1
BouwfysicaVerlichting
hoofdstuk 4 “Bouwfysica”hoofdstuk 4 “Bouwfysica”
Onderwerpen
BegrippenBegrippen
KunstlichtKunstlicht
3
Doel verlichtingsplan
Bepalen warmteontwikkeling door Bepalen warmteontwikkeling door verlichting.verlichting.
Hieruit volgt de bijdrage van verlichting Hieruit volgt de bijdrage van verlichting aan het benodigd koelvermogen EPU.aan het benodigd koelvermogen EPU.
4
Begrippen
Lichtsterkte [I] in candela Lichtsterkte [I] in candela lichtstroom per eenheid van ruimtehoeklichtstroom per eenheid van ruimtehoek
5
Begrippen
Verlichtingsterkte [E] in lux Verlichtingsterkte [E] in lux lichtstroom per oppervlakte eenheidlichtstroom per oppervlakte eenheid
6
Kleurtemperatuur
De kleurtemperatuur van een lichtbron wordt gedefinieerd in vergelijking met een "zwart stralingslichaam" en uitgezet op de "kromme van Plank".
Hoe hoger de temperatuur van het zwarte stralingslichaam, hoe groter de blauwe component in het spectrum en hoe kleiner de rode component.
7
Kleurtemperatuur
gloeilamp met warm wit licht: kleurtemperatuur: 2.700 K;
daglicht-fluorescentielamp een kleurtemperatuur: 6.000 K.
8
9
10
Begrippen
Lichtsterkte [I] in candela Lichtsterkte [I] in candela lichtstroom per eenheid van ruimtehoeklichtstroom per eenheid van ruimtehoek
Lichtstroom [Lichtstroom [] in lumen] in lumen lichthoeveelheid per tijdseenheid [cd·sr] lichthoeveelheid per tijdseenheid [cd·sr]
Verlichtingsterkte [E] in lux:Verlichtingsterkte [E] in lux: lichtstroom per oppervlakeenheid (lm/mlichtstroom per oppervlakeenheid (lm/m22))
11
Formules
Verlichtingsterkte [E] in lux Verlichtingsterkte [E] in lux
E = E = / / AA [lumen/m[lumen/m22] ofwel ] ofwel [lux][lux] E = E = I I / / RR22 [lux][lux]
EE Verlichtingssterkte [lux]Verlichtingssterkte [lux]
‘‘Lichtstroom’ [lumen]Lichtstroom’ [lumen]
II lichtsterkte van de bron [candela]lichtsterkte van de bron [candela]
12
Lichtsterkten(tabel 4.3)
Werkzaamheden Gemiddeldeverlichtingssterkte
Oriëntatieverlichtingbijv gang en trappenhuis
100 lx
Grove details 200 lx
Kantoor, leslokaal 400 lx
Zeer fijne detailsBijv tekenkamer
800 lx
operatietafel > 3200 lx
13
Kunstverlichting(tabel 4.4)
Type lampType lamp lichtopbrengstlichtopbrengst levensduurlevensduur
GloeilampGloeilamp 6-19 lm/W6-19 lm/W 1.000-3.500 u 1.000-3.500 u
halogeenhalogeen 12 - 25 lm/W 2.000-3.500 u12 - 25 lm/W 2.000-3.500 u
TL balkenTL balken 25-80 lm/W25-80 lm/W 6.000- 6.000-10.000u10.000u
hd natriumlamphd natriumlamp 50-86 lm/W50-86 lm/W 6.000 u 6.000 u
ld natriumlampld natriumlamp 72-173 lm/W72-173 lm/W 12.000 u 12.000 u
14
Armaturen lagere lichtopbrengst door lagere lichtopbrengst door
lichtabsorptie reflectorlichtabsorptie reflector
verveelvoudiging verlichtingsterkte verveelvoudiging verlichtingsterkte door lichtbundelingdoor lichtbundeling
oude reflectoren => lagere oude reflectoren => lagere lichtopbrengstlichtopbrengst
15
16
17
18
Kunstverlichting
Resultaat kunstverlichting bepaald doorResultaat kunstverlichting bepaald door geometrie ruimtegeometrie ruimte kleur plafond, wanden, vloer (reflectie)kleur plafond, wanden, vloer (reflectie) vermogen, type en aantal lampenvermogen, type en aantal lampen soort armaturensoort armaturen plaatsing armaturenplaatsing armaturen poetsregime (vervuilingsgraad)poetsregime (vervuilingsgraad)
19
Verlichting in EPC
Type lampen:Type lampen: gloeilampengloeilampen TL-buizenTL-buizen halogeenhalogeen
ArmaturenArmaturen Geïnstalleerd vermogenGeïnstalleerd vermogen Schakeling verlichtingSchakeling verlichting evt. oppervlak daglichtsectorevt. oppervlak daglichtsector
20
Schakeling verlichting
21
Richtwaarden geïnstalleerd vermogen Richtwaarden geïnstalleerd vermogen W/mW/m22
22
Rekenvoorbeeld leslokaal
L x B = 7 meter x 6 meter60 % van het licht raakt de vloer
8 armaturen van 65 W, rendement verlichtingssterkte:60 Lm/W (=60%)
23
24
Rekenvoorbeeld leslokaal
Gegeven: 1 leslokaal, 6 x 7 m², Gegeven: 1 leslokaal, 6 x 7 m²,
met 8 TL balken; elk 65 W en 60 lm/W. 60% van met 8 TL balken; elk 65 W en 60 lm/W. 60% van het licht raakt de vloerhet licht raakt de vloer
gevraagdgevraagd; ; gemiddeldegemiddelde verlichtingssterkte op verlichtingssterkte op de vloerde vloer
antwoordantwoord;; totale lichtstroom 8 x 65 x 60 = 31.200 lmtotale lichtstroom 8 x 65 x 60 = 31.200 lm tpv de vloer 0,6 x 31.200 = 18.720 lmtpv de vloer 0,6 x 31.200 = 18.720 lm verlichtingssterkte 18.720/(6x7)=446 Luxverlichtingssterkte 18.720/(6x7)=446 Lux
25
Rekenvoorbeeld kantoor
Eis: verlichtingssterkte > 400 lux;Eis: verlichtingssterkte > 400 lux; TL-buis: systeemrendement: 75 lm/W;TL-buis: systeemrendement: 75 lm/W; Afhankelijk van armatuurrendement en Afhankelijk van armatuurrendement en
vormindex (bij benadering: 1 of 3): vormindex (bij benadering: 1 of 3): verlichtingsrendement;verlichtingsrendement;
26
Rekenvoorbeeld kantoor
Verlichtingsrendement =Verlichtingsrendement =
geïnstalleerd vermogen in lm/mgeïnstalleerd vermogen in lm/m22 = =
geïnstalleerd vermogen in W/mgeïnstalleerd vermogen in W/m2 2 ==
Lux op tafel . geïnstalleerd vermogen in lm/m2
Lux op tafel . Verlichtingsrendement
geïnstalleerd vermogen in lm/m2 Systeemrendement lamp (lm/W)
27
Rekenvoorbeeld kantoorvertrek
TL: 75 lm/WTL: 75 lm/W
400/0,51= 785 lm/m400/0,51= 785 lm/m22
785/75= 10,5 W/m785/75= 10,5 W/m22