22

ფოტოებზეაღბეჭდილიისტორია

პროექტი > ლიკა მამაცაშვილი, ლიკა ღუდუშაური,ნინო ტაბუცაძე

დი მიტ რი ერ მა კო ვი იმ ბრწყინ ვა­

ლე ფო ტოგ რაფ თა რიცხვს მი ე­

კუთ ვ ნე ბა, რომ ლებ მაც მდი და რი,

უნი კა ლუ რი და ყოვ ლის მომ ც­

ვე ლი ფო ტოგ რა ფი უ ლი მა ტი ა ნე

შექ მ ნეს. მი სი ფო ტოგ რა ფი უ ლი

მემ კ ვიდ რე ო ბის უდი დე სი ნა წი­

ლი, რო მე ლიც XIX სა უ კუ ნი სა და

XX სა უ კუ ნის I მე ოთხე დის სი ნამ­

დ ვი ლეს ასა ხავს, დღეს სა ქარ­

თ ვე ლოს ეროვ ნუ ლი მუ ზე უ მის

ფო ტო ფონ დ ში ინა ხე ბა.

saqarTvelos erovnuli muzeumi 23

XIX სა­უ­კუ­ნის­ სა­მო­ცი­ან­

წლებ­ში­სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში­

ცხოვ­რობ­და­ და­ მოღ­ვა-

წე­ობ­და­ გამოჩენილი­ ფო­ტოგ­რა­ფი­ და­

ფო­ტოკო­ლექ­ცი­ო­ნე­რი,­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა-

კო­ვი­(1846-1916).

წიგ­ნე­ბის,­ ფო­ტოგ­რა­ფი­უ­ლი­ კა­ტა­ლო-

გე­ბის,­ფო­ტო­ა­პა­რა­ტე­ბი­სა­და­სხვა­ტექ­ნი-

კის­გარ­და­მი­სი­კო­ლექ­ცია­127­ალ­ბო­მი­ს,­

22­660­სუ­რა­თის,­ 15­536­მი­ნის­ნე­გა­ტი­ვი-

სა­ და­ 27­ 655­ ცალ­კე­უ­ლი­ სტე­რე­ო­გა­მო-

სა­ხუ­ლე­ბი­სა­გან­ შედ­გე­ბა.­ რო­გორც­ კო-

ლექ­ცი­ო­ნერ­მა,­ მან­ თა­ვი­ მო­უ­ყა­რა­ იმ­

მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან­ და­ სა­ე­ტა­პო­ ის­ტო­რი-

ულ-­ფო­ტოგ­რა­ფი­ულ­მა­სა­ლას,­რო­მე­ლიც­

XIX­სა­უ­კუ­ნე­ში­იქ­მ­ნე­ბო­და.­დი­მიტ­რი­ერ-

მა­კო­ვის­დამ­სა­ხუ­რე­ბაა­ ის,­რომ­ მან­ სა-

ქარ­თ­ვე­ლო­ში­ მოღ­ვა­წე­ ფო­ტოგ­რა­ფე­ბის­

მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბა­ გა­და­არ­ჩი­ნა,­ შე­ი­ნა­ხა­ და­

კა­ტა­ლო­გის­ფორ­მა­მის­ცა.­

დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­და­ი­ბა­და­1846­წელს.­

მა­მა­მი­სი­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში­ მოღ­ვა­წე­ იტა-

ლი­ე­ლი­ არ­ქი­ტექ­ტო­რი­ და­ მშე­ნე­ბე­ლი,­

ლუ­დო­ვი­კო­კამ­ბი­ა­ჯო­იყო.­დე­და,­ანა­ერ-

მა­კო­ვა,­ მო­ლოკ­ნე­ბის­ოჯახს­ეკუთ­ვ­ნო­და.­

კავ­კა­სი­ა­ში­რუ­სე­თის­მთა­ვარ­მარ­თე­ბელ­მა­

ლუ­დო­ვი­კო­კამ­ბი­ა­ჯო­სა­მუ­შა­ოდ­ყი­რიმ­ში­

მი­იწ­ვი­ა,­შემ­დ­გომ­კი­ის­ბა­ქოს­რე­გი­ონ­ში,­

შე­მა­ხი­ის­ ოლ­ქ­ში­ მსა­ხუ­რობ­და.­ სა­ვა­რა-

უ­დოდ,­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ სწო­რედ­ იქ­

და­ი­ბა­და.­ მოგ­ვი­ა­ნე­ბით­ლუ­დო­ვი­კო­ კამ-

ბი­ა­ჯო­სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში­დაბ­რუნ­და­და­სა-

ხა­ზი­ნო­თე­ატ­რი­და­ქარ­ვას­ლა­ააშე­ნა.­

დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­XIX­სა­უ­კუ­ნის­სა­მო-

ცი­ან­წლებ­ში­უკ­ვე­სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში,­მა­მა-

მი­სის­ მე­ურ­ვე­ო­ბით­ სწავ­ლობს­ ანა­ნუ­რის­

ტო­პოგ­რა­ფი­ულ­ სას­წავ­ლე­ბელ­ში,­ სა­დაც­

ის­ფო­ტოგ­რა­ფი­ას­ეუფ­ლე­ბა.­მი­უ­ხე­და­ვად­

იმი­სა,­რომ­ის­უკა­ნო­ნო­შვი­ლი­იყო,­ლუ-

დო­ვი­კო­კამ­ბი­ა­ჯო­მას­ზე­გან­სა­კუთ­რე­ბით­

ზრუ­ნავ­და.­ სწო­რედ­ მან­ წა­რად­გი­ნა­ და­

და­უ­ახ­ლო­ვა­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­იმ­დ­რო-

ინ­დე­ლი­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ მა­ღალ­ სა­ზო-

გა­დო­ე­ბას:­ არ­ქი­ტექ­ტო­რებს,­ მხატ­ვ­რებს,­

არ­ქე­ო­ლო­გებს,­ ეთ­ნოგ­რა­ფებს­ და­ დი­დი­

დახ­მა­რე­ბა­გა­უ­წია­შვილს­ფო­ტოგ­რა­ფი­ა-

ში­მოღ­ვა­წე­ო­ბის­პირ­ველ­ეტაპ­ზე.

დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვის­ შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი­

მოღ­ვა­წე­ო­ბის­ შე­სა­ხებ­ ყვე­ლა­ზე­ ად­რე­უ-

ლი­ ცნო­ბა­ 1877­ წლი­თაა­ და­თა­რი­ღე­ბუ­ლი­

კავ­კა­სი­ის­კა­ლენ­დ­რის­სა­მი­სა­მარ­თო­გან-

ყო­ფი­ლე­ბა­ში,­ სა­დაც­ აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ა,­ რომ­

ერ­მა­კო­ვი­ კავ­კა­სი­ის­ ნა­ტი­ფი­ ხე­ლოვ­ნე­ბის­

წა­მა­ხა­ლი­სე­ბე­ლი­ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­ წევ­რი­ა,­

ხო­ლო­ ამა­ვე­ წლის­ 4­ ნო­ემ­ბ­რის­ გა­ზე­თი­

,,კავკაზი“­ გვაწ­ვ­დის­ ინ­ფორ­მა­ცი­ას,­ რომ­

თბი­ლის­ში,­ მა­მი­კო­ნი­ან­ცის­ სახ­ლ­ში,­ ბა-

რნო­ვის­ქუ­ჩა­ზე,­ფო­ტო­ე­ბის­მდი­და­რი­კო-

ლექ­ცია­იყი­დე­ბა­–­სულ­2000­ფო­ტო,­რო-

მე­ლიც­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვის­ მი­ერ­ არის­

გა­და­ღე­ბუ­ლი­ მი­სი­ თურ­ქეთ­ში­ ათ­წ­ლი­ა­ნი­

მოგ­ზა­უ­რო­ბის­დროს.­

1874­წელს­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კოვ­მა­თა­ვი­სი­

ფო­ტო­ე­ბი­ საფ­რან­გეთ­ში,­ პა­რი­ზის­X­ფო-

ტო­გა­მო­ფე­ნა­ზე­წა­რად­გი­ნა­და­ყვე­ლა­სთ-

ვის­მო­უ­ლოდ­ნე­ლად­უდი­დე­სი­წარ­მა­ტე­ბა­

მო­ი­პო­ვა.­იმ­დ­რო­ინ­დე­ლი­პა­რი­ზუ­ლი­პრე-

სა­მი­სი­ფო­ტო­ე­ბის­მხატ­ვ­რულ­ღირ­სე­ბებ-

ზე­ალა­პა­რაკ­და.­იგი­სა­ყო­ველ­თა­ოდ­აღი-

ა­რე­ბულ­ფო­ტოგ­რა­ფად­იქ­ცა­და­უამ­რა­ვი­

დაკ­ვე­თაც­ მი­ი­ღო.­ მოგ­ვი­ა­ნე­ბით­ სპარ­სე-

თის­შაჰ­მა­ის­თა­ვის­პი­რად­ფო­ტოგ­რა­ფად­

მი­იწ­ვი­ა,­რაც­ კარ­გად­ ჩანს­დი­მიტ­რი­ ერ-

მა­კო­ვის­ სა­ტიტუ­ლო­ფურ­ც­ლი­დან,­ სა­დაც­

სა­გან­გე­ბო­დაა­აღ­ნიშ­ნუ­ლი­ეს­ფაქ­ტი.­მოგ-

ვი­ა­ნე­ბით­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ მრა­ვა­ლი­

სა­ერ­თა­შო­რი­სო­ გა­მო­ფე­ნის­ მო­ნა­წი­ლე­

ხდე­ბა.­ იგი­სი­ცოცხ­ლე­ში­ვე­და­ჯილ­დოვ­და­

36­ უმაღ­ლე­სი­ფო­ტოგ­რა­ფი­უ­ლი­ ჯილ­დო-

თი­ რუ­სეთ­სა­ თუ­ უცხო­ეთ­ში­ გა­მარ­თულ­

სა­ერ­თა­შო­რი­სო­გა­მო­ფე­ნებ­ზე.

1877-78­ წლებ­ში­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი,­

რუ­სეთ­-­თურ­ქე­თის­ ომის­ დროს,­ სამ­ხედ-

რო­ფო­ტოგ­რა­ფის­ფუნ­ქ­ცი­ას­ას­რუ­ლებ­და­

და­ რუ­სე­თის­ იმ­პე­რა­ტო­რის­ სა­ი­დუმ­ლო­

და­ვა­ლე­ბით­ იღებ­და­ ფრონ­ტის­ ხაზს.­ ეს­

ფო­ტო­ე­ბი­დღემ­დე­სამ­ხედ­რო­ის­ტო­რი­კო-

სე­ბის,­ანა­ლი­ტი­კო­სე­ბი­სა­და­ექ­ს­პერ­ტე­ბის­

დიდ­ინ­ტე­რესს­იწ­ვევს.­ბა­ტა­ლუ­რი­სცე­ნე-

ბის­ გარ­და­ მან­ მრავ­ლად­ შექ­მ­ნა­ ჯა­რის-

კაც­თა­ ყო­ფის­ ამ­სახ­ვე­ლი­ ფო­ტო­ე­ბი,­ მათ­

შო­რის­ ყარ­სის­ ბრძო­ლის­ მო­ნა­წი­ლე­თა­

ცხოვ­რე­ბის­ამ­სახ­ვე­ლი­სე­რი­ე­ბი.­

1880­წელს­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­თბი­ლის-

ში­ბრუნ­დე­ბა­და­ქა­ლა­ქის­ცენ­ტ­რ­ში­ხსნის­

ფო­ტო­ა­ტე­ლი­ეს,­სა­დაც­წარ­მა­ტე­ბით­მუ­შა-

ობს­ სხვა­დას­ხ­ვა­ ჟან­რ­ში.­ პირ­ვე­ლი­ ატე-

ლიე­ მან­ ჯერ­ კი­დევ­ 1874­ წელს,­ მხატ­ვარ­

ალექ­სან­დ­რე­კოლ­ჩინ­თან­ერ­თად­გახ­ს­ნა,­

სა­დაც­ყვე­ლა­ნა­ი­რი­სირ­თუ­ლის­შეკ­ვე­თებს­

ას­რუ­ლებ­და­ –­ კა­ბი­ნე­ტურ­ პორ­ტ­რე­ტებს,­

ღია­ ბა­რა­თებს­ და­ თა­ვი­დან­ვე­ ავ­ლენ­და­

კო­მერ­სან­ტის­ნიჭს.

1897­ წელს­ მას­ კავ­კა­სი­ის­ კაზ­მულ­ ხე-

ლოვ­ნე­ბა­თა­ ხელ­შემ­წყო­ბი­ სა­ზო­გა­დო-

ე­ბის­ წევ­რ­-­კო­რეს­პონ­დენ­ტად­ ირ­ჩე­ვენ,­

1907­წელს­იგი­მოს­კო­ვის­არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი­

სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­კავ­კა­სი­ის­გან­ყო­ფი­ლე­ბის­

წევ­რი­ა,­ 1912­წელს­კი­თბი­ლი­სის­კაზ­მულ­

ხე­ლოვ­ნე­ბა­თა­სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­დამ­ფუძ­ნე-

ბე­ლი­ხდე­ბა.

1870­ წლი­დან­ ერ­მა­კოვ­მა­რამ­დენ­ჯერ­მე­

იმოგ­ზა­უ­რა­ სპარ­სეთ­ში.­ რამ­დე­ნად­ ხში-

რად­და­რა­ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვო­ბით­იმ­ყო­ფე­ბო-

და­თე­ი­რან­სა­და­ სპარსეთის­ სხვა­დას­ხ­ვა­

რე­გი­ონ­ში,­ ჩვენ­თ­ვის­ უც­ნო­ბი­ა.­ მხო­ლოდ­

ის­ ვი­ცით,­ რომ­ გარ­კ­ვე­უ­ლი­ პე­რი­ო­დის­

მან­ძილ­ზე­ მას­ სა­კუ­თა­რი­ ფო­ტო­ა­ტე­ლიე­

ჰქონ­და­თე­ი­რა­ნის­ცენ­ტ­რ­ში.­

სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ ეროვ­ნულ­ მუ­ზე­უმ­ში­

ინა­ხე­ბა­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვის­მი­ერ­ირან-

ში­გა­და­ღე­ბუ­ლი­850­ფო­ტოგ­რა­ფია­და­ხუ-

თი­ალ­ბო­მი,­რო­მე­ლიც­555­სუ­რა­თი­სა­გან­

შედ­გე­ბა.­თი­თო­ე­ულ­ფო­ტოს­თან­ერ­თ­ვის­

ძვე­ლი­რუსული­მი­ნა­წე­რი­ფო­ტოს­სა­ხელ-

წო­დე­ბით­და­ნომ­რით.­სა­ხელ­წო­დე­ბე­ბის­

მი­ხედ­ვით­ირ­კ­ვე­ვა,­რომ­დი­მიტ­რი­ერ­მა-

კო­ვი­ ძი­რი­თა­დად­ ირა­ნის­ ჩრდი­ლო­ეთ­

პრო­ვინ­ცი­ებ­ში,­ კას­პი­ის­ ზღვის­ რე­გი­ონ­ში­

და­ყუმ­ში­მოგ­ზა­უ­რობ­და.­

სა­გუ­ლის­ხ­მოა­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვის­

და­ ან­ტუ­ან­ სევ­რი­უ­გი­ნის­ მე­გობ­რო­ბა­ და­

თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა.­ ისი­ნი­ ერ­თ­მა­ნეთს­

1870-იანი­ წლე­ბი­დან­ იც­ნობ­დ­ნენ.­ ამ­ პე-

რი­ოდ­ში­ ირა­ნი­ მრა­ვა­ლი­ ფო­ტოგ­რა­ფის­

ინ­ტე­რე­სის­ სფე­როს­წარ­მო­ად­გენ­და.­ ან-

ტუ­ან­სევ­რი­უ­გი­ნი­და­მი­სი­ძმე­ბი­შე­უ­ერ­თ-

2000 წელს და იწყო დი მიტ რი ერ მა კო ვის ფო ტო არ ქი ვის რეს ტავ-რა ცი ი სა და კონ სერ ვა ცი ის პრო ექ ტი. მას ში მო ნა წი ლე ობ დ ნენ სა ქარ თ ვე ლოს ეროვ ნუ ლი მუ ზე უ მი, ჰო ლან დი უ რი ფონ დი Stichting Horizon და ნი დერ ლან დე ბის ფო ტო მუ ზე უ მი რო ტერ დამ ში. პრო ექ-ტის მი ზა ნი იყო სა არ ქი ვო მა სა ლის გა დარ ჩე ნა და მას ზე აღ ბეჭ-დი ლი ინ ფორ მა ცი ის ხელ მი საწ ვ დო მო ბა მეც ნი ე რე ბი სა და ფარ-თო სა ზო გა დო ე ბის თ ვის.

saqarTvelos erovnuli muzeumi24

saqarTvelos erovnuli muzeumi 25

დ­ნენ­ფო­ტოგ­რა­ფე­ბის­ამ­დიდ­სწრაფ­ვას­

ირა­ნი­სა­კენ­ და­თავ­რიზ­ში­ და­სახ­ლ­დ­ნენ.­

მა­ლე­მათ­ფო­ტოგ­რა­ფი­უ­ლი­ატე­ლიე­გახ-

ს­ნეს­ თე­ი­რან­ში.­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ და­

ანტუან­ სევ­რი­უ­გი­ნი­ ირან­ში­ კვლავ­ შეხ-

ვ­დ­ნენ­ ერ­თ­მა­ნეთს.­ ცნო­ბი­ლი­ა,­ რომ­ ეს­

თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა­ უფ­რო­ კო­მერ­ცი­უ­ლი­

ხასიათის­ იყო,­ ვიდ­რე­ შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი.­

ერ­მა­კო­ვის­ რჩე­ვე­ბის­ წყა­ლო­ბით­ სევ-

რი­უ­გინს­ მი­ე­ცა­ შე­საძ­ლებ­ლო­ბა,­ ფი­ნან-

სუ­რად­ უზ­რუნ­ვე­ლე­ყო­ სა­კუ­თა­რი­ ოჯა­ხი.­

მოგ­ვი­ა­ნე­ბით­ან­ტუ­ან­სევ­რი­უ­გინ­მა­შექ­მ-

ნა­ ის­ტო­რი­უ­ლი­ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბის­ფო­ტო­ე-

ბის­სე­რია­ირან­სა­და­ირა­ნე­ლებ­ზე.

დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ მრა­ვალ­მ­ხ­რი­ვი­

ადა­მი­ა­ნი­ იყო.­ მას­ ახ­ლო­ ურ­თი­ერ­თო-

ბა­ და­ მჭიდ­რო­ თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბა­ აკავ­ში-

რებ­და­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­სა­ და­ რუ­სე­თის­ იმ-

დ­რო­ინ­დელ­ ცნო­ბილ­ ის­ტო­რი­კო­სებ­თან,­

არ­ქე­ო­ლო­გებ­თან.­ იგი­ არა­ერთ­ არ­ქე­ო-

ლო­გი­ურ­-ეთ­ნოგ­რა­ფი­ულ­ ექ­ს­პე­დი­ცი­ა­ში­

იღებ­და­ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას­და­ შექ­მ­ნა­ სა­ქარ-

თ­ვე­ლო­სა­და­ კავ­კა­სი­ის­ ის­ტო­რი­უ­ლი­ ძეგ-

ლე­ბის,­ ფრეს­კე­ბის,­ სა­ეკ­ლე­სიო­ ნივ­თე­ბის,­

წიგ­ნე­ბისა­და­ხელ­ნა­წე­რე­ბის­დო­კუ­მენ­ტუ­რი­

მა­ტი­ა­ნე.­ 1892­ წელს,­ რუ­სე­თის­ მეც­ნი­ე­რე-

ბა­თა­ აკა­დე­მი­ის­ წევ­რ­-­კო­რეს­პონ­დენ­ტის,­

დი­მიტ­რი­ბაქ­რა­ძის­და­ვა­ლე­ბით­ერ­მა­კოვ­მა­

მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა­მი­ი­ღო­სო­ხუმ­-­კა­ლეს­არ­ქე-

ო­ლო­გი­ურ­ექსპედიციაში,­შემ­დ­გომ­კი­ნი­კო­

მა­რის­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით­შავ­შეთ­-­კ­ლარ-

ჯე­თის­ექ­ს­პე­დი­ცი­ებ­ში.

1910­წელს­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­ექ­ვ­თი­მე­

თა­ყა­იშ­ვი­ლის­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ბით­სვა­ნე-

თის­ექ­ს­პე­დი­ცი­ა­ში­გა­ემ­გ­ზავ­რა,­სა­დაც­მან­

ათა­სამ­დე­ ფო­ტო­სუ­რა­თი­ გა­და­ი­ღო,­ რო-

მელ­თა­ შო­რის­ მრა­ვა­ლი­ არ­ქი­ტექ­ტუ­რუ-

ლი­და­ არ­ქე­ო­ლო­გი­უ­რი­ ძეგ­ლი­ა.­ ბევ­რია­

ისე­თი,­რო­მე­ლიც­დღეს­უკ­ვე­და­კარ­გუ­ლია­

და­მხო­ლოდ­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვის­ფო­ტო-

ზეა­შე­მორ­ჩე­ნი­ლი.

დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვის­ სა­ხე­ლი­ იმ­დე­ნად­

ცნო­ბი­ლი­ იყო­ სა­მეც­ნი­ე­რო­ წრე­ე­ბი­სათ-

ვის,­ რომ­ ექ­ს­პე­დი­ცი­ე­ბის­ თა­ო­ბა­ზე­ მას­

წი­ნას­წარ­ უთან­ხ­მ­დე­ბოდ­ნენ.­ ეს­ ფაქ­ტი­

კარ­გად­ ჩანს­ რუ­სი­ არ­ქეო­ლო­გის,­ გრა-

ფინია­უვა­რო­ვას­მი­ერ­კავ­კა­სი­ო­ლოგ­ვე-

ი­დენ­ბა­უ­მი­სად­მი­მი­წე­რილ­ერ­თ­-ერთ­წე-

რილ­ში.­გრა­ფი­ნია­უვა­რო­ვა­1897­წლი­დან­

კავ­კა­სი­ა­ში­ მუ­შა­ობ­და­ და­ ყვე­ლა­ თავის­

ექ­ს­პე­დი­ცი­ა­ში­რა­ჭა-­ლეჩხუმ­ში,­სვა­ნეთ­ში,­

ხევ­სუ­რეთ­ში­მხო­ლოდ­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო-

ვი­ მიჰ­ყავ­და­ ფო­ტოგ­რა­ფად.­ მან­ კარ­გად­

იცო­და,­ რომ­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ გა­და-

ღე­ბამ­დე­ სა­ფუძ­ვ­ლი­ა­ნად­ შე­ის­წავ­ლი­და­

სიძ­ვე­ლე­ებს­და­ობი­ექ­ტებს.­მარ­თ­ლაც,­მის­

მი­ერ­გა­და­ღე­ბუ­ლი­ის­ტო­რი­უ­ლი­მნიშ­ვ­ნე-

ლო­ბის­ძეგ­ლე­ბი,­ფრეს­კე­ბი,­კულ­ტუ­რუ­ლი­

მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბის­ნი­მუ­შე­ბი,­არ­ქი­ტექ­ტუ­რუ-

ლი­დე­ტა­ლე­ბი­ნათ­ლად­გვიჩვენებს­იმა­ს,­

თუ­რო­გორ­არ­ჩევ­და­ის­ობი­ექ­ტის­გა­და-

ღე­ბის­კუთხეს,­აღიქ­ვამ­და­და­გად­მოს­ცემ-

და­სივ­რ­ცეს.­იგი­იმ­დე­ნად­კარ­გად­იც­ნობ-

და­ ამ­ საქ­მეს,­ რომ­ ხში­რად­ ის­ტო­რი­ულ­

ძეგ­ლებს­ მეც­ნი­ე­რე­ბის­ ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო-

ბის­გა­რე­შეც­იღებ­და­და­შემ­დეგ­კვლე­ვის-

თ­ვის­სთა­ვა­ზობ­და­სა­მეც­ნი­ე­რო­წრე­ებს.­

დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ სა­მეც­ნი­ე­რო­

კუთხით­ გა­ნი­ხი­ლავ­და­ სა­კუ­თარ­ ფო-

ტოგ­რა­ფი­ას:­ზედ­მი­წევ­ნით­აღ­რიცხავ­და,­

ასა­თა­უ­რებ­და,­ ნომ­რავ­და­ ყვე­ლა­ ნე­გა-

ტივს­ და­ ფო­ტოს,­ თე­მა­ტუ­რად­ ყოფ­და­

სუ­რა­თებს­ და­ ქრო­ნო­ლო­გი­უ­რი­ თან-

მიმ­დევ­რო­ბით­ასა­ხავ­და­სა­ქარ­თ­ვე­ლოს,­

თბი­ლი­სის­ ყო­ფი­სა­ და­ კულ­ტუ­რის­ გან-

ვი­თა­რე­ბის­ სხვა­დას­ხ­ვა­ სფე­როს.­ რუ-

სულ­ენა­ზე­მან­ორი­კა­ტა­ლო­გი­გა­მოს­ცა­

(1896­და­1901­წელს),­სა­დაც­მი­სი­ფო­ტო-

ე­ბი­ან­ბა­ნუ­რი­და­თე­მა­ტუ­რი­პრინ­ცი­პით­

იყო­და­ლა­გე­ბუ­ლი.­თა­ვი­სი­გე­მოვ­ნე­ბით­

შე­ად­გი­ნა­ თე­მა­ტუ­რი­ ალ­ბო­მე­ბი­ და­ მზა­

სა­ხით­ სთა­ვა­ზობ­და­ რო­გორც­ და­ინ­ტე-

რე­სე­ბულ­ პი­რებს,­ ასე­ვე­ სხვა­დას­ხ­ვა­

ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას.

თბი­ლი­სის­ თე­მა­ტი­კა­ ერ­მა­კო­ვის­თ­ვის­

გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­იყო.­მან­შექ­მ­ნა­ძვე­ლი­

თბი­ლი­სის­ ქუ­ჩე­ბის,­ მო­ედ­ნე­ბის,­ ცი­ხე­ე-

ბის,­ ბაზ­რის,­ აბა­ნო­ე­ბი­სა­ და­ მე­ქი­სე­ე­ბის,­

ამ­ქარ­თა­ საქ­მი­ა­ნო­ბის,­ ოქ­რო­სა­და­ ვერ-

ცხ­ლ­ზე­მო­მუ­შა­ვე­ხე­ლოს­ნე­ბის,­ვაჭ­რე­ბი­სა­

და­ სხვა­დას­ხ­ვა­ სო­ცი­ა­ლუ­რი­ ფე­ნის­ ადა-

მი­ა­ნის,­ ქარ­თულ­ და­ ევ­რო­პულ­ სა­მოს­ში­

გა­მოწყო­ბილ­მან­დი­ლო­სან­თა­სა­ხა­სი­ა­თო­

პორ­ტ­რე­ტე­ბი­და­გადაიღო­ქუ­ჩის­სცე­ნე­ბი.­

მან­ ასა­ხა­თბი­ლი­სი­რო­გორც­ორი­კულ-

ტუ­რის­გა­სა­ყარ­ზე­არ­სე­ბუ­ლი­ქა­ლა­ქი,­გან-

სა­კუთ­რე­ბით­დე­ტა­ლუ­რად­კი­მი­სი­აზი­უ­რი­

ნა­წი­ლი,­ ვი­ნა­ი­დან­ ის­ კარ­გად­ ხე­დავ­და,­

რო­გორ­ ქრე­ბო­და­ თბი­ლი­სუ­რი­ ცხოვ­რე-

ბი­სა­და­ყო­ფის­სწო­რედ­ეს­მხა­რე.­ვრცე-

ლი­სე­რია­მი­უძღ­ვ­ნა­მან­ხე­ლოს­ნე­ბის­ყო-

ველ­დღი­უ­რ­ ცხოვრებასაც,­ რად­გან,­ მისი­

აზრით,­სწო­რედ­ისი­ნი­ინა­ხავ­დ­ნენ­ძვე­ლი­

თბი­ლი­სის­ წეს­-­ჩ­ვე­უ­ლე­ბებსა­ და­ ტრა­დი-

ცი­ებს­ ფე­ო­და­ლუ­რი­ ქა­ლა­ქი­დან­ კა­პი­ტა-

ლის­ტურ­ზე­გა­დას­ვ­ლის­პრო­ცეს­ში.­

ფო­ტოგ­რა­ფის­ ყუ­რადღე­ბა­ მი­იქ­ცია­ სა-

ქა­ლა­ქო­ ტრას­ნ­ს­პორ­ტის­ თე­მა­მაც­ თბი-

ლი­სის­ევ­რო­პულ­და­აზი­ურ­ნა­წილ­ში.­მან­

გადაიღო­ვიწ­რო­ქუ­ჩე­ბის­თ­ვის­და­მა­ხა­სი-

ა­თე­ბე­ლი­ გა­და­ად­გი­ლე­ბის­ სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი:­

ცხე­ნი,­ურე­მი,­ ჯო­რი­და­ეტ­ლი,­რო­მე­ლიც­

ქა­ლა­ქის­ ევ­რო­პულ­ ნა­წილს­ ემ­სა­ხუ­რე-

ბო­და.­1883­წელს­თბი­ლის­ში­ამუ­შავ­და­ე.წ.­

ცხე­ნის­ რკი­ნიგ­ზა,­ იგი­ვე­ ,,კონკა“­ –­ ღია­

ვა­გო­ნი­ მოძ­რა­ვი­ სკა­მე­ბით,­ რო­მე­ლიც­

მხო­ლოდ­ ერ­თი­ მი­მარ­თუ­ლე­ბით­ მოძ-

რა­ობ­და.­ ,,კონკას“­ ერ­თი­თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბაც­

ახა­სი­ა­თებ­და­ –­ აღ­მარ­თ­ზე­ ას­ვ­ლი­სას­ მის­

ოთხ­ცხენს­კი­დევ­ორს­უმა­ტებ­დ­ნენ.­თბი-

ლი­სუ­რი­ ტრან­ს­პორ­ტის­ სე­რი­ა­ში­ დი­მიტ-

რი­ერ­მა­კოვ­მა­გა­და­ი­ღო­ბო­რა­ნი,­ტი­ვი­და­

ნა­ვე­ბი­ მტკვარ­ზე­ –­ წყლის­ ტრან­ს­პორ­ტი,­

რო­მე­ლიც­ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი­ კო­ლო­რი-

ტით­გა­მო­ირ­ჩე­ო­და,­შექ­მ­ნა­სე­რია­ნა­რი­ყა-

ლას­ცი­ხე­ზე.

ასე­ვე­დე­ტა­ლუ­რად­აქვს­მას­გა­და­ღე­ბუ-

ლი­ე.წ.­მა­და­თო­ვის­კუნ­ძუ­ლი­და­წის­ქ­ვი-

ლე­ბი­მტკვარ­ზე.­XIX­სა­უ­კუ­ნის­ორ­მო­ცი­ან­

წლებ­ში­ეს­კუნ­ძუ­ლი­ქარ­თ­ვე­ლი­თა­ვა­დე-

ბის,­ორ­ბე­ლი­ა­ნე­ბის­სა­კუთ­რე­ბა­იყო,­რო-

მე­ლიც­მათ­მოგვიანებით­გე­ნე­რალ­მა­და-

თოვს­მიჰ­ყი­დეს.­რო­გორც­ორ­ბე­ლი­ა­ნე­ბის­

უბანს,­მას­პო­ე­ტუ­რი­ად­გი­ლის­რე­პუ­ტა­ცია­

ჰქონ­და,­ხო­ლო­შემ­დეგ­სხვა­დატ­ვირ­თ­ვაც­

მიეცა.­ სა­ინ­ტე­რე­სოა­ ორ­თა­ჭა­ლის­ ბა­ღე-

ბის,­დუქ­ნე­ბის,­ტივ­ზე­მო­ქე­ი­ფე­ე­ბის,­მუ­სი-

კო­სე­ბის­სე­რი­ე­ბი.

აღსანიშნავია­ დი­მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვის­

სტუ­დი­უ­რი­ფო­ტოგ­რა­ფი­ა,­სა­დაც­ის­პორ-

ტ­რე­ტებს­ ზედ­მი­წევ­ნი­თი­ სი­ზუს­ტით­ და­

სიფ­რ­თხი­ლით­ქმნი­და.­ერ­მა­კო­ვი­იყე­ნებ-

და­ შუქ­-­ჩ­რ­დი­ლებს,­ რბილ­ კონ­ტუ­რებს,­

დიდ­ ყუ­რადღე­ბას­ უთ­მობ­და­ გა­ნა­თე­ბას.­

სტუ­დი­ის­თ­ვის­ მან­ სპე­ცი­ა­ლუ­რად­ შე­ი­ძი-

ნა­სხვა­დას­ხ­ვა­დე­კო­რა­ცია­და­რეკ­ვი­ზი­ტი.­

თბი­ლის­ში­ მი­სი­ ფო­ტო­ა­ტე­ლიე­ ლა­მა­ზი­

ევ­რო­პუ­ლი­ ავე­ჯით­ იყო­ გაწყო­ბი­ლი,­ მა-

გი­და­ზე­ მუ­დამ­ მრა­ვალ­რიცხო­ვა­ნი­ ალ-

ბო­მები­იდო.­სტენ­დებ­ზე­ფო­ტო­სუ­რა­თე­ბი­

და­ჯილ­დო­ე­ბი­იყო­გა­მო­ფე­ნი­ლი.­ოთა­ხის­

ერ­თი­კუთხე­კი­ალექ­სან­დ­რე­მე­სა­მის­ბი-

უსტს­ეკა­ვა.

თა­ვი­სი­ მოღ­ვა­წე­ო­ბის­ მან­ძილ­ზე­ დი-

მიტ­რი­ ერ­მა­კო­ვი­ ხში­რად­ ატა­რებ­და­

სხვა­დას­ხ­ვა­ ექ­ს­პე­რი­მენტს­ ფო­ტო­ტექ-

ნო­ლო­გი­ა­ში.­ერ­თ­-ერ­თი­ექ­ს­პე­რი­მენ­ტის­

დროს­მან­მი­ნის­ნე­გა­ტი­ვის­უკა­ნა­მხა­რე­

შა­ვად­შე­ღე­ბა,­რი­თაც­პორ­ტ­რე­ტი­უფ­რო­

saqarTvelos erovnuli muzeumi26

saqarTvelos erovnuli muzeumi 27

მკვეთ­რი­და­კონ­ტ­რას­ტუ­ლი­გა­ხა­და.­დი-

მიტ­რი­ერ­მა­კო­ვი­თა­ვი­სი­კა­რი­ე­რის­და-

საწყის­ში­ სველ­ კო­ლო­ი­დურ­ ტექ­ნი­კა­ში­

მუ­შა­ობ­და,­ შემ­დეგ­ სხვა­დას­ხ­ვა­ ფორ-

მა­ტის­ მშრალ­ ბრომ­ჟე­ლა­ტი­ნის­ ფირ-

ფი­ტებ­ზე.­ სუ­რა­თებს­ ბეჭ­დავ­და­ კონ­ტაქ-

ტუ­რად,­ ალ­ბუ­მი­ნის­ დღის­ –­ ყა­ვის­ფე­რი­

ტო­ნის­ქა­ღალ­დ­ზე­და­ძა­ლი­ან­იშ­ვი­ა­თად­

მი­მარ­თავ­და­კად­რი­რე­ბას,­ვი­ნა­ი­დან­უკ-

ვე­გა­და­ღე­ბამ­დე­ირ­ჩევ­და­კომ­პო­ზი­ცი­ას,­

რო­მე­ლიც­ კადრს­ მთლი­ა­ნად­ ავ­სებ­და.­

მი­სი­ შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი­ სტი­ლის­თ­ვის­ და-

მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლია­ სივ­რ­ცის­ მაქ­სი­მა­ლუ-

რად­ აღ­ქ­მა­ და­ გად­მო­ცე­მა.­ ერ­მა­კო­ვი­

დიდ­ყუ­რადღე­ბას­უთ­მობ­და­ახა­ლი­ტექ-

ნო­ლო­გი­ე­ბის­ გან­ვი­თა­რე­ბას­ და­ აქ­ტი­უ-

რად­იყე­ნებ­და­მათ­თა­ვის­საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში.­

იგი­თვი­თო­ნაც­ცდი­ლობ­და­ახა­ლი­ობი-

ექ­ტი­ვე­ბის­კონ­ს­ტ­რუ­ი­რე­ბას­და­მო­ბი­ლუ-

რი­ლა­ბო­რა­ტო­რი­ის­შექ­მ­ნას.

მის­ შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში­ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი­

ად­გი­ლი­უჭი­რავს­იმ­პე­რი­ო­დის­უახ­ლე-

სი­ მოვ­ლე­ნე­ბის­ ფიქ­სა­ცი­ას:­ კავ­კა­სი­ა­ში­

მოგ­ზა­უ­რო­ბის­ დროს­ შექ­მ­ნა­ ფო­თი­დან­

1872­ წლის­ 10­ ოქ­ტომ­ბერს­ თბი­ლის­ში­

პირ­ვე­ლი­ სამ­გ­ზავ­რო­ მა­ტა­რებ­ლის­ ჩა-

მოს­ვ­ლის,­ რკი­ნიგ­ზის­ მშე­ნებ­ლო­ბი­სა­

და­ მშე­ნებ­ლე­ბის­ ამ­სახ­ვე­ლი­ ქრო­ნი­კაც­

–­ მა­გა­ლი­თად,­ სუ­რა­მის­ უღელ­ტე­ხილ­ზე­

გვი­რა­ბის­მშე­ნებ­ლო­ბა­და­მი­სი­დამ­თავ-

რე­ბის­პრო­ცესი,­გახ­ს­ნის­ცე­რე­მო­ნი­ალი,­

რა­შიც­იმ­პე­რი­ო­დის­სა­ზო­გა­დო­მოღ­ვა-

წე­ე­ბი­ და­ სამ­ღ­ვ­დე­ლო­ე­ბის­ წარ­მო­მად-

გენ­ლე­ბი­მო­ნა­წი­ლე­ობ­დ­ნენ.

მი­ხა­ი­ლო­ვის­ ,,წითელი­ ჯვრის“­ სა­ა-

ვად­მ­ყო­ფოს­და­პუშ­კი­ნის­ძეგ­ლის­გახ-

ს­ნის­ ცე­რე­მო­ნი­ა­ლის­ გარ­და­ დი­მიტ­რი­

ერ­მა­კოვ­მა­ გა­და­ი­ღო­ თბი­ლის­ში­ სა-

სოფ­ლო-­სა­მე­ურ­ნეო­ გა­მო­ფე­ნის­ პა-

ვი­ლი­ო­ნე­ბი­ და­ ექ­ს­პო­ნა­ტე­ბი,­ სა­ქარ-

თ­ვე­ლოს­ სამ­ხედ­რო­ გზის,­ პირ­ვე­ლი­

სა­ფოს­ტო­სად­გუ­რე­ბის,­სოფ­ლე­ბის,­ხე-

ო­ბე­ბის­და­კავ­კა­სი­ის­ქე­დე­ბის,­თბი­ლი-

სის­წყალ­დი­დო­ბის­ამსახველი­და­სხვა­

ფო­ტო­სუ­რა­თე­ბი.

ბრწყინ­ვა­ლე­ ფო­ტოგ­რა­ფი,­ სა­მეც­ნი­ე-

რო­ მი­მარ­თუ­ლე­ბის­ შე­მოქ­მე­დი,­ მე­მა­ტი-

ა­ნე,­ მხატ­ვ­რუ­ლი­ ფო­ტოგ­რა­ფი­ის­ ოს­ტა­ტი­

და­ წარ­მა­ტე­ბუ­ლი­ კო­მერ­სან­ტი­ დი­მიტ-

რი­ ერ­მა­კო­ვი,­ ძალ­-­ღო­ნეს­ არ­ იშუ­რებ­და­

ქვეყნის­ ცხოვრების­ სხვადასხვა­ სფეროს­

ასახვისთვის.­ მის­ მი­ერ­ შექ­მ­ნი­ლი­ კულ-

ტუ­რუ­ლი­ მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბა­ სა­შუ­ა­ლე­ბას­

გვაძ­ლევს,­ კარ­გად­ და­ვი­ნა­ხოთ­ დრო­ის­

ცვლი­ლე­ბა,­ თვა­ლი­ გა­ვა­დევ­ნოთ­ ეპო­ქის­

მა­ხა­სი­ა­თებ­ლებს,­ დო­კუ­მენ­ტუ­რი­ სი­ზუს-

ტით­აღ­ვიქ­ვათ­ყო­ფა­და­სა­მეც­ნი­ე­რო­ღი-

რე­ბუ­ლე­ბის­მა­ტი­ა­ნე.­მი­სი­ფო­ტოგ­რა­ფი­უ-

ლი­სე­რი­ე­ბის­ჩა­მო­ნათ­ვა­ლიც­კი­გვა­ო­ცებს­

თა­ვი­სი­ გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლი­ მას­შ­ტა­ბე­ბით:­ სა-

ქარ­თ­ვე­ლო,­ თურ­ქე­თი,­ ირა­ნი,­ სომ­ხე­თი,­

შუა­ აზი­ა,­ რუ­სე­თი,­ აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი,­ ჩრდი-

ლო­ეთ­­კავ­კა­სი­ის­სხვა­დას­ხ­ვა­რე­გი­ო­ნე­ბი.

ქარ­თ­ვე­ლი­ მეც­ნი­ე­რი­ და­ დი­მიტ­რი­

ერ­მა­კო­ვის­ მე­გო­ბა­რი,­ ექ­ვ­თი­მე­ თა­ყა-

იშ­ვი­ლი­ ფო­ტოგ­რა­ფის­ სი­ცოცხ­ლე­ში­ვე,­

1913­წლი­დან,­ცდი­ლობ­და­მი­სი­მემ­კ­ვიდ-

რე­ო­ბის­ შეგ­რო­ვე­ბას,­ თუმ­ცა­ ეს­ მე­ტად­

რთუ­ლი­ მი­სია­ აღ­მოჩ­ნ­და.­ ქარ­თ­ველ­მა­

მე­ცე­ნატ­მა­ პავ­ლე­ თუ­მა­ნიშ­ვილ­მა,­ გარ-

დაც­ვა­ლე­ბამ­დე­ცო­ტა­ხნით­ად­რე,­ერ­მა-

კოვს­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ ეკ­ლე­სი­ა-­მო­ნას­ტ-

რე­ბი­სა­ და­ სიძ­ვე­ლე­ე­ბის­ ამ­სახ­ვე­ლი­ 30­

ფო­ტო­ალ­ბო­მი­შე­უკ­ვე­თა,­რო­მე­ლიც­მან­

სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ სა­ის­ტო­რიო­ სა­ზო­გა­დო-

ე­ბას­გა­დას­ცა.

1916­ წელს,­ ერ­მა­კო­ვის­ გარ­დაც­ვა­ლე-

ბის­ შემ­დეგ,­ მის­მა­ მემ­კ­ვიდ­რემ­ გა­ნიზ-

რა­ხა­მი­სი­კო­ლექ­ცი­ის­გა­ყიდ­ვა.­ამას­თან­

და­კავ­ში­რე­ბით­ ექ­ვ­თი­მე­ თა­ყა­იშ­ვილ-

მა­ აღ­ძ­რა­ სა­კითხი­ ერ­მა­კო­ვის­ არ­ქი­ვის­

შე­ძე­ნა­ზე,­ რა­თა­ ეს­ გან­ძი­ სა­ქარ­თ­ვე-

ლო­ში­ დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო.­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­

საისტორიო­ და­ საეთნოგრაფიო­ სა­ზო-

გა­დო­ე­ბის,­ თბი­ლი­სის­ უნი­ვერ­სი­ტე­ტის,­

ბა­ქო­ში­ მცხოვ­რე­ბი­ ქარ­თ­ვე­ლე­ბის­ და­

მე­ცე­ნატ­აკა­კი­ხოშ­ტა­რი­ას­დახ­მა­რე­ბით,­

შესაძლებელი­ გახდა­ ერ­მა­კო­ვის­ კო-

ლექ­ციის­შე­სყიდვა.

ერ­მა­კო­ვის­ გარ­დაც­ვა­ლე­ბის­ შემ­დეგ­

ფო­ტო­კო­ლექ­ცია­ 1918­ წელს­ერ­თობ­ლი-

ვად­ შე­ი­ძი­ნეს­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ სა­ის­ტო-

რიო­და­სა­ეთ­ნოგ­რა­ფიო­სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ­

და­ თბი­ლი­სის­ სა­ხელ­მ­წი­ფო­ უნი­ვერ­სი-

ტეტ­მა,­ 1930­ წელს­ კი­ ის­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­

მუ­ზე­უმს­გა­და­ე­ცა.­

2000­წელს­და­იწყო­დი­მიტ­რი­ერ­მა­კო-

ვის­ ფო­ტო­არ­ქი­ვის­ რეს­ტავ­რა­ცი­ი­სა­ და­

კონ­სერ­ვა­ცი­ის­პრო­ექ­ტი.­მას­ში­მო­ნა­წი-

ლე­ობ­დ­ნენ­ სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­ ეროვ­ნუ­ლი­

მუ­ზე­უ­მი,­ჰო­ლან­დი­უ­რი­ფონ­დი­Stichting

Horizon და­ ნი­დერ­ლან­დე­ბის­ ფო­ტო­მუ-

ზე­უ­მი­ რო­ტერ­დამ­ში.­ პრო­ექ­ტის­ მი­ზა­ნი­

იყო­ სა­არ­ქი­ვო­ მა­სა­ლის­ გა­დარ­ჩე­ნა­ და­

მას­ზე­ აღ­ბეჭ­დი­ლი­ ინ­ფორ­მა­ცი­ის­ ხელ-

მი­საწ­ვ­დო­მო­ბა­ მეც­ნი­ე­რე­ბი­სა­ და­ ფარ-

თო­სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­­თ­ვის.

ს.­ჯა­ნა­ში­ას­სა­ხე­ლო­ბის­სა­ქარ­თ­ვე­ლოს­

ის­ტო­რი­ის­მუ­ზე­უმ­ში­გა­მო­ი­ყო­და­გა­რე-

მონ­ტ­და­ლა­ბო­რა­ტო­რია­და­სა­ცა­ვი,­და-

მონ­ტაჟ­და­შე­სა­ბა­მი­სი­აპა­რა­ტუ­რა.­

რო­ტერ­და­მის­მუ­ზე­უ­მის­მთა­ვა­რი­კონ-

სერ­ვა­ტო­რი­ და­ სხვა­ ექ­ს­პერ­ტე­ბი­ პრო-

ექ­ტის­ მიმდინარეობისას­ წე­ლი­წად­ში­

ორ­ჯერ­ ჩა­მო­დი­ოდ­ნენ­ სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში­

და­მა­თი­კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბით­და­რჩე­ვე­ბის­

გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით­ იგეგ­მე­ბო­და­ სა­მუ­შა-

ო­ე­ბი.

პრო­ექ­ტ­ში­მო­ნა­წი­ლე­თა­ნამ­შ­რომ­ლე-

ბი­ პე­რი­ო­დუ­ლად­ იმ­ყო­ფე­ბოდ­ნენ­ სტა-

ჟი­რე­ბა­ზე­ნი­დერ­ლან­დებ­ში.

პრო­ექ­ტის­ ფარ­გ­ლებ­ში­ მოხ­და­ ფო-

ტო­მა­სა­ლის­აღ­რიცხ­ვა,­კა­ტა­ლო­გი­ზა­ცი­ა,­

გაწ­მენ­და,­ციფ­რულ­ფორ­მატ­ში­გა­დაყ­ვა-

ნა,­რეს­ტავ­რა­ცია­და­ კონ­სერ­ვა­ცი­ა,­რის­

შე­დე­გა­დაც­ მი­ვი­ღეთ­ მსოფ­ლიო­ სტან-

დარ­ტე­ბის­შე­სა­ბა­მი­სი­ფო­ტო­არ­ქი­ვი.­

ერ­მა­კო­ვის­ არ­ქი­ვის­ რეს­ტავ­რა­ცი­ი-

სა­და­ კონ­სერ­ვა­ცი­ის­ პრო­ექ­ტი­ 10­ წე­ლი­

გაგ­რ­ძელ­და­ და­ 2010­ წლის­ აგ­ვის­ტო­ში­

დას­რულ­და.­

პრო­ექ­ტის­ ერ­თ­-ერ­თი­ მნიშ­ვ­ნე­ლო-

ვა­ნი­ შე­დე­გია­ ფო­ტო­მა­სა­ლის­ კონ­სერ-

ვა­ცი­ის­ და­ აღ­რიცხ­ვა-­კა­ტა­ლო­გი­ზა­ცი­ის­

პრო­ფე­სი­ო­ნალ­თა­ ჯგუ­ფის­ ჩა­მო­ყა­ლი-

ბე­ბა,­რო­მე­ლიც­მი­ღე­ბუ­ლი­ცოდ­ნით­და­

გა­მოც­დი­ლე­ბით­ აგ­რ­ძე­ლებს­ სა­მუ­შა­ოს­

ეროვ­ნუ­ლი­ მუ­ზე­უ­მის­ სხვა­ არა­ნაკ­ლებ­

მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვან­ფო­ტო­კო­ლექ­ცი­ებ­ზე.­

1910 წელს დი მიტ რი ერ მა კო ვი ექ ვ თი მე თა ყა იშ ვი ლის ხელ მ ძღ-ვა ნე ლო ბით სვა ნე თის ექ ს პე დი ცი ა ში გა ემ გ ზავ რა, სა დაც მან ათა სამ დე ფო ტო სუ რა თი გა და ი ღო, რო მელ თა შო რის მრა ვა ლი არ ქი ტექ ტუ რუ ლი და არ ქე ო ლო გი უ რი ძეგ ლი ა. ბევ რია ისე თი, რო-მე ლიც დღეს უკ ვე და კარ გუ ლია და მხო ლოდ დი მიტ რი ერ მა კო-ვის ფო ტო ზეა შე მორ ჩე ნი ლი.

saqarTvelos erovnuli muzeumi28

saqarTvelos erovnuli muzeumi 29