TÜRKİYE CUMHURİYETİEKONOMİ BAKANLIĞI
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE
EYLEM PLANI
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
III
Bakan Sunuşu
Dünyada son yıllarda ulaşım, haberleşme ve bilişim alanlarında yaşanan gelişmelere pa-ralel olarak küresel ekonomi ve küresel ticaret hacminde önceden görülmemiş bir büyüklüğe ulaşılmıştır. Gelinen noktada, uluslararası mal ticaretinin geleneksel yapısı değişmekte; ticare-tin konusu emek yoğun sektörlerden ileri teknoloji içeren ürünlere, Ar-Ge yoğun sektörlere ve kendi sektöründe fark yaratan ürünlere kaymaktadır.
Türkiye, küresel ticarette yaşan gelişmeleri yakından takip etmekte trendleri izleyen de-ğil, belirleyen bir ülke olma yolunda ilerlemektedir. Elde edilen çok sayıda başarının yanında henüz yolun başında olunan ve daha fazla çaba sarf edilmesi gereken alanlardan biri katma değeri yüksek ürünlerin üretimine ve ihracatına odaklanmaktır. Bu çerçevede; hazırladığımız Yeni Teşvik Sisteminin üreticilerimizin, sanayicilerimizin ve ihracatçılarımızın yolunu aydınla-tacağından ve girişimcilerimizin Yeni Teşvik Sisteminin avantajlarını sonuna kadar kullanarak ülkemizi yüksek teknolojili ürünlerin üretim merkezi haline getireceğinden hiç şüphem bulun-mamaktadır.
Ülkemiz, ihracat odaklı büyüme stratejisi çerçevesinde izlediği başarılı reformlar ile 2002 yılında 36 milyar dolar olan ihracatını 2011 yılı sonu itibarıyla yaklaşık 4 katına çıkararak Cum-huriyet tarihindeki ihracat rekorumuz olan 135 milyar dolara yükseltmiştir. Hizmet ihracatımız ise aynı dönemde 14 milyar dolardan 38,5 milyar dolara yükselerek rekor kırmıştır.
Ekonomimizin lokomotifi olan mal ve hizmet ihracatı, Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldö-nümü olan ve milletimiz için büyük bir manevi değer taşıyan 2023 yılında dünyanın en büyük on ekonomisi içine girme hedefine ulaşmamız için bizleri cesaretlendirmektedir.
Ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk nasıl ki: “Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, müca-dele demektir. Hayatta başarı mutlaka mücadelede başarıyla mümkündür. Bu da, manen ve
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
IV
maddeten kuvvet, kudrete dayanır bir keyfiyettir.” diyerek Türk milletine bağımsızlığımız için cesaret aşıladıysa; 2023 yılı hedeflerimize ulaşmak için aynı cesareti göstermek, Türkiye’yi hak ettiği muasır medeniyetler seviyesine taşımak bizim en temel vazifemizdir.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi, bilimsel ve teknolojik dönüşümünü tamamlamış, ulaşım ve lojistik altyapısı güçlü, katma değeri yüksek ve ileri teknolojili ürünler ihraç eden, sürekli deği-şen küresel ticaret dünyasında ihracatçılarımızın karşılaştığı yapısal sorunlara hızlı çözüm bu-larak tehditleri fırsata dönüştüren ve fırsatları yakından takip ederek azami süratte yararlanan rekabet gücü yüksek bir Türkiye’ye ulaşmak amacıyla hazırlanmıştır.
“Sürdürülebilir İhracat Artışının Sağlanması” vizyonu çerçevesinde bu uzun yolun sonunda varılacak hedef; mal ihracatımızın 2023 yılında 500 milyar dolara ulaşması ve dünya ihraca-tından yüzde 1,5 oranında pay alarak dünyanın ekonomideki ilk 10 kulübünün vazgeçilmez bir üyesi yapmaktır.
Pazar çeşitlendirmesi ile girişimcilerimizi yeni coğrafyalarla tanıştırmak önceliğimizdir. Küre-sel kriz sonrası dönemde ülkemize büyük katkı yapmış bu politikamız ile 2023 yılında Polonya’ya ihracat yapar gibi Paraguay’a; Ukrayna’ya ihracat yapar gibi Uruguay’a; Yunanistan’a ihracat yapar gibi Yeni Zelanda’ya ihracat yapan girişimcilerimizin sayısını arttırmak amacındayız.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nın uygulanmasından sorumlu olan çok sa-yıdaki kamu kurumunun Stratejide yer alan hedefleri kendi stratejik plan hedefleri haline ge-tirerek takip etmeleri hususunun Stratejinin başarıya ulaşmasında büyük önem taşıyacağına inanıyorum.
Bu vesileyle 2023 Türkiye İhracat Stratejisi’nin hazırlık safhasında katkısı olan tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür eder ve Stratejinin ülkemizin dünyada hak ettiği konuma ulaşmasına katkıda bulunmasını temenni ederim.
Zafer ÇAĞLAYAN Ekonomi Bakanı
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
V
TİM Başkanı Sunuşu
Türkiye İhracatçılar Meclisi, Ekonomi Bakanlığının koordinasyonunda ülkemizin ihracata dayalı kalkınma hamlesini gerçekleştirebilmesi ve ihracatının sürdürülebilir olması için uzun vadeli bir çalışma başlattı. Bu çalışma ile Türkiye ekonomi tarihinde sivil toplum kuruluşları açısından bir dönüm noktası yaşanmış, kamu ve özel sektör aklı bir araya gelerek, Türkiye’nin ortak aklı ortaya çıkarılmış, bu ortak akıl ülkemizin büyük hedeflere ulaşması noktasında kul-lanılmıştır.
Bu ortak aklın ortaya koyduğu 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, Türkiye’nin vizyoner stratejisi haline gelmiş, Yüksek Planlama Kurulu’ndan geçerek devlet strateji belgesi olmuştur. Türkiye’de ilk defa bir sivil toplum kuruluşu ve kamu kuruluşlarının eşgüdümü ile uzun vadeli bir strateji planı yapılarak 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedeflenmiş ve bu hedefin başarılacağına yürekten inanılmıştır.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılında, Türkiye’nin ihracatını 500 milyar dolara çıkararak, ülkemizin yakaladığı ihra-cat ivmesinin sürdürülebilir olmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu strateji ile Türkiye 2023 yılı sonunda 2 trilyon dolar milli gelir ile dünyanın ilk 10 ekonomisi arasında yer almayı hedeflemektedir.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nın temel amacı, Türkiye’nin ihracat atılımına yönelik olarak belirlenen hedefler doğrultusunda bütünsel bir “Eylem Planı” oluşturmak ve ih-racatın sürdürülebilir olmasını sağlamaktır.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, teknoloji, inovasyon, Ar-Ge ve girişimcilik üzerine odaklanmıştır. Strateji kapsamında dünya ticareti, dünya ticaretini etkileyen ekonomik değişkenler, pazar paylarımız analiz edilmiş ve Türkiye’nin İhracat Vizyonu, 3 aşamada 4’er
yıllık vizyonlar ile Atılım-Yatırım- Liderlik şeklinde dönemlere ayrılmıştır. 2023 Türkiye İhracat Stratejisi, 19 Stratejik Hedef, 72 eylem ve ölçüt planı ile devlet projesi haline gelmiştir.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nın bir Devlet projesi olmasında gösterdiği vizyonla bizlere liderlik ettiği için Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan’a, bu projenin hayata geçirilmesinde yolumuzu açarak gösterdiği kararlılık için de Sayın Ekonomi Bakanımız Zafer ÇAĞLAYAN’a Türkiye’nin 55 bin ihracatçısı adına derin teşekkürlerimizi sunuyoruz.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi projesinin bir Devlet projesi olmasında, üstün çaba sarf eden ve emeği geçen başta Ekonomi Bakanlığımız ve Kalkınma Bakanlığımız olmak üzere ilgili tüm Bakanlıklara ve Sivil Toplum Kuruluşlarımız olmak üzere herkese teşekkür ediyoruz.
Türkiye’nin, ihracatçılardan aldığı güven ve güç ile vizyoner bir geleceğe sağlam adımlarla ilerleyeceğine inancımız sonsuzdur.
TİM BaşkanıMehmet BÜYÜKEKŞİ
VII
İçindekiler
Bakan Sunuşu....................................................................................................................... III
TİM Başkanı Sunuşu .............................................................................................................V
1. GİRİŞ ............................................................................................................................... 1
2. MEVCUT DURUM............................................................................................................ 3
2.1. Uzun Dönemli Gelişme Perspektifinde Dünya ve Türkiye ........................................ 3
2.2. Dünya Ticaretinde Yaşanan Güncel Gelişmeler ....................................................... 6
2.3. Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yaşanan Gelişmeler ...................................................... 9
2.4. İhracatın Gelişmesini Destekleyen Faktörler .......................................................... 13
2.5. İhracatın Performansını Etkileyen Başlıca Alanlara İlişkin Değerlendirmeler ......... 16
3. STRATEJİK VİZYON VE HEDEFLER ........................................................................... 19
4. PERFORMANS GÖSTERGELERİ ................................................................................ 25
5. EYLEM PLANI ............................................................................................................... 39
1. Pazar Payı Eylem Alanı ........................................................................................ 40
Mevcut Pazar Paylarının Artırılması Stratejik Hedefi .............................................. 40
Yüksek büyüme Potansiyeli Olan Hedef Pazarlarda Pazar Payının Artırılması Stratejik Hedefi ....................................................................................................... 42
İhracatçı Sayısının ve İhracat Kapasitesinin Artırılması Stratejik Hedefi ................ 44
Türk Markalarının Bilinirliğinin Artırılması Stratejik Hedefi ...................................... 46
Türk Markalarının Bilinirliğinin Artırılması Stratejik Hedefi ...................................... 48
İhracatçıların Küresel Alanda Rekabetçiliklerinin Artırılması Stratejik Hedefi ......... 50
2. Yatırım- Altyapı Eylem Alanı ................................................................................ 52
Uluslararası Rekabetçiliğin Artırılmasına Yönelik Lojistik Altyapısının Güçlendirilmesi Stratejik Hedefi ............................................................................. 52
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
VIII
Uluslararası Rekabetçiliğin Artırılmasına ve Rekabetçi Üretim Koşullarının Oluşturulmasına Yönelik Yatırım Ortamının İyileştirilmesi ...................................... 56Dış Ticarete Konu Olan Alanlarda Yabancı Yatırımcının Ülkemize Çekilmesi Stratejik Hedefi ....................................................................................................... 58Doğru Bilgi ve Pazar İstihbaratına Hızlı Erişimin Temin Edilmesi Stratejik Hedefi .....59İhracatın Katma Değerini Artırmak Amacıyla Yerli Hammadde ve Aramalı Tedariğinin Geliştirilmesi Stratejik Hedefi ............................................................... 61
3. Çevre Eylem Alanı ................................................................................................ 63İhracat Yapısının Çevre ve Sürdürülebilir Büyümeye İlişkin Yükümlülüklere Uyumlandırılması Stratejik Hedefi .......................................................................... 63
4. Teknoloji Eylem Alanı ........................................................................................... 65İhracatta Yenilikçilik ve Ar-Ge’ye Yönelik Yatırım ve Uygulamalar ile İleri Teknolojili Ürün İhracatının Artırılması Stratejik Hedefi .................................... 65
5. İşbirlikleri Eylem Alanı ......................................................................................... 68İkili ve Çoklu Uluslararası Ticaret İşbirliklerinin Güçlendirilmesi Stratejik Hedefi ... 68
İhracatçıların Kamu - Özel Sektör - STK’lar - Üniversite ile İlişkilerinin Geliştirilmesi Stratejik Hedefi ....................................................................................................... 69
6. Finansman Eylem Alanı ....................................................................................... 70Finansal Enstrümanların ve Ticaret Destek Araçlarının Arttırılması ve Verimli Kullanımının Sağlanması Stratejik Hedefi .............................................................. 70
7. İnsan Kaynağı Eylem Alanı ................................................................................. 72Yüksek Verimli ve Nitelikli İnsan Sermayesinin Artırılması Stratejik Hedefi ........... 72İhracat Yapısının İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanması Yoluyla Güçlendirilmesi Stratejik Hedefi ....................................................................................................... 74
8. Mevzuat Eylem Alanı ............................................................................................ 75İhracata Yönelik Mevzuat, Yasal Düzenleme ve Yönetmeliklerin Sektörel Öncelikler Gözetilerek Etkinleştirilmesi Stratejik Hedefi ......................................... 75
9. İzleme ve Değerlendirme Eylem Alanı ................................................................ 762023 İhracat Stratejisi ve Performans Programı’nın Etkin Yönetiminin Sağlanması Stratejik Hedefi ....................................................................................................... 76
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
1
1. Giriş
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılında Türkiye’nin ihracatını 500 milyar dolara çıkarmak ve son 10 yılda Türkiye’nin yakaladığı ihracat ivmesinin devamını sağlayarak sürdürülebilir bir ekonomi için ihracat atılımı-nı gerçekleştirilebilmek amacıyla hazırlanmıştır.
Stratejinin temel amacı Türkiye’nin ihracat atılımına yönelik olarak belirlenen hedefler doğ-rultusunda bütünsel bir “Eylem Planı” oluşturmaktır. Bu çerçevede, Türkiye’yi 500 milyar dolar ihracat hedefine taşıyacak stratejik hedeflerin basit, kolay anlaşılabilir, ölçülebilir, yönetilebilir ve düzenli takibe imkan verecek bir yapıda olması amaçlanmıştır.
Türkiye’nin gerekli yapısal dönüşümleri gerçekleştirmesi durumunda, 2023 yılı sonunda 2 trilyon dolar civarında GSMH düzeyine erişmesi ve dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler çerçevesinde 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı-nın ana yapısı oluşturulmuştur. Dokuzuncu Kalkınma Planında da ayrıca uluslararası ticaretin giderek serbestleştiği ve bilgi ve teknoloji yoğun ürünlerde dünya ticaretinin hızlanması geliş-meleri karşısında ülkemizin dünya sanayi ürünleri imalatı değer zincirinde daha üst ve katma değeri yüksek alanlarda konumlanması gerektiğine vurgu yapılmaktadır.
Bu çerçevede, ekonominin rekabet gücünü artırmak üzere 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, Türkiye’nin dünyanın en büyük 10 ekonomisi içinde yer alma hedefine bir adım daha yaklaşmasını sağlamak, teknolojik dönüşümünü tamamlamış, lojistik ve mevzuat altyapısı güçlü, en yeni üretim teknolojilerine hakim, uluslararası pazarlarda güçlü bir Türkiye yaratmak hedefiyle, Türkiye’de ihracatın karşılaştığı yapısal sorunlara çözüm bulmak ve eko-nomideki olası küresel, bölgesel ve yerel kırılganlıklara karşı önlem alarak tehditleri fırsata dönüştürmek amacıyla proaktif bir çerçevede tasarlanmıştır.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi’nde Türkiye’nin ihracatının 500 milyar dolara, dünya eko-nomileri içinde 10. sıraya yükselmesi, Strateji çerçevesinde 2012-2023 yılları arasında yıllık ihracatın ortalama yüzde 11,7 artması ve dünya ihracatında Türkiye’nin yaklaşık yüzde 0,8 olan payının, 2013 yılında yüzde 0,91, 2018 yılında yüzde 1,18 ve 2023 yılında yüzde 1,46’ya ulaşması hedeflenmektedir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
2
Bu kapsamda Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) eşgüdümü ve ilgili kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının görüş ve katkılarıyla 2023 ihracat atılımının dinamik bir şekilde yönetilmesini teminen kamu ve özel sektör işbirliğini öngören bir yaklaşım benimsenmiştir.
Türkiye’nin Avrupa Birliği ile gerçekleştirdiği Gümrük Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) taahhütleri ile bölgesel işbirliği teşkilatları ve ikili anlaşmalarla belirlenmiş yükümlülükleri de dikkate alınarak oluşturulan Strateji’nin, Dokuzuncu Kalkınma Planı, Orta Vadeli Programlar, Yıllık Programlar, Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi, Girdi Tedarik Stratejisi kapsamında yürütü-len çalışmalar ve diğer kamu strateji belgeleriyle uyumu gözetilmiştir.
Strateji’nin oluşturulma sürecinde, Kurumsal Performans Yönetim Modeli’nin Dengeli Ba-şarı Göstergesi Yaklaşımı (Balanced Scorecard), Türkiye’nin özel şart ve durumları dikkate alınarak kullanılmıştır. 2023 yılı ihracat hedefine ulaşılmak için hangi politikalara, paydaşlara, süreçlere ve yetkinliklere gerek duyulduğunu ortaya çıkarmayı hedefleyen strateji hazırlık sü-recine Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından 2009 yılında başlanmıştır.
Kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sektörel derneklerin temsilcilerinin katılımıyla TİM tarafından gerçekleştirilen çalıştaylar sonucunda elde edilen veriler ışığında 2023 İhracat Stratejisi’nin ilk taslağı hazırlanmıştır. 2010 yılı Aralık ayında gerçekleştirilen Ekonomi Koordi-nasyon Kurulu’nda 2023 İhracat Stratejisinin bir Yüksek Planlama Kurulu Kararı olarak Kamu Strateji Belgesi haline getirilmesi kararlaştırılmış ve Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve TİM işbirliği içinde söz konusu taslak üzerinde yürütülen çalışmalar neticesinde Türkiye 2023 İhracat Stratejisi ve Eylem Planı oluşturulmuştur.
Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda Strateji’de belirlenmiş bulunan stratejik hedeflere ve performans göstergelerine ulaşılmasını teminen gerçekleştirilmesi gerekli olan eylemler ve bunların yerine getirilmesinden sorumlu ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlar tespit edilmiştir. Strateji’nin oluşturulma sürecinde nirengi noktası olan kamu ve özel sektör işbirliğini teminen ve Strateji’nin konunun tüm taraflarınca benimsenmesi amacına yönelik olarak 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı tüm sorumlu ve ilgili kuruluşlar ile paylaşılmış ve gelen görüş-ler dikkate alınarak nihai hale getirilmiştir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
3
2. Mevcut Durum
2.1. Uzun Dönemli Gelişme Perspektifinde Dünya ve Türkiye
Sanayi devrimi ile başlayan süreç, dünya tarihinde daha önce hiç görülmeyen bir küresel bütünleşmenin gerçekleşmesini sağlamış, yaşanan gelişmelerle dünya ticaretinin milletlerin refah kapısı olarak her geçen gün önemi artmıştır. Dünya ticareti korumacılık ve serbestleşme politikaları arasında yaşanan ve dünya ekonomisinin şartlarından beslenen tartışmalar bağla-mında gelişmiştir. Geçtiğimiz yüzyılda korumacılık ve serbestleşme arasında yürüyen tartış-malar giderek yerini serbestleşme amaçlı politik yaklaşımlara bırakmıştır.
1929 yılında yaşanan küresel ekonomik buhran sonrasında yükselen gümrük duvarları ve dış ticarette korumacı yaklaşım II. Dünya savaşı sonrasında giderek zayıflamaya başlamış, bu zayıflama 1980’lerde yaşanan değişimlerle daha da pekişmiştir. 1947’de kurulan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ile bugünkü dünya ticaretinin temelleri atılmıştır. II. Dün-ya savaşı sonrasında uluslararası sistemde ortaya çıkan iki kutuplu dünya kuşkusuz dünya ticaretinin de gelişimine damgasını vurmuştur. 1970’lerde Japonya ve Almanya’nın küresel ekonomide yeni aktörler olarak ortaya çıkması ve bunların dış ticaret kaynaklı ekonomik per-formansları, dünya siyaseti kadar dünya ticaretinde de çok merkezliliğin başladığının göster-gesi olmuştur.
1980’li yıllarda ortaya çıkmaya başlayan ve 1990’lı yıllarda hızlanan iletişim teknolojilerin-deki gelişmeler ve uluslararası siyasette yaşanan değişimler son 30 yılı derinden etkilemiş-tir. SSCB’nin dağılması, Çin Halk Cumhuriyeti’nin liberal politikalar uygulamaya başlaması ve Avrupa’nın tek bir ekonomik blok olarak ortaya çıkması dünya ticareti açısından mühim geliş-meler olmuştur. 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü’nün kurulması ise dünya ticareti açısından bir diğer önemli gelişmedir.
Geçtiğimiz on yılda küresel ekonominin, tarihin en büyük hacmine ulaşması paralelinde dünya ticareti daha evvel görülmemiş büyüklüklere ulaşmıştır. Sermaye ve malların serbest dolaşımında liberal politikaların zirveye ulaştığı bu dönem, denizaşırı üretimin, delokalizas-yon kavramlarının hâkim olduğu, dış ticaretin artık bölgesel bir düzeyde değil; ancak küresel bir düzeyde anlaşıldığı bir dönem olmuştur. Aynı zamanda Batı merkezli dünya ekonomisinin çok aktörlü ve çok merkezliliğe sürüklenmesine benzer bir biçimde Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan’ın başını çektiği gelişmekte olan ülkeler dünya ticaretinin yapısını da değiştirmiştir. Uluslararası sermaye hareketlerinin temel hızlandırıcısı olduğu bu dönem Asya’nın yükselişine
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
4
şahit olmuş, ekonomik entegrasyonların arttığı ve serbestleşmenin hem mal, hem de hizmet ticareti düzeyinde önem kazandığı bir dönem olmuştur.
Dünya ticareti son on yılda, küreselleşmenin birleştirici dinamiklerinin paralelinde yüksek bir performans sergilemiştir. Küreselleşmenin kaldırdığı sınırlar, ulaşım ve iletişimin sınırsızlaştığı ve yoğunlaştığı bir döneme ve bölgesel entegrasyon hareketlerinin hızlanmasına sebebiyet vermiştir. Öte yandan, söz konusu dönem milli devletlerin iradesiyle küresel ticarette hükümet üstü kuruluşların daha fazla yetki sahibi olduğu bir dönem olmuştur. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) başta olmak üzere, birçok uluslararası ve bölgesel kuruluş artan fonksiyonlarıyla daha güçlü yapılara dönüşmüştür. Küreselleşmenin bölgesel entegrasyonlar yoluyla gelişmesi so-nucunda son 10 yılda devletlerin imzaladıkları ikili ya da çok taraflı anlaşmaların sayısındaki artış da ticaret önündeki engellerin kalkmasına önemli ölçüde yardım etmiştir. Devletler arasın-da akdedilen serbest ticaret anlaşmaları bu yönde en önemli gelişmelerden birisi olmuştur. Söz konusu bu gelişmeler ticaretin yüksek hızla büyümesine sebebiyet vermiştir.
Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu 1923 yılından beri sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. Bu değişim ve gelişim süreci son on yılda belirgin bir şekilde hızlanmış ve ülkenin kalkınma süre-cindeki yolda önemli ilerlemeler kaydetmesine vesile olmuştur. Son on yılda dünyadaki sosyal ve teknolojik alanlarda görülen ilerlemeler ülkemizde çok daha hızlı bir şekilde yaşanmıştır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında dış ticarete ilişkin ilk gelişmelerden biri Lozan Antlaşması’na ek olarak imzalanan Ticaret Sözleşmesi ile konulan hükümlerdir. Söz konusu sözleşmeye göre Türkiye’nin dış ticarette uygulayabileceği iktisat politikaları 1923-1928 yılları arasında don-durulmuş ve bazı istisnalar hariç ithalat ve ihracat yasakları kaldırılmıştır. Bu kapsamda yeni Türkiye Cumhuriyeti ilk kez 1929 yılında bir gümrük tarifesi uygulamaya başlayabilmiştir.
Kuruluş yıllarını takip eden ve 1960’lı yıllara kadar uzanan dönemde ihracat tarım ürünleri ağırlıklı bir yapıya sahip olmuştur. Bu dönemde dış ticarette ithal ikameci eğilimleri yansıtan bir süreç yaşanmıştır.
1961–1980 arası dönem ekonomimizde planlı ekonomi dönemi olarak anılmaktadır. Bu dönemde ithal ikamesine dayalı büyüme stratejisi politikasına devam eden Türkiye hızlı bir kalkınma sürecine girmiş olsa da 1974 yılındaki dünya petrol fiyatlarının ani yükselişi ve petrol krizi sonrasında dış ticaret hadleri bozulmuş ve ödemeler dengesi sarsılmıştır.
1980 yılı başından itibaren ihracata dayalı büyüme modelinin uygulanmaya başlanmasıyla birlikte dünya ekonomisiyle entegrasyon dönemi başlamış ve dış pazarlara açılma süreci hız kazanmıştır. 1980 yılında 2,9 milyar dolar olan ihracat 2011 yılı sonunda 46 kat artış göstererek 135 milyar dolara ulaşırken ihracatın yapısında da önemli değişiklikler meydana gelmiştir.
Uluslararası Standart Sanayi Sınıflandırmasına (USSS-Rev.3) göre ihracatın sektörel ya-pısı incelendiğinde 1980 yılı öncesindeki tarım ürünleri ağırlıklı ihracatın yerini yüzde 95,6
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
5
civarındaki ağırlığı ile sanayi ürünlerinin oluşturduğu bir yapıya bıraktığı görülmektedir. 1980 sonrası dönemde sanayi ürünleri ihracatı içerisinde ağırlığı en fazla olan sektör hazır giyim ve konfeksiyon olmuş, son yıllarda ise söz konusu sektör ile birlikte otomotiv, petrol ürünleri, demir-çelik ve makine sektörleri de ihracatta lokomotif sektörler haline gelmiştir.
1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli dönüm nokta-larından biri olup, AB ile ortaklık ilişkilerimizin ekonomik dayanağını teşkil etmektedir. Gümrük Birliği neticesinde, Türkiye AB’nin ortak ticaret politikasını üstlenmiş, bu kapsamda taraflar ara-sında sanayi ürünleri ticaretinde gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili tedbirler kal-dırılmış, Türkiye üçüncü ülkelere karşı Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulamaya başlamıştır. Ayrıca, üçüncü ülkelere karşı uygulanan tercihli rejimler üstlenilerek tarife korumasının giderek önemini yitirdiği günümüzde dış ticarette uygulanan standartlar ve teknik mevzuat dahil bir çok düzenleme yapılmaktadır.
Gümrük Birliği sonrasında uygulamaya konulan İthalat Rejimi, Gümrük Birliği kapsamındaki yükümlülüklerimizin yanı sıra, DTÖ taahhütlerimiz ve üçüncü ülkelerle imzalanan serbest ti-caret anlaşmalarının hükümleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu çerçevede, sanayi ürünleri itibarıyla üçüncü ülkeler için Gümrük Birliği öncesinde yüzde 16 seviyesinde olan ortalama koruma oranı, 2011 yılı İthalat Rejimi kapsamında yüzde 4,2 seviyesine gerilemiştir.
Diğer taraftan, AB’nin tercihli rejimlerine uyum sürecinde ülkemiz 16’sı yürürlükte olan 28 adet Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalamış olup, pek çok ülke ve ülke grupları ile mü-zakereler ve müzakerelere başlama süreçleri devam etmektedir. STA’lar sayesinde, komşu ve çevre ülkeler ile dış ticaretimizin geliştirilmesi; ihracatçılarımızın dış pazarlarda, başta AB ülkeleri olmak üzere rakipleri ile eşit şartlarda rekabet edebilmelerinin temini; karşılıklı yatırım-ların ve ülkemizin uluslararası rekabet gücünün artırılması hedeflenmektedir. STA’ların ihracat ve ithalat rakamlarındaki sonuçları incelendiğinde, 2000-2010 döneminde, genel ihracat artış oranımız yüzde 310 iken, yürürlükte olan 16 STA ülkesine ihracatımızın artış oranının yüzde 468 olduğu görülmektedir.
Öte yandan, 2002 yılından itibaren düzenli olarak sağlanan ihracat artışı kararlılıkla sürdü-rülen ekonomi politikaları sonucunda gerçekleşmiştir. Bu kapsamda, 2002 yılından bu yana ihracata katkı sağlayan birçok strateji ve politika etkinlikle uygulanmaktadır. Bu bağlamda anı-lan dönemde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından hazırlanıp uygulamaya konulan 2004-2006 İhracat Stratejik Planı ile sağlanan başarıların ardından stratejik politika belirlemeleri aralıksız sürdürülmüştür.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
6
2.2. Dünya Ticaretinde Yaşanan Güncel Gelişmeler
Dünya Ticaret Örgütü’nün açıkladığı rakamlara göre 2002-2011 yılları arasında küresel ti-caret yüzde 177 oranında büyüyerek 13,2 trilyon dolardan 36,5 trilyon dolara yükselmiştir. Aynı dönemde dünya ihracatı yüzde 181 oranında bir büyüme potansiyeli göstermiştir. 2008 yılında önce ABD’de ortaya çıkan ve Avrupa’ya sirayet eden küresel mali kriz bu büyümeyi yavaşlat-mış, 2011 yılı ise küresel dış ticaret açısından 2008 yılının üzerinde bir hacme ulaşıldığı bir yıl olmuş, ticaret hacmi 36,5 trilyon dolara ulaşmıştır.
Küresel ticaretin yüksek büyümeyi yakaladığı dönemde ihraç ürünlerinin niteliği de kuşku-suz değişmiştir. DTÖ verilerine göre, demir çelik, eczacılık ürünleri, telekomünikasyon ekip-manları ve yakıt ve madencilik ürünleri yüksek artış oranları yakalarken, tarihi küresel ticaret kadar eski olan tekstil ve hazır giyim ürünleri daha düşük büyüme oranlarında kalmıştır.
Küresel ekonomide yaşanan kabuk değişimine uygun bir biçimde küresel ticarette de yük-selen trendler yeni ticaret merkezlerini ortaya çıkarmıştır. 2000’li yıllarda yaşanan gelişmeler küresel ticarette Güney-Güney eksenli ticaret kavramını ortaya çıkarttığı gibi küresel ticarette gelişmiş Batılı ekonomilerin sıralamadaki yerini gelişmekte olan ülkelerden bazılarının alması-nı sağlamıştır. Nitekim, 2002 yılında dünya ihracatında beşinci sırada yer alan Çin, 2011 yılına gelindiğinde dünyanın en çok ihracat gerçekleştiren ülkesi olmuştur.
Tablo 1: 2011 Yılı Mal İhracat ve İthalatında Önde Gelen Ülkeler Ve Payları
İhracat Pay (%) İthalat Pay (%)
1 Çin 10,4 1 ABD 12,3
2 ABD 8,1 2 Çin 9,5
3 Almanya 8,1 3 Almanya 6,8
4 Japonya 4,5 4 Japonya 4,6
5 Hollanda 3,6 5 Fransa 3,9
6 Fransa 3,3 6 İngiltere 3,5
7 Güney Kore 3,0 7 Hollanda 3,2
8 İtalya 2,9 8 İtalya 3
9 Rusya 2,9 9 Kore 2,9
10 Belçika 2,6 10 Hong Kong 2,8
32 Türkiye 0,74 20 Türkiye 1,31Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
7
Asya’da yapılan ticaret artık Avrupa’da yapılan ticaretle boy ölçüşebilecek hacme ulaşmış-tır. 2011 yılında yaşanılan gelişmeler de bu değişimi doğrular niteliktedir. 2011 yılında gelişmiş ülkelerde yüzde 4,7’lik ihracat artışı yaşanırken, Asya’nın ihracatı yüzde 6,6 oranında, Hong-Kong, Kore, Singapur ve Tayvan’ın ihracatı ise yüzde 6,0 oranında büyüme göstermiştir.
2011 yılı itibarıyla miktar olarak Orta Doğu’nun ihracatı yüzde 5,4, Orta ve Güney Amerika’nın ihracatı yüzde 5,3, AB (27)’nin ihracatı yüzde 5,2, BDT’nin ihracatı yüzde 1,8 oranında artış göstermiştir. Afrika’nın ihracatı ise yüzde 8,3 oranında azalmıştır.
Tablo 2: 2010-2011 Dönemi Dünya Mal İhracatındaki Değişim (Miktar)
Bölgeler Değişim (%)
Asya 6,6
Kuzey Amerika 6,2
Yeni sanayileşen ekonomiler (Hong Kong, Kore, Singapur, Tayvan) 6,0
Orta Doğu 5,4
Orta ve Güney Amerika 5,3
AB (27) 5,2
Gelişmiş Ülkeler 4,7
Bağımsız Devletler Topluluğu 1,8
Afrika -8,3
Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
2011 yılı itibarıyla gelişmiş ülkelerin ithalatında yüzde 2,8’lik, gelişmekte olan ülkelerin itha-latında (BDT dahil) yüzde 7,9’luk artış gerçekleşmiştir. Bölgeler arasında yüzde 16,7 ile Asya öne çıkmıştır.
Aynı dönemde, ithalat artışı Orta ve Güney Amerika’da yüzde 10,4, Orta Doğu’da yüzde 5,3, Afrika’da yüzde 5,0, Kuzey Amerika’da yüzde 4,7, Yeni Sanayileşen Ekonomiler olan Hong Kong, Kore, Singapur, Tayvan’da yüzde 2,0, AB(27)’de ise yüzde 2,0 oranında olmuştur.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
8
Tablo 3: 2010-2011 Dönemi Dünya Mal İthalatındaki Değişim (Miktar)
Bölgeler Değişim (%)
Gelişmiş Ülkeler 2,8
Asya 16,7
Orta ve Güney Amerika 10,4
Orta Doğu 5,3
Afrika 5,0
Kuzey Amerika 4,7
Yeni Sanayileşen Ekonomiler (Hong Kong, Kore, Singapur, Tayvan) 2,0
AB (27) 2,0Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
Dünya mal ihracatı 2011 yılında değer olarak yüzde 19,4 oranında artarak 18,2 trilyon dolar seviyesine yükselmiştir. 2011 yılındaki artışın en önemli nedeni temel hammaddelerin fiyatla-rındaki artış olmuştur.
2011 yılı itibarıyla, dünya mal ihracatında Avrupa yüzde 37’lik bir paya sahip olmuştur. Asya’nın payı ise yüzde 31’dir. Söz konusu dönemde, dünya mal ithalatında Avrupa’nın payı yüzde 38 iken Asya’nın payı ise yüzde 31 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 4: 2011 Yılı Mal İhracat ve İthalatında Bölgelerin Payları
İhracat Pay (%) İthalat Pay (%)
1 Avrupa 37 1 Avrupa 38
2 Asya 31 2 Asya 31
3 Kuzey Amerika 13 3 Kuzey Amerika 17
4 Orta Doğu 7 4 Güney ve Merkez Amerika 4
5 BDT 4 5 Orta Doğu 4
6 Güney ve Merkez Amerika 4 6 BDT 3
7 Afrika 3 7 Afrika 3Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü
Değer zincirleri ürünün özellikle emeğe dayalı üretim süreçlerindeki girdi maliyetlerinin dü-şüklüğüne göre farklı ülke ve bölgelerdeki tedarikçiler arasında yeniden organize edilebilmek-
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
9
te, üretim faaliyetleri lider konumda olan firmaların kararına göre bir tedarikçiden diğerine kay-dırılabilmektedir. Bu durum, ülke ihracatları açısından risk teşkil edebilmektedir.
DTÖ verilerine göre 2010 yılında yüzde 13,8 seviyesinde gerçekleşen dünya ticaretindeki büyüme 2011 yılında yüzde 5 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, hizmetler ihracatı ise 2011 yılında yüzde 11 oranında artarak 4,1 trilyon dolar seviyesine yükselmiştir. Hizmetler ticaretinin toplam mal ve hizmetler ticareti içindeki payı 2011 yılında 1990 yılından sonraki en düşük se-viye olan yüzde 18,6’ya gerilemiştir.
Küresel ticarete ilişkin beklentiler önümüzdeki dönemde de büyümenin devam edeceği yö-nündedir. DTÖ beklentilerine göre dış ticaretteki büyümenin son yirmi yılın ortalaması olan yüzde 5,4’ün altında kalarak 2012 yılında da yavaşlamasını sürdüreceği ve yüzde 3,7 ora-nında gerçekleşeceği beklenmektedir. 2013 yılında ise dünya ticaretinin tekrar hız kazanarak yüzde 5,6 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir.
2.3. Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yaşanan Gelişmeler
İhracat odaklı büyüme stratejisi çerçevesinde yapısal değişimlerle birlikte ülkemiz son on yılda ihracatını yaklaşık 3,7 kat artırmıştır. Ülkemizde görülen hızlı büyüme ve refah artışının temelini oluşturan ihracatta yaşanan olumlu gelişmeler sadece rakamsal anlamda kalmamış ülkemizin yurt dışındaki itibarını da artırmıştır. İhracat artışının bir diğer önemli yansıması ise ülkemizin yurt dışındaki tanıtımına yaptığı müspet anlamdaki katkıdır. Yaşanan bu süreçte hem ihracat artmış hem de ülkemiz yurt dışında daha çok tanınan ve itibarı artan bir konuma geçmiştir.
Tablo 5: Dış Ticaretin Yıllara Göre Değişimi (Milyar $) İhracat İthalat Dış ticaret
DengesiYıllar Değer Değişim % Değer Değişim %
2002 36,1 15,1 51,6 24,5 -15,52003 47,3 31,0 69,3 34,5 -22,12004 63,2 33,7 97,5 40,7 -34,42005 73,5 16,3 116,8 19,7 -43,32006 85,5 16,4 139,6 19,5 -542007 107,3 25,4 170,1 21,8 -62,82008 132 23,1 202 18,8 -69,92009 102,1 -22,6 140,9 -30,2 -38,82010 113,9 11,5 185,5 31,7 -71,72011 134,9 18,5 240,8 29,8 -105,9
Kaynak: TÜİK
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
10
1973 yılında 1 milyar dolar seviyesine ulaşan ihracatımız, 1987’de 10 milyar doların üzerin-de gerçekleşmiştir. 2002 yılında 36 milyar dolara ulaşan ihracatımızın dünya ihracatından aldı-ğı pay yüzde 0,55 olmuştur. 2007 yılı da dış ticaretimizde önemli bir yere sahiptir. Söz konusu yılda, Türkiye gerçekleştirdiği 107 milyar dolar ihracat ile ilk defa yüz milyar dolar üzerinde ihracat yapan ülkeler arasına girmiştir.
Öte yandan, 2009 yılında yaşanan küresel ekonomik kriz tüm dünyada etkisini sert bir şe-kilde göstermiştir. 2009 yılında tüm dünyada büyüme ve dış ticarette krizin etkisiyle keskin düşüşler yaşanmıştır. Bu dönemde ülkemiz ihracatında da düşüş görülmüştür. Buna rağmen, 2009 yılında yapılan 102 milyar dolarlık ihracat ile 100 milyar doların üzerinde ihracat ger-çekleştirme başarısı korunmuştur. 2010 yılında küresel krize karşı alınan önlemler sayesinde diğer ülkelere nazaran çok daha hızlı bir toparlanma süreci yaşanmış ve aynı yıl yüzde 11,5 seviyesinde gerçekleşen ihracat artışıyla 114 milyar dolar ihracata ulaşılmıştır. 2011 yılında ül-kemiz ihracatı yüzde 18,5 oranında artış sağlayarak 135 milyar dolar ile Cumhuriyet tarihindeki en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu yılda, ülkemiz dünya ihracatından yüzde 0,74 oranında pay alarak dünyada 22’nci sırada yer almıştır.
Tablo 6: Dünya İhracatında Türkiye’nin Yeri (Milyar $)
Yıllar Dünya İhracatı Türkiye’nin İhracatı Pay (%)2002 6.589,9 36,1 0,552003 7.663,7 47,3 0,622004 9.417,9 63,2 0,672005 10.642,1 73,5 0,692006 12.269,6 85,5 0,702007 14.080,6 107,3 0,762008 16.404 132 0,802009 12.585 102,1 0,812010 15.231 113,9 0,752011 18.200* 134,9 0,74
* Geçici Kaynak: International Trade Center
Ülkemizin 2000’li yılların başından itibaren yürüttüğü stratejilerin, son yıllarda ihracatımızda yaşanan artışta önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu bağlamda yürütülen pazar çeşitlendirmesi stratejileri sonucunda geleneksel pazarımız olan AB’nin payının düzenli olarak düşüş göster-diği görülmektedir. Buna göre, 2002 yılında AB’nin toplam ihracatımızdaki payı yüzde 57 iken,
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
11
2011 yılında bu oran yüzde 46’ya gerilemiştir. Bu kapsamda, söz konusu ülkelerde azalan pazar payımızın yeni ihraç pazarlarına kaydığını söylemek mümkündür. Bu bağlamda, 2002 yılında ihracatımızdaki payı yüzde 10 olan Ortadoğu’nun 2011 yılındaki payı yüzde 21’e yük-selmiştir.
Tablo 7: Ülke Gruplarına Göre İhracat ( Milyon $)
ÜLKE GRUPLARI 2002 2007 2008 2009 2010 2011
A- AB ÜLKELERİ (27) 20.415 60.399 63.390 46.977 52.685 62.350
B- TÜRKİYE SERBEST BÖLGELERİ 1.438 2.943 3.008 1.957 2.084 2.545
C- DİĞER ÜLKELER 14.206 43.930 65.622 53.208 59.114 70.020
1- DİĞER AVRUPA 2.607 10.843 15.678 11.359 11.373 12.977
2- AFRİKA 1.697 5.976 9.063 10.180 9.283 10.334
Kuzey Afrika 1.267 4.030 5.850 7.445 7.025 6.701
Diğer Afrika 430 1.947 3.212 2.735 2.258 3.633
3- AMERİKA 3.914 5.603 6.532 4.836 6.078 7.928
Kuzey Amerika 3.596 4.541 4.802 3.561 4.242 5.459
Orta Amerika ve Karayipler 197 549 829 597 598 629
Güney Amerika 121 514 901 678 1.237 1.840
4- ASYA 5.230 20.309 32.505 25.912 31.876 38.137
Yakın ve Ortadoğu 3.440 15.081 25.430 19.208 23.295 27.937
Diğer Asya 1.790 5.227 7.074 6.704 8.581 10.199
5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA 122 343 435 360 403 481
6- DİĞER ÜLKE ve BÖL. 637 857 1.410 561 102 164
GENEL TOPLAM 36.059 107.272 132.027 102.143 113.883 134.915
Kaynak: TÜİK
1996 yılında 180 ülke ve gümrük bölgesine ihracat gerçekleştirilirken, 2002 yılında bu ra-kam 228’e ulaşmıştır. Bu tarihten sonra, büyük oranlarda artış gösteren ihracatımıza paralel olarak ihracat yapılan ülke ve gümrük bölgesi sayısı da artmıştır. 2011 yılında 236 farklı ülke ve gümrük bölgesine ihracat yapar duruma gelinmiştir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
12
2002 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan sadece 1 firmamız bulunmakta iken; 2011 yılında 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan 11 firmaya ulaşılmıştır.
USSS-Rev.3’e göre ihracatımızı sektörler itibarıyla değerlendirdiğimizde, 2002 yılında sa-nayi ürünleri grubunun toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 94,6 ve tarım ürünlerinin payı yüzde 5 olmuştur. 2011 yılına gelindiğinde ise sanayi ürünleri grubunun toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 95,6 ve tarım ürünlerinin payı yüzde 4 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 8: Fasıllara Göre İhracat (Milyon $)
Fasıl No. Fasıl Adı 2002 2008 2009 2010 2011
7 Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet 3.304 18.327 12.252 13.813 15.803
84 Nükleer reaktörler, kazan;makina ve cihazlar,aletler,parçaları 2.142 10.259 8.133 9.413 11.560
72 Demir ve çelik 2.270 14.946 7.641 8.740 11.225
85 Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve parçaları 2.867 7.972 6.631 7.530 8.874
61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları 4.443 7.827 6.926 7.731 8.387
27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları mumlar 692 7.532 3.921 4.469 6.539
73 Demir veya çelikten eşya 1.244 5.742 4.545 4.850 5.748
62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 3.254 5.327 4.295 4.636 5.125
39 Plastik ve plastikten mamul eşya 680 3.563 3.094 3.717 4.581
08 Yenilen meyvalar kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu 1.193 2.855 3.002 3.491 3.909
LİSTE TOPLAMI 22.089 84.349 60.439 68.391 81.753
TOPLAM 36.059 132.027 102.143 113.883 134.915
Kaynak: TÜİK
İhraç ürünlerimize yönelik olarak uygulanan stratejiler ile birlikte düşük teknoloji sektörle-rinden orta teknoloji sektörlerine dönüşüm sürmektedir. Böylece, teknoloji yoğun sektörlerde daha rekabetçi ve katma değeri yüksek ürünler üretilmeye başlamıştır. Söz konusu stratejilerin etkileri de son on yıllık dönemde açık bir şekilde ortaya çıkmıştır. 2002 yılında ihracatımızda tekstil sektörü ilk sırayı almaktayken, 2011 yılında otomotiv ve petrol ürünleri sektörleri gibi orta ve yüksek teknoloji sektörleri ihracatımızda başı çekmektedir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
13
Katma değeri yüksek ve Ar-Ge odaklı üretime yönelik stratejilerin uygulanması ile birlikte ülkemiz teknoloji yoğun sektörlerde de rekabetçi bir konuma gelmiştir. Bu kapsamda, son yıl-larda birçok ürünün ihracatında uluslararası başarılar elde edilmektedir. Bir örnek teşkil etmesi bakımından ülkemiz halen dünyanın 3’üncü, Avrupa’nın ise 1’inci buzdolabı; dünyanın 7’inci, Avrupa’nın ise 4’üncü ticari araç ve dünyanın 6’ncı, Avrupa’nın ise 3’üncü otobüs, midibüs, minibüs ihracatçısı konumundadır.
2.4. İhracatın Gelişmesini Destekleyen Faktörler
Ülkemiz 2002-2011 yılları arasında önemli ihracat artışı sağlamıştır. Sağlanan bu ihracat artışında son dönemde tesis edilen ekonomik istikrar ve büyüme ile geçmiş dönemlerde uygu-lanan makro ekonomik politikaların önemli katkısı vardır. Bu dönemde, makroekonomik istikrar korunmuş, maliye, para ve gelir politikaları uyumlu ve birbirlerini destekler şekilde yürütülmüş, kararlılıkla sürdürülen yapısal reformlar ile ekonominin dış şoklara karşı dayanıklılığı arttırıl-mıştır.
Bu bağlamda Kalkınma Plan ve Programlarının, son dönemde uygulamaya başlanan sek-törel stratejilerin ve rekabet gücünü kesen farklı alanlarda hazırlanan stratejilerin eşgüdüm içinde uygulanması ihracatımızın artmasına önemli katkılar yapmıştır.
Ekonominin rekabet gücünün artırılması, yüksek büyümenin devamlılığının sağlanması ve sürdürülebilir bir cari açık için Kalkınma Planları, Orta Vadeli Plan ve Yıllık Programlar çerçe-vesinde yapısal reformların gerçekleştirilmesi ve makroekonomik istikrar ortamının oluşturul-ması, ekonomide verimliliği artırmak üzere bilgi ve iletişim teknolojilerinin işletmelerde yaygın kullanımının temini, para ve maliye politikalarının uyumlu ve birbirlerini destekler şekilde uygu-lanması son derece önemlidir.
Bu çerçevede, para ve maliye politikalarının uyumlu ve birbirlerini destekler şekilde uygulan-ması, fiyat istikrarının sağlanması, enerji ve ulaştırma öncelikli olmak üzere altyapının kalitesi-nin iyileştirilmesi, ekonomide yapısal reformların sürdürülmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılması, çevre yatırımlarının artırılması ile enerji arz güvenliğinin, finansal kaynakla-ra kolay erişimin ve gelişmiş fiziki altyapı hizmetlerinin sağlanması gibi ülkemizin uluslararası pazarlarda rekabetçiliğinin güçlendirilmesine yönelik birçok çalışmanın yürütülmesi gereklidir.
Öte yandan, pazar çeşitliliğinin artırılması, ihracatçıların maliyetlerinin düşürülmesi ve fi-nansman sorunlarının çözülmesi konularına yönelik olarak önemli strateji ve faaliyetler yürü-tülmektedir:
Pazara Giriş Faaliyetleri
2009 yılında ülkemizin de aralarında bulunduğu pek çok ülkeyi etkileyen küresel ekonomik krizin etkisiyle dünya ticaretinde 2. Dünya Savaşı sonrasında görülen en büyük daralma yaşa-
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
14
nırken, bu durum uluslararası piyasalardaki rekabetin de yoğunlaşması sonucunu doğurmuş-tur. Bu nedenle, ülkemizin de ihracattaki hedef pazarlarını yeniden yapılandırması, bugüne kadar elde ettiği kazanımları yeni açılım ve stratejilerle sürdürülebilir hale getirmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu itibarla, ihracatımız için yeni hedef pazarlar tespit edilmesi ve kısa vade-de kriz nedeniyle geleneksel pazarlarımızdaki daralmanın ihracatımıza etkilerinin azaltılması temel hedefi doğrultusunda, küresel kriz döneminde büyümeye devam eden ve dış ticaret ha-cimlerinde önemli gerileme görülmeyen ülkelerle ilgili olarak analizler ve çalışmalar yapılmıştır.
Bu çalışmalar neticesinde, ilk olarak 2010–2011 dönemi için ABD, Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya, Kanada, Polonya, Nijerya, Mısır, İran, Suudi Arabistan, Cezayir, Libya, Ürdün ve Ka-tar “hedef ülkeler” olarak belirlenmiştir.
Hedef Ülkeler için söz konusu pazarların kendilerine özgü nitelikleri dikkate alınarak 2010 ve 2011 yılları için ayrı ayrı olmak üzere ilgili pazarlarda gerçekleştirilecek belirli bir takvi-me bağlanmış faaliyetlerin yer aldığı yıllık “Eylem Planları” hazırlanmış ve uygulamaya konul-muştur. Bu çalışmalar neticesinde 2009–2011 döneminde, 15 Hedef Ülke arasında yer alan Brezilya’ya (yüzde 127,7), Kanada’ya (yüzde 158,8), Rusya’ya (yüzde 88), İran’a (yüzde 77,3), S. Arabistan’a (yüzde 56,3), Çin’e (yüzde 54,2), Nijerya’ya (yüzde 53,2), ABD’ye (yüzde 41,9) ve Hindistan’a (yüzde 84,8) oranlarında ihracat artışı sağlanmıştır. Bu ülkelere ihracatımız genel ihracat artışımızın oldukça üzerinde bir performans sergilemiştir.
Bu itibarla, 2010–2011 yılları için belirlenen hedef ülkelerin değişen küresel ekonomik, sos-yal ve hatta siyasi şartlar çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesi ve 2012–2013 dönemi Hedef Ülkelerin tespit edilmesi ihtiyacı çerçevesinde Ekonomi Bakanlığı bünyesindeki çalış-malar sonucunda, 2012–2013 dönemi için de 17 Hedef Ülke belirlenmiş bulunmaktadır. Bu kapsamda, önümüzdeki iki yıllık dönem için ÇHC, Rusya, Hindistan, ABD, Polonya, Brezilya, S. Arabistan, İran, Nijerya, Mısır, Libya, Endonezya, Irak, Kazakistan, Ukrayna, Japonya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Hedef Ülke olması kararlaştırılmıştır.
Öte yandan, ihracatçılarımızın pazarlara daha rahat girebilmeleri, iş bağlantıları gerçek-leştirebilmeleri, hedef pazarlardaki potansiyel ithalatçılarla doğrudan bağlantı kurabilmeleri amacıyla ticaret ve alım heyeti programları ve fuar organizasyonları düzenlenmektedir. Söz konusu programlar sayesinde ihracatçılarımız ürünlerini doğrudan tanıtma ve dünya pazarları hakkında detaylı bilgi edinme imkanı bulmaktadırlar.
Buna ilaveten ihracatçılarımızın yeni pazarlara açılmak ve mevcut pazarlardaki paylarını korumak amacıyla mevcut pazarlama ve tanıtım enstrümanlarını çeşitlendirmek, yenilemek ve güçlendirmek gerekmektedir. Söz konusu yurt dışı pazarlama ve tanıtım faaliyetleri ise üst düzey organizasyon becerisi, network bilgisi ve finansman gücü gerektirmektedir. Bu bakım-dan, büyük çaplı tanıtım faaliyetlerinin ihracatçılar tarafından bireysel olarak yapılması yerine tanıtım grupları tarafından yapılması daha uygun olmaktadır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
15
Ekonomi Bakanlığı’nın koordinasyonu ve desteği ile oluşturulan sektörel tanıtım grupları ku-rumsal yapıları, uzun vadeli tanıtım ve pazarlama stratejileri ile yurt dışı tanıtım ve pazarlama anlamında öne çıkmaktadır.
Destek Programları
“10 yılda 10 dünya markası” vizyonu ile ortaya konan bir markalaşma programı olan TUR-QUALITY® Programı ile küresel rekabette kendi markalarıyla yarışan dünya markalarının ya-ratılması hedeflenmektedir. Türk malı imajının geliştirilmesi ve Türk markalarının küresel are-nada rekabet edebilmeleri gayesiyle TURQUALITY® ve marka destek programlarına önem verilmektedir. Öte yandan, ihracatçılarımızın rekabet yeteneklerini ve donanımlarını geliştir-meye yönelik istihdam, tasarım, eğitim ve çevre maliyetlerinin azaltılmasına yönelik destek programları yürütülmekte, yurtdışı pazar araştırması ve pazara giriş destekleri sağlanmaktadır. Bu kapsamda, ihracata yönelik devlet yardımları, firmaların daha fazla ihracat yapabilmeleri ve ihracatlarında sürekliliğin sağlanabilmesi amacıyla daha kurumsal bir yapıda yeniden dü-zenlenmiştir.
Diğer taraftan, kümelenme anlayışı ve proje yaklaşımı çerçevesinde şirketlerimizin proje bazlı eğitim ve/veya danışmanlık, istihdam, yurt dışı pazarlama veya alım heyeti ve bireysel danışmanlık programlarının birbirine bağlı şekilde uygulanabileceği bütünleşik bir destek me-kanizması yürütülmektedir.
Yurt Dışı Temsilcilikler
Küresel ticaretin gerekleri çerçevesinde bilginin hızlı aktarımı ve sorunlara proaktif yakla-şımlar çok hayati bir konumdadır. Dünyanın hemen hemen her yerinde bulunan Ticaret Mü-şavirleri ve Ataşeleri, ihracatçılarımız ve ilgili ülkelerdeki ithalatçılar arasında bir köprü konu-mundadır. Farklı coğrafyalara yayılma ve yeni pazarlara giriş politikalarımız kapsamında ilgili ülkelerde bulunan yurt dışı temsilciliklerimiz önemli bir rol oynamakta olup, Ticaret Müşavir ve Ataşelerimizin sayısında son 3 yılda 3 kattan fazla artış sağlanmıştır.
Eximbank Kredileri
2023 yılı İhracat Stratejimizde önemli paydaşlarımızdan biri olan Türk Eximbank, ihracatın geliştirilmesi, ihraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlar ka-zandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılması ve girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ile yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcı-lara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması, yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracat maksadına yönelik yatırım malları üretim ve satışının desteklenerek teşvik edilmesine yönelik olarak, orta ve uzun vadeli ülke kredileri ile ihracat kredi sigortası ve garanti faaliyetlerine ağırlık vererek ihracatçılarımızı desteklemektedir. Banka tarafından, 2011 yılında ihracat sektörüne toplam 12,4 milyar dolarlık destek sağlanmış olup, söz konusu desteğin,
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
16
2012 yılı için yüzde 65 oranında artırılarak 20 milyar doların üzerine çıkarılması hedeflenmek-tedir. Böylelikle ihracatımıza sağlanan yüzde 9’luk finansal destek yüzde 14’e ulaşacaktır.
Rekabet şartlarının zorlaştığı, küresel belirsizlik ve risklerin her an ortaya çıkabildiği günü-müzde, Türk Eximbank tarafından ihracatçılarımızın hizmetine sunulan ihracat kredi sigortası programının önemi giderek artmaktadır. Bu kapsamda, ihraç ettikleri mal bedelleri, ticari ve politik risklere karşı belirli oranlarda teminat altına alınan ihracatçılarımız, hem edindikleri poli-çelerini teminat olarak göstererek ticari bankalardan daha rahat kredi temin edebilmekte, hem de düzenli finansman imkânına erişebilmektedir. Bu kapsamda, 2011 yılında sigorta/garanti programları çerçevesinde, ihracatçılarımıza 5,8 milyar dolar destek sağlanmıştır.
Yeni Teşvik Sistemi
Küresel ekonomik sisteme entegrasyonla birlikte ihracat artışına dayalı büyüme ihtiyacı ka-çınılmaz olmuştur. Zorlu rekabet şartlarında küresel talep kusursuza en yakın ürün ve hizmete yönelmektedir. Bunun için, sürdürülebilir ihracat artışı sağlayacak rekabetçi yapının geliştiril-mesi, girişimciliğin ve yenilikçiliğin desteklenmesi, dünya standartlarında, katma değeri yüksek ürünler sunulması ve markalaşmaya gidilmesi büyük önem taşımaktadır.
Bu kapsamda, dinamik bir anlayışla hazırlanan Yeni Teşvik Sistemi, il bazlı bölgesel teşvik sistemiyle, ülkemizde yatırım havzalarının oluşmasını, kümelenmenin sağlanmasını, lokomotif sektörlerin desteklenmesini ve maliyetlerin azaltılmasını hedeflemektedir. Bu sistemle, büyü-me potansiyeli olan sektörlerimizin ara malı ithalat bağımlılığını azaltacak, teknoloji ve Ar-Ge kapasitesini artırarak uluslararası alanda rekabet üstünlüğüne sahip olmalarını sağlayacak büyük ölçekli ve stratejik yatırımların ülkemize çekilmesi planlanmaktadır.
2.5. İhracatın Performansını Etkileyen Başlıca Alanlara İlişkin Değerlendirmeler
Küresel kriz ortamına rağmen Türkiye, 2011 yılında yüzde 8,5’lik rekor büyüme oranıyla dünyanın en fazla büyüyen ekonomilerinden biri olmuştur. Türkiye, Uluslararası Para Fonu’nun Mayıs 2012 tarihli Dünya Ekonomik Görünüm Raporu veri tabanı kullanılarak yapılan hesapla-malarda satın alma gücü paritesine göre Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) sıralamasında 16. sırada yer almaktadır.
DTÖ 2011 yılı verilerine göre, ülkemiz mal ihracatında, AB tek ülke sayıldığında, dünyada 22. sırada, hizmetler ihracatında ise 17. sırada bulunmakta ve dünyada 236 ülkeye/gümrük bölgesine ihracat gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’nin geleneksel ticaret ilişkilerinin küreselleşmenin yarattığı değişimin ışığında ye-niden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Pazar çeşitliliğinin sağlanması suretiyle söz konusu değişimin yaratması muhtemel olumsuz etkilerinin azaltılabileceği açıktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
17
Günümüzde üretimin küreselleşmesi ve dış pazarlara açılım, taşıma maliyetlerini önemli bir rekabet unsuru haline getirmektedir. Ülkemiz Avrupa’nın en büyük TIR filolarından birine sahip olmasına rağmen demir ve denizyolları gibi önemli maliyet avantajı sağlayan alternatif taşıma-cılık yöntemlerini etkin kullanamadığı için uluslararası rekabette sıkıntı çekmektedir.
Diğer taraftan, günümüz küresel ekonomisinin önde gelen gerçeklerinden biri de rekabet-çiliğin ülkelerin dış ticaret ve ekonomik kapasitelerini ileriye taşımada önemli bir unsur oldu-ğudur. Ancak, rekabetçilik düzeyinde ülkemiz istenilen seviyelere gelememiştir. Nitekim 2011 yılı için hazırlanan Küresel Rekabetçilik Endeksi’nde (Global Competitiveness Index) Türkiye 59. sırada yer almaktadır. Önümüzdeki dönemde Türkiye ekonomisinin rekabetçi bir yapıya kavuşturulması, dış ticaret hedeflerine ulaşmasında itici bir güç olacaktır.
Türkiye, Doğu ve Batı’nın ikiye ayrıldığı noktada bir köprü işlevi görmekte, iki farklı dünyayı birleştirmek ülkemize önemli bir coğrafi avantaj sağlamaktadır. Konumu itibarıyla Türkiye’den bir taraftan gelişmiş Batılı ekonomilere ulaşılabilirken, diğer taraftan ise Ortadoğu ve eski Sov-yet coğrafyasına erişilebilmekte, bu coğrafi avantaj, Türkiye’nin konumunu merkezileştirmekte ve dış ticarette pazar çeşitlendirmesine imkân vermektedir.
En önemli ticaret partnerimiz olan Avrupa Birliği’nde etkisinin halen görüldüğü küresel eko-nomik kriz, Ortadoğu’da yaşanan siyasi karışıklıklar ve bu bağlamda istikrarlı bir seyir izle-meyen petrol fiyatları dünya ekonomisinde belirsizlikleri de beraberinde getirmektedir. Ortaya çıkan bu istikrarsız sürecin, ihracat performansımızı olumsuz yönde etkileyeceği muhtemeldir.
Diğer taraftan, ihracata dönük üretim yapımızın büyük ölçüde ara malı ve hammadde it-halatına bağımlı olduğu görülmektedir. Söz konusu bağımlılığı azaltmak amacıyla Ekonomi Bakanlığı bünyesinde İhracata Dönük Üretim Stratejisi Eylem Planı yürütülmektedir. Eylem Planı ile dünya girdi kaynaklarındaki belirsizliklerin, girdi tedarik kaynaklarında ülke/bölge bazlı bağımlılık gibi dengesizliklerin, girdi niteliğindeki doğal kaynakların geleceğine dair kaygıların, emtia piyasalarındaki gelişmelerin girdi fiyatları üzerinde oluşturacağı dalgalanmaların yarata-cağı riskler minimize edilmeye çalışılmaktadır.
Son yıllarda ekonomik büyümeleri ile dikkat çeken Çin, Güney Kore gibi Asya Pasifik ülke-lerinin dünya ticaretinden aldıkları paylar artış göstermektedir. Ayrıca, anılan ülkeler tarafından AB ile serbest ticaret anlaşması imzalanması hususunda politikalar yürütülmektedir. Bahse konu sürecin, başta AB pazarı olmak üzere yurt dışı pazarlardaki ihracat paylarımızı olumsuz yönde etkilemesi muhtemeldir.
Ticarette şeffaflığın sağlanmasının en etkin yolu korumanın tarifeler yoluyla yapılmasıdır. GATT, tarife dışı engellerin bazı istisnalar dışında tümüyle yasaklanmasını, tarifelerin de gi-derek azaltılmasını öngörmektedir. Ancak, son dönemde pazara giriş engelleri olarak sayılan tarife dışı engellerin ülkeler tarafından yaygın bir şekilde kullanıldığı, çok taraflı ticaret anlaş-maları, bölgesel ticaret anlaşmaları veya diğer ikili anlaşmalarda yer alan kurallara uyulmadığı göze çarpmaktadır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
18
Diğer taraftan, sürdürülebilir bir ihracat seviyesine ulaşmakta en önemli sorunlardan birisi de kuşkusuz küresel boyutta tanınan, talep edilen markalara sahip olabilmektedir. Ülkemizin ihraç ürünlerinden elde ettiği katma değerin artırılması için gerekli seviyede uluslararası mar-kası bulunmamakta, bu sebeple aynı kalitedeki ürünlerimiz markalı ürünlere göre daha düşük fiyatla ihraç edilmektedir.
Dış ticaretimizde var olan sorunlardan diğeri de, ülkemizde sevk öncesi ve sevk sonrası kısa/uzun vadeli finansman yetersizliğidir. Söz konusu bu sorun, uluslararası rekabetin şartları ve diğer ülkelerin imkânlarıyla karşılaştırıldığında, ülkemiz ihracatçısının iş yapma imkânlarını kısıtlayan bir unsur olarak kendini göstermektedir.
İmalat sanayiinin yapısında orta teknoloji sektörlerine doğru dönüşüm devam etmektedir. 2000’li yıllarda Çin ve Hindistan gibi ucuz emek gücüne sahip ülkelerle tekstil, giyim, deri gibi geleneksel sektörlerde rekabet güçleşmiştir. Buna karşılık otomotiv, makine, beyaz eşya, ana metal ve petrol ürünlerindeki ihracat artışları, orta teknoloji sektörlerinin üretim ve ihracattaki payının artmasında etkili olmuştur. Ancak, AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında yüksek ve orta-üstü teknoloji sektörlerinin payı hala düşük kalmaktadır.
Ekonomi Bakanlığı tarafından yürütülen kapsamlı stratejiler neticesinde AB pazarına ba-ğımlılığımızın düşüş trendi göstermeye başlaması, ülkemizin coğrafi konumu itibarıyla geliş-miş ülke pazarlarına olan yakınlığı, Ortadoğu, Afrika ve Güney Amerika’ya ihracatımızın ciddi oranda artış kaydetmesi ve önemli ihraç pazarlarımızda kişi başı gelirin yüksek olması, anılan tehditlerin olumsuz etkilerini bir parça da olsa telafi eden hususlar olarak karşımıza çıkmak-tadır. 2011 yılında ihracatımızın yüzde 18,5 oranında artarak, Orta Vadeli Program hedefinin üzerine çıkmasında anılan hususların etkili olduğu değerlendirilmektedir.
Ekonomi Bakanlığı bünyesinde gerek pazar çeşitlendirilmesi çalışmaları ve marka, kalite, tasarım odaklı yürütülen ihracatı artırmaya yönelik diğer çalışmalar, gerekse ihraç pazarla-rımızda ihracatımıza karşı alınan önlemlerin bertarafına yönelik çalışmalar ile ortaya çıkan olumsuzlukların giderilmesi amaçlanmaktadır.
Bu bağlamda, ihracatımızın önünde engel teşkil eden bu uygulamalara karşı, gerekli veriler ve bilgiler temin edilerek gerek DTÖ gibi çok taraflı müzakere platformlarında gerekse ikili gö-rüşmelerde sorunların çözümüne ilişkin proaktif politikalar yürütülmektedir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
19
3. Stratejik Vizyon ve Hedefler
Türkiye’nin 2007-2013 dönemini de kapsayan 2001-2023 dönemine ait Uzun Vadeli Strateji çerçevesinde hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planı’nın vizyonu, “İstikrar içinde büyüyen, geli-rini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye”dir.
Bu genel vizyon çerçevesinde; Türkiye Sanayi Stratejisi’nin uzun dönemli vizyonu, “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak”, genel amacı ise “Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümünü hızlandır-mak” olarak belirlenmiştir.
Ülkemizin bu temel strateji ve politika dokümanlarında öngörülen perspektife paralel olarak 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nın vizyonu, 2023 yılında 500 milyar dolar ihracata ulaşarak ülkemizin dünya ticaretinde lider ülkeler arasında yer almasıdır.
Ölçülebilir bir vizyon niteliği de taşıyan ve kamu ve tüm kesimlerce ulaşılması hedeflenen 500 milyar dolarlık ihracat hedefindeki esas gaye, ihracatımızın üretim yapısının modernize edilerek günümüz ve geleceğin ticaret dünyasının taleplerine cevap verebilir ileri teknoloji ve Ar-Ge’ye dayalı esnek bir yapıya kavuşmasını sağlamaktır.
Bu sayede, 2023 yılında 34,3 trilyon dolar büyüklüğe ulaşması beklenen dünya ihracatın-dan ülkemizin yaklaşık yüzde 1,5 pay alabilmesi ve ülkemizin dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında yer alması hedeflerine ulaşılabilecektir. Bu durum Türkiye’nin günümüze göre dünya ihracatındaki payının yaklaşık iki katına çıkarılması anlamına gelmektedir.
Ayrıca, ülkemiz ihracatının gelecek vizyonunda önemli pay sahibi olacak yeni ürün ve tek-nolojilerin getireceği sürdürülebilir girdi tedarik ihtiyacının belirlenerek güvence altına alınması ile bunların uygun politika araçlarıyla uygulanması hedeflenmektedir.
Uygulanmakta olan ihracat politikaları yukarıda bahsi geçen diğer kamu politika ve düzen-lemeleriyle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, Stratejinin etkin koordinasyonunun sağlanması ve
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
20
uygulamaların öngörülen süre içerisinde tamamlanması açısından 2023 Türkiye İhracat Stra-tejisi ve Eylem Planı’nın hazırlanma aşamasında olduğu gibi uygulanması aşamasında da Stratejinin uygulayıcısı veya ilgilisi konumunda bulunan tüm kurum ve kuruluşlarca sahiplenil-mesi ve benimsenmesi kritik öneme sahiptir.
Bu doğrultuda, 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, belirlenen ihtiyaçlar doğrultu-sunda kamu ve özel sektör işbirliği sonucunda hazırlanmıştır. Stratejide eylemlerin gerçekleş-tirilmesi, izlenmesi ve değerlendirilmesi ve ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumlu birçok kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşu yer almaktadır.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı, 2012-2023 dönemini kapsamaktadır. Stra-teji, ihracat hedefine ulaşmak için, hangi politikalara, paydaşlara, süreçlere ve yetkinliklere ihtiyaç olduğu tespit edilerek, izleme değerlendirme, iç ve dış gelişmeler ışığında güncelleme ve revizyonların yapılabilmesini teminen 3 aşamada 4’er yıllık dönemler halinde tasarlanmıştır. Stratejinin ilk aşamasını 2012-2015, ikinci aşamasını 2016-2019 ve son ve üçüncü aşamasını 2020-2023 dönemi oluşturmaktadır. Dönemlerin bitiminde Stratejinin güncellenerek bir sonraki döneme ilişkin revize edilen versiyonunun yeniden yayımlanması planlanmaktadır.
Stratejinin uygulamaya aktarıldığı ilk dönem olan 2012- 2015 döneminde kısa vadeli proje-ler ele alınırken, 2012-2019 döneminde orta, 2012-2023 döneminde uzun vadeli projeksiyonlar yer almaktadır.
Stratejinin performans programında yer alan öngörüler hazırlanırken, dünya ekonomisi, dünya ticareti, dünya ihracat pazarları hakkında yayımlanan en güncel kısa, orta ve uzun dö-nemli varsayımlar ile eğilim ve tahminleri ortaya koyan uluslararası kaynaklardan yararlanıl-mıştır. Türkiye özelinde ise 2023 yılına kadar olan döneme ilişkin olarak 2009 ve 2010 yılların-da gerçekleştirilen çalıştaylar sonucunda hazırlanan sayısal öngörüler ve Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin “Türkiye’nin İhracat Stratejisi İçin Küresel ve Sektörel Öngörüler 2023” çalışması geleceğe yönelik tahminlerin temel girdilerini oluşturmaktadır.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planında pazar payı, yatırım-altyapı, çevre, tek-noloji, işbirlikleri, finansman, insan kaynağı, mevzuat ve izleme ve değerlendirme olarak be-lirlenen ve ihracatın üretimden malın teslimine kadar her aşamasını kapsayıcı nitelikte olan 9 eylem alanı başlığı altında ihracatımızın gelecekte karşılaşacağı risklerin en aza indirilmesi ve fırsatların değerlendirilmesi, ihracatçımızın uluslararası pazarlarda rekabet güçlerinin artırıl-ması ile bu amaçla ihracatçılara sağlanan kredi imkanlarının genişletilmesi ve benzeri konular-da ihracatçılarımızın imkanlarını genişletecek 19 stratejik hedef bulunmaktadır.
Her bir eylem alanının altında en az bir stratejik hedef yer almakta olup, bu hedefler:
1. Pazar Payı• Mevcut Pazar Paylarının Artırılması• Yüksek büyüme Potansiyeli Olan Hedef Pazarlarda Pazar payının Artırılması
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
21
• İhracatçı Sayısının ve İhracat Kapasitesinin Artırılması• Türk Markalarının Bilinirliğinin Artırılması • İhracatçıların Küresel Alanda Rekabetçiliklerinin Artırılması
2. Yatırım-Altyapı
• Uluslararası Rekabetçiliğin Artırılmasına Yönelik Lojistik Altyapısının Güçlendirilmesi• Uluslararası Rekabetçiliğin Artırılmasına ve Rekabetçi Üretim Koşullarının Oluşturul-
masına Yönelik Yatırım Ortamının İyileştirilmesi• Dış Ticarete Konu Olan Alanlarda Yabancı Yatırımcının Ülkemize Çekilmesi• Doğru Bilgi ve Pazar İstihbaratına Hızlı Erişimin Temin Edilmesi• İhracatın Katma Değerini Artırmak Amacıyla Yerli Hammadde ve Aramalı Tedarikinin
Geliştirilmesi
3. Çevre• İhracat Yapısının Çevre ve Sürdürülebilir Büyümeye İlişkin Yükümlülüklere Uyumlan-
dırılması4. Teknoloji
• İhracatta Yenilikçilik ve Ar-Ge’ye Yönelik Yatırım ve Uygulamalar ile İleri Teknolojili Ürün İhracatının Artırılması
5. İşbirlikleri• İkili ve Çoklu Uluslararası Ticaret İşbirliklerinin Güçlendirilmesi• İhracatçıların Kamu – Özel Sektör – STK’lar – Üniversite ile İlişkilerinin Geliştirilmesi
6. Finansman• Finansal Enstrümanların ve Ticaret Destek Araçlarının Arttırılması ve Verimli Kullanı-
mının Sağlanması
7. İnsan Kaynağı• Yüksek Verimli ve Nitelikli İnsan Sermayesinin Artırılması• İhracat Yapısının İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanması Yoluyla Güçlendirilmesi
8. Mevzuat• İhracata Yönelik Mevzuat, Yasal Düzenleme ve Yönetmeliklerin Sektörel Öncelikler
Gözetilerek Etkinleştirilmesi
9. İzleme-Değerlendirme• 2023 İhracat Stratejisi ve Performans Programı’nın Etkin Yönetiminin Sağlanması
olarak belirlenmiştir.
Eylem alanlarının altında yer alan her bir stratejik hedef için performans göstergeleri belir-lenmiştir. Dördüncü Bölümde tamamı yer alan performans göstergelerinin başlıcaları aşağıda özetlenmiştir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
22
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nda mevcut pazar paylarının artırılması stra-tejik hedefi başlığı altında dünyada en fazla ithalat gerçekleştiren ilk 40 ülkede 2011 yılında yüzde 0,6 seviyesinde olan pazar payının 2023 yılı itibarıyla yaklaşık 2 kat artışla yüzde 1,25 seviyesinde hedeflenmesiyle dünya ithalatının en önemli bölümünü gerçekleştiren ülkelerde ihracatçılarımız, daha rekabetçi konumda varlıklarını sürdüreceklerdir. Ayrıca 2011 yılı itiba-rıyla 25 milyar dolar üzeri ihracat yapan sektörümüz bulunmaz iken 2023 yılında 7 ayrı sek-törümüzün ihracat kapasitesini geliştirmesi ve 25 milyar dolar ihracatın üzerine çıkarılması hedeflenmektedir.
Bu minvalde, yüksek büyüme potansiyeli olan hedef pazarlarda pazar payının artırılması stratejik hedefi başlığı altında belirlenen ve 2011 yılında yalnızca 1 olan “10-25 milyar dolar ihracat yapılan ülke sayısı” göstergesinin 2023 yılında 7 olarak belirlenmesi de 2023 Türkiye İhracat Stratejisinin pazar ve ülke çeşitlemesine verdiği önemi göstermektedir.
2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı’nın bir diğer önemli hedefi de ihracatçı sayısı ve ihracat kapasitesinin artırılması hedefidir. Bu başlık altındaki en önemli göstergelerden biri de ihracatçı sayısının 2023 yılına kadar iki kat artarak 100.000 rakamına ulaşmasıdır. Böyle bir hedef ekonomimizin bel kemiğini oluşturan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) yurt içi üretimin yanı sıra ihracata da yönelmesiyle mümkün olacaktır. Bu sebeple 2023 Türkiye İhracat Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında, başta KOBİ’ler olmak üzere ihracatçı firmala-rın, üretim alt yapıları ile Ar-Ge ve inovasyon yeteneklerini geliştirerek uluslararası pazarlarda rekabet güçlerinin artırılması, ihracata yönlendirilmeleri ve uluslararası pazarlarda tanınmala-rının sağlanması hedeflenmektedir. İhracatçılarımızın rekabet yeteneklerini artırmaya, marka oluşturmalarına ve pazarlarda tutunmalarına yönelik olarak günümüz ihtiyaç ve eğilimlerine göre şekillendirdiğimiz destek programlarının kapsam ve çeşitliliğinin Strateji bağlamında genişletilmesi planlanmaktadır.
Türk markalarının bilinirliğinin artırılması stratejik hedefi altında belirlenen Ulusal Marka sıralamasında (endeks) ülkemizin 2011 yılında 30. sıradan 2023 yılında 15. sıraya yükselmesi hedefinin gerçekleşmesine yönelik Türk malı imajını iyileştirmek ve tasarıma yönelmek için ya-pılacak diğer çalışmalar sonucunda geliştirilecek olan ihracatta katma değer üretiminin önemli bir unsuru olan markalaşma sağlanacaktır.
İhracatçıların küresel alanda rekabetçiliklerinin artırılması stratejik hedefi başlığı altında 2011 yılında 2 olarak gerçekleşen “dünyada en çok ihracatı yapılan 25 ürün grubu içinde (27.fasıl hariç) ilk 10’da olduğumuz ürün grubu sayısının 5’e yükselmesi hedeflenmektedir.
İhracatın katma değerini artırmak amacıyla yerli hammadde ve aramalı tedarikinin geliş-tirilmesi stratejik hedefi başlığı altında ihracatın aramalı ithalatını karşılama oranı, ihracatın “enerji dışı” aramalı ithalatını karşılama oranı, DİR kapsamında yapılan ihracatın toplam ihra-cata oranı gibi ülkemizin ihracatını makro düzeyde analiz edilebilen göstergelerde kayda değer iyileşmeler hedeflenmektedir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
23
2023 Türkiye İhracat Stratejisi’nde ihracat yapısının çevre ve sürdürülebilir büyümeye ilişkin yükümlülüklere uyumlandırılması Stratejik hedefi başlığı altında belirlenen BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne imza atmış olan firma sayısı (“United Nations Global Compact”) göstergesi “yeşil üretimin” öneminin her geçen yıl arttığı dünya ticaretinde daha fazla ihracatçımızın ulus-lararası kuruluşlarca belirlenen çevre standartlarında üretim yapabildiğini gösterecek ve ihraç ürünlerimizin rekabetçiliği artacaktır.
İhracatta yenilikçilik ve Ar-Ge’ye yönelik yatırım ve uygulamalar ile ileri teknolojili ürün ih-racatının artırılması stratejik hedefi başlığı altında ise Ar-Ge harcamalarının toplam GSYH’ye oranı, toplam özel sektör Ar-Ge harcamaları, özel sektör Ar-Ge harcamalarının toplam ihracata oranı ve üniversite-sanayi işbirliği içinde yapılan toplam proje sayısı gibi kamu, özel sektör ve üniversitelerin araştırma ve geliştirme faaliyetlerine verdiği önemi ölçebilecek somut gösterge-ler de Stratejide yer almaktadır.
“Finansal enstrümanların ve ticaret destek araçlarının arttırılması ve verimli kullanımının sağlanması” stratejik hedefinin altında yer alan kısa vadeli Eximbank ihracat kredileri, orta-uzun vadeli kredi programları kapsamında kullanılan krediler ve sigorta programının genişletil-mesi konularına ilişkin hedefler ihracatçılarımıza sağlanan finansman olanaklarının artırılma-sına verilen öneme işaret etmektedir.
Stratejide hedeflenen yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yatırımcıların ülkemize çekilmesi hedeflerine yönelik olarak ülkemizin yerli ve yabancı yatırım potansiyelinin yükseltilmesi ve kapasite artışına yönelik yatırım teşviklerinin artırılması amaçlanmaktadır. Yeni yatırımlar so-nucunda doğacak enerji ihtiyacını karşılamak üzere ülkemizdeki toplam kurulu enerji gücünün artırılması da belirlenen hedefler arasındadır. Diğer taraftan, sanayide verimlilik artışını sürdü-rebilmek ve teknoloji yoğun bir yapıya geçiş için doğrudan yabancı yatırımlardan yararlanıl-ması çerçevesinde yabancı yatırımların ülkemize çekilmesi ve ihracat yapan yabancı yatırımcı sayısında artış sağlanarak dünya toplam doğrudan yabancı yatırımlarından ülkemizin aldığı payın binde 73’ten yüzde 2’ye çıkarılması amaçlanmaktadır.
Stratejinin koordinasyonunun önemi sebebiyle 2023 İhracat Stratejisi Koordinasyon Kurulu’nun ihdas edilmesi ve söz konusu Kurul’da 2023 Türkiye İhracat Stratejisi’nde yer alan eylemlerin uygulama ve izlenmesinden sorumlu kuruluşların görev almaları kararlaştırılmış-tır. Başbakanlık Genelgesi ile oluşturulacak olan Kurul’un sekretaryası Ekonomi Bakanlığı ta-rafından yürütülecek olup, Kurul; Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı; Maliye Bakanlığı; Dışişleri Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı; Milli Eğitim Bakanlığı; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Hazine Müsteşarlığı; T.C. Başbakanlık Ya-tırım Destek ve Tanıtım Ajansı; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK); Eximbank; Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’nin üst düzey temsilcilerinden oluşacaktır.
4. Performans Göstergeleri
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
27
MA
KR
O G
ÖST
ERG
ELER
MA
KR
O S
TRAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
Sürd
ürül
ebili
r İhr
acat
Art
ışın
ın
Sağl
anm
ası
1-İh
raca
t (M
ilyar
$)*
148,
516
5,7
185,
120
6,8
321,
950
0
2-Yı
llık
ihra
cat a
rtış
oran
ı (%
) 10
,011
,611
,711
,711
,711
,7
* 201
2-20
14 y
ıllar
ında
Orta
Vad
eli P
rogr
am (2
012-
2014
) rak
amla
rı es
as a
lınm
ıştır
. Kon
jonk
türe
l dal
gala
nmal
ara
bağl
ı ola
rak
yıllı
k ra
kam
lar f
arkl
ılaşa
bilir
.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
28
MİK
RO
GÖ
STER
GEL
ERPA
ZAR
PAY
I
ST.N
OST
RAT
EJİK
H
EDEF
LER
İhra
cat H
edefi
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2019
2023
Perf
orm
ans
Gös
terg
esi
1M
evcu
t Paz
ar
Payl
arın
ın
Art
ırılm
ası
1) M
evcu
t paz
arla
rdak
i paz
ar p
ayı
– D
ünya
ilk
40 ü
lke
(%)
0.
550,
620,
60,
650,
70,
751,
031,
25
2) 1
-10
mily
ar $
ihr
acat
yap
an
sekt
ör s
ayıs
ı 16
1615
1514
1414
9
3) 1
0-25
mily
ar $
ihr
acat
yap
an
sekt
ör s
ayıs
ı16
1515
1514
1414
9
4) 2
5 m
ilyar
$’ın
üze
rinde
ihra
cat
yapa
n se
ktör
say
ısı
--
11
11
67
2
Yüks
ek B
üyüm
e Po
tans
iyel
i Ola
n H
edef
Paz
arla
rda
Paza
r Pay
ının
A
rtırı
lmas
ı
1) İh
raca
tımız
da il
k 20
’de
yer a
lan
ülke
lerd
eki p
azar
pay
ımız
0.98
0,94
1,05
1,1
1,15
1,2
1,35
1,5
2) 1
-10
mily
ar $
ih
raca
t ya
pıla
n ül
ke s
ayıs
ı27
2931
3334
3643
44
3) 1
0-25
mily
ar $
ihra
cat
yapı
lan
ülke
say
ısı
11
12
35
67
4) 2
5 m
ilyar
$’ın
üze
rinde
ihr
acat
ya
pıla
n ül
ke s
ayıs
ı 0
00
00
01
5
3İh
raca
tçı S
ayıs
ının
Ve
İhra
cat
Kap
asite
sini
n A
rtırı
lmas
ı
1) İh
raca
tçı s
ayıs
ı
50
.000
51
.285
50.0
00
51
.000
53.0
00
55
.000
60.0
00
70.0
002)
1
mily
ar
$ üz
erin
de
ihra
cat
yapa
n fir
ma
sayı
sı
912
1415
1820
3050
3) 1
-10
mily
ar $
ihra
cat
yapa
n il
sayı
sı12
1213
1314
1518
22
4) 1
0-25
mily
ar $
ihra
cat y
apan
il
sayı
sı
12
22
34
23
5) 2
5 m
ilyar
$’ın
üze
rinde
ihr
acat
ya
pan
il sa
yısı
11
11
11
34
6) İ
lk 1
000
ihra
catç
ının
top
lam
ih
raca
t içi
ndek
i pay
ı
64.8
6564
6362
6055
50
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
29
4Tü
rk M
arka
ların
ın
Bili
nirli
ğini
n A
rtırı
lmas
ı
1)
Ulu
sal
Mar
ka
sıra
lam
ası
(end
eks)
Nat
ion
Bran
ds In
dex
3330
2928
2725
2015
2)
Mar
ka
Des
tek
Prog
ram
ı ka
psam
ında
de
stek
lene
n m
arka
sa
yısı
3032
3438
4143
4550
3) Tu
rqua
lity p
rogr
amı k
apsa
mın
da
dest
ekle
nen
mar
ka s
ayıs
ı 80
8793
104
107
110
115
125
5İh
raca
tçıla
rın
Kür
esel
Ala
nda
Rek
abet
çilik
lerin
in
Art
ırılm
ası
1) D
ünya
da e
n ço
k ihr
acat
ı yap
ılan
25
ürün
gr
ubu
için
de
(27.
fası
l ha
riç)
ilk 1
0’da
old
uğum
uz ü
rün
grub
u sa
yısı
12
33
34
45
2) A
B’de
en
çok
ithal
atı
yapı
lan
25 ü
rün
grub
u iç
inde
ilk
10’
da
oldu
ğum
uz ü
rün
grub
u sa
yısı
3
34
45
57
10
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
30
YATI
RIM
- A
LTYA
PI
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
6U
lusl
arar
ası R
ekab
etçi
liğin
A
rtırı
lmas
ına
Yöne
lik L
ojis
tik
Alty
apıs
ının
Güç
lend
irilm
esi
1) T
ürki
ye’n
in D
ünya
Ban
kası
lo
jistik
per
form
ans
sıra
lam
ası
(end
eks)
39
27
22
15
2) D
emiry
olu
bağl
antıs
ı ola
n lim
an s
ayıs
ı8
88
89
911
11
3) T
opla
m li
man
kap
asite
si
(Mily
on T
EU)
1011
12,6
14,5
14,5
21,5
26,5
30
4) T
opla
m li
man
kap
asite
si
(Mily
on T
ON
dök
me/
katı+
sıvı
) 41
341
542
043
044
045
045
050
0
5) H
er y
ıl aç
ılan
Lojis
tik M
erke
z/Kö
y Sa
yısı
13
33
44
56
7
Ulu
slar
aras
ı Rek
abet
çiliğ
in
Art
ırılm
asın
a ve
Rek
abet
çi
Üre
tim K
oşul
ların
ın
Olu
ştur
ulm
asın
a Yö
nelik
Ya
tırım
Ort
amın
ın İy
ileşt
irilm
esi
1) K
apas
ite a
rtışı
na y
önel
ik
yatır
ım te
şvik
leri
(Mily
ar $
)
2931
3639
4245
6080
2) E
lekt
rik e
nerji
si k
urul
u gü
cü(k
urul
u gü
cün
mik
tarı)
100
0 M
W)
49
,553
,256
5860
6290
125
8D
ış T
icar
ete
Kon
u O
lan
Ala
nlar
da Y
aban
cı Y
atırı
mcı
nın
Ülk
emiz
e Ç
ekilm
esi
1) Y
aban
cı s
erm
ayel
i şirk
etle
rin
topl
am ih
raca
tı (M
ilyar
$)
26,8
3236
4146
5290
125
2) İm
alat
san
ayi,
mad
enci
lik
ve ta
rım s
ektö
rlerin
deki
topl
am
yıllı
k D
YY g
irişi
(Mily
ar $
)1,
13,
510
1215
1820
30
3) S
eçilm
iş İl
eri t
ekno
loji
sekt
örle
rinde
DYY
giri
şi-
elek
troni
k, m
otor
lu ta
şıt,
mak
ine
(Mily
ar $
)
0,3
0,6
11,
52
2,5
48
4)D
ünya
topl
am D
YY h
arek
etle
ri iç
inde
Tür
kiye
’nin
pay
ı (%
)0.
730,
751
11,
51,
52
2
5)Kü
rese
l Yat
ırım
Pro
mos
yon
Kıya
slam
ası (
ende
ks)
73
.1(1
)
7577
7880
8285
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
31
9D
oğru
Bilg
i ve
Paza
r İs
tihba
ratın
a H
ızlı
Eriş
imin
Te
min
Edi
lmes
i
1) H
edef
paz
arla
ra y
önel
ik y
eni
rapo
r say
ısı
1318
2225
3035
3845
2) Y
urtd
ışı t
emsi
lcilik
lerd
eki
topl
am k
adro
say
ısı
250
250
350
350
400
400
450
500
10İh
raca
tın K
atm
a D
eğer
ini
Art
ırmak
Am
acıy
la Y
erli
Ham
mad
de v
e A
ram
alı
Teda
riğin
in G
eliş
tirilm
esi
1) İh
raca
tın a
ram
alı i
thal
atın
ı ka
rşıla
ma
oran
ı (%
)87
7785
8789
9199
107
2) İh
raca
tın “e
nerji
dış
ı” ar
amal
ı ith
alat
ını k
arşı
lam
a or
anı (
%)
118
113
119
121
123
125
133
140
3) D
İR k
apsa
mın
da y
apıla
n ih
raca
tın to
plam
ihra
cata
ora
nı
(%)
46,0
546
,54
4543
4240
3938
4) D
İR k
apsa
mın
da y
apıla
n ith
alat
ın to
plam
ihra
cata
ora
nı
(%)
2323
2321
2119
1817
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
32
ÇEV
RE
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
11İh
raca
t Yap
ısın
ın Ç
evre
ve
Sürd
ürül
ebili
r Büy
ümey
e İli
şkin
Yük
ümlü
lükl
ere
Uyu
mla
ndırı
lmas
ı
1) B
M K
üres
el İl
kele
r Sö
zleş
mes
i’ne
imza
atm
ış o
lan
firm
a sa
yısı
(“U
nite
d N
atio
ns
Glo
bal C
ompa
ct”)
125
150
180
200
220
250
500
1000
2) T
SE’d
en IS
O 1
4001
st
anda
rdı b
elge
si a
lan
firm
a sa
yısı
40
140
341
041
542
243
045
050
0
3) G
eri K
azan
ılan
Atık
ve
Amba
laj M
ikta
rı (T
on)
2,5
57
9,2
12,8
1516
20
4) E
ko-e
tiket
ala
n ür
ün s
ayıs
ı66
7510
611
814
916
520
025
0
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
33
TEK
NO
LOJİ
ST.N
OST
RAT
EJİK
H
EDEF
LER
İhra
cat H
edefi
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2019
2023
Perf
orm
ans
Gös
terg
esi
12
İhra
catta
Yen
ilikç
ilik
ve A
r-G
e’ye
Yö
nelik
Yat
ırım
ve
Uyg
ulam
alar
ile
İleri
Tekn
oloj
ili Ü
rün
İhra
catın
ın A
rtırı
lmas
ı
1) A
r-Ge
harc
amal
arın
ın to
plam
G
SYH
’ye
oran
ı (%
) 0,
841
1,25
1,5
1,75
2.0
2,5
3
2) T
opla
m ö
zel s
ektö
r Ar-G
e ha
rcam
alar
ı (M
ilyon
$)
(TÜ
İK)
2916
3550
5150
7325
9995
1344
025
166
40.0
00
3) Ö
zel s
ektö
r tar
afın
dan
gerç
ekle
ştiri
len
Ar-G
e ha
rcam
alar
ının
topl
am A
r-Ge
harc
amal
arın
a or
anı (
%)
40
.042
,545
5055
6065
66,9
4) Ö
zel s
ektö
r AR
GE
harc
amal
arın
ın to
plam
ihra
cata
or
anı (
%)
2.5
2,6
3,5
4,4
5,4
6,5
78
5) V
erile
n to
plam
AR
-GE
teşv
ikle
ri (M
ilyon
$) –
TÜ
BİTA
K19
020
025
030
040
050
075
010
00
6) Ü
nive
rsite
– S
anay
i işb
irliğ
i iç
inde
yap
ılan
topl
am p
roje
say
ısı
8490
100
125
150
175
250
300
7) B
ilim ,
Sana
yi v
e Te
knol
oji
Baka
nlığ
ı tar
afın
dan
SAN
TEZ
kaps
amın
da d
este
klen
en p
roje
ler
8490
100
125
150
175
250
300
8)AR
-GE
mer
kezi
say
ısı
8795
100
104
105
108
110
120
9) Ö
zel s
ektö
r tar
afın
dan
istih
dam
ed
ilen
tam
zam
an e
şdeğ
er A
R-
GE
pers
onel
i say
ısı
19.7
62
20.6
00
21
.250
22.0
00
23
.000
25.0
00
30
.000
40.0
00
10) O
rta- Y
ükse
k te
knol
ojili
ürün
ih
raca
tının
topl
am im
alat
san
ayi
ihra
catı
için
deki
pay
ı (%
) (O
ECD
sı
nıfla
ndırm
asın
a gö
re)
27,3
2829
,230
30,8
31,5
32,1
35
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
34
11) Y
ükse
k te
knol
ojili
ürün
ih
raca
tının
topl
am im
alat
san
ayi
ihra
catı
için
deki
pay
ı (%
)3,
43,
63,
13,
54,
14,
95,
58
12) A
vrup
a İn
ovas
yon
Sıra
lam
ası
(end
eks)
Eur
opea
n In
nova
tion
Scor
eboa
rd32
3029
2827
2620
15
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
35
İŞB
İRLİ
KLE
Rİ
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
13İk
ili v
e Ç
oklu
Ulu
slar
aras
ı Ti
care
t İşb
irlik
lerin
in
Güç
lend
irilm
esi
1) T
opla
m S
TA s
ayıs
ı16
1619
2225
3035
45
2) S
ektö
rel T
icar
i Hey
et s
ayıs
ı 15
2530
3030
3030
30
3) A
lım H
eyet
i say
ısı
5575
8081
8588
9010
0
4) İh
raca
tçıla
rın k
atılı
mın
ın
dest
ekle
ndiğ
i milli
ve
bire
ysel
ka
tılım
lı ul
usla
rara
sı fu
ar s
ayıs
ı2.
510
2.99
73.
100
3.30
03.
500
3.60
03.
650
4.00
0
14İh
raca
tçıla
rın K
amu
– Ö
zel
Sekt
ör –
STK
’lar –
Üni
vers
ite
ile İl
işki
lerin
in G
eliş
tirilm
esi
1) G
erçe
kleş
tirile
n pr
oje
sayı
sı84
9010
012
515
017
525
030
0
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
36
FİN
AN
SMA
N
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
15
Fina
nsal
Ens
trüm
anla
rın
ve T
icar
et D
este
k A
raçl
arın
ın A
rttır
ılmas
ı ve
Ver
imli
Kul
lanı
mın
ın
Sağl
anm
ası
1. K
ulla
nıla
n kı
sa v
adel
i Ex
imba
nk ih
raca
t kre
dile
ri (M
ilyon
$)
3.88
76.
636
10.0
2210
.970
12.0
1513
.167
19.1
3028
.208
2. E
xim
bank
ülk
e kr
edile
ri ve
gar
antil
eri p
rogr
amı
ile d
iğer
orta
-uzu
n va
deli
kred
i pro
gram
ları
kaps
amın
da k
ulla
nıla
n kr
edile
r (M
ilyon
$)
737
2.00
02.
355
2.77
43.
267
6.28
512
.090
3. E
xim
bank
ülk
e kr
edile
ri ve
gar
antil
eri k
redi
pr
ogra
mı k
apsa
mın
da
kulla
nıla
n na
kdi k
redi
lerin
to
plam
Exi
mba
nk k
redi
leri
için
deki
pay
ı (%
)
0,2
0,5
16,6
9,2
9,6
10,0
11,8
13,5
4. E
xim
bank
kıs
a va
deli
ihra
cat k
redi
sig
orta
sı
prog
ram
ı kap
sam
ında
si
gorta
kap
sam
ına
alın
an
ticar
i ala
cakl
ar (M
ilyon
$)
5.01
05.
752
7.80
08.
874
10.0
9611
.486
19.2
4432
.240
5. E
xim
bank
orta
ve
uzun
vad
eli i
hrac
at
kred
i sig
orta
sı p
rogr
amı
kaps
amın
da s
igor
ta
kaps
amın
a al
ınan
al
acak
lar (
Mily
on $
)
2,50
070
087
41.
091
1.36
33.
314
8.05
6
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
37
İNSA
N K
AYN
AĞ
I
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
16Yü
ksek
Ver
imli
ve N
itelik
li İn
san
Serm
ayes
inin
Art
ırılm
ası
1)Yö
netim
bec
erile
rinin
ar
tırılm
ası k
onus
unda
ver
ilen
eğiti
m v
e da
nışm
anlık
de
stek
lerin
in s
ayıs
ı
107
458
550
660
760
875
965
1.06
0
2) N
itelik
li el
eman
istih
dam
ed
ilmes
inde
des
tekl
enen
KO
Bİ s
ayıs
ı1.
917
5.68
66.
825
8.19
09.
420
10.8
3511
.920
13.1
10
17İh
raca
t Yap
ısın
ın İş
Sağ
lığı
ve G
üven
liğin
in S
ağla
nmas
ı Yo
luyl
a G
üçle
ndiri
lmes
i
1) T
SE’d
en IS
O 1
8001
(İş
Sağl
ığı v
e G
üven
liği Y
önet
im
Sist
emi B
elge
si) s
tand
ardı
al
an fi
rma
sayı
sı
350
353
2) İş
kaz
alar
ı ve
mes
lek
hast
alık
ları
nede
niyl
e ö
lüm
sa
yısı
(100
bin
çal
ışan
da)
14,5
3) 1
00 b
in ç
alış
anda
iş k
azas
ı sa
yısı
627
545
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
38
MEV
ZUAT
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
18İh
raca
ta Y
önel
ik M
evzu
at, Y
asal
D
üzen
lem
e ve
Yön
etm
elik
lerin
, Se
ktör
el Ö
ncel
ikle
r Göz
etile
rek
Etki
nleş
tirilm
esi
1) E
kono
mi B
akan
lığı
Tara
fında
n El
ektro
nik
Orta
mda
Sağ
lana
n H
izm
et
Sayı
sı
22
46
78
910
İZLE
ME-
DEĞ
ERLE
ND
İRM
E
ST.N
OST
RAT
EJİK
HED
EFLE
Rİh
raca
t Hed
efi20
1020
1120
1220
1320
1420
1520
1920
23Pe
rfor
man
s G
öste
rges
i
1920
23 İh
raca
t Str
atej
isi v
e Pe
rfor
man
s Pr
ogra
mı’n
ın E
tkin
Yö
netim
inin
Sağ
lanm
ası
1) İS
KK to
plan
tı sa
yısı
0
02
22
22
2
2) Y
ılda
yapı
lan
perfo
rman
s gö
zden
geç
irme
topl
antıs
ı sa
yısı
02
22
22
22
3) O
rtak
hede
f uyu
m to
plan
tı sa
yısı
44
44
44
44
(1) K
ayna
k IF
C G
loba
l Inv
estm
ent P
rom
ote
Benc
hmar
king
, 3 y
ılda
bir y
apılm
akta
dır.
2006
ve
2009
sıra
lam
ası b
ulun
mak
tadı
r. Bi
r son
raki
201
2 yı
lında
yap
ılaca
ktır.
Tür
kiye
’nin
200
9 yı
lı pu
anı 7
3.1-
iyi u
ygul
ama
(60-
80 iy
i uyg
ulam
a).
5. Eylem Planı
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
40
2023
TÜ
RK
İYE
İHR
AC
AT S
TRAT
EJİS
İ
EYLE
M P
LAN
I
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I1.
STR
ATEJ
İK H
EDEF
: M
evcu
t Paz
ar P
ayla
rının
Art
ırılm
ası
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
1İh
raca
tın d
este
klen
mes
ine
ayrıl
an k
ayna
klar
artı
rılac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Mal
iye
Baka
nlığ
ı
2012-2015
Bütç
e im
kanl
arı ç
erçe
vesi
nde
gene
l büt
çede
n ih
raca
tın d
este
klen
mes
i içi
n ay
rılan
kay
nak
nisp
i ol
arak
artı
rılac
aktır
.
2Ta
rımsa
l ürü
nler
in ih
raca
t de
stek
leri
yeni
den
düze
nlen
ecek
tir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Gıd
a,
Tarım
ve
Hay
vanc
ılık
Baka
nlığ
ı,
TOBB
2012-2015
Tarım
sal ü
rünl
erin
ihra
cat d
este
kler
inde
, kat
ma
değe
ri yü
ksek
, mar
kalı
ve n
ihai
tüke
ticiy
e yö
nelik
ür
ünle
re a
ğırlı
k ve
riler
ek, d
este
k pr
ogra
mla
rı bu
am
aç d
oğru
ltusu
nda
yeni
den
düze
nlen
ecek
tir. T
arım
ve
gıd
a ür
ünle
rine
yöne
lik ih
raca
t des
tekl
erin
in
Dün
ya T
icar
et Ö
rgüt
ü (D
TÖ) k
ural
ları
ve ü
lkem
izin
D
TÖ ta
ahhü
tleri
çerç
eves
inde
dah
a ile
ri iş
lenm
iş,
katm
a de
ğeri
yüks
ek ü
rünl
ere
ve d
eğiş
en tü
ketic
i te
rcih
lerin
i göz
eten
şek
ilde
yönl
endi
rilm
esi h
edefi
yle
ihra
catın
artı
rılm
ası a
maç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
41
3Tü
m s
ektö
rlerd
e he
def p
azar
lara
yö
nelik
tic
aret
hey
eti p
rogr
amla
rı dü
zenl
enec
ektir
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
D
ışiş
leri
Baka
nlığ
ı,Bi
lim S
anay
i ve
Tekn
oloj
i Bak
.,Tİ
M,
TO
BB,
DEİ
K,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2015
Gen
el t
icar
et h
eyet
lerin
in y
anı
sıra
, ot
omot
iv y
an
sana
yi, h
azır
giyi
m v
e ko
nfek
siyo
n, m
akin
e el
ektri
k-el
ektro
nik,
de
mir-
çelik
ve
ki
mya
se
ktör
leri
başt
a ol
mak
üze
re tü
m s
ektö
rlerd
e pa
zara
giri
ş ça
lışm
alar
ı ba
ğlam
ında
bel
irlen
ecek
he
def
paza
rlara
yön
elik
se
ktör
el ti
care
t hey
eti p
rogr
amla
rı dü
zenl
enec
ektir
.
4
Firm
alar
ımız
ın
yurt
dışı
ndak
i fu
arla
ra
katıl
ımla
rı,
gene
l tic
aret
he
yeti,
m
ütea
hhitl
ik
ve
müş
avirl
ik,
alım
he
yeti
prog
ram
ları
ile y
urtd
ışın
daki
Tür
k fu
ar
orga
niza
syon
ları
mev
cut
dest
ek
yapı
sına
ila
ve
yeni
m
ekan
izm
alar
la d
este
klen
ecek
tir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Dış
işle
ri Ba
kanl
ığı,
TİM
,
TOBB
,D
EİK,
İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-2023
Sana
yi v
e hi
zmet
lerd
e yü
ksek
kat
ma
değe
rli ü
retim
ya
pısı
na g
eçiş
in s
ağla
nmas
ı he
defin
e pa
rale
l bi
r şe
kild
e ve
kür
esel
eği
limle
re u
ygun
ola
rak
ülke
miz
in
hede
f ve
önce
likli
sekt
örle
ri ile
hiz
met
ler s
ektö
ründ
e fa
aliy
et g
öste
ren
firm
alar
ımız
ın y
urt d
ışın
daki
fuar
lara
ve
tic
aret
hey
etle
rine
katıl
ımla
rının
ve
yurtd
ışın
daki
Tü
rk fu
ar o
rgan
izas
yonl
arın
ın b
u am
aca
uygu
n ye
ni
enst
rüm
anla
rla d
este
klen
mes
i say
esin
de fir
mal
arım
ız
ve o
rgan
izat
örle
rimiz
in k
üres
el v
e bö
lges
el d
üzey
de
önem
li oyu
ncul
ar a
rası
nda
yer a
lmal
arı s
ağla
naca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
42
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I2.
STR
ATEJ
İK H
EDEF
: Y
ükse
k bü
yüm
e Po
tans
iyel
i Ola
n H
edef
Paz
arla
rda
Paza
r Pay
ının
Art
ırılm
ası
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
5İh
raca
tta s
ektö
r ve
ülke
çe
şitle
ndirm
e st
rate
jisi
oluş
turu
laca
ktır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TOBB
,D
EİK,
TİM
,İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-015
İhra
catta
sek
tör
ve ü
lke
bağı
mlıl
ıkla
rının
aza
ltılm
ası
için
yen
i ihr
aç p
azar
ları
oluş
turm
aya
yöne
lik s
ektö
r ve
ül
ke
stra
tejile
ri ha
zırla
naca
ktır.
Gel
enek
sel
paza
rlarım
ızda
ya
şana
n da
ralm
anın
ih
raca
tımız
a ol
umsu
z et
kile
rinin
m
inim
uma
indi
rilm
esi
doğr
ultu
sund
a ül
kem
izin
ihra
catta
ki h
edef
paz
arla
rını
ve
alte
rnat
if ro
tala
rını
yeni
den
yapı
land
ırmas
ı, bu
güne
kad
ar e
lde
ettiğ
i kaz
anım
ları
yeni
açı
lım v
e st
rate
jilerle
sür
dürü
lebi
lir h
ale
getir
mes
i ge
rekl
iliği
orta
ya ç
ıkm
ıştır
. Bu
min
vald
e,
ihra
catç
ılarım
ızı A
B ül
kele
rinde
ki
paza
r pa
yını
n ko
runm
asıy
la
birli
kte
alte
rnat
if p
azar
lara
da
yönl
endi
rmek
am
acıy
la y
eni
polit
ika
araç
ları
yürü
rlüğe
kon
ulac
ak v
e of
f-set
gib
i öz
el u
ygul
amal
arın
etk
inliğ
i artı
rılac
aktır
.
6
Paza
ra g
iriş
çalış
mal
arı h
edef
ve
önc
elik
li ül
kele
r tem
elin
de
sürd
ürül
erek
, hed
ef p
azar
lara
od
akla
nma
sağl
anac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S), T
İM,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri, T
OBB
, DEİ
K
2012-2023
Ekon
omi B
akan
lığı b
ünye
sind
e Pa
zara
Giri
ş Kom
itesi
, Pa
zara
Giri
ş Fa
aliy
etle
ri Ç
alış
ma
Gru
bu v
e Pa
zara
G
iriş
Enge
lleri
Çal
ışm
a G
rubu
olu
ştur
ulm
uştu
r. B
u ka
psam
da 2
011
yılı
itiba
riyle
15
Hed
ef Ü
lke
ve
27 Ö
ncel
ikli
ülke
içi
n Pa
zara
Giri
ş Ey
lem
Pla
nlar
ı ol
uştu
rulm
uştu
r. Sö
z ko
nusu
çal
ışm
alar
ulu
slar
aras
ı ek
onom
idek
i ge
lişm
eler
e gö
re
şeki
llend
irilm
eye
deva
m
edile
cekt
ir.
Hed
ef
ülke
lere
yö
nelik
ol
arak
ön
ümüz
deki
dön
emde
gen
el t
icar
et v
e m
ütea
hhitl
ik
heye
tleri,
sek
töre
l tic
aret
hey
etle
ri, ü
lke
alım
hey
eti,
zinc
ir m
ağaz
a al
ım h
eyet
leri,
ulu
slar
aras
ı fu
arla
ra
milli
kat
ılım
gib
i etk
inlik
ler g
erçe
kleş
tirile
cekt
ir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
43
7
Paza
ra g
iriş
faal
iyet
lerin
in
dest
ekle
nmes
ine
sekt
örel
ve
yönt
emse
l çeş
itlilik
get
irile
rek,
or
tak
paza
rlam
a fa
aliy
etle
rine
ağırl
ık v
erile
cekt
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
YÖK,
TİM
, TO
BB,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri,TÜ
SİAD
,M
ÜSİ
AD,
TUSK
ON
,D
EİK
2012-015
“Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esi
ve
Des
tekl
enm
esi
Hak
kınd
a Te
bliğ
”
ve
“Paz
ar
Araş
tırm
ası
ve P
azar
a G
iriş
Tebl
iği”
kaps
amın
da
ihra
catç
ılarım
ıza
sağl
anan
ih
tiyaç
an
aliz
i, eğ
itim
, da
nışm
anlık
, pa
zarla
ma,
al
ım
heye
ti,
istih
dam
ve
pa
zar
araş
tırm
a de
stek
lerin
in
geliş
tirilm
esi
amaç
lanm
akta
dır.
8Fi
rmal
arım
ızın
paz
ara
giriş
lerin
i ko
layl
aştır
acak
tekn
ik m
evzu
at
uyum
çal
ışm
alar
ı yap
ılaca
ktır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
akan
lığı,
Ç
evre
ve
Şehi
rcilik
Bak
anlığ
ı
2012-2015
Paza
ra g
iriş
amac
ı kap
sam
ında
tarif
e dı
şı e
ngel
lerin
aş
ılmas
ını
tem
inen
tek
nik
enge
llerin
aza
ltılm
asın
a yö
nelik
çal
ışm
alar
çeş
itlen
diril
erek
sür
dürü
lece
ktir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
44
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I
3. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
çı S
ayıs
ının
ve
İhra
cat K
apas
itesi
nin
Art
ırılm
ası
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
9
Yeni
likçi
fik
irler
ve
Ar
-Ge’
ye
daya
lı,
katm
a de
ğeri
yüks
ek,
mar
kalı
ürün
ve
hi
zmet
lerin
ür
etim
ve
pa
zarla
ma
süre
çler
i de
stek
lene
cekt
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TİM
, H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
TOBB
2012-2015
Katm
a de
ğeri
yüks
ek,
mar
kalı
ürü
n ve
hiz
met
lerin
ür
etim
ve
pa
zarla
ma
süre
çler
i de
stek
lene
rek
sürd
ürül
ebilir
ih
raca
t ar
tışın
ın
sağl
anm
ası
hede
flenm
ekte
dir.
Bu k
apsa
mda
, öze
llikle
Kal
kınm
a Pl
anı,
Yıllı
k Pr
ogra
m,
Bilim
ve
Tekn
oloj
i Yü
ksek
Ku
rulu
kar
arla
rında
bel
irlen
en ö
ncel
ikli
tekn
oloj
i ala
n ve
sekt
örle
ri ba
şta
olm
ak ü
zere
ulu
slar
aras
ı paz
arla
ra
yöne
lik
ürün
lerin
ge
liştir
ilmes
i ve
tic
arile
ştiri
lmes
i fa
aliy
etle
rini
içer
ecek
de
stek
m
ekan
izm
alar
ı ön
görü
lmek
tedi
r. Ay
rıca,
İh
raca
tımız
ın
için
deki
m
arka
lı mal
ihra
catın
ın ar
tırılm
ası iç
in T
UR
QU
ALIT
Y®
vb.
dest
ek m
ekan
izm
alar
ının
yay
gınl
aştır
ılmas
ı v
e et
kinl
iğin
in a
rtırıl
mas
ı içi
n ge
rekl
i ted
birle
r alın
acak
tır.
10
KOBİ
’lerin
paz
arla
ma
ve i
hrac
at
kapa
site
sini
ar
tırm
aya
yöne
lik
dest
ekle
r ve
rilec
ek v
e et
kinl
ikle
r sü
rdür
ülec
ektir
.
KOSG
EB (S
), Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı (Ka
lkın
ma
Ajan
slar
ı),H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
TOBB
2012-2015
KOBİ
’lere
sa
ğlan
an
ih
raca
t de
stek
leri
ve
bilin
çlen
dirm
e fa
aliy
etle
ri ile
ihr
acat
ve
paz
arla
ma
kapa
site
lerin
in a
rtırıl
mas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
45
11
Başt
a KO
Bİ’le
r ol
mak
üz
ere
ihra
catç
ı fir
mal
arın
ku
rum
salla
şmas
ına
yöne
lik e
ğitim
ve
da
nışm
anlık
pr
ogra
mla
rına
dest
ek v
erile
cekt
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S), K
alkı
nma
Baka
nlığ
ı (Ka
lkın
ma
Ajan
slar
ı),KO
SGEB
,Tİ
M,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri,
TO
BB
2012-2023
Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esin
in
Des
tekl
enm
esi
Hak
kınd
a Te
bliğ
kaps
amın
da
yürü
tülm
ekte
ola
n eğ
itim
ve
danı
şman
lık p
rogr
amla
rı ile
kur
umsa
llaşm
anın
öne
mi h
akkı
nda
firm
alar
ımız
ın
bilin
çlen
diril
mes
i sa
ğlan
acak
tır.
Bu
çerç
eved
e,
kuru
msa
llaşa
n fir
mal
arın
ih
raca
t ka
pasi
tele
rinin
ar
tırılm
ası h
edefl
enm
ekte
dir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
46
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I4.
STR
ATEJ
İK H
EDEF
: T
ürk
Mar
kala
rının
Bili
nirli
ğini
n A
rtırı
lmas
ı
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
12
Tasa
rım S
trate
ji Bel
gesi
ve
Eyle
m
Plan
ı y
ürür
lüğe
kon
ulac
ak v
e şi
rket
lerin
ta
sarım
fa
aliy
etle
ri et
kin
bir ş
ekild
e de
stek
lene
cekt
ir.
Türk
Pat
ent
Enst
itüsü
(S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Ekon
omi B
akan
lığı
2012-2013
Türk
Ta
sarım
D
anış
ma
Kons
eyi’n
in
inis
iyat
ifiyl
e ha
zırla
nmış
ola
n Ta
sarım
Stra
teji
Belg
esi v
e Ey
lem
Pl
anı
yürü
rlüğe
kon
arak
öze
llikle
teks
til-g
iyim
, der
i, ay
akka
bı, c
am, s
eram
ik, m
obily
a ve
kuy
umcu
luk
gibi
ge
lene
ksel
sek
törle
rdek
i öz
gün
tasa
rım f
aaliy
etle
ri öz
endi
rilec
ektir
.
13Tü
rk m
alı
imaj
ının
iyi
leşt
irilm
esi
için
yür
ütül
en ç
alış
mal
arın
et
ki
alan
ı gen
işle
tilec
ektir
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Exim
bank
,Tİ
M,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2023
Türk
Ürü
nler
inin
ulu
slar
aras
ı al
anda
mar
kala
şmas
ı ve
tanı
nmas
ı içi
n yü
rütü
len
çalış
mal
arı d
este
klem
ek
üzer
e Tü
rk M
alı-m
ağaz
ası i
maj
ının
da
gene
l ola
rak
koru
nmas
ı am
acıy
la
ürün
ve
hi
zmet
ka
lites
inin
ar
ttırıl
mas
ına
ilişki
n te
dbirl
er a
lınac
aktır
. Tür
k m
alı v
e m
ağaz
a-pe
rake
ndec
iliğin
in ta
nıtım
ve
paza
rlam
asın
a yö
nelik
faal
iyet
ler g
erçe
kleş
tirile
cekt
ir.
Ayr
ıca,
Tür
k Ex
imba
nk ta
rafın
dan
Türk
mal
ı im
ajın
ın g
eliş
tirilm
esi
amac
ıyla
ya
pıla
cak
mağ
aza/
alış
veriş
m
erke
zi
yatır
ımla
rı ile
mod
a ya
ratm
aya
ve T
ürk
mar
kası
nı
yerle
ştirm
eye
yöne
lik y
atırı
mla
rın d
este
klen
mes
ine
ilişki
n m
evcu
t kre
di p
rogr
amı r
eviz
e ed
ilece
ktir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
47
14
TUR
QU
ALIT
Y®
proj
esi
fark
lı se
ktör
lere
aç
ılara
k pr
ojen
in
kaps
am
ve
etki
al
anı
geni
şlet
ilece
ktir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TİM
,İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-2015
TUR
QU
ALIT
Y®
proj
esi
kaps
amın
daki
se
ktör
sa
yısı
nın,
fina
nsal
des
tek
unsu
r ve
limitl
eri il
e fin
ansa
l ol
may
an, fi
rmal
arın
kur
umsa
l ve
beşe
ri al
t yap
ısın
a yö
nelik
yat
ırım
nite
liği t
aşıy
an d
este
kler
in a
rtırıl
mas
ı he
defle
nmek
tedi
r.
15
Türk
firm
alar
ının
bilin
en ve
geliş
me
pota
nsiy
eli
bulu
nan
yaba
ncı
şirk
etle
ri ve
m
arka
ları
satın
al
arak
dış
paz
arla
rdak
i da
ğıtım
ka
nalla
rına
doğr
udan
er
işim
sa
ğlam
alar
ı des
tekl
enec
ektir
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,Ya
tırım
Des
tek
ve T
anıtı
m A
jans
ı, Ex
imba
nk
2012-2015
Yurtd
ışın
da
şirk
et
satın
al
mal
arın
ın
ihra
catım
ıza
mar
ka ve
dağı
tım ka
nalla
rında
n fay
dala
nma a
çısı
ndan
ol
umlu
katk
ıda b
ulun
acağ
ı düş
ünce
siyl
e, fir
mal
arım
ıza
bu
konu
da
bilg
ilend
irme,
da
nışm
anlık
ve
te
knik
de
stek
sağ
lanm
asın
a yö
nelik
des
tek
mek
aniz
mal
arı
oluş
turu
lmuş
ol
up
söz
konu
su
mek
aniz
mal
arın
et
kinl
iğin
in
artır
ılmas
ı am
açla
nmak
tadı
r. Tü
rk
Exim
bank
tara
fında
n, T
ürk
firm
alar
ınca
yur
t içi
ndek
i bi
r Tü
rk m
arka
sını
n yu
rt dı
şına
açı
lmas
ı ya
da y
urt
dışı
nda
var
olan
mar
kala
rın s
atın
alın
mas
ı yo
luyl
a yu
rt dı
şınd
a m
arka
olu
ştur
ulm
asın
a iliş
kin
mev
cut
kred
i pro
gram
ı rev
ize
edile
cekt
ir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
48
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I4.
STR
ATEJ
İK H
EDEF
: T
ürk
Mar
kala
rının
Bili
nirli
ğini
n A
rtırı
lmas
ı
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
16İs
tanb
ul u
lusl
arar
ası b
ir al
ışve
riş,
mod
a ve
fuar
mer
kezi
hal
ine
getir
ilece
ktir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TİM
, İs
tanb
ul B
üyük
şehi
r Bel
ediy
esi,
TOBB
2012-2015
İsta
nbul
’da
gerç
ekle
ştiri
len
ulus
lara
rası
fu
arla
rın
sayı
sını
n ar
tırılm
ası
ve
sekt
örle
rinde
en
ba
şarıl
ı fu
arla
rın İ
stan
bul’d
a ya
pıla
bilir
olm
ası
için
ger
ekli
dest
ek
mek
aniz
mal
arı
oluş
turu
laca
ktır.
Ay
rıca,
ya
ratıc
ı ve
yeni
likçi
sek
törle
rde
ulus
lara
rası
nite
likte
ta
sarım
ve
mod
a ha
ftala
rı ve
etk
inlik
leri
yapı
laca
ktır.
17
Yurt
dışı
na fi
rmal
arın
ken
di
mar
kala
rı ile
yap
tıkla
rı ih
raca
tın
izle
nmes
ine
yöne
lik b
ilgi a
ltyap
ısı
oluş
turu
laca
ktır.
TİM
(S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2013
İhra
catç
ı Bi
rlikl
erin
de
beya
nnam
e aç
ılırk
en
kayı
t es
nası
nda
ve
elek
troni
k or
tam
da
ihra
catç
ıların
ya
nıtla
mas
ı zo
runl
u bi
r bö
lüm
ol
uştu
rula
cak
ve
bu s
ayed
e fir
mal
arın
ken
di m
arka
ları
ile y
aptık
ları
ihra
catın
izle
nmes
i sağ
lana
cakt
ır.
18
Türk
şirk
etle
rinin
yur
tdış
ında
ki
mağ
aza
enva
nter
inin
ha
zırla
nmas
ı ve
izle
nmes
i sa
ğlan
acak
tır.
TİM
(S),
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2015
Türk
şirk
etle
rinin
yur
t dış
ında
ken
di m
arka
ları
ile s
atış
ya
ptık
ları,
sah
ip o
lduk
ları
veya
olm
adık
ları
pera
kend
e sa
tış n
okta
sı s
ayıs
ına
ilişki
n en
vant
erin
haz
ırlan
mas
ı ve
veril
erin
gün
cel o
lara
k izl
enm
esi a
maç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
49
19
Türk
sek
tör,
ürün
ve
mar
kala
rının
yu
rt dı
şı a
lgı e
ndek
sini
n ha
zırla
nmas
ı ve
izle
nmes
i sa
ğlan
acak
tır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TİM
2012-2015
Türk
sek
tör,
ürün
ve
mar
kala
rının
yur
t dı
şınd
aki
algı
sı v
e bi
linirl
iğin
in ö
lçül
mes
i ve
izle
nmes
i am
acı
ile s
eçilm
iş p
azar
gru
plar
ını
kaps
ayan
alg
ı en
deks
i ha
zırla
nmas
ı ve
her y
ıl iz
lenm
esi a
maç
lanm
akta
dır.
20Tü
rk
ihra
catç
ıların
ın
elek
troni
k or
tam
da ta
nıtım
ı yap
ılaca
ktır.
TİM
(S),
Ekon
omi B
akan
lığı
2011-2015
İhra
catç
ı se
ktör
lerin
, şi
rket
lerin
, ür
ünle
rinin
ve
pe
rake
nde
zinc
irler
inin
, ya
banc
ı al
ıcıla
r ile
ki
rala
mac
ı-gel
iştir
ici-a
lışve
riş
mer
kezi
fir
mal
arın
a ta
nıtım
ı iç
in e
lekt
roni
k po
rtalla
rın o
luşt
urul
mas
ı ve
ya
ygın
laşt
ırılm
ası
amaç
lanm
akta
dır.
Bu k
apsa
mda
, ha
li ha
zırd
a Pa
zar
Araş
tırm
ası
ve
Paza
ra
Giri
ş D
este
ği k
apsa
mın
da i
hrac
atçı
firm
alar
ın ü
rünl
erin
i ta
nıtm
ak ü
zere
üye
ola
cakl
arı
e-tic
aret
site
lerin
e yö
nelik
üye
lik g
ider
leri
dest
ekle
nmek
tedi
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
50
1. E
YLEM
ALA
NI
: PA
ZAR
PAY
I5.
STR
ATEJ
İK H
EDEF
: İ
hrac
atçı
ların
Kür
esel
Ala
nda
Rek
abet
çilik
lerin
in A
rtırı
lmas
ı
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
21
Dış
a ba
ğım
lılığ
ın y
ükse
k ol
duğu
se
ktör
lerd
e yer
li ürü
n ve t
ekno
lojile
r ge
liştir
ilmes
ine
yöne
lik a
raşt
ırma
prog
ram
ları
dest
ekle
nece
k ve
et
kinl
eştir
ilece
ktir.
TÜBİ
TAK
(S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Sağl
ık B
akan
lığı,
Ener
ji ve
Tab
ii Ka
ynak
lar
Baka
nlığ
ı,Sa
vunm
a Sa
nayi
Müs
teşa
rlığı
2012-2015
Dış
a ba
ğım
lılığ
ın y
ükse
k ol
duğu
sav
unm
a, s
ağlık
ve
ener
ji gi
bi s
ektö
rlerd
en s
orum
lu k
amu
kuru
luşl
arın
da
Ar-G
e de
stek
pro
gram
ları
geliş
tirile
cekt
ir. T
ÜBİ
TAK
tara
fında
n yü
rütü
len
TAR
AL P
rogr
amı k
apsa
mın
daki
pr
ojel
erde
önc
elik
bu
alan
lara
ver
ilece
ktir.
22
KOBİ
’lerin
Ar
-Ge
yapa
rak
reka
betç
ilikle
rinin
ar
tırılm
ası
için
pr
oje
dest
ekle
ri ya
ygın
laşt
ırıla
cakt
ır.
TÜBİ
TAK
(S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı,
KOSG
EB
2012-2015
KOBİ
’lerin
yü
ksek
ka
tma
değe
rli
üret
imle
kü
rese
l al
anda
re
kabe
tçilik
lerin
in
artır
ılmas
ı am
açla
nmak
tadı
r. Bu
doğ
rultu
da K
OBİ
’lerin
Ar-G
e ka
pasi
tesi
ve
yetk
inlik
lerin
in a
rtırıl
mas
ı iç
in p
roje
de
stek
leri
veril
mey
e de
vam
edi
lece
k ve
KO
Bİ’le
rin
proj
eler
de o
rtak
olm
ası t
eşvi
k ed
ilece
ktir.
23Fi
rmal
arın
re
kabe
t gü
cünü
ar
tırac
ak
dest
ek
mek
aniz
mal
arı
çeşi
tlend
irile
cekt
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,Ka
lkın
ma
Ajan
slar
ı,Tİ
M,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri,TO
BB,
DEİ
K2012-2023
Hal
en
yürü
rlükt
eki
Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esin
in D
este
klen
mes
i Hak
kınd
a Te
bliğ
ile
küm
elen
me
anla
yışı
ve
proj
e ya
klaş
ımı ç
erçe
vesi
nde
şirk
etle
rimiz
in p
roje
baz
lı eğ
itim
ve/
veya
dan
ışm
anlık
, is
tihda
m,
yurt
dışı
paz
arla
ma
veya
alım
hey
eti
ve
bire
ysel
dan
ışm
anlık
pro
gram
ların
ın b
irbiri
ne b
ağlı
şeki
lde
uygu
lana
bile
ceği
bir
dest
ek m
ekan
izm
ası
kuru
lmuş
tur.
Önü
müz
deki
dö
nem
de
söz
konu
su
tebl
iğ ile
get
irile
n de
stek
uns
urla
rının
çeş
itlen
diril
mes
i ve
ih
raca
tçın
ın
reka
bet
gücü
nün
artır
ılmas
ı he
defle
nmek
tedi
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
51
24
Küm
elen
me
anla
yışı
ih
raca
tı ar
tırm
ada
bir
araç
ol
arak
ku
llanı
laca
k ve
küm
eler
in u
lusl
ar
aras
ı nite
lik k
azan
mas
ına
yön
elik
fa
aliy
etle
r artt
ırıla
cakt
ır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı
2012-2015
Ülk
emiz
de 5
ild
e kü
me
uygu
lam
a ça
lışm
alar
ının
ya
pıla
cağı
“K
OBİ
’lerin
Ağ
Ya
pıla
ndırm
ası
ve
Bölg
eler
aras
ı İş
birli
ğini
n G
üçle
ndiri
lmes
i Pr
ojes
i” 20
13 yı
lına
kada
r sür
dürü
lece
ktir.
Ayr
ıca,
Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esin
in
Des
tekl
enm
esi
Hak
kınd
a Te
bliğ
kap
sam
ında
ülk
emiz
de o
luşm
akta
ol
an
küm
e ya
pıla
rının
pr
oje
bazl
ı fa
aliy
etle
ri de
stek
lene
cekt
ir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
52
2. E
YLEM
ALA
NI
: YAT
IRIM
- ALT
YAPI
6. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Ulu
slar
aras
ı Rek
abet
çiliğ
in A
rtırı
lmas
ına
Yöne
lik L
ojis
tik A
ltyap
ısın
ın G
üçle
ndiri
lmes
i
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
25
Mar
mar
a Bö
lges
i ihr
acat
ını
kola
ylaş
tırac
ak ş
ekild
e lim
an
alty
apıs
ı iht
iyac
ını k
arşı
lam
aya
yöne
lik y
atırı
mla
r hay
ata
geçi
rilec
ektir
.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı, T
OBB
,Tİ
M
2015-2023
Mar
mar
a D
eniz
inde
orta
ölç
ekli
çok
sayı
da l
iman
pr
ojes
i ha
yata
ge
çiril
mek
tedi
r. Tü
rk
Boğa
zlar
Si
stem
inin
uz
un
vade
de
bir
bütü
n ha
linde
do
ygun
luğa
ula
şmas
ı böl
gede
ki h
er ü
lke
için
lojis
tik
anla
mda
cid
di b
ir ris
k te
şkil
etm
ekte
dir.
Gen
el o
lara
k M
arm
ara
Bölg
esin
in, ö
zeld
e is
e İs
tanb
ul’u
n Tü
rkiy
e ek
onom
isin
e ka
tkıs
ı dik
kate
alın
dığı
nda,
orta
vad
ede
karş
ılaşı
lmas
ı m
uhte
mel
bi
r da
rboğ
azın
ül
kem
iz
reka
bet g
ücün
e ve
rece
ği z
arar
dah
a iy
i anl
aşıla
cakt
ır.
2023
yılı
elle
çlem
e ta
hmin
lerin
e gö
re y
akla
şık
3 m
ilyon
ot
omob
il ka
pasi
te
açığ
ı ön
görü
lmek
tedi
r. Ko
ntey
ner
açıs
ında
n,
mev
cut
liman
pr
ojel
erin
in
haya
ta g
eçiri
lmem
esi h
alin
de 2
020
yılın
da 2
mily
on
TEU
, 20
30 y
ılınd
a 8
mily
on T
EU k
apas
ite a
çığı
ol
acağ
ı ta
hmin
ed
ilmek
tedi
r. Bu
çe
rçev
ede,
Kı
yı
Yapı
ları
Mas
ter
Plan
ının
orta
ya k
oydu
ğu h
edefl
er
kaps
amın
da
Mar
mar
a Bö
lges
ine
yöne
lik
olar
ak
büyü
k öl
çekl
i lim
an a
ltyap
ısın
ın g
eliş
tirilm
esi g
erek
tiği
değe
rlend
irilm
ekte
dir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
53
26
Akde
niz’
de “O
rtado
ğu’n
un G
iriş
Kapı
sı” o
lara
k ta
sarla
nan
Mer
sin
Kont
eyne
r Lim
anın
ın k
urul
mas
ı ça
lışm
alar
ı baş
latıl
acak
tır.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
, Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,Ç
evre
ve
Şehi
rcilik
Bak
.,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı
2013-2023
Türk
iye
ve
Doğ
u Ak
deni
z lim
anla
rı ar
asın
da
reka
betin
yoğ
unla
ştığ
ı ve
rak
ip l
iman
ların
kap
asite
ve
ver
imlili
kler
inin
hız
la a
rttığ
ı di
kkat
e al
ındı
ğınd
a,
mod
ern
ve b
üyük
ölç
ekli
bir
kont
eynı
r lim
anın
ın
Türk
iye’
nin
reka
bet
gücü
nün
artm
asın
da
büyü
k av
anta
j sa
ğlay
acağ
ı de
ğerle
ndiri
lmek
tedi
r. M
ersi
n ko
ntey
nır
Lim
anın
ın
kapa
site
si
11,4
m
ilyon
TEU
ol
arak
öng
örül
müş
olu
p, O
rtado
ğu (
özel
likle
Ira
k)
ve K
afka
s pa
zarı
için
büy
ük ö
nem
arz
etm
ekte
dir.
Mer
sini
n lo
jistik
bir
üs o
lara
k ko
num
land
ırılm
asın
da
liman
en
önem
li ro
lü o
ynay
acak
tır. A
kden
izde
, 202
0 yı
lında
2,5
mily
on T
EU, 2
030
yılın
da 8
,1 m
ilyon
TEU
ka
pasi
te a
çığı
ola
cağı
tah
min
edi
lmek
tedi
r. M
ersi
n Li
man
ının
men
dire
ğini
n 20
13-2
015
yılla
rı ar
asın
da,
diğe
r alty
apı v
e üs
tyap
ının
aşa
mal
ı ola
rak
2035
yılı
na
kada
r hay
ata
geçi
rilm
esi ö
ngör
ülm
ekte
dir.
27 E
ge’d
e Ç
anda
rlı L
iman
ı aşa
mal
ı ol
arak
tam
amla
naca
ktır.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
, Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,Ç
evre
ve
Şehi
rcilik
Bak
anlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı
2011-2023
Mev
cut
İzm
ir Al
sanc
ak
Lim
anın
ın
kapa
site
sini
n ha
lihaz
ırda
yete
rsiz
olm
ası v
e Eg
e’de
arta
n yü
k tra
fiği
nede
niyl
e, K
arad
eniz
ülk
eler
ine
trans
it ta
şım
acılı
ğın
da g
erçe
kleş
eceğ
i büy
ük ö
lçek
li bi
r Eg
e Li
man
ı içi
n ya
pıla
n ça
lışm
alar
so
nucu
nda
Çan
darlı
Bö
lges
i lim
an a
lanı
ola
rak
seçi
lmiş
olu
p, Ç
anda
rlı L
iman
ının
ka
pasi
tesi
4
mily
on
TEU
ol
arak
be
lirle
nmiş
tir.
Kont
eyne
r aç
ısın
dan,
202
0 yı
lında
0,8
mily
on T
EU,
2030
yılı
nda
2,9
mily
on T
EU k
apas
ite a
çığı
ola
cağı
ta
hmin
edi
lmek
tedi
r. Av
rupa
’nın
10
büyü
k lim
anı
aras
ında
yer a
laca
k ola
n bu
liman
; dem
iryol
u ve
oto
yol
bağl
antıl
arı i
le İz
mir’
in, E
ge B
ölge
si’n
in v
e Tü
rkiy
e’ni
n kü
rese
l paz
arla
ra a
çıla
n ön
emli
bir
kapı
sı o
laca
ktır.
Ü
ç fa
z ha
linde
tam
amla
naca
k lim
an ta
m k
apas
iteyl
e ça
lışm
aya
başl
adığ
ında
yıll
ık k
onte
yner
elle
çlem
e ka
pasi
tesi
12
mily
on T
EU o
laca
ktır.
Bu
proj
e ile
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
54
ülke
miz
in k
onte
yner
elle
çlem
e ka
pasi
tesi
mev
cudu
n üç
ka
tına
çıka
cakt
ır.
Çan
darlı
Li
man
ı Pr
ojes
inin
öz
el s
ektö
r di
nam
ikle
ri ka
rşıs
ında
ki c
azib
esi d
e gö
z ön
ünde
bul
undu
rula
rak,
dal
gakı
ranl
arın
kam
u el
iyle
, te
rmin
alle
r ve
tüm
üst
yapı
nın
ise
Yap-
İşle
t-Dev
ret
mod
eliy
le
gerç
ekle
ştiri
lmes
i pl
anla
nmak
ta
olup
, ka
mu
kayn
akla
rıyla
201
1 yı
lında
yap
ımın
a ba
şlan
an
dalg
akıra
n in
şaat
ının
20
13 y
ılınd
a ta
mam
lanm
ası
plan
lanm
akta
dır.
Diğ
er a
ltyap
ı ve
üst
yapı
işl
erin
in
aşam
alı o
lara
k 20
35 y
ılına
kad
ar h
ayat
a ge
çiril
mes
i ön
görü
lmek
tedi
r.
28
Lim
anla
rı lo
jistik
üs
halin
e ge
tirm
ek a
mac
ıyla
ger
i sa
hala
rında
dem
iryol
u ak
tarım
term
inal
leri
veya
ka
rada
kon
teyn
er te
rmin
alle
ri ku
rula
cakt
ır.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
, Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı
2012-2015
Dem
iryol
u ta
şım
acılı
k an
layı
şınd
an
lojis
tik
taşı
mac
ılık
anla
yışı
na g
eçile
cekt
ir. T
CD
D’n
in Y
atırı
m
Prog
ram
ında
18
adet
loj
istik
mer
kez
kuru
lmas
ıyla
ilg
ili “L
ojis
tik
Mer
kez
Kuru
lmas
ı” to
plu
proj
esi,
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı Yat
ırım
Pr
ogra
mın
da K
emal
paşa
Org
aniz
e Sa
nayi
Böl
gesi
D
emiry
olu
Bağl
antı
Hat
tı pr
ojes
i kap
sam
ında
lojis
tik
mer
kezi
nin
alt y
apıs
ının
ihal
esi 2
1 M
art 2
012
tarih
inde
ya
pılm
ış o
lup,
değ
erle
ndiri
lmes
i de
vam
etm
ekte
dir.
2013
yı
lında
ta
mam
lanm
ası
plan
lanm
akta
dır.
Kem
alpa
şa L
ojis
tik K
öyün
üst
yap
ısın
ın is
e 20
12 y
ılı
sonu
itib
ariy
le Y
İD m
odel
i ile
ihal
esi y
apıla
bile
cekt
ir.
Topl
am k
apal
ı ala
n 17
3.85
1 m
²’dir.
29
Org
aniz
e sa
nayi
böl
gele
rine,
bü
yük
fabr
ikal
ara
ve li
man
lara
öz
el s
ektö
r kat
kısı
ile
bağl
antı
hatla
rı ya
pıla
cakt
ır.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Bi
lim, S
anay
i ve
Tekn
oloj
i Ba
kanl
ığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,TO
BB,
OSB
ÜK
(Org
aniz
e Sa
nayi
Bö
lgel
eri Ü
st K
urul
uşu)
2012-2015
TCD
D’n
in Y
atırı
m P
rogr
amın
da y
er a
lan
“Fab
rika,
Li
man
, O
SB v
e Lo
jistik
Mer
kezl
ere
İltis
ak H
atla
rı Ya
pım
ı” pr
ojes
i ka
psam
ında
ça
lışm
alar
de
vam
et
mek
tedi
r. Yü
k ta
şım
asın
ın a
rttırı
lmas
ı iç
in 2
011
yılı
sonu
itib
ariy
le 3
31 a
det
mer
kezd
e to
plam
464
km
ilti
sak
hattı
na u
laşı
lmış
olu
p, 2
012
yılın
da i
se
27 m
erke
zde
olm
ak ü
zere
topl
am 1
44 k
m’lik
iltis
ak
hattı
nın
yapı
m v
e öz
el s
ektö
rle p
roto
kol i
mza
lanm
a ça
lışm
alar
ı de
vam
etm
ekte
dir.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
55
30
2023
pe
rspe
ktifi
nde
Türk
iye’
nin
yurti
çi
korid
orla
rını,
ulus
lara
rası
ko
ridor
larla
bağ
lant
ıların
ı ve
kend
i ul
usla
rara
sı
ticar
et
korid
orla
rını
ince
leye
n ul
aştır
ma
ve lo
jistik
alt
ve ü
st y
apı i
htiy
acın
ı bel
irley
ecek
bi
r mas
ter p
lan
hazı
rlana
cakt
ır.
Ula
ştırm
a D
eniz
cilik
ve
Hab
erle
şme
Baka
nlığ
ı (S)
, Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,M
aliy
e Ba
kanl
ığı,
AB
Baka
nlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
TOBB
,Tİ
M L
ojis
tik K
onse
yi
2012-2013
İhra
catın
yan
ı sıra
, yur
tiçi ü
retim
, tük
etim
ve
ithal
at
öngö
rüle
rini g
özet
erek
baş
ta ih
raca
tçıla
r olm
ak
üzer
e ik
tisad
i faa
liyet
te b
ulun
an b
irim
lerin
reka
bet
güçl
erin
i artt
ırmak
üze
re ih
tiyaç
duy
ulan
lojis
tik a
lt ve
üs
t yap
ısın
ın p
lanl
anm
ası v
e ku
rulm
ası s
ağla
naca
k,
2023
Tür
kiye
İhra
cat S
trate
jisin
in ih
raca
t hed
efler
i ve
dol
aylı
ithal
at ö
ngör
üler
i çe
rçev
esin
de u
laşt
ırma
ve lo
jistik
alt
ve ü
st y
apıla
rında
orta
ya ç
ıkac
ak
kapa
site
ihtiy
acı o
rtaya
kon
acak
tır. M
aste
r Pla
nı il
e Tü
rkiy
e’ni
n bi
r ulu
slar
aras
ı tic
aret
kor
idor
u ol
arak
ya
pıla
ndırı
lmas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
56
2. E
YLEM
ALA
NI
: YAT
IRIM
- ALT
YAPI
7. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Ulu
slar
aras
ı Rek
abet
çiliğ
in A
rtırı
lmas
ına
ve R
ekab
etçi
Üre
tim K
oşul
ların
ın
Olu
ştur
ulm
asın
a Yö
nelik
Yat
ırım
Ort
amın
ın İy
ileşt
irilm
esi
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
31
Ham
mad
de
ve
ara
mam
ul
teda
rikin
de i
thal
at b
ağım
lılığ
ının
az
altıl
mas
ına
ve
orta
yü
ksek
ve
yü
ksek
te
knol
ojili
sekt
örle
rde
reka
bet
gücü
nün
artır
ılmas
ına
yöne
lik
yatır
ımla
r de
stek
lene
cekt
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S), K
alkı
nma
Baka
nlığ
ıBi
lim S
anay
i Tek
nolo
ji Ba
k.M
aliy
e Ba
kanl
ığı
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
2012-2023
İthal
atta
bağ
ımlı o
lduğ
umuz
ham
mad
de ve
ara
mam
ul
üret
imin
de v
e or
ta v
e yü
ksek
tek
nolo
jili s
ektö
rlerd
e ye
ni
yatır
ımla
rın
proj
e ba
zlı
ve
sele
ktif
olar
ak
este
klen
mes
i, ar
a m
amul
üre
ticile
rinin
küm
elen
me
met
odol
ojis
i ile
ih
tisas
sa
nayi
bö
lgel
erin
de
topl
ulaş
tırılm
ası
ve b
u am
açla
ya
tırım
teşv
ikle
rinin
dü
zenl
enm
esi a
maç
lanm
akta
dır.
32
İhra
catın
sür
dürü
lebi
lir b
ir sa
nayi
al
t ya
pısı
na
sahi
p ol
mas
ı iç
in
ihra
cata
dön
ük ü
retim
stra
tejis
i do
ğrul
tusu
nda
ihra
cat
mik
tar
hede
flerin
e ba
ğlı o
lara
k ka
pasi
te
ve y
eni y
atırı
m ih
tiyac
ı çal
ışm
ası
hazı
rlana
rak
yatır
ım-te
şvik
si
stem
inde
ger
ekli
düze
nlem
eler
ya
pıla
cakt
ır
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Mal
iye
Baka
nlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı
2012-2023
İhra
catç
ılarım
ızın
re
kabe
tçilik
lerin
in
artır
ılara
k ih
raca
ttaki
artı
şın
sürd
ürül
ebilm
esin
e yö
nelik
ola
rak
yatır
ım-te
şvik
si
stem
inde
ge
rekl
i dü
zenl
emel
er
yapı
laca
ktır.
Sekt
örle
rde
hede
flene
n ih
raca
t m
ikta
rların
a ba
ğlı
olar
ak
ilave
ka
pasi
te
ve
yeni
ya
tırım
ihtiy
acın
ın h
esap
lanm
ası v
e 20
23 y
ılına
kad
ar
plan
lanm
ası s
ağla
naca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
57
33G
irişi
mci
bilg
i sis
tem
i gel
iştir
ilece
k ve
gün
cel tu
tulm
ası s
ağla
naca
ktır.
Bilim
San
ayi v
e Te
knol
oji
Baka
nlığ
ı (S)
,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,TÜ
İK
2012-2015
Arm
oniz
e si
stem
e g
öre
ülke
miz
de ü
retil
en ü
rünl
erin
sı
nıfla
ndırm
asın
ı sa
ğlay
acak
yer
li ür
etim
env
ante
ri ol
uştu
rula
cak
ve s
ektö
rlerd
e ür
etim
yat
ırım
ların
ın
doğr
u al
anla
ra k
anal
ize
edile
bilm
esi
ve i
htiy
açla
rın
öngö
rülm
esi
am
acıy
la m
evcu
t ür
etim
kap
asite
si
enva
nter
i sür
ekli
olar
ak g
ünce
l tut
ulac
aktır
.
34
Yatır
ım
Orta
mın
ın
İyile
ştiri
lmes
i Ey
lem
Pl
anı
çalış
mal
arı
sürd
ürül
ecek
ve
ça
lışm
alar
da
etki
nlik
artı
rılac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı(S
),YO
İKK
üyel
eri
2012-2023
Yatır
ım O
rtam
ını İ
yile
ştirm
e Ko
ordi
nasy
on K
urul
u ka
psam
ında
çal
ışan
10
ayrı
Tekn
ik K
omite
ta
rafın
dan
yürü
tüle
n Ey
lem
Pla
nlar
ı öze
l-kam
u iş
birli
ği y
apıla
rak
süre
kli g
ünce
llene
cek
ve e
tkin
şe
kild
e uy
gula
naca
ktır.
Bu
sure
tle y
atırı
mla
rın
önün
deki
idar
i ve
tekn
ik e
ngel
ler a
zaltı
lara
k ge
rekl
i mev
zuat
iyile
ştirm
eler
i yap
ılaca
k, y
erli
ve y
aban
cı y
atırı
mcı
ları
bilg
ilend
irme
faal
iyet
leri
yürü
tüle
cek,
topl
am y
atırı
mla
rın a
rttırı
lmas
ına
orta
m
sağl
anac
aktır
.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
58
2. E
YLEM
ALA
NI
: YAT
IRIM
- ALT
YAPI
8. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Dış
Tic
aret
e K
onu
Ola
n A
lanl
arda
Yab
ancı
Yat
ırım
cını
n Ü
lkem
ize
Çek
ilmes
i
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
35
Yaba
ncı
yatır
ımcı
ların
çe
kilm
esin
e yö
nelik
ta
nıtım
, se
min
er
vb
orga
niza
syon
ların
sa
yısı
ve
etki
nliğ
i artı
rılac
aktır
.
T.C
. Baş
baka
nlık
Yat
ırım
Des
tek
ve T
anıtı
m A
jans
ı (S)
,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,TO
BB
2012-2023
Gird
i Te
darik
St
rate
jisin
de
(GİT
ES)
be
lirle
nen/
belir
lene
cek
ürün
ve
se
ktör
lerd
e ya
banc
ı ya
tırım
cını
n ül
kem
ize
çeki
lmes
i tek
nolo
ji tra
nsfe
rinin
ge
rçek
leşm
esi,
ölçe
k bü
yükl
ükle
rinin
yak
alan
mas
ı ih
raca
tta r
ekab
et g
ücün
ün v
e ya
banc
ı ya
tırım
cını
n ön
ünde
ki
enge
llerin
ka
ldırı
lmas
ı ve
ta
nıtım
ça
lışm
alar
ının
sa
yısı
ve
et
kinl
iğin
in
arttı
rılm
ası
amaç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
59
2. E
YLEM
ALA
NI
: YAT
IRIM
- ALT
YAPI
9. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Doğ
ru B
ilgi v
e Pa
zar İ
stih
bara
tına
Hız
lı Er
işim
in T
emin
Edi
lmes
i
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
36İh
raca
t Bi
lgi
Plat
form
u bi
r dı
ş tic
aret
por
talı
halin
e ge
tirile
cekt
ir:Ek
onom
i Bak
anlığ
ı (S)
2012-2015
İBP
web
site
si, m
üşte
ri od
aklı
bir
anla
yışl
a ye
nide
n el
e al
ınac
aktır
. Bu
kaps
amda
, ihr
acat
ın a
rtırıl
mas
ına
yöne
lik ol
arak
yürü
tüle
n tem
el ça
lışm
alar
a firm
alar
ımız
ta
rafın
dan
doğr
udan
ula
şıla
bilm
esi h
edefl
enm
ekte
dir.
37
KOBİ
’lerin
hed
ef p
azar
lara
yöne
lik
rapo
rlara
er
işim
inin
ar
tırılm
ası
amac
ıyla
bilg
i yön
etim
sis
tem
inin
ku
rulm
ası s
ağla
naca
ktır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S)
2012-2015
AB
fonl
arıy
la
dest
ekle
nen
KOBİ
’lerin
Ağ
Ya
pıla
ndırm
ası
ve
Bölg
eler
aras
ı İş
birli
ğini
n G
üçle
ndiri
lmes
i Pr
ojes
i” ka
psam
ında
KO
Bİ’le
re
yöne
lik
bi
r “B
ilgi
Yöne
tim
Sist
emi”
kuru
lmas
ı he
defle
nmek
tedi
r. Bu
eyl
emle
, KO
Bİ’le
rin m
evcu
t ve
hed
ef p
azar
lara
yön
elik
stra
tejik
ve
oper
asyo
nel
kara
rların
ı do
ğru
verm
eler
ini s
ağla
yaca
k on
-line
bir
sist
emin
gel
iştir
ilmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
38Yu
rtdış
ında
Tür
k iş
çev
rele
ri ve
di
aspo
rası
ile
ile
tişim
in e
tkin
liği
artır
ılaca
ktır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Dış
işle
ri Ba
kanl
ığı,
Yurtd
ışı T
ürkl
er v
e Ak
raba
To
plul
ukla
r Baş
kanl
ığı,
Türk
iye
Yatır
ım D
este
k ve
Ta
nıtım
Aja
nsı,
TİM
,TO
BBD
EİK
2012-2023
Tica
ret M
üşav
irler
i ve
Ataş
eler
inin
yur
t dış
ında
ki T
ürk
iş ç
evre
leri
ve d
iasp
oras
ı ile
ile
tişim
i ar
tırıla
cakt
ır.
Yurtd
ışın
da y
atırı
m v
e tic
aret
yap
mak
iste
yen
Türk
iş
adam
ları
ile b
ahse
kon
u çe
vrel
er a
rası
nda
bağl
arın
ku
rulm
ası,
tar
aflar
ara
sınd
a bi
lgi a
lışve
rişi v
e pa
zar
ve i
ş fır
satla
rı ko
nusu
nda
bilg
i ür
etilm
esin
e iliş
kin
alty
apı o
luşt
urul
mas
ı sağ
lana
cakt
ır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
60
39Ex
imba
nk’ın
yur
tdış
ı alıc
ı bilg
ileri
portf
öyü
oluş
turu
laca
ktır.
Exi
mba
nk (S
),Ek
onom
i Bak
anlığ
ı
2012-2015
Exim
bank
’ın y
atırı
m m
alı a
lıcıla
rı ile
ilgi
li po
tans
iyel
ve
kre
dibi
lite
bilg
ilerin
i iç
eren
müş
teri
enva
nter
leri
oluş
turm
ası
ve b
unla
rı ya
tırım
mal
ı ih
raca
tçıla
rı ile
pa
ylaş
mas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
61
2. E
YLEM
ALA
NI
: YAT
IRIM
- ALT
YAPI
10. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
ın K
atm
a D
eğer
ini A
rtırm
ak A
mac
ıyla
Yer
li H
amm
adde
ve
Ara
mal
ı Ted
ariğ
inin
G
eliş
tirilm
esi
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
40
Gird
i Ted
arik
Stra
tejis
i (G
İTES
) ça
lışm
alar
ı çer
çeve
sind
e ha
zırla
nan
yata
y ve
sek
töre
l ey
lem
pla
nlar
ı uy
gula
may
a ge
çiril
ecek
tir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
İlgili
Kam
uKu
rum
ve
Kuru
luşl
arı
2012-2015
Gird
i te
darik
inde
, ül
ke v
e bö
lge
bazl
ı ba
ğım
lılığ
ın
azal
tılm
ası,
kayn
akla
rdak
i be
lirsi
zlik
lerin
ve
fiy
at
dalg
alan
mal
arın
ın o
luşt
urac
ağı
riskl
erin
gid
erilm
esi,
ihra
catta
sür
dürü
lebi
lir re
kabe
t güc
ünün
sağ
lanm
ası
ve g
elec
ekte
öne
m k
azan
acak
ürü
nler
in ih
tiyac
ının
ka
rşıla
nmas
ı iç
in h
azırl
anan
GİT
ES ç
alış
mal
arın
da
son
aşam
aya
gelin
miş
tir. B
u çe
rçev
ede
dem
ir-çe
lik,
otom
otiv
-mak
ine,
kim
ya,
teks
til v
e ha
zır
giyi
m i
le
tarım
sek
törle
rine
ilişki
n ha
zırla
nan
ve u
ygul
amay
a ge
çiril
ecek
eyl
em p
lanl
arı,
sekt
örle
rimiz
tar
afın
dan
gird
i te
darik
inde
ka
rşıla
şıla
n/
karş
ılaşı
labi
lece
k ris
kler
in a
zaltı
lmas
ına
ve s
ürdü
rüle
bilir
gird
i ted
arik
ini
sağl
amay
a yö
nelik
eyl
emle
ri iç
erm
ekte
dir.
41
Yurti
çi h
amm
adde
ve
ara
mal
ı ür
etic
ilerin
in re
kabe
t güc
ünün
ko
runm
ası i
çin
uygu
n ür
etim
ko
şulla
rının
bul
undu
ğu b
ölge
ler
kuru
laca
k ve
küm
elen
men
in
dest
ekle
nmes
i sağ
lana
cakt
ır.
Bilim
San
ayi v
e Te
kn. B
ak. (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Mal
iye
Baka
nlığ
ı H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
TOBB
2012-2015
Öze
llikle
üre
tim m
aliy
etle
ri ba
skıs
ı ned
eniy
le y
urt i
çi
ham
mad
de v
e ar
a m
amul
üre
ticile
rinin
küm
elen
me
met
odol
ojis
i ile
ihtis
as s
anay
i böl
gele
rinde
to
plul
aştır
ılmas
ı ve
daha
uyg
un ü
retim
mal
iyet
i ko
şulla
rı ya
ratıl
mas
ı sur
etiy
le d
este
klen
mes
i am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
62
42
Çok
ulu
slu
şirk
etle
r içi
n ar
a m
alı ü
rete
n O
rijin
al E
kipm
an
Üre
ticis
i şirk
etle
rin i
hrac
atın
ı de
stek
leye
cek
özel
pro
gram
lar
uygu
lana
cakt
ır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Bilim
San
. ve
Tekn
oloj
i Bak
anlığ
ı, M
aliy
e Ba
k.H
azin
e M
üst.,
Türk
Pat
ent E
nstit
üsü
2012-2015
Öze
llikle
yük
sek
tekn
oloj
ili al
anla
rda
Orij
inal
Ek
ipm
an Ü
retic
isi s
tatü
süne
sah
ip fi
rma
sayı
sını
n ar
ttırıl
mas
ı içi
n öz
el b
ir de
stek
pro
gram
ı dü
zenl
enm
esi v
e bu
şirk
etle
rin p
roje
baz
lı ol
arak
yat
ırım
, üre
tim, A
r-Ge
pat
ent v
e ih
raca
t fa
aliy
etle
rinin
des
tekl
enm
esi a
maç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
63
3. E
YLEM
ALA
NI
: ÇEV
RE
11. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
Yap
ısın
ın Ç
evre
ve
Sürd
ürül
ebili
r Büy
ümey
e İli
şkin
Yük
ümlü
lükl
ere
Uyu
mla
ndırı
lmas
ıEy
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
43
Ulu
slar
aras
ı rek
abet
çiliğ
in
artır
ılmas
ını t
emin
en, ç
evre
ya
tırım
ların
ı des
tekl
eyec
ek ö
zel
prog
ram
lar u
ygul
anac
aktır
.
Çev
re v
e Şe
hir.
Baka
nlığ
ı (S)
,Bi
lim, S
an. v
e Te
knol
oji B
akan
lığı
Mal
iye
Bak.
Ekon
omi B
akan
lığı
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,TT
GV
2012-2015
Çev
re y
atırı
mla
rının
artı
rılm
asın
a yö
nelik
ola
rak
uzun
va
deli
finan
sman
ola
nakl
arı d
ahil
olm
ak ü
zere
, pro
je
bazlı
ve çe
vrey
e etk
isi do
ğrul
tusu
nda s
elek
tif de
stek
lerin
ha
zırla
nmas
ı ve
kulla
nım
a aç
ılmas
ı am
açla
nmak
tadı
r. Bu
ey
lem
in
amac
ı do
ğrul
tusu
nda
dest
ekle
nece
k ön
celik
li se
ktör
lerin
ve
pr
oses
lerin
be
lirle
nmes
i, ku
rum
sal
kapa
site
nin
bu k
onud
a ge
liştir
ilmes
i i
le
ilgili
sekt
örün
ve
ilgili
kam
u ku
rum
, ku
rulu
şlar
ının
bi
lgile
ndiri
lmes
i ve
yönl
endi
rilm
esi h
edefl
enm
ekte
dir.
44
Karb
on p
iyas
alar
ının
ge
liştir
ilmes
i ve
ihra
catç
ı fir
mal
arın
bu
piya
sada
n ya
rarla
nmal
arı d
oğru
ltusu
nda
gere
kli b
ilgile
ndirm
e ve
yö
nlen
dirm
e ça
lışm
alar
ının
ya
pılm
ası s
ağla
naca
ktır.
Çev
re v
e Şe
hirc
ilik B
akan
lığı (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,Tİ
M v
e İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012
-20
15
Karb
on
piya
sala
rında
se
ra
gazı
em
isyo
nlar
ını
deng
elem
ek v
e/ve
ya b
u pi
yasa
lard
a iş
lem
gör
mek
üz
ere
proj
e ha
zırla
nmas
ını
sağl
amak
üz
ere
imal
atçı
fir
mal
ar
için
çe
şitli
to
plan
tı,
sem
iner
ve
eğ
itim
pr
ogra
mla
rı dü
zenl
ener
ek
dest
ekle
nmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
45
İhra
catç
ıların
ger
i dön
üşüm
ko
nusu
nda
bilg
ilend
irilm
eler
i ve
firm
alar
ın a
tık y
önet
imi
konu
sund
a pa
ydaş
larla
iş
birli
ğini
n öz
endi
rilm
esi v
e ko
layl
aştır
ılmas
ı sağ
lana
cakt
ır.
Çev
re v
e Şe
hir.
Baka
nlığ
ı (S)
, Bi
lim, S
anay
i ve
Tek.
Bak
anlığ
ı,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,Be
ledi
yele
r2012-2015
Bilim
, Sa
nayi
ve
Te
knol
oji
Baka
nlığ
ı uh
desi
nde
hazı
rlana
n G
eri D
önüş
üm S
trate
ji Be
lges
i nih
ai h
ale
getir
ilere
k, g
eri d
önüş
üm b
ilinci
nin
üret
ici,
ihra
catç
ı ve
tük
etic
iler
aras
ında
çeş
itli
topl
antı,
sem
iner
ve
eğiti
m p
rogr
amla
rı dü
zenl
ener
ek y
aygı
nlaş
tırılm
ası
ve s
anay
i-kam
u iş
birli
ğini
n sa
ğlan
arak
ülk
emiz
in g
eri
dönü
şüm
kap
asite
sini
n ar
tırılm
ası a
maç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
64
46
İhra
catç
ıların
çev
re
stan
dartl
arın
a uy
umu
artır
ılaca
k ve
eko
-etik
etle
me
konu
sund
a bi
lgile
ndiri
lmes
i sağ
lana
cakt
ır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Çev
re v
e Şe
hirc
ilik B
akan
lığı,
TİM
,İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-2023
Avru
pa
Birli
ği
ve
diğe
r ge
lişm
iş
ülke
lerd
e ek
o-et
iket
lem
e gi
bi ç
evre
sta
ndar
tların
a uy
umlu
ürü
nler
pa
zara
giri
şte
öne
mli r
ekab
et a
vant
ajı s
ağla
mak
tadı
r. Bu
seb
eple
AB
ve d
iğer
gel
işm
iş ü
lke
mev
zuat
ların
da
sıkl
ıkla
ye
r al
may
a ba
şlay
an
eko-
etik
etle
me
konu
sund
a fir
mal
arın
bi
linçl
endi
rilm
esin
e yö
nelik
eğ
itim
lerin
düz
enle
nmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
65
4. E
YLEM
ALA
NI
: TEK
NO
LOJİ
12. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
ta Y
enili
kçili
k ve
Ar-
Ge’
ye Y
önel
ik Y
atırı
m v
e U
ygul
amal
ar il
e İle
ri Te
knol
ojili
Ürü
n İh
raca
tının
Art
ırılm
ası
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
47
Üni
vers
itele
rde
sana
yi
ihtiy
açla
rını
ve
yere
l öz
ellik
leri
de
dikk
ate
alan
te
mat
ik
olar
ak
yapı
lanm
ış
araş
tırm
a m
erke
zler
inin
ya
ygın
laşt
ırılm
ası
ve e
tkin
kul
lanı
mı s
ağla
naca
ktır.
Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı (S)
,Bi
lim, S
anay
i ve
Tekn
oloj
i Ba
kanl
ığı,
TÜBİ
TAK,
YÖK,
Üni
vers
itele
r
2012-2023
Öze
l se
ktör
ün ö
nem
li dü
zeyd
e Ar
-Ge
ve y
eniliğ
e ka
ynak
ayı
rdığ
ı, ih
raca
t yet
eneğ
inin
bul
undu
ğu v
e Ar
-G
e ve
yen
iliğe
daya
lı re
kabe
t güc
ünün
gör
ece
daha
yü
ksek
old
uğu
alan
lard
a ih
tiyac
a gö
re y
eni a
raşt
ırma
alty
apıla
rı ku
rula
cak
ve m
evcu
t al
tyap
ıların
etk
in
kulla
nım
ı sağ
lana
cakt
ır.
48
Ar-G
e Ka
nunu
ka
psam
ında
, R
ekab
et
Önc
esi
İşbi
rliği
Pr
ojel
erin
in
dest
ekle
nmes
i, öz
el s
ektö
r Ar
-Ge
Mer
kezl
erin
in
kuru
lmas
ı, iz
lenm
esi
ve
dest
ekle
nmes
i ile
Tek
no g
irişi
m
serm
ayes
i de
steğ
inin
ve
rilm
esi
sağl
anac
aktır
.
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
ak. (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Mal
iye
Baka
nlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
TÜBİ
TAK,
TO
BB
2012-2015
Ger
çekl
eştir
ilece
k de
stek
ler
arac
ılığı
yla
özel
se
ktör
de A
r-Ge
alty
apıs
ının
gel
iştir
ilmes
i, ar
aştır
mac
ı is
tihda
mın
ın a
rtırıl
mas
ı, Ar
-Ge’
ye a
yrıla
n ka
ynağ
ın
artır
ılmas
ı sa
ğlan
arak
Ar-G
e ve
ye
nilik
al
anın
da
yete
neği
n ge
liştir
ilmes
i ve
yeni
lik ta
banl
ı giri
şim
ciliğ
in
artır
ılmas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
49Te
knol
ojik
Ar-G
e, P
aten
t, Ya
tırım
, Ta
nıtım
ve
Paza
rlam
a D
este
k Pr
ogra
mla
rı uy
gula
naca
ktır.
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
akan
lığ
(S),
Mal
iye
Baka
nlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı,
TPE
2012-2015
Ülk
emiz
san
ayis
inin
ihr
acat
oda
klı
ve u
lusl
arar
ası
paza
rlard
a re
kabe
t gü
cünü
n yü
ksek
bi
r ya
pıya
ka
vuşt
urul
mas
ını
tem
in
etm
ek
üzer
e,
gerç
ek
ve
tüze
l ki
şile
rin
Ar-G
e ça
lışm
alar
ı so
nucu
nda
geliş
tirip
üre
ttikl
eri
yüks
ek k
atm
a de
ğerli
tek
nolo
jik
ürün
lere
sa
ğlan
acak
de
stek
lerle
ilg
ili pr
ogra
mla
r ha
zırla
naca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
66
50
Araş
tırm
a so
nuçl
arın
ın
ve
bulu
şlar
ın
ticar
ileşt
irilm
esi
ve
tekn
oloj
i tra
nsfe
ri uy
gula
mal
arı
etki
nleş
tirilm
esi s
ağla
naca
ktır.
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
ak. (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
TÜBİ
TAK,
YÖ
K,Ü
nive
rsite
ler,
TPE,
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı,
TİM
, TO
BB, T
TGV,
KO
SGEB
2012-2015
Araş
tırm
a so
nuçl
arın
ın
fikri
mül
kiye
t ha
klar
ına
ilişki
n m
evzu
at
düze
nlem
eler
i ge
rçek
leşt
irile
cekt
ir.
Ülk
emiz
iç
in
uygu
n Te
knol
oji
Tran
sfer
O
fisi
mod
eli
tam
amla
nara
k pi
lot
ölçe
kte
uygu
lam
ası
başl
atıla
cakt
ır.
Öze
l ve
ka
mu
kesi
mi
tara
fında
n ge
rçek
leşt
irile
n bu
luşl
arın
tic
arile
ştiri
lmes
i am
acı
ile
bulu
şçul
ar il
e ye
rli,
yaba
ncı,
kam
u-öz
el g
irişi
mci
leri
bulu
ştur
an
plat
form
lar
kuru
lmas
ı ve
yu
rt iç
inde
ya
tırım
ının
des
tekl
enm
esin
i sağ
laya
cak
özel
pro
gram
ha
zırla
nmas
ı ve
uygu
lanm
ası s
ağla
naca
ktır.
51
Şirk
etle
rin b
ilimse
l ve
tek
nolo
jik
geliş
mel
ere
daya
lı ye
nilik
çi
ürün
ve
sü
reç
fikirl
erin
in
geliş
tirilm
esi
ve
ticar
ileşt
irilm
esi
amac
ı ile
; en
düst
riyel
ta
sarım
, ür
etim
e ha
zırlı
k,
üret
im
süre
ci
doğr
ulam
ası,
saha
te
stle
ri,
belg
elen
dirm
e ça
lışm
alar
ı, pa
zara
sun
um v
e sa
tış s
onra
sı
hizm
etle
re
yöne
lik
hazı
rlık
çalış
mal
arı
faal
iyet
lerin
i iç
eren
pr
ojel
eri d
este
klen
ecek
tir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TTG
V
2012-2015
Türk
iye’
de
yerle
şik
ticar
i, sı
nai
veya
ya
zılım
fa
aliy
etin
de
bulu
nan
şirk
etle
rin
Kalk
ınm
a Pl
anı,
Yıllı
k Pr
ogra
m,
Bilim
ve
Tekn
oloj
i Yü
ksek
Kur
ulu
kara
rların
da b
elirl
enen
önc
elik
li te
knol
oji
alan
ı ve
se
ktör
leri
başt
a ol
mak
üze
re k
endi
bün
yele
rinde
ve/
veya
bün
yele
ri dı
şınd
a ul
usla
rara
sı p
azar
lara
yön
elik
ür
ünle
rin g
eliş
tirilm
esi v
e tic
arile
ştiri
lmes
i faa
liyet
lerin
i iç
erec
ek ş
ekild
e yü
rüte
cekl
eri
proj
eler
kap
sam
ında
be
lgel
endi
rileb
ilen
gide
rlerin
in b
elirl
i bir
oran
ının
hib
e ol
arak
des
tekl
enm
esi h
edefl
enm
ekte
dir.
52
Stra
tejik
bir
yakl
aşım
be
nim
sene
rek,
kam
u al
ımla
rının
, ye
niliğ
i, ye
rlile
şmey
i ve
tekn
oloj
i tra
nsfe
rini t
eşvi
k et
mes
i sa
ğlan
acak
tır.
Bilim
, San
ayi v
eTe
knol
oji B
akan
lığı(S
),M
aliy
e Ba
kanl
ığı(S
),Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,AB
Bak
anlığ
ıH
azin
e M
üst.,
TÜBİ
TAK,
Kam
u İh
ale
Kuru
mu
2012-2015
Bilim
Tek
nolo
ji Yü
ksek
Kur
ulun
un 2
011/
106
sayı
lı Ka
rarı
çerç
eves
inde
ya
pıla
cak
çalış
mal
arla
, ka
mud
a uz
un d
önem
li al
ım s
trate
jisi
belir
lene
rek
kam
u al
ımla
rının
ül
kem
izde
Ar
-Ge
ve
yeni
lik
kapa
site
sini
artı
rıcı,
yerli
tek
nolo
jiye
daya
lı ka
litel
i ür
ünle
rin ü
retil
mes
ini
sağl
ayıc
ı yö
nde
kulla
nılm
ası
sağl
anac
aktır
. Ka
mu
teda
riki u
ygul
amal
arı,
yerli
Ar-
Ge
ve y
enilik
içi
n st
rate
jik ö
nem
e sa
hip
alan
lard
a ku
llanı
laca
k,
bu
alan
lard
aki
ihra
ç ür
ünle
rimiz
in
ulus
lara
rası
reka
bet g
ücü
artır
ılaca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
67
53O
rgan
ize
sana
yi b
ölge
lerin
de
Ar-G
e da
nışm
anlık
mer
kezl
eri/
ofisl
eri k
urul
acak
tır.
Bilim
, San
ayi v
e Te
knol
oji
Baka
nlığ
ı (S)
,TÜ
BİTA
K,TT
GV,
T
OBB
,O
SBÜ
K (O
rgan
ize
Sana
yi
Bölg
eler
i Üst
Kur
uluş
u)
2012-2019
Org
aniz
e sa
nayi
bö
lgel
erin
in
orta
k hi
zmet
inde
ol
an
ve
sekt
örel
ba
zda
araş
tırm
a ya
pan
Ar-G
e da
nışm
anlık
mer
kezl
erin
in k
urul
mas
ı, KO
Bİ’le
rin A
r-G
e’ye
yön
elm
eler
ini s
ağla
yaca
k ve
Ar-G
e ça
lışm
alar
ı ya
pmal
arın
ı kol
ayla
ştıra
cakt
ır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
68
5. E
YLEM
ALA
NI
: İŞB
İRLİ
KLE
Rİ
13. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İki
li ve
Çok
lu U
lusl
arar
ası T
icar
et İ
şbirl
ikle
rinin
Güç
lend
irilm
esi
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
54Se
rbes
t tic
aret
an
laşm
ası
ve
terc
ihli
ticar
et a
nlaş
mas
ı ya
pıla
n ül
ke s
ayıs
ı artı
rılac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Dış
işle
ri Ba
kanl
ığı,
Avru
pa B
irliğ
i Bak
anlığ
ı
2012-2019
2023
İhra
cat S
trate
jisi ç
erçe
vesi
nde
yer
alan
hed
ef
paza
rlar b
aşta
olm
ak ü
zere
ser
best
tica
ret a
nlaş
mas
ı ve
ter
cihl
i tic
aret
anl
aşm
ası
yapı
lan
ülke
say
ısın
ın
arttı
rılm
ası h
edefl
enm
ekte
dir.
55
İmal
at
sana
yi
sekt
örle
rinin
ya
tırım
ve
ham
mad
de ih
tiyaç
ları
doğr
ultu
sund
a yer
li ürü
n gel
iştir
me
ve u
yarla
ma
dest
ek p
rogr
amla
rı ha
zırla
nara
k uy
gula
naca
ktır.
Bilim
San
ayi v
e Te
kn. B
ak. (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
TOBB
2012-2015
Sekt
örle
rin y
atırı
mla
rında
yen
i üre
tim te
knol
ojile
rine
haki
m o
lma
vizy
onu
doğr
ultu
sund
a, ye
rli ü
rün
alım
ının
de
stek
lenm
esi,
bu ç
erçe
vede
, yer
li ürü
n ge
liştir
me
ve
uyar
lam
a de
stek
pro
gram
ları
ile y
eni p
aten
t alım
ı ve
Ar-G
e ça
lışm
alar
ının
ve
yeni
bul
uşla
rın ü
retil
mes
inin
ve
tesc
il ed
ilmes
inin
öze
ndiri
lmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
56 U
lusl
arar
ası
orga
niza
syon
lard
a ül
kem
iz
daha
et
kin
tem
sil
edile
cekt
ir.
Dış
işle
ri Ba
kanl
ığı (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Kalk
ınm
a Ba
kanl
ığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,TO
BB
2012-2023
Ulu
slar
aras
ı or
gani
zasy
onla
rda
ülke
miz
in
daha
fa
zla
tem
sil e
dilm
esi s
ağla
nmas
ı am
açla
nmak
tadı
r. Ü
lkem
izin
ul
usla
rara
sı
ve
bölg
esel
iş
birli
ği
teşk
ilatla
rında
ki
etki
nliğ
inin
ar
tırılm
asın
a yö
nelik
ça
lışm
alar
yap
ılaca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
69
5. E
YLEM
ALA
NI
: İŞB
İRLİ
KLE
Rİ
14. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
çıla
rın K
amu
– Ö
zel S
ektö
r – S
TK’la
r – Ü
nive
rsite
ile
İlişk
ilerin
in G
eliş
tirilm
esi
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
57
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı
büny
esin
de
kuru
lmuş
bul
unan
Yat
ırım
Des
tek
Ofis
lerin
in ih
raca
tla ilg
ili ko
nula
rda
kapa
site
si
geliş
tirile
rek,
di
ğer
kuru
mla
rla iş
birli
ği iç
inde
gö
rev
yapm
alar
ı sağ
lana
cakt
ır.
Kal
kınm
a Ba
kanl
ığı (
S),
Ekon
omi B
akan
lığı ,
TİM
,
T
OBB
,İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-2015
Kalk
ınm
a Aj
ansl
arı
büny
esin
de h
alih
azırd
a he
r ild
e ku
rulm
uş b
ulun
an Y
atırı
m D
este
k O
fisle
rinin
ins
an
kayn
ağı
ve
tekn
ik
kapa
site
lerin
in
geliş
tirilm
esiy
le
diğe
r kur
umla
rla iş
birli
ği iç
inde
bu
birim
lerin
ihra
catla
ilg
ili ko
nula
rda
da g
örev
yap
mal
arı s
ağla
naca
ktır.
58İh
raca
tçıla
rın
üniv
ersi
tele
r ile
iş
birli
ğini
ge
liştir
mes
ini
sağl
ayac
ak
yeni
de
stek
m
ekan
izm
alar
ı olu
ştur
ulac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Mal
iye
Baka
nlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,G
ıda,
Tarım
ve
Hay
vanc
ılık
Bak.
,YÖ
K,Tİ
M, T
OBB
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2015
Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esin
in
Des
tekl
enm
esi H
akkı
nda T
ebliğ
ile ün
iver
site
-ihra
catç
ı ve
üre
tici i
şbirl
iğin
i gel
iştir
mek
üze
re d
este
klen
mes
i am
açla
nmak
tadı
r. Bu
des
tek
ile i
şbirl
iği
kuru
luşl
arı
olar
ak
tanı
mla
nan
Türk
iye
İhra
catç
ılar
Mec
lisi,
Türk
iye
Oda
lar
ve B
orsa
lar
Birli
ği,
Dış
Eko
nom
ik
İlişk
iler
Kuru
lu, İ
hrac
atçı
Birl
ikle
ri, İl
Tic
aret
ve/
veya
Sa
nayi
Oda
ları,
Org
aniz
e Sa
nayi
Böl
gele
ri, E
ndüs
tri
Bölg
eler
i, Te
knol
oji
Gel
iştir
me
Bölg
eler
i, Se
ktör
el
Üre
tici
Der
nekl
eri,
Sekt
örel
D
ış T
icar
et
Şirk
etle
ri (S
DŞ)
ile
im
alat
çıla
rın k
urdu
ğu d
erne
k, b
irlik
ve
koop
erat
ifler
ön
derli
ğind
e fir
mal
arın
or
tak
olar
ak
gerç
ekle
ştire
cekl
eri i
htiy
aç a
naliz
i, eğ
itim
faal
iyet
leri,
da
nışm
anlık
fa
aliy
etle
ri,
yurtd
ışı
paza
rlam
a pr
ogra
mla
rı, a
lım h
eyet
i pr
ogra
mla
rı, i
stih
dam
ve
bire
ysel
dan
ışm
anlık
faa
liyet
leri
dest
ekle
nmek
tedi
r. İş
birli
ği ku
rulu
şlar
ının
ihtiy
aç a
naliz
i, eği
tim fa
aliy
eti v
e da
nışm
anlık
faal
iyet
lerin
e yö
nelik
ger
çekl
eştir
ecek
leri
hizm
et a
lımla
rında
üni
vers
itele
rden
yar
arla
nılm
akta
ol
up, b
u çe
rçev
ede
üniv
ersi
te-ih
raca
tçı b
ağla
ntıs
ının
gü
çlen
diril
mes
i hed
eflen
mek
tedi
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
70
6. E
YLEM
ALA
NI
: FİN
AN
SMA
N
15. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Fin
ansa
l Ens
trüm
anla
rın v
e Ti
care
t Des
tek
Ara
çlar
ının
Art
tırılm
ası v
e Ve
rimli
Kul
lanı
mın
ın S
ağla
nmas
ı
Eyle
m
No
Eyle
mle
rSo
rum
lu v
e İlg
ili K
urul
uşla
rSü
reA
çıkl
ama
59
Exim
bank
ta
rafın
dan
ihra
cat
kred
i si
gorta
sı
uygu
lam
ası
yayg
ınla
ştırı
lıp ih
raca
tçıla
rın ti
cari
bank
alar
ı da
kul
lana
rak
kayn
ak
elde
etm
esi s
ağla
naca
ktır.
Exim
bank
(S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,TB
B
2012-2015
Exim
bank
kay
nakl
arın
ın y
akla
şık
yüzd
e 90
’nın
dan
fazl
asın
ı ol
uştu
ran
kısa
vad
eli k
redi
ler,
ihra
catç
ının
iş
letm
e se
rmay
esi
ihtiy
acın
ı gi
derm
ekte
anca
k Ex
imba
nk k
ayna
klar
ıyla
sın
ırlı k
alm
akta
dır.
Exim
bank
ta
rafın
dan
ihra
cat
alac
ağın
ın
sigo
rtala
nmas
ı ve
si
gorta
be
delle
rinin
te
min
at
göst
erile
rek
ticar
i ba
nkal
arda
n kr
edi a
lınm
ası
daha
faz
la ih
raca
tçın
ın
daha
gen
iş b
ir ka
ynak
kul
lanı
mın
ı sağ
laya
cakt
ır.
60
Serm
aye
mal
ları
ve
yüks
ek
tekn
oloj
ili se
ktör
ih
raca
tını
dest
ekle
mek
am
acıy
la
ülke
kr
edi
ve
gara
nti
prog
ram
ları
ile
diğe
r or
ta-u
zun
vade
li kr
edi
prog
ram
ların
ın
kulla
nım
ı ar
tırıla
cak
ve
yeni
de
stek
pr
ogra
mla
rı g
eliş
tirile
cekt
ir.
Exim
bank
(S),
Ekon
omi B
akan
lığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,TB
B
2012-2015
Üre
timi
uzun
za
man
al
an
elek
trikl
i m
akin
eler
, el
ektro
nik,
gem
i ve
mak
ine
gibi
yüks
ek te
knol
oji iç
eren
se
ktör
lerin
üre
ttiği
mal
ların
ihr
acat
ını
dest
ekle
mek
, m
evcu
t sis
tem
in s
orun
ların
ı çöz
mek
ve
bu s
ektö
rlerin
Ex
imba
nk k
ayna
klar
ını e
tkin
kul
lanm
asın
ı sağ
lam
ak
amac
ıyla
ülk
e kr
edi v
e ga
rant
i pro
gram
ları
ile d
iğer
or
ta-u
zun
vade
li kr
edi
prog
ram
ların
ın k
ulla
nım
ının
ar
tırılm
ası v
e ye
ni d
este
k pro
gram
ların
ın h
azırl
anm
ası
amaç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
71
61
İhra
catç
ıların
ku
r ris
kini
or
tada
n ka
ldıra
cak
finan
sal
enst
rüm
anla
rın ta
nıtım
ı ya
pıla
rak
kulla
nım
ı ya
ygın
laşt
ırıla
cak
ve
ihra
catta
döv
iz k
uru
riski
sig
orta
si
stem
i kur
ulac
aktır
.
Exi
mba
nk (S
),Ek
onom
i Bak
anlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
Exim
bank
,Tİ
M,
Türk
iye
Bank
alar
Birl
iği,
Vade
li İş
lem
ve
Ops
iyon
Bor
sası
2012-2015
İhra
catç
ıların
reka
bet g
ücün
ün k
orun
mas
ı am
acıy
la,
kur
riski
yön
etim
ine
ilişki
n tü
rev
ürün
uyg
ulam
alar
ı ka
psam
ında
Türk
Exi
mba
nk ta
rafın
dan N
isan
2011
’den
iti
bare
n op
siyo
n im
kanl
arı
sunu
lmay
a ba
şlan
mış
tır.
Söz
konu
su u
ygul
ama
ile, e
sase
n ül
kem
iz b
anka
cılık
pi
yasa
sınd
a fa
aliy
et
göst
eren
tic
ari
bank
alar
ta
rafın
dan
veril
en o
psiy
on h
izm
etin
in k
apsa
mın
ın
geni
şlet
ilere
k, tic
ari b
anka
cılık
piy
asas
ını t
amam
layı
cı
yönd
e ha
reke
t ed
ilmes
i he
defle
nmiş
ol
mak
la
birli
kte,
ülk
emiz
fina
nsal
piy
asal
arın
daki
gel
işm
eler
pa
rale
linde
kur
ris
ki y
önet
imin
e iliş
kin
hizm
etle
rin
zam
an i
çind
e çe
şitle
ndiri
lmes
i de
öng
örül
mek
tedi
r. Bu
çer
çeve
de, a
yrıc
a, s
erbe
st k
ur s
iste
min
de T
L’ni
n de
ğerin
i sü
rekl
i ol
arak
ko
ntro
l al
tında
tu
tman
ın
müm
kün
olm
adığ
ı hus
usu
da d
ikka
te a
lınar
ak d
ünya
ça
pınd
a re
kabe
t ed
en
ihra
catç
ılarım
ızın
ku
rlard
a m
eyda
na g
elec
ek d
alga
lanm
alar
dan
etki
lenm
eyec
ek
yapı
ya k
avuş
turu
lmas
ı içi
n ya
tırım
mal
ı ihr
aç e
den
ve
bir
yıld
an u
zun
vade
li al
acak
ları
olan
ihra
catç
ıların
ku
r ris
kler
ini
sigo
rta
kaps
amın
a al
mak
üz
ere
yeni
ürü
n ge
liştir
ilmes
i am
acıy
la ü
lkem
iz fi
nans
al
piya
sala
rında
ki g
eliş
mel
er y
akın
dan
taki
p ed
ilece
k,
üstle
nile
cek
riskl
erin
sa
ğlık
lı bi
r şe
kild
e “h
edge
” ed
ilmes
ine
yöne
lik im
kanl
arın
artm
ası h
alin
de, o
rta ve
uz
un v
adel
i ihr
acat
ala
cakl
arın
ı da
kaps
amak
üze
re
kur
riski
yön
etim
ine
ilişki
n ye
ni h
izm
etle
r de
vrey
e so
kula
cakt
ır.
62
Exim
bank
Se
rbes
t Ti
care
t An
laşm
ası
ve
Terc
ihli
Tica
ret
Anla
şmas
ı ya
pıla
n ül
kele
r ile
he
def
ve
ön
celik
li pa
zarla
r iç
in
özel
kr
edi
prog
ram
ları
hazı
rlaya
cakt
ır.
Exim
bank
(S),
Ekon
omi B
akan
lığı
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
2012-2015
Exim
bank
’ın
Serb
est T
icar
et A
nlaş
mas
ı ve
Ter
cihl
i Ti
care
t An
laşm
ası
yapı
lmış
ülk
eler
e ilk
üç
yıl
için
(tu
tund
urm
a) ü
lke
kred
isi p
rogr
amla
rı v
e he
def
ve
önce
likli p
azar
lara
yön
elik
ihra
cat d
este
k pr
ogra
mla
rı ol
uştu
rmas
ı ve
söz
kon
usu
ülke
lerd
e se
çilm
iş ü
rün
grup
ları
için
ihra
cat
kapa
tma
süre
lerin
in u
zatıl
mas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
72
7. E
YLEM
ALA
NI
: İN
SAN
KAY
NA
ĞI
16. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: Yük
sek
Verim
li ve
Nite
likli
İnsa
n Se
rmay
esin
in A
rtırı
lmas
ı
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
63
İhra
cat,
ithal
at,
güm
rükl
eme
ve
sigo
rta
gibi
al
anla
rda
yete
rli,
belg
eli v
e ya
banc
ı dil b
ilen
nite
likli
işgü
cü s
ağla
naca
ktır.
Milli
Eği
tim B
akan
lığı (
S),
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı,AB
Bak
anlığ
ı,M
esle
ki Y
eter
lilik
Kuru
mu,
Türk
iye
İş K
urum
uYÖ
K
2012-2015
Dış
tica
rete
dön
ük a
lanl
arda
işgü
cü p
iyas
ası i
htiy
aç
anal
izi
düze
nli
yapı
laca
k, m
esle
ki v
e te
knik
eği
tim
prog
ram
ve
or
tam
ları
iyile
ştiri
lece
k,
hare
ketli
lik,
yete
rlilik
ve
m
esle
ki
eğiti
mle
ilg
ili AB
ta
rafın
dan
geliş
tirile
n ar
açla
rın u
ygul
anm
ası s
ağla
naca
ktır.
64D
ış T
icar
et S
trate
jik A
raşt
ırma
ve
Eğiti
m M
erke
zi K
urul
acak
tır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Milli
Eği
tim B
akan
lığı,
YÖK,
İlgili
Kuru
luşl
ar,
TOBB
,Tİ
M
2012-2019
Dış
tica
ret s
trate
jilerin
in o
luşt
urul
mas
ı ve
izle
nmek
te
olan
m
evcu
t uy
gula
mal
arda
ge
rek
duyu
labi
lece
k ar
aştır
ma
ve
eğiti
min
üni
vers
itele
rle iş
birli
ği y
apıla
rak
sağl
anm
ası a
mac
ıyla
bir
Stra
tejik
Ara
ştırm
a ve
Eği
tim
Mer
kezi
kur
ulac
aktır
. D
ış t
icar
etin
İht
iyaç
duy
duğu
ni
telik
li in
san
gücü
nün
yetiş
tirilm
esin
in ö
ngör
üldü
ğü
Eğiti
m M
erke
zind
e da
ha ç
ok e
ğitim
cile
rin e
ğitim
i üz
erin
e yo
ğunl
aşıla
cakt
ır. Ü
nive
rsite
lerin
dış
tic
aret
bö
lüm
leri,
mes
lek
lisel
eri
vb e
ğitim
böl
ümle
rinde
ki
öğre
tim e
lem
anla
rının
ve
dış
ticar
etle
ilgi
li ku
rsla
ra
eğiti
ci ol
arak
katıl
an uz
man
ların
(kam
u kur
umla
rında
n,
özel
firm
alar
dan
vb) e
ğitim
i bur
ada
yapı
laca
ktır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
73
65
Başt
a KO
Bİ’le
r ol
mak
üz
ere
tüm
ih
raca
tçı
firm
alar
ın
dış
ticar
ete
yöne
lik
faal
iyet
lerin
i yü
rüte
cek
insa
n ka
ynak
ları
pota
nsiy
elin
i olu
ştur
may
a yö
nelik
eğ
itim
ve
is
tihda
m
prog
ram
ları
oluş
turu
laca
ktır.
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı (S)
,M
EB ,
YÖK,
MYK
,KO
SGEB
,Tİ
M,
TOBB
2012-2023
İhra
catç
ı fir
mal
arın
iht
iyaç
duy
dukl
arı
dış
ticar
ete
yöne
lik
insa
n gü
cünü
n ge
rekl
i ni
telik
ve
ni
celik
se
viye
sine
ula
ştırı
lmas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
66
KOBİ
ça
lışan
ların
ın
ve
ihra
catç
ıların
bilg
i biri
kim
lerin
in v
e yö
netim
be
ceril
erin
in
artır
ılmas
ı sa
ğlan
acak
tır.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
TİM
,TO
BB
2012-2023
Hal
ihaz
ırda
yürü
tülm
ekte
ol
an
Ulu
slar
aras
ı R
ekab
etçi
liğin
G
eliş
tirilm
esin
in
Des
tekl
enm
esi
Hak
kınd
a Te
bliğ
ve
geliş
tirile
cek
olan
yen
i de
stek
m
ekan
izm
ası
ile
ihra
catç
ıların
ih
tiyaç
du
yduğ
u in
san
gücü
nün
gere
kli
nite
lik v
e ni
celik
sev
iyes
ine
ulaş
tırılm
ası a
maç
lanm
akta
dır.
67Ö
zel s
ektö
rün
işba
şı e
ğitim
leri
geliş
tirile
cekt
ir.
TİM
(S),
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı,TO
BB
2012-2023
İhra
catç
ı şi
rket
lerin
ni
telik
li iş
gücü
pl
anla
mas
ı ya
pmal
arı,
ihtiy
aç d
uyac
akla
rı ye
tkin
likle
r içi
n m
evcu
t iş
gücü
nün
eğiti
mi
ve b
u ka
psam
daki
çal
ışm
alar
ın
dest
ekle
nmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
74
7 EY
LEM
ALA
NI
: İN
SAN
KAY
NA
ĞI
17. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
Yap
ısın
ın İş
Sağ
lığı v
e G
üven
liğin
in S
ağla
nmas
ı Yol
uyla
Güç
lend
irilm
esi
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
68
Firm
alar
ın
ulus
lara
rası
re
kabe
tçiliğ
in
artır
ılmas
ını
teşv
ik
edec
ek
nite
likte
, iş
sa
ğlığ
ı ve
güv
enliğ
i ya
tırım
ların
ı de
stek
leye
cek
özel
pr
ogra
mla
r ha
zırla
naca
ktır.
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı (S)
,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,M
aliy
e Ba
kanl
ığı,
Haz
ine
Müs
teşa
rlığı
,Tü
rk S
tand
artla
rı En
stitü
sü
2012-2023
İşye
rlerin
de
iş
sağl
ığı
ve
güve
nliğ
i ya
tırım
ların
ın
artır
ılmas
ına
yöne
lik o
lara
k pr
oje
bazl
ı iş
sağl
ığı v
e gü
venl
iği d
este
kler
inin
haz
ırlan
mas
ı ve
kulla
nılm
ası
amaç
lanm
akta
dır.
Fi
rmal
arım
ızın
iş
sa
ğlığ
ı ve
gü
venl
iği
ile
ilgili
ulus
lara
rası
dü
zenl
emel
ere
uyum
unun
sağ
lanm
ası t
eşvi
k ed
ilece
ktir.
Bu
say
ede
bir
ürün
ün ü
retim
sür
eçle
rine
öze
l ön
em v
eren
ge
lişm
iş ü
lke
paza
rların
daki
tük
etic
ilerin
nez
dind
e fir
mal
arım
ızın
ve
Tü
rk
ürün
lerin
in
sa
ygın
lığın
ın
artır
ılmas
ı hed
eflen
mek
tedi
r.
69
İhra
catç
ıların
iş
sa
ğlığ
ı ve
gü
venl
iği
stan
dartl
arın
a uy
umun
un
geliş
tirilm
esi
sağl
anac
aktır
.
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı (S)
,Tİ
M,
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2023
İş s
ağlığ
ı ve
güve
nliğ
i ile
ilgi
li st
anda
rtlar
kon
usun
da
firm
alar
ın
bilg
ilend
irilm
esin
e yö
nelik
eğ
itim
lerin
dü
zenl
enm
esi a
maç
lanm
akta
dır.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
75
8. E
YLEM
ALA
NI
: MEV
ZUAT
18. S
TRAT
EJİK
HED
EF
: İhr
acat
a Yö
nelik
Mev
zuat
, Yas
al D
üzen
lem
e ve
Yön
etm
elik
lerin
Sek
töre
l Önc
elik
ler
Göz
etile
rek
Etki
nleş
tirilm
esi
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
70
Dah
ilde
işle
me
rejim
i, ih
raca
ta
yöne
lik d
este
kler
ve
benz
eri d
ış
ticar
et i
şlem
lerin
de b
ürok
rasi
nin
azal
tılm
ası,
işle
mle
rin
tüm
üyle
el
ektro
nik
orta
mda
ya
pılm
ası
sağl
anac
aktır
.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S),
Mal
iye
Baka
nlığ
ı,G
ümrü
k ve
Tic
aret
Bak
anlığ
ı,İh
raca
tçı B
irlik
leri
2012-2015
Hal
ihaz
ırda
Ekon
omi
Baka
nlığ
ı ta
rafın
dan
Dah
ilde
İşle
me
İzin
Bel
gele
ri İle
TU
RQ
UAL
ITY®
des
tekl
erin
e iliş
kin
işle
mle
r ih
raca
tçıla
rımız
a el
ektro
nik
orta
mda
sa
ğlan
mak
tadı
r. İh
raca
t iş
lem
m
aliy
etle
rinin
az
altıl
mas
ını t
emin
en b
u iş
lem
lere
ilav
e ol
arak
fuar
de
stek
leri,
tarım
ihra
cat i
adel
eri,
hariç
te iş
lem
e iz
in
işle
mle
ri gi
bi i
hrac
atın
ger
çekl
eştir
ilmes
ine
yöne
lik
işle
mle
rin
elek
troni
k or
tam
da
daha
ko
lay
ve
az
mal
iyet
le v
erilm
esin
in s
ağla
nmas
ı ve
bür
okra
sini
n az
altıl
mas
ı am
açla
nmak
tadı
r.
2023 TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI
76
9. E
YLEM
ALA
NI
: İZL
EME-
DEĞ
ERLE
ND
İRM
E19
. STR
ATEJ
İK H
EDEF
: 2
023
İhra
cat S
trat
ejis
i ve
Perf
orm
ans
Prog
ram
ı’nın
Etk
in Y
önet
imin
in S
ağla
nmas
ı
Ey
lem
N
oEy
lem
ler
Soru
mlu
ve
İlgili
Kur
uluş
lar
Süre
Açı
klam
a
71
2023
Tü
rkiy
e İh
raca
t St
rate
jisi
ve
Eyle
m
Plan
ı Ko
ordi
nasy
on
Kuru
lu k
urul
acak
tır.
Kuru
l 20
23
Türk
iye
İhra
cat
Stra
tejis
i ve
Ey
lem
Pl
anın
ın
yürü
tülm
esi
ve
gere
kli
revi
zyon
ların
ya
pılm
ası
husu
sund
a ye
tkilid
ir.
Ekon
omi B
akan
lığı (
S)D
ışiş
leri
Baka
nlığ
ı,Ka
lkın
ma
Baka
nlığ
ı,M
aliy
e Ba
kanl
ığı,
Bilim
, San
ayi v
e Te
k. B
akan
lığı,
Milli
Eği
tim B
akan
lığı,
Gıd
a, T
arım
ve
Hay
. Bak
anlığ
ı,U
laşt
ırma,
Den
izci
lik v
e H
aber
leşm
e B
akan
lığı,
Çal
ışm
a ve
Sos
yal G
üven
lik
Baka
nlığ
ı,Ç
evre
ve
Şehi
rcilik
Bak
anlığ
ı,H
azin
e M
üste
şarlı
ğı,
T.C
. Baş
baka
nlık
Yat
ırım
Des
tek
ve T
anıtı
m A
jans
ı,TÜ
BİTA
K,Ex
imba
nk,
TİM
,TO
BB
2012-2015
Eyle
mle
rden
sor
umlu
kam
u ku
rum
ve
kuru
luşl
arı i
le
özel
sek
tör
dern
ek v
e bi
rlik
tem
silc
ilerin
den
oluş
an
kuru
l üç
ayda
bir
topl
anar
ak s
trate
ji eyl
em p
lanl
arın
da
gelin
en
nokt
ayı
değe
rlend
irece
ktir.
Ku
rulu
n se
kret
erya
sı E
kono
mi B
akan
lığın
ca y
ürüt
ülec
ektir
.
72Tİ
M,
2023
Tür
kiye
İhra
cat
Stra
tejis
i ve
Eyle
m P
lanı
nın
taki
bi
amac
ıyla
biri
m k
urac
aktır
TİM
(S),
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri
2012-2023
TİM
, 202
3 Tü
rkiy
e İh
raca
t Stra
tejis
i ve
Eyle
m P
lanı
nın
uygu
lanm
asın
ı izl
emek
ve
İhra
catç
ı Birl
ikle
ri ar
asın
da
eşgü
düm
ü sa
ğlam
ak a
mac
ıyla
kur
ulac
ak b
irim
de
elde
ed
ilece
k gö
rüş,
ön
eri
ve
değe
rlend
irmel
eri
Koor
dina
syon
Kur
ulu
Sekr
eter
yası
na il
etec
ektir
.