บทท�� 1
บทนำ��
1. ท��ม�และคว�มสำ��ค�ญกรมควบคมโรค ค�อหนึ่��งในึ่หนึ่�วยงานึ่ของกระทรวงสาธารณสข ท��ร �บ
นึ่โยบายร�ฐบาลไปส"�การปฏิ$บ�ติ$ โดยม�ภารก$จเก��ยวก�บการพั�ฒนึ่าว$ชาการเพั��อการควบคมโรคและภ�ยท��คกคามสขภาพั โดยม�การศึ�กษา ว$จ�ย พั�ฒนึ่า รวมท�0งการถ่�ายทอดองค2ความร" 3และเทคโนึ่โลย�เพั��อการเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคม ว$นึ่$จฉั�ย และร�กษาโรคและภ�ยท��คกคามสขภาพั ด3วยภารก$จหนึ่3าท�� ติลอดจนึ่การปฏิ$บ�ติ$ติามนึ่โยบายท��ได3ร�บมอบหมาย เพั��อนึ่7าไปส"�ผลส�มฤทธ$:ในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ กรมควบคมโรคจ�งได3ก7าหนึ่ดนึ่โยบายในึ่การปฏิ$บ�ติ$ราชการท��เก��ยวข3อง ติลอดจนึ่ก7าหนึ่ดว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จ และยทธศึาสติร2ติ�างๆ โดยจะนึ่7ามาซึ่��งการบรรลเป5าหมายติามนึ่โยบายของกรมควบคมโรค และสอดร�บก�บนึ่โยบายของร�ฐบาลท��ก7าหนึ่ดไว3 ด3วยภารก$จหล�กหร�อกระบวนึ่การบร$หารจ�ดการท��เก��ยวข3อง
จากเหติผลด�งกล�าว ประกอบก�บเพั��อศึ�กษาแนึ่วทางในึ่การบร$หารงานึ่สาธารณสขท��เก��ยวข3อง คณะผ"3จ�ดท7า จ�งได3เล�อกกรมควบคมโรคเป=นึ่องค2กรศึ�กษาโดยคาดหว�งว�าจะสามารถ่นึ่7าหล�กทฤษฎี� และการบร$หารจ�ดการท��เป=นึ่ประโยชนึ่2 นึ่7ามาประยกติ2ใช3ในึ่การพั�ฒนึ่า ปร�บปรง กระบวนึ่การท7างานึ่ท��ร �บผ$ดชอบ เพั��อให3เก$ดประส$ทธ$ภาพัติ�อไป
2. ว�ตถุ�ประสำงค�2.1 เพั��อสามารถ่อธ$บายคณค�า ความส7าค�ญ และกระบวนึ่การบร$หาร
ได32.2 เพั��อสามารถ่อธ$บายและว$เคราะห2กระบวนึ่การบร$หารในึ่ระบบ
สาธารณสขได3 ในึ่เทอมของการวางแผนึ่ การจ�ดองค2การ การอ7านึ่วยการ การนึ่$เทศึงานึ่ การควบคมก7าก�บงานึ่ และการประเม$นึ่ผล
2.3 เพั��อสามารถ่จ7าแนึ่กป@จจ�ยท��ม�ผลติ�อการบร$หารงานึ่สาธารณสข ในึ่ประเดAนึ่การบร$หารงานึ่ และโครงการสาธารณสขติ�าง ๆ
3. ประโยชนำ�ท��จะได้�ร�บม�ความร" 3 ความเข3าใจในึ่การบร$หารงานึ่สาธารณสข ท��สามารถ่นึ่7าไป
ประยกติ2ได3ก�บงานึ่ทกระด�บ ท�0งภาคร�ฐและเอกชนึ่ท��เก��ยวข3อง ท�0งในึ่ส�วนึ่กลางและส�วนึ่ภ"ม$ภาค
บทท�� 2
ก�รทบทวนำเอกสำ�รท��เก��ยวข้�อง
“การบร$หาร ” (Administration) จะใช3ในึ่การบร$หารระด�บส"ง โดยเนึ่3นึ่ท��การก7าหนึ่ดนึ่โยบายท��ส7าค�ญและการก7าหนึ่ดแผนึ่ของผ"3บร$หารระด�บส"ง และ การจ�ดการ “ ” (Management) จะเนึ่3นึ่การปฏิ$บ�ติ$การให3เป=นึ่ไปติามนึ่โยบาย (แผนึ่ท��วางไว3) ในึ่การบร$หารทร�พัยากรและก$จการงานึ่อ��นึ่ๆ เพั��อให3บรรลว�ติถ่ประสงค2ท��ก7าหนึ่ดไว3ขององค2กร
กระบวนึ่การบร$หารจ�ดการ ค�อกล�มของก$จกรรม ประกอบด3วย การวางแผนึ่ (Planning) การจ�ดองค2กร (Organizing) การส��งการ (Leading/ Directing) หร�อการอ7านึ่วย และการควบคม (Controlling) ซึ่��งจะม�ความส�มพั�นึ่ธ2โดยติรงก�บทร�พัยากรขององค2กร ท��ก7าหนึ่ดท$ศึทางในึ่การใช3ทร�พัยากรท�0งหลายอย�างม�ประส$ทธ$ภาพัและประส$ทธ$ผล เพั��อให3บรรลถ่�งเป5าหมายขององค2กร
ร"ปท�� 1 หนึ่3าท��ของการบร$หารจ�ดการ (The Four Functions
Management) แสดงถ่�งความส�มพั�นึ่ธ2ระหว�างหนึ่3าท��ติ�างๆ ของการบร$หาร ท��เช��อมโยงเก��ยวพั�นึ่ก�นึ่ในึ่ร"ปกระบวนึ่การ
2
ท��มา : http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=lean-357
หนึ่3าท��ของการบร$หารประกอบด3วยก$จกรรมพั�0นึ่ฐานึ่ 4 ประการหร�ออาจแบ�งในึ่ล�กษณะท��เป=นึ่ข�0นึ่ติอนึ่ด�งนึ่�0
1) การวางแผนึ่ (Planning) เป=นึ่ส$�งท��องค2กรติ3องการเปล��ยนึ่แปลงในึ่อนึ่าคติ การวางแผนึ่เป=นึ่สะพัานึ่เช��อมระหว�างเหติการณ2ป@จจบ�นึ่และอนึ่าคติ ซึ่��งท7าได3โดยการให3บรรลเป5าหมายผลล�พัธ2ท��ติ3องการ การวางแผนึ่จ�งติ3องอาศึ�ยการก7าหนึ่ดกลยทธ2ท��ม�ประส$ทธ$ภาพั แม3ว�าพั�0นึ่ฐานึ่ของการจ�ดการโดยท��วไปเป=นึ่งานึ่ของผ"3บร$หารการวางแผนึ่เป=นึ่ส$�งส7าค�ญส7าหร�บการปฏิ$บ�ติ$ติามกลยทธ2ให3ประสบความส7าเรAจและการประเม$นึ่กลยทธ2 เพัราะว�า การจ�ดการองค2กร การจ"งใจ การจ�ดบคคลเข3าท7างานึ่ และก$จกรรมควบคม ข�0นึ่ก�บการวางแผนึ่ กระบวนึ่การวางแผนึ่จะติ3องประกอบด3วยผ"3บร$หารและพันึ่�กงานึ่ภายในึ่องค2กร การวางแผนึ่จะช�วยให3องค2กรก7าหนึ่ดข3อด�จากโอกาสภายนึ่อกและท7าให3เก$ดผลกระทบจากอปสรรคภายนึ่อกติ7�าสด โดยติ3องมองเหติการณ2ในึ่อด�ติและป@จจบ�นึ่เพั��อคาดคะเนึ่เหติการณ2ท��จะเก$ดข�0นึ่ในึ่อนึ่าคติ การวางแผนึ่ ประกอบด3วย การพั�ฒนึ่าภารก$จ (Mission) การคาดคะเนึ่เหติการณ2ป@จจบ�นึ่ เหติการณ2อนึ่าคติ และแนึ่วโนึ่3ม การก7าหนึ่ดว�ติถ่ประสงค2 และการเล�อกกลยทธ2ท��ใช3
2) การจ�ดการองค2ก า ร (Organizing) การแบ�งงานึ่ การจ�ดสายการบ�งค�บบ�ญชา การรวมหร�อการกระจายอ7านึ่าจ อ7านึ่าจหนึ่3าท�� หร�อความม�เอกภาพัในึ่การบ�งค�บบ�ญชาท��ย�ดถ่�อปฏิ$บ�ติ$มา โดยการก7าหนึ่ดงานึ่และ
Planning
Organizing
Controlling Leadin
g
Management
Process
3
ความส7าค�ญของอ7านึ่าจหนึ่3าท�� การจ�ดองค2กรท��ด�สามารถ่จ"งใจผ"3บร$หารและพันึ่�กงานึ่ให3มองเหAนึ่ความส7าค�ญของความส7าเรAจขององค2กร
การก7าหนึ่ดล�กษณะเฉัพัาะของงานึ่ (Work
Specialization) โดยการแบ�งงานึ่ประกอบด3วยงานึ่ท��ก7าหนึ่ดออกมาเป=นึ่แผนึ่ก การจ�ดแผนึ่ก
การมอบอ7านึ่าจหนึ่3าท�� (Delegating Authority) การแยกงานึ่ออกเป=นึ่งานึ่ย�อยติามการพั�ฒนึ่ารายละเอ�ยดของงานึ่ (Job Description) และคณสมบ�ติ$ของงงานึ่ (Job
Specification) เคร��องม�อเหล�านึ่�0ม�ความช�ดเจนึ่ส7าหร�บผ"3บร$หารและพันึ่�กงานึ่ ซึ่��งติ3องการทราบล�กษณะของงานึ่
การก7าหนึ่ดแผนึ่กในึ่โครงสร3างขององค2กร (Organization
Structure) ขนึ่าดของการควบคม (Span of Control)
และสายการบ�งค�บบ�ญชา (Chain of Command) ร"ปแบบท��วไปของการจ�ดแผนึ่กค�อ ติามหนึ่3าท�� (Functional) ติามฝ้Bาย (Divisional) ติามหนึ่�วยธรก$จเช$งกลยทธ2 (Strategic
business unit) และด3านึ่แมททร$กซึ่2 (Matrix)
3) การนึ่7าหร�อการส��งการ (Leading/ Directing) เป=นึ่การใช3อ$ทธ$พัลเพั��อจ"งใจพันึ่�กงานึ่ให3ปฏิ$บ�ติ$งานึ่และนึ่7าไปส"�ความส7าเรAจติามเป5าหมายท��ระบไว3 หร�อเป=นึ่กระบวนึ่การจ�ดการให3สมาช$กในึ่องค2กรท7างานึ่ร�วมก�นึ่ได3ด3วยว$ธ�การติ�างๆ การนึ่7าหร�อการส��งการติ3องใช3ความสามารถ่หลายเร��องควบค"�ก�นึ่ไป อาท$ ภาวะความเป=นึ่ผ"3นึ่7าของผ"3บร$หาร การจ"งใจ การติ$ดติ�อส��อสารในึ่องค2กร และการท7างานึ่เป=นึ่ท�ม เป=นึ่ติ3นึ่ หนึ่3าท��ในึ่การนึ่7าหร�อส��งการนึ่�0 ม�ความส7าค�ญไม�นึ่3อยไปกว�าหนึ่3าท��อ��นึ่ เพัราะผ"3บร$หารติ3องแสดงบทบาทของผ"3ส� �งการอย�างม�คณภาพั ถ่3าไม�เช�นึ่นึ่�0นึ่ แผนึ่งานึ่ท��วางไว3ติลอดจนึ่ทร�พัยากรท��จ�ดเติร�ยมไว3อาจไม�เก$ดประส$ทธ$ผล ถ่3าผ"3บร$หารด7าเนึ่$นึ่ก$จกรรมด3านึ่การส��งการไม�ด�พัอ ด�งนึ่�0นึ่ การส��งการจ�งเป=นึ่เร��องของความร" 3ความช7านึ่าญ ประสบการณ2 และความสามารถ่ท��จะช�กจ"งให3พันึ่�กงานึ่ร�วมก�นึ่ปฏิ$บ�ติ$งานึ่ไปติามเป5าหมายท��ก7าหนึ่ดไว3ให3องค2กรประสบความส7าเรAจติามติ3องการ
4) การควบคม (Controlling) การใช3ทร�พัยากรติ�างๆ ขององค2กร ถ่�อว�าเป=นึ่กระบวนึ่การติรวจสอบ หร�อติ$ดติามผลและประเม$นึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่
4
ในึ่ก$จกรรมติ�างๆ ของพันึ่�กงานึ่ เพั��อร�กษาให3องค2กรด7าเนึ่$นึ่ไปในึ่ท$ศึทางส"�เป5าหมายอย�างถ่"กติ3องติามว�ติถ่ประสงค2หล�กขององค2กร ในึ่เวลาท��ก7าหนึ่ดไว3 องค2กรหร�อธรก$จท��ประสบความล3มเหลวอาจเก$ดจากการขาดการควบคม หร�อม�การควบคมท��ไร3ประส$ทธ$ภาพั และหลายแห�งเก$ดจากความไม�ใส�ใจในึ่เร��องของการควบคม ละเลยเพั$กเฉัย หร�อในึ่ทางกล�บก�นึ่ค�อม�การควบคมมากจนึ่เก$ดความผ$ดพัลาดขององค2กรเอง การควบคมจ�งเป=นึ่หนึ่3าท��หล�กทางการบร$หารท��ม�ความส7าค�ญ ติ�0งแติ�เร$�มติ3นึ่จนึ่จบกระบวนึ่การทางการบร$หาร
บทท�� 3
กระบวนำก�รบร$ห�รระบบสำ�ธ�รณสำ�ข้ กรมควบค�มโรค
กระทรวงสำ�ธ�รณสำ�ข้
คว�มเป(นำม�กรมควบค�มโรค กระทรวงสำ�ธ�รณสำ�ข้ เด$มเป=นึ่กองโรคติ$ดติ�อ
ส�งก�ดกรมสาธารณสขกระทรวงมหาดไทย ท7าหนึ่3าท��ควบคมและป5องก�นึ่โรคติ$ดติ�อ ติ�อมาในึ่ปC พั.ศึ.
2485 ได3ม�ประกาศึราชกฤษฎี�กาสถ่าปนึ่ากรมสาธารณสข ให3เป=นึ่กระทรวงสาธารณสข ม�กรมในึ่ส�งก�ดรวม 7 กรม ซึ่��งม�กรมท��เก��ยวข3องก�บงานึ่โรคติ$ดติ�อ 2 กรม ค�อ กรมการแพัทย2 และกรมสาธารณสข (ภายหล�งเปล��ยนึ่เป=นึ่กรมอนึ่าม�ย) กรมการแพัทย2 จะร�บผ$ดชอบก$จการของโรงพัยาบาล เช�นึ่ โรงพัยาบาลโรคเร�0อนึ่พัระประแดง, โรงพัยาบาลโรคเร�0อนึ่ขอนึ่แก�นึ่, โรงพัยาบาลโรคเร�0อนึ่เช�ยงใหม�, โรงพัยาบาลโรคเร�0อนึ่นึ่ครศึร�ธรรมราช, นึ่$คมโรคเร�0อนึ่เช�ยงราย,โรงพัยาบาลบางร�ก, โรงพัยาบาลว�ณโรค, โรงพัยาบาลบ7าราศึนึ่ราด"ร ส�วนึ่งานึ่ควบคมโรคอ��นึ่ ๆ ย�งอย"�ในึ่ความร�บผ$ดชอบของกรมควบคมโรคติ$ดติ�อ กรมสาธารณสข
ในึ่ปC พั.ศึ. 2495 ได3เปล��ยนึ่ช��อ กรมสาธารณสขเป=นึ่กรมอนึ่าม�ย และโอนึ่ก$จการของโรงพัยาบาลเฉัพัาะโรคในึ่ส�งก�ดกรมอนึ่าม�ย และยกฐานึ่ะหนึ่�วย
5
งานึ่เฉัพัาะโรคให3เป=นึ่กอง ค�อ กองควบคมว�ณโรค กองควบคมโรคเร�0อนึ่ ปร�บปรงขยายงานึ่ควบคมไข3มาลาเร�ยและโรคเท3าช3าง เป=นึ่กองควบคมมาลาเร�ยและโรคเท3าช3าง รวมงานึ่ควบคมคดทะราดก�บกามโรคติ�0งเป=นึ่กองควบคมกามโรคและคดทะราด
ในึ่ปC พั.ศึ. 2515 ได3ม�การรวมกรมการแพัทย2และกรมอนึ่าม�ยเข3าด3วยก�นึ่เป=นึ่กรมการแพัทย2และอนึ่าม�ย งานึ่ควบคมโรคติ$ดติ�อท�0งหมด จ�งข�0นึ่ก�บกรมการแพัทย2และอนึ่าม�ย
ในึ่ปC พั.ศึ. 2517 ได3ม�การแยกกรมการแพัทย2และกรมอนึ่าม�ยออกจากก�นึ่ในึ่คร�0งนึ่�0นึ่ได3ม�การรวมหนึ่�วยงานึ่ควบคมโรคติ$ดติ�อเข3าด3วยก�นึ่จ�ดติ�0งเป=นึ่กรมควบคมโรคติ$ดติ�อ
กรมควบคมโรคติ$ดติ�อ แบ�งส�วนึ่ราชการเป=นึ่กล�มงานึ่ท��ปร�กษากองว$ชาการเก��ยวก�บโรคติ$ดติ�อติ�างๆ 7 กอง และหนึ่�วยงานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่การบร$หารงานึ่ของกรมฯ 4 หนึ่�วยงานึ่ โรงพัยาบาลเฉัพัาะโรค 4 แห�ง นึ่อกจากนึ่�0นึ่ย�งม�หนึ่�วยงานึ่ท��ติ� 0งอย"�ในึ่ส�วนึ่ภ"ม$ภาค ได3แก� ส7านึ่�กงานึ่ควบคมโรคติ$ดติ�อเขติ 12
เขติ และส7านึ่�กงานึ่ควบคมโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลง 5 ส7านึ่�กงานึ่ในึ่ปC พั.ศึ. 2545 ได3ม�การออกกฎีหมายปฏิ$ร"ปราชการ ท7าให3การแบ�ง
หนึ่�วยงานึ่ของกรมควบคมโรค ประกอบด3วย หนึ่�วยงานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่การบร$หารงานึ่ 4 กอง กองว$ชาการเก��ยวก�บโรคติ$ดติ�อติ�างๆ 8 ส7านึ่�ก และม�หนึ่�วยงานึ่ท��ติ� 0งอย"�ในึ่ส�วนึ่ภ"ม$ภาค ได3แก� ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค 12
เขติ ป@จจบ�นึ่กรมควบคมโรคม�หนึ่�วยงานึ่ท�� ก.พั. ให3ความเหAนึ่ชอบแติ�ไม�
ปรากฏิในึ่กฎีกระทรวง ประกอบด3วย กองบร$หาร 6 แห�ง สถ่าบ�นึ่ 2 แห�ง ส7านึ่�กว$ชาการ 11 แห�ง และ ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค 12 แห�ง ด�งนึ่�0
- กองบร$หาร 6 แห�ง : กองแผนึ่งานึ่, กองคล�ง, กองการเจ3าหนึ่3าท��, ส7านึ่�กงานึ่เลขานึ่การกรม, กล�มติรวจสอบภายในึ่ และกล�มพั�ฒนึ่าระบบบร$หาร
- สถ่าบ�นึ่ 2 แห�ง : สถ่าบ�นึ่บ7าราศึนึ่ราด"ร และสถ่าบ�นึ่ราชประชาสมาส�ย
- ส7านึ่�กว$ชาการ 11 แห�ง : ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลง, ส7านึ่�กโรคเอดส2และโรคติ$ดติ�อทางเพัศึส�มพั�นึ่ธ2, ส7านึ่�กโรคจากการ
6
ประกอบอาช�พัและส$�งแวดล3อม, ส7านึ่�กว�ณโรค, ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อท��วไป, ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการควบคมเคร��องด��มแอลกอฮอล2, ส7านึ่�กโรคไม�ติ$ดติ�อ, ส7านึ่�กระบาดว$ทยา, ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�ออบ�ติ$ใหม�, ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการว�คซึ่�นึ่แห�งชาติ$ และส7านึ่�กงานึ่เผยแพัร�และประชาส�มพั�นึ่ธ2
- ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค 12 แห�ง : ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคท�� 1-12
กระบวนำก�รบร$ห�รระบบสำ�ธ�รณสำ�ข้ กรมควบค�มโรค กระทรวงสำ�ธ�รณสำ�ข้1.ก�รว�งแผนำ (Planning)
กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เป=นึ่หนึ่��งในึ่หนึ่�วยงานึ่ราชการท��ม�ความส7าค�ญติ�อการพั�ฒนึ่าสขภาพัของประชาชนึ่ ท��ม�งเนึ่3นึ่การเป=นึ่ผ"3นึ่7าด3านึ่ว$ชาการและเทคโนึ่โลย�การป5องก�นึ่และควบคมโรคของประเทศึและระด�บนึ่านึ่าชาติ$
ว$สำ�ยท�ศนำ� เป=นึ่องค2กรช�0นึ่นึ่7าระด�บระด�บนึ่านึ่าชาติ$ ท��ส�งคมเช��อถ่�อและไว3วางใจเพั��อป5องก�นึ่ประชาชนึ่จากโรคและภ�ยสขภาพั ด3วยความเป=นึ่เล$ศึทางว$ชาการภายในึ่ปC 2563
พั�นำธก$จ
1. ว$จ�ยและพั�ฒนึ่าองค2ความร" 3เพั��อก7าหนึ่ดนึ่โยบาย ยทธศึาสติร2 พั�ฒนึ่าคณภาพัมาติรฐานึ่ทางว$ชาการและมาติรการด7าเนึ่$นึ่งานึ่เฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพั
2. พั�ฒนึ่าการบร$หารจ�ดการแลกเปล��ยนึ่ว$ชาการเช$งคณภาพั และเพั$�มประส$ทธ$ภาพัในึ่การถ่�ายทอดมาติรฐานึ่ มาติรการ เทคโนึ่โลย�การเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพั
3. พั�ฒนึ่าระบบฐานึ่ข3อม"ล ข�าวกรองโรค การจ�ดการความร" 3 และกลไก ความร�วมม�อ ความเข3มแขAงของเคร�อข�ายเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพั เพั��อเติร�ยมพัร3อมติอบโติ3ภาวะฉักเฉั$นึ่ด3านึ่สาธารณสข
7
4. ประเม$นึ่สถ่านึ่การณ2โรค / ความเส��ยงภ�ยสขภาพัเช$งรก และประเม$นึ่ผลการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ติามมาติรฐานึ่ เป5าหมายการให3บร$การรวมท�0งก7าก�บคณภาพั กลยทธ2การเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพัท��ม�ล7าด�บภาระโรคส"ง
ภ�รก$จ1. ศึ�กษา ค3นึ่คว3า ว$จ�ยพั�ฒนึ่าและก7าหนึ่ดมาติรฐานึ่ทางว$ชาการและ
เทคโนึ่โลย� ติลอดจนึ่การพั�ฒนึ่าบคลากรด3านึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคและภ�ยท��คกคามสขภาพั
2. เผยแพัร�ความร" 3ทางว$ชาการด3านึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคและภ�ยท��คกคามสขภาพัให3หนึ่�วยงานึ่ท��เก��ยวข3อง
และประชาชนึ่3. ควบคม ก7าก�บ นึ่$เทศึ และประเม$นึ่ผลด3านึ่ควบคมโรค 4. ให3บร$การร�กษาและฟื้G0 นึ่ฟื้"สภาพัผ"3ปBวยเฉัพัาะโรค 5. ประสานึ่นึ่โยบายและแผนึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคและภ�ยท��คกคาม
สขภาพั 6. พั�ฒนึ่าเคร�อข�ายการป5องก�นึ่ควบคมโรคติลอดจนึ่การเฝ้5าระว�งโรค
ก�บหนึ่�วยงานึ่ท��เก��ยวข3องและองค2กรท3องถ่$�นึ่
7. สร3างเคร�อข�ายความร�วมม�อก�บนึ่านึ่าประเทศึหร�อองค2กรระหว�างประเทศึในึ่การป5องก�นึ่ควบคมโรคและป@ญหาสขภาพัระหว�างประเทศึ
ย�ทธศ�สำตร�ก�รด้��เนำ$นำง�นำแบบม�-งเนำ�นำผลง�นำ สำ.-ว$สำ�ยท�ศนำ� 1. การพั�ฒนึ่าเป=นึ่ศึ"นึ่ย2กลางนึ่โยบาย มาติรการ นึ่ว�ติกรรม
ข3อม"ลอ3างอ$งและมาติรฐานึ่ว$ชาการเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพัของชาติ$ท��ได3มาติรฐานึ่สากล
2. การพั�ฒนึ่า และร�วมม�อก�บเคร�อข�ายภาค�ภายในึ่และนึ่านึ่าชาติ$ รวมท�0งสนึ่�บสนึ่นึ่พั�0นึ่ท��ในึ่การด7าเนึ่$นึ่งานึ่ป5องก�นึ่และควบคมโรคอย�างม�ประส$ทธ$ภาพัและย��งย�นึ่
3. การส��อสารสาธารณะและประชาส�มพั�นึ่ธ2อย�างท��วถ่�งและได3ผล เพั��อป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพั
8
4. การเติร�ยมความพัร3อมและด7าเนึ่$นึ่การป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพัในึ่สถ่านึ่การณ2ฉักเฉั$นึ่และภ�ยพั$บ�ติ$อย�างรวดเรAว ติามความติ3องการของพั�0นึ่ท��และได3มาติรฐานึ่สากล 5. การติ$ดติามและประเม$นึ่ผลภาพัรวมของการเฝ้5าระว�ง ป5องก�นึ่ ควบคมโรคและภ�ยสขภาพัของประเทศึติามมาติรฐานึ่สากล 6. การพั�ฒนึ่าคณภาพัระบบการบร$หารจ�ดองค2การติามมาติรฐานึ่สากล และโปร�งใสติรวจสอบได3
กรมควบคมโรคม�การวางแผนึ่งานึ่ท��เป=นึ่แผนึ่ยทธศึาสติร2 เพั��อก3าวไปส"�อนึ่าคติท��คาดหว�งภายในึ่ 10 ปC นึ่�บเป=นึ่แผนึ่ระยะยาว ซึ่��งม�การก7าหนึ่ดว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จ เป=นึ่ส$�งท��จะช�วยก7าหนึ่ดท$ศึทางเด$นึ่ในึ่อนึ่าคติท��ช�ดเจนึ่ให3ก�บองค2การ ม�กรอบการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ แนึ่วทางปฏิ$บ�ติ$งานึ่ช�วยในึ่การควบคมองค2การให3ด7าเนึ่$นึ่การติามแผนึ่ท��ก7าหนึ่ดไว3 นึ่อกจากแผนึ่ระยะยาวแล3วย�งม�การวางแผนึ่ระยะกลาง แผนึ่ปฏิ$บ�ติ$ราชการ 4 ปC จะม�การพั$จารณาว�าจะปร�บปรงแผนึ่ท��วางไว3 เพั��อให3สอดคล3องเหมาะสมก�บสถ่านึ่การณ2และสภาพัแวดล3อมท��เปล��ยนึ่แปลงไปในึ่ป@จจบ�นึ่ และม�การประมาณการด3านึ่งบประมาณ เพั��อให3แผนึ่ยทธศึาสติร2ด�งกล�าวสามารถ่ถ่�ายทอดส"�แผนึ่ปฏิ$บ�ติ$การแติ�ละปC การวางแผนึ่ระยะยาว ผ"3บร$หารระด�บส"งของกรมควบคมโรค
จะม�บทบาทส7าค�ญท��จะก7าหนึ่ดเป5าหมายและท$ศึทางในึ่ระยะยาว ท��สอดคล3องก�บนึ่โยบายระด�บชาติ$ และระด�บกระทรวง ในึ่ขณะท��ผ"3บร$หารระด�บรองลงมา ผ"3อ7านึ่วยการส7านึ่�กงานึ่ หร�อกอง จะร�บผ$ดชอบแผนึ่ระยะกลาง ท��จะติ3องก7าหนึ่ดให3สอดคล3องก�บแผนึ่ระยะยาว ผ"3บร$หารระด�บติ3นึ่วางแผนึ่ระยะส�0นึ่ให3สอดคล3องก�บแผนึ่ของผ"3บร$หารระด�บกลางอ�กติ�อหนึ่��ง แผนึ่ในึ่แติ�ระด�บจะติ3องเก�0อหนึ่นึ่สอดคล3องก�นึ่
2.ก�รจ�ด้ก�รองค�ก�ร (Organizing) โครงสร3างของกรมควบคมโรค ประกอบด3วย กองบร$หาร 6 แห�ง สถ่าบ�นึ่ 2 แห�ง ส7านึ่�กว$ชาการ 11 แห�ง และ ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค 12 แห�ง ก�รจ�ด้ก�รองค�ก�รข้องกรมควบค�มโรค กระทรวงสำ�ธ�รณสำ�ข้ แบ-งต�มแผนำกง�นำได้� ด้�งนำ�/
9
กรมควบค�มโรคDepartment
Scorecard :DSCเป5าหมายการให3บร$การของกรม- นึ่โยบายระด�บชาติ$ ระด�บกระทรวง และระด�บกรม- พั�นึ่ธก$จ บทบาท หนึ่3าท��ติามกฏิ
หนำ-วยง�นำBureau Scorecard :BuSC
เป5าหมายการให3บร$การของหนึ่�วยงานึ่- บทบาทหนึ่3าท��และภารก$จของส7านึ่�ก / กองท��สนึ่�บสนึ่นึ่ติ�อเป5าหมายการให3บร$การและติ�วช�0ว�ดระด�บกรม- บทบาทหนึ่3าท��และภารก$จในึ่งานึ่ประจ7าของส7านึ่�ก
บ�คคลIndividual
Scorecard : ISCเป5าหมายการให3บร$การในึ่ระด�บบคคล- บทบาทหนึ่3าท��ของบคคลท��สนึ่�บสนึ่นึ่ติ�อเป5าประสงค2และติ�วช�0ว�ดของห�วหนึ่3ากล�มงานึ่ / ฝ้Bาย - บทบาทหนึ่3าท��งานึ่ของบคคล
กล�-มง�นำSector Scorecard :SSC
เป5าหมายการให3บร$การของกล�มงานึ่- บทบาทหนึ่3าท��และภารก$จของกล�มงานึ่ / ฝ้Bายท��สนึ่�บสนึ่นึ่ติ�อเป5าหมายการให3บร$การและติ�วช�0ว�ดระด�บผ"3อ7านึ่วยการกอง / ส7านึ่�ก- บทบาทหนึ่3าท��และภารก$จในึ่งานึ่ประจ7าของกล�ม
1. การจ�ดแผนึ่กงานึ่ติามหนึ่3าท�� ได3แก� กองแผนึ่งานึ่ กองคล�ง กองการเจ3าหนึ่3าท�� ส7านึ่�กงานึ่เลขานึ่การกรมกล�มติรวจสอบภายในึ่ และกล�มพั�ฒนึ่าระบบบร$หาร
2. การจ�ดแผนึ่กงานึ่ติามผล$ติภ�ณฑ์2 (ว$ชาการ) ได3แก� ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลง ส7านึ่�กโรคเอดส2และโรคติ$ดติ�อทางเพัศึส�มพั�นึ่ธ2 ส7านึ่�กโรคจากการประกอบอาช�พัและส$�งแวดล3อม ส7านึ่�กว�ณโรค ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อท��วไป ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการควบคมเคร��องด��มแอลกอฮอล2 ส7านึ่�กโรคไม�ติ$ดติ�อ ส7านึ่�กระบาดว$ทยา ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�ออบ�ติ$ใหม� ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการว�คซึ่�นึ่แห�งชาติ$ และส7านึ่�กงานึ่เผยแพัร�และประชาส�มพั�นึ่ธ2
3. การจ�ดแผนึ่กงานึ่ติามพั�0นึ่ท�� ได3แก� ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค 12 พั�0นึ่ท��
3.ก�รนำ��และก�รสำ��งก�รกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ม�การนึ่7าและส��งการ โดยกลไก
การถ่�ายทอด การส��อสารภายในึ่องค2การ โดยม�กรอบแนึ่วค$ดการถ่�ายทอด/
จ�ดท7าค7าร�บรองติ�วช�0ว�ดและค�าเป5าหมาย
10
บร$หารทร�พัยากรบคคลด3วยกรอบแนึ่วค$ดความสามารถ่เช$งสมรรถ่นึ่ะหล�ก (Core Competency) ค�อ Competency ท��เป=นึ่แก�นึ่หร�อแกนึ่หล�กขององค2การซึ่��งทกคนึ่ในึ่องค2การติ3องม�คณสมบ�ติ$ท��เหม�อนึ่ก�นึ่นึ่�0 เพัราะความสามารถ่และคณสมบ�ติ$ประเภทนึ่�0เป=นึ่ติ�วก7าหนึ่ดหร�อผล�กด�นึ่ให3องค2กรบรรลติามว$ส�ยท�ศึนึ่2 (Vision) และพั�นึ่ธก$จ (Mission) ท��วางไว3ได3 ติลอดจนึ่ย�งเป=นึ่ติ�วสะท3อนึ่ถ่�งค�านึ่$ยม (Values) ท��คนึ่ในึ่องค2กรม�และถ่�อปฏิ$บ�ติ$ร�วมก�นึ่ ได3แก�
1. ภาวะผ"3นึ่7า โดยการการนึ่7าศึ�กยภาพัของตินึ่เองออกมาเพั��อผล�กด�นึ่ให3เก$ดก$จกรรม ผลงานึ่ ผลผล$ติ บร$การ ซึ่��งเป=นึ่ท��ยอมร�บ และได3ร�บความร�วมม�อจากผ"3เก��ยวข3อง การจ�ดการ การบร$หาร หนึ่�วยงานึ่ และผ"3ใติ3บ�งค�บบ�ญชา ในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ รวมท�0งสนึ่�บสนึ่นึ่ ก$จกรรมติ�างๆ เพั��อให3เก$ดผลล�พัธ2 ติามเป5าหมายท��ก7าหนึ่ด อย�างม�ประส$ทธ$ภาพัม�ความค$ดสร3างสรรค2 ท��ก�อให3เก$ดการพั�ฒนึ่า หร�อเปล��ยนึ่แปลงไปส"�ความส7าเรAจขององค2กร
2. การท7างานึ่เป=นึ่ท�ม สร3างความเป=นึ่ผ"3นึ่7า ติ�ดส$นึ่ใจเป=นึ่ ว$เคราะห2ป@ญหาติ�างๆ รวบรวมข3อม"ลท��ถ่"กติ3อง สามารถ่ส��อสารความเข3าใจก�นึ่ได3 ประสานึ่งานึ่และจ"งใจให3คนึ่ท7างานึ่อย�างม�ประส$ทธ$ภาพั
3. การให3บร$การเช$งคณภาพั สามารถ่ท��จะแสดงภาพัพัจนึ่2ท��ด�ในึ่การให3บร$การ สร3างความเช��อม��นึ่ให3ก�บผ"3บร$การ ประก�นึ่ผลงานึ่ และการให3บร$การท��สามารถ่ติอบสนึ่องติ�อความติ3องการ และความคาดหว�งของผ"3ร �บบร$การ โดยม�ความเติAมใจท��จะให3บร$การอย�างเติAมท��
4. การพั�ฒนึ่าตินึ่เอง ความม�งม��นึ่และกระติ�อร�อร3นึ่ในึ่การพั�ฒนึ่าความร" 3ความสามารถ่ของตินึ่เองอย�างติ�อเนึ่��อง โดยการศึ�กษาหาความร" 3จากแหล�งติ�างๆ เพั��อนึ่7าความร" 3มาประยกติ2ใช3ให3เก$ดประโยชนึ่2ติ�องานึ่ ติ�อตินึ่เอง และ ติ�อองค2กร รวมถ่�งม�การก7าหนึ่ดเป5าหมายและทบทวนึ่ก�บเป5าหมายท��ติ� 0งไว3ในึ่การพั�ฒนึ่าตินึ่เองอย"�ติลอดเวลา
5. ความร�บผ$ดชอบ การติระหนึ่�กในึ่ส$ทธ$หนึ่3าท�� ความส7านึ่�กในึ่ความร�บผ$ดชอบติ�อตินึ่เอง ติ�อติ7าแหนึ่�งหนึ่3าท��ราชการ และ ติ�อหนึ่�วยงานึ่ รวมถ่�ง
11
ประชาชนึ่ การใส�ใจป@ญหาของหนึ่�วยงานึ่ และ กระติ�อร�อร3นึ่ในึ่การแก3ไขป@ญหา ติลอดจนึ่การเคารพัในึ่ความค$ดเหAนึ่ท��แติกติ�าง และ ความกล3าท��จะยอมร�บผลการกระท7าของตินึ่
ท�0งนึ่�0 กรมควบคมโรค ได3ม�การพั�ฒนึ่าสมรรถ่นึ่ะ ในึ่ฐานึ่ะท��เป=นึ่กรมว$ชาการ เนึ่3นึ่การท7าหนึ่3าท��ด3านึ่การเป=นึ่ท��ปร�กษาทางว$ชาการ (Technical
advisor) เป=นึ่ผ"3ประสานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่ (Facilitator) ท7าให3กรมควบคมโรคติ3องพั�ฒนึ่าความพัร3อมด3านึ่ว$ชาการ และท�กษะการเป=นึ่ผ"3ประสานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่ ได3แก�
1. การพั�ฒนึ่าองค2ความร" 3ใหม� ๆ และระเบ�ยบว$ธ�การใหม�ของกรมควบคมโรค และภ�ยคกคามในึ่ระด�บล�ก
ท��จะเป=นึ่องค2กรการควบคมโรคในึ่ระด�บชาติ$ และระด�บภ"ม$ภาค 2. พั�ฒนึ่าผ"3เช��ยวชาญด3านึ่การควบคมโรคในึ่ระด�บติ�างๆ เช�นึ่ ระด�บ
แพัทย2ท��ม�ความร" 3ด3านึ่การแพัทย2พั�0นึ่ฐานึ่ท��สามารถ่เข3าใจเร��องธรรมชาติ$ของโรคและระบาดว$ทยาของโรคได3ด�ให3ผ�านึ่การอบรมหล�กส"ติรระบาดว$ทยา FETP หร�อศึ�กษาล�กระด�บปร$ญญาเอก รมท�0งพั�ฒนึ่านึ่�กว$ชาการควบคมโรคท��ม�ความช7านึ่าญให3ได3ศึ�กษาติ�อระด�บปร$ญญาโท และระด�บปร$ญญาเอก และพั�ฒนึ่าความก3าวหนึ่3าในึ่ด3านึ่ว$ชาช�พั เพั��อร�กษาไว3ให3คงอย"�ในึ่สายงานึ่นึ่�0 หร�อแม3จะไปอย"�ท��ใดกAเป=นึ่ทร�พัยากรมนึ่ษย2ท��จะแก3ป@ญหาการควบคมโรคในึ่ระยะยาว
3. การพั�ฒนึ่าสมรรถ่นึ่ะบคลากรในึ่ระด�บปฏิ$บ�ติ$การ เช�นึ่บคลากรของ CUP ท��ติ3องเนึ่3นึ่ให3นึ่�กว$ชาการ
ห�วหนึ่3า CUP และสมาช$ก CUP ทกคนึ่ได3ร�บการอบรมเร��องความร" 3 และท�กษะการป5องก�นึ่ควบคมโรค รวมท�0งการเฝ้5าระว�ง (SRRT) นึ่อกจากนึ่�0บคลากรอ��นึ่ เช�นึ่ ผ"3เช��ยวชาญเวชกรรมป5องก�นึ่ของส7านึ่�กงานึ่สาธารณสขจ�งหว�ดทกคนึ่ ควรจะติ3องเช$ญเข3าร�วมส�มมนึ่าว$ชาการควบคมโรค ท��จ�ดโดยกรมควบคมโรค เพั��อร�บร" 3ว$ชาการ แนึ่วค$ด หล�กการและว$ธ�การ รวมท�0งว$ทยาการก3าวหนึ่3าในึ่การควบคมป5องก�นึ่โรค4.ก�รควบค�มและก�รประเม$นำผล
ก�รต$ด้ต�มก��ก�บประเม$นำผลก�รด้��เนำ$นำง�นำ
12
1. การประเม$นึ่ผลแผนึ่กลยทธ2กรมควบคมโรค 2. การประเม$นึ่ความค3มค�าภารก$จร�ฐ3. การว$เคราะห2ผลส7าเรAจของการใช3จ�ายงบประมาณ (Performance Assessment Rating tool :
PART) และการจ�ดท7ารายงานึ่แผนึ่/ผลการปฏิ$บ�ติ$งานึ่และการใช3จ�ายงบประมาณ (สงป 301/ 302)
4. การนึ่$เทศึ ก7าก�บ ติ$ดติามการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ติามติ�วช�0ว�ดกรมควบคมโรค/แผนึ่งานึ่/ โครงการของ
หนึ่�วยงานึ่ในึ่ส�งก�ดกรมฯ 5. การรายงานึ่ผลด7าเนึ่$นึ่งานึ่ติ�วช�0ว�ดกรมฯ ติ�วช�0ว�ดกระทรวง ฯ
ก�รบร$ห�รงบประม�ณ กรมควบค�มโรค กระทรวงสำ�ธ�รณสำ�ข้ทกหนึ่�วยงานึ่ในึ่ส�งก�ดกรมควบคมโรค ม�ข� 0นึ่ติอนึ่การบร$หารงบประมาณ ในึ่แนึ่วทางเด�ยวก�นึ่ ด�งนึ่�0 1. ก�อนึ่ด7าเนึ่$นึ่การ (ระยะนึ่7าเสนึ่อแผนึ่งานึ่/ โครงการ)
1.1 ประเม$นึ่ความสอดคล3องของแผนึ่งานึ่/ โครงการก�บเป5าประสงค2และยทธศึาสติร2ภาพัรวม
1.2 ทบทวนึ่การติอบสนึ่องของแผนึ่งานึ่/ โครงการติ�อส�มฤทธ$ผลของการปฏิ$บ�ติ$การ 2. ระหว�างด7าเนึ่$นึ่การ (ระยะปฏิ$บ�ติ$การแผนึ่งานึ่/ โครงการ)
2.1 ติ$ดติามกระบวนึ่การด7าเนึ่$นึ่งานึ่และผลผล$ติท��ได3จากการด7าเนึ่$นึ่การแติ�ละระยะของก$จกรรม 2.2 ประเม$นึ่ผลผล$ติท��ม�ผลติ�อการติอบสนึ่องติ�อเป5าหมายการให3บร$การและกลยทธ2ในึ่ภาพัรวม 3. หล�งด7าเนึ่$นึ่การ (ระยะหล�งการด7าเนึ่$นึ่การแผนึ่งานึ่/ โครงการ)
3.1 ประเม$นึ่ผล ผลผล$ติ ผลล�พัธ2และผลกระทบท��เก$ดข�0นึ่จากการด7าเนึ่$นึ่ของโครงการ 3.2 ประเม$นึ่ผลการด7าเนึ่$นึ่การได3ติามเป5าหมายการให3บร$การและกลยทธ2หร�อไม� และติ3องปร�บกระบวนึ่การอย�างไรเพั��อให3เก$ดผลส�มฤทธ$:ติ�อเป5าหมายการให3บร$การ
13
บทท�� 4 บทสำร�ป
ก�รว$เคร�ะห�องค�ก�รและประเด้0นำป1ญห�ก�รด้��เนำ$นำง�นำในำเช$งกระบวนำก�รบร$ห�รจ�ด้ก�รข้องกรมควบค�มโรค
1. ด้��นำโครงสำร��ง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข จ�ดว�าเป=นึ่องค2การ
ใหญ�ขนึ่าดหนึ่��ง ซึ่��งม�ล�กษณะพั$เศึษขององค2การ ค�อม�อ7านึ่าจหนึ่3าท��ลดหล��นึ่ติามล7าด�บช�0นึ่บ�งค�บบ�ญชา ม�นึ่โยบาย อ7านึ่าจหนึ่3าท�� ระเบ�ยบ มาติรฐานึ่ข3อบ�งค�บท��ช�วยให3การปฏิ$บ�ติ$งานึ่สามารถ่เป=นึ่ไปติามแผนึ่ท��วางไว3และเทคนึ่$คการส��อสารท��ม�ร"ปแบบ ม�การแบ�งงานึ่ก�นึ่ท7าติามความถ่นึ่�ดโดยรวบรวมบคคลท��ม�ท�กษะการปฏิ$บ�ติ$ท��เฉัพัาะเจาะจง ซึ่��งเป=นึ่ล�กษณะขององค2กรท��ช�วยให3การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ม�ประส$ทธ$ภาพั โดยม�แนึ่วทางการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ติามอ7านึ่าจหนึ่3าท��ร �บผ$ดชอบและสอดร�บก�บนึ่โยบายของร�ฐบาล โดยม�การแบ�งโครงสร3างและการจ�ดองค2การแนึ่วราบ (Flat Structure) พั$จารณาถ่�งว�ติถ่ประสงค2และก$จกรรมขององค2กร แยกเป=นึ่กล�มงานึ่ กอง และส7านึ่�ก รวมท�0งม�หนึ่�วยงานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่ ม�การแยกและกระจายงานึ่จากกล�มใหญ�ไปส"�งานึ่ย�อยท��ม�ล�กษณะเฉัพัาะเจาะจง ได3แก� ส7านึ่�กโรคเอดส2 ส7านึ่�กว�ณโรค และแยกกระจายความร�บผ$ดชอบและการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ เพั��อให3ถ่"กติ3องติามระเบ�ยบฯ และลดป@ญหาความเส��ยงในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ ท�0งนึ่�0 ทกหนึ่�วยงานึ่ม�ความเป=นึ่เอกภาพัข�0นึ่ติรงติ�อกรมควบคมโรคโดยติรง ซึ่��งท7าให3ง�ายติ�อการควบคมหร�อก7าหนึ่ดพัฤติ$กรรมของบคคล ม�ระเบ�ยบแบบแผนึ่ในึ่การบร$หาร
14
จ�ดการท��ช�ดเจนึ่ แติ�ความเป=นึ่ทางการนึ่�0นึ่ม�ข� 0นึ่ติอนึ่มาก ไม�คล�องติ�ว และการท��องค2การได3แบ�งให3ม�หนึ่�วยงานึ่ย�อยเฉัพัาะก�บโรคติ�าง ๆ ท��ม�การระบาดในึ่ช�วงเวลาติ�างๆ ก�บหนึ่�วยงานึ่เด$มท��ม�การด7าเนึ่$นึ่การอย"�แล3ว ก�อให3เก$ดป@ญหาการท7างานึ่ซึ่70าซึ่3อนึ่ก�นึ่หร�อล�กษณะการท7างานึ่ใกล3เค�ยงก�นึ่
2. ด้��นำอ�ตร�ก��ล�งและทร�พัย�กรบ�คคล 2.1 เม��อพั$จารณาอ�ติราก7าล�งเจ3าหนึ่3าท��ก�บภารก$จหนึ่3าท��ร �บผ$ดชอบ
พับว�าส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลงม�อ�ติราก7าล�งค�อนึ่ข3างนึ่3อย เนึ่��องจากติ3องร�วมสนึ่�บสนึ่นึ่การด7าเนึ่$นึ่งานึ่และปฏิ$บ�ติ$งานึ่ของหนึ่�วยงานึ่อ��นึ่ และการควบคมโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลงเป=นึ่งานึ่ท��ควบคมได3ค�อนึ่ข3างยาก ท7าให3เก$ดการแพัร�ระบาดได3เรAวและการป5องก�นึ่โรคท��ด�ควรปฏิ$บ�ติ$งานึ่เช$งรก จ7าเป=นึ่ติ3องจ�ดสรรทร�พัยากรให3เพั�ยงพัอติ�อการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ในึ่การป5องก�นึ่ก�อนึ่การระบาดของโรค
2.2 ส7าหร�บกล�มติรวจสอบภายในึ่และกล�มพั�ฒนึ่าระบบบร$หารค�อนึ่ข3างเป=นึ่ห�วใจส7าค�ญของการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ของกรมควบคมโรค โดยกล�มติรวจสอบภายในึ่ม�หนึ่3าท��ควบคมและบร$หารการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ให3เป=นึ่ไปติามระเบ�ยบฯ ป5องก�นึ่ป@ญหาความเส��ยงจากกระบวนึ่การบร$หารจ�ดการและกล�มพั�ฒนึ่าระบบบร$หาร ซึ่��งเป=นึ่เร��องของการวางแผนึ่ การพั�ฒนึ่าระบบงานึ่ซึ่��งเป=นึ่เร��องท��จ7าเป=นึ่ติ3องม�ความรวดเรAว ท�นึ่ติ�อสถ่านึ่การณ2 เนึ่��องจากส�วนึ่หนึ่��งเป=นึ่กล�มท��ติ3องม�การติ�ดส$นึ่ใจประกอบการพั$จารณาการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ส7าหร�บผ"3บร$หาร
2.3 การกระจายศึ"นึ่ย2พั�ฒนึ่าบคลากรควบคมโรคไปทกภ"ม$ภาค ไม�รวมศึ"นึ่ย2อย"�แติ�ในึ่กรมควบคมโรค หร�อส7านึ่�กฯ ในึ่ส�วนึ่กลาง แติ�ควรใช3ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคเขติติ�าง ๆ เป=นึ่แกนึ่หล�ก เพั��อให3ภ"ม$ภาคม�ความเข3มแขAงในึ่การควบคมป5องก�นึ่โรคท�0งด3านึ่ว$ชาการและประสบการณ2 และเป=นึ่แหล�งประโยชนึ่2 แก�พั�0นึ่ท��ในึ่ระด�บจ�งหว�ด และเขติ และครอบคลมท��วประเทศึ เป=นึ่การพั�ฒนึ่าท�0งคนึ่ โครงสร3างและท�มงานึ่โดยให3ภ"ม$ภาคเป=นึ่เคร�อข�าย
3. ด้��นำนำโยบ�ย อ��นำ�จหนำ��ท�� ว$สำ�ยท�ศนำ� พั�นำธก$จ ก�รประเม$นำผล
กรมควบคมโรคม�นึ่โยบายและอ7านึ่าจหนึ่3าท�� ว$ส�ยท�ศึนึ่2ช�ดเจนึ่
15
โดยเร$�มติ�0งแติ�นึ่โยบายท��เป=นึ่ติ�วก7าหนึ่ดท$ศึทางขอบเขติของงานึ่และม�ว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จท��สอดคล3องมา จนึ่ถ่�งยทธศึาสติร2ของการปฏิ$บ�ติ$ นึ่7ามาซึ่��งการบรรลว�ติถ่ประสงค2ของกรมควบคมโรคได3 โดยผ�านึ่หนึ่�วยงานึ่ท��ม�ส�วนึ่ข�บเคล��อนึ่ในึ่การนึ่7านึ่โยบาย ว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จ ยทธศึาสติร2ติ�างๆ ถ่�ายทอดไปส"�ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค (สคร.) ซึ่��งเป=นึ่หนึ่�วยงานึ่ในึ่ระด�บภ"ม$ภาค อย�างไรกAติามภาระงานึ่ในึ่กรมควบคมโรคส�วนึ่ใหญ� เป=นึ่การด7าเนึ่$นึ่งานึ่ติามภารก$จพั�0นึ่ฐานึ่ ส�งผลให3หนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$ภายใติ3ส�งก�ดกรมฯ ย�งใช3ร"ปแบบกระบวนึ่การท7างานึ่แบบเด$มติามโครงสร3างขององค2การ การก7าหนึ่ดกล�มเป5าหมาย (Target) แยกส�วนึ่ก�นึ่ในึ่แติ�ละหนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$อย�างช�ดเจนึ่ ไม�ม�การบ"รณาการภารก$จของหนึ่�วย ปฏิ$บ�ติ$ให3สนึ่�บสนึ่นึ่ซึ่��งก�นึ่และก�นึ่ ให3ติอบสนึ่องยทธศึาสติร2ภาพัรวมของกรมฯ ซึ่��งการถ่�ายทอดแผนึ่ยทธศึาสติร2ส"�การปฏิ$บ�ติ$ แม3จะใช3กระบวนึ่การม�ส�วนึ่ร�วมในึ่การจ�ดท7าแผนึ่ยทธศึาสติร2ระด�บกรมฯ โดยม�ผ"3แทนึ่จากหนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$เข3าร�วมกระบวนึ่การโดยติลอดเพั��อสร3างความเข3าใจในึ่การจ�ดท7าแผนึ่ฯ ติ�0งแติ�เร$�มติ3นึ่ พัร3อมท�0งม�การประชมเจ3าหนึ่3าท��ท��ร �บผ$ดชอบจ�ดท7าแผนึ่ของหนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$เพั��อช�0แจงถ่�ายทอดเป5าหมายและติ�วช�0ว�ด แติ�ย�งม�ป@ญหาในึ่การนึ่7าไปถ่�ายทอดส"�ผ"3บร$หารของหนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$และผ"3จ�ดท7าโครงการ ส�งผลให3แผนึ่ของหนึ่�วยปฏิ$บ�ติ$ไม�สอดคล3องก�บยทธศึาสติร2ของกรมฯ
4. ด้��นำกระบวนำก�รจ�ด้ก�รในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ของกรมควบคมโรคเพั��อพั$จารณาเก��ยวก�บด3านึ่
องค2การหร�อระบบย�อยขององค2การติามท��ได3สรปมาก�อนึ่หนึ่3านึ่�0แล3ว องค2การและการจ�ดการม�ความส�มพั�นึ่ธ2ก�นึ่ เพั��อให3เก$ดผลล�พัธ2ค�อการบรรลว�ติถ่ประสงค2ขององค2การว�าม�กระบวนึ่การบร$หารจ�ดการเข3ามาเก��ยวข3อง โดยกระบวนึ่การจ�ดการจะม�ความหมาย ถ่�งข�0นึ่ติอนึ่ของการจ�ดการซึ่��งจะเร$�มติ�0งแติ�การวางแผนึ่ การจ�ดองค2การ การบ�งค�บบ�ญชา การประสานึ่งานึ่และการควบคมงานึ่ โดยการวางแผนึ่จะเป=นึ่การหาหนึ่ทางท��จะบรรลติามเป5าหมายขององค2การติามแผนึ่ท��ก7าหนึ่ด ส�วนึ่การจ�ดองค2การ ค�อ การนึ่7าทร�พัยากรท��เก��ยวก�บคนึ่มาบร$หารให3แผนึ่บรรลว�ติถ่ประสงค2 การบ�งค�บบ�ญชา ค�อ การส��งงานึ่ให3เจ3าหนึ่3าท��ปฏิ$บ�ติ$ การประสานึ่งานึ่ ค�อ
16
การนึ่7าเอาทร�พัยากรติ�างๆ และก$จกรรมติ�างๆ ขององค2การให3ม�ความสอดคล3องกลมกล�นึ่ติ�อการบร$หารให3บรรลเป5าหมายและการควบคมงานึ่ ค�อ การติรวจสอบติ$ดติามแผนึ่เพั��อให3แนึ่�ใจว�าได3ม�การนึ่7าไปปฏิ$บ�ติ$
เม��อพั$จารณาถ่�งการวางแผนึ่และการบร$หารจ�ดการ ติลอดจนึ่แนึ่วทางของกรมควบคมโรค ซึ่��งได3ม�ว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จ และม�การใช3กลยทธ2ในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่อย�างช�ดเจนึ่ในึ่การนึ่7ามาซึ่��งการบรรลพั�นึ่ธก$จและว$ส�ยท�ศึนึ่2ของกรมควบคมโรค และในึ่ขณะเด�ยวก�นึ่กรมควบคมโรคจะม�ป@ญหาเก��ยวก�บการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ ติามเป5าหมายหร�อติ�วช�0ว�ดซึ่��งเป=นึ่ติ�วประเม$นึ่ผลความส7าเรAจของกรมควบคมโรคว�าได3ท7างานึ่บรรลติามว$ส�ยท�ศึนึ่2 พั�นึ่ธก$จ ท��ได3ก7าหนึ่ดไว3หร�อไม� เนึ่��องจากข3อม"ลท��ได3ศึ�กษาจากติ�วช�0ว�ดติ�างๆ ของกรมควบคมโรคซึ่��งแสดงถ่�งความก3าวหนึ่3าในึ่การด7าเนึ่$นึ่งานึ่ โดยส�วนึ่หนึ่��งติ3องรอข3อม"ลจากส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค (สคร.) ท7าให3ผลการด7าเนึ่$นึ่งานึ่ค�อนึ่ข3างล�าช3า กรมควบคมโรคควรม�นึ่โยบายหร�อมาติรการในึ่การติรวจสอบ ปร�บปรงแก3ไขและให3การสนึ่�บสนึ่นึ่หนึ่�วยงานึ่ย�อยเหล�านึ่�0 ติลอดจนึ่การจ�ดสรรงบประมาณ สนึ่�บสนึ่นึ่ทร�พัยากรติ�าง ๆ ให3เพั�ยงพัอ และพั�ฒนึ่าช�องทางการรายงานึ่ข3อม"ล ระหว�างหนึ่�วยงานึ่ท��เก��ยวข3อง พั�ฒนึ่าเคร�อข�ายการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ให3ครอบคลม ติลอดจนึ่ก7าหนึ่ดติ�วช�0ว�ดท��จะถ่�ายทอดไปส"�ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรค (สคร.) ท��ช�ดเจนึ่ รวดเรAว เพั��อให3หนึ่�วยงานึ่ระด�บล�างสามารถ่ปฏิ$บ�ติ$หนึ่3าท��ได3ท�นึ่ติ�อสถ่านึ่การณ2
สำร�ป จากการศึ�กษาการบร$หารของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข
พับว�า กรมควบคมโรคใช3หล�กการบร$หารจ�ดการท��หนึ่�วยงานึ่อ��นึ่ สามารถ่นึ่7ามาประยกติ2ใช3ในึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่ได3หลายประเดAนึ่ และเพั��อให3การพั�ฒนึ่างานึ่ของกรมควบคมโรคม�ประส$ทธ$ภาพัย$�งข�0นึ่ กรมควบคมโรคควรม�การวางแผนึ่งานึ่ในึ่ส�วนึ่ท��เก��ยวข3องเพั��อให3ได3ท$ศึทาง นึ่โยบาย และก7าหนึ่ดติ�วช�0ว�ดท��ช�ดเจนึ่ โดยพั�ฒนึ่าระบบการบร$หารจ�ดการภายในึ่ให3เพั�ยงพัอ และม�ประส$ทธ$ภาพั สามารถ่รวบรวมผลการปฏิ$บ�ติ$งานึ่ การให3การสนึ่�บสนึ่นึ่การปฏิ$บ�ติ$งานึ่หนึ่�วยงานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่ได3 การม�ระบบข3อม"ลข�าวสารสารสนึ่เทศึท��ม�ประส$ทธ$ภาพัจะช�วยให3เก$ดการปฏิ$บ�ติ$และประสานึ่งานึ่ระหว�างส�วนึ่ราชการย�อย
17
ได3ด� นึ่อกจากนึ่�0 ควรจ�ดท7าระบบการควบคมนึ่$เทศึงานึ่ท��ม�ประส$ทธ$ภาพั เพั��อให3ได3ข3อม"ลท��ถ่"กติ3องช�ดเจนึ่ของระด�บล�าง ท�0งนึ่�0 ในึ่การบร$หารงานึ่ให3เก$ดผลส7าเรAจได3นึ่�0นึ่ควรใช3หล�กการประยกติ2แบบผสมผสานึ่ เพั��อให3เก$ดการพั�ฒนึ่าและความย�ดหย�นึ่ สามารถ่นึ่7าไปใช3ได3เหมาะสมก�บสถ่านึ่การณ2ติ�อไป
18
ภ�คผนำวก
ร"ปภาพัท�� 1 ผ�งโครงสร3างองค2การ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข
ติารางท�� 1 ข3อม"ลบคลากร กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข
ร�ยก�รข้�อม.ล ข้��ร�ชก�ร ล.กจ��งประจ�� พันำ�กง�นำ รวม
19
ร�ชก�รบ�คล�กร จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละ
สายงานึ่หล�ก 2,262 78.43 1,735 69.23 301 62.71 4,298 73.22สายงานึ่สนึ่�บสนึ่นึ่ 622 21.57 771 30.77 179 37.29 1,572 26.78
รวม 2,884100.00 2,506
100.00 480
100.00 5,870
100.00
ระด้�บก�รศ3กษ� ติ7�ากว�าปร$ญญา
ติร� 56919.73 2,305 91.98 132 27.50 3,006 51.21
ปร$ญญาติร� 1,45250.35 198 7.90 319 66.46 1,969 33.54
ปร$ญญาโท 70724.51 3 0.12 29 6.04 739 12.59
ปร$ญญาเอก 1565.41 0 0.00 0 0.00 156 2.66
รวม 2,884100.00 2,506
100.00 480
100.00 5,870
100.00
ประเภท/ระด้�บ ข้��ร�ชก�ร ล.กจ��งประจ��พันำ�กง�นำร�ชก�ร รวม
จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละ จ��นำวนำ ร�อยละท��วไป
ปฏิ$บ�ติ$งานึ่ (O1) 993.43
ช7านึ่าญงานึ่ (O2) 910
31.55
อาวโส (O3) 371.28
ว$ช�ก�ร
ปฏิ$บ�ติ$การ (K1) 30910.71
ช7านึ่าญการ (K2) 1,040
36.06
ช7านึ่าญการพั$เศึษ (K3) 393
13.63
เช��ยวชาญ (K4) 571.98
ทรงคณวฒ$ (K5) 12
0.42
อ��นำวยก�ร
ติ3นึ่ (M1) 40.14
ส"ง (M2) 18 0.6
20
2บร$ห�ร
ติ3นึ่ (S1) 40.14
ส"ง (S2) 10.03
รวม 2,884100.00 2,506 - 480 - -
อ�ย�ต�วเฉล��ย 46 ป6 - 49 ป6 - 32 ป6 - - -อ�ย�ร�ชก�รเฉล��ย 21 ป6 - 23 ป6 - 3 ป6 - - -
ท��มา : ฝ้Bายข3อม"ลการบร$หารงานึ่บคคล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข http://person.ddc.moph.go.th/organize/dat_new/html/index.html
ติารางท�� 2 แสดงอ�ติราก7าล�งข3าราชการ, พันึ่�กงานึ่ราชการและล"กจ3างประจ7า (ข3อม"ล ณ ว�นึ่ท�� 30 เมษายนึ่ 53)
ล��ด้�บท�� กล�-ม/ ฝ่8�ย อ�ตร�ก��ล�ง1 กรมควบคมโรค 11
- ส7านึ่�กงานึ่บร$หารโครงการกองทนึ่โลก - ส7านึ่�กงานึ่เผยแพัร�และประชาส�มพั�นึ่ธ2 - ส7านึ่�กจ�ดการความร" 3 - ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการว�คซึ่�นึ่แห�งชาติ$ - ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�ออบ�ติ$ใหม� - ส7านึ่�กว�ณโรค - ส7านึ่�กงานึ่คณะกรรมการควบคมเคร��องด��มแอลกอฮอล2 - ส7านึ่�กควบคมการบร$โภคยาส"บ - ศึ"นึ่ย2ปฏิ$บ�ติ$การเติร�ยมพัร3อมติอบโติ3ภาวะฉักเฉั$นึ่ ฯ (PHER)
- ศึ"นึ่ย2อ7านึ่วยการบร$หารจ�ดการป@ญหาเอดส2แห�งชาติ$ - ศึ"นึ่ย2สารสนึ่เทศึ
2 กล�มติรวจสอบภายในึ่ 9
3 กล�มพั�ฒนึ่าระบบบร$หาร 5
21
4 กองคล�ง 48
5 กองแผนึ่งานึ่ 42
6 กองการเจ3าหนึ่3าท�� 50
7 สถ่าบ�นึ่บ7าราศึนึ่ราด"ร 332
8 สถ่าบ�นึ่ราชประชาสมาส�ย 246
9 ส7านึ่�กงานึ่เลขานึ่การกรม 28
10 ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อท��วไป 147
11 ส7านึ่�กโรคไม�ติ$ดติ�อ 70
12 ส7านึ่�กโรคติ$ดติ�อนึ่7าโดยแมลง 78
13 ส7านึ่�กโรคเอดส2 ว�ณโรคและโรคติ$ดติ�อทางเพัศึส�มพั�นึ่ธ2 236
14 ส7านึ่�กระบาดว$ทยา 89
15 ส7านึ่�กโรคจากการประกอบอาช�พัและส$�งแวดล3อม 81
16 ส7านึ่�กงานึ่ป5องก�นึ่ควบคมโรคท�� 1-12 1,804รวม 3,276
ท��มา : กล�มงานึ่พั�ฒนึ่าระบบงานึ่และอ�ติราก7าล�ง กองการเจ3าหนึ่3าท�� กรมควบคมโรค
22
บรรณ�นำ�กรม
บญใจ ศึร�สถ่$ตินึ่ราก"ร.(2550).ภ�วะผ.�นำ��และกลย�ทธ�ก�รจ�ด้ก�รองค�ก�รพัย�บ�ล.กรงเทพัฯ : โรงพั$มพั2แห�ง จฬาลงกรณ2มหาว$ทยาล�ย.
พัยอม วงศึ2สารศึร�.(2542).องค�ก�รและก�รจ�ด้ก�ร.กรงเทพัฯ :ส7านึ่�กพั$มพั2สภา.
ว$ทยา ด�านึ่ธ7ารงก"ล.(2546).ก�รบร$ห�ร.กรงเทพัฯ :บร$ษ�ท เธ$ร2ดเวฟื้ เอAดด"เคช��นึ่ จ7าก�ด.
สมยศึ นึ่าว�การ.(2547).ก�รบร$ห�ร:ก�รพั�ฒนำ�องค�ก�รและก�รจ.งใจ. กรงเทพัฯ : ส7านึ่�กพั$มพั2บรรณก$จ.
Bloggang. (2550). ความหมายของการบร$หารจ�ดการ. [ออนึ่ไลนึ่2]. ส�บค3นึ่จาก :
http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=lean-357 (6 ก�นึ่ยายนึ่ 2553)www. ddc.moph.go.th
23
Recommended
