ระบบประสาท ( Nervous
System )
ระบบประสาทสวนกลาง (Central Nervous System
: CNS)สวนประกอบของระบบประสาทสวนกลาง
สวนประกอบของระบบประสาทรอบนอก ปมประสาท (ganglion) คื�อกล�มเซลล�ประสาทท��อยู่�นอกระบบประสาทสวนกลาง เส�นประสาทสมอง (cranial nerve) 12 คื� เส�นประสาทไขส�นหล�ง (spinal nerve) 31 คื�
Peripheral Nervous System : PNS
ระบบประสาทรอบนอก
สมอง(Brain)
ชั้�!นนอกม�เน�!อส�เทา(gray matter )เป"นท��รวมของตั�วเซลล�ประสาทและ axon ชั้น%ด ไมม�เยู่��อไมอ�ล%นห��ม (non-myelin sheath)ชั้�!นในม�ส�ขาว(white matter) เป"นสารพวกไขม�น ตั�วเซลล�ประสาทม� myelin sheath ห��ม(ท)าให�เห*นเป"นส�ขาว)
เชั้ลล�ประสาท
สมองเป"นอว�ยู่วะท��ส)าคื�ญและซ�บซ�อนท��ส�ดของระบบประสาทม�คืล��นหร�อรอยู่หยู่�ก (convolution) มากเพ��อเพ%�มพ�!นท��ในการคื%ดและการจำ)าสมองแบงเป"น 2 ชั้�!นคื�อ
โคืรงสร�างของสมอง
สมอง(Brain)
สมองสวนหน�า (forebrain)
• Olfactory bulb ทำ��หน้��ทำ��เกี่��ยวกี่ บกี่�รดมกี่ลิ่��น้สมองส�วน้น้��ของคน้ไม�เจร�ญม�กี่ จ�งร บกี่ลิ่��น้ได�ไม�ด�
• Cerebrumม�เซลิ่ลิ่!ประส�ทำม�กี่ คว�มฉลิ่�ดของคน้
ข��น้อย%�กี่ บจ��น้วน้เซลิ่ลิ่!สมอง ทำ��หน้��ทำ��เกี่��ยวกี่ บคว�มค�ดคว�มจ�� เช�วน้!ป(ญญ� ศู%น้ย!กี่ลิ่�งควบค*มกี่�รทำ��ง�น้ด��น้ต่��งๆ
• Thalamus ทำ��หน้��ทำ��เป-น้ศู%น้ย!รวบรวมกี่ระแส
ประส�ทำทำ��ผ่��น้เข��ออกี่ แลิ่ะแยกี่กี่ระแสประส�ทำไปย งสมองทำ��เกี่��ยวกี่ บกี่ระแสประส�ทำน้ �น้
• Hypothalamusม�ขน้�ดเลิ่0กี่ ม�ส��ค ญใน้กี่�รควบค*ม
ขบวน้กี่�รต่��งๆของร��งกี่�ย ควบค*มกี่�รทำ��ง�น้พื้3�น้ฐ�น้ของร��งกี่�ย
สมองสวนหน�า (forebrain)
สมองสวนกลาง (midbrain)
• เป-น้สมองส�วน้ทำ��เลิ่0กี่ • ม�หน้��ทำ��ถ่��ยทำอดกี่ระแสประส�ทำจ�กี่สมองส�วน้ทำ��ยไปย ง cerebrum
• Optic lobeทำ��หน้��ทำ��ควบค*มกี่�รเคลิ่3�อน้ไหวของน้ ยน้!ต่� ทำ��ให�ลิ่%กี่น้ ยน้!ต่�กี่ลิ่อกี่ไปม�
ได�ควบค*มกี่�รป6ดเป6ดของร%ม��น้ต่�ใน้เวลิ่�ทำ��ม��แสงสว��งเข��ม�กี่แลิ่ะน้�อย
สมองสวนหล�ง (hindbrain)
• สมองส�วน้หลิ่ ง รวมกี่ น้เร�ยกี่ว�� ก�านสมอง ( Brain stem)
• ภ�ยใน้จะม�กี่ลิ่*�มเซลิ่ลิ่!แลิ่ะใยประส�ทำ ทำ��หน้��ทำ��เป-น้ศู%น้ย!ควบค*มกี่�รม�สต่�ส มปช ญญะ ควบค*มกี่�รน้อน้หลิ่ บ กี่�รหลิ่ �งน้��ย�อย
สมองสวนหล�ง (hindbrain)
• Cerebellum– ประกี่อบด�วยเน้3�อเย3�อ 2 ช �น้ ช �น้
น้อกี่เร�ยกี่ว�� cortex ม�ส�เทำ� ช �น้ใน้ม�ส�ข�ว
– ทำ��หน้��ทำ��ควบค*มเคลิ่3�อน้ไหวแลิ่ะกี่�รทำรงต่ วของร��งกี่�ย
• Pons – เป-น้ทำ�งผ่��น้ของกี่ระแสประส�ทำ
ระหว��ง Cerebrum กี่ บ Cerebellum แลิ่ะCerebellum กี่ บ ไขส น้หลิ่ ง
– ควบค*มกี่�รเคลิ่3�อน้ไหวของใบหน้�� ควบค*มกี่�รห�ยใจ กี่�รเค��ยว หลิ่ �งน้���ลิ่�ย
• Medulla oblongata– ต่�ดกี่ บไขส น้หลิ่ ง – ทำ��หน้��ทำ��ควบค*มกี่�รทำ��ง�น้ของ
ระบบประส�ทำอ ต่โน้ม ต่� – เป-น้ทำ�งผ่��น้ของกี่ระแสประส�ทำ
ระหว��งสมองกี่ บไขส น้หลิ่ ง
ไขส�นหล�ง(Spinal cord)
ม�คืวามยู่าวประมาณ 45 cm
ม�หน�าท��3 ประการคื�อ1) ทำ��หน้��ทำ��ส�งผ่��น้กี่ระแสประส�ทำจ�กี่หน้�วยร บคว�มร% �ส�กี่ไปส%�สมอง2) ทำ��หน้��ทำ��ส�งผ่��น้กี่ระแสประส�ทำจ�กี่สมองไปส%�หน้�วยปฏิ�บ ต่�ง�น้3) เป-น้ศู%น้ย!ร�เฟลิ่0กี่ซ!
ไขส�นหล�ง(Spinal cord)
แบ�งออกี่เป-น้ 2 ส�วน้ค3อ 1.ส�วน้ทำ��เป-น้ส�เทำ� (gray matter) 2.ส�วน้ทำ��เป-น้ส�ข�ว (white matter)
เน�!อส�ขาว (white matter )– ม�เฉพื้�ะใยประส�ทำทำ��ม�เย3�อไมอ�ลิ่�น้
ห*�ม– ทำ��หน้��ทำ��เป-น้ทำ�งผ่��น้ของกี่ระแส
ประส�ทำระหว��งไขส น้ส น้หลิ่ งกี่ บสมอง
เน�!อส�เทา (gray matter) แกี่�
– เป-น้ทำ��อย%�ของเซลิ่ลิ่!ประส�ทำแลิ่ะ ใยประส�ทำทำ��ไม�ม�เย3�อไมอ�ลิ่�น้ห*�ม – ม�ช�องกี่ลิ่วงต่รงกี่ลิ่�ง
ไขส น้หลิ่ ง (central canal) เป-น้ทำ��
อย%�ของ น)!าเล�!ยู่งสมองและไขส�นหล�ง
(cerebo-spinal fluid)
ไขส�นหล�ง
เซลล�ประสาท(neuron/
nerve cell)
Cell process คื�อสวนท��ยู่��นออกเป"นแขนงจำากตั�วเซลล�1. dendrite น้��กี่ระแสประส�ทำเข��ส%�ต่ วเซลิ่ลิ่! 2. axon น้��กี่ระแสประส�ทำออกี่จ�กี่ต่ วเซลิ่ลิ่!
node of Ranvier
เป-น้บร�เวณทำ��ไม�ม�เย3�อไมอ�ลิ่�น้ห*�ม
ประกอบด�วยู่ ตั�วเซลล� และ ใยู่ประสาท ตั�วเซลล� (Cell body/soma) ภายู่ในม�น%วเคืล�ยู่ส และออร�แกเนลล�อ��น
ชั้น%ดของเซลล�ประสาท
แบงตัามจำ)านวนแขนงท��แยู่กออกจำากตั�วเซลล�
เซลล�ประสาทข�!วเด�ยู่ว เซลล�ประสาท 2 ข�!ว ม� 1 แอกซอน และหลายู่เดนไดรท�
ม� 1 แอกซอน และ 1 เดนไดรท� พื้บได�ทำ��เย3�อบ*โพื้รงจม%กี่ แลิ่ะเรต่�น้�
ชั้น%ดของเซลล�ประสาทแบงตัามหน�าท��
เซลล�ประสาทส��งการ ทำ��หน้��ทำ��น้��กี่ระแสประส�ทำออกี่จ�กี่ไขส น้หลิ่ งส�งไปย งหน้�วยปฏิ�บ ต่�ง�น้ เช�น้ กี่ลิ่��มเน้3�อแขน้ข� ซ��งอย%�ห��งไกี่ลิ่ไขส น้หลิ่ งม�กี่ จ�งม�ใยประส�ทำแอกี่ซอน้ย�วกี่ว��เดน้ไดรต่! อ�จย�วถ่�ง 1 เมต่ร
เซลล�ประสาทร�บคืวามร��ส1ก ทำ��หน้��ทำ��ร บกี่ระแสคว�มร% �ส�กี่ส�งเข��ส%�สมองแลิ่ะไขส น้หลิ่ ง แลิ่�วถ่��ยทำอดกี่ระแสประส�ทำไปย งเซลิ่ลิ่!ประส�ทำส �งกี่�ร อ�จผ่��น้เซลิ่ลิ่!ประส�น้ง�น้หร3อไม�ผ่��น้กี่0ได�
เซลล�ประสาทประสานงาน ทำ��หน้��ทำ��ร บกี่ระแสประส�ทำจ�กี่เซลิ่ลิ่!ประส�ทำร บคว�มร% �ส�กี่แลิ่�วส�งให�เซลิ่ลิ่!ประส�ทำส �งกี่�ร ต่��แหน้�งของเซลิ่ลิ่!ชน้�ดน้��จ�งอย%�ภ�ยใน้สมองแลิ่ะไขส น้หลิ่ ง
association neuron
motor neuron
sensory neuron
ชั้น%ดของเซลล�ประสาท
การท)างานของระบบประสาท
การร�บร��และการตัอบสนอง
ระบบประสาทโซมาตั%ก (Somatic Nervous
System : SNS) • เป"นระบบท��อยู่�ใตั�อ)านาจำจำ%ตัใจำ• ได�แก เส�นประสาทสมอง (cranial nerves)
จำ)านวน 12 คื� และเส�นประสาทไขส�นหล�ง (spinal nerves) จำ)านวน
31 คื�
เพ�ยู่งแตัน)าสงกระแสประสาทจำากอว�ยู่วะร�บคืวามร��ส1กตัาง ๆ ผ่านเข�าไขส�นหล�ง และไขส�นหล�งสงกระแสประสาทน)าคื)าส��งออกไปยู่�งอว�ยู่วะหร�อกล�ามเน�!อ
ในบางคืร�!งระบบประสาทโซมาตั%กม�การท)างานท��อยู่�นอกอ)านาจำจำ%ตัใจำก*ได� คื�อ การตัอบสนองของกล�ามเน�!อลายู่ท��ไมตั�องผ่านสมอง(ปฏิ%ก%ร%ยู่า reflex)
2.4
การกระตั�กขาอ�นเก%ดจำากการหดตั�วของกล�ามเน�!อขา ซ1�งเป"นกล�ามเน�!อลายู่ เป"นการตัอบสนองส%�งเร�าในเวลาส�!นๆ โดยู่ไมผ่านสมอง ก%ร%ยู่าด�งกลาวเร�ยู่กวา ร�เฟล*กซ�แอกชั้�น (reflex action)
Reflex Action
เป"นการตัอบสนองตัอส%�งเร�าอยู่างรวดเร*วอาศั�ยู่เซลล�ประสาท 3 เซลล�
=> ปฏิ%ก%ร%ยู่าสะท�อนกล�บ
Reflex Action
1
23
4
5
ร�เฟล*กซ�แอกชั้�นท��ห�วเขา (knee jerk) ร�เฟล*กซ�เม��อเด%นไปเตัะก�อนห%น
ระบบประสาทอ�ตัโนม�ตั%(Autonomic Nervous System : ANS)
เป"นระบบประสาทท��คืวบคื�มการท)างานของอว�ยู่วะภายู่ใน โดยู่คืวบคื�มกล�ามเน�!อเร�ยู่บ และกล�ามเน�!อห�วใจำ เป"นการคืวบคื�มท��ไมอยู่�ในอ)านาจำจำ%ตัใจำ (involuntary)
การท)างานของระบบประสาทซ%มพาเทตั%กก�บระบบประสาทพาราซ%มพาเทตั%กจำะคืวบคื�มการท)างานของอว�ยู่วะภายู่ในให�ท)างานตัรงก�นข�าม
เน�!อเยู่��อ /อว�ยู่วะ
parasympathetic
sympathetic
1. ห วใจ 2. ม��น้ต่�
เต่�น้ช��แลิ่ะเบ�ขย�ยเลิ่0กี่น้�อย
เต่�น้แรงแลิ่ะเร0วหดเลิ่0กี่น้�อย
3 . หลิ่อดลิ่ม 4 . หลิ่อดเลิ่3อด
หดเลิ่0กี่หด
ขย�ยขย�ยต่ ว
5 . คว�มด น้โลิ่ห�ต่
6 . ทำ�งเด�น้อ�ห�ร
ต่���ลิ่งเคลิ่3�อน้ไหวด�ข��น้แลิ่ะ
ทำ��ง�น้ด�ข��น้
ส%งข��น้เคลิ่3�อน้ไหวช��แลิ่ะทำ��ง�น้
ลิ่ดลิ่ง
7 . ต่�อมเหง3�อ 8 . อ*ณหภ%ม�
ร��งกี่�ย
เหง3�อออกี่น้�อยลิ่งลิ่ดลิ่ง
เหง3�อออกี่ม�กี่เพื้��มข��น้
9 . กี่ระเพื้�ะป(สส�วะ
10. มดลิ่%กี่
หดต่ วกี่�รบ�บต่ วเพื้��มข��น้
ย3ดออกี่กี่�รบ�บต่ วลิ่ดลิ่ง
เปร�ยู่บเท�ยู่บวงจำรระบบประสาทโซมาตั%กก�บวงจำรระบบประสาทอ�ตัโนม�ตั%
Autonomic Nervous System : ANSSomatic Nervous System : SNS
วงจำรประสาทของระบบประสาทอ�ตัโนม�ตั% ประกอบด�วยู่ 5 หนวยู่ เหม�อนก�บระบบประสาทโซมาตั%ก เพ�ยู่งแตัระบบประสาทอ�ตัโนม�ตั%ม�เซลล�ประสาทส��งการ 2 เซลล� แตัไมม�เซลล�ประสาทประสานงาน
Autonomic Nervous System : ANSSomatic Nervous System : SNS
ตัารางเปร�ยู่บเท�ยู่บการท)างานของระบบประสาทโซมาตั%ก (SNS)
ก�บระบบประสาทอ�ตัโนม�ตั% (ANS)
3.
อว�ยู่วะร�บส�มผ่�ส
ดวงตัาก�บการร�บภาพ
o ลิ่%กี่ต่�ม�กี่ลิ่��มเน้3�อ 6 ม ด ทำ��หน้��ทำ��กี่ลิ่อกี่ลิ่%กี่ต่�ไปม�
o ลิ่%กี่ต่�ประกี่อบด�วยเน้3�อเย3�อผ่น้ งห*�มลิ่%กี่ต่� 3 ช �น้
1. ช �น้น้อกี่ (sclera)
2. ช �น้กี่ลิ่�ง (choroid) 3. ช �น้ใน้ (retina)
กลไกการมองเห*น
เย3�อห*�มเซลิ่ลิ่!ร%ปแทำ�งจะม�ส�รส�ม�วงแดงช3�อโรดอปซ�น้(rhodopsin) อย%� ส�รน้��ประกี่อบด�วย opsin รวมกี่ บ retinol ซ��งไวต่�อแสง
ถ่��ม�แสง=> retinol จะไม�เกี่�ะกี่ บ opsin ทำ��ให�กี่ระแสประส�ทำส�งไปต่�มเส�น้ประส�ทำสมองค%�ทำ�� 2 ให�แปลิ่เป-น้ภ�พื้
ถ่��ไม�ม�แสง => opsin แลิ่ะ retinol จะรวมต่ วกี่ น้เป-น้ rhodopsin ใหม�
1. Rod cellทำ��ง�น้ได�ด�ขณะแสงสลิ่ ว
2. Cone cell ทำ��ง�น้ได�ด�ขณะคว�มเข�มแสงส%ง บอกี่คว�มแต่กี่ต่��งของส�
ภ�ยใน้เรต่�น้�ม�คว�มไวต่�อแสงม�กี่เน้3�องจ�กี่ เรต่�น้�ประกี่อบด�วยเซลิ่ลิ่!ร บแสง 2 ชน้�ด ได�แกี่�
โคืรงสร�างภายู่ในของห�1. ใบห% (pinna) 2. ร%ห%3. เย3�อแกี่�วห% (Ear drum)4. ทำ�อย%สเต่เซ�ยน้(Eustachian tube)5. กี่ระด%กี่ค�อน้(Malleus)6. กี่ระด%กี่ทำ �ง(Incus)7. กี่ระด%กี่โกี่ลิ่น้(Stapes)8. คอเคลิ่�ย(Cochlea)9. เส�น้ประส�ทำค%�ทำ�� 8(auditory nervous)
ทำ�อย%สเต่เซ�ยน้ทำ��หน้��ทำ��อะไร?= ปร บคว�มด น้ระหว��งห%ต่อน้กี่ลิ่�ง แลิ่ะอ�กี่�ศูภ�ยน้อกี่
การท)างานของห�
ห� ร บคว�มร% �ส�กี่เกี่��ยวกี่ บได�ย�น้เส�ยงแลิ่ะกี่�รทำรงต่ ว แบ�งออกี่ 3 ส�วน้ค3อ ห%ช �น้น้อกี่ม�ใบห% ช�วยร บเส�ยงร%ห% แลิ่ะแกี่�วห% ช�วยน้��เส�ยงเข��ไปแลิ่ะส�งต่�อไปย งห%ช �น้กี่ลิ่�ง ห%ช �น้กี่ลิ่�งม�กี่ระด%กี่ 3 ช��น้ค3อกี่ระด%กี่ค�อน้ ,ทำ �ง แลิ่ะโกี่ลิ่น้ ช�วยส�งคลิ่3�น้เข��ไปย งห%ช �น้ใน้
เม3�อคลิ่3�น้เส�ยงผ่��น้เข��ไปจน้ถ่�งคอเคลิ่�ยกี่0 จะทำ��ให�ของเหลิ่วภ�ยใน้ส �น้สะเทำ3อน้ กี่ระต่*�น้อว ยวะร บเส�ยงให�ส�งส ญญ�ณ ไปต่�มเส�น้ประส�ทำร บฟ(ง ค%�ทำ�� 8 เพื้3�อส�งเข��ส%�สมองต่�อไป
ห%ช �น้ใน้ประกี่อบด�วยโคเคลิ่�ย เป-น้อว ยวะร บเส�ยง แลิ่ะเซม�เซอร!ค�วลิ่�ร!แคแน้ลิ่ (semicircular canal) ช�วยใน้กี่�รทำรงต่ ว
จำม�กก�บการดมกล%�น• ภ�ยใน้โพื้รงจม%กี่ ม�เซลิ่ลิ่!ประส�ทำร บกี่ลิ่��น้
(olfactory neuron) • เซลิ่ลิ่!ประส�ทำร บกี่ลิ่��น้ ค3อ เส�น้สมองค%�ทำ�� 1• สมองส�วน้ Cerebrum เกี่��ยวข�องกี่ บกี่�รดมกี่ลิ่��น้
ล%!นก�บการร�บรส
ด��น้บน้ของผ่�วลิ่��น้ ม�ป*<มลิ่��น้ (papilla) ต่*�มร บรส (test bud) ซ��งม�เซลิ่ลิ่!ร บรส (gustatory cell) ต่�อกี่ บใยประส�ทำทำ��หน้��ทำ��ร บรส ส�งไปต่�มเส�น้ประส�ทำสมองค%�ทำ�� 7 แลิ่ะ 9
ผ่%วหน�งก�บการร�บคืวามร��ส1ก
ม�หน้�วยร บคว�มร% �ส�กี่ไวทำ��ต่�อกี่�รกี่ระต่*�น้ใน้ระด บต่��ง ๆ ของผ่�วหน้ ง
แต่�ลิ่ะบร�เวณม�ปลิ่�ยประส�ทำร บคว�มร% �ส�กี่อย%� หน้�แน้�น้ต่��งกี่ น้