अनु�शि�क्षणम्(Tutorial)
रुचि�रा�
षष्ठकक्ष्या�
�तु�र्थः�� पा�ठः�
क्री�डा�स्पर्धा��
क्री�डा�या�� वण�नुम्
सव�नु�म्प्रया#गः�
भविवष्यात्क�लः�
पुं��लि�ङ्गम्�एकवचनम्� द्वि�वचनम्� बहुवचनम्�
एषः� एतौ� एतौ�सः� तौ� तौ�
स्त्री�लि�ङ्गम्�
एषः� एतौ� एतौ��सः� तौ� तौ��
एतौतौ� एतौ� एतौ�द्विनतौतौ� तौ� तौ�द्विन
नपुं��सःकलि�ङ्गम्�
पुं�ठः� -1
पुं�ठः� -2
पुं�ठः� -3
एतुद् तुद् विकम्
अस्म्द्�
यु�ष्म्द्�
अस्मिस्म्न� पुं�ठः�
अहम् - त्वम्
अहम् (I)- त्वम् (You)
अह- शि�क्षक�
।
त्व- छा�त्रः�।
अह- बा�चिलःक�
।
त्व- शि�शिक्षक�
।
अह- ��लःक�।अह- गः�याक�।
त्व- स2चि�क�।त्व- क3 षक�।
आव�म् - या�व�म्
आव�म् (We two) - या�व�म् (You two)
आव�- या�वक2।
आव�- बा�चिलःक5 ।
या�व�- शि�शिक्षक5
।
आव�- ��लःक2।आव�- गः�याक2।
या�व�- स2चि�क2।या�व�- क3 षक2।
या�व�- बा�लःक2।
वयाम् – या7याम्
वयाम् (We) – या7याम् (You all)
वया- या�वक��।
वया- बा�चिलःक��
। या7या- शि�शिक्षक��।
वया- ��लःक��।वया- गः�याक��।
या7या- स2चि�क��।या7या- क3 षक��।
या7या- बा�लःक��।
अस्म्द्� शब्द्�
एकवचनम्� द्वि�वचनम्� बहुवचनम्�
यु�ष्म्द्� शब्द्�एकवचनम्� द्वि�वचनम्� बहुवचनम्�
अहम् आव�म् वयाम्प्रर्थःम्� विवभचि8� -
प्रर्थःम्� विवभचि8� - त्वम् या�व�म् या7याम्
वया- छा�त्रः�� स्म्�। वया- पाठः�म्�। वया- चिलःखा�म्�। वया- क्री�डा�म्�।
आव�- छा�त्रः2 स्व�। आव�- पाठः�व�। आव�- चिलःखा�व�। आव�- क्री�डा�व�।
अह- छा�त्रः� अस्मिस्म्। अह- पाठः�मिम्। अह- चिलःखा�मिम्। अह- क्री�डा�मिम्।
अहम् – आव�म् - वयाम्
पाठः + आमिम्।चिलःखा + आमिम्।क्री�डा + आमिम्।
अह- पाठः�मिम्।अह- चिलःखा�मिम्।अह- क्री�डा�मिम्।
वया- पाठः�म्�। वया- चिलःखा�म्�। वया- क्री�डा�म्�।
पाठः + आम्�।चिलःखा + आम्�।क्री�डा + आम्�।
आव�- पाठः�व�।आव�- चिलःखा�व�।आव�- क्री�डा�व�।
पाठः + आव�।चिलःखा + आव�।क्री�डा + आव�।
अहम् आव�म् वयाम्
अस्मिस्म् स्व� स्म्�
पाठः�मिम् पाठः�व� पाठः�म्�
त्व- छा�त्रः� अचिस। त्व- पाठःचिस। त्व- चिलःखाचिस। त्व- क्री�डाचिस।
या�व�- छा�त्रः2 स्थः�। या�व�- पाठःर्थः�। या�व�- चिलःखार्थः�। या�व�- क्री�डार्थः�।
या7या- छा�त्रः�� स्थः। या7या- पाठःर्थः। या7या- चिलःखार्थः। या7या- क्री�डार्थः।
त्वम् – या�व�म् - या7याम्
पाठः + चिस।चिलःखा + चिस।क्री�डा + चिस।पाठः + र्थः�।चिलःखा + र्थः�।क्री�डा + र्थः�।
त्वम् या�व�म् या7याम्
अचिस स्थः� स्थः
पाठःचिस पाठःर्थः� पाठःर्थः
त्व- पाठःचिस।त्व- चिलःखाचिस।त्व- क्री�डाचिस।या�व�- पाठःर्थः�।या�व�- चिलःखार्थः�।या�व�- क्री�डार्थः�।
पाठः + र्थः ।चिलःखा + र्थः ।क्री�डा + र्थः ।
या7या- पाठःर्थः।या7या- चिलःखार्थः।या7या- क्री�डार्थः।
सः� म्�� पुंश्युद्वितौ।
म्�- राक्ष....। म्�-
राक्ष....।
म्�म् = म्�झे5, me
म्�म्
एकव�नुम् वि?व�नुम् बाहुव�नुम्
प्रर्थःम्�विवभचि8� अहम् आव�म् वयाम्
वि?तुAया�विवभचि8� म्�म् आव�म् अस्म्�नु
त्व�म् = तु�झे5, you
त्व�म्
एकव�नुम् वि?व�नुम् बाहुव�नुम्
प्रर्थःम्�विवभचि8� त्वम् या�व�म् या7याम्
वि?तुAया�विवभचि8� त्व�म् या�व�म् या�ष्म्�नु
अह- त्व�- पाश्या�मिम्। अहं� त्व�� रक्षा�मिम्।
तुव - म्म्
तुव (your)- म्म् (my)
तौव न�म् द्विकम्�?
म्म् न�म् द्विनसःर्गः-�।
तौव न�म् द्विकम्�?
म्म् न�म् द्विवद्या�।
तौव न�म् द्विकम्�?
म्म् न�म् ......।
स्वपारिरा�या- वद्तु� Introduce yourself
अपानु� पारिरा�या द्D
एतुतु कस्या पा�स्तुकम्?
तुतु म्म् पा�स्तुकम्
।
म्म् गः3ह- नु�गःपा�रा5 अस्मिस्तु।म्म् विपातु� वEद्यः� अस्मिस्तु।म्म् म्�तु� शि�शिक्षक� अस्मिस्तु।म्म् मिम्त्रः- क्री�डावितु।
तुव गः3हम् �5न्नैEनुगःरा5 अस्मिस्तु।तुव विपातु� शि�क्षक� अस्मिस्तु।तुव म्�तु� गः�मियाक� अस्मिस्तु।तुव मिम्त्रः- पाठःवितु।
म्म् पा�त्रःA हुम्� ।आवया#� पा�त्रःA
हुम्�।
आवया#�
एकव�नुम् - वि?व�नुम्
म्म् - आवया#�
आवया#� - our (of two)
आवया#� गः3ह- नु�गःपा�रा5 अस्मिस्तु।आवया#� जनुक� वEद्यः� अस्मिस्तु।आवया#� जनुनुA शि�शिक्षक� अस्मिस्तु।आवया#� मिम्त्रः- क्री�डावितु।
एष� तुव पा�त्रःA। एष� या�वया#� पा�त्रःA।
या�वया#�एकव�नुम् - वि?व�नुम् तुव - या�वया#�
या�वया#� – your (of two)
या�वया#� गः3ह- �5न्नैE नुगःरा5 अस्मिस्तु।या�वया#� विपातु� शि�क्षक� अस्मिस्तु।या�वया#� म्�तु� गः�मियाक� अस्मिस्तु।या�वया#� मिम्त्रः- पाठःवितु।
म्म् द्�श� भा�रतौम्�। अस्म्�क� द्�श� भा�रतौम्�।अस्म्�क� र�ष्ट्रपुंद्वितौ� क� ?अस्म्�क� र�ष्ट्रपुंद्वितौ� प्रणबम्�खर्जी5।
अस्म्�कम् - our
एकव�नुम् - बाहुव�नुम् म्म् - अस्म्�कम्अस्म्�कम्
वयु� छा�त्री��।एषः� अस्म्�क� द्विवद्या��यु�।सः� अस्म्�क� लिशक्षाक�।तौतौ� अस्म्�क� क्री8डा�क्षा�त्रीम्�।
या�ष्म्�कम् एषः� तुव द्विवद्या��यु�।
सः� या�ष्म्�क- द्विवद्या��यु�।तौतौ� या�ष्म्�क- र्गः:हंम्�।
तौ�द्विन या�ष्म्�क- पुं�स्तौक�द्विन।
या�ष्म्�कम् - your
एकव�नुम् - बाहुव�नुम् तुव - या�ष्म्�कम्
• षष्ठAविवभचि8� सम्बान्धा�र्थःK भववितु।
अस्म्द् �ब्द्� एकवचनम्� द्वि�वचनम्� बहुवचनम्�
षःष्ठी� द्विवभालि<�- म्म् आवया#� अस्म्�कम्
या�ष्म्द् �ब्द्� एकवचनम्� द्वि�वचनम्� बहुवचनम्�
षःष्ठी� द्विवभालि<�- तुव या�वया#� या�ष्म्�कम्
एकव�नुम् वि?व�नुम् बाहुव�नुम्प्रर्थःम्�विवभचि8� अहम् आव�म् वयाम्वि?तुAया�विवभचि8� म्�म् आव�म् अस्म्�नुषष्ठAविवभचि8� म्म् आवया#� अस्म्�कम्
एकव�नुम् वि?व�नुम् बाहुव�नुम्प्रर्थःम्�विवभचि8� त्वम् या�व�म् या7याम्वि?तुAया�विवभचि8� त्व�म् या�व�म् या�ष्म्�नुषष्ठAविवभचि8� तुव या�वया#� या�ष्म्�कम्
या�ष्म्द् �ब्द्�
अस्म्द् �ब्द्�
FUTURE TENSE
एषः� अङ्� क� र� अस्मिस्तौ। व:क्षा� भाद्विवष्युद्वितौ।
म्�घः� अस्मिस्तौ। व:मि?� भाद्विवष्युद्वितौ।
�:ट्� (भाद्विवष्युत्क���)
Future Tense
भाद्विवष्युत्क���
विवद्यः�लःया- गःमिम्ष्यावितु। स� पाठिठःष्यावितु।
वEद्यः� भविवष्यावितु।
म्विहलः� चि�न्तुयावितु-
पा�त्रः� भविवष्यावितु।
�चिलःष्यावितु।
वतु�म्�नुक�लः� भविवष्यात्क�लः�
(हE , is) भववितु भविवष्यावितु (ह#गः�, will be)
(�लःतु�/ तुA हE, walks) �लःवितु �चिलःष्यावितु(ज�तु�/ तुA हE, goes) गःच्छवितु गःमिम्ष्यावितु (पाढ़तु�/ तुA हE, reads) पाठःवितु पाठिठःष्यावितु(चिलःखातु�/ तुA हE, writes) चिलःखावितु लः5खिखाष्यावितु(खा5लःतु�/ तुA हE, plays) खा5लःवितु खा5चिलःष्यावितु(खा�तु�/ तुA हE, eats) खा�द्वितु खा�ठिद्ष्यावितु(कहतु�/ तुA हE, says) कर्थःयावितु कर्थःमियाष्यावितु(पाAतु�/ तुA हE, drinks) विपाबावितु पा�स्यावितु(खाडा� ह#तु�/ तुA हE, stands)
वितुष्ठवितु स्थः�स्यावितु
(नुम्स्क�रा करातु�/ तुA हE, salutes)
नुम्वितु नु-स्यावितु
�:ट्� (भाद्विवष्युत्क���) – ‘ख��’ धा�तौ��एकव�नुम् वि?व�नुम् बाहुव�नुम्
प्रथम्पुं�रुषः�
/ एष�/ बा�लःक�/ स� एष�/ बा�चिलःक�/
मिम्त्रःम् ……
तु2/ एतु2/ बा�लःक2/ तु5 एतु5/ बा�चिलःक5 / मिम्त्रः5 .....
तु5 /एतु5/ बा�लःक��/ तु�� एतु��/बा�चिलःक��/मिम्त्रः�शिण .....
खा5चिलःष्यावितु खा5चिलःष्यातु� खा5चिलःष्यान्तिन्तु
म्ध्युम्पुं�रुषः� त्वम् या�व�म् या7याम्
खा5चिलःष्याचिस खा5चिलःष्यार्थः� खा5चिलःष्यार्थः
उत्तम्पुं�रुषः� अह- आव�म् वयाम्
खा5चिलःष्या�मिम् खा5चिलःष्या�व� खा5चिलःष्या�म्�
स�
पाठिठःतु�� अ-���
• सव�नु�म्�ब्द्�� - ‘अस्म्द्, या�ष्म्द्’
• भविवष्यात्क�लः-रूपा�शिण
द्वि�तौ�यु� पुं�ठः� 21
23
अन�लिशक्षाणम्�A project of Samskrit Promotion Foundation
र्धान्याव�द्�