaoksijenderişimi(ve-

yapO2)düşük,karbondioksitderişimi(veyapCO2)yüksektir.tepki-

melerinyönübunagöredüşünülmelidir.

Buna göre;

CO2+H2O ® H2CO3 (Igerçekleşir.)

HCO3–+H+ ® H2CO3 (IIgerçekleşmez.)

HbO2 ®Hb+O2 (IIIgerçekleşir.)

Hb+CO2 ®HbCO2 (IVgerçekleşir.)

Cevap E

Solunum Gazlarının Taşınması Test - 5

Soru 1 :

Solunumsırasındagözlenenbazıtepkimelerşunlardır.

CO2+H2O ® H2CO3 ®HCO3–+H+

HbCO2 ®Hb+CO2

HbO2 ®Hb+O2

Tepkimelerintümütersinirdir.TepkimlerinyönünütemelolarakCO2

veO2derişimleribelirler.Kanakciğerkılcallarındangeçerkenoksi-

jenbakımındanzenginleşirkenkarbondioksitderişimiazalır.Yaniok-

sijenderişimifazlakarbondioksitderişimidüşüktür.

Buna göre;

• Oksijenhemoglobinebağlanır.(Igerçekleşir,IIgerçekleşmez.)

• Karbondioksithemoglobindenayrılır.(IVgerçekeleşir,IIIgerçek-

leşmez.)

Cevap D

126


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

• Oksijenakciğerlerdendokularahemoglobinletaşınır.Hemolgo-

bin4oksijenmolekülübağlayabilir.Hemoglobininnekadarok-

sijenbağlayacağıoksijenderişimi,sıcaklık,pHvediğerfaktör-

lerebağlıdır.

• Grafiktehemoglobininoksijenbağlamaoranıileoksijenderişi-

mivepHarasındakiilişkigösterilmiştir.Grafiğinbelirlibirnok-

tasındanörneğinpO2değerinin40mmHgolduğubölgeden,

pH’ninetkisiniinceleyelim.

• pH7,2’deoksijenbağlamaoranıyaklaşık%60,pH’7,4’te75,pH

7,6’da90’dır.

• BunagöredüşükpH’dehemoglobininoksijenbağlamaoranı

düşmektedir.

• DokudakarbondioksitfazlapHdüşükolduğundanI.yorumya-

pılabilir.

• AkciğerlerdekarbondioksitazpHyüksekolduğundanII.yorum

yapılabilir.

• YüksekpH’dehemoglobinoksijenidahazorbıraktığındanIII.

yorumyapılabilir.

Cevap E

Soru 5 :

• Akciğerlergenişyüzeyalanınasahiptir.(A)Yüzeylerinemlidir.(B)

Alveolleryassıepiteldenoluşurvekanilehavaarasındakime-

safekısadır.(C)Alveollerdekihavasüreklideğiştirilerekoksijen

oranıyüksektutulur.(E)Verilenadaptasyonlarbirimzamanda-

kigazalışverişimiktarınıartırır.

• Akciğerlereoksijenoranıdüşükkangönderilir.Oksijenoranı

yüksekkangönderilmişolsaydıbirimzamandakidifüzyonora-

nıazalırdı.

Cevap D

Soru 2 :

• Karbondioksitinçoğubikarbonatiyonlarıhalindekanplazma-

sındataşınır.(Yaklaşık%75’i)(II)

• Karbondioksitinbirkısmıhemoglobinebağlanaraktaşınır.(Yak-

laşık%20’si)(I)

• Karbondioksitinçokazbirkısmıdaplazmadaçözünerektaşınır.

(Yaklaşık%5’i)(III)

Cevap C

Soru 3 :

• Karbonikanhidrazenzimialyuvardabulunur.Karbondioksitinsu

ilebirleşerekkarbonikasidioluşturduğutepkimelerikatalizler.

CO2+H2O ® H2CO3

Tepkimelertersinirolduğundankarbondioksitderişiminegöre,

CO2+H2O ® H2CO3(I)ve3®CO2+H2O(III)

tepkimelerinikatalizler.

Cevap C

Soru 6 :

A ® Belirlenenkoşullardaakciğerlerealınanhavanınoksijenkısmi

basıncıyaklaşık160mmHg’dir.Çünküaçıkhavabasıncı760

mmHg,oksijeninoranı%21’dir.

B ® Akciğeratardamarındakirlikantaşınır.Kirlikandakikarbondi-

oksitoranıakciğertoplardamarındakitemizkandanfazlaol-

malıdır.Buorandayaklaşık46mmHg’dir.

C ® Akciğerlerdebirmiktarhavadaimakaldığındaniçerigirenha-

vaileburadakalanhavakarıştığındaoksijenoranıdışarıda-

kihavayagörebirazdahadüşükolur.Buoranyaklaşık100

mmHg’dir.Akciğertoplardamarıakciğerlerdenoksijenalarak

temizlenenkanıtaşıdığındanbudamardakikandadapO2 yak-

laşık100mmHgolur.

Cevap D

Soru 7 :

I ® pHarttıkçahemoglobininoksijenbağlamaoranıartar.

II ® Sıcaklıkartışı,hemoglobininoksijenilgisiniazaltırken,oksi-

jeninserbestkalmaoranınartırır(bağlanmaoranınıazaltır).

III ® Oksijenderişimininartması,oksijeninhemoglobinebağlan-

maoranınıartırır.

Not:Oksijeninakciğerlerdendokularasağlıklıbirşekildetaşınabilme-

siiçinhemoglobininakciğerlerdeoksijenlebirleşmesi,dokular-

daoksijendenayrılmasıgerekir.Bunagöreakciğerkoşullarında

hemoglobinoksijenedahakolaybağlanabilmeli,hemoglobinin

oksijenilgisidahayüksekolmalıdır.Dokulardaisebudurumun

aksinehemoglobinoksijenibırakmalıdır.Gerçektededurumtam

olarakböyledir.Akciğerdeoksijenoranıyüksektir.(Bağlanmayı

artırır.)Karbondioksitaz,pHyüksektir.(Bağlanmayıartırır.)Do-

kulardaisebudurumuntersivardır.

• Sonolarakdokulardaaktivitesırasındaoksijenlisolunumartar.

Oksijenazalır.Karbondioksitartar.Sıcaklıkartar.Sıcaklıkartışı

oksijeninserbestkalmaoranınıartırır.

Cevap C

Soru 8 :

• Küçükdolaşımdakanınoksijenmiktarıartar.Karbondioksitmik-

tarıazalır.Busıradaaşağıdakitepkimelergerçekleşir.

HCO3–+H+ ® H2CO3 (II)

HbO2 ®Hb+O2 (III)

Cevap B

127


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 9 :

• Açıkhavabasıncıazalırsaoksijeninkısmibasıncıazalır.Budu-

rumdahemoglobindahaazoksijenbağlar.(I. yorum yapılabi-

lir.)

• Oksijenoranınınyükselmesioksijeninkısmibasıncınıartırır.He-

moglobindahafazlaoksijenbağlar.(II. yorum yapılabilir.)

• Solunumgazlarınındahasıkdeğiştirilmesi(örneğindahasıkne-

fesalınıpverilmesi)kanınbirimzamandataşıdığıoksijenmikta-

rınıartırırçünkübuşekildeakciğerdekirlihavanınkalmasüresi

azaltılmıştemizhavanınbulunmasüresiartırılmışolur. (III. yo-

rum yapılamaz.)

Cevap C

Soru 10 :

HepatitBvirüskaynaklıolarakkaraciğerdeortayaçıkanbirrahat-

sızlıktır.Solunumsistemirahatsızlığıdeğildir.

Cevap D

Böbreğin Yapısı ve Nefronlar Test - 6

Soru 1 :

• İnsanboşaltımsistemi(ürinersistem)böbrekler,üreter,mesa-

neveüretradanoluşur.Testislerüremesistemineaityapılardır.

Not:Üremesistemiileboşaltımsistemibazıyönlerdenbirbirleriy-

leilişikilidir.Bazıdurumlardabuikisistemebirlikteürogenital

sistemdenir.

Cevap E

Soru 2 :

• Azotluatıklarınbirkısmıderiyoluylavücuttanuzaklaştırılabilir

ancakazotluatıklarınçoğuböbrekleryoluylavücutdışınaatılır.

Cevap C

Soru 3 :

• Nefronböbreğinfonksiyonel(işlevsel)birimidir.Piramitlerveha-

vuzcukböbreğinbelirlibirkısmıolupfonkisyonelbirimideğildir.

Üreteridrarıböbreklerdenmesaneye(idrarkesesi)taşır.

Cevap A

Soru 4 :

Böbreğinendışkısmınakabuk (korteks)denir.(I)Kabuğunaltında

özbölgesi(medulla)bulunur.(III)İdrarıntoplanaraküretereulaştığı

bölümehavuzcuk (pelvis)denir.(II)

Cevap B

Soru 5 :

Nefronlarınçoğuböbreğinkabukbölgesindebulunur.Ancakazsa-

yıdanefronunhenlekulpuuzayaraközbölgesine(medulla)kadar

ulaşır.NefronlarınBowmankapsülüveproksimaltübüldenilenböl-

gelerisadecekabukbölgesinde(I)bulunur.

Cevap A

Soru 6 :

Nefronaaityapılarçoğunluklakabukbölgesinde(I)kısmendeöz

bölgesinde(III)bulunur.Geriemilimnefronlardagerçekleşir.Havuz-

cuktageriemilimolmaz.

Cevap E

Soru 7 :

• ŞekildeböbreklerI,üreterII,idrarkesesiIII,üretraIVilegöste-

rilmiştir.

• İdrarüreterdenidrarkesesinegelirkenbileşimideğişmez.Üretra

iledışarıçıkarkendebileşimideğişmez.BunedenleIIileIII’ün

ürederişimibirbirineyakındır.

Cevap D

Soru 8 :

Üretraidrarın,idrarkesesindenvücutdışınaboşaltılmasınısağlayan

kanaldır.Nefronböbrektebulunur.Bowmankapsülü,henlekulpu,

proksimaltüpvedistaltüpnefronaaitbölümlerdir.

Cevap A

Soru 9 :

Glomeruluskılcallarındaproteinlerinkılcaldamardışınaçıkması

beklenmez.Bunedenlenormalolaraksüzüntüdeproteinbulunma-

sıbeklenmez.(Bazıdurumlardaazdaolsabulunabilir.)

Cevap C

Soru 10 :

İdrarkanallarınınbirarayagelerekoluşturduğupiramitşeklindeki

yapılaraMalpighi piramitleridenir.

Cevap C

Soru 11 :

Kan,glumeruluskılcallarındasüzülür.GlomeruluskılcallarıBowman

kapsülününiçindebulunur.

Cevap A

128


Prf

Ya

yın

ları

Soru 12 :

Bowmankapsülündesüzülensıvıburadanproksimaltüpe(III)ge-

çer.Proksimaltüptenhenlekulpuna(II)sonrasındadistaltüpe(I)

veensondaidrartoplamakanalına(IV)geçensıvıidrarhalinialır.

Cevap C

Böbreğin Yapısı ve Nefronlar Test - 7

Soru 1 :

Nefrondanumaralanmışyapılarşunlardır:

I ® Glomeruluskılcalları

II ® Distal,tüp

III ® İdrartoplamakanalı

IV ® Proksimaltüp

V ® Henlekulpu

Cevap E

Soru 2 :

Glomeruluskılcallarındasüzülensıvıiçerisindebulunanvücudage-

rekliorganikbesinlerintümüproksimaltübülde(D)geriemilir.

Cevap D

Soru 3 :

Süzülmekanbasıncınınnormaldenyüksekolduğuglomeruluskıl-

callarında(I)gerçekleşir.

Cevap A

Soru 4 :

• BöbreklerkanpH’sinindüzenlenmesindeişlevyapar.Böylece

vücudunasitbazdengesinikorur.(I)

• Üregibizehirliatıklarıvücuttanuzaklaştırır.(II)

• İnsansinirhücrelerigibibazıhücreleryakıtolarakglukozkulla-

nır.Açlıkdurumundakandakiglukozoranıdüşer.Budurumsi-

nirhücrelerininyakıtsızkalmasınanedenolabilir.Önlemolarak

çeşitlikaynaklardanglukozsentezlenir.Ayrıcabuglukozudiğer

hücrelerinkullanmasıengellenir.Glukozyapımındakullanılanen

önemlikaynakproteinlerdir.Proteinlerinyıkımısonucuaçığaçı-

kanaminoasitlerözelliklekaraciğerdeglukozyapımındakulla-

nılır.Karaciğerdışındabuşekildeglukozyapandiğerbirorgan

daböbrektir.(III)

• Böbrekleralyuvaryapımınıüreteneritropoietinhormonunun

önemlibirkısmınıüretir.BöbreklerayrıcaDvitamindenkalsitri-

oldenilenbirhormonsentezler.(IV)

Cevap E

Soru 8 :

Mesaneyeböbreklerdengelenikikanal(ikiüreter)bağlanır.Mesa-

nedenidrarıvücutdışınailetenbirkanal(üretra)çıkar.

Cevap C

Soru 9 :

GlomeruluskılcallarıBowmankapsülününiçindedir.BunagöreBow-

mankapsülüglomeruluskılcallarınıçevrelemiştir.

Cevap D

Soru 10 :

Ürinersistemileüremesisteminebirlikteürogenital sistemdenir.

Çünkübazıyapılarhemürinersistemdehemdegenitalsistemde

işlevyapar.Buyapılardanbiriüretradır.Üretrahemsperminhemde

idrarınvücutdışınaatılmasınısağlar.

Cevap D

Soru 5 :

İnsanlardabirisağdadiğerisoldaolmaküzereikiböbrekveikiakci-

ğervardır.Ayrıcaskrotumkesesindeikitestisbulunur.İdrarböbrek-

lerdenüreterletaşınır.Mesanedençıkantekbirkanalaüretradenir.

Cevap B

Soru 6 :

Böbreğindışkısmındakorteks(II),korteksinaltındamedulla(I)ve

dahaiçtedehavuzcubulunur.(III)

Cevap C

Soru 7 :

K,böbreğinkorteks,Lmedulla,Mhavuzcukbölgesidir.

I ® Süzülmekortekste(K)bulunanglomeruluskılcallarındager-

çekleşir.

II ® Kandandahayoğunidraroluşturulabilmesinisağlamaküzere

bazınefronlarınhenlekulpuözbölgesinekadaruzamıştır.(L)

III ® İdrarıüretereyollayanyapıhavuzcuktur.(M)

Cevap D

Soru 11 :

I ® Böbreklerdesüzülmeyisağlayantemelkuvvetkanbasıncıdır.

II ® Salgılamaaktiftaşımaylaolur.ATPharcanır.

III ® Geriemilimdifüzyonlayadaaktiftaşımaylaolur.Aktiftaşı-

maylaolursaATPharcanır.Difüzyoniseyoğunlukfarkından

kaynaklanır.

Cevap A

129


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 12 :

Henlekulpubazınefronlardaözbölgesinekadaruzanır.Glomeru-

luskılcalları,proksimaltüpvedistaltüpsadecekabukbölgesin-

debulunur.

Cevap D

Böbreklerde İdrar Oluşumu ve Homeostasi Test-8

Soru 1 :

İdraroluşumusırasındakandakimaddelerinnefronkanallarınageç-

mesi(süzülme-I),nefronkanallarındakiyararlımaddeleringerialın-

ması(geriemilim-II)vekandakibazıatıklarınaktiftaşımaylanefron

kanallarınapompalanması(salgılama-III)olaylarıgerçekleşir.

Cevap E

Soru 5 :

GlomerulustanBowmankapsülünegeçemeyenbazıiyonların,za-

rarlıatıkveilaçlarınaktiftaşımailekılcaldamarlardannefronkanal-

larınaverilmesine salgılamadenir.

Cevap B

Soru 2 :

A ® Malpighitüpüböceklerdebulunanözelbirboşaltımyapısıdır.

B ® Bowmankapsülüileglomeruluskılcallarınınbirlikteoluşturdu-

ğuyapıyaMalpighi cisimciğidenir.

C ® Böbreğinözbölgesindebulunanpiramitşeklindekiyapılara

Malpighi piramitleridenir.

D ® İdrartoplamakanalıdistaltüpünbağlandığıkanaldır.

E ® Böbrekteidrarıntoplandığıbölümehavuzcukdenir.

Cevap B

Soru 3 :

Glomeruluskılcallarıçeşitliyönleriylediğerkılcallardanfarklıdır.

I ® Glomeruluskılcallarıikiatardamararasındabulunur.Diğerkıl-

calaratardamariletoplardamararasındadır.

II ® Glomeruluskılcallarındakanbasıncıdiğerkılcallarakıyasla

dahayüksektir.

III ® Glomeruluskılcallarındageriemilimolmaz.Sadecesüzül-

megerçekleşir.

Cevap E

Soru 4 :

Grafiğegöre;

I ® Atardamarlardakanbasıncıyükseldikçeidrarmiktarıart-

maktadır.

II ® Toplardamarlardakikanbasıncınınazalmasıböbreklerdeolu-

şanidrarmiktarınıçeşitlişekillerdeetkileyebilir.Verilenbilgi

yanlıştır.Ayrıcagrafiğegörekonuhakkındayorumyapılamaz.

III ® Grafiğegörenefronlardansüzülensıvımiktarıylailgiliyorum

yapılamaz.

Bununlabirliktesüzüntümiktarıartarsageriemilensıvımiktarının

daartacağınısöyleyebiliriz.

Cevap A

Soru 6 :

ADHdistaltübülüuyararaksuyungeriemiliminisağlar.Aldosteron

isetuzun(sodyumun)vebunabağlıolarakhemklorunhemdesu-

yungeriemiliminisağlar.

Cevap A

Soru 7 :

• Grafiğegöreglomeruluskılcalıboyuncakanbasıncıneredeyse

sabitolupkapsüliçindekisıvıyıdamariçinedoğruitenkuvvet-

lerdendahabüyükbirgüçoluşturmaktadır.Böylecedamardı-

şınasıvıgeçişinisağlayankuvvetlerintoplamıdahabüyükolup

süzülmegerçekleşir.

• Sıvıyıdamardışınaitengüçile,damardışındakisıvıyıdamariçi-

neitengüçarasındakifark(kırmızıalan)glomeruluskılcalında

damardışınaçıkansıvımiktarınıgöstermektedir.(A’dakiyorum

yapılabilir.)

• Kanbasıncınınartmasıkırmızıalanıyanisüzüntüyüartırır.(B’de-

kiyorumyapılabilir.)

• Yüksektansiyonhastalarındakanbasıncıyüksektir.Budurum

süzüntümiktarınıartıracağındanidrarmiktarınıdaartırır.(C’de-

kiyorumyapılabilir.)

• Böbreklerdeüretilenidrarmiktarıdaimasüzüntümiktarındanaz-

dır.Gündeortalama180litrekansüzülürken,vücutdışınaatılan

idrarmiktarıortalama1,5litredir.Çünküsüzüntüdekiyararlıbe-

sinlerintümü,suvetuzlarınönemlibirkısmıgerialınır.(D’deki

yorumyapılamaz.)

• Bowmankapsülünegeçensıvı,basınçoluşturarakburadakisı-

vıyıdamariçinegirmekiçinzorlayıcıbirgüçoluşturur.Budurum

grafiktekimavieğrinineğimindendeanlaşılabilir.(E’dekiyorum

yapılabilir.)

Cevap D

Soru 8 :

Akciğerlerkarbondioksitivücutdışınaatar.Deriteryoluylaçeşitliatık-

larıvücutdışınaatar.Karaciğeramonyağıüreye,zehirlimaddeleri

sudaçözünenveidrarlaatılabilecekformadönüştürür.

Cevap E

Soru 9 :

Kanproteinleriglomeruluskılcallarındadamardışınaçıkamaz.Çünkü

glomeruluskılcallarınınetrafıözelhücrelerleçevrelenmiştir.Dolayı-

sıylaplazmaproteinlerininBowmankapsülünegeçmesibeklenmez.

Cevap C

130


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

Sağlıklıbirinsanınidrarındaglukozbulunmaz.Çünkükandannefron

kanalınageçenglukozuntamamıdiğerbirçokyararlıbesingibiprok-

simaltüptegeriemilir.

Cevap E

Soru 3 :

Nefronkanalındakisıvınınhacmiazaldıkçaakışhızıdaazalmakta-

dır.Grafiktebudurumgösterilmiştir.

• Grafiğegöre,kanalgirişinde(proksimaltüp)akışhızıenyük-

sektir(I doğru.)

• Akışhızınınençokazaldığıbölümsuyunençokgeriemildiği

bölümdür.Grafiğegöreproksimaltüptevetoplamakanalında

geriemilensumiktarıfazladır.(II yanlış.)

• Nefron kanalında sugeri emildikçe sıvının akış hızı azalır.

(III yanlış.)

Cevap A

Böbreklerde idrar Oluşumu ve Homeostasi Test-9

Soru 1 :

Grafiktenefronkanalındailerleyensıvınınüre,sodyumiyonuveglu-

kozderişimininnasıldeğiştiğigösterilmiştir.

• Sağlıklıbirinsanınidrarındaglukozbulunmaz.Glukozuntümü

süzüntüproksimaltüptengeçerkengeriemilir.YaniHenlekul-

puvesonrasındaglukozbulunmaz.(III. eğri)

• Prokasimaltüptesodyumgeriemilir.Sodyumlabirliktesudage-

riemilir.Bunedenlesodyumunderişimideğişmez.Henlekul-

pununinenkolundasukanaldışınaçıkarkensodyumçıkmaz.

Derişimiartmışolur.Henleninçıkankolundaisesodyumkanal

dışınaçıkarkensuçıkmaz.Henleninçıkankolusuyakarşıge-

çirgendeğildir.Sodyumderişimiazalır.Distaltüpvetoplama

kanalındasuyungerialınmasıylatuzderişimibirmiktarartabilir.

(II. eğri)

• Ürenefronboyuncapasifolarakkanaldışınaçıkabilir.Ancakdi-

ğerçözünenlerlebirlikte(özellikletuz,şekerveaminoasitlerle)

suyunönemlibirkısmıgeriemilir.Sumiktarınınazalmasıylaüre

derişimiartmışolur.(I. eğri)

Cevap A

Soru 2 :

I ® Henlekulpukandanyoğunidrarüretilebilmesinisağlayan

nefronbölgesidir.Henlekulpununinenkoluçıkankolakıyas-

ladahaincedir.

II ® İnenkoltuzakarşıçokazgeçirgendir.

III ® Henlekulpununçıkankolusuyakarşıgeçirgendeğildir.

Cevap E

Soru 4 :

Glomeruluskılcalıboyunca;

I ® Kanbasıncıhemenhemenhiçdeğişmez.

II ® Kandakiüreninbirkısmıkılcaldışınaçıkacağındanüremik-

tarıazalır.

III ® Alyuvarlardamardışınaçıkamayacağındanalyuvarsayısıde-

ğişmez.

Cevap E

Soru 5 :

Sağlıklıbirinsandaglukozuntamamıproksimaltüptengeriemilir.

BunagöreBowmankapsülündesüzülensıvıdagörülür.Busıcıprok-

simaltüpegeçer.Proksimaltüptedeglukozarastlanır.Ancakprok-

simaltüpündevamındaglukozarastlanmaz.

Cevap A

Soru 6 :

Kuralolarakkanplazmasıilesüzüntüiçerdikleriproteinmiktarıdı-

şındaözdeşolmalıdır.Bunagöresuderişimlerinin,ürederişimleri-

ninvekreatininderişimlerininaynıolmasıbeklenir.

Proteinlerkuralolaraksüzüntüyegeçmezdensedeçokdüşükoran-

lardageçişmümkündür.Örneğingebeliktestlerindekullanılantest

kitiyleidrardahCGhormonununvarlığınabakılır.hCGpolipeptitya-

pılıbirhormondurvehamilekadınlarınidrarındaenazındanbelir-

libirdönemdebulunur.

Süzüntüdekiglukozderişimi(oranı)hatalıverilmiştir.Çünkübude-

rişiminkandakineeşitolmasıgerekir.

Cevap D

Soru 7 :

ADHdistaltüpveidrartoplamakanalındansuyungeriemiliminisağ-

lar.ADHyokluğundasugeriemilemez.Dahasulu(seyreltik)veda-

hafazlaidrarüretilir.(I)

KanbasıncınormaldenyüksekolmazziraADHkanbasıncınıyük-

seltenbirhormondur.(II)

Kılcaldamalarıngenişleyipdaralarakbasınçayarlamayetenekleri

yoktur.Çünkükılcaldamarlardüzkasiçermez.(III)

Cevap A

Soru 8 :

efronlardaaminoasitlerveglukozuntamamıgeriemilimlealınır.Tu-

zunönemlibirkısmıgeriemilimlealınırkenbikarbonatiyonlarıpH’nin

dengelenmesiiçinalınıryadaatılır.Ancakkreatininmolekülünün

geriemilimiolmaz.

Cevap C

131


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 9 :

Kanglomeruluskılcallarındangeçerkensüzülür.Süzülmesırasın-

daplazmanınönemlibirkısmıküçükçözünenlerlebirlikteBowman

kapsülünegeçer.Kannhücreleridamardışınaçıkaraknefronka-

nalıngeçmez.

Cevap D

Soru 10 :

Glomeruluskılcallarıikiatardamararasındabulunur.Buradageri

emilimolmaz.Kanbasıncıdamarboyuncaneredeysesabittir.Glo-

meruluskılcallarıepiteltabakasınınyapısıitibariyleproteinlerekarşı

neredeysehiçgeçirgendeğildir.

Cevap D

Soru 11 :

Xtoplamakanalındayoğun,Ytoplamakanalındaiseseyreltikidrar

oluşturulmuştur. (I. yorum yapılabilir.)

ADHsuyungeriemilinisağladığındanY’deADHsalgısıolmadığıso-

nucunavarılabilir.ÇünküYdekanalboyuncasüzüntününderişimi

değişmemiştir.(II. yorum yapılamaz.)

Y’desugeriemilimlealınmadığındandahafazlaidraroluştuğusöy-

lenebilir.(III. yorum yapılamaz.)

Cevap A


Soru 1 :

A ® Akciğerkılcallarındangeçenkanınoksijenderişimiartarken

karbondioksitderişimiazalır.Yoğunluğudeğişmez.

B ® Büyükdolaşımıtamamlayıpkalbedönenkanınkarbondioksit

miktarıartarpH’ninhafifçedüşmesibeklenir.Ayrıcatampon

çözeltilerlerkanpH’sininçokfazladeğişmesiönlenir.

C ® Karaciğerdengeçenkanoksijeninibırakır,oksihemoglobin

miktarıazalır.

D ® Bacakkaslarındangeçenkanınkarbondioksitmiktarıvebu-

nabağlıolarakbikarbonatiyonuderişimiartar.

E ® Kolkaslarındangeçenkanınkarbondioksitmiktarı,bunabağ-

lıolarakkarbaminohemoglobinmiktarıartar.

Cevap D

Soru 2 :

• Birmolekülünoksijenilgisininyüksekolması,düşükoksijende-

rişimlerindedahafazlaoksijenbağlayabilmesindenanlaşılabilir.

Miyoglobinoksijenienkolaybağlayanveenzorbırakanmole-

külolduğundanoksijenilgisienyüksektir.(I.yorumyapılabilir.)

• VerilenlerarasındaoksijenienkolaybırakanmolekülpH7,2de

yetişkinhemoglobinidir.(II.yorumyapılamaz.)

• Annehemoglobininoksijenilgisifetüstendüşüktür.Aksihalde

kandakioksijenplasentadaannedençocuğaaktarılamazdı.(III.

yorumyapılabilir.)

Cevap E

Soru 3 :

İçsolunumkaniledokulararasındakigazalışverişini,dışsolunum

kanilehavaarasındakigazalışverişiniifadeetmektedir.Bunagöre

solunumgazlarınınyerdeğiştirmesiikiolayiçinortaktır.

Cevap A

Soru 4 :

Grafiktekieğriyegöre;

• KandakipCO2derişiminin(Karbondioksitkısmibasıncının)art-

masıylasolunumhızıartar.(I.yorumyapılabilir.)

• Kandakioksijenoranınınazalmasıbelirlibirdeğerdensonraso-

lunumuhızlandırır.Ayrıcakanınoksijenoranıilesolunumhızıara-

sındakiilişkiverilengrafiktençıkarılamaz.(II.yorumyapılamaz.)

• KarbondioksitoranınınartmasıkanpH’sinidüşürür.Solunu-

muhızlandıranolaykarbondioksitmiktarındakiartış,dolayısıy-

lapH’sinindüşmesidir.

Cevap A

Soru 5 :

Karbondioksitiuzaklaştırdığıiçinsolunum,kanınhidrojenvebikarbo-

natiyonlarımiktarınıdeğiştirdiğiiçinürinersistem(boşaltımsistemi)

vücudunasitbazdengesinindüzenlenmesindebirlikteişlevyapar.

Cevap C

Soru 6 :

Akciğerlerdekalpdamarsistemineoksijen,kalpdamarsisteminden

akciğerlerekarbondioksitgeçişiolur.

Cevap B

Soru 7 :

Amonyakkaraciğerdeüreyedönüştürülür.Vücutdışınakaraciğer

yoluileatılamaz.

Cevap B

132


Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

• Şekildesüzülmeyle(I)nefronkanalınageçenmolekülünmikta-

rıtümkanalboyuncadeğişmemiştir.Bumolekülnefronkanal-

larındangeriemilecek(II)olsaydımiktarıazalırdı.

• Eğernefronkanalınailavemolekülsalgılancak(III)olsaydımik-

tarıartardı.

Cevap A

Soru 9 :

• Tabloyagöreinsanlargünlüksuihtiyacınınçoğunudoğrudansu

içerekkarşılar.Bununbesinlerlebirliktealınansuizler.Azmik-

tardasudayağyıkımısonucunda(metaboliksu)açığaçıkar.

(I.yorumyapılamaz.)

• Vücudaalınansumiktarıkaybedilensumiktarınayaklaşıkeşit

olmalıdır.Süreklibirsuartışıyadasukaybıolurdu.Ayrıcatab-

loyagörealınansumiktarıkaybedilensumiktarınaeşittir.(II.yo-

rumyapılamaz.)

• İnsanlarsuyunçoğunu(ortalama1500ml’sini)idrarlakaybeder.

(III.yorumyapılabilir.)

Cevap C


Soru 1 :

Amonyakkaraciğerdeüreyedönüştürülür.

Cevap A

Soru 3 :

Bowmankapsülünde,glomeruluskılcallarındasüzülmeolur.Bow-

mankapsülündegeriemilimolmaz.Nefronkanalınındiğerkısımla-

rındaçeşitlimolekülleringeriemilimiolabilir.

Cevap B

Soru 2 :

A ® Böbreklerkandakihidrojenvebikarbonatiyonuderişiminide-

ğiştirerekkanpH’sinidüzenler.

B ® Böbrekleramonyağıüreyedönüştürmez.

C ® Suvetuzunidrarlaatılmasıyadageriemilinidüzenleyerekkan

basıncınıetkiler.Örneğinfazlatuzun,tuzlabirliktesuyunatıl-

masınısağlar.Kanhacmiazalır.Kanbasıncıdüşer.

D ® Böbrekleraçlıkdurumundaaminoasitlerdenglukozüretimini

sağlayarakkanşekeriniyükseltebilir.

E ® Böbreklerdensalgılananeritropoietinhormonualyuvaryapı-mınıuyarır.Kanınoksijentaşımakapasitesiniartırır.

Cevap B

Soru 4 :

• Protienlersindirimsistemindeyapıbirimlerine(aminoasitlere)

ayrılır.Sindirimsistemindeproteinyıkımınıngerçekleştiğiyapı-

larmideveincebağırsaktır.(X)

• Amonyakkaraciğerdeüreyedönüştürülür.(Y)

• Üreninidrarlavücutdışınaatılabilmesiniböbreklersağlar.(Z)

Cevap E

Soru 5 :

• IveIII,böbreğekangetirenatardamarveböbrektenaldığıka-

nıgötürentoplardamarıgösterir.Buikidamarınüremiktarıbir-

birindenfarklıdır.

• II,böbrekteoluşanidrarıidrarkesesinegetirenüreteri,IVmesa-

nedekiidrarıvücutdışınaatacaküretrayıgöstermektedir.Buiki

yapıarasındaüremiktarınıdeğiştirecekbirolayolmaz.Bune-

denleIIveIVyapılarındaürederişimibirbirineenyakındır.

Cevap D

Soru 6 :

Solukborusuvebronşlarkıkırdakyapılariçerir.Bronşçuklardakı-

kırdakbulunmaz.

Cevap D

Soru 8 :

Burun,akciğerlerealınanhavadakitozvemikroplarıtutar.

Cevap C

Soru 7 :

Grafiğegöre;

• Kanhacmi%5azaldığındaADHsalgısıuyarılır.(I.yorumyapı-

labilir.)

• ADHsalgısınınartmasıgeriemilensumiktarınıartırır.%15ten

sonrakiazalmalardasalgılananADHmiktarıenyüksekdüzey-

dedevametmektedir.(II.yorumyapılamaz.)

• Kanhacmindekiazalma,ADHsalgısınınartırdığındanböbrek-

lerdengeriemilensumiktarınıartırır.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap A

133


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 12

Soru 9 :

• Aşırısuiçilmesikanhacminiartırır.Kanhacmininartmasıkanba-

sıncınıyükseltir,kanınosmotikbasıncınıdüşürür.Kanınosmotik

basıncıdüşerseADHsalgısıazalır.(Ibeklenmez.)ADH’ninazal-

masıböbreklerdengeriemilensumiktarınıazaltır.(IIbeklenir.)

Fazlaolansuidrarlaatılır.

• Aşırısuiçmeyebağlıolarakböbreküstübezlerdensalgılanan

aldosteronmiktarınınetkilenmesibeklenmez.Çünküaldoste-

rontuzungeriemiliminiartırır.Aldosteronsalgısıartarsatuzve

sugeriemileceğindenkandakisuvücuttanuzaklaştırılamaz.

(IIIbeklenmez.)

Cevap E

Soru 10 :

Alveollerdekanilehavaarasındakigazalışverişinedışsolunum

(a),dokulardakanilehücrelerarasındakigazalışverişineiç solu-

num(b)denir.

Cevap D


Soru 1 :

Solunumgazları(oksijenvekarbondioksitsolunumsistemiylealınıp

verilir.(X)Solunumgazlarıbesinleryadadiğermoleküllerbirhüc-

redendiğerinedolaşımsistemiyle(Y)taşınır.

Cevap B

Soru 2 :

KanpH’siilesolunumhızıarasındakiilişkiyigösterengrafiğegöre

kanpH’sininyaklaşık7,5’inaltınadüşmesisolunumhızınıartırır.An-

cakpH7’ninaltınadüştüğündesolunumhızıazalmayabaşlar.pH7

civarındasolunumhızıenyüksektir.(Iyapılamaz.)pH’nindüşmesi

solunumuhızlandırabilir.(IIyapılabilir.)pH7,5durumundakanhafif

baziktir.Solunumdevameder.(IIIyapılamaz.)

Cevap C

Soru 3 :

Denizseviyesindenyükseklereçıkanbirinsanınalveollerindekiha-

vanınpO2değeridüşer.

Cevap B

Soru 4 :

Grafikleregöre;

• Kanosmotikbasıncıbelirlibirdeğereulaşmadan(b1)ADHsal-

gısıartmaz.(I.yorumyapılabilir.)

• Kanplazmasınınosmotikbasıncıartarsa(b1-b2değişimi)ADH

miktarıartar.(II.yorumyapılabilir.)

• Kanplazmasınınosmotikbasıncıartarsa(b1-b2değişimi)geri

emilensumiktarıartar.(III.yorumyapılamaz.)

Cevap C

Soru 5 :

Henlekulpuveidrartoplamakanallarınaböbreğinhemkabukhemde

özbölgesinderastlanır.Distaltüpsadecekabukbölgesindebulunur.

Cevap D

Soru 7 :

Proteinlerkandannefronkanallarınageçemez.Şilomikronlarlipitle-

ritaşıyanbüyüklipoproteinlerolduğundanglomeruluskılcallarında

süzülmeleribeklenmez.

Cevap C

Soru 6 :

• AkciğerlerdepO2100mmHg,dinlenmehalindedokulardapO2

40mmHg.HemoglobinindoygunlukoranıpO2=100mmHg’de

%100ikenpO2=40mmHg’de%75’tir.Dolayısıylahemoglobin

akciğerlerdençıkarken4oksijenesahipseakciğerleredöndü-

ğünde3oksijenibulunur.(Ayapılabilir.)

• AktivitesırasındapO240mmHg’ninaltınadüşer.Hemoglobin

dahafazlaoksijeniserbestbırakır.(Byapılabilir.)

• Hemoglobindinlenmehalindetaşıdığıoksijenintümünübırak-

mayarak,aktivitesırasındakullanılabilecekilaveoksijenleritaşı-

yanbirçeşitoksijenbankasıgibidavranır.(Cyapılabilir.)

• Havabasıncıdüşerse,pO2’dedüşer,hemoglobinyeterlioksije-

nibağlayamayabilir.(Eyapılabilir.)

• HemoglobininoksijentaşımaoranıpO2yanındasıcaklık,pHve

çeşitlikimyasallardanetkilenir.(D)

Cevap D

134


Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

• Birmaddeninidrardakimiktarı(X)süzülme(Y),geriemilim(Z)

vesalgılama(T)olaylarınabağlıdır.Bunagöre,birmaddeninid-

rardakimiktarışöylehesaplanır:X=Y+T-Z

• (I)Rmaddesisüzülmüş(Ykadar),geriemilimlealınmamışve

salgılamaileilaveRatılmamıştır.(TveZdeğeri0)Formülegöre

X=Tyadasüzülenmiktarıidrardakimiktarınaeşittir.(I.yorum

yapılabilir.)

• Smaddesininbirkısmıgeriemilmiştir.Glukozuntümügeriemil-

diğindenSglukozolamaz.(II.yorumyapılamaz.)

• BmaddesinintümügeriemilimlealındığındagöreidrardaB

maddesinerastlanmaz.Bglukozolabilir.(III.yorumyapılabilir.)

• Tmaddesinefronkanallarınasalgılanmış.Salgılanmaaktiftaşı-

maylaolur.(IV.yorumyapılamaz.)

Cevap C

Soru 2 :

ADHhormonunefronundistaltüpveidrartoplamakanalıbölümle-

riniuyararaksugeçirgenliğiniartırır.

Cevap E

Soru 3 :

• ADHnefronkanalınınilgilibölümünüuyarır.Uyarılanhücreler-

de“zarındasukanalıbulundurankofullar”plazmazarıylakay-

naşır.Böyleceplazmazarınınsugeçirgenliğiartar.

• ADHyokuluğundakanalhücrelerisugeçirmez.Nefronkanalın-

dakisugerialınamazveidrarladışarıatılır.

Cevap E


Soru 1 :

I ® Sıcaklıkarttıkçahemoglobininoksijenilgisiazalır,hemoglo-

binoksijenidahakolaybırakır.

II ® Soğuktahemoglobinoksijenidahazorbırakır.Oksijenbağlı

hemoglobinparlakkırmızırenklidir.soğuktakulak,burungibi

yapılarınkızarmasıbudurumdankaynaklanabilir.

III ® Vücutsıcaklığıdüşenbirinsanınmetabolizmasıdayavaşlar.

Cevap C

Soru 4 :

Nefronkanallarındakiglukozuntümüproksimaltüptegeriemilim-

lealınır.Tümününgeriemilimlealınabilmesidifüzyonveaktiftaşı-

maolaylarıylaolur.

Cevap C

Soru 5 :

Kanınosmotikbasıncıyükseldiğindehipotalamusunuyarısıylahipo-

fizinarkalobundanADHsalgılanır.

Cevap A

Soru 7 :

Burunyoluylavücudagirenhava,yutaktansolukborusunageçer.

Solukborusununbüyükkollarıbronş,dahaküçükkollarıbronşçuk-

lardır.Bronşçuklaralveollerebağlanır.

Cevap D

Soru 8 :

Diyaframisteğimizebağlıolarakkasılıpgevşeyebileniskeletkası

hücrelerindenoluşur.

Cevap B

Soru 10 :

Salgılamasadeceaktiftaşımaylaolur.Geriemilimdifüzyonlaolabi-

lir.Salgılamakanbasıncıylagerçekleşir.

Cevap B

Soru 9 :

• İnülinmiktarıkanalboyuncadeğişmediğindengeriemilmeuğ-

ramamış,nefronkanalınasalgılanmamıştır.Budurumdasüzü-

leninülinmiktarıidrarlaatılaninülinmiktarınaeşittir.(A)

• Kreatininsüzüldüktensonraidrardakimiktarıartmıştır.Buolay

salgılamaylagerçekleşir.(B)

• Kanalboyuncasumiktarısürekliazalmışolsadabirmiktarsu

idrarlabirliktevücutdışınaatılır.(Cyapılamaz.)

• Glukozuntümü,süzüntühenlekulpunaulaşmadanöncegeri

emilir.(D)Glukozuntümügeriemildiğindenemiliminbirbölü-

müATPharcanarakgerçekleşir.

Cevap C

Soru 6 :

I ® KanpH’si7,4oluphafifbaziktir.

II ® Hücreselsolunumdakarbondioksitaçığaçıkar.

III ® Böbreklerbikarbonatyadahidrojeniyonlarınıuzaklaştırarak

kanpH’sinidüzenler.

Cevap C

KARMA TESTLER(10 - 12. ÜNİTELER)

137


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

Verilen besinler arasında protein oranı en yüksek olan kırmızı ettir.

Bu nedenle protein ağırlıklı beslenmek isteyen bir kişinin kırmızı et

tüketmesi daha uygundur.

Cevap C

Soru 5 :

• Sistol karıncıkların kasılmasıdır. Grafikte sistol durumunda atar-

damardaki (aort) basınç en yüksek değerine ulaşmıştır. (I. yo-

rum yapılabilir.)

• Karıncıklar gevşedikten sonra, genişlemiş durumdaki aort yavaş

yavaş eski durumuna döner. Bu sırada kanı sıkıştırarak ilerleme-

sini sağlar. Yani kan akışı için ikinci bir itici güç oluşturur. (II. yo-

rum yapılabilir.)

• Karıncık hacminin artması karıncığın genişlediğini gösterir. Gra-

fikte karıncık hacminin en yüksek olduğu noktada kan basıncı

en düşük değerini almıştır. (III. yorum yapılamaz.)

Cevap C

Soru 1 :

Şekilde alveoller ve alveollerin etrafını çevreleyen kılcal damar ağı

gösterilmiştir.

A ® Alveoller tek katlı yassı epitelden oluşur.

B ® Alveoller memlilere özgüdür.

C ® Alveollerde gaz alışverişi gerçekleşir. Bu nedenle alveollere

gelen kanın karbondioksit oranı yüksek, çıkan kanın düşüktür.

Karbondioksitin fazla olması pH’yi düşürür.

D ® Karbondioksit hemoglobine bağlı olarak da taşındığından ge-

len kanda HbCO2 oranı yüksektir. Hemoglobin, kan alyuvarlar-

dan geçerken oksijen bağladığından çıkan kanda HbO2 ora-

nı daha yüksek olur.

E ® Alveollere kirli kan gelir ve buradan temizlenerek çıkar. Dolayı-

sıyla alveollere kan getiren atardamar kirli kan taşır. Alveoller-

den çıkan kanı taşıyan toplardamar temiz kan taşır.

Cevap E

Soru 3 :

Kan kulakçıklara ( 1 ve 2) gelir karıncıklardan (3 ve 4) çıkar. Kalbin

sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur.

Buna göre,

A ® Sağ karıncıktan (3) çıkan kan kirlidir. Sol kulakçığa (2) dönen kan

temizdir. Kirli kanın temizlendiği dolaşıma küçük dolaşım denir.

B ® Sol karıncıktan (4) çıkan kan temizdir. Sağ kulakçığa (1) ge-

len kan kirlidir. Temiz kanın dokulara oksijen götürüp buradaki

karbondioksiti alarak kalbe dönmesine büyük dolaşım denir.

C ® Kalpten çıkan damarlar (A ve D) atardamar, kalbe kan getiren

damarlar (B ve C) toplardamardır.

D ® Akciğer atardamarı (A) kirli kan taşırken, akciğer toplardama-

rı (B) temiz kan taşır.

E ® Kulakçıklar ile karıncıklar arasında (1 ile 3, 2 ile 4) tek yönde

açılan kapakçıklar bulunur.

Cevap D

Soru 2 :

A ® Toplam antikor miktarındaki değişimi gösteren eğride doğum-

dan sonra küçük bir düşme olmuştur. Çünkü anneden çocu-

ğa antikor geçişi hızla azalmıştır. Bu nedenle doğumdan sonra

kandaki toplam antikor miktarında azalma olduğu söylenebilir.

B ® Çocuk doğumu takip eden dönemde kendi antikorlarını üret-

meye başlar.

C ® Doğumdan sonra anneden çocuğa süt yoluyla antikor geçişi

devam eder. Bu şekilde gerçekleştirilen savunmaya pasif ba-

ğışıklık denir.

D ® Çocuğun kanında dolaşım sisteminin gelişmesini takiben an-

tikor bulunmaya başlamıştır.

E ® Anne karnındaki fetüste sadece anneye ait antikorlar bulunur.

Çocuk kendi antikorlarını doğumdan sonra üretmeye başlar.

Cevap B

Karma Test Test - 1

Soru 6 :

• Karbon atomları işaretli yağlar lenf sistemiyle taşınır. Lenf dama-

rı sol köprücük altı toplardamarına bağlanır. Büyük dolaşıma ait

toplardamarlar kanı sağ kulakçığa taşır. Bu nedenle işaretli kar-

bona ilk kez 1 numaralı odacıkta rastlanır. (A ve D)

• İşaretli molekül, karaciğere sol karıncıktan pompalanır. Karaci-

ğere gitmeden önce en son 4 numaralı odacıkta rastlanır. (B)

• Kan kulakçıklardan karıncıklara geçer. Bu molekül de 1’den 3’e,

2’den 4’e geçer. (C ve E)

Cevap B

Soru 7 :

Tabloya göre oksijen kısmi basıncı artıkça hemoglobinin oksijen

bağlama oranı artmaktadır. Ancak artış hızı 20 - 60 mmHg arasında

hızlanmış sonra tekrar yavaşlamıştır. Bu durum kabaca S şeklinde

bir eğriye neden olur.

Cevap A

138


Prf

Ya

yın

ları

Karma Test Test - 2

Soru 1 :

• Yüksek sıcaklıkta insan sindirim enzimlerinin yapısı bozulur. B

tüpünde enzimlerin aktivitegöstermesi beklenmez. Buna göre

A tüpünde nişasta küçük birimlere ayrılırken B tüpünde sindiril-

mez. Nişasta sindirimi sonucu çeşitli şekerler açığa çıkar.

Buna göre;

• I nişasta içermediğinden renk değişimi olmaz. II şeker içerdi-

ğinden renk değişimi olur. III nişasta içerdiğinden renk değişi-

mi olur. IV şeker içermediğinden renk değişimi olmaz. I ve II nu-

maralı tüplerde nişasta kimyasal sindirime uğrar.

Cevap D

Soru 2 :

Sol kulakçığın kasılması ile temiz kan sol karıncığa geçer.

Cevap B

Soru 4 :

• Oksijen kısmı basıncının yüksek olduğu damarlar alveollerin et-

rafındaki damarlardır. Kan alveollerden geçerken karbondioksi-

tini verir ve hemoglobin oksijen bağlar.

• Bikarbonatın suyla birleşip karbonik asidi, sonrasında karbon-

dik asidin su ve karbondioksidi oluşturduğu tepkimeler alveol-

lerde gerçekleşir.

Cevap E

Soru 7 :

Tablodaki verilere göre,

• Alınan havadaki oksijenin sadece bir kısmı kullanılmıştır. (I. yo-

rum yapılamaz.)

• Verilen havada karbondioksit oranı oldukça yüksektir. (II. yorum

yapılabilir.)

• Dışarı verilen havanın su oranının çoğunlukla alınan havadan dü-

şük olduğunu söyleyemeyiz. Ayrıca tabloya göre doymuş hava

verildiğinden bu yorumun tam aksini yapmak da mümkündür.

(III. yorum yapılamaz.)

Cevap B

Soru 8 :

• Süzülme Bowman kapsülünde, glomerulus kılcallarında gerçek-

leşir. Şekilde I ile gösterilmiştir.

• Glukozun geri emilimi proksimal tübülde tamamlanır. Proksimal

tüp II ile gösterilmiştir.

Cevap A

Soru 5 :

• Şekilde I - Ağız, II - Mide, III - Bağırsakları göstermektedir.

• Ağızda mekanik ve kimyasal sindirim olur. Ağızda besinler de-

polanmaz.

• Midede mekanik ve kimyasal sindirim olur. Besinler bir süre de-

polanır.

• Bağırsaklarda kimyasal sindirim ve emilim olur.

Cevap D

Soru 6 :

• Kanın temizlendiği dolaşımda (küçük dolaşım) kan 2 numaralı

damar ile kalpten çıkar 4 numaralı damar ile kalbe döner.

• Büyük dolaşımda 3 numaralı damar ile kalpten çıkan kan 1 nu-

maralı damar ile kalbe döner.

Cevap D

Soru 3 :

Yüksek sıcaklıkta enzimlerin yapısı bozulur. Düşük sıcaklıkta enzim

aktivitesi azalır ya da durur ancak yapısının bozulması beklenmez.

A ® 1. tüpte sıcaklık düşük olduğundan enzim aktivitesi düşüktür.

İyot nişastayla renk oluşturur. Enzim nişastayı parçaladıkça

renk yavaş yavaş kaybolur.

B ® 2. tüpte enzim nişastayı parçalar ve renk kaybolur.

C ® 3. tüpte enzimler bozulduğundan nişasta sindirilmez. Mavi

renk kaybolmaz.

D ® 1. tüpte kimyasal sindirim yavaş da olsa devam eder.

E ® 2. tüpte sindirim sonucu küçük moleküller açığa çıkacağın-

dan yoğunluk artar.

Cevap D

139


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

Glukoz molekülleri doku hücrelerine difüzyonla geçebilir. Öyle ki

glukoz çoğu hücreye sadece kolaylaştırılmış difüzyona alınabilir.

Cevap D

Soru 6 :

Yağlar lenf kılcalları (IV) ile lenf damarlarına geçer. Lenf damarları

peke sarnıcına (II) bağlanır. Buradan devam eden büyük damarın

adı göğüs lenf kanalıdır. (I) Göğüs lenf kanalı sol köprücük altı top-

lardamarına bağlanır. Sol köprücük altı toplardamarındaki kan kal-

bin sağ kulakçığına gider.

Cevap E

Soru 4 :

• Kan basıncının artması dokuya geçen sıvı miktarını artırarak öde-

me neden olabilir. (A)

• Açlık durumunda kandaki proteinlerin miktarı azalır. Kanın osmo-

tik basıncı düşer. Bu durumda açlık ödemi oluşabilir. (B ve D)

• Böbreklerle normalden fazla tuz atılması kandaki suyun da atıl-

masına neden olur. Kan basıncı düşer. Dokuya geçen sıvı mik-

tarı azalır. (C)

• Kan damarlarının daralması kan basıncını artırarak ödeme ne-

den olabilir. (E)

Cevap C

Karma Test Test - 3

Soru 1 :

• Yapısında kapakçık bulunan kan damarları toplardamarlardır.

Lenf damarlarında da kapakçıklar bulunmaktadır. Verilen damar

kan damarı ise kirli kan taşır. Kılcal damar dışındaki damarların

yapısında düz kas bulunur.

• Kanı kalpten akciğere taşıyan damarlar atardamardır. Yapıların-

da kapakçık bulunmaz.

Cevap D

Soru 2 :

A ® I glomerulus kılcallarını göstermektedir. Glomerulus kılcalların-

da kan basıncı doku kılcallarından daha yüksektir.

B ® Suyun geri emilimi idrar toplama kanalına kadar devam eder.

C ® Proksimal ve distal tüpte salgılama gerçekleşebilir.

D ® Bowman kapsülünde geri emilim olmaz.

E ® Süzülme Bowman kapsülündeki glomerulus kılcallarında olur.

Cevap D

Soru 5 :

I ® Glomerulusta geri emilim gerçekleşmez.

II ® Lenf kılcallarında süzülme gerçekleşmez.

III ® Doku kılcallarında hem geri emilim hem de süzülme olur.

Cevap D

Soru 7 :

Yağlar (trigliseritler) bağırsaklarda sindirilir. Epitel hücrelerine alınır.

Burada yeniden sentezlenir.

I ® Yağlar suda çözünmez.

II ® Şilomikronlarla taşınır.

III ® Sindirimi kural olarak ince bağırsakta başlar.

Cevap B

Soru 9 :

Böbreklerden kana geçen karbondioksit alt ana toplar damar ile kal-

be ulaşır. Buradan akciğer atardamarı (IV) ile akciğere geçerek at-

mosfere verilir. Diğer damarlardan geçmek zorunda değildir.

Cevap B

Soru 8 :

Tablodaki verilere göre;

A ® İnsanın idrarında bazı organik asitler bulunabilir.

B ® Süzülen ürenin yaklaşık yarısı geri emilir.

C ® Glukoz bulunmaz.

D ® ADH ile ilgili bir bilgi verilmemiştir. Ayrıca ADH suyun geri emi-

limini artırır.

E ® Süzülen ürenin yaklaşık yarısı geri emilir.

Cevap B

ÜNİTE 13GENDEN PROTEİNE

143

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 13

DNA'nın Yapısı Test - 1

Soru 1 :

Nükleik asitlerin yapı birimi nükleotitlerdir. Nükleotitler organik baz,

şeker ve fosforik asitten oluşur. (B) Fosfat içermeyen ve sadece şe-

ker ve organik bazdan oluşan moleküle (A) nükleozit denir.

Cevap A

Soru 2 :

DNA’da (ya da RNA’da) aynı zincirde bulunan iki nükleotit birbi-

rine fosfodiester bağıyla bağlanır. Fosfodiester bağına şeker fos-

fat bağı da denir.

Cevap C

Soru 3 :

Nükleik asitlerin yapı birimleri nükleotitlerdir. Nükleotidin yapısında

şeker, organik baz ve fosfat grubu bulunur.

A ® Organik baz ile şeker molekülü birbirine glikozit bağıyla bağlanır.

B ® Fosfat grubu ile şeker molekülü arasındaki bağ, ester bağıdır.

C ® İki nükleotit birbirine şeker fosfat bağı (Fosfodiester bağı da

denir.) ile bağlanır.

D ® Karşılıklı zincirlerde bulunan organik bazlar birbirine hidrojen

bağı ile bağlanır.

E ® Nükleotitler bir araya gelirken su açığa çıkar.

Not: Sorudaki D seçeneği de yanlıştır.

Cevap B

Soru 6 :

• Adenin ile timin arasında ikili, guanin ile sitozin arasında üçlü

hidrojen bağı kurulur. En yüksek nükleotit sayısı için tüm bağla-

rın ikili olması gerekir. bu durumda 60 tane ikili bağ olabilir. Bu

durumda 60 adenin 60 timin nükleotit bulunmalıdır.

• Bu durumda DNA’nın her bir zincirinde 60 nükleotit bulunur. 60

nükleotit birbirine bağlanırken 59 fosfodiester bağı kurulur. Di-

ğer zincirde de 59 fosfodiester bağı kurulur. Toplam 118 fosfo-

diester bağı kurulmuş olur. Her bir zincirde 60 deoksiriboz şe-

keri bulunur.

Cevap D

Soru 7 :

Nükleik asitler ve proteinler C, H, O, N atomlarından oluşur. Nükle-

ik asitlerde farklı olarak P, proteinlerde S bulunur.

Cevap A

Soru 9 :

DNA’nın yapısına katılan bir nükleotitte adenin dışında timin, guanin

ya da sitozin bazı bulunabilir.

Cevap D

Soru 10 :

James Watson ve Francis Crick, DNA modelini geliştiren bilim in-

sanlarıdır.

Cevap E

Soru 8 :

• Adenin ve guanin, pürin bazlarıdır. Bir zincirdeki A+G sayısı ile

karşı zincirdeki A+G sayısı birbirine eşit olmak zorunda değil-

dir. Dolayısıyla DNA’nın bir zincirindeki pürin sayısı ile karşı zin-

cirdeki pürin sayısı birbirinden farklı olabilir.

• DNA’nın karşı zincirlerinde adenin ve timin daima karşılıklı bu-

lunur. Bu nedenle bir zincirdeki adenin sayısı ile karşı zincirdeki

timin sayısı birbirine eşittir.

• Karşılıklı zincirlerin nükleotit sayısı eşit olduğundan, nükleotitle-

ri arasındaki bağ sayıları da birbirine eşittir.

Cevap E

Soru 4 :

• Hayvan hücrelerinde çekirdek ve mitokondride DNA bulunur.

Hayvan hücrelerinde kloroplast bulunmaz.

• Ribozom, RNA ve proteinden oluşur.

Cevap C

Soru 5 :

Yapılan çalışmalarda kapsül oluşumuna ait bilginin DNA aracılığıy-

la aktarıldığı tespit edilmiştir. (II) DNA’nın yapısı ya da nasıl eşlediği

araştırılmamıştır. (I ve III)

Cevap B

Soru 11 :

• Deoksiriboz sayısı = Toplam nükleotit sayısı

• Toplam nükleotit sayısı = Fosfat sayısı

• Pürin sayısı = Pirimidin sayısı ve Pürin sayısı + Pirimidin sayısı

= Toplam nükleotit sayısı

• Toplam nükleotit sayıs – 2 = Fosfodiester bağı sayısı

• DNA’da kaç adenin ya da guanin var hesaplanamadığından hid-

rojen bağı sayısı bilinemez.

Cevap D

144

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

En yüksek guanin sayısı için tüm nükleotit eşleşmelerinde guaninin

bulunması gerekir. Buna göre 10 guanin 10 sitozin varsa toplam 30

hidrojen bağı olur.

Cevap B

Soru 3 :

Nükleotitte şeker ile fosfat arasında ester (a), şeker ile baz arasında

glikozit (b) bağı kurulur.

Cevap D

Soru 4 :

Guanin ile sitozin arasında üçlü, adenin ile timin arasında iki hidrojen

bağı kurulur. Bu nedenle bir DNA parçasında guanin - sitozin oranının

yüksek olması hidrojen bağı sayısının yüksek olduğunu gösterir. Böy-

le DNA’ların karşılıklı zincirleri arasındaki bağlantı da daha kuvvetlidir.

• P: G-C/Tüm nükleotitler =0,5

• R: G-C/Tüm nükleotitler=0,7

• F: A-T/Tüm nükleotitler=0,6 ise G-C/Tüm nükleotitler=0,4

Cevap B

Soru 10 :

• 20 adenin varsa 20 timin vardır. 20 x 2 = 40 hidrojen bağı

• Toplam hidrojen bağı sayısı 70 olduğuna göre 70 – 40 = 30 hid-

rojen bağı guanin ile sitozin arasında kurulmuştur.

• Guanin ile sitozin arasında üçlü hidrojen bağı vardır. Buna göre

10 guanin sitozin eşleşmesi bulunur.

Toplam nükleotit sayısı: 20 + 20 + 10 + 10 = 60

Cevap D

Soru 5 :

Fosfat tüm nükleotitlerin yapısında ortak olarak bulunur.

Cevap D

Soru 8 :

Kapsülsüz bakteriler deney sonucunda kapsüllü olduğuna göre,

bu bakteriler kapsül oluşumunu sağlayan bilgiyi kapsüllü bakteri-

lerden elde etmiştir.

Cevap C

Soru 9 :

• DNA’da A=T, G=C eşitliği vardır. Bu nedenle A+G = T+C olur

ve (A+G) /(T+C)=1’dir.

Cevap A

Soru 6 :

• DNA sarmalının dış kısmında şeker fosfat iskelet bulunur. (I) Azot-

lu organik bazlar ise iç kısımdadır. (II) A=T, G=C eşleşmesi var-

dır. (III)

• Hidrojen bağı sayısı fosfodiester bağı sayısından fazla olabilir.

(IV)

Cevap D

Soru 7 :

• Grafiğe göre T1 canlısından alınan DNA 77 oC’de denatüre ola-

rak zincirleri birbirinden ayrılmıştır. Aynı durum T2 canlısından

alınan dNa’da 83oC’de gerçekleşmiştir. T2 canlısının DNA’sı sı-

caklık artışına karşı daha dirençlidir.

• DNA’lar eşit büyüklükte olduğundan T2 canlısından alınan

DNA’nın guanin-sitozin oranının daha yüksek olduğu (daha

fazla hidrojen bağı taşıdığı) söylenebilir.

Cevap D

DNA'nın Replikasyonu Test - 3

Soru 1 :

• I. modelde tam korunumlu DNA eşlenmesi şematize edilmiştir.

Zincirlerin ikisi de korunarak iki yeni zincirden oluşan bir DNA

sentezlenmiştir.

• II. model parçalı modeldir. DNA zincirlerinin bazı parçaları eski,

bazı parçaları yenidir.

• III. model yarı korunumlu eşlemeyi göstermektedir. DNA’nın bir

zinciri eski zincir (korunmuş) diğeri yeni sentezlenen zincirdir.

Cevap C

Soru 2 :

DNA replikasyonu (DNA’nın kendini eşlemesi ya da kopyalanması)

yarı korunumlu olarak gerçekleşir. Zincirlerden biri korunur yeni zin-

cir bu zincirin kalıp olarak kullanılmasıyla sentezlenir.

Cevap A

DNA'nın Yapısı Test - 2

Soru 1 :

• Kapsül oluşumu sadece DNA’nın parçalandığı deney düzene-

ğinde gerçekleşmediğinden, kapsül oluşumunu sağlayan kalıt-

sal maddenin DNA olduğu sonucuna ulaşılabilir. (I. yorum yapı-

labilir.)

• Deneylerden S suşunun R üzerinde ya da R suşunun S üzerin-

de mutajen etkisi oluğuna dair bir veri yoktur. (II. yorum yapıla-

maz.)

• Deneyde genetik bilgiyi taşıyabileceği düşünülen moleküller par-

çalanmış ve sonuçlar incelenerek bu yıkımın etkisi araştırılmıştır.

(III. yorum yapılabilir.)

Cevap C

145

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 13

Soru 4 :

Bölünen bakteri dışarıdan aldığı radyoaktif timin nükleotitlerini kulla-

nacaktır. DNA eşlenmesi yarı korunumlu olarak gerçekleştiğinden iki

bakteride de DNA zincirlerinden biri eski diğeri yeni olacaktır. Buna

göre yeni zincirlerin radyoaktif timin nükleotitleri içermesi beklenir.

Cevap C

Soru 5 :

DNA’nın bir zincirindeki nükleotit dizisine uygun olarak yeni DNA zin-

cirini sentezleyen enzim DNA polimeraz enzimidir.

Cevap E

Soru 6 :

• DNA’nın sarmal yapan zincirleri arasındaki hidrojen bağlarını kı-

ran ve iki zinciri birbirinden ayıran enzim DNA helikazdır. DNA

polimeraz yeni DNA zincirlerini sentezler.

• Replikasyon sonunda DNA eşlenerek birbirinin aynı iki DNA mo-

lekülü üretilir. (A)

• DNA’nın iki zinciri birbirinden farklı şekilde sentezlenir. Bu durum

DNA zincirlerinin yönünden kaynaklanır. Zincirlerden biri kesin-

tisiz bir şekilde sentezlenirken diğer zincirin sentezi kesintilidir.

Kesintili zincir sentezinde Okazaki parçaları kullanılır. (B)

• DNA kendini yarı korunumlu olarak eşler. (C) Yeni sentezlenen

DNA’nın iki zincirinden biri yeni diğeri eskidir. (D) DNA zincirile-

ri birbirine hidrojen bağlarıyla bağlanır. (E)

Cevap B

Soru 7 :

Ağır azot içeren DNA’lar bir kez eşlendiğinde yeni DNA’ların ikisin-

de de bir zincir ağır azot diğer zincir normal azot içerir. Yani % 100

melez DNA içeren bakteriler oluşur.

Cevap C

Soru 8 :

Bakteriler iki kez çoğaltıldığında; DNA iki kez eşlenir. DNA ilk eşlen-

diğinde iki DNA da biri ağır diğeri normal azot içeren iki zincirden

oluşur. Bu DNA’lar bir kez daha eşlendiğinde iki melez, iki de nor-

mal azot içeren 4 DNA oluşur. Yani yarısı melez, yarısı normal DNA

içeren bakteriler oluşur.

Cevap D

Soru 3 :

DNA onarıldığında zincirin nükleotit dizilimi şöyle olacaktır.

1. zincir 3’-CATGAATC-5’

2. zincir 5-GTACTTAG-3’

Replikasyon sırasında 5 timin kullanılır. 5 timin de DNA hasarı onarı-

lırken kullanılacaktır. Toplam 10 timin nükleotit kullanılır.

Cevap B

RNA'nın Yapısı ve Çeşitleri Test - 4

Soru 1 :

DNA’dan RNA sentezlenirken adenin nükleotitlerin karşısına urasil

nükleotitler gelir. Çünkü RNA’da timin bulunmaz.

Cevap D

Soru 4 :

DNA’daki genetik bilgi mRNA (mesajcı RNA) aracılığıyla ribozom-

lara aktarılır.

Cevap A

Soru 2 :

• Kodonlar, mRNA’daki, belirli bir amino asidi kodlayan üçlü nük-

leotit dizisidir. I mRNA molekülüdür.

• mRNA ile karşı karşıya gelen RNA çeşidi, tRNA’dır. tRNA’da üç

nükleotitten oluşan özel bir bölge vardır. Bu bölgeye antikodon

denir.

• III, büyük ve küçük alt birimden oluşan ribozomdur. Ribozomun

yapısında rRNA bulunur.

• mRNA (I) belirli bir proteine ait şifreyi taşır. Canlıların proteinle-

ri birbirinden farklı olduğundan proteinleri kodlayan mRNA’ların

nükleotit dizileri de birbirinden farklıdır. Aynı canlıda ya da aynı

hücrede farklı proteinleri sentezleyen mRNA molekülleri de bir-

birinden farklıdır.

Cevap C

Soru 3 :

A ® mRNA dizisine göre protein sentezlenmesine translasyon denir.

B ® Bakterilerin dışarıdan aldıkları genetik bilgiyi kendi genomla-

rına eklemelerine transformasyon denir.

C ® Virüsler aracılığıyla bir bakteriden başka bir bakteriye gen ak-

tarımına transdüksiyon denir.

D ® Replikasyon bir şeyin birebir kopyasının çıkarılmasıdır.

E ® DNA’da şifrelenen gentik bilgi (DNA nükleotit dizisi) RNA poli-

meraz enzimiyle RNA’ya aktarılır. Yani bu diziye göre RNA sen-

tezlenir. DNA’dan RNA sentezlenmesine transkripsiyon denir.

Cevap E

Soru 5 :

• Amino asitleri ribozoma taşıma tRNA’nın görevidir.

• Tüm RNA moleküllerinin sentezinde DNA’daki ilgili bölümün nük-

leotit dizisi kalıp olarak kullanılır.

Cevap C

146

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

DNA’dan RNA sentezine transkripsiyon denir. Translasyon polipep-

tit sentezin, DNA replikasyonu DNA’nın çoğaltılmasını ifade eder.

Cevap B

Soru 7 :

• Nükleik asit sentezi sırasında (DNA ya da RNA) nükleotitler kul-

lanılır. Ancak nükleotit sentezinde kullanılacak nükleotitler üç

fosfat içerir. Sentez sırasında bu fosfatlardan iki tanesi koparılır.

Açığa çıkan enerji sayesinde nükleotitler birbirine bağlanır.

• RNA nükleotitlerinin yapısında riboz, DNA nükleotitlerinin yapı-

sında deoksiriboz bulunur. Bu farkın ifade edilebilmesi için ilgili

nükleotidin başına “d” harfi getirilir. Örneğin Adenin, riboz ve üç

fosfat içeren bir nükleotite ATP, adenin deoksiriboz ve üç fosfat

içeren nükleotite ise dATP denir. Benzer şekilde diğer üç fosfat-

lı nükleotitler GTP /dGTP, CTP/dCTP, UTP/dTTP şeklinde kısaltı-

larak ifade edilebilir.

• Buna göre RNA sentezinde riboz içeren ATP ve GTP molekülle-

ri kullanılabilir.

Cevap C

Soru 8 :

• Ökaryotik hücrelerde farklı işlevler yapmak üzere özelleşmiş fark-

lı RNA molekülleri bulunur. Bunlardan üç tanesi (mRNA, tRNA,

rRNA) oldukça iyi bilinir.

• Bu RNA moleküllerinin tümünde riboz şekeri (karbonhidrat) bu-

lunur. (A) Tümü DNA’dan sentezlenir ve bu olaya transkripsiyon

denir. (B) Pürin ve pirimidin bazlarını içerirler. (C) Nükleotit sayı-

sının bir eksiği kadar şeker-fosfat bağı içerirler. (E)

• Amino asitler arasında peptit bağı kurulmasını sağlayan RNA çe-

şidi rRNA’dır. (D)

Cevap D

Soru 11 :

(I) Ribozomun yapısını oluşturma; rRNA, (II) genetik şifreyi ribozo-

ma taşıma; mRNA, (III) amino asitleri ribozoma taşıma; tRNA mole-

külleri tarafından sağlanır.

Cevap C

Soru 9 :

RNA’lar DNA’daki şifreye göre sentezlenir.

Cevap E

Soru 10 :

A ® Şekilde bir ucuna amino asit bağlanmış tRNA molekülü şema-

tize edilmiştir. Her bir amino asit için en az bir çeşit tRNA bulu-

nur. Aksi halde bu amino asit protein sentezinde kullanılamaz.

B ® Her tRNA belirli bir amino aside bağlanır.

C ® Hücrede yaklaşık 41 çeşit tRNA bulunur. (Bazı kaynaklarda 45

olarak geçmektedir ancak bu rakam 61 değildir.) Hücrede pro-

tein çeşidi kadar mRNA bulunur. Bir hücrenin protein çeşidi tR-

NA çeşidinden çok daha fazladır.

D ® tRNA’lar sitoplazmada aminoaçil tRNA sentetaz enzimi yardı-

mıyla taşıyacakları özgün amino aside bağlanır.

E ® Yapısında urasil, adenin, guanin, sitozin bazları bulunur.

Cevap C

Soru 1 :

A ® Translasyon ribozomlarda gerçekleşir. Ribozomun büyük ve kü-

çük alt birimleri vardır. İki alt birim de rRNA ve proteinden oluşur.

B ® 1.olay DNA’dan mRNA sentezi yani transkripsiyondur. 2. olay

mRNA’daki şifreye göre polipeptit sentezi yani translasyondur.

C ® RNA molekülünü RNA polimeraz sentezler.

D ® Verilen olay sırasında DNA nükleotitleri arasındaki hidrojen bağ-

ları kırılır. Fosfodiester bağları koparılmaz.

E ® 1.olay DNA’dan mRNA sentezi yani transkripsiyondur. 2. olay

mRNA’daki şifreye göre poliptptit sentezi yani translasyondur.

Cevap D

Protein Sentezi Test - 5

Soru 2 :

tRNA’nin mRNA ile eşleşen, üç nükleotitten oluşan, belirli bir amino

aside özgü özelleşmiş bölgesine antikodon denir.

Cevap E

Soru 4 :

Protein sentezi AUG kodonuyla başlar. AUG kodonu başlangıç ami-

no asidini (metionin) şifreler. Protein sentezi metionin amino asidi ile

başlasa da birçok proteinde bu bölüm kesilerek çıkarılır.

Cevap A

Soru 3 :

• Proteinlerin amino asit dizisine bakılarak o dizinin sentezini sağ-

layan RNA ya da DNA nükleotit dizisi tahmin edilemez. Çünkü

her kod belirli bir amino asidi şifrelese de bir amino asit birden

fazla kodonla şifrelenebilir. Örneğin GGU ve GGC kodonları gli-

sin amino asidini şifreler. mRNA’da bu iki kodondan birine rast-

ladığımızda ilgili yerde glisin amino asidinin gelmesi gerektiği-

ni biliriz. Ancak polipeptit zincirinde glisin amino amino asidini

tespit ettiğimizde mRNA’da GGU kodonu mu GGC kodonu mu

kullanılmıştır bilemeyiz.

• İnsanların sağlıklı hücelerinde RNA’dan RNA sentezi ya da

RNA’dan DNA sentezi de gerçekleşmez.

Cevap D

147

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 13

Soru 5 :

Protein sentezinin translasyon evresi mRNA’nın ribozumun küçük

alt birimine bağlanmasıyla başlar. Bu olayı başlangıç amino asidini

taşıyan tRNA’nın bağlanması izler. Sonrasında ribozomun büyük alt

birimi de bağlanır ve sentez başlar.

Cevap C

Soru 6 :

Proteinlerin yapı birimleri amino asitlerdir. RNA’nın yapı birimi nük-

leotitlerdir.

Cevap C

Soru 7 :

İki farklı amino asit dizisine sahip olan ancak eşit sayıda amino asit

içeren proteinlerin sentezini sağlayan genlerle ilgili şunlar söylenebilir.

I ® Nükleotit dizileri farklıdır.

II ® Nükleotit çeşidi aynıdır. (Dört çeşit.)

III ® Şeker çeşidi aynıdır. (Deoksiriboz.)

Cevap A

Soru 8 :

Genlerde meydana gelen bazı nokta mutasyonlar (belirli bir nükle-

otidin değişmesi) proteinin amino asit dizisini değiştirmez. Örneğin

UUA kodonu (DNA’da ilgili dizi AAT şeklindedir) mutasyon sonucu

UUG (DNA’da ilgili bölüm AAC şeklindedir.) kodonuna dönüşse bile

mRNA aynı amino asidi (lösin) şifrelemeye devam eder.

Cevap A

Soru 9 :

Amino

Asitler

DNA

(Kalıp

Zincir)

DNA

(Kalıp

Zincir)

mRNA(Kodon)

tRNA(Anti-

Kodon)

a AGG TCC UCC AGG

b TTA AAT AAU UUA

c CCG GGC GGC CCG

Cevap C

Soru 10 :

İki farklı amino asit dizisine sahip olan ancak eşit sayıda amino asit

içeren proteinlerin sentezini sağlayan genlerle ilgili şunlar söylenebilir.

I ® mRNA bir canlıdan diğerine genetik bilginin aktarılmasında

kullanılmaz.

II ® Ancak bu mRNA’nın sentezinden sorumlu gen aktarılabilir.

III ® Protein sentezinde görevli tRNA’nın nükleotit dizisi ile protein

çeşidi arasında herhangi bir ilişki yoktur.

Cevap B

Soru 1 :

• Translasyonda başlama ve dur kodonları işlev gösterir. (I)

• Her tRNA molekülü sadece belirli bir amino asidi taşır. (II ger-

çekleşmez.)

• mRNA ribozomun küçük alt birimine bağlanır. (III)

• Aynı anda birden fazla ribozomda protein sentezi gerçekleşebi-

lir. (IV)

Cevap A

Protein Sentezi Test - 6

Soru 2 :

A ® 23 amino asidin her biri için üç nükleotitten oluşan bir şifre kul-

lanılır. Ayrıca “Dur” kodonu da üç nükleotitten oluşur. İlgili mR-

NA en az (23 x 3) + 3 nükleotitten oluşur.

B ® 23 amino asit birbirine 22 (n–1) peptit bağı ile bağlanır.

C ® Her bir peptit bağı oluşurken bir su açığa çıkar.

D ® Canlılarda çoğunda protein sentezinde 20 farklı amino asit kul-

lanılır. Buna göre en az 1 amino asit birden fazla kez kullanıl-

mıştır. (Bazı canlılarda bu 20 amino asidin dışında 2 farklı ami-

no asit daha kullanılmaktadır. Bu durumda protein sentezinde

kullanılabilecek 22 farklı amino asit vardır diyebiliriz. )

E ® Bu süreçte 24 kodon ve 23 anti kodon işlev yapar.

Cevap E

Soru 3 :

A ® DNA’dan RNA sentezi çekirdek ya da sitoplazmada gerçekleşir.

B ® Ribonükleotitlerin birbirine bağlanması, RNA sentezini ifa-

de eder.

C ® Protein sentezi sırasında amino asitler peptit bağlarıyla birbiri-

ne bağlanır. Bu bağlanma ribozomda bulunan özel RNA mo-

lekülleri aracılığıyla gerçekleştirilir.

D ® tRNA’nın amino asitlere bağlanması sitoplazmada olur.

E ® Bu süreçte timin ile adenin arasında hidrojen bağı kurulabilir.

Cevap C

148

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Soru 5 :

tRNA’nın üç nükleotitten oluşan ve mRNA’daki kodonla eşleşen özel

bölgesine anti kodon denir.

Cevap D

Soru 6 :

Dur kodonu ile tRNA eşleşmesi olmaz. Dur kodonu amino asit şifre-

lemez. Bu nedenle en fazla 3 farklı tRNA işlev yapmıştır.

Cevap C

Soru 7 :

Translasyon ribozomlarda gerçekleşir. Olgun alyuvarlar canlı olup ri-

bozomlarını ve diğer hücresel yapılarını kaybetmiştir. Olgun alyuvar-

larda transkripsiyon, translasyon gibi olaylar gerçekleşmez.

Cevap A

Soru 9 :

• Enzimin değişmesi için ilgili proteinin şeklinin değişmesi gerekir.

(I) Nükleotidin değişmesiyle ortaya çıkan yeni kodon, eski ko-

donla aynı amino asidi şifrelediğinden mutasyon polipeptit zin-

cirindeki amino asidi değiştirmemiş olabilir.

• Bazı durumlarda enzimde küçük değişiklikler olsa da bu de-

ğişim aktif bölgede gerçekleşmezse enzimin işlevi değişmez. Ak-

tif bölge substrata bağlanan ve enzimini işlevini yaptığı bölgedir.

(II) Mutasyon sonucu değişen amino asit, enzimin aktif bölgesi

dışında bir yerde olabilir.

• Bazı amino asitlerin kimyasal yapılar benzerdir. Örneğin lizin, ar-

jinin ve histidin bazik amino asitlerdir. (III) Böylece mutasyonla

değişen amino asit, önceki amino aside benzer kimyasal özel-

liğe sahip ise enzimin işlevi değişmeyebilir.

Cevap E

Soru 8 :

Verilen polipeptitin yapısında 6 farklı amino asit bulunmaktadır. (Mor

altıgenden iki tane, turuncu üçgenden iki tane kullanıldığına dik-

kat edin.)

Buna göre;

A ® protein sentezi ribozomda gerçekleştiğinden peptit bağları da

ribozomda kurulur.

B ® Sentez sırasında altı farklı amino asit için en az altı farklı tR-

NA kullanılmıştır.

C ® 8 amino asit bağlanmış 7 su açığa çıkmıştır.

D ® Tüm polipeptitlerin sentezinde başlangıç kodonu olarak AUG,

dur kodonu olarak UAG, UGA veya UAA kodonlarından bi-

ri kullanılır.

E ® mRNA’da 8 amino asit için 8 kodon bulunur. Ayrıca 1 dur ko-

donu da bulunmalıdır. Toplam 9 kodon vardır.

Cevap E

Soru 2 :

Hangi genlerin hangi proteinleri ürettiği “genomik” bilim dalının in-

celeme alanındadır. (II) Proteomik protein - protein etkileşimleri (I) ile

proteinlerin işlev, hücresel konum vs özelliklerini inceler. (III)

Cevap B

Soru 3 :

Bitkinin tuza duyarlı olması, hafif tuz değişimlerine bile direnç göste-

remeyip ölmesini ifade eder. Bu istenen bir durum değildir.

Cevap A

Biyoteknoloji ve Gen Mühendisliği Test - 7

Soru 1 :

I ® İstenilen özellikte bir genin, bir canlıdan başka bir canlıya ak-

tarılmasına gen aktarımı denir. Hayvan ıslahı istenilen özellik-

te hayvanların seçilip çoğaltılması, istenmeyen özelliklere sa-

hip hayvanların yetiştirilmemesidir.

II ® Genetiği değiştirilmiş canlılara transgenik canlı (genetiği de-

ğiştirilmiş organizma - GDO) denir.

III ® Gen dizilimi değiştirilmiş DNA’ya rekombinant DNA denir.

Cevap A

Soru 4 :

• mRNA ile tRNA arasında kodon anti kodon eşleşmesi olur. Ko-

don anti kodon eşleşmesi sırasında karşılıklı gelen nükleotitler

arasında hidrojen bağları kurulur. Adenin ile urasil arasında iki-

li, guanin ile sitozin arasında üçlü hidrojen bağı kurulur.

• Buna göre örneğin AAA kodonu ile UUU anti kodonu arasında

3 x 2 = 6 hidrojen bağı kurulur.

Cevap C

149

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 13

Soru 4 :

Bakterinin hayatta kalması plazmiti aldığını gösterir. Ancak bu plazmit

istenen geni taşımayabilir. Hayatta kalan bakterinin mavi renk oluştur-

ması doğru plazmiti aldığını gösterir. Buna göre mavi renk oluşumu,

aktarımı hedeflenen genin başarılı bir şekilde aktarıldığını gösterir.

Cevap E

Soru 5 :

Proteomik; belirli bir hücrede ya da canlıda, belirli bir zamanda iş-

lev gösteren proteinlerin yapılarını, yerleşimlerini, miktarlarını ve di-

ğer proteinlerle etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır.

Cevap B

Soru 6 :

• Bir bakterinin dışarıdan plazmit alması bu bakterinin türünü de-

ğiştirmez. Plazmitler küçük DNA parçaları olup bakterilerin esas

DNA’ları çok daha büyüktür. (I. yorum yapılamaz.)

• Bakterilerin tümü rekombinant DNA’ları almaz. Bu nedenle plaz-

mit alan bakterileri tespit etmek için özel yöntemler kullanılır.

(II. yorum yapılamaz.)

• Klonlanacak DNA ve plazmit aynı restriksiyon enzimiyle kesilir-

se birbirine bağlanabilir. Aksi durumda kesilen DNA ile plazmit

birbiriyle birleşemez. (III. yorum yapılabilir.)

Cevap C

Soru 7 :

• Genin aktarıldığının anlaşılabilmesi için genleri alan bakteriler ile

almayan bakteriler arasında belirgin bir farklılık olması gerekir.

Soruda bu durum antibiyotik direnç genleri ile sağlanır. Direnç-

siz bakteriler eğer ilgili plazmiti alırsa antibiyotiğe direnç kaza-

nır ve antibiyotik içeren ortamda çoğalabilir. (I. ve II. yorum ya-

pılabilir.)

• Bakterilerin dışarıda bulunan DNA’ları hücrelerine almaları ola-

yına transformasyon denir. (III. yorum yapılamaz.)

Cevap D

Soru 8 :

• Hücrelerin özel koşullarda çoğaltılmaları işlemine hücre klonla-

ma yada kısaca klonlama denir.

Cevap A


Soru 1 :

• Soruda DNA molekülü verilmiştir. DNA’nın yapısında riboz şe-

kerine rastlanmaz.

Cevap C

Soru 2 :

• DNA ökaryotik hücrelerde çekirdekte bulunur. Yönetici molekül-

dür. Kendini eşleyebilir. Gerekli RNA’ları sentezler.

• Amino asitleri ribozoma taşıma tRNA’nın görevidir.

Cevap E

Soru 3 :

• 2 T–A eşleşmesi vardır. 2 x 2 = 4 hidrojen bağı

• 2 G–C eşleşmesi vardır. 2 x 3 = 6 hidrojen bağı

• Toplam 10 hidrojen bağı

Cevap D

Soru 4 :

Adenin, guanin ve sitozin bazlarını bulundurma DNA ve RNA için

ortaktır.

I ® DNA

III ® RNA

IV ® DNA için geçerlidir.

Cevap A

Soru 5 :

RNA’da timin bulunmadığından DNA’daki adenin ile RNA’daki timi-

nin eşleşmesi mümkün değildir.

Cevap B

Soru 6 :

• İncelediğimiz DNA’nın toplam nükleotit sayısı 100 olsun.

• Bir ipiliğinde kaç adenin ya da guanin olduğunu bilemeyiz. Top-

lam 100 deoksiriboz vardır. Hangi nükleottiten kaç tane olduğu-

nu bilemediğimizden hidrojen bağı sayısını hesaplayamayız.

• İlgili DNA’nın sentezi sırasında 98 su açığa çıkmıştır.

Cevap E

150

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Soru 11 :

• Şekilde bir nükleotit şematize edilmiştir. Nükleotitte şeker olarak

riboz ya da deoksiriboz bulunur.

• X; riboz ise Y; adenin, urasil, guanin, sitozin olabilir.

• X; deoksiriboz ise Y; adenin, timin, guanin, sitozin olabilir.

• Buna göre, riboz ile timinin, deoksiriboz ile urasilin eşleşmesi

beklenmez.

Cevap A

Soru 12 :

• Fosfat ve adenin RNA’da da kullanılır. DNA yıkımıyla açığa çıkan

şeker deoksiriboz olup RNA yapımında kullanılmaz.

Cevap D

Soru 10 :

I ® DNA çift zincirli RNA tek zincirlidir.

II ® Hem DNA hem de RNA nükleotitlerinde fosfat grubu şekerin

aynı bölgesine bağlanır.

III ® DNA’nın yapısında deoksiriboz, RNA’nın yapısında riboz şe-

keri bulunur.

IV ® Hem DNA’da hem de RNA’da organik baz ile şeker molekü-

lü birbirine benzer şekilde bağlanır.

Cevap C


Soru 1 :

• Nükleik asitler tüm canlılarda bulunur. (I) DNA ve RNA olmak üze-

re iki çeşittir. (II) Canlıların kendilerine özgü özelliklerini DNA’la-

rı belirler. (III)

• DNA yarı korunumlu olarak eşlenir. Yani bir zincirini kalıp olarak

kullanır ve diğer zincirini sentezler. Bu bilgi RNA’dan sağlanmaz.

(IV)

Cevap B

Soru 2 :

5’ ® 3’ yönünde uzayan zincirin karşısındaki zincir 3’ ® 5’ yönün-

de olmalıdır. Buna göre, 5’ – ATG GTG CAC – 3’ nükleotit dizisinin

karşı zinciri 3’ – TAC CAC GTG – 5’ şeklinde olmalıdır. Bu zincir 5’ –

GTG CAC CAT – 5’ şeklinde de ifade edilebilir.

Cevap B

Soru 7 :

• Bakteri DNA’sının da insan DNA’sının da yapı birimleri nükleo-

titlerdir. Bu bilgiden yola çıkarak bakteri DNA’sını etkileyen bir

kimyasal insan DNA’sını da etkileyebileceği yorumu yapılabilir.

(II)

• Ancak bakteri ve insan DNA’sının büyüklüğü hakkında yorum

yapamayız. (I) Ayrıca bakteri ve insanların genetik kodlarıyla il-

gili yorum da yapamayız. (III)

Not: İnsan genomu bakteriden çok daha büyüktür. Bakteri DNA’sı

ortalama 8 milyon nükleotitten oluşurken insan DNA’sı (46 kro-

mozomu) yaklaşık 12 milyar nükleotitten oluşur. Genetik koda

canlıların hemen hepsinde aynıdır. Yani belirli bir kodon hemen

her canlıda aynı amino asidi şifreler.

Cevap B

Soru 8 :

• DNA ve RNA nükleotitlerin yapı birimi nükleotitlerdir.

Cevap E

Soru 9 :

Çuha çiçeğinin sıcaklığa göre farklı renkte olması “gen - çevre et-

kileşimine” örnek olarak gösterilebilir. Bu bitkilerde çiçek rengin-

den sorumlu genin işleyişi çevresel koşullara bağlı olarak değişik-

lik göstermektedir.

I ® Tek yumurta ikizi iki bireyin farklı büyüklükte olması, aynı genle-

re sahip olan bu bireylerde genlerin işleyişinin çevresel koşul-

lara göre değiştiğini gösterir. Çuha çiçeği örneğine benzerdir.

II ® İnsanda deri renginin mevsimsel olarak değişmesi, renk oluşu-

munu sağlayan genlerin çevresel koşullara göre farklı aktivite

göstermesinden kaynaklanır. Çuha çiçeği örneğine benzerdir.

III ® Sirke sineklerinde kanat şeklinin, sineğin yetiştiği sıcaklığa ba-

ğlı olarak düz ya da kıvrık olması çuha çiçeğinde olduğu gibi

çevresel koşullara bağlı olarak gen aktivitesinin değişmesin-

den kaynaklanır.

IV ® Bal arılarında yumurtanın kraliçe ya da işçi arı şeklinde geliş-

mesi de genlerin çevre koşullarına göre farklı aktivite göster-

mesinden kaynaklanır.

Cevap E

151

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 13

Soru 3 :

• DNA’nın sitozin oranı guanin oranına eşittir. Adenin oranı da ti-

min oranına eşittir.

• %20 sitozin varsa %20 guanin vardır. Geriye kalan %60’ın yarısı

adenin (%30) yarısı timindir (%30).

Cevap B

Soru 4 :

Genetik madde DNA olduğuna göre DNA’nı soğurduğu daga boyun-

daki ışıkların mutasyona neden olma ihtimali daha yüksektir. UV ışı-

nı mutasyon eğrisinin nükleotit soğurma eğrisi gibi olması beklenir.

Cevap A

Soru 5 :

%38 Guanin varsa %38 sitozin vardır. Adenin - timin toplamı %24’tür.

Bunun yarısı adenin %12, yarısı timindir (%12).

Cevap A

Soru 6 :

• A+T/G+C oranı bir canlının tek ya da çok hücreli olduğunu gös-

termez. (I) A–T bazları arasında ikili, G-C bazları arasında üçlü

hidrojen bağları vardır. A+T oranı daha düşük olduğuna göre

ikili hidrojen bağı sayısı daha azdır. (II)

• A+G/T+C oranı tüm canlılardaki DNA’lar için 1’dir. A+T/G+C

oranı ise türe özgüdür.

Cevap C

Soru 7 :

Virüs çoğalırken genetik materyalini ve onun etrafını çevreleyen pro-

tein kılıfı üretir. HIV’ın genetik materyali RNA olduğuna göre, RNA

sentezinde en fazla tüketilen molekülün en fazla kullanılması gere-

kir. RNA nükleotitlerinin tamamında riboz bulunduğundan en fazla

tüketilen molekül ribozdur.

Cevap B

Soru 8 :

Nükleozitler organik baz ve şekerden oluşur. Nükleozite fosfat gru-

bunun bağlanmasıyla nükleotit sentezlenir. Buna göre adenin nük-

leozitin yapısında riboz ve organik baz bulunur.

Cevap E

Soru 9 :

• Bölünebilen hücrelerde DNA’dan DNA sentezi gerçekleşir. (A)

• Protein sentezleyebilen hücrelerden DNA’dan RNA, (B), RNA

aracılığıyla protein sentezi, (C), proteinlerin amino asitlere yıkı-

mı (E) olayları gerçekleşir.

• Kural olarak ökaryotik hücrelerde RNA’dan DNA sentezi gerçek-

leşmez.

Cevap D

Soru 10 :

Timin, sitozin ve urasil pirimidin grubu organik bazlardır. Bu bazlardan

urasil deoksiriboz şekeriyle bağ yapmaz. Urasil ribozla bağ yapar.

Cevap B

Soru 11 :

DNA kendini eşleyebilir. Ökaryotik hücrelerde çekirdek (I), mitokond-

ri (II) ve kloroplast (IV) DNA bulunduran yapılardır. Bu organellerde

DNA replikasyonu gerçekleşebilir.

Cevap D


Soru 1 :

• Ribozom sayısı, protein miktarı ve mRNA çeşidi hücreden hüc-

reye farklılık gösterir.

• Hücre büyüdükçe yüzey alanı / hacim oranı değişir.

• İnsanların tüm hücreleri zigotun mitoz bölünmesiyle oluşur. Mu-

tasyonlar dışında tümünde aynı genlerin bulunması beklenir. Not:

B lenfositler bu genellemenin dışında kalan ve birbirinden fark-

lı genlere sahip olabilen hücrelerdir.

Cevap A

Soru 2 :

I ® DNA’daki bilgi mRNA aracılığıyla (transkripsiyon) çekirdekten

sitoplazmaya taşınır.

II ® Genetik bilgi çoğaltılarak (replikasyon) sonraki nesillere ak-

tarılabilir.

III ® mRNA’daki genetik bilgi kullanılarak ribozomlarda polipeptit

sentezi (translasyon) gerçekleştirilir.

Cevap E

152

GENDEN PROTEİNE

Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

A ® X, adenozin olup RNA’nın yapısına katılabilir.

B ® Y ve Z DNA’nın yapısına katılır. X ve T RNA’nın yapısına katılır.

C ® Y sadece DNA’da, T sadece RNA’da bulunur.

D ® Y ve Z DNA’nın yapısına katılır. X ve T RNA’nın yapısına katılır.

E ® rRNA veya tRNA katlanırken nükleotitleri arasında hidrojen bağ-

ları kurulabilir.

Cevap D

Soru 7 :

• DNA eşlenmesi prokaryotlarda sitoplazmada, ökaryotlarda çe-

kirdekte gerçekleşir. (I)

• Ökaryotların çekirdeğinde protein sentezi (translasyon) gerçek-

leşmez. (II yanlış.)

• Prokaryotlarda transkripsiyon sitoplazmada olur. Bu sırada sen-

tezlenen mRNA’nın bir ucuna bağlanan ribozom translasyonu

başlatabilir. (III)

Cevap B

Soru 8 :

DNA’nın yapısında amino asit bulunmaz. Dolayısıyla DNA yapısına

asidik ya da farklı bir amino asidin bağlanması beklenmez.

Cevap A

Soru 9 :

• Deney DNA’nın yeni ve eski zincirleri arasındaki ilişkiyi aydın-

latmak için yapılmıştır. Sonuçlar DNA’nın kendini yarı korunum-

lu olarak eşlediğini göstermektedir. Çünkü ilk bölünmede tüm

DNA’lar melez olmuştur. (Bir zincir eski diğer zincir yeni)

• Sonuçlara bakıldığında ikinci bölünme de benzer şekilde yarı

korunumlu olmuştur.

Cevap A

Soru 10 :

Genomik, farklı türlere ait genomların tüm yapısal ve işlevsel yönele-

rini inceleyen bilim dalıdır. Genomik, kromozomların dizilenmesi tek-

niklerini uygulayarak, organizmaların genomlarını, yani bir organizma-

daki genler bütününü inceleyen bir biyoteknoloji alt dalı da sayılabilir.

Cevap A

Soru 3 :

Ökaryotik hücrelerin sitoplazmasında işlev gösteren mRNA, tRNA,

rRNA gibi tüm RNA çeşitleri çekirdekte sentezlenir.

Cevap D

Soru 5 :

DNA

Organik bazlar

Şeker - fosfat bağları

DNA zincirlerinde dış iskeleti şeker fosfat bağları oluşturur. Organik

bazlar bu iki iskelet arasındaki basamaklar gibidir.

Cevap A

Soru 4 :

A ® Gen 1 mutantları enzim 1’i sentezleyemez. Enzim 1 glutama-

tı ornitine dönüştürür. Ortama ornitin eklenirse mantar sorun

yaşamadan hayatına devam edebilir.

B ® Gen 2’nin ürünü enzim 2 ornitini sitruline dönüştürür. Enzim 2

işlev yapamazsa hücrede ornitin birikir.

C ® Enzim 3 işlev yapamazsa ortamda sitrulin birikir.

D ® Enzim 4 arjino süksinatı arjinine dönüştüren enzimdir. Bu tep-

kime hücre içinde enzim 4 olmadan gerçekleşmez.

E ® Gen 3, Enzim 3’ü üretir. Enzim 3 sitrulini arjinosüksinata dö-

nüştürür.

Cevap E

ÜNİTE 14BİTKİ BİYOLOJİSİ

155

BİTKİ BİYOLOJİSİ

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Bitkisel Dokular ve Hücreler Test - 1

Soru 1 :

Bitkilerin toprak altı bölümünü kök sistemi, toprak üstü bölümünü

sürgün sistemi oluşturur. Sürgün sisteminde gövde, dallar ve yap-

raklar bulunur. Çiçekler ve meyve de bitkinin toprak üstü organla-

rında oluşan yapılardır.

Cevap A

Soru 2 :

• Tomurcuklar yeni organlar yapabilen bölünür hücre toplulukları-

dır. Sürgün sisteminde bulunan bir tomurcuk dal, yaprak ya da

çiçek yapabilir.

• Kök sisteminde tomurcuk bulunmaz. Ayrıca kök, sürgün siste-

mine ait bir yapı değildir.

Cevap D

Soru 3 :

A ® Bitkinin toprak üstü organları sürgün sistemini oluşturur.

B ® Kök sistemi ile sürgün sistemi arasındaki önemli farklardan bi-

ri; kök sisteminde tomurcukların bulunmamasıdır. Bu nedenle

tomurcuk içeren patates gövde, tomurcuk içermeyen havuç,

turp gibi yapılar köktür.

C ® Köklerin ihtiyaç duyduğu besin sürgün sisteminde sentezlenir

ve özel yapılarla köklere iletilir.

D ® Kök sisteminde kütikula tabakası bulunmaz.

E ® Sürgün sisteminin ihtiyaç duyduğu su ve besinler ise kök sis-

temiyle elde edilerek sürgün sistemine aktarılır.

Cevap D

Soru 10 :

Görselde ok işaretiyle gösterilen hücrelerin çeperlerinde selüloz ve

pektin birikimiyle kalınlaşma olmuştur. Ayrıca bu hücreler özellikle

büyümekte olan bölgelerde destek işlevi görmektedir. Verilen özel-

likler kollenkima hücrelerine aittir.

Cevap B

Soru 11 :

• Kollenkima ve sklerenkima hücreleri bitkilerin destek elemanla-

rıdır. (I)

• Kollenkima büyümekte olan bölgelerde, sklerenkima büyüme-

sini tamamlamış bölgelerde daha fazla bulunur. (II)

• Hücre duvarında lignin biriken hücreler ölür. Olgun dönemde

kollenkima hücreleri canlı, sklerenkima hücreleri ölüdür. (III ve

IV)

Cevap A

Soru 12 :

Mitozu inceleyen bir öğrencinin sürekli bölünen hücrelerin bulunduğu

bitki bölgesinden kesit alması gerekir. Bitkilerin gövde uçları ve kök

uçlarında sürekli bölünen meristem hücreler (uç meristemler) bulunur.

Cevap C

Soru 7 :

• Temel doku; parankima (II), kollenkima (I) ve sklerenkima hüc-

relerinden oluşur.

• Bekçi hücreler; örtü dokunun hücreleridir. Odun boruları iletim

doku kapsamında incelenir.

Cevap A

Soru 8 :

Kara yosunlarında iletim demeti bulunmaz. Eğreltiler, kozalaklılar,

tek ve çift çenekli bitkiler gerçek kök ve gövdeleri olan bitkilerdir.

Cevap A

Soru 9 :

I ® Yaprakta bulunan sünger parankiması hücreleri fotosentez

yapar.

II ® Fotosentez ürünlerini bir süre depolar.

III ® Sentezlediği besinleri iletim demetlerini aktarır.

Cevap E

Soru 4 :

Sürekli bölünerek bitkinin yaşadığı sürece büyüyebilmesini sağla-

yan hücrelere meristem denir.

Cevap A

Soru 5 :

Gelişmiş bitkilerde üç doku çeşidi bulunur; örtü doku, iletim doku,

meristem doku. Bağ doku (II) hayvanlarda görülen bir doku çeşididir.

Cevap E

Soru 6 :

Parankima hücreleri; fotosentez, depolama, salgılama ve iletim iş-

levlerinin yerine getirilmesinde rol oynar. Polen üreme hücreleri ta-

rafından üretilir.

Cevap E

156


Prf

Ya

yın

ları

Soru 2 :

I ® Yaprağın dik durabilmesini sağlayan canlı destek elemanları

kollenkima hücreleridir.

II ® Tohumu çevreleyen, ölü hücrelerden oluşan koruyucu doku-

yu sklerenkima hücreleri oluşturur.

III ® Fotosentez temel olarak parankima hücreleri tarafından yapılır.

Cevap B


Soru 3 :

• Yaprakta bulunabilen özümleme parankiması hücreleri palizat

ve sünger parankiması hücreleridir. (I ve II)

• İletim parankiması, iletim demeti hücrelerine çeşitli şekillerde

yardımcı olan hücreleri kapsar. (III)

Cevap C

Soru 4 :

• Trake ve trakeitler odun borularının elemanlarıdır.

• Ligninleşmiş hücre duvarı ile işlevsel olgunlukta ölü olma bu iki

hücre tipi için ortaktır. (I ve II)

• Üst üste gelerek geniş borular oluşturma trakelerin özleliğidir.

(III)

• İki hücre tipi de tüm bitkilerde bulunmaz. Ayrıca bazı bitkilerde

trakelere rastlanmaz. (IV)

Cevap A

Soru 1 :

A ® Bölünerek yeni dokuları oluşturan hücreler meristem hücrelerdir.

B ® Meristem hücreler ince çeperli ve küçük kofullu olur.

C ® Meristem hücreleri farklılaşmamış hücrelerdir.

D ® İletim doku odun (ksilem) ve soymuk (floem) borularından olu-

şur. Soymuk borularının hücreleri canlıdır.

E ® Temel dokunun kökte bulunan hücrelerinde kloroplast yoktur.

Cevap C

Soru 5 :

• Soymuk boruları kalburlu borular ile arkadaş hücrelerinden olu-

şur. Bu hücrelere yardımcı olan parankima ve sklerenkima hüc-

releri de soymuk boruları içerisinde incelenir.

• Trakeler, odun borularını oluşturan hücre çeşitlerinden biridir.

Cevap A

Soru 6 :

• Bazı epidermis hücreleri farklılaşarak stoma bekçi hücrelerini

oluşturur. Bekçi hücrelerin arasındaki boşluğa stoma denir.

• Lentisel peridermisteki yırtılmalardır. Trakeitler iletim doku hüc-

releridir. Taş hücreleri, eni boyu birbirine yakın sklerenkima hüc-

releridir.

Cevap B

Soru 7 :

• Arkadaş hücreleri ile kalburlu borular arasındaki geçitlere plaz-

modezm denir. Plazmodezm, kalburlu boruların ihtiyaç duydu-

ğu bazı maddelerin arkadaş hücrelerinden kalburlu borulara ta-

şınabilmesini sağlar. Örneğin proteinler, çeşitli şekerler ve ATP

bu şekilde aktarılabilir. (I ve II)

• Kalburlu borulardan arkadaş hücrelere ATP aktarımı yapılmaz.

(III)

Cevap D

Soru 8 :

Hücrenin içindeki canlı kısma protoplast denir. Protoplastını kaybe-

den hücre ölüdür. Sklerenkima hücreleri işlevsel durumda ölü oldu-

ğuna göre protoplastını kaybetmiştir.

Cevap B

Soru 10 :

• Kütikula kalınlığı arttıkça ışık geçirgenliği azalır. (I doğru.)

• Kütikula kalınlığı arttığında solunum hızının azaldığını söyleye-

meyiz. (II yanlış.)

• Kütikula kalınlığı arttıkça terleme miktarı azalır. (III yanlış.)

Cevap A

Soru 9 :

A ® Epidermis hücrelerinde kloroplast bulunmaz. Değişime uğramış

epidermis hücreleri olan bekçi hücreler bu durumun istisnasıdır.

B ® Bazı bitkilerde, hücreleri arasında damlama olayının gerçek-

leştiği açıklıklar (hidatot) bulunur.

C ® Bitkinin toprak üstü kısımlarında, kütikula bulunan bölgelerde

gaz alışverişi stomalarla sağlanır. Kökte kütikula bulunmaz. Bu

nedenle stomaların bulunmasına da ihtiyaç duyulmaz.

D ® Kök tüyleri, epidermis hücrelerinin uzantılarıdır. Yüzey alanı-

nı artırır.

E ® Epidermis hücreleri canlıdır.

Cevap E

157


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 2 :

• Örtü dokunun oluşturduğu yapılar epidermis ve peridermistir.

• Örtü doku bitkileri dış etkilerden korur. (A) Su kaybını engeller.

(B) Köklerde suyun alınmasını sağlar. (C)

• Bitkiyi çeşitli parazitlerden koruma işlevi (E) de olan örtü doku-

nun fotosentez yaparak bitkinin ihtiyaç duyduğu besini üretme

işlevi yoktur. (D)

Cevap D


Soru 1 :

A ® Kalburlu boru elemanları işlevsel olgunlukta canlıdır.

B ® Ribozomları bulunmaz.

C ® Kalburlu boru elemanları organik besinlerin taşınmasında rol

oynar.

D ® Lignin birikmesiyle kalınlaşmış duvarları yoktur.

E ® Endoplazmik retikulumları değişime uğramış ve büyük oran-

da küçülmüştür.

Cevap C

Soru 4 :

A ® Kütikula tabakası mumsu bir tabaka olup bitkiyi su kaybın-

dan korur.

B ® Kurak bölge bitkilerinde daha kalındır.

C ® Kök tüylerinin etrafında ya da kökün diğer bölgelerinde bu-

lunmaz.

D ® Dolayısıyla bitkinin tüm yüzeyini kesintisiz bir şekilde örtmez.

E ® Işığa karşı geçirgen bir tabakadır.

Cevap A

Soru 5 :

A ® Epidermis örtü dokunun elemanıdır.

B ® Stomalar örtü dokuda bulunan yapılardır.

C ® Peridermis örtü doku kapsamında incelenir.

D ® Kalburlu borular iletim dokunun elemanlarıdır.

E ® Kollenkima temel dokuya ait bir hücredir.

Cevap C

Soru 6 :

A ® Meristem hücreler ince duvarlı olup hücre duvarında lignin ya

da suberin gibi maddeleri bulundurmaz.

B ® Meristem hücreler, bölünen hücrelerdir, fotosentez yapmaz.

C ® Meristem hücrelerin kofulları küçüktür.

D ® Meristem hücreler sürekli bölünen ve yeni hücreler üretebi-

len hücrelerdir.

E ® Uç meristemdeki hücreler canlıdır.

Cevap D

Soru 7 :

A ® Sklerenkima hücreleri işlevsel olgunlukta ölü, kollenkima hüc-

releri canlıdır.

B ® Sklerenkima hücrelerinde hücre duvarı lignin gibi maddeler-

le kalınlaşmıştır.

C ® Kollenkima hücreleri, hücre kalınlaşmasının olduğu yere göre

köşe ya da levha kollenkiması olmak üzere ikiye ayrılır.

D ® Taş hücreleri ve sklerenkima lifleri, sklerenkima çeşitlerini oluş-

turur.

E ® Kollenkima büyümekte olan, sklerenkima büyümesini tamam-

lamış bölgelerdeki başlıca destek elemanıdır.

Cevap ESoru 3 :

A ® Epidermis hücreleri canlıdır.

B ® Hücreleri arasında çok az boşluk bulunur.

C ® Bekçi hücreler dışında, fotosentez yapamayan hücrelerden

oluşur.

D ® Çoğunlukla tek sıra hücreden oluşan bir tabakadır.

E ® Hücrelerinin kofulları büyük, sitoplazması azdır.

Cevap B

Soru 8 :

• Demet kambiyumu gövdenin enine büyümesini sağlar. (I) Bü-

yüme sürecinde üretilen odun boruları üst üste gelerek yaş hal-

kalarını oluşturur. (III)

• Kökün boyuna büyümesini ve yeni epidermis hücrelerinin üre-

tilmesini primer meristemler gerçekleştirir. (II ve IV)

Cevap C

Soru 9 :

• Uç meristemler primer meristemdir: Kök ucu meristemi (I) göv-

denin apikal meristemi (II) gibi

• Kambiyumlar sekonder meristemdir; demet kambiyumu, (III)

mantar kambiyumu, (IV) yara kambiyumu gibi

Cevap E

Soru 10 :

Meristem hücreler; sürekli bölünebilen, yeni dokular oluşturan bol

sitoplazmalı küçük kofullu ince çeperli hücrelerdir.

Cevap A

Soru 11 :

• Peridermis dışta mantar doku, (II) içte mantar dokuyu üreten

mantar kambiyumundan (I) oluşturur.

• Periderm ile sekonder floem (III) birlikte kabuğu oluşturur.

Cevap D

158


Prf

Ya

yın

ları


Soru 1 :

A ® Kalburlu boru elemanlarında çekirdek, ribozom, merkezi koful

gibi yapılar kaybolmuştur.

B ® Kalburlu boru elemanları işlevsel durumda canlıdır.

C ® Arkadaş hücreleri ile kalburlu borular arasında plazmodezma-

ta denilen çok sayıda özel geçit bulunur.

D ® Bu geçitler arkadaş hücrelerinde üretilen ATP, protein vb. mo-

leküllerin aktarımında işlev gösterir.

E ® Kalburlu boru elemanlarının birbirine bakan yüzlerinde kalbur-

lu plak denilen geniş boşluklar bulunur. Bu boşluklar sayesin-

de sitoplazma bir hücreden diğerine geçebilir.

Cevap B

Soru 5 :

A ® Epidermis hücreleri canlıdır.

B ® Otsu bitkilerde hem gövde hem de kökler epidermis ile çev-

relenmiştir.

C ® Odunsu bitkilerin genç kısımları, yaprakları vb. kısımları epider-

mis ile çevrelenmiştir.

D ® Epidermis, birincil meristemin farklılaşmasıyla üretilir.

E ® Gövdede epidermisin dışında kütikula tabakası bulunur.

Cevap C

Soru 3 :

Primer; birincil (önce oluşan), sekonder; ikincil (sonra oluşan) an-

lamına gelir.

Sekonder meristemler sekonder dokuları oluşturur. Bu dokular ço-

ğunlukla gövdenin veya kökün kalınlaşmasına neden olur.

• Mantar doku, (A) sekonder floem, (B) sekonder ksilem (C) ve

ksilem halkalarının birikmesiyle oluşan büyüme halkaları (E) se-

konder dokulardır.

• Stoma bekçi hücreleri primer örtü dokunun elemanıdır. Primer

meristemler tarafından üretilir.

Cevap D

Soru 7 :

• Sürekli bölünen meristem hücreler bitkilerin boyuna ve enine bü-

yümesini sağlar. Tam bir bitki oluşturabilme potansiyeli olan me-

ristemlerden doku kültürü yapılırken yararlanılır. Hücreleri küçük

kofullu ve bol sitoplazmalıdır.

• Meristem hücreleri, sürekli bölünen farklılaşmamış hücrelerdir.

Kloroplastları bulunmaz. Fotosentez yapamazlar.

Cevap D

Soru 8 :

• Primer hücre duvarı hem kollenkima hem de sklerenkima hüc-

relerinin etrafını çevreler. (I) Ancak primer hücre duvarında lig-

nin ve suberin gibi maddelerin birikmesiyle oluşan kalın sekon-

der hücre duvarı kollenkima hücrelerinde bulunmaz. (II)

• Sklerenkima hücreleri olgun durumda ölü olduklarından klorop-

last vb. yapılara sahip değildir. (III)

Cevap A

Soru 9 :

Lentiseller peridermis tabakasındaki yırtılmalardır. Bu bölgelerde man-

tar doku parçalandığı için bitkinin içte kalan kısımları ile dış ortam

arasında gaz alışverişi yapılabilir. Peridermis sekonder örtü dokudur.

Cevap B

Soru 10 :

• Peridermisde lentisel bulunurken stoma epidermise ait bir yapı-

dır. (A ve B)

• Kütikula, örtü doku hücreleri tarafından salgılanan koruyucu bir

tabakadır. (C)

• Salgı tüyleri ve kök tüyleri örtü dokunun elemanlarıdır. (D ve E)

Cevap C

Soru 4 :

Bitkilerde yenilenme olmaz. Ancak yeni bir doku oluşturulursa eğer

bu da meristem hücreler tarafından gerçekleştirilir. Bu işlev paran-

kimaya ait değildir.

Cevap B

Soru 2 :

I ® Gövdede hem primer hem de sekonder meristem bulunabilir.

II ® Yan kökleri primer meristemler oluşturur.

III ® Boyuna büyümeyi primer meristemler sağlar.

IV ® Primer meristemler primer iletim dokularını, sekonder meris-

temler sekonder iletim dokularını üretir.

Cevap D

Soru 6 :

I ® Epidermis hücreleri bölünmez.

II ® Epidermis hücrelerinin çoğu fotosentez yapamaz.

III ® Epidermis tüm canlı hücreleri kendi proteinlerini sentezleyebilir.

Cevap C

Soru 11 :

Bitkilerde saprofit beslenme görülmez. Bitkiler topraktaki organik

maddeleri ayrıştırmak için salgı yapmaz. Böcekçil bitkiler, böcek-

leri sindirmek için çeşitli sindirim enzimlerini salgılıyor olsalarda

bu olay yapraklarda gerçekleşir. Ayrıca böyle bitkiler etçil (karni-

vor) bitki denir.

Cevap E

159


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 2 :

Kök tüyleri kökün sadece olgunlaşma bölgesinde (III) bulunur.

Cevap B

Bitki Organları Test - 5

Soru 1 :

I ® İletim demetleri kökün merkezinde yer alır. (Y) Buna göre X;

gövde kesitini, Y kök kesitini göstermektedir.

II ® Kambiyum hem gövdede hem de kökte bulunur.

III ® Kökte stoma bulunmaz. Lentisel hem kökte hem de gövde-

de bulunabilir.

Cevap A

Soru 3 :

A ® Yapraklar fotosentezle besin sentezler.

B ® Sentezledikleri besinlerin bir kısmını depolar. Öyle ki bazı yap-

raklar besin depolamak üzere özelleşmiştir. Örneğin kuru soğan

olarak tükettiğimiz yapı, bitkinin besin depolamış yapraklarıdır.

C ® Yapraklardan terleme ile su kaybedilir. Yapraklar stomalar ile

gaz alışverişi yapabilir.

D ® Bazı yapraklar çeşitli salgılar yaparak ya da diken şeklini ala-

rak bitkiyi hayvanlardan korur.

E ® Tohum kabuğu, çiçeğin yapısındaki özel bazı hücreler (integü-

ment denilen yapı) tarafından oluşturulur.

Cevap E

Soru 6 :

Nodyumlar (düğümler) gövdede bulunurken kökte bulunmaz. Nod-

yumlar yan dalları ya da yaprakları oluşturan meristem hücre kü-

meleridir.

Cevap D

Soru 4 :

I ® Meristem hücrelerin bölündükten sonra oluşan hücrelerden

biri meristem olarak faaliyet gösterir. Böylece bitki yaşadığı

sürece meristemlerin varlığı korunmuş olur.

II ® Meristem hücrelerin duvarında ikincil kalınlaşma olmaz. İkin-

cil kalınlaşma olan hücreler yaşamlarını uzun süre devam et-

tiremez.

III ® Uç meristemler bitkinin boyuna büyümesini, yanal meristem-

ler enine büyümesini sağlar.

Cevap C

Soru 5 :

Ağacın gövdesinde bulunan aşağıdaki yapılar merkezden dışa doğ-

ru şöyle sıralanır.

III ® Odun boruları

II ® Demet kambiyumu

I ® Soymuk boruları

IV ® Mantar kambiyumu

V ® Mantar doku

Cevap B

Soru 7 :

I ® Yapraklarda gaz alışverişini stomalar sağlar.

II ® Odunsu gövdenin canlı hücreleri lentiseller aracılığıyla gaz

alışverişi yapabilir.

III ® Su ve mineraller yaprak hücrelerin odun borularıyla taşınır.

Cevap C

Soru 9 :

• Kök, radikuladan gelişir. Bitkiyi toprağa bağlayarak su ve mine-

rallerin alınmasını sağlar. (I ve III)

• Yan kökler merkezi silindirde bulunan periskl tabakasından ge-

lişir. Epidermisten çıkan uzantılar kök tüylerini oluşturur. (III)

Cevap E

Soru 11 :

I ® Kaliptra, kök şapkasıdır. Kökün toprak içinde ilerlerken zarar

görmesini önler.

II ® Bölünür hücre bölgesinde primer meristemler bulunur.

III ® Uzama bölgesindeki hücreler hacimlerini artırarak kökün uza-

masını sağlar. Böylece köke ileri doğru büyür.

Cevap A

Soru 10 :

Verilen dokular dıştan içe doğru şöyle sıralanır;

A ® Mantar doku

E ® Mantar kambiyumu

D ® Soymuk boruları

B ® Demet kambiyumu

C ® Odun boruları

Cevap D

Soru 8 :

A ® Odunsu bitkilerin kabuğu peridermis ve sekonder floemden

oluşur. Peridermis mantar doku ve mantar kambiyumunu içe-

ren ikincil örtü dokudur.

B ® Peridermis bazı bölgelerde yırtılır ve bu açıklıklara lentisel denir.

C ® Sekonder floem demet kambiyumu tarafından oluşturulur.

D ® Kabuktaki mantar doku hücreleri ölü, mantar kambiyumu ve

sekonder floem hücreleri canlıdır.

E ® Kütikula epidermisin dışında bulunur. Kabuğun ya da perider-

misin dışında böyle bir tabaka bulunmaz. Çünkü peridermisin

en dışındaki mantar doku hücreleri su ve gazlara karşı geçir-

gen değildir.

Cevap E

160


Prf

Ya

yın

ları

Soru 1 :

• Bitki gövdesinden alınan kesitte gövdenin bazı bölümlerinin da-

ha fazla bölünmesi sonucu mantar dokunun kısmen parçalandı-

ğı bölge X ile gösterilmiştir. Buna göre X lentiselleri göstermek-

tedir. (A)

• Lentiseller odunsu gövdelerde gaz alışverişinin gerçekleşmesi-

ne imkan veren yapılardır. (B) Bazı meyvelerde ve köklerde de

bulunabilir. (C) Stomalar gibi açılıp kapanmaz. (E)

• Odunsu gövdeler fotosentez yapmaz. Karbondioksit fotosentez

için gerekli bir gazdır. Odunsu gövdedeki hücrelerin oksijene ih-

tiyacı vardır. Bu nedenle lentisel hem gece hem de gündüz ok-

sijenin alınıp karbondioksitin verilmesini sağlar.

Cevap D

Soru 3 :

Yaprakta bulunan tüyler epidermis hücrelerinin uzantılarıdır. Epider-

mis hücreleri kloroplast taşımaz. Ancak epidermisin, stomaları oluş-

turan bekçi hücrelerinde kloroplast bulunabilir.

Cevap B

Soru 4 :

Genç gövdede ikincil büyüme oluşurken primer ksilem ile primer flo-

em arasında demet kambiyumu oluşur. Demet kambiyumu içe doğ-

ru sekonder ksilemi dışa doğru sekonder floemi oluşturur. Böylece

içten dışa bu tabakalar şöyle sıralanır;

• Primer ksilem

• Sekonder ksilem

• Demet kambiyumu

• Sekonder floem

• Primer floem

Kalınlaşan gövdede epidermis parçalanır ve altındaki hücreler man-

tar kambiyumuna dönüşür. Mantar kambiyumu dışa doğru mantar

dokuyu oluşturur.

Buna göre verilen yapılar dıştan içe şöyle sıralanı;

(IV) Mantar doku

(III) Mantar kambiyumu

(II) Sekonder floem

(I) Primer ksilem

Cevap E

Soru 5 :

• Olgunlaşma bölgesi kökün topraktaki suyu aldığı, kök tüylerinin

bulunduğu bölümüdür. Bu kısmı besleyen soymuk boruları ve

alınan suyu toprak üstü organlara ileten odun borularını bulun-

durur. Kökün olgunlaşma bölgesinde parankima hücrelerine de

rastlanır.

• Mantar kambiyumu kalınlaşma (sekonder büyüme) gösteren

kökte bulunur.

Cevap D

Soru 6 :

Bitkiler aleminde sınıflandırılan ve iletim demetlerine sahip olmayan

türlerin bulunduğu grup, karayosunlarıdır.

Cevap A

Soru 2 :

I ® Kök hücreleri oksijen ihtiyaçlarını dış ortamdan sağlar. Bu ne-

denle gaz alışverişi yapar.

II ® Bitkilerde su aktif taşımayla alınmaz.

III ® Kökte bulunan bazı hücreler (meristem hücreleri) mitoz geçi-

rerek kökün büyümesini sağlar.

Cevap E

Bitki Organları Test - 6

Soru 7 :

Yaprağın numaralanmış kısımları şunlardır:

I ® Kütikula

II ® Üst epidermis

III ® Palizat parankiması

IV ® İletim demeti

V ® Alt epidermis

VI ® Sünger parankiması

Yaprakta fotosentezin en yoğun gerçekleştiği yapı palizat paranki-

masıdır. (III)

Cevap B

Soru 10 :

I ® Yapraklar fotosentezi gerçekleştiren temel yapılardır. Yaprak-

ların dökülmesi fotosentez hızını azaltır.

II ® Bitkiler, özelleşmiş boşaltım organları olmadığından bazı zarar-

lı atıkları yapraklarında depolar. yapraklar dökülünce bu atıklar

da bitkiden uzaklaştırılmış olur.

III ® Bazı durumlarda bitkiler yapraklarıyla daha fazla su kaybet-

memek için yapraklarını döker. Örneğin çok kurak ortamlar-

da yaşamaya adapte olmuş bazı bitkiler yılın en sıcak dönem-

lerinde yaprak döker.

Cevap A

Soru 8 :

Bazı bitkiler kuraklığa adapte olabilmek için daha kalın kütikula ta-

bakası (I) üretir. Kalın kütikulalı olma su kaybını azaltan bir adap-

tasyondur.

Cevap A

Soru 9 :

Fotosentez ürünleri soymuk borularıyla taşınır. Soymuk boruları ile-

tim demetinde (IV) yer alır.

Cevap C

161


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 11 :

A ® Periderm mantar doku ve mantar kambiyumundan oluşur. Man-

tar kambiyumu hücreleri canlıdır.

B ® Ksilem kökten aldığı su ve mineralleri yukarı doğru taşır.

C ® Yaş halkaları odun borularından (ksilem halkalarından) oluşur.

D ® Demet kambiyumu gövdenin kalınlaşmasını yani enine büyü-

mesini sağlar.

E ® Kabukta periderm ve floem tabakaları bulunur.

Cevap E

Soru 12 :

• Yaprağın epidermis hücreleri fotosentez yapmaz. Kloroplast bu-

lundurmaz. Bazı hücreleri ölü olduğundan hücre solunumu yap-

maz. Ayrıca çoğu hücresi bölünmez.

• Bitkilerin yapraklarında bulunan tüm hücreler meristemler tara-

fından oluşturulur.

Cevap E

Soru 2 :

• Bitkilerin tümü embriyodaki primer meristemlerden gelişir. (A)

• Tek yıllık otsu bitkilerde sekonder meristem bulunmaz. (B)

• Kara yosunlarında iletim demeti (odun boruları, soymuk borula-

rı) bulunmaz. (C, D ve E)

Cevap A

Soru 1 :

• Tek çenekli bitkiler kapalı tohumludur. Eğreltiler tohum oluştur-

maz. Tek çenekli bitkilerde odunsu gövdeye rastlanmaz. Ayrıca

iletim demetleri paralel damarlanma gösterir.

• Tek çenekli bitkiler meyve oluşturabilir.

Cevap D

Tek Çenekli ve Çift Çenekli Bitkiler Test - 7

Soru 5 :

Tek çenekli bitkilerde kambiyum (ikincil meristem) bulunmaz. Bu ne-

denle kambiyum tarafından üretilen hücrelere rastlanmaz. (Bazı tek

çeneklilerde gövde kalınlaşmasını sağlayan özel “tek çenekli kam-

biyumu”na rastlanmıştır.

Cevap B

Soru 6 :

Demet kambiyumu yeni iletim demetlerini oluşturarak gövdenin eni-

ne büyümesini sağlar. Demet kambiyumu bulunmayan bir bitkide

enine kalınlaşma olması beklenmez.

Cevap A

Soru 3 :

I ® Şekilden de anlaşılacağı üzere iletim demetleri dağınık dizilmiştir.

II ® İletim demetleri dağınık dizilen bitkiler tek çeneklidir.

III ® Böyle bitkilerde kambiyumun bölünmesiyle enine kalınlaş-

ma görülmez.

IV ® İletim demetleri odun ve soymuk borularından oluşur.

Cevap B

Soru 4 :

I ® Saçak kök sisteminde belirgin bir ana kök bulunmaz. Gövde-

den çok sayıda ince kök çıkar.

II ® Kazık kök sisteminde besin depolayan kalınlaşmış bir ana

kök bulunur.

III ® Bazı bitkilerde gövdeye destek işlevi yapan adventif kökler (ek

kökler) bulunur.

Cevap C

Soru 7 :

Çift çenekli otsu bit bitkiden alınan gövde kesitindeki numaralan-

mış yapılar şunlardır:

I ® Epidermis

II ® Soymuk boruları (Floem)

III ® Demet kambiyumu

IV ® Odun boruları (Ksilem)

V ® Korteks

Şekilde IV numaralı kısım odun borularıdır.

Cevap D

Soru 8 :

Köklerden alınan su ve mineraller odun borularıyla (IV) taşınır.

Cevap D

Soru 9 :

Yeni iletim demetleri kambiyumu (III) tarafından üretilir. (Demet kam-

biyumu çok yıllık odunsu bitkilerde daha belirgindir ancak bazı otsu

dikotillerde de bulunmaktadır.)

Cevap C

162


Prf

Ya

yın

ları

Soru 10 :

• Tek çenekli otsu bitkilerde kapalı demet bulunur. (I)

• Primer meristem bitkilerin tümünde yeni dokular oluşturur. (II)

• Otsu bitkilerin çoğunda sekonder büyümeyle gövde kalınlaşma-

sı olmaz.

Cevap B

Soru 11 :

Dikotik (çift çenekli) bitkilerin tohumlarından iki çenek bulunur. (I)

Yapraklarında ağsı damarlanma görülür. (II) Kökleri kazık kök tipin-

dedir. (III)

Cevap E

Soru 12 :

I ® Bitkiler aleminde sınıflandırılan tüm canlılarda selülozdan olu-

şan hücre duvarı bulunur.

II ® Tümü dış ortamla madde alışverişi yapar. Bu sırada solunum

gazları gibi bazı maddelerin alışverişi difüzyonla olur.

III ® Kara yosunlarında odun ve soymuk boruları bulunmaz.

Cevap C

Soru 2 :

I ® Oksin özellikle tepe tomurcuğunda üretilir köklere doğru taşı-

nır. Köklere doğru oksin derişimi giderek azalır.

II ® Sitokinin köklerde üretilir. İletim demetleriyle gövdeye doğru

taşınır. Gövde ucuna doğru derişimi azalır.

Cevap E

Soru 6 :

I ® Bitkisel hormonlar belirli bir bezden salgılanmaz.

II ® Bitkisel hormonlardan bazıları havayla, bazıları iletim demet-

leriyle, bazıları da hücren hücreye taşınır.

Hem bitki hem de hayvan hormonları hücreleri belirli bir amaca yö-

nelik olarak etkileyen mesajları taşır.

Cevap C

Soru 7 :

Odunsu bitkiler kök ve gövde uçlarından büyür. Bu nedenle gövde-

de bulunan herhangi bir izin yüksekliği değişmez. Bu durum bitki-

den çıkan dallar için de geçerlidir.

Cevap E

Soru 8 :

• Şekilde bitki ışık kaynağına doğru büyümüştür. Bitkilerin bu şe-

kilde ışığa yönelmelerine fototropizma denir. Oksin hormonu-

nun asimetrik dağılımından kaynaklanır.

• Oksin ışık alan taraftan ışık almayan tarafa geçer. Oksin bulunan

bölüm büyür. Işık almayan taraf daha fazla uzayınca bitki ışığa

doğru yönelir.

Cevap B

Soru 10 :

Demet kambiyumu enine kalınlaşmayı sağlar. (A) Mantar kambiyu-

mu gibi ikincil meristemdir. (B) Hem kök hem de gövdede buluna-

bilir. (C) İkincil (sekonder) iletim demetlerini oluşturur. (E)

Periderm tabakası mantar kambiyumu ve mantar dokudan oluşur.

Cevap D

Soru 3 :

Etilen (C2H4) gaz halinde salgılanan bir bitkisel hormondur. Gaz ha-

linde olduğundan havayla taşınabilir.

Cevap A

Soru 4 :

• Meyvelerde olgunlaşmayı etilen hormonu sağlar. Bu süreçte ye-

şil renkli olan meyvede kloroplastlar bozularak kromoplastlara

dönüşür. Meyve daha fazla dikkat çeken bir renk (örneğin kırmı-

zı) alır. Meyvenin sert dokuları yumuşar. Meyve daha kolay yeni-

lebilir. Ayrıca meyvede tadı ve kokusu güzel bileşikler üretilir.

• Etilen gaz halinde olduğundan olgun bir meyve henüz olgun-

laşmamış meyvelerin arasına konulacak olursa onların da hızla

olgunlaştıkları görülür.

Cevap A

Soru 5 :

Oksin hem floemle taşınır hem de hücreden hücreye taşınır. Oksi-

nin hücresel taşınmasında belirli bir yönde taşındığı görülür. Bu ne-

denle bitkilerde oksin taşınımı polardır. Gövdeden köke doğru taşı-

nır. Bu durum bitki gövdesinin ve dallarının belirli bir yöne (gövde

yönü – kök yönü) sahip olmasını sağlar.

Cevap B

Soru 1 :

Oksin özellikle tepe tomurcuğunda sentezlenir ve büyümeden so-

rumlu başlıca hormondur.

Cevap B

Bitki Büyümesi ve Hormonların Etkisi Test - 8

Soru 9 :

Hormona bağlı olarak ortaya çıkan üç yanıtta;

1 ® Boyuna büyüme durur.

2 ® Gövde kalınlaşır.

3 ® Bitki yatay olarak büyür.

I ® Üçlü yanıta gaz halinde salgılanan etilen neden olur.

II ® Üçlü yanıt yüksek miktarda hormon verilen bitkilerde orta-

ya çıkar.

III ® Üçlü yanıt, toprak içinde sert bir engelle karşılaşan fidelerin

bu engeli aşabilmesini sağlar.

Cevap B

163


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 1 :

Kütikula kalınlığı bitkinin genetik özelliğinden kaynaklanır. Sıcaklık,

nem, rüzgar ve karbondioksit oranı çevresel faktörlerdir.

Cevap B

Soru 2 :

Kalın yaş halkası daha fazla ksilem oluşturulduğunu ve büyümenin

daha fazla olduğunu gösterir. Bu durumda iklimin bitki için daha uy-

gun olduğu söylenebilir.

Cevap A

Soru 3 :

• Birincil (primer), ikincil (sekonder) zamanlama bildiren kavram-

lardır.

• Birincil büyüme ile belirli bir bitki parçasının ilk kez üretilmesidir.

Örneğin gövdeden yeni bir dalın çıkması, daldan yeni bir yap-

rağın çıkması, yeni yan köklerin oluşturulması vs. birincil büyü-

medir. Birincil büyümeyi birincil meristemler gerçekleştirir. Kök

ve gövdenin yeni hücreler oluşturularak uzaması da birincil bü-

yümedir.

• Gövdenin kalınlaşması ikincil büyümedir.

Cevap B

Bitki Büyümesi ve Hormonların Etkisi Test - 9

Soru 4 :

Verilen dokular dıştan içe doğru şöyle sıralanır;

A ® Primer ve sekonder büyüme aynı anda gerçekleşebilir.

B ® Sekonder büyüme odunsu bitkilerde görülür.

C ® Epidermis tabakası, primer örtü doku olup primer büyümey-

le oluşur.

D ® Yan köklerin gelişmesi, kök ve gövdenin uzaması primer bü-

yümedir.

E ® Odun ve soymuk boruları hem primer hem de sekonder bü-

yümeyle oluşur.

Cevap D

Soru 5 :

• Oksin/sitokinin oranı hücre kültüründe bitki gelişiminin seyrini

belirler.

• Normal değerinin üzerinde oksin ve sitokinin verilen hücreler (c)

farklılaşmaz ve kallus denilen yapıyı (I) oluşturur.

• Oksin oranı fazla, sitokinin oranı az (a) olduğunda hücreler kök

oluşturmak üzere farklılaşır. (II)

• Oksin oranı az, sitokinin oranı fazla (b) olduğunda hücreler göv-

de oluşturmak üzere farklılaşır. (II)

Cevap D

Soru 6 :

Köklerin yer çekimine yönelmesinde rol oynayan hormon oksindir.

Giberellinin böyle bir işlevi yoktur.

Cevap C

Soru 7 :

• Oksin önemli büyüme hormonlarından biridir. Hücre bölünmesi

ve dokuların farklılaşmasında rol oynar. Etkisini diğer bitki hor-

monlarıyla birlikte gösterir. Aşırı salgılanması büyümeyi durdu-

rur.

• Oksin meristem dokuyu etkileyerek mitoz bölünmeyi yavaşlat-

maz. (D)

Cevap D

Soru 8 :

I ® Giberellin dormansiyi ortadan kaldırarak çimlenmeyi başlatır.

II ® Meyve tanelerinin bağlı olduğu sap kısmını uzattığından (Di-

ğer bitki bölgelerinde de uzamayı artırır.) tanelerin daha bü-

yük olabilmelerini sağlar.

III ® Çiçeklenmeyi engelleme işlevi yoktur.

Cevap D

Soru 9 :

A ® Sitokinin adını sitokinezden alır.

B ® Köklerde üretilir, ksilemle toprak üstü organlara taşınır.

C ® Oksinin tersine yanal tomurcukların büyümesini hızlandırır.

D ® Yaprak yaşlanmasını geciktirir.

E ® Hücre bölünmesini artırır.

Cevap E

Soru 10 :

Bitkilerde susuzluk (kuraklık) durumunda miktarı artan ve stomala-

rın kapanmasını sağlayan hormon abisisik asit olmasına karşın ya-

ralanma, çürüme, enfeksiyon gibi durumlarda miktarı artan temel

stres hormonu etilendir.

Cevap D

Soru 11 :

Etilen meyvelerin olgunlaşmasını sağlar. Örneğin yeşil domatesin kır-

mızı ve olgun domateslere dönüşümü etilen hormonu uyarısıyla olur.

Cevap D

164


Prf

Ya

yın

ları

Soru 4 :

• Karanlıkta büyütülen bitki ışığa yönelmemiş. İki yönden eşit şid-

dette ışık alan bitki ışığa yönelmemiş. Tek yönden ışık alan bitki

ışığa yönelmiş. İki yönden ışık alan ancak ışık kaynaklarından

biri daha şiddetliyse bitki kuvvetli ışığa doğru yönelmiş.

• Deneyde ışığın rengi ile yönelme arasında bir ilişki kurulmamış-

tır. Deneyin sonuçlarına bakarak sarı ışıkla aydınlatılan bitkiler-

de yönelme olmayacağı yorumu yapılamaz.

Cevap C

Soru 5 :

Bitki köklerinin suya doğru büyümesine (I) hidrotropizma denir. Kök-

lerin belirli bir kimyasala doğru ya da kimyasalın aksi yönde büyü-

mesine kemotropizma (II) yer çekimine doğru büyümesine geotro-

pizma (graviotropizma) denir. (III)

Cevap D

Soru 6 :

• İlk deneyde oksinin jelatin bloğa geçmesi sağlanmıştır. Jelatin

bloğa farklı bölgelerden farklı oranlarda oksin geçmiş olsa da

blok içinde herhangi bir engel olmadığından oksin difüzyonla

jelatin bloğun her yanına eşit oranda dağılmıştır. Deney mika

kullanımının ya da ışığın üretilen oksin miktarını değiştirmediği-

ni göstermektedir.

• Üretilen oksin miktarının ölçüsü, bitkinin yönelme açısıdır. Üç uy-

gulama için de yönelme aynı oranda gerçekleşmiştir. (Ortalama

24 °C)

• İkinci deneyde jelatin blok ikiye ayrılmış, bir parçası ışık alan ta-

rafın altında, diğer parçası ışık almayan tarafın altında bekletil-

miştir.

• Işık alan bölgenin altındaki jelatin blok 12 °C, ışık almayan böl-

genin altındaki blok 31 °C’lik yönelmeye neden olmuştur.

Buna göre;

I ® Oksin difüzyona yer değiştirebilir.

II ® Oksinin fazla olması büyümeyi artırır.

III ® Oksin aydınlık bölgeden karanlık bölgeye doğru taşınır.

yorumları yapılabilir.

Deney sonuçlarına bakılarak A jelatininde bulunan oksinin bozuldu-

ğu (IV) yorumu yapılamaz.

Cevap D

Soru 2 :

I ® Tropimaz hareketleri uyaranın yönüne bağlıdır.

II ® Nasti hareketleri uyaranın yönünden etkilenmez. Uyaranın var-

lığı ya da yokluğuna bağlı olarak ortaya çıkar.

III ® Tropizma hareketleri asimetrik büyüme sonucu ortaya çıkar.

Asimetrik büyüme bitkinin bir tarafının diğer tarafından daha

fazla büyümesidir.

IV ® Nasti hareketleri turgor basıncındaki değişimlerden kaynaklanır.

Cevap E

Soru 1 :

• Bitkinin yönelmesi için bir bölgesinde daha fazla oksin bulun-

malıdır. Oksin bitkinin her tarafında eşit ise bitki yönelmez.

A ® Bitkinin ışık almayan tarafından daha fazla oksin bulunur. Bit-

ki ışığa doğru yönelir.

B ® Işık geçirmez şapka oksinin ışıktan kaçarak asimetrik dağılma-

sını önler. Yönelme olmaz.

C ® Oksin üreten kısmı koparılan bitkide oksin asimetrik dağılmaz.

Yönelme olmaz.

D ® Mika oksini geçirmez.Mika bulunmayan tarafta daha fazla ok-

sin bulunur. Bitki ışığa doğru yönelmelidir.

E ® Agar blok oksini geçirir. Bitkinin ışık almayan tarafında daha

fazla oksin bulunur. bitki ışığa yönelir.

Cevap D

Bitkilerde Hareket ve Fotoperiyodizm Test - 10

Soru 3 :

Bitkilerin yer çekimine yönelmesine geotropizma ya da graviotro-

pizma denir.

Cevap A

Soru 7 :

• Uzun gün bitkileri (daha doğru bir ifadeyle kısa gece bitkileri)

gece uzunluğu belirli bir sürenin altında düştüğünde çiçek açar.

Sorudaki bitki gece uzunluğu belirli bir sürenin üzerine çıktığın-

da çiçek açmıştır. Bu nedenle kısa gün (diğer bir ifadeyle uzun

gece) bitkisidir. (I. yorum yapılamaz.)

• Çiçeklenmeyi belirleyen faktör gece uzunluğudur. Sorudaki tüm

deney gruplarında aydınlık periyot eşit alınmıştır. (II. yorum ya-

pılamaz.)

• Bitkiler gece uzunluğu belirli bir süreyi aşınca çiçeklenmiştir. (III.


• Uzun gece kırmızı ışıkla bölündüğünde bitki çiçeklenmemiş, kır-

mızı ışığı takiben uzak kırmızı ışık verildiğinde çiçeklenmiştir. Bu-

na göre kırmızı ışık geceyi bölen bir uyarıdır. Uzak kırmızı ışık ise

bu uyarıyı ortadan kaldırır. (IV. yorum yapılabilir.)

Cevap E

165


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 6 :

• Bitki sürekli kendi etrafında döndüğü için yer çekimine maruz

kalan kısmı sürekli değişmektedir. Bu durumda ne kök yerçe-

kimine doğru ne de gövde yukarı doğru yönelir. Hem kök hem

de gövde yatay eksene paralel olacak şekilde büyür.

Cevap C

Soru 7 :

• Uyaranın yönüne bağlı hareketler tropizma (R) turgor basıncın-

daki ani değişimlerle ortaya çıkan hareketler nasti (S, T) hare-

ketleridir.

• Işık etkisiyle ortaya çıkan tropizma (R) fototropizmadır.

• Işık etkisiyle ortaya çıkan nasti (S) fotonastidir.

• Sıcaklık etkisiyle ortaya çıkan nasti (T) termonastidir.

Cevap B

Soru 5 :

• Bitkilerde uyaranın yönüne bağlı olarak ortaya çıkan hareketle-

re tropizma denir. Bitkinin belirli bir bölgesinin (örneğin ışık al-

mayan bölgesinin) daha fazla büyümesiyle ortaya çıkar.

• Nasti hareketleri turgor basıncındaki değişimlerden kaynaklanır.

Stomaların açılıp kapanması bu duruma örnektir.

• Kalburlu borularda iletimin durması, tohum ve meyvenin vaktin-

den öne olgunlaşması veya yaprakların sararak dökülmesi be-

lirli bir uyaranının yönünden kaynaklanan tepkiler değildir.

Cevap A

Soru 1 :

• Şekilde mavi ışık verilen bitkiler ışığa yönelmiş, sarı, kırmızı ya

da mor ışık verilen bitkilerde yönelme olmamıştır.

• Yönelme, mavi ışığı algılayan reseptörler sayesinde gerçekleşir.

Bu nedenle bitkiler mavi ışıktan etkilenerek ışığa yönelir. (II. yo-

rum yapılabilir.) Beyaz ışık tüm renkleri içerdiğinden yönelmeye

neden olabilir. (I. yorum yapılamaz.)

• Kırmızı ve mavi ışık birlikte uygulanacak olursa mavi ışık uyarıcı

olacağından yönelme olur. (III. yorum yapılamaz.)

Cevap B

Soru 2 :

Yaralanmaya bağlı olarak ortaya çıkan yönelim hareketine travmot-

ropizma denir.

Cevap C

Soru 3 :

Bitkinin temasa bağlı olarak yönelmesine haptotroizma denir. Hap-

totropizmada bitkinin diğer bitkiye ya da cisme temas eden kısmı

az, diğer kısmı fazla büyür. Böylece bitki, temas ettiği bitki ya da

cisme sarılır.

Cevap E

Bitkilerde Hareket ve Fotoperiyodizm Test - 11

Soru 4 :

• Bitkinin yönelmesi için bir bölgesinde daha fazla oksin bulun-

malıdır. Oksin bitkinin her tarafında eşit ise bitki yönelmez.

A ® Tropizma uyarana doğru yönelmeyi sağlıyorsa pozitif, aksi yön-

de büyümeyi sağlıyorsa negatif tropizmadır.

B ® Tropizma asimetrik büyümeyle ortaya çıkar.

C ® Çoğunlukla oksin hormonunun eşit olmayan dağılımından

kaynaklanır.

D ® Kapalı tohumlu bitkilerde görülür.

E ® Kapalı tohumlu bitkilerde görülür.

Cevap C

Soru 8 :

• Gece uzunluğu belirli bir sürenin üzerine çıktığında (uzun gece-

lerde) çiçeklenen bitkilere kısa gün bitkisi denir. (R bitkisi)

• Gece uzunluğu belirli bir sürenin altına düştüğünde (kısa gece-

lerde) çiçeklenen bitkiler uzun gün bitkisidir. (S bitkisi)

Cevap D

Soru 2 :

• Eksikliği bitkinin normal büyüme ve gelişmesinde sorun oluş-

turan besleyicilere temel besin denir. Molibden eksikliğine bitki

gelişimi olumsuz etkilendiğinde göre molibden bu bitki için te-

mel besindir. (I)

• Molibdenin bitki yapısına katıldığında dair bir bilgi verilmemiş-

tir. Ancak molibden enzim çalışmasında rol oynayan bir kofak-

tör olduğu tespit edilmiştir. (II) Ayrıca eksikliğinde ortaya çıkabi-

lecek sorunların başka minerallerle giderildiğine dair bir veri de

yoktur. (III)

Cevap A

Soru 1 :

• Bitki kökleriyle oksijen alıp karbondioksit verir. Bitki yapraklarıy-

la aydınlık ortamda karbondioksit alır oksijen verir. Bitkiler kök-

leriyle su ve mineral de alır.

• Bitkiler toprağa üre vermez.

Cevap E

Bitkilerde Beslenme Test- 12

166


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

Yonca baklagiller grubundan bir bitkidir. Köklerinde oluşturduğu no-

düllerde, Rhizobium bakterileri ile simbiyotik yaşar. Böylece bakteri-

ler tarafından bağlanan azotu kullanabilir. Yonca ekilmesi topraktan

eksilen azotun yerine konulması için uygulanabilecek bir yöntemdir.

Cevap A

Soru 4 :

• Bitkiler atmosferdeki azotu doğrudan kullanamaz. Bitkilerin at-

mosferdeki azotu kullanabilmeleri için amonyağa ya da nitrata

dönüştürülmesi gerekir. Bu işlem çeşitli mikroorganizmalar ta-

rafından gerçekleştirilir. (III)

• Bitkiler atmosferdeki su, oksijen ya da karbondioksiti başka bir

canlının faaliyetine ihtiyaç duymaksızın kullanabilir.

Cevap E

Soru 5 :

Mikoriza bitkilerin kökleriyle bazı özel mantarlar arasındaki birlikte-

liktir. Mikoriza mantarları bitki köklerinin yüzey alanını artırarak bit-

kilerin daha fazla su alabilmelerini sağlar. Mikoriza ayrıca fosfor alı-

mını da artırmaktadır.

Cevap A

Soru 6 :

Rhizobium bakterileri baklagillerin kök nodüllerinde yaşayan ve azot

bağlayan bakterilerdir.

Cevap B

Soru 7 :

Bitkiler için temel besinler, bitkilerin dış ortamdam almak zorunda

olduğu elementlerdir. (I) temel besinlerden bazıları (C, H, O, N, Mg

gibi) bitkinin yapısına katılır. Bitkiler bu elementlerden fazla miktarda

almalıdır. (II) Bitkilerin fazlaca ihtiyaç duydukları besinlere makrobe-

sin, az miktarda ihtiyaç duydukları besinlere mikrobesin denir. Bit-

kiler mikrobesinleri de almak zorundadır. (III)

Cevap D

Soru 8 :

Mikoriza su ve mineral alımını artıran bir simbiyotik yaşam şeklidir.

Havadaki azotun bağlanmasında işlev yapmaz. Azotun bağlanma-

sını kök nodüllerinde yaşayan Rhizobium bakterileri sağlayabilir.

Cevap D

Soru 9 :

I ® Demir klorofil sentezinde işlev yapar. Bu nedenle eksikliğinde

klorofil sentezlenemez ve fotosentez olumsuz etkilenir.

II ® Demir oksijenli solunumun elektron taşıma sisteminde rol oy-

nayan bazı proteinlerle birlikte işlev yapar.

III ® ATP üretimini etkilediğinden demir eksikliğinde aktif taşıma

olayları da olumsuz etkilenebilir.

Cevap E

Soru 10 :

• Doğal gübrelerin ayrışması zaman alır. (C) Bu nedenle kısa sü-

rede ürün artışını sağlayamayabilir. (A) Ticari gübrelerle eklenen

elementler toprakta uzun süre kalamaz. (B) Bu nedenle her yıl

uygulanmaları gerekir. Oysa doğal gübrelerin her yıl uygulan-

masına gerek yoktur. (E)

• Ticari gübreler genellikle bitkilerin alımına uygundur. Mikroorga-

nizma faaliyeti olmaksızın kullanılabilir. (D)

Cevap D

Soru 11 :

Mikoriza yüzey alanını artırrak su ve mineral alımını artıran bir sim-

biyotik yaşam şeklidir.

Cevap B

Soru 3 :

Odun boruları işlevsel olgunlukta ölüdür. Soymuk borularının hücre-

leri canlıdır. Stoma bekçi hücreleri ve kollenkima hücreleri de canlıdır.

Cevap D

Soru 1 :

A ® Odun boruları işlevsel olgunlukta ölüdür.

B ® Olgunlaşırken hücre duvarlarında lignin birikir.

C ® Kökten yapraklara doğru tek yönde taşıma yapar.

D ® Trake ve trakeitler odun borularının hücreleridir.

E ® Odun boruları odunsu gövdelerin temel destek elemanlarıdır.

Cevap C

Bitkilerde Madde Taşıma Test- 13

Soru 2 :

I ® Bitki hücrelerine suyun giriş çıkışı daima pasif taşımayla olur.

II ® Soymuk borularında taşıma için ATP kullanılır.

III ® Odun borularında suyun taşınmasında ise terleme çekim kuv-

veti rol oynar. ATP kullanılmaz.

IV ® Fotosentezde organik besin sentezlenirken ışığa bağımlı tep-

kimelerde üretilen ATP ve NADPH’ler kullanılır.

Cevap E

167


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 4 :

• Suyun topraktan kök merkezi silindirine girişi osmoz kurallarıy-

la olur. Suyun topraktan merkezi silindire girmesi için merkezi

silindirin (III) osmotik basıncının en yüksek olması gerekir. Kor-

teksin (I) epidermisten (II), epidermisin de topraktan yüksek ol-

ması gerekir.

• Buna göre, verilen yapılar osmotik basıncı az olandan çok ola-

na doğru II - I - III şeklinde sıralanır.

Cevap C

Soru 5 :

Odun borularında suyun taşınmasını sağlayan temel olay terleme

sonucu ortaya çıkan çekim kuvvetidir. Bu kuvvet, suyun yüzey ge-

riliminden, molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden kaynaklanır.

Cevap A

Soru 6 :

• Odunsu bitkilerde her yıl üretilen odun boruları yaş halkalarını

oluşturur. (II yanlış.) Yaş halkalarının belirgin şekilde görülebilme-

si için odun borularının üretiminde mevsimsel farklılıklar olması

önemlidir. Ilıman bölgede ilkbaharda yağış fazladır. Bu dönem-

de üretilen yaş halkası daha geniş ve açık renkli olur.(İlkbahar

odunu)

• Yaz ayları daha kuraktır. Kurak dönemde ince bir yaş halkası

oluşturulur. Odun borularının duvarları ise daha kalındır. Bu ne-

denle koyu renk yaş halkası üretilmiş olur. (Yaz odunu) (III doğ-

ru.)

• Sonuç olarak açık ve koyu renkli halkalar sayılarak bitkinin yaşı

hesaplanabilir. (I doğru.)

Cevap C

Soru 7 :

Endodermis kök merkezi silindirinin etrafını çevreleyen tabakadır. Bu

tabakayı oluşturan hücrelerin etrafı Kaspari şeridiyle çevrelenmiştir.

Endodermis gövdede bulunmaz.

Cevap C

Soru 8 :

• Bitkilerde kök basıncı suyu yukarı doğru iten bir kuvvettir. (I)

• Kök basıncı endodermis hücrelerinin merkezi silindire iyon pom-

palamasıyla ortaya çıkar. Merkezi silindirin yoğunluğu (osmotik

basıncı) artar. Merkezi silindir su çeker. Suyun girişiyle merkezi

silindirdeki sıvı miktarı artar. Bu sıvı kaspari şeridi nedeniyle mer-

kezi silindirden çıkamaz ve yukarı doğru bir kuvvet oluşturur. Bu

kuvvete kök basıncı denir. Buna göre kök basıncı suyun mer-

kezi silindire girmesini sağlamaz. Aynı anda suyu hem iten hem

de çeken bir kuvvet teorik olarak mümkün değildir. (II)

• Terleme çekim kuvveti odun borularında suyun taşınmasını sağ-

layan temel kuvvettir.

Cevap E

Soru 9 :

Köklerle alınan azotlu molekül öncelikle kök epidermisinden (A) geç-

miştir. Endodermis tabakasını (D) geçen azot merkezi silindire (E)

ulaşır. Buradan odun borularıyla yaprağa taşınır. (B)

Bu süreçte gövdedeki soymuk borularından geçmesi beklenmez. (C)

Cevap C

Soru 10 :

• Odun borularının tümü su ve mineral taşır. (A) Odun boruların-

da taşıma tek yönde olur. (B) Trake ve trakeitler ölü hücrelerdir.

(C) Özellikle odunsu gövdenin destek elemanlarıdır. (E)

• Demet kambiyumu sekonder (ikincil) odun borularını (ksilemi)

üretir. Primer (birincil) odun boruları primer meristem tarafından

(prokambiyum) üretilir.

Cevap D

Soru 11 :

Odun borularının daha geniş ya da dar çaplı olmaları suyun mikta-

rından kaynaklanır. Su fazla olduğunda borular daha geniş çaplı ve

ince duvarlı olur.

Cevap A

Soru 12 :

Yaş halkaları, farklı mevsimlerde farklı kalınlıkta üretilen odun boru-

larından oluşur.

Cevap A

Soru 2 :

• Grafiklere göre terleme artarken topraktan alınan su miktarı da

artmaktadır. (A) Öğle saatlerinde (12 – 13 arası) terleme en yük-

sek değerine ulaşmıştır. (B) Geceleri hava sıcaklığının düşme-

sine, özellikle de stomaların kapanmasına bağlı olarak terleme

miktarı azalmıştır. (C) Gündüz terleme fazla olduğundan toprak-

tan alınan su miktarı da fazladır. (E)

• Bitkilerde suyun topraktan alınmasını sağlayan temel kuvvet ter-

leme çekim kuvvetidir. Kök basıncı suyun alınmasında işlev gös-

termez. Merkezi silindirde sıvı birikmesine bağlı olarak ortaya çı-

kar ve suyu yukarı doğru iter.

Cevap D

Soru 1 :

Grafiğe göre mısır bitkisi aydınlık dönemlerde topraktan daha fazla

fosfat almıştır. Aydınlık dönemde fotosentez gerçekleşeceğinden, fo-

tosentezdeki artış, fosfat alımını artırır yorumu yapılabilir.

Cevap B


168


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

• Yapraklarda oluşan ve suyu yukarı doğru çeken kuvvet terleme

çekim kuvvetidir.

Not:

• Yaprakların su kaybetmesine bağlı olarak osmotik basıncı artar.

Ancak bu artış suyu sadece birkaç cm çekebilir. Ayrıca osmotik

basınç minerallerin çekilebilmesini sağlamaz. Oysa bitkilerin su

ve minerallere ihtiyacı vardır. Terleme çekim kuvveti suyun kütle

akışıyla yükselmesini sağlar. Kütle akışında su ve mineraller bir-

likte taşınır.

Cevap D

Soru 6 :

Damlama, odun borularının açık ucundan bir miktar suyun çeşitli

atıklarla birlikte dışarı atılmasıdır. Kök basıncından kaynaklanır. Ot-

su bitkilerde daha sık görülür.

Cevap C

Soru 5 :

A ® Stoma, canlı bekçi hücreler arasındaki açıklıktır.

B ® Gaz alışverişini sağlar. Gerekli durumlarda kapanarak su kay-

bını engeller.

C ® Açılıp kapanabilir.

D ® Alt epidermiste daha yaygın olarak bulunur.

E ® Epidermis tabakasındaki açıklıklardır. Mantar dokuda lenti-

sel bulunur.

Cevap C

Soru 8 :

A ® Kurak bölge bitkilerinde kök hücrelerinin osmotik basıncı ol-

dukça yüksek olabilir.

B ® Odun borusu içermeyen ince uzun gövdelere sahip olduğu

bilinen bir bitki yoktur.

C ® Bazıları stomalarını geceleri açar.

D ® Kütikula kalındır. Bazılarında yapraklar diken şeklini almıştır.

E ® Kaktüs gibi bazı türlerde gövde su depolar.

Cevap B

Soru 4 :

I ® Bitkilerin terlemeyle kaybettikleri su çekim kuvvetine neden

olur. Böylece topraktan alınan mineraller köklerden yaprakla-

ra doğru taşınabilir.

II ® Terlemeyle bir miktar ısı kaybeden yapraklar serinler. Böylece

aşırı ısınmalarının önüne geçilir.

III ® Terlemeyle su kaybedilmesi oksijen alımını artırmaz.

Cevap D

Soru 7 :

I ® Bitkilerde suyun topraktan merkezi silindire girişi osmozla olur.

II ® Merkezi silindirdeki su yapraklara kadar kütle akışıyla (su ve

çözünenler birlikte) taşınır.

III ® Suyun odun borularındaki hareketi terlemeden kaynaklanır.

Ayrıca eneri harcanmaz.

Cevap A

Soru 10 :

• Yapraklarda ağırlık azalmasının başlıca sorumlusu su kaybıdır.

Çünkü canlı dokularının önemli bir kısmını su oluşturur. Yaprak-

larda suyun kaybedildiği başlıca yapı stomalardır. Vazelin sto-

maları kapatarak su kaybını engeller.

• Buna göre en fazla stoma iki yüzü de vazelinle kaplı yaprakta

kapatılmıştır. En az su kaybı bu yaprakta gerçekleşir. (3)

• Stomalar daha çok alt epidermiste bulunur. Bu nedenle sade-

ce alt epidermisi kapatılan bitki (2) sadece üst epidermisi kapa-

tılan bitkiden (3) daha az su kaybeder.

Cevap A

Soru 2 :

Damlama (gutasyon) kök basıncı nedeniyle toprağa çok uzak olma-

yan yaprakların uçlarından bir miktar suyun dışarı atılması olayıdır.

Cevap A

Soru 9 :

I ® Sıcaklık artarsa terlemeyle su kaybı artar.

II ® Işık şiddeti azalırsa fotosentez azalır. Su kullanımı azalır.

III ® Yapraklar havalandırılırsa terlemeyle su kaybı artar.

IV ® Havanın nem miktarı artarsa terleme azalır.

Cevap C

Soru 1 :

Kök merkezi silindire osmotik basınça giren su buradan yaprakla-

ra doğru kütle akışıyla taşınır. Kütle akışında kök basıncı veya terle-

me çekim kuvveti işlev yapar. Terleme çekim kuvveti suyun kohez-

yon ve yüzey gerilimi özelliklerinden kaynaklanır.

Cevap A


169


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 3 :

• P; floemi, R; demet kambiyumunu, F; ksilemi göstermektedir.

• Floemin hücreleri canlıdır. Floem fotosentez ürünlerini taşır.

(I doğru.)

• Demet kambiyumu hücreleri canlıdır. (II yanlış.)

• Odun boruları su ve mineralleri taşımalarının yanı sıra odunsu

gövdeyi oluşturan (gövdeye adını da veren) destek elemanları-

dır. (III doğru.)

Cevap C

Soru 4 :

• Terleme stomalardan damlama hidatotlardan gerçekeleşir.

(I doğru.) Terlemeyle gaz halinde, damlamayla sıvı halde su atı-

lır. (II doğru.) (III yanlış.)

• Terleme hem otsu hem de odunsu bitkilerde görülür. Damlama

daha çok otsu bitkilerde görülür.

Cevap A

Soru 5 :

Stoma hem otsu hem de odunsu bitkilerde bulunur. Lentisel daha

çok odunsu bitkilerde bulunur.

Cevap E

Soru 6 :

Kaspari şeridi kökün endodermis tabakasında bulunur.

Cevap B

Soru 7 :

Kökün merkezinde osmotik basınç en yüksektir. Aksi durumda kök-

lerle topraktaki su alınamaz. Buna göre osmotik basıncı en az olan

yer kökün toprağa en yakın bölümü (epidermis, emici tüy) (I) en faz-

la olan yer ise merkezi silindirdir. (II)

Cevap B

Soru 8 :

Merkezi silindirin topraktan daha yoğun olması endodermis hücrele-

rinin aktif taşımayla merkezi silindire mineral pompalamasıyla sağla-

nır. Kaspari şeridi bu minerallerin merkezi silindirden çıkmasını önler.

Böylece mineral biriktirilen merkezi silindirin osmotik basıncı yükselir.

Cevap A

Soru 9 :

• Stomalar birçok bitkide gündüz açılır gece kapatılır. Stomaların

açılması için bekçi hücrelerde turgor basıncının yüksek olması

gerekir. Bekçi hücrelerde K+ iyonu derişiminin arması suyu çe-

ken bir kuvvet oluşturur. Suyun girişiyle turgor basıncı artar ve

stomalar açılır.

• Yaprakta karbondioksit derişiminin yüksek olması, havanın sı-

cak ve kurak olması, bekçi hücrelerde turgor basıncının düşme-

si stomaları kapatır.

Cevap B

Soru 10 :

Kara yosunları damarsız tohumsuz bitkilerdir. Bu bitkilerde odunlaş-

mış iletim demeti bulunmaz.

Not: Bazı kara yosunlarında iletim işlevi yapan hücreler gelişmiş ol-

sa da bu hücreler odun borularından farklıdır.

Cevap A

Soru 11 :

Kök merkezi silindirinde biriken sıvının basınç artışından dolayı yu-

karı doğru çıkma isteğine kök basıncı denir.

Cevap B

Soru 12 :

Damlama kök basıncından kaynaklanır. (I) Otsu bitkilerde daha yay-

gındır. (II) Çeşitli atıkların bitkiden uzaklaştırılmasını sağlar. (III)

Cevap B


Soru 1 :

Deneyde stomaların açılmasını sağlayan bekçi hücrelerine ait özel-

lik test edilmiştir. Buna göre,

I ® Bekçi hücrelerin çeperinde bulunan enine bantlar bu hücrele-

rin enine genişlemesini engeller. Böylece uzama eğilimi gös-

teren hücreler bükülür ve aralarındaki açıklık artar.

II ® Bekçi hücrelerin uzaması, hücre içine suyun girmesi ve tur-

gor basıncının artmasıyla olur.

III ® Verilelerde stomaların açılması için ATP harcanması gerekti-

ği bilgisine ulaşılamaz.

Cevap D

Soru 2 :

A ® Bekçi hücrelerin su alarak şişmeleri sonucunda turgor basın-

cı artar, stomalar açılır.

B ® Bekçi hücrelerde pH’nin düşmesi stomaların açılmasına ne-

den olmaz.

C ® Yaprak boşluklarında karbondioksit miktarının azalması bekçi

hücrelerin açılmasını uyarır.

D ® Birçok bitkide ışık varlığında bekçi hücreler açılır. Işık özel bir

reseptörü uyarır. Uyarı sonrasındaki bir dizi olay sonucunda

hücre içine potasyum girişi olur. Osmotik basınç artar. Hücre-

ler su çeker. Stomalar açılır.

E ® Bekçi hücrelerde sükroz miktarının artması osmotik basıncı

artırır. Hücreler su çeker. Turgor basıncı artar. Stomalar açılır.

Eski kaynaklar stomaların açılıp kapanmasını glukoz – nişasta hipo-

teziyle açıklamaktadır. Ancak günümüzde bu hipotez geçerliliğini yi-

tirmiştir. Stomaların açılıp kapanmaları (bir kısmını çözümde anlattı-

ğımız) farklı mekanizmalarla açıklanmaktadır.

Cevap B

170


Prf

Ya

yın

ları

Soru 5 :

Bekçi hücrelerde turgor basıncı artarsa stomalar açılır. Buna göre;

I ® K+ derişimi artarsa osmotik basınç artar. Osmotik basıncı ar-

tan hücre komşu hücrelerde su alır. Turgor basıncı artar. Sto-

malar açılır.

II ® Sükroz derişiminin artması da benzer şekilde stomaların açıl-

masına neden olur.

III ® Nişasta suda çözünmez. Miktarının artması osmotik basın-

cı artırmaz.

Cevap C

Soru 7 :

Grafiklerden anlaşılacağı üzere stoma açıklığı üzerinde hem K+ iyo-

nu hem de sükroz derişim etikili olmaktadır.

I ® Gün içerisinde nişasta miktarının artması stomaların açılma-

sını sağlamaz.

II ® Ancak yaklaşık öğlene kadar K+ iyonları, sonrasında sükroz

molekülleri hücre içindeki temel çözünenler olarak turgor basın-

cının yüksek tutulmasını sağlar. Böylece stomalar açık kalabilir.

III ® Stoma açıklığının fazla olduğu 13-15 saatleri arasında terleme

en yüksek düzeyine ulaşır.

Cevap E

Soru 8 :

• Aydınlık ve kuru ortamda terleme en hızlıdır. (III)

• Aydınlık ve nemli ortamda terleme karanlık ve nemli ortamdan

daha hızlıdır. (II ® I) Çünkü stomalar karanlıkta kapalıdır.

Cevap E

Soru 9 :

Stomaların I durumundan II durumuna geçmeleri bekçi hücrelerde

turgor basıncının artmasıyla olur. Bu sürecin öncesinde osmotik ba-

sınç artmıştır. Ancak stomaların açılması sürecinde turgor basıncının

artması gerekir. Turgor basıncı hücre içine su girişiyle artar. Su giri-

şi osmotik basıncı düşürür.

Cevap D

Soru 3 :

Işık bekçi hücreleri uyarır. (I) Protonlar hücre dışına pompalanır. (III)

Bekçi hücrelerde pH yükselir. (II) Potasyum hücre için girer. (IV) Os-

motik basıncı artan hücre su çeker. Su alan hücrede turgor basın-

cı artar. Stomalar açılır.

Cevap A

Soru 4 :

Topraktaki suyun merkezi silindire girişi osmozla (I) olur. Merkezi si-

lindirdeki suyun yapraklara taşınması kütle akışıyla (II) gerçekleşir.

Cevap D

Soru 6 :

Kurak bölge bitkilerinde stomaların üst epidermiste bulunması şek-

linde bir adaptasyona rastlanmaz. Ancak kuraklığa adapte olmuş

bitkilerde, daha fazla tüy içeren, kalın kütikulalı yapraklar bulunur.

Bazıları çok kurak dönemlerde yapraklarını döker. Bazıları ise sto-

malarını geceleri açar.

Cevap B

Soru 3 :

Odun boruları (V) işlevsel olgunlukta ölüdür.

Cevap E

Soru 1 :

Şemadaki numaralanmış hücreler şunladır:

A ® Arkadaş hücresi

B ® Kaynak hücre

C ® Kalburlu borular

D ® Havuz hücre

E ® Odun borusu

Şekilde odun borusu V ile gösterilmiştir. III soymuk borusu hücrele-

rini (kalburlu boru elemanlarını) göstermektedir.

Cevap C


Soru 2 :

A ® Kaynakta şekerin arkadaş hücrelerinden (I) kalburlu boruya

aktarılmasına floemin yüklenmesi denir.

B ® Şeker moleküllerinin kalburlu borulardan (III) alınarak havuz

hücrelere aktarılmasına floemin boşaltılması denir.

C ® Fotosentez yapabilen yaprak hücreleri kaynak hücre olarak

(II) işlev gösterebilir.

D ® Besin depolayan kök hücreleri havuz olarak (IV) işlev gösterebilir.

E ® Floemde taşıma, kalburlu borularını iki ucu arasında, aktif taşı-

ma sonucu ortaya çıkan basınç farkıyla gerçekleşir.

Cevap E

Soru 4 :

A ® Su ve mineraller kökten yapraklara odun borularıyla (ksilem)

taşınır.

B ® Yapraklarda üretilen organik besinler köke soymuk borularıy-

la (floem) taşınır.

C ® Soymuk borularında taşıma için ATP’den elde edilen ener-

ji kullanılır.

D ® Odun boruları canlı değildir. Sitoplazmaları yoktur.

E ® Odun boruları iletim demeti olan tüm hücrelerde bulunur.

Cevap C

171


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 5 :

• Kurak bölgelerde toprağın su derişimi düşüktür. Kurak bölgede

yaşayan bir bitkinin topraktaki suyu alabilmesi için kök merke-

zi silindirinde topraktan daha yüksek osmotik basınç oluştura-

bilmelidir. Bitkiler bunu merkezi silindire mineral pompalayarak

yapar. Buna göre bitki ne kadar kurak bir ortama adapte olursa

kök merkezi silindirinin osmotik basıncı da o kadar yüksek olur.

• Buna göre, çöl (I) en kurak toprağa sahiptir. Bataklıkta (II) ise

toprak çok suludur.

Cevap B

Soru 6 :

• Kabuğun yapısında peridermis ve sekonder floem bulunur. Flo-

em hücreleri çıkarılan bir bitkide, yapraklarda üretilen besinler

köklere taşınamaz. Kölerde ATP sentezi durur. (D)

• ATP üretemeyin kökte su ve mineral alımı durur. (B)

• Yapraklar susuz kalır. (A) Yapraklardan terlemeyle kaybedilen su

miktarı azalır. (E) Fotosentez yavaşlar. (C)

Cevap D

Soru 7 :

• Bitki hücrelerinin tümü selüloz içeren hücre duvarına sahiptir.

Odun borularıda hücre duvarı ayrıca lignin içerir. Odun boruları

canlı olmadığından çekirdekleri yoktur. Fotosentez yapamazlar.

• Bitkideki bazı iletim doku hücreleri primer meristemden bazıla-

rı ise sekonder meristemden sentezlenir. Örneğin çok yıllık bir

ağaçtaki iletim demetlerinin çoğunu sekonder meristem üret-

miştir.

Cevap E

Soru 8 :

• Sadece kağıtlardan oluşan ve canlı olmayan düzenekte suyun

yükselmesi, suyun alınması için enerji harcanmadığını gösterir.

Not: Bitkiler su alımı için doğrudan enerji harcamaz ancak suyun kök

merkezi silindirine alınabilmesi için merkezi silindirin topraktan

daha yoğun olması gerekir. Mineraller pompalanarak yapılan bu

işlem için ATP harcanır.

Cevap A

Soru 9 :

Tabloya göre bitkilerin soymuk borularında taşınan başlıca şeker

molekülü sükrozdur. Floemde glukoz, fruktoz gibi indirgenmiş şe-

kerler taşınmaz.

Cevap D

Soru 10 :

I ® Soymuk boruları canlıdır.

II ® Azotu nitrat formunda taşımaz.

III ® Azotu nitrat formunda taşımaz.

IV ® Bazı hormonların taşınmasında işlev yapabilir.

Cevap B

Soru 2 :

Meyve yumurtalığın (III) gelişmesiyle oluşur.

Cevap C

Soru 3 :

Mayoz geçiren hücreler erkek organda (I) ve dişi organda (III) bulunur.

Cevap B

Bitkilerde Eşeyli Üreme Test- 18

Soru 1 :

Çiçeğe ait numaralı kısımlar şunlardır:

I ® Erkek organ

II ® Taç yaprak

III ® Dişi organ

IV ® Çanak yaprak

V ® Çiçek tablası

Dişi organ (III) doğru verilmiştir.

Cevap C

Soru 4 :

• Çiçekli bitkilerde dişi ve erkek üreme hücreleri farklı zamanlar-

da olgunlaşırsa çiçek kendini dölleyemez.(B ve C)

• Bazı durumlarda dişi organ kendisiyle aynı genleri taşıyan (ken-

dine uyumsuzluk genleri) polenlerin gelişmesini engeller. Polen

tüpünün gelişmesine izin vermez. (D ve E)

• Bal özü ve nektar böcekleri çekerek farklı bitkilerin birbirini döl-

lemesine olanak sağlar. Nektar ve bal özü miktarının azaltılma-

sı hayvanlarla tozlaşmayı zorlaştırabilir. (A)

Cevap A

Soru 5 :

Kapalı tohumlu bitkiler çiçekli bitkilerdir. Bitkiler aleminde kapalı to-

humlular dışındaki gruplarda çiçek bulunmaz.

Cevap B

172


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

• Mikrospor ana hücreleri mayozla bölünerek mikrospor oluştu-

rur. Mikrosporların mitozuyla generatif ve vejetatitf hücreler olu-

şur. Generatif ve vejetatif hücreler haploittir. Spermler genera-

tif hücrenin mitoz geçirmesiyle üretilir. Polenler dıştan dayanıklı

bir örtüyle çevrelenmiştir.

• Polenin yapısına haploit çekirdekli iki hücre bulunur.

Cevap D

Soru 7 :

Bitkilerin tamamı döl almaşıyla çoğalır. Döl almaşında canlının ya-

şam döngüsünün haploit ve diploit evreleri çok hücrelidir. Diploit

çok hücreli döl (sporofit) mayozla spor oluşturur. Haploit çok hüc-

reli döl (gametofit) mitozla gametleri oluşturur. Şemada gamet olu-

şumunun mayozla (III) olduğu gösterişmiştir. Oysa bitkilerin tümün-

de gametler mitozla oluşturulur.

Cevap C

Soru 8 :

Sperm çekirdekleri embriyo kesesine mikropil denilen açıklıktan girer.

Cevap A

Soru 9 :

Tam çiçek, tüm organlara sahip çiçektir. Bu organlar; erkek organ (I),

dişi organ (II), çanak yaprak (III) ve taç yapraktır (IV).

Cevap E

Soru 10 :

• Çiçekli bitkilerde sperm, polen tüpü dişi organda ilerlerken oluş-

turulur. (IV) Generatif (üretken) çekirdeğin mitoz geçirmesiyle

üretilir. (I)

• Spermler mikrosporlardan oluşur ve haploit kromozomludur.

(II ve III yanlış.)

Cevap D

Soru 11 :

I ® Açık tohumlu bitkilerde çiçek bulunmaz. Bu nedenle açık to-

humlu bitkiler böceklerle tozlaşmaz.

II ® Bazı kapalı tohumlu bitkiler açık tohumlular gibi rüzgarlar toz-

laşır.

III ® Kapalı tohumlu bitkilerde çift döllenme görülür. İki spermden

biri yumurtayı diğeri polar çekirdeği döller. Döllenmiş yumur-

ta embriyoyu oluşturur. Polar çekirdeğin döllenmesiyle olu-

şan triploit hücre endospermi oluşturur. Çift döllenme açık to-

humlularda görülmez.

IV ® Açık ve kapalı tohumlularda kendi kendini dölleme olayına

rastlanır.

Cevap D

Soru 12 :

Bitkilerde üreme sırasında gerçekleşen olayları şöyle sıralanır:

Tozlaşma (I) ile polenler dişi organa ulaşır. Dişi organda uygun po-

lenler gelişerek polen tüpünü oluşturur. (II) Polen tüpünde genera-

tif çekirdek mitozla sperm çekirdeklerini oluşturur (III). Spermler yu-

murtaları döller. (IV)

Cevap A

Soru 3 :

• Antipot hücrelerinin (I) herhangi bir işlevi yoktur. Döllenmeden

sonra kaybolur. (A)

• Polar çekirdekler (II) döllenmeden sonra besi dokuyu oluşturur.

• Sinerjit hücreleri (III) çifte döllenmenin doğru şekilde gerçekleş-

mesini denetler.

• Yumurta (IV) döllenerek zigotu oluşturur.

• Spermler tohum taslağına mikropil açıklığından (V) girer.

Cevap A

Soru 4 :

Çiçeğin en dış kısmında çanak yapraklar (III) bulunur. Çanak yap-

rakların iç kısmında taç yapraklar (IV) daha içte erkek organ (I) en

içte dişi organ (II) bulunur.

Cevap D

Soru 5 :

Polenler çiçeğin erkek organlarında üretilir. Erkek organ ince bir ya-

pıyla (sapçık) çiçeğe bağlanmış başçıktan oluşur. Poleni oluştura-

cak hücreler başçıkta yer alır.

Cevap B


Soru 1 :

Embriyo kesesindeki numaralı yapılar şunlardır:

I ® Antipot hücreleri

II ® Polar çekirdek (2n)

III ® Sinerjit hücreleri

IV ® Yumurta hücresi

V ® Mikropil açıklığı

Endosperm polar çekirdeklerin döllenmesinden sonra oluşan besi

dokudur. Şekilde II polar çekirdekleri göstermektedir.

Cevap B

Soru 2 :

Çifte döllenmede polar çekirdekler (II) ve yumurta hücresi (IV) döllenir.

Cevap C

173


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 7 :

• Tozlaşma polenlerin erkek organdan dişi organa taşınmasıdır.

Döllenme tozlaşmadan sonra gerçekleşir. (I ve II)

• Aynı çiçeğin erkek ve dişi organları arasında gerçekleşebilir. (III)

Cevap C

Soru 6 :

Embriyo kesesindeki numaralı yapılar şunlardır:

I ® Hem erkek hem de dişi organa sahip çiçeklere hermafro-

dit çiçek denir.

II ® Monoik bitkilerde erkek ve dişi çiçeklerin aynı bitki üzerin-

de yer alır.

III ® Dioik bitkilerde erkek ve dişi çiçekler farklı bitkiler üzerindedir.

• Dioik bitkiler sadece erkek ya da dişi üreme hücresi üreteceğin-

den kendilerini döllemeleri mümkün değildir. (D)

• Hermafrodit bitkilerin bazılarında kendilerini döllemeyi engelle-

yen mekanizmalar gelişmiştir. (E)

Cevap D

Soru 9 :

• Tohum taslağından tohum, zigotun gelişmesiyle embriyo oluşur.

(A ve B) Embriyo çimlenmeyle yeni bitkiyi oluşturur. (C) Meyve

ovaryumdan gelişir. (E)

• Endosperm gelişerek besi dokuyu oluşturur. (D)

Cevap D

Soru 10 :

Kapalı tohumlularda çifte döllenme görülür. Çifte döllenmede polar

çekirdekler (IV) ve yumurta hücresi (II) döllenir.

Cevap D

Soru 11 :

Yumurta n kromozomludur. (I) Polar çekirdekler 2n kromozomlu-

dur. (II) Polar çekirdeklerin döllenmesiyle oluşan triploit çekirdek 3n

kromozomludur.

Cevap C

Soru 12 :

Gerçek meyve ovaryumdan (yumurtalıktan) oluşur.

Not: Açık tohumlu bitkilerde ovaryum bulunmadığından meyve oluş-

maz.

Cevap B

Soru 8 :

A ® Şekilde böceklerle tozlaşma olayı şematize edilmiştir. Tozlaş-

ma döllenmeden önce gerçekleşir.

B ® Farklı bitkiler arasındaki tozlaşmaya çapraz tozlaşma denir.

C ® Spermler tozlaşmadan sonra, polen tüpünde oluşturulur.

D ® Çapraz tozlaşma genetik çeşitliliği artırır.

E ® Böceklerle tozlaşma sadece çiçekli bitkilerde (kapalı tohum-

lularda) görülür.

Cevap C


Soru 1 :

• Tohum dıştan tohum kabuğu ile çevrelenmiştir. (II)

• En içte bulunan embriyo (III) endosperm (besi doku) (I) ile çev-

relenmiştir.

Cevap C

Soru 2 :

• Megaspor ana hücresinin mayoz geçirmesiyle 1 megaspor 3

kutup hücresi oluşur. (I yanlış.)

• Megaspor haploit kromozomlu olup 3 mitoz geçirerek embriyo

kesesini oluşturur. (II doğru.)

• Embriyo kesesinde yumurta, sinerjit ve antipot hücreleri bulu-

nur. (III doğru.)

• Embriyo kesesindeki polar çekirdekler diploittir. (IV yanlış.)

Cevap B

Soru 3 :

• Embriyo kesesinin polar çekirdekleri diploit (2n) kromozomlu-

dur. (C) Sinerjit (A), yumurta (B) ve antipot (E) hücreleri haploit

(n) kromozomludur.

• Megaspor embriyo kesesini oluşturan hücredir. (D)

Cevap C

Soru 4 :

• Deneyde kırmızı ışık uygulanan tohumların çoğu çimlendiğine

göre, kırmızı ışık çimlenmeyi başlatan bir sinyaldir. (I)

• Kırmızı ışık verilen bitkilere sonradan uzak kırmızı ışık verildiğin-

de çimlenme gerçekleşmemiştir. Bu durumda uzak kırmızı ışı-

ğın, kırmızı ışıktan kaynaklanan uyarıyı ortadan kaldırdığı söyle-

nebilir. (II)

• Işık bazı tohumlarda çimlenmeyi başlatan bir sinyaldir. Birçok to-

humda çimlenme farklı sinyallerle başlar. Dolayısıyla ışık birçok

tohumda çimlenme için mutlak gerekli çevresel faktörlerden bi-

ri değildir.

Cevap C

174


Prf

Ya

yın

ları

Soru 6 :

• Açık tohumlu bitkilerde üreme hücreleri kozalaklarda üretilir. Bu

bitkilerde böceklerle tozlaşmayı sağlayan çiçekler bulunmadı-

ğından, böceklerle tozlaşmaya rastlanmaz.(A)

• Açık tohumlularda endosperm bulunmaz ancak tohumda besin

depolanır. (B ve E)

• Açık tohumlu bitkilerde ovaryum bulunmaz. Ovaryumdan geli-

şen meyveye rastlanmaz. (C)

• Açık tohumlu bitkilerde çifte döllenme olmaz. Polar çekirdekler

döllenmez. (D)

Cevap B

Soru 7 :

• Tohumdaki Aaa genotipli olan yapı endospermdir. Endosperm

3n kromozomlu olduğu için bir genin üç alelini bulundurur.

• Endosperm polar çekirdeklerin döllenmesiyle oluşur. Polar çe-

kirdek birbirinin aynı iki çekirdeğin kaynaşmasıyla oluşur ve 2n

kromozomludur. Buna göre Aaa genotipli endospermi oluştu-

ran polar çekirdek aa genotiplidir. Bu durumda spermin “A” ge-

nini taşıdığını söyleyebiliriz. Polar çekirdek “aa” genotipliyse yu-

murtada “a” geni vardır.

• Yumurta “a” sperm “A” genlerini taşıyorsa embriyo Aa genotipli

olur. Çenek embriyonik yapraktır. Embriyo ile aynı genetik yapı-

dadır.

• Tohum kabuğu ata bitkiye ait dokulardan oluşur. Tohum kabu-

ğu döllenme sonucu oluşmaz. Yumurtasında “a” sperminde “A”

geni bulunduran bitki “Aa” genotiplidir. (Aaa genotipli yapı bitki-

nin kendini döllemesi sonucunda gelişmiştir.)

Cevap D

Soru 8 :

• Çimlenme embriyonun fotosentez yapıncaya kadar geçirdiği ev-

releri ifade eder. Fotosentez yapan bitki çimlenmesini tamamla-

mış kabul edilir. Bu nedenle çimlenme sürecinde fotosentez ol-

maz.

• Bazı tohumlar oksijen eksikliğinde oksijenli solunum yapabilir.

Kendilerine özgü proteinleri sentezler. Bölünerek hücre sayısını

artırır.

Cevap C

Soru 9 :

• Tohumun çimlenmesi için çevresel koşulların uygun olması ge-

rekir. Bu koşullar uygun nem (su), (I) yeterli sıcaklık ve oksijen-

dir. (III)

• Tohum çimlenme sürecinde fotosentez yapmadığından ışık ve

karbondioksite ihtiyaç duymaz.

Cevap C

Soru 10 :

• Gerçek meyveler yumurtalığın gelişmesiyle oluşur. Meyve geli-

şimine yumurtalık dışındaki dokuların katılmasıyla yalancı mey-

veler oluşur. Örneğin elma, armut gibi yapılar büyük oranda çi-

çek sapından gelişir ve gerçek meyve değildir. (I, II ve IV)

• Bazı meyveler birden fazla yumurtalık ya da birden fazla çiçe-

ğin kaynaşmasıyla oluşur. Böyle meyvelere küme meyve ya da

bileşik meyve denir. (III)

Cevap E

Soru 2 :

• Sıcaklık ve rüzgar şiddetindeki artış terleme hızını artırır. (A ve B)

• Nem arttıkça terleme azalır. (C) Stoma sayısı artarsa bitki birim

zamanda daha fazla terleyebilir. Grafikteki gibi önce azalan son-

ra artan bir eğri oluşmaz. (D)

• Yaprak sayısı arttıkça terlemeyle kaybedilen su miktarı artar. (E)

Cevap D

MEB Kazanım Testi Test- 21

Soru 1 :

I ® Absisik asit kuraklık durumunda stomaların kapanmasını uyarır.

II ® Oksin bitkinin ışığa yönelmesini sağlar.

III ® Giberellin dormansi durumundaki tohumu uyararak çimlen-

meyi başlatır.

Cevap C

Soru 5 :

Meyvenin temel işlevi tohumların yayılmasını kolaylaştırmaktır. Bu

işlevi tohumun çok uzak mesafelere uçmasını sağlama (kavak to-

humları), hayvanlara tutunmasını sağlama (pıtırak) ya da farklı şe-

killerde gerçekleştirebilir.

Cevap B

175


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 14

Soru 4 :

• Uzun gecelerde (kısa günlerde) çiçeklenen bitkilere kısa gün

bitkisi denir (S)

• Kısa gecelerde (uzun günlerde) çiçeklenen bitkilere uzun gün

bitkisi denir. (B)

• Çiçeklenmesi gün uzunluğundan etkilenmeyen hem uzun hem

de kısa gecelerde çiçeklenebilen bitkilere nötr gün bitkisi de-

nir. (T)

Cevap C

Soru 7 :

• Floem hücreleri işlevsel olgunlukta canlıdır. I (–) olmalı.

• Ksilem kökten gövdeye doğru taşıma yapar. II (–) olmalı.

• Floemde taşıma için gerekli güç ATP yıkımıyla elde edilir. III (+)

olmalı.

Cevap B

Soru 9 :

• Lentisel peridermiste bulunur. (B) Mantar doku peridermisin bö-

lümlerinden biridir. (C)

• Kalburlu borular iletim dokunun elemanlarıdır. (D) Endodermis

kök merkezi silindirini çevreleyen özel hücre tabakasıdır. (E)

• Epidermise ait bazı hücreler çıkıntı yaprak çeşitli salgıları depo-

lar. Bu çıkıntılara salgı tüyü denir. (A)

Cevap A

Soru 6 :

• Şekilde verilen bitkilerden gövdesinde iletim demetleri düzenli

dizilenler (açık demet) çift çeneklidir. (I) İletim demetleri dağınık

olan bitki (II) tek çeneklidir.

• Çift çenekli bitkilerin yapraklarında ağsı damarlanma görülür. (III)

Bu yapraklar genellikle bir yaprak sapı ile gövdeye bağlanır. Tek

çeneklilerde yapraklar paralel damarlanma gösterir. (IV)

• Çift çenekli bitkilerde kazık kök sistemi gelişmiştir. (V) Tek çenk-

lilerde saçak kök bulunur. (VI)

Cevap B

Soru 5 :

I ® Soymuk borularını oluşturan kalburlu boru elemanları canlıdır.

Hücre duvarlarında suberin birikimi olmaz.

II ® Kalburlu boru elemanları arasında sitoplazma geçişine izin ve-

ren geniş porlar (kalburlu plak) oluşur

III ® Kalburlu borular iletim işini daha etkili yapabilmek için çekir-

dek, ribozom gibi yapılarını kaybetmiştir.

Cevap E

Soru 3 :

A ® Kurak bölge bitkilerinde yaprakların yüzey alanı küçülmüş ya

da yapraklar körelerek diken şeklini almıştır.

B ® Stomalar yaprağın daha çok alt yüzeyinde ve derine yoğun-

laşmıştır.

C ® Yapraklardaki tüy sayısı fazladır.

D ® Kütikula kalındır.

E ® Bazılarında yuvarlak ve su depolayan gövdeler gelişmiştir.

Cevap B

Soru 8 :

A ® Bitkide oksin sitokinin dağılımındaki farklılık yan dal oluşu-

mu üzerinde etkili olur. Örneğin bitkinin köke yakın kısımla-

rında yan dal oluşumu fazla, tepe tomurcuğuna yakın bölge-

lerinde düşüktür.

B ® Çünkü oksin yan dal oluşumunu baskılar.

C ® Bitkisel hormonların uyardıkları fizyolojik yanıtlar değişkendir.

Örneğin oksin belirli bir derişimde büyümeyi uyarırken, aşırı

salgılandığında büyümeyi durdurur.

D ® Bitkilerde dal ve yaprakların sayısı bu şekilde hormonlarla de-

netlenir.

E ® Sitokinin kökten gövdeye doğru odun borularıla, oksin gövde-

den köke doğru floemle ya da diğer yollarla taşınır.

Cevap C

Soru 1 :

Geniş yüzeyli ve ince yapraklar terlemeyle su kaybını artırır. Bu neden-

le kurak bölgelerde yaşamaya adapte olmuş bitkilerde rastlanmaz.

Cevap E

Ünite Ölçme Testi Test- 22

176


Prf

Ya

yın

ları

Soru 5 :

Çiçeklerin belirli bir uyarıyla açılıp kapanması nasti hareketidir. Bu

uyarı ışık olursa özel olarak fotonasti adını alır.

Cevap A

Soru 3 :

A ® Lentiseller açılıp kapanmaz.

B ® Stomalar otsu gövdede veya yapraklarda bulunur.

C ® Peridermisle kaplı bitki bölgelerinde gaz alışverişi lentiseller-

le sağlanır.

D ® Stoma, kloroplast taşıyan özelleşmiş epidermis hücreleri (bek-

çi hücreler) arasındaki açıklıktır.

E ® Stomalarda gaz alışverişi genellikle gündüzleri gerçekleşir. Çün-

kü stomalar birçok bitkide gündüz açık gece kapalıdır.

Cevap C

Soru 4 :

A ® Oksin tepe tomurcuğundan salgılanır ve yan dal oluşumunu

baskılar. Oksinin bu etkisine apikal dominansi denir.

B ® Tepe tomurcuğu uzaklaştırılan bitkilerde yanal tomurcuklar bü-

yümeyi sürdürebilir.

C ® Sitokinin yan dal oluşumunu uyardığından aşırı sitokinin veri-

len bitkilerde boyuna büyüme yavaşlar, enerji yan dal oluşu-

mu için harcanır.

Cevap C

Soru 6 :

Kök olgunlaşma bölgesinde görülen yapılar dıştan içe doğru şöy-

le sıralanır.

I ® Korteks

II ® Epidermis

III ® Merkezi silindir

IV ® Endodermis

Cevap D

Soru 7 :

Azot eksikliği bitkilerde fotosentez etkinliğinin azalmasına (I), büyü-

me ve gelişmenin durmasına (II) protein ve nükleik asit üretiminin

aksamasına neden olur. (III)

Cevap E

Soru 8 :

Bitkilerin Rhizobium bakterileriyle simbiyotik yaşayarak oluşturduğu

kök nodülleri, bitkilerin azot alımını artırır. Böcekçil bitkilerin yaprak-

larıyla çeşitli böcekleri yakalayarak sindirmesi azot alımını artırmak

amacıyla yapılır. Sindirim sonucu açığa çıkan amino asit vb. azotlu

moleküller bitki tarafından alınarak kullanılır.

Cevap C

Soru 9 :

• Deneylerin bir kısmında gün uzunluğu sabit tutulmuş, gece uzun-

luğu değiştirilmiştir. Diğer bir deney grubunda ise gece uzunlu-

ğu sabit tutulmuş aydınlık periyot (gün uzunluğu değiştirilmiş-

tir.)

• Deney sonucunda çiçeklenme için belirleyici olanın gün uzun-

luğu olduğu görülmüştür. (I)

• Deneyde kullanılan bitkinin çiçeklenmesi gün uzunluğundan et-

kilendiği için bu bitki nötr gün bitkisi olamaz. (II)

• Çalışmalar gün (aydınlık dönem) uzunluğu ile çiçeklenme ara-

sında bir ilişki olmadığını göstermiştir. (III)

Cevap A

Soru 10 :

Bitkinin yer çekimine yönelmesine geotropizma (graviotropizma)

denir

Cevap A

Soru 2 :

• Embriyo büyür. (A) Metabolik olaylar artar. (C) Dormansi duru-

mundan çıkan embriyoda solunum hızlanır. (C) Hücre sayısı ar-

tar. (E)

• Çimlenme sırasında tohum depo besinlerini kullanır. Çimlenme

sırasında embriyo su alarak ağırlığını artırır. Ancak bu sırada to-

humdaki besinler kullanıldığından tohumun kuru ağırlığı azalır.

(B)

Cevap B

ÜNİTE 15DAVRANIŞ, CANLILAR VE ÇEVRE

179

DAVRANIŞ, CANLILAR VE ÇEVRE

Prf

Ya

yın

ları

Ünite 15

Davranış ve Uyarılma Test - 1

Soru 1 :

Etoloji, hayvan davranışlarını inceleyen zooloji alt dalıdır.

Cevap B

Soru 2 :

Kuşlarda yuva yapma davranışı doğuştan gelen iç güdüsel bir dav-

ranıştır. Öğrenmeden bağımsız bir şekilde ortaya çıkar.

Cevap C

Soru 3 :

“İşaret uyarı” içgüdüsel bir davranışın ortaya çıkmasını tetikleyen

anahtar bir uyarıdır.

Cevap A

Soru 4 :

Canlılarda davranışın ortaya çıkasında genetik ve çevresel faktörle-

rin yanında metabolik olaylar da etkili olur.

Cevap E

Soru 6 :

• Doğuştan gelen davranışlar refleks ve içgüdü olmak üzere iki-

ye ayrılır.

• Alışma, kavrama, şartlanma ya da koşullanma öğrenme şekille-

ridir.

Cevap A

Soru 5 :

I ® Pavlov zil sesi ile et uyaranını birbiriyle ilişkilendirerek "fark-

lı uyaranların birleştirilerek öğrenilebileceğini" göstermiştir.

II ® Ağızdan salya gelmesi doğuştan gelen bir reflekstir. Bu ref-

leks normal olarak besin alındığında ortaya çıkar. Ancak Pav-

lov bu refleksin zil sesiyle ortaya çıkmasını sağlamıştır. Yani

doğuştan gelen refleksleri oluşturan doğal uyarıların değişti-

rilebileceğini göstermiştir.

III ® Koşullu refleksler ömür boyu değişmeden kalmaz. Koşullar de-

ğiştiğinde refleks de değişebilir.

Cevap D

Soru 10 :

Birlikte yaşayan hayvan gruplarında bireyler arasındaki davranışları

tanımlamak için “sosyal davranış” terimi kullanılır.

Cevap A

Soru 11 :

Canlının çevreden gelen bir uyarı ile diğer bir uyarıyı ilişkilendirmesi

şeklinde ortaya çıkan davranışa bileşik öğrenme denir.

Cevap A

Soru 7 :

Canlılarda kazanılan deneyimler sonucunda değiştirilen veya yeni-

den düzenlenen davranışlara öğrenilmiş davranışlar denir.

Cevap D

Soru 8 :

• Yuvalarından ilk kez çıkan karıncaların dahi aynı şekilde yürü-

mesi bu davranışın kalıtsal olduğunu gösterir. (I) Alışma öğre-

nilmiş bir davranış şeklidir. (III)

• Feromonlar kimyasal habercilerdir. (II)

Cevap B

Soru 9 :

Kavrama yoluyla öğrenme zihinde problem çözme yoluyla gerçek-

leşen öğrenmedir. Maymunun kafes dışındaki yemeğe ulaşmak için

yaptıkları da bu tip bir öğrenmedir.

Cevap B

Davranış ve Uyarılma Test - 2

Soru 1 :

Çığlık atma doğuştan gelen bir davranıştır. Tehlikeye göre farklı ton-

larda çığlık atma öğrenilmiş davranıştır. Böylece genç maymunlar

deneyimler sonucunda doğuştan gelen çığlık atma davranışını şe-

killendirerek tehlikeye özgü hale getirir.

Cevap B

180


Prf

Ya

yın

ları

Soru 3 :

Hayvanların birbirleriyle haberleşmek için kullandıkları kimyasalla-

ra feromon denir.

Cevap B

Soru 5 :

Kavrama yoluyla öğrenme en gelişmiş öğrenmedir. Çünkü kavra-

mayla öğrenmede problem çözme vardır. Kavrama yoluyla öğren-

menin diğer bir adı da içgörü yoluyla öğrenmedir.

Cevap B

Soru 4 :

I ® Arılarda kraliçe arının salgıladığı feromonlar diğer dişilerin üre-

me davranışını baskılar.

II ® Arılar, buldukları besinlerin yerini diğer arılara özel bir dans-

la bildirir.

III ® Arı dansı besinin konumuna ve uzaklığına ait bilgileri içerir.

Cevap E

Soru 6 :

Davranış daima kas hareketleri şeklinde ortaya çıkmaz. Örneğin alış-

ma yoluyla öğrenmede hayvanlar tepki vermemeyi öğrenir. (D) Bu-

nunla birlikte davranışların çoğu gözlenebilen kas hareketleridir. (A)

Gözyaşı dökmek gibi kas hareketi gerektirmeyen farklı davranışla-

ra rastlanabilir. (B) Belirli bir davranışı ortaya çıkaran öğrenme sü-

reci ya da bilgilerin hafızaya kaydedilmesi de davranış kapsamında

değerlendirilir. (C ve E)

Cevap D

Soru 7 :

Avcıların tadı kötü avlarla beslenmekten kaçınmaları için bu besinin

kötü tadı olduğunu öğrenmeleri gerekir. Bu durumda ilgili davranış

öğrenme yoluyla kazanılmış olur.

Cevap C

Soru 8 :

Klasik koşullanmada birbiriyle ilgili iki uyarı ilişkilendirilir. Örneğin Pav-

lov zil sesi ile besini birbiriyle ilişkilendirmiş, köpeklerin zil sesi duy-

duğunda besin alıyormuş gibi salya akıtmalarına neden olmuştur.

Cevap A

Soru 9 :

Kaz yavrularının hareketli bir cismi anneleriymiş gibi izlemeleri dav-

ranışı izlenim yoluyla öğrenmedir.

Cevap B

Soru10 :

Bazı davranışların ortaya çıkması için olgunlaşma gerekir. Yeni do-

ğan kuşların uçma davranışı buna örnektir. Kuşların uçabilmeleri

için kanatları (kas ve kemiklerinin) yeterli olgunluğa ulaşmalıdır. (I)

Cevap A

Canlılar ve Çevre Test - 3

Soru 1 :

Mutasyonlar (II) genetik çeşitliliğe (varyasyon) (III) neden olur. Do-

ğal seçilim (IV) varyasyonları azaltır. Sadece mevcut koşullarda can-

lının yaşama ve üreme şansını artıran özellikleri kalmasını, diğerleri-

nin elenmesini sağlar. Bu sürece ya da süreç sonunda canlının sahip

olduğu özelliklere adaptasyon (I) denir.

Cevap D

Soru 2 :

Sucul ortamda yaşayan bazı balıklarda, sürüngen ve memlilerde iç

döllenme görülür.

Cevap D

Soru 3 :

Zararlı alellerin ölümcül etki göstermeden (heterozigot durumda) ge-

notipte kalması genetik çeşitliliği koruyan bir durumdur. (I)

Popülasyonda heterozigot bireylerin uyum yeteneğinin daha yük-

sek olması hem baskın hem çekinik genin varlığını sürdürebilmesi-

ne yol açar. (II)

Bazı bireylerin ölmesi genetik çeşitliliği azaltır. (III)

Cevap C

Soru 2 :

Güvercinler, sürekli aynı uyaranlarla (insanların yaklaşması, araba

sesi, korna sesi vb.) karşılaştıklarından bir süre sonra bu uyaranla-

ra tepki vermemeyi öğrenir. Bu durum alışma yoluyla öğrenmedir.

Cevap A

181


Prf

Ya

yın

ları

Ünite 15

Soru 1 :

• a’daki değişim yavaş yavaş gerçekleşmiştir. b’de evrimleşme ani

ve büyük değişikliklerle olmuştur. ( I. ve II. yorum yapılabilir.)

• a modelinde atasal tür (turuncu kuş) değişerek ortadan kalkmış-

tır. (III)

Cevap D


Soru 7 :

Eşeysiz üreme genellikle birbiriyle özdeş bireylerin üretildiği üreme

şeklidir. Genel olarak canlılarda değişime yol açmaz.

Cevap E

Soru 4 :

I ® Mutasyonlar gen ve kromozomların yapısında meydana ge-

len değişikliklerdir

II ® Vücut hücrelerindeki mutasyonlar kalıtsal değildir.

III ® Birçok mutasyon zararlı olsa da fadalı ya da zararsız mutas-

yonlara da rastlanır.

Cevap E

Soru 5 :

Hafif ve ağır bebeklerin ölmesi zaman içinde çocuğun hafif veya ağır

olmasına neden olan genlerin azlamasına yol açmıştır. Bu nedenle

günümüzde bebeklerin çoğu belirli bir kilo aralığında doğmaktadır.

Bu durum kararlı hale getirici seçilime örnektir.

Cevap E

Soru 6 :

Fare popülasyonunda doğal seçilim küçük farelerin aleyhine işleme-

ye başlamıştır. Bunun sonucu olarak popülasyondaki hafif farelerin

sayısı azalırken ağır farelerin sayısı artmaya başlar. Yönelik seçilme

örnek verilebilecek bu süreçte birey sayısı ağırlık ilişkisini gösteren

grafiğin A’daki gibi olması beklenir.

Cevap A

Soru 8 :

I ® Deneyde bazı bireylerin seçilerek ortadan kaldırılması (doğal

seçilimin taklit edilmesi) sonucunda popülasyonlar değişmiş-

tir. Popülasyonların bu şekildeki değişimine mikroevrim denir.

II ® Popülasyondaki bazı bireylerin uzaklaştırılması diğer bireyle-

rin mutasyon geçirmelerine neden olmaz. Ancak diğer birey-

ler kenedileri için olumlu koşullarda (Örneğin rekabet azalmış-

tır.) daha fazla çoğalır.

III ® Deney sürecinde çeşitli faktörler nedeniyle orijinal popülasyon-

da olmayan (daha düşük ya da daha yüksek seta sayısına sa-

hip) özellikler ortaya çıkmıştır. Bu durum mutasyon ya da re-

kombinasyondan kaynaklanmış olabilir.

Cevap D

Soru 9 :

A ® Kökenleri aynı organlara homolog organ denir.

B ® Kökenleri farklı işlevleri aynı organlara analog organ denir.

C ® Canlıların belirli çevresel koşullarda hayatta kalabilmelerini ve

üreyerek nesillerini devam ettirebilmelerini sağlayan özellikle-

rine adaptasyon denir.

D ® İnsanların belirli özelliklere sahip hayvan ya da bitkileri seçe-

rek üretmelerine yapay seçilim denir.

E ® Belirli özelliklere sahip bireylerin hayatta kalıp diğerlerinin elen-

mesine doğal seçilim denir.

Cevap C

Soru 2 :

Genetik sürüklenme, belirli bir çevresel koşuldan dolayı canlıların

çoğunun ortadan kalkması, genetik çeşitliliğin yüksek oranda azal-

masıdır. İnsanların aşırı avlanmayla belirli bir türün sayısını azaltma-

ları genetik sürüklenmeye örnektir. Bu durum birçok genin ortadan

kalkmasına neden olarak türün genetik çeşitliliğini azaltır.

Cevap D

Soru 3 :

Belirli bir davranışın ödüllendirilmesine bağlı olarak ortaya çıkan dav-

ranış değişikliğine işlevsel (edimsel) koşullanma denir.

Cevap B

Soru 4 :

• Köpek çeşitliliğinde insanların yapay seçilim uygulamaları ile

melezleme çalışmaları etkili olmuştur. (I yanlış, II doğru.)

• Tüm köpek ırkları aynı tür olduğuna göre, bu ırklar birbiriyle çift-

leştiğinde verimli döller oluşturabilir. (III doğru.)

Cevap E

182


Prf

Ya

yın

ları

Soru 8 :

Deney verileri dikkate alındığında nişasta ve maltozla beslenen si-

nekler her ne kadar tercihlerini ağırlıklı olarak benzer besinleri tü-

keten bireylerden yana kullansalar da birbirleriyle çiftleşmeye de-

vam etmektedir. Bu nedenle ayrı türlere dönüştükleri söylenemez.

Cevap C

Soru 6 :

A ® Grafiklerden kuraklığın gaga büyüklüğünü etkileyen mutas-

yonlara neden olduğu sonucuna ulaşılamaz.

B ® Kurak dönemlerde büyük gagalı kuş sayısı arttığına göre ku-

rak dönemlerde büyük gagalı olma avantajlıdır.

C ® Kuraklık küçük gagalı kuşların aleyhine bir durum olduğundan

sayılarını azaltmış ya da ortadan kalkmalarına neden olmuştur.

D ® Çevresel koşullardaki değişim kuş popülasyonunu değiştirmiştir.

E ® Bu değişim evrimleşmeyle sonuçlanabilir.

Cevap A

Soru 7 :

• Canlılar için yurt olarak benimsenen alanın büyüklüğü, canlının

türüne, alanın işlevine ve kaynakların bolluğuna göre değişebi-

lir. (I yanlış, II doğru.)

• Alan kullanımının düzenlenmesi canlılar arasındaki rekabeti azal-

tır. Kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlar. (III doğru.)

Cevap E

Soru 5 :

Çatışma ve baskınlık davranışları sosyal gruplarda hiyerarşinin be-

lirlenmesini sağlar. Böylece besin ve eş seçimi için rekabet azaltıl-

mış olur.

Cevap C

NOTLARIM

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

NOTLARIM

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................

Documents

‡özümler_2.kitap.pdf · 21 CANLILARDA ENER DNMLER r ayınları nite 7 Canlılık ve Enerji Test - 1 Soru 1 : • İnsanlarda sinir hücreleri ATP gibi moleküllerin bağları