บคคล องคกร หรอหนวยงานใด ตองการสงซอหนงสอเลมนจำานวนมากในราคาพเศษสงซอโดยตรงไดทสำานกพมพโพสตบกส136 ถนน ณ ระนอง เขตคลองเตย กรงเทพฯ 10110โทร. 0-2616-4000 ตอ 4615, 4623 อเมล : [email protected]หรอสงซอผานเวบไซต http://www.postbooksonline.com
Post Books Appแอพใหมสำาหรบหนอนหนงสอสดฮป อานงายไดทกททกเวลาดาวนโหลดไดแลววนนทงทาง App Store และ Play Store
หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน เชน หนาซำา หนาสลบกน หรอหนาขาดหาย สำานกพมพยนดรบผดชอบ
เปลยนหนงสอใหมให โปรดสงไปเปลยนไดท
สำานกพมพโพสตบกส บรษท บางกอก โพสต จำากด (มหาชน) ชน 2 อาคารบางกอกโพสต
เลขท 136 ถนน ณ ระนอง เขตคลองเตย กรงเทพฯ 10110 โทร. 0-2616-4623, 0-2616-4621
สารบญ
ค�ำน�ำส�ำนกพมพ 15
ค�ำน�ำผแปล 16
ค�ำน�ำผเขยน 20
บททหนงกำรประเมนสถำนกำรณ 27
คานยมของ พชยยทธซนว 28
จตใจทเคารพยำาเกรงของซนว 31
การวเคราะหจดออนจดแขงของซนว หาปจจยของ 33
“หาเรองเจดประเมน”
บนลางปรารถนาตรงกนจกชนะ 35
ฟาอำานวยคออตนยมวทยาการทหาร 36
เดนทพดจเขาแดนไรผคน โรมรนตองเปนชยภมทเหมาะสม 39
ในใจเรามผลประโยชนของอกฝาย และตองใหเขารดวย 41
งานกวาครงของแมทพคอการกำาหนดกฎระเบยบกองทพ 48
“มรรค” คอพลงอำานาจแบบออน (Soft Power) 50
“หาเรองเจดประเมน” จากนนรแพรชนะ รแพชนะจากนน 53
จงยกทพเผดจศก
วถทถกตองกบวถเลหกล 56
ไมรจกรอคอย เปนจดออนมหนต 57
รบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดแมทพ 59
กศโลบายงายมาก มแคไมกขอ ประเดนอยทแสดง 63
กำาลงของตนอยางไร
สำาเรจหรอลมเหลวไมแนนอน ผนำาตองรบผดชอบ 65
การตดสนใจของตนเอง
พชยยทธซนวฉบบหวซำน : ชาญ ธนประกอบ แปลและเรยบเรยง
จากเรอง 华杉讲透孙子兵法 (Ten Lectures on The Art of War)
By 华杉 (Hua Shan)
Copyright © by Dook Publishing House Co., Ltd.
All rights reserved.
Thai copyright © 2019 by Bangkok Post Public Company Limited.
Thai language translation rights arranged with Dook Publishing House Co., Ltd.
through Little Rainbow Agency, Thailand. ลขสทธภาษาไทย 2562 : โพสตบกส
เลขมาตรฐานสากลประจำาหนงสอ 978-974-228-385-8 พมพครงท 1 : โพสตบกส, พฤษภาคม 2562
ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาต หวซาน. พชยยทธซนว ฉบบหวซาน .-- กรงเทพฯ : บางกอก โพสต, 2562. 632 หนา. 1. การวางแผนเชงกลยทธ. I. ชาญ ธนประกอบ, ผแปล. II. ชอเรอง. 658.4012 ISBN 978-974-228-385-8
ราคา 595 บาท
ผชวยบรรณาธการบรหาร : จนทรพร รกทวมบรรณาธการพเศษ : รศ.ดร. กนกพร นมทอง
พสจนอกษร : วารณ มณคำาออกแบบปก : อาทตย กรรณการรปเลม : เพยงดาว กาญจนษฐต
ผจดการธรกจสำานกพมพ : สพร พรฤกษงามฝายจดการธรกจสำานกพมพและการตลาด : สทธชย องคลานนท,
กฤษณ เตชะวศษฐพงษ, เมษณ หวงอรยกล
จดพมพโดย
บรษท บางกอก โพสต จำากด (มหาชน) 136 ถนน ณ ระนอง เขตคลองเตย กรงเทพฯ 10110 http://www.postbooksonline.com
จดจำาหนายทวประเทศโดยบรษท ซเอดยเคชน จำากด (มหาชน)
1858/87-90 ถนนเทพรตน แขวงบางนาใต เขตบางนา กรงเทพฯ 10260โทรศพท 0-2826-8000 โทรสาร 0-2826-8999 http://www.se-ed.com
สงวนลขสทธโดย บรษท บางกอก โพสต จำากด (มหาชน)
การเตะฟตบอลมการหลอกลอทกฝกาว แตมใชแกนแทของชยชนะ 69
ผสำาเรจการใหญมขอหามสามประการ หามละโมบคอขอแรก 72
ชนะไมได กตองรอได 74
ลมแผนเบองตนเปนสงทแทบทกคนมกเปนกน 78
การแสดงวาออนแอมใชเรองนาละอาย จะชงอะไรกชงได 80
แตอยาชงสนองอารมณเฉพาะหนา โดยเฉพาะอยาเอาแต
สนองอารมณโกรธชวขณะ
การรบยดเยอ 83
ทำาไมเราจงหลงกล “แผนยแหย” 85
ตองรกษาความตนตวไว จะเกยจครานผอนคลายมได 88
การศกสำาเรจทความลบ จกแพรงพรายมได 90
สามสบหกกลยทธเทคนคตำามาก แตฟงแลวทำาใหคนตนเตน 92
“หาเรองเจดประเมน” เปนเทคนคชนสง แตฟงแลวชวนงวงนอน
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการประเมนสถานการณ 95
บททสองกำรท�ำศก 97
การทำาศกมใชการสดวยไพรพลและมาศก หากแตเปนการส 98
ดวยเงนทองและเสบยง
จกรพรรดฮนอตผเกรยงไกร ลมสลายเพราะคาใชจายกองทพ 100
การเตรยมการตองชา การลงมอตองเรว 103
คณและโทษ ตองคำานงถงการหลกเลยงผลเสยกอน จงพจารณา 107
ถงคณประโยชน
ลดตนทนการทำาสงครามใหตำาลง กจะมโอกาสชนะสงขน 109
ไมเปนเจาบานจะไมรวาฟน ขาว นำามน เกลอราคาแพง 113
ผไมรวาฟน ขาว นำามน เกลอแพง เปนเจาบานไมได
กระตนใหโกรธและการลอดวยผลประโยชน ทำาใหทหาร 115
กลายเปนอนธพาล
ตองดใหชดวาใครปนขนกำาแพงเมองเปนคนแรก 119
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการท�าศก 123
บททสำมกลกำรรก 125
กลการรกทดทสดคอไมรก และยดไดโดยไมรก 126
สดยอดของการศกคอการทำาลายกศโลบายของศตร 130
ทานจะทำาตวเปนหมเพยงเพราะทมงานของทานเหมอนหมไมได 133
ชนะขาศกทานใชวาจะชนะขาด ประเดนอยททานเขมแขง 136
กวาเดมหรอออนแอลง
ตองพจารณาโดยตงสมมตฐานวาตนเปนฝายแพ จงจะเปน 138
แกนแทปญญาของการทำาศก
“รวมกำาลงพลทมพลานภาพรบแตกหก” 141
ยทธวธแยกทพ 142
ปญญาแหงการยอมแพ 146
ฮองเตไมรการศกได แตแมทพจะไมรการเมองไมได 149
หนงเดยวแสนยากยงคอการตดสนใจ 154
ทานนำาพลไดกคน แสดงวาทานมความสามารถการบรหารเทานน 156
พนกงานทไมรจกคดในจดยนของเถาแกไรอนาคต เถาแกท 159
ปราศจากความคดของพนกงานไมมวนทำาธรกจไดใหญโต
ตองรใหจรงเพอ “ปองกนเหตสดวสย” 162
เถาแกตองรจกละทงการตดสนใจในระดบทพอเหมาะ 164
สวนลกนองตองพยายามยอมใหเถาแกลำาเสน
ปญหาดานรเขารเรามกมใชอยทไมรเขา หากแตอยทไมรเรา 168
ภาคผนวก ตนฉบบ บทกลการรก 171
บททสรปแบบกำรรบ 175
ชนะแลวคอยต 176
ความสำาเรจตองมการสะสมมากมาย สมบรณและยาวนาน 181
และจะมชวตอยนอกเหนอความคาดคดของผใด
แมทพผทรงภมอยางแทจรง ความดความชอบของเขา 185
มกมแตเขาเองทร
หวใจของพชยยทธซนว รวาจะชนะกอนจงรบ 192
สงทเปนพนฐานตลอดกาล 196
ภาคผนวก ตนฉบบ บทรปแบบการรบ 200
บททหำพลำนภำพ 203
โครงสรางกองทพและระบบการบงคบบญชาสำาคญตลอดกาล 204
“ปะทะดวยกำาลงหลก เอาชนะดวยพสดาร” 208
ประโยคทถกเขาใจผดมากทสดในพชยยทธซนว
การรบรบกนอยางไร ดจากทพหลกและทพสำารอง 212
แลวกจะเขาใจยทธการอกมากมาย
ใชการแขงฟตบอลมาอธบายการใชทพหลกกบทพสำารอง 216
คนไดบอลเปนทพหลก คนวงสลบทเปนทพสำารอง
การปฏบตทำาใหงายเขาไวคอยลงมอ ลงมอตองฉบพลน 221
กลาหาญหรอขขลาด มใชเปนปญหาทคน 223
แตเปนปญหาของพลานภาพ
การเลอกคนเพอสรางพลานภาพ ตองสรางพลานภาพ 228
สามแบบคอพลานภาพของบรรยากาศ
พลานภาพภมประเทศ และพลานภาพของคน
ภาคผนวก ตนฉบบ บทพลานภาพ 234
บททหกตนลกหนำบำง 237
ขาศกมตนลกหนาบาง ฝายเรากมเชนกน 238
สรางความเปนตอใหตนเอง 241
จงอยาบมบาม ตางกรพชยสงครามอยแลว พอบมบามกลม 243
จงอยา “เดนตามเสนทางตนเอง ปลอยใหคนอนดาวาไปเถอะ” 247
ตอง “เดนตามเสนทางตนเอง ใหใครกนกไมถงและจงอยาใหใครร”
สดยอดของจรงเทจ ดจภตผเทพยดาปรากฏ ไมเพยงเกยวพน 250
กบโชคชะตาของตนเอง ยงกมโชคชะตาของขาศกไวดวย
การถอยทพกบการไลลาลวนเปนยทธวธใหญ 255
การแพหรอชนะครงเดยวอาจเปนเรองบงเอญ สวนความสำาเรจ 258
ตลอดชวตคอการใชความสำาเรจไปละลายความลมเหลว
ใชมากตนอย มใชปญหาดานกำาลงพล หากแตเปนตนลกหนาบาง 261
จะรบทใด เมอไหร เราจะเลอกใหขาศกเอง 265
ประเดนสำาคญของยทธวธรเรารเขา 269
ผเลยนแบบเราเปน ผเหมอนเราตาย 273
ชยชนะกบความพายแพมกไมเทาเทยมกน ชยชนะกแคได 277
ทรพยเชลยบางอยาง แตความพายแพอาจทำาใหแพทงชวต
ภาคผนวก ตนฉบบ บทตนลกหนาบาง 281
บททเจดกำรสประยทธ 285
สมมตฐานของพชยสงครามยอมสมบรณแบบ เพยงแตพอ 286
เขาสนามรบจรงมกลมพชยสงครามไปหมด
การเดนออมเปนสวนหนงของการเดนทาง การใชเงนสนเปลอง 288
โดยเปลาประโยชนกเปนสวนหนงของการใชเงน ลวนหลกเลยงไมได
การเดนทพเปนสวนหนงของการรบ การพกในคายกเปน 294
สวนหนงของการรบเชนกน
“ตองรจกลกษณะภมประเทศ” เบองหลงประโยคนม 299
รายละเอยดนบไมถวน มความพยายามและสตปญญาของคน
นบไมถวน และยงมชวตของคนนบไมถวน
“การศกมหนายอบาย” คอทวงทาสบขาหลอกของฟตบอล 302
มใชแกนแทของพชยสงคราม ยงมใชคานยม
วาย ปา เพลง ภผา พชยยทธซนวของทาเกดะ ชงเงง 304
หลกการปลนสะดมของกองทพ : “เปนสวสดการไมเปนทางการ” 309
ขององคกร
กองทพเปนกองทพไดเพราะระบบการบงคบบญชา 313
ขวญกำาลงใจตดสนชยชนะ ตองตระหนกในการรกษา 317
ขวญกำาลงใจ และมวธในการบมเพาะขวญกำาลงใจ
ผนำาจตใจเขมแขง ทมงานยอมมขวญกำาลงใจฮกเหม 320
การศกตองมกำาลงทตอเนองยาวนาน และเอาชนะดวยขวญกำาลงใจ 321
การดแลจตใจของตนเองคอพนฐานของทกสงอยาง 324
ตองมนโยบาย ยทธศาสตร ยทธวธใหญ และตองมยทธวธ 327
พนฐานดวย
พชยสงครามยอมไมอาจเขยนสถานการณทกอยางไดครบถวน 329
ดงนนจงทำารายคนจนยำาแย!
ตองใชตนเองเปนเหยอ คตอสจงจะงบเบด 332
วเคราะหยทธการฉางผง : พวกเรามกเปนจาวกวาเสมอ 334
และกมกเปนจาวอองดวย
แมทพผดดน คอยามทฝายตรงขามดดนรบซกหวไว 340
รอจนฝายตรงขามหมดแรงแลวจงเปลยนเปนฝายดดน
ทำาไมหลายคนจงเสยแรงเปลาในการอานหนงสอ 343
เพราะไมไดอานแบบเรยนร แตเปนการอานแบบจบผด
การควบคมขวญกำาลงใจ คอการประเมนกำาลงจตและ 349
การประลองกำาลงจต
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการสประยทธ 352
บททแปดเกำพลกแพลง 355
ความกาวหนาคอการพบสงทตนเองยงไมสนทดอยเสมอ 356
สยอมหาความตายยงดกวารอความตาย ตกสพนทมรณะตองสตาย 358
จตวทยาการตดสนใจ : เบองหลงทกการตดสนใจลวนเปน 360
“ความตองการปจเจก” ของผตดสนนโยบาย
ไมรบ เปนองคประกอบสำาคญของการรบ 365
หวใจของพชยสงครามการกอกบฏคอความรวดเรว 366
เรองราวใดๆ ลวนมคาตอบแทน 369
“บางคำาสงไมรบ” ประโยคนของพชยสงครามตองการบอกกบ 372
ประมขผครองแผนดน มใชตงใจจะบอกแมทพ
ปรชญาไดเสย : ตองสามารถเหนผลเสยในผลประโยชน 376
ตองสามารถเหนผลประโยชนในผลเสย
พชยสงครามทำารายคน สอนทานวาจงอยาทำารายคนอน 380
ยามสงบนกถงภย ยามบานเมองเรยบรอยนกถงความวนวาย 384
เปนการเตอนสตและปองกนไวกอนทเหตจะเกด
หาอปนสยทอนตรายทสดสำาหรบผนำา 387
อปนสยเปนตวกำาหนดชะตาชวต 389
ภาคผนวก ตนฉบบ บทเกาพลกแพลง 394
บททเกำกำรเดนทพ 397
การหวงใหโชคชวยเปนจตใจทนากลวสำาหรบผตดสนนโยบาย 398
ยทธวธทางนำากเปนยทธวธบนบกเชนกน 401
การเลยนแบบของซงเซยงกงเปนความเหลวไหลมใชเมตตาคณธรรม 403
ความเจบปวดของการเรยนรพชยสงครามคออกฝายกรพชยสงคราม 405
ความเจบปวดของการพนนขนตอคออกฝายไมรทฤษฎการพนนขนตอ
การเดนทพในทลมหนองบงและทราบ 409
พชยสงครามชวยชวตของซนว 414
พนทอนตรายหกประเภท 415
สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (1) 417
สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (2) 421
สามสบสองวธการสงเกตสภาวการณขาศก (3) 430
การรบตองอาศยกองทพพนองของตนเอง อยาฝากความหวงกบ 433
“พนธมตร”
การเลยงดซงกนและกนเปนแกนแทของความสมพนธทลกลำาทสด 437
ระหวางคนกบคน
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการเดนทพ 446
บททสบลกษณะภมประเทศ 449
หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 450
(1) ยดภมประเทศทเปนคณกอน
หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 453
(2) วรบรษตวจรงตองรจกคอย
หกลกษณะภมประเทศคอหลกการทำาศก 457
(3) “การตดสนวาตองแพแน” สำาคญกวา “ความมนใจวาจะชนะแน”
สาเหตหกประการของความพายแพ 460
(1) ลวนแพภยตวเอง ลวนเปนความรบผดชอบของแมทพ
สาเหตหกประการของความพายแพ (2) หลกการประจญบาน 465
จรรยาบรรณของซนว : ยามอยในตำาแหนงไมแสวงหาชอเสยง 468
ยามพนจากตำาแหนงไมเกยงความรบผดชอบ
รกทหารดงบตร รกแทไมงาย! แมทพเปนยาก ทหารยงยากกวา! 473
ผบงคบบญชาตองนากลวยงกวาขาศก 476
ทศนคตรเรารเขาของหลซอหมน : ไมอาจรเขาได แตตองรเรา 481
ภาคผนวก ตนฉบบ บทลกษณะภมประเทศ 484
บททสบเอดเกำยทธภม 487
ยทธวธในเกายทธภม (1) บำารงขวญกำาลงใจ การเลอกหวหม 488
ทะลวงฟนและการรบแบบแยกทพ
ยทธวธในเกายทธภม (2) กำาลงใจคอพลง 494
ยทธวธในเกายทธภม (3) ผกพนธมตรกบฝายทสาม 498
ทพหลกลอศตร ทพเสรมซมโจมต 502
ยทธวธในเกายทธภม (4) พนทคบขนอนตรายตองรบผานโดยเรว 503
ยทธวธในเกายทธภม (5) การทะลวงวงลอมตองใชอบายพสดาร 504
ตกสจดอบแลวเกดใหม ใครกลาทำาเชนน 506
ศลปะการบญชาการยามรบ สงแรกคอการกอกวนขาศก 512
เลยงทหารพนวน ใชทำาศกคราวเดยว 515
มดทกคนไวกบรถศก ไมมใครลงจากรถได 522
คนเปนผนำามใชงานยงตลอดเวลา หากควรหนกแนน สงบ ไมรบ ไมชา 524
ความสำาเรจอาศยการเดนวนละกาวเหมอนเบย 529
หลงเขาแดนขาศกแลวตองรวมใจเปนหนงเดยว 530
จงถามวาเราเองเรยนรอะไรบาง อยามวแตตความตามอกษร 532
วถของจอมคน เคลดลบการตเหลกคอตวเองแขงกวา 538
ไมสงสย ไมหวาดหวน จงจะสามารถพชตชย 544
ตกสจดอบแลวเกดใหม ใครกลาทำาเชนน? 547
คำาพดทซอตรงฟงขดหแตเปนคณ คลอยตามทกเรองแสดงวาคดไมซอ 549
ภาคผนวก ตนฉบบ บทเกายทธภม 554
บททสบสองกำรโจมตดวยไฟ 559
เปาหมายการโจมตดวยไฟ 560
การโจมตดวยไฟ เปรยบเสมอนการจจดขาศกดวยไฟ 562
ความเปลยนแปลงหาประการของการโจมตดวยไฟ 567
ชาญ ธนประกอบ แปล 15
การรบชนะประเดนยงคงอยทเอาชนะไหว 573
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการโจมตดวยไฟ 577
บททสบสำมกำรใชจำรชน 579
การใหเงนทองผอน มใชเปนการกำาหนดราคาของอกฝาย 580
หากแตเปนการกำาหนดราคาของตนเอง
วธใชจารชนหาประเภท (1.2.3) : ความสงสยทงมวล 589
ลวนเปนการสงสยตนเอง
การใชสายลบหาวธ (4.51) จารชนผกลบเปนกบจารชนฝาความตาย 599
เฉนผงคนนเกงอยางไร หรอวามความสามารถในการแบงเนอหม 602
จงเหนความสำาคญของคนฐานะตำากวาทอยขางตวผใหญ 607
คนเหลานแหละทชวยทานทำาเรองใหญได
ในจารชนหาประเภท จารชนซอนสำาคญทสด 610
“ชนะกอนจงรบ” ประเดนสำาคญคอไมชนะไมรบ 613
ภาคผนวก ตนฉบบ บทการใชจารชน 619
ทำยเลมสรปแนวควำมคดสดยอดเกำประกำรในพชยยทธซนว 622
เกยวกบผเขยน 629
เกยวกบผแปล 630
ค�าน�าส�านกพมพ
พชยยทธซนว มทงสน 6,111 ตวอกษร ซงดเหมอนแตละตวอกษรจะลกลำา
พสดาร ทำาใหคนอยากรตองขยาด ความจรงแลวขอเพยงเกาะกมแนวคดพนฐาน
ของพชยยทธ กจะพบความกระจางไดในทกถอยคำา
หวซำนผเขยนหนงสอเลมนคนควาพชยยทธซนวมากวา 20 ป ในหนงสอ
เลมนเกาะกมแนวคดพนฐานของพชยยทธ ใชตวอยางการรบทสำาคญ 155 ครง
วเคราะหพชยยทธซนวอยางหมดเปลอก ขณะเดยวกนไดอางองคำาอธบายของ
นกตความพชยยทธซนวตลอดสองพนกวาปทผานมา เชน โจโฉ ตม และอนๆ รวม
11 ทาน ซงทำาการอรรถาธบายความเดมของตนฉบบในมมมองทแตกตางกน
หนงสอเลมนเขยนดวยสำานวนทอานงายและเรยงลำาดบตวอยางการรบท
มชอเสยง เชน การรบหลงพงนำา ลอมเวยชวยจาว เปนตน อธบายจนเหมอน
ทานผอานอยในสมรภมเอง ไดเหนการปะทะของกองทพทงสองฝาย การตอสท
ดเดอดเลอดพลาน และไดขอคดอยางลกซงทามกลางเสยงรบราฆาฟนสะทานฟา
สะเทอนดน อานหนงสอเลมนแลวจะชวยใหทานเขาถงพชยยทธซนวไดงายและ
ลกซง ราบเรยบแตพสดารพนลก
ขอเชญเปดฉากสมผสประสบการณการเขาถงภมปญญาทไมธรรมดา ดวย
การพลกหนงสอหนาถดไป
โพสตบกส
16 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 17
ค�าน�าผแปล
แตโบราณจวบปจจบน โลกมตำาราพชยยทธมใชนอย แตทโดดเดนทสด
เหนจะเปน พชยยทธซนว ทเขยนโดยซนจอหรอซนว และ On War ซงเขยนโดย
คารล ฟอน เคลาเซวทซ ชาวเยอรมน นกการทหารยคหลงเชน บ เอช ลตเดลส
ฮารด นกยทธศาสตรชาวองกฤษเคยวจารณวา พชยยทธซนวทนสมยกวา On War
และใชไดจวบทกวนน ทงทพชยยทธซนวเกดกอนกวาสองพนป
ในประเทศจนและไตหวน มผคนควาพชยยทธซนวกนมากมาย และเขยน
เปนตำาราอกหลายตอหลายเลม บางกถอดความเปนภาษาปจจบน บางกประยกต
ใชทางธรกจโดยตงอยบนสมมตฐานวาสนามการคาคอสนามรบ ในประเทศไทยเอง
กมผแปลพชยยทธซนวหลายสำานวน ซงลวนถอดความอยางถงแกนและประณต
นาอาน ซงผแปลเองกเคยอานหลายเลมหลายสำานวนทงภาษาไทยและภาษาจน
ตงแตยงเยาววยจนถงเตบใหญ เมออานในวยทตางกน ภาพและความเขาใจก
แตกตางไปดวย
พชยยทธซนวฉบบหวซานเลมน ผเขยนไดถอดความใหเปนภาษาปจจบน
และนำาเอา ค�าอธบายพชยยทธซนวสบเอดส�านก ตงแตโจโฉเปนตนมา วเคราะห
ตรงไปตรงมาถงจตวญญาณของคมภรแหงการศกน รวมทงไขขอของใจและแกไข
ความเขาใจผดบางประการทตความตกทอดกนมา อกทงยกตวอยางยทธการสำาคญ
ในประวตศาสตรจนรวมหนงรอยหาสบหาครงประกอบคำาอธบาย จงทำาใหผอาน
เขาใจงายและเปรยบเทยบใหเหนภาพไดอยางชดเจน
ถาอานพชยยทธซนวจนรแจงตลอดแลว เราจะพบวาแตโบราณจวบปจจบน
สงครามของมนษยชาตมแกนและหลกการเดยวกนเสมอมา แตกตางกนเพยง
อาวธยทโธปกรณทพฒนาตามยคสมยเทานน ตวอยางเชนจนซฮองเตทสงสราง
กำาแพงเมองจนเพอปองกนการรกรานของเผาคนเถอนทางภาคเหนอ ยอมไมมทาง
คาดคดไดวา อกสองพนปใหหลง มนษยจะคดคนเครองบนและขปนาวธได แต
ยทธศาสตรและยทธวธของการทำาสงครามแมแตครงลาสดคอสงครามโลกครงท
สอง ยงคงเปนหลกการเดยวกบเมอสองพนกวาปกอน
ขณะแปลหนงสอเลมน ผ แปลคอยๆ ซมซบกบสำานวนโบราณหกพน
หนงรอยสบเอดตวอกษรของตนฉบบ ซงมกสน หวน ตองตความ ตอมากเกดความ
รสกวา เดมททคดวาซนวเปนนกการสงครามนนเปลยนไป ผแปลเหนวาหากใชภาษา
ปจจบนมายกยองแลว ซนวนาจะเปนนกสนตวธมากกวา
เราคงตองเทาความถงประวตของซนวผ ถอกำาเนดเมอ 545-470 ปกอน
ครสตกาล แผนดนจนในเวลานนยงมใชมหาอาณาจกรเชนปจจบน และยคนนคาบเกยว
ระหวางปลายยคชนชวหรอวสนตสารทกบยคจานกวหรอรณรฐหรอสงคราม
ระหวางแควน ซงเปนยคทแผนดนวนวายทสด ผมกำาลงมากหนอยกตงตวเปน
เจาครองแควน มการรบพงมหยดหยอน ราษฎรทกขเขญแสนสาหส แมซนวจะเปน
แมทพของแควนอ แตกสลดใจกบการศกทดเหมอนไมมวนจบสน ดวยเมตตาจต
เปนทตง จงพยายามคนหาวธยตความทกขเขญของราษฎรทถกเกณฑไปทำาศก
ครงแลวครงเลา บานแตกสาแหรกขาดจนแทบมอาจมชวตอยสบไป ซนวไดนำาเสนอ
พชยยทธของตนจำานวนสบสามบทตอออองผครองแควน ซงเปนพชยยทธชนยอด
ทเนนการเตรยมการเพอการศกอยางรอบคอบ ประเมนกำาลงของตนดวย “หาเรอง
เจดประเมน” แนใจแลววาจะชนะแนจงทำาศกและจบในครงเดยว ถาประเมนแลว
มโอกาสแพกไมรบ หาวธอนแทน ทงนเพอลดความสญเสยในชวตทรพยสนของ
ฝายตนและฝายขาศก เพราะซนวเหนวาการชนะศกยงคงตองทะนถนอมไพรพล
และราษฎรของฝายศตรดวย เนองจากหลงชนะแลวฝายเรากจะตองเปนผปกครอง
พวกเขา ดวยกศลจตเชนนจงทำาใหชวตผคนนบไมถวนในยคนนไมตองสญสนไป
อยางไมรอโหนอเหน
อาจมองไดอกมมหนงวา ทซนวเขยนตำาราพชยยทธชนยอด กเพอเอาชนะ
ศตร ตนเองจะไดมความดความชอบ แตหากลองศกษาประวตศาสตรใหลกซงแลว
จะพบวาแมซนวจะเคยทำาศก แตกลบไมมชอเสยงโดงดงในยทธการใดๆ เลย
18 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 19
เพราะตวซนวเองเขยนไวอยางชดเจนวา “ผชาญศกไมมชอเสยงวาทรงปญญา ไมม
ความดความชอบวากลาหาญ” ซงผชาญศกทซนววานน หมายถงการชนะในสงท
ชนะไดอยแลว จงไมมใครแซซองสรรเสรญ อนง ซนวเปนผไมเหนดวยอยางยงกบ
การรบรอยครงชนะรอยครง เพราะนนเทากบไมไดแกปญหา แตนำาพาผคนลมตาย
มากมายและประเทศชาตกฝดเคองจนลมจม ทซนวเนนยำาคอรบครงเดยวพชตชย
นอกจากเสนอวธการทไมทำาศกโดยงายและถาตองทำาศกตองทำาครงเดยว
จบแลว ซนวไมสามารถหาวธอนมาชวยชวตผคนไดจรงๆ เพราะในยคนนรบกน
ทกวน แควนเราไมไปตเขา เขากจะตเรา ไมมทางปลอยใหใครอยรอดปลอดภย
อยางสขสบาย หนทางเดยวทจะยตการเขนฆากคอทำาตามทพชยยทธซนววาไว คอ
ไมทำาศกโดยงายและถาทำาศกตองครงเดยวจบ ผ แปลจงเหนวาทซนวเขยน
พชยยทธซนว มใชผกระหายสงคราม หากแตเปนนกสนตวธตวจรงทควรไดรบ
รางวลโนเบลยอนหลงดวยซำา
หวซานผเขยนพชยยทธซนวเลมน เปนผคนควาประวตศาสตรและพชยยทธ
ซนวกวายสบป จงเสนอมมมองใหมและวจารณคำาอธบายพชยยทธสบเอดสำานก
อยางถงแกน อกทงแกไขความเขาใจผดของการตความในหลายเรองทเลาตอกน
มาอยางผดๆ ซงทานผอานจะไดเขาใจพชยยทธซนวอยางถกตองตามเจตนารมณ
ของซนว และผเขยนไดพยายามเนนถงการประยกตใหเขากบสถานการณโดยมใช
กอดตำารา โดยผเขยนไดยกตวอยางเปนอทาหรณ เชน ยทธการณเฝยสย ฝเจยน
จอมคนในยคนนนำาทพรอยหมนยกมามดฟามวดนถงรมแมนำาเฝย เคยกลาวอยาง
อหงการวา กองทพของตนแคทงแสมาลงในลำานำาพรอมกน แมนำาเฝยทงสายก
อดตนแลว แตกลบพายแพอยางหมดรปชนดเรยกวาลมสลายไปเลยดวยกำาลงพล
เพยงแปดหมนนายของเซยเสยน ทงทสองฝายใชพชยยทธขอเดยวกน ยทธการ
หลงพงนำาอนลอลนของหานซน ทใชทหารเพยงหนงหมนสองพนคนรบมอกองทพ
ยสบหมนของแควนจาวและพชตศก ในยทธการผาแดงหรอเซกเพก แมแตโจโฉ
ผเจนจบในพชยยทธและกรำาศกมาตลอดชวต กยงนำาพากองทพรอยหมนของตน
ไปถกเผาวอดวายในศกครงน มาเจกศษยรกของขงเบงทำาศกทเกเตง ทำาตรงตาม
พชยยทธรอยเปอรเซนต ตงทพบนเชงเขารบทพวยกก คาดไมถงวาขาศกใชไฟ
คลอกภเขาทงลก มาเจกจงเสยเกเตงไป และเปนจดเรมตนของหายนะททำาให
จกกกของเลาปกบขงเบงถกลบออกจากแผนทในเวลาตอมา ในการรบระหวาง
ขงเบงกบสมาอ แนนอนทวาทงสองลวนเจนจบพชยยทธทงปวง แตพอเจอกบแผน
เมองเปลาเปดประตรบศก โดยมขงเบงนงดดพณบนกำาแพงเมองอยางสบายอารมณ
แบบนอกตำาราเชนนกลบถอยทพ ซงในความเปนจรงถาสมาอบกเขาต ประวตศาสตร
สามกกคงตองเขยนใหมโดยไมมการยกทพออกจากเขากสานหกครงของขงเบง จง
กลาวไดวาตำาราเปนสงตายตว ตำาราจะมชวตกดวยผนำาไปใชตางหาก ดงนน การ
อานหนงสอเลมน นอกจากความสนกเพลดเพลนแลว อาจทำาใหทานเกดประกาย
ความคดทจะนำาไปประยกตใชในการอนของทานตามททานเหนสมควร กนาจะ
เกดมรรคผลไดสมความตงใจ
ขอขอบคณสำานกพมพโพสตบ กสทไววางใจใหแปลหนงสอเลมน และ
ขอบคณครอบครวของผแปลเองทสนบสนนการทำางานดวยดเสมอมา
ขอคารวะ
ชำญธนประกอบ
2 มนาคม 2019
20 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 21
ค�าน�าผเขยน
นเปนหนงสอทจะทำาใหทานอานพชยยทธซนวไดเขาใจอยางถองแท
ทกถอยคำาทกตวอกษร
ในหนงสอเลมน ทกพชยยทธจะมตวอยางการรบตอนทาย และอาจปรากฏ
ซำาในบทอนตามความแตกตางของพชยยทธ เพอชวยใหทานผอานไดศกษาในแงมม
ทตางกน ทำาใหเขาใจไดอยางถองแทวาการรบนนสกนอยางไร ซงเทากบไดเขาใจ
แนวคดของพชยยทธ กศโลบาย และยทธวธไปในตว เหมอนกบเรานงเครองบน
บนอยเหนอสมรภมโบราณ และมซนวนงขางๆ เราคอยอธบายใหรวา แตละกาว
ทงสองฝายรบกนอยางไร
ในบางบทสอดแทรกความร สกและคำาวจารณเชงบรหารธรกจและการ
แขงขนทางการคาไวดวย ทงนเปนผลมาจากภมหลงของผเขยนเอง แตนนเปนเพยง
ขอวจารณตามทนกคดได หนงสอเลมนจงมใชการใชพชยยทธซนวในมมมองการ
บรหารธรกจหรอสงครามการคาแตอยางใด หากแตเปนหนงสอทตองการทำาความ
เขาใจในแกนแทของพชยยทธซนว
ยคสมยทผานมามผอรรถาธบายพชยยทธซนวและเปนทยอมรบของคน
รนหลง มทงสนสบเอดคน ซงกคอค�าอธบายซนวสบเอดส�านก หนงสอเลมนจง
ตงอยบนพนฐานการคนควาของสบเอดสำานกนและทำาการอธบายเจาะลกอกขนหนง
สบเอดสำานกมใครบาง? มโจโฉ เมงซอ หลฉวน เจยหลน ตโยว ตม เฉนเฮา
หวงซ เหมยเหยาเฉน เหอซอ และจางอว
โจโฉเปนคนแรกทตความและอธบายซนว เขากลาววา “ขาพเจาเคยอาน
พชยยทธมามากมาย ทซนวเขยนไวลกซงมาก…แตคนทวไปมกระจางในความลกซง
อยาวาแตอกษรและสำานวนทใชคอนขางยาก เมอคนรนหลงอานแลวจงมกขาด
ความเขาใจในความหมายทแทจรง ขาพเจาจงขอจดทำาคำาอธบายเพอใหไดเขาใจกน”
“ขาพเจาเคยอานต�าราพชยสงครามมามากมาย ของซนวนลกซงมาก แต
คนทวไปมกไมรแกนแทของแนวคด ดวยเหตนขาพเจาจงจดท�าค�าอธบาย”
โจโฉรบมาตลอดชวต เปนจอมคนทงดานบนและดานบ ดงนนคำาอธบาย
ของเขาจงแมนยำาทสด และสำาคญทสด หนงสอเลมนจะอางถงคำาอธบายของโจโฉ
เปนสวนใหญดวยความนบถอ แตทนาเสยดายคอเขาอธบายไดรวบรดสนหวน
เกนไป ทงนกเพราะเขาเปนมออาชพ ไมไดอธบายเพอคนธรรมดา และแมแตเขา
ยงบอกวาอกษรและถอยคำาในพชยยทธซนวคอนขางยาก เรากหวงวาเขาจะเขยน
ใหมากหนอย แตปรากฏวาเขาเขยนอธบายนอยกวาทซนวเขยนเองเสยอก
เมงซอชอจรงและตวตนไมทราบชด แมแตเปนยคใดสมยใดกยงไมทราบชด
อาจเปนคนแควนเหลยงในยคหนานเฉาหรอราชวงศใต* คำาอธบายของเขาเหลอ
ตกทอดมาไมมากนก แตถงอยางไรกยงมหลงเหลออย และใชไดดในการคนควา
หลฉวนเปนคนราชวงศถง มชวตอยในรชสมยจกรพรรดถงเสวยนจง**
เขาพดคำาโตวาทโจโฉอธบายไวมขอผดพลาดมาก เขาจงทำาคำาอธบายใหมอกรอบ
ตามความเหนของผเขยนแลวไมเหนวาโจโฉจะมอะไรผดพลาด แตทหลฉวนอธบาย
ไวกดทเดยว
เจยหลนเปนทปรกษาของหลเปาเจน ทตในจกรพรรดถงเตอจงททำาการรบ
ทหารอาสาสมคร เคยชวยหลเปาเจนเกลยกลอมหวงอจวนจนตเมองจฉอแตก ได
* ยคราชวงศเหนอใต เปนยคสงครามกลางเมองและยคแหงความวนวายทางการเมองยคหนง
ในประวตศาสตรจน อยในชวงป ค.ศ. 42-589 กอนทจกรพรรดสยเหวน ปฐมจกรพรรดแหง
ราชวงศสยจะพชตราชวงศโจวเหนอ และรวบรวมแผนดนเปนปกแผนไดส�าเรจเมอป ค.ศ. 589
** จกรพรรดองคทหกแหงราชวงศถง ค.ศ. 685-762 เขาเคยบ�าเพญตบะทภเขาเซาสอ
ขางวดเสยวลมย ในเวลาตอมาไดเลอนต�าแหนงเปนตลาการ และสดทายต�าแหนงถงชอสอ
(ประมาณต�าแหนงเจาเมอง)
22 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 23
รบแตงตงเปนอเวยจวนหวง (เจาเมอง) และไดเปนแมทพใหญ ดงนนตวเขาเองเปน
นกการทหาร คำาอธบายของเขากหวนสนรวบรด ดทาคงมวแตยงกบการศก พอม
เวลาบางกเขยนสกหนอยจงออกมาแบบน
ตโยวเปนคนเกงทเดยว เคยเปนถงอครมหาเสนาบดในกลางยคราชวงศถง
เคยผานการกบฏอานสอ* เขาจดจำาบทเรยนนและถอวา “การทำาใหประเทศมงคง
และผคนอยเยนเปนสขเปนภารกจแหงตน” เขาจงใชเวลาถงสามสบหกปในการ
ศกษาตำารบตำาราโบราณและคำาสอนของปราชญ ประวตศาสตร ทำาการศกษา
ความเปนมาของระบบตางๆ ทมมาแตโบราณ ในทสดกทำาเปนงานเขยนชนมหมา
ชอ ทงเตยน (หมายถงแมบททใชไดทวไป) และไดรวมเอา พชยยทธซนว ไวใน ทงเตยน
ดวย คำาอธบายของเขากอยใน ทงเตยน เชนกน
คำาอธบายของตโยวจงถอวาเปนผลงานชนเอกทเดยว
ตมเปนหลานของตโยว เปนผประสบความสำาเรจดานการอธบายมากทสด
ตอจากโจโฉ และมอทธพลอยางใหญหลวงตอนกอธบายในยคหลง เขาอธบายไว
คอนขางละเอยดพรอมยกตวอยางการศกในประวตศาสตร หนงสอเลมนเลอกใช
คำาอธบายของเขามากทสด
ตมเปนกวยคถง ชาวจนสวนมากทองบทกลอนของเขาไดตงแตเลก
เทศกาลเชงเมงฝนพรมพร�า คนเดนกร�าสายฝนหวใจสลาย
ขอถามไถทใดมสราขาย เดกเลยงควายชโนนไงซงฮวาชน
และยงม
ดนดนขนภเขาหนานซานทางคดเคยว ในกลมเมฆยงมบานอาศย
หยดรถนงชมอสดงปาเมเปล ใบแดงฉานยงกวาดอกไมเดอนสอง
ยงมอกบททคนทวไปไมคอยคน เขาเขยนเกยวกบตนเอง
เปดประตบานเกา อยกลางเมองฉางอาน
ในบานไรสงของ มแตต�ารานบหมนเลม
ต�าราประจ�าตระกลสองรอยเลม รวบรวมประวตจกรพรรดและเหลาออง
“ตำาราประจำาตระกลสองรอยเลม” ในบทกลอนน หมายถง ทงเตยน ทตโยว
ผเปนปเขยนไวนนเอง
เขาเกดในตระกลมงคงมฐานะ เจาตวมความรความสามารถสง อกทง
ชมชอบพชยยทธ จงออกจะโอหงอยบาง คำาอธบายของเขามกขนตนดวยคำาวา
“โจโฉผดแลว!” จากนนจงตอทายดวยความเหนของตนเอง
เมอเรานำามาเทยบกนยอมอยากเชอโจโฉมากกวา ถงอยางไรโจโฉกเปน
แมทพทกรำาศกตวจรง แตแมตมจะวาโจโฉผดแลวอธบายใหม กใชวาตมจะผด
เพราะทตมพดถงมใชเรองเดยวกนกบโจโฉ ตมเขยนบทกวเกงกวาโจโฉ แตเขา
ไมเคยรบทพจบศก ความรความสามารถสงกจรงอย แตขาดประสบการณทาง
ดานน เขาจงไมเขาใจทโจโฉพดถง
ขงจอกลาวไววา “นบนอบจกมอปยศ” ถาทานมความออนนอมถอมตน จะ
ไมมใครมาเหยยดหยามทาน ถาทานทาทขาดความออนนอม คนอนอาจมายำายได
คมภร ตาเสวย วาไว “วาจาหยาบคายตอผอนจะไดรบคำาหยาบคาย” หมายความวา
ถาทานวารายคนอน จะมคนมาวารายทานเชนกน ตมกลาวหาวาโจโฉผด ในเวลา
ตอมากมคนตำาหนวาตมนนแหละผด
คนทวานชอเฉนเฮา ตมเทยวโพนทะนาไปทววาโจโฉผด เฉนเฮาจงกลาววา
เขาแพรพษไปอยางกวางขวาง จำาเปนตองชแจงใหถกตอง และแลวในคำาอธบาย
ของเขาจงมประโยค “ตมผด โจโฉถก” เตมไปหมด
เฉนเฮำเปนคนปลายราชวงศถง ประวตศาสตรบนทกวา “เฉนเฮาเหนวา
โจโฉอธบายซอนความนย ตม อธบายแตเรองใหญ จงอธบายเพมเตมเสยเอง”
* ค.ศ. 755-763 เกดกบฏอานสอ จกรพรรดถงเสวยนจงถกกบฏขบออกจากนครฉางอาน
ตวละครเอกคออานลซานกบสอซอหมง และเปนจดเปลยนทท�าใหราชวงศถงเสอมลง
24 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 25
หมายความวาโจโฉอธบายแบบมออาชพ คนทวไปอานแลวเขาใจยาก ทงไมเขาใจ
พชยยทธซนว และไมเขาใจคำาอธบายของโจโฉ ตมอธบายไดคอนขางละเอยดและ
อานงาย แตกมบางจดทไมถกตอง ไมรอบคอบพอ ดงนนเขาจงใชคำาอธบายของ
สองทานนเปนพนฐานแลวเขยนคำาอธบายใหม
โจโฉ ตม และเฉนเฮา รวมสามคน ประวตศาสตรขนานนามวา “คำาอธบาย
สามสำานก” เมอเรานำามาศกษาพรอมกนกจะไดผลเปนอยางด
ทกลาวมาขางตนทงหลฉวน เจยหลน ตโยว ตม และเฉนเฮา รวมหาคน
ลวนเปนคนยคราชวงศถง ในสบเอดสำานกทเขยนคำาอธบายเปนคนสมยถงเสยหาคน
และเนองจากหลงเกดกบฏอานสอแลวแผนดนวนวาย มสงครามทกป ดงนนจงพา
กนศกษาพชยยทธ ตมเกดในตระกลอครมหาเสนาบด อกทงเปนกวเอก และเขายง
กลาวถงพชยสงครามดวย จงนบวาเปนสสนทมเอกลกษณของยคสมย
อกยคหนงทสนใจพชยสงครามเชนกนคอราชวงศซง หลงสถาปนาราชวงศ
แลวบานเมองสงบดจงมเวลาเสรมกำาลงของชาต ตอมาเกดกบฏหลหยวนเฉาจาก
ซเซยและถกคกคามโดยชนกลมนอยทางเหนอ แตในราชสำานกขาดคนทมคณสมบต
เปนแมทพใหญและขาดกองทพทเจนศกเสยแลว
ทำาอยางไรด หนไปอานตำาราดกวา
และแลวทกคนจงพากนศกษาตำาราพชยสงคราม สดทายราชสำานกเรยบเรยง
อจงชซ (พชยยทธเจดเลม) เปนหลกสตรการทหาร พชยยทธซนวเปนอนดบแรก
ของเจดเลม
คำาอธบายโดยหวงซกมภมหลงของยคสมยเชนน แตความเปนมาของหวงซ
ผนไมสามารถคนหาหลกฐานอางองไดแลว
อกคนหนงคอเหมยเหยำเฉน เปนกวเอกเชนกน เขาเปนเพอนสนทกบ
โอวหยางซวปราชญยคนน เขาเขยนคำาอธบายอยางรดกมมคณภาพ หนงสอเลมน
กอางองคำาอธบายของเขามใชนอย
เหอซอเปนใครและยคใดไมทราบชด ทงคำาอธบายไวไมมาก แตอยางนอย
กมคณสมบตพอทจะตกทอดถงปจจบน
คนสดทายคอจำงอว เปนชาวหนานซงหรอซงใต เขาไมเพยงเขยนคำาอธบาย
พชยยทธซนว ยงเขยนหนงสอ ไปเจยงจวน (ประวตรอยแมทพ) เขาคนควาอยาง
ลกซงและอธบายอยางมคณภาพ หนงสอเลมนกเลอกนำามาใชไมนอยเชนกน
ทกลาวมาขางตนเปนปราชญโบราณสบเอดทานทจดเปน ค�าอธบายซนว
สบเอดส�านก แตถงอยางไรกเปนคนโบราณและภาษาโบราณ บางจดแมจะคนควา
จากสำานกตางๆ ยงคงวเคราะหแยกแยะไมถก ผ เขยนจงขออธบายในฐานะ
คนสมยปจจบน
มผคนควาคำาอธบายพชยยทธซนว และเขยนหนงสอไวมากมาย แตสวนมาก
เปน “การคนควาทางวชาการ” มใช “การคนควาทางทหาร” อยางแทจรง
หมายความวาเปนการคนควาเพอหาความรและนำาไปบรรยาย มใชคนควาไปใช
ในการทำาศก เมอจดเรมตนไมเหมอนกน สงทเหนยอมตางกน และบางครงเปน
คนละเรองไปเลย
ภายหลงผเขยนหาพบเลมหนงจนได คอ ค�าแปลค�าอธบายพชยยทธซนว ท
เขยนโดยกวฮวารว พมพโดยสำานกพมพกจเซยงไฮ
กวฮวารวเปนพลโทกองทพปลดแอกประชาชนจน จบโรงเรยนนายรอย
ทหารบกวงเปาหรอหวงผ เคยเขารวมสงครามปราบกบฏภาคเหนอและเคยเปน
รองผบญชาการมณฑลทหารหนานจง ตอมาเปนรองอธการบดสถาบนวทยาศาสตร
การทหารประเทศจน คำาอธบายพชยยทธซนวของเขาแมนยำาและละเอยดมาก
ดงนนเมอพบวาจดใดทคนโบราณพดไมตรงกน ผเขยนจะเทยบเคยงจากคำาอธบาย
ของเขาเปนหลก
26 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 27
จางไจปราชญยคซงกลาวไววา การมงแสวงหาสงสดของคนอานหนงสอ
ชาวจนเปนไป “เพอจตใจทมงมนตอใตฟาพสธา ดแลอาณาประชาราษฎร สบทอด
ความรของปราชญโบราณ และสรรคสรางสนตชวนรนดร” หวงวาหนงสอเลมนจะ
มสวนชวยทานผอานในการสบทอดความรของซนว
จงเขยนคำานำาน
หวซำน
28 กมภาพนธ ค.ศ. 2014 เซยงไฮ
หองหนงสอหวอวหว
บททหนง
การประเมนสถานการณ
28 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 29
คำนยมของ พชยยทธซนว
เราอาน พชยยทธซนว มกเขาใจคลาดเคลอนตงแตอกษรตวแรก ทคลาดเคลอน
เอามากๆ คอคานยม อกษรตวนคอชอบทของตำาราทเขยนวาจ ในภาษาจนคอ 计
บางคนมกนำาเอา พชยยทธซนว ไปรวมกบสามสบหกกลยทธ ซำารายยง
คดวาเปนตำาราเลมเดยวกนดวย โดยเรยกวา พชยยทธซนวสามสบหกกลยทธ ทวา
พชยยทธซนว เปนคนละเรองกบสามสบหกกลยทธ คำาวาจแปลไดหลายอยาง เชน
แผนการ เลหเพทบาย การคำานวณ การประเมนหรอประมาณและการรวมผลกได
จในสามสบหกกลยทธเปนเลหเพทบายหรอแผนพสดาร แตจใน พชยยทธซนว
มไดหมายถงแผน ไมใชเลหเพทบายหรอแผนพสดาร หากหมายถงการประเมน
การประมาณสถานการณหรอการคำานวณ
ทำาไมผอานภาษาจนจงเขาใจตวอกษร “จ” เปนแผนเลหกล เปนปญหาดาน
คานยมหรอ? ทงนเพราะธาตแทของมนษยมจดออนคอความกระหายใครอยากท
จะมชนเชงและไดอะไรมาเรวๆ มกคดวาถามแผนพสดารกใชไดแลว ซงจดนเปน
สงทซนวคดคานอยางหนก พชยยทธซนว มใชหนงสอทกลาวถงเลหเพทบายหรอ
กศโลบาย หากแตเปนตำาราทกลาวถงการตดสนชยชนะดวยกำาลงทแทจรง
“จ” ของซนวเปนดานพนฐานหรอรากฐาน มใชดานการปฏบต เปนสวนท
หนกแนนทสด ไมใชฉวยโอกาสอยางพสดารใดๆ เปนการคำานวณหรอประเมน
กำาลงทแทจรงของตนเองกบฝายตรงขาม และรายการทใชในการเปรยบเทยบและ
ประเมนมหาปจจย เรยกวา “หาเรองเจดประเมน”
หาเรอง หมายถง มรรค (ความตองตามครรลองคลองธรรม) ฟา (ภมอากาศ)
ดน (สถานท พนท) แมทพ และกฎระเบยบ เจดประเมนคอ เจานายของฝายใดม
มรรค (ทรงธรรม) แมทพของฝายใดมความสามารถมากกวา ภมอากาศและพนท
ของฝายใดเปนคณมากกวา กฎระเบยบตลอดจนคำาสงของฝายใดชดเจนเขมงวด
กวา กองทพของฝายใดแขงแกรงกวา ไพรพลของฝายใดมการฝกซอมทดกวาและ
การใหรางวลกบการลงโทษของฝายใดชดเจนแนนอนกวา นเปนการเปรยบเทยบ
ทงสองฝายตามการเมองการปกครอง ภมอากาศ พนทชยภม บคลากร และการใช
กฎหมาย
ดงนนคำาวาจของซนว ถาเทยบกบทใชในสมยปจจบนแลวนาจะเปนการ
วเคราะห SWOT1 เปนการเปรยบเทยบระหวางฝายตนกบฝายขาศกถงจดแขง (Strength)
จดออน (Weakness) โอกาส (Opportunity) และอปสรรค (Treat)
แลววตถประสงคการประเมนคออะไร? กเพอใหรวาจะชนะไดหรอไม เมอ
เปรยบเทยบกนทงหาดานเจดรายการแลว กอนจะรบกรแลววาจะชนะหรอแพ หลง
ประเมนแลวจงจะรวามโอกาสชนะสกกสวน
ตมอธบายไววา :
จคอการประเมน ประเมนอะไรหรอ? ประเมนหาปจจยดงนคอ มรรค ฟา ดน
แมทพ และกฎระเบยบ ใหประชมในศาลบรรพชน เพอประเมนความไดเปรยบ
เสยเปรยบหาสงนระหวางเรากบเขากอน จากนนจะกำาหนดไดวาใครแพใครชนะ
เมอกำาหนดแพชนะไดแลว จงคอยออกทพและปฏบตการ หลกการใชกำาลงตอง
คำานงถงหาปจจยนกอน จงตงชอเปนบทแรก
คำาอธบายของตมกลาวไดวา ชดเจนและเขาใจงาย
เมอประเมนแพชนะไดแลว รวามโอกาสชนะจงเขาต ถาไมมโอกาสชนะก
1 การวเคราะหองคกร ณ สภาพปจจบน ถกใชงานอยางแพรหลายครงแรกทมหาวทยาลย
ฮารเวรด สหรฐอเมรกา ในทศวรรษท 1960
30 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 31
ไมตองยกทพออกศกแลว นคอหวใจแนวคดของซนว รวาชนะจงรบ เราเรยกกนวา
ชนะแลวคอยต
ในประวตศาสตรชาตจนใครใชจเกงทสด? พอพดถงจมกมคนนกถงจกดเหลยง
(ขงเบง) แตจของขงเบงบงเอญเปนเลหเพทบาย มใชการประเมน “หาเรองเจดประเมน”
ถาใช “หาเรองเจดประเมน” ของซนวไปวด ขงเบงสอบตก นำาเอามรรค ฟา ดน
แมทพ กฎระเบยบมาวเคราะห SWOT ขงเบงมอะไรเหนอกวาวยกกไดเลา?2 แตขงเบง
มอดมการณทเหมอนความฝนบวกกบความตนตนในตวเลาปทรใจยนดใหใชสอย
ขงเบงจงระดมกองทพออกศกภเขากสานหกครง บกจงหยวน (ภาคกลางของจน)
เกาครง ราษฎรทกขยากแสนเขญและเปลองเงนทองมากมาย ซากศพเกลอน
พสธา สงทเขาทำาเปนความเสยงมากทสด ตองโชคดจรงๆ จงจะมโอกาสสำาเรจได
แตขงเบงดนเปนผสขมรอบคอบเปนเอกในแผนดน ไมยอมทำาศกทไมมนใจ พอเหน
ไมเปนการกถอยทพ ในเมอเปนเชนนแลวตอนแรกออกทพไปทำาไม?
ดงนนจหรอแผนของขงเบงจงเละเทะมาก
ถาเชนนนแลวทำาไมขงเบงจงโดงดงมากในหมคนจนและทำาไมทกคนจงรก
ชอบเลา? กเพราะมนทานมเรองใหเลา เลหเพทบายหรอแผนพสดารยอมเปนนทาน
ทสนกตนเตน ชาวบานชอบดชอบฟงและชอบเลาสกนฟงอยางออกรสออกชาต
แตยทธศาสตรทแทจรง ชยชนะของสงครามทแทจรง สวนมากดแลวจดชด
ไมมอะไรเลย และแนนอนทไมมนทานไมมเรองเลา
พชยยทธซนว ไดเนนถงจดนเปนพเศษ โดยกลาววา “ผชาญศก ไมม
ชอเสยงวาทรงปญญา ไมมความดความชอบวากลาหาญ” ซงกคอดแลวจดชด
ไรความพสดารและไมมนทาน นเปนสงทเราตองเรยนรจากการอาน พชยยทธซนว
2 ขงเบงเปนคนยคสามกก (ราว ค.ศ. 184-280) เปนยควนวายทงแผนดนปลายสมยตงฮนหรอ
ฮนตะวนออก มการสรบไมหยดหยอน ผมก�าลงแบงเปนสามเสาเรยกวาสามกก มโจโฉครอง
วยกก ซนกวนครองงอกกและเลาปครองจกกก ขงเบงเปนกนซอของจกกก
สำาหรบคนนอกวงการแลว ไมมอะไรนาสนกเลย แตสำาหรบคนมออาชพแลวจะได
รบความรของยอดฝมอ
จตใจทเคำรพย�ำเกรงของซนว
พชยยทธซนวมใชวธการรบ หากเปนวธการไมตองรบ มใชวธรบใหชนะ
หากเปนวธชนะโดยไมตองรบ มใชวธทรบกอนชนะทหลง หากเปนวธชนะกอน
รบทหลง
ตนฉบบ
บทประเมนสถานการณ
ซนวกลาววา อนการศกนนเปนเรองใหญระดบประเทศชาต เปนเรอง
ความเปนความตายและการด�ารงอยหรอลมสลาย จะมพนจพเคราะห
อยางลกซงหาไดไม
หวซำนอธบำย
ซนวกลาววา อนการศกนนเปนเรองใหญของประเทศ เปนตายดำารงอย
ลมสลายผกพนทการน จงววามมได ตองพนจพเคราะหใหละเอยด
ซนวกบขงจอลวนเปนผยกระดบจตใจทเคารพยำาเกรงถงจดสงสด หยเจย
(สำานกขงจอ) ถอทางสายกลาง เนนท “ขอหาม ขอควรระวง ขอควรกรงเกรง” ถา
ไมพบขอหามขอควรระวง ไมไดยนสงทควรกรงเกรง กจะตองเตอนตนเองตลอดเวลา
วา ยงมจดทตนเองไมรหรอยงสงเกตไมพบ สวนซนวยกระดบการศกษาสงสดของ
พชยสงคราม โดยใหเหตผลวาเกยวพนกบความเปนความตายความอยรอดหรอ
ลมสลายของประเทศชาต
พชยยทธซนว เนนทการ “ไมรบ” มใชการรบ ถาทำาไดครบถวนตามทซนว
32 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 33
สอนไวกจะไมมสงคราม และเทากบ “สยบขาศกโดยไมตองรบ” แลว
ดงนนถำจะกลำววำพชยยทธซนวคอกำรคนควำยทธวธหรอวธกำรรบ
สบอกวำเขำคนควำวธทไมตองรบจะถกตองกวา ดวยเหตนแมซนวกบอจอซว3
แมจะเปนขนนางในราชสำานกเดยวกน ซงอจอซวทงนทานเราใจไวมากมาย แต
ประวตของซนวกลบเลอะเลอนมาก
ใน พชยยทธซนว กลาววา “ผชาญศก ไมมชอเสยงทรงปญญา ไมมความด
ความชอบวากลาหาญ ชนะเพราะชนะงาย” ดงนนชยชนะทซนวกลาวถง ลวนเปน
ชยชนะตงแตแรกทประชมกนในศาลบรรพชนโดยมใชไปชงชยในสมรภม ดวย
จดยนนซนวจงดแคลนนทานการรบทเคลาเลอดและนำาตา หากแตมงแสวงหาการ
ใหคมดาบไมตองเปอนเลอด ชนะตงแตยงไมรบ และไมตองรบกชนะ
จตใจทเคารพยำาเกรงชนด “ความเปนความตาย หนทางแหงความลมสลาย
หรออยรอด” เปนเพยงคำาเตอนสตเฉพาะตอนกการทหารทกมอำานาจในมอหรอ
มใชดอก มนมความหมายสำาหรบพวกเราทกคน
ตวอยางเชนการดำาเนนธรกจ กลาวไดวาทกความเคลอนไหวเปรยบดง
“ปลายปากกามทรพยสนนบหมนแสน ปลายปากกามชวตผคน ปลายปากกาม
ผดชอบชวด ปลายปากกามอปยศเกยรตยศ ซอสตยและชวชา” มาตรการหนงพอ
ดำาเนนไป ในระยะสนอาจยงไมเหนผลกระทบ แตถาทานตดสนใจผดผลรายจะ
ปรากฏมาลงโทษทานจนได
ถาเราทกคนมจตใจทเคารพยำาเกรง มความรบผดชอบ มสำานกวาการกระทำา
ใดๆ ของเราลวนอาจคอ “ความเปนความตาย ความลมสลายหรอการอยรอด”
ของครอบครว บรษท ลกคา คนอนและสงคม กนาจะเหนยวรงทรพยสนและชวต
ผคนไมรจกเทาใด
3 เกดในสมยชนชวหรอยควสนตสารท รบราชการในราชส�านกรฐฉ ตอมาตองไปลภยในแควนอ
ชวยวางแผนก�าจดออองเหลยงและชวยใหกงจอกวงขนครองราชยเปนออองเหอหลว
หนาทการงานของเรา เปนจดของความเปนความตาย การกระทำาของเรา
เกยวพนกบความอยรอดหรอหายนะ จงหวงวาทกคนจะมจตใจทเคารพยำาเกรง
และรจกรบผดชอบ
กำรวเครำะหจดออนจดแขงของซนวหำปจจยของ“หำเรอง เจดประเมน”
ตนฉบบ
ดงนนจงตองเปรยบเทยบหาเรอง ประเมนผลตามสถานการณ
หนงคอมรรค สองคอฟา สามคอดน สคอแมทพ หาคอกฎระเบยบ
หวซำนอธบำย
ดงกลาวมาแลวขางตน คำาวา “จ” ใน พชยยทธซนว คอการประเมนสภาพ
ของขาศกและฝายตน เปรยบเทยบจดออนจดแขง เชนเดยวกบทเราทำา SWOT ใน
ยทธศาสตรทางธรกจ จะวเคราะหไดถง ความไดเปรยบเสยเปรยบ โอกาสและ
อปสรรค
แลวเปรยบเทยบรายการอะไรบาง กคอรายการมรรค ฟา ดน แมทพ และ
กฎระเบยบ
“มรรค” (ความเปนธรรม) หมายถงการแผพระคณตอราษฎร ประชาชนของ
ทานเชอฟงทานหรอไม เจานายของทานเปนผทรงธรรมหรอผไรความเปนธรรม
ดงนนมรรคจงเปนการเปรยบเทยบดานการเมองการปกครอง และเปรยบเทยบ
ภาวะผนำาของผครองแผนดน
“ฟา” (ลมฟาอากาศ) หมายถงการคลอยตามสภาพภมอากาศ
“ดน” หมายถง รภมประเทศทเปนคณตอเรา เรองเดยวกน ถาจงหวะเวลา
34 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 35
เหมาะสมจงจะสำาเรจ ถาจงหวะเวลาไมอำานวยกไมทำา
“แมทพ” (ผนำา) คอการมอบหมายภารกจใหผนำาทดไมผดฝาผดตว เมอ
เปรยบเทยบกบการเมอง ผครองแผนดน ลมฟาอากาศและสภาพภมประเทศแลว
จงคอยเปรยบเทยบผนำาหรอแมทพทงสองฝาย ดวาแมทพฝายใดรายกาจกวา ดวย
เหตนในสงครามตางๆ จงมกมการใชจารชนไปตดสนบนขนนางใกลชดของรฐ
ขาศก ยยงใหผครองแผนดนเรยกตวแมทพทรบเกงกลบราชสำานก สงแมทพโงเขลา
อกคนไป เมอทำาไดแลวเราคอยลงมอ
ทายสดคอ “กฎระเบยบ” คำาวา “กฎระเบยบ” ในทนมใชกฎหมายใน
ประเทศ แตหมายถงอยการศกหรอระเบยบวนยในกองทพ กฎหมายในประเทศจด
อยในหมวดมรรคเพราะใชปกครองทวไป จงอยในรายการอนดบแรก
หวงซอธบายวา กคอ “ยดปจจยทงหา” “อนการบญชากองทพ แกนแทคอ
ความสามคคของคน จงหวะเวลาฟาอำานวยและภมประเทศเปนคณ” เมอคน
สามคค ฟาอำานวยและภมประเทศเหมาะสม จงจะออกทพได เมอตดสนใจออกทพ
คอยมาเลอกตวแมทพ เลอกวาใหใครเปนผบญชาการใหญ เมอกำาหนดตวแลวจง
ไปขดเกลาระเบยบวนย ถาเขามภาวะผนำาพอ ใชกฎระเบยบและคำาสงอยางชดเจน
เขมงวดกใชได ดวยเหตนจงเปนมรรค ฟา ดน แมทพ และกฎระเบยบ ตามลำาดบ
คำาอธบายของจางอวกเนนลำาดบเชนนเหมอนกน จดใหแมทพกบกฎระเบยบ
ไวทายของหาปจจย กเพราะการจะยกทพออกศก ในทประชมตองพจารณาบารม
ของเจานายทงสองฝายกอนวาสงตำาเหลอมลำาอยางไร คนของทงสองฝายจะยอม
ถวายกายใจหรอไม จากนนจงคำานวณลมฟาอากาศ พจารณาสภาพพนทวาคบขน
หรองายตอการเดนทพ เมอพนจพเคราะหสามอยางนครบถวนแลว จงเฟนหาตว
แมทพแลวออกศก พอออกจากทตง ระเบยบวนยและคำาสงกเปนเรองของแมทพ
แลว จงลำาดบไวเชนน
“ยดปจจยหาประการ พนจพจารณาและประเมนใหรแจง” ใชปจจยทงหา
มาประเมนความไดเปรยบเสยเปรยบฝายเขาฝายเรา กจะรวามโอกาสชนะหรอแพ
บนลำงปรำรถนำตรงกนจกชนะ
ตนฉบบ
อนวามรรคนนไดรบความเหนพองตองจากราษฎรและยนดรวมเปน
รวมตายโดยมหวนอนตราย
หวซำนอธบำย
มรรคของซนวใหนยามไวชดเจนคอ “การทำาใหราษฎรเหนพองกบเบองบน”
ราษฎรกบผครองแผนดนรวมใจกน ไพรพลกบแมทพความเหนตรงกน กคอทเรา
กลาวกนวา “บนลางปรารถนาตรงกนจกชนะ”
ใจเดยวกน ปรารถนาเหมอนกนทงบนลาง เปนพนฐานการปกครองภายใน
ของการทำาสงคราม ขนอยกบวาราษฎรสนบสนนหรอไม ถาคนทงประเทศสนบสนน
ทาน ทานคอยรบ ถาไมสนบสนนจงอยาผลผลาม
ดงนนจะวาไปแลว ณ จดนมใชความถกตองของเหตแหงสงคราม หากแต
อยทราษฎรสนบสนนหรอไม ตวอยางเชนญปนยกทพทำาสงครามรกรานประเทศจน
ถาพดถงความถกตองของเหตแหงสงคราม แนนอนวาญปนยอมเปนฝายผด แต
ถาวากนตามหลก “ราษฎรเหนดวยกบเบองบน” แลว ในมาตรฐานนการโฆษณา
ชวนเชอของลทธประเทศทหารของญปน ไดทำาใหชาวญปนทงประเทศสนบสนนการ
กอสงครามนอยางดเดอดเลอดพลาน “จงยนดรวมเปนรวมตายโดยมหวนอนตราย”
ทกคนไมนำาพาตอชวต จงไดเกดหนวยกลาตายกามกาเซยอมพลชพในการรบ
ยอนดประเทศจน สมยนนประเทศไมเปนปกแผน ขนศกพากนตงตวเปนใหญ
กองทพกกมนตงกบกองทพคอมมวนสตจนขบเคยวกน ประชาชนตางหวงวาจะได
ใชชวตทสงบสข แลวจะมใจไปรบไดอยางไร ขณะเดยวกนกไมมองคจกรพรรดท
36 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 37
ทงสองฝายตางจงรกภกด ดงนนในขอ “ใหราษฎรเหนพองกบเบองบน” ประเทศจน
จงแพไปแปดป
มรรคของนกการทหารมใชสจธรรมของจกรวาล แคหมายถงตองถามวา
ประชาชนสนบสนนการทำาสงครามหรอไม จงรกภกดตอผปกครองหรอไม ยอม
สละชพเพอชาตหรอไม ดวยเหตนมรรคในทนจงมใชแมแตความถกตองตาม
ครรลองคลองธรรมของสงคราม ใครละทถกตอง ทกฝายตางบอกวาตนเองเปน
ฝายถก “ความถกตอง” คงใชเวลาอกหลายปหรอสบปจงจะดออก ผานอกหลาย
สบปถงรอยปจงจะสรปได การจะไดชยดานมรรค ประเดนสำาคญอยทนโยบาย
การโฆษณาชวนเชอและงานดานจตวทยามวลชนของกองทพ เพอใหทกคนยนด
รวมทำาสงครามกบทาน
การจดมรรคไวเปนอนดบแรกจงกระจางแลววา ในการทำาสงคราม เครองจกร
โฆษณากบเครองจกรสงครามสำาคญเทากน อาจสำาคญกวาดวยซำา หลนเปยว4
เคยกลาวไววา กระบอกปน ดามปากกา การชงอำานาจการปกครอง อาศยสอง
อยางน ความมนคงของอำานาจการปกครองกอาศยสองอยางนเชนกน กคอเหตผลน
ฟำอ�ำนวยคออตนยมวทยำกำรทหำร
ตนฉบบ
อนวาฟาคอยนหยาง หนาวรอนและฤดกาล
หวซำนอธบำย
โจโฉอธบายวา “ทำาศกคลอยตามฟา เพราะตามหลกยนหยางและฤดกาล
4 ค.ศ. 1907-1971 นกการปกครองและนกการทหารผน�ากองทพปลดแอกประชาชนของ
คอมมวนสตจน
ทงส พชยยทธซอหมา5 จงกลาววา ‘ฤดหนาวและฤดรอนไมออกศก เพราะถนอม
ราษฎร’”
แลวตวโจโฉเองเคารพทำาศกคลอยตามฟา “ตามหลกยนหยางและฤดกาล
ทงส” ไมออกทพในฤดหนาวและฤดรอนหรอไม
เปลาเลย
และเขาเองยงพายแพอยางลอลนทางดานนจากการรบทเซกเพก (ชอป การรบ
ทผาแดง) เปนดงการวเคราะห SWOT ของจวยและซนกวน ผลจากการวเคราะห
ระบจดออนของโจโฉวา “บดนหนาวจด มาไมมหญาเสบยง โจโฉนำาไพรพล
รอนแรมมาจากภาคเหนอ ไมชนกบดนนำาทางใต เกดโรคระบาดไดงาย เปนขอหาม
ของการกอศก”
“ยนหยาง” “หนาวรอน” “ฤดกาล” เปนความสมพนธตามลำาดบ ฟาหรอ
ธรรมชาตมชยน ชหยางเกอหนนกนและกนจงเกดรอนหนาว รอนหนาวแยกเปนส
คอใบไมผล รอน ใบไมรวง และหนาว นคอฤดกาล
นกการทหารพดถงฟา นาจะกลาววามความหมายสามชนคอ
1. สถานการณใหญของแผนดน คลอยตามฟาและสอดคลองกบความ
ตองการของคน
2. ทเรยกกนวาตกคำาดดาว ดเมฆ ดสภาพอากาศ เผากระดองเตาเสยงทาย
3. ฤดกาลทงส พยากรณอากาศ อาศยสภาพลมฟาอากาศทเปนคณตอ
ฝายตน เปนเงอนไขในการทำาสงคราม
ชนทหนงเปนสถานการณใหญ ยทธศาสตรใหญ กำาหนดไวแลวกอนออกทพ
5 ต�าราพชยสงครามจนโบราณ คาดวาเขยนขนในยครณรฐหรอจานกว (5 ศตวรรษ-221 ปกอน
ครสตกาล ใครเปนผเขยนยงคงเปนทถกเถยง)
38 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 39
ชนทสามตรงกบพชยยทธอฉ6 ทกลาวถงยามลมแรงจด หนาวจด รอนจด
ซงใหปรบตวเขากบลมฟาอากาศ ใชสภาพธรรมชาตเปนอาวธในการทำาสงคราม
อาท การโจมตดวยไฟตองอาศยลม ซงตองขนอยกบลมฟาอากาศในขณะนน
ชนทสองอธบายไวมากทสด แตในความเปนจรงเหมอนโฆษณาชวนเชอ
มากกวา คนพดเองไมเคยเชอ สมดงทเจยงไทกง7 กลาวไววา “ผมปญญาไมทำาตาม
ผโงเขลาเอาดวย”
กษตรยโจวอหวงยกทพปราบโจว (ทรราชราชวงศซาง) ตงทพทภเขากงโถว
รมแมนำาซอ วนนนพายฝนกระหนำาฟาคำารามกอง ธงประจำาทพและกลองศกถกลม
พดหกโคนเสยหาย ทหารรกษาพระองคของโจวอหวงบนรถศกตกใจขวญหนดฝอ
เจยงไทกงกลาววา “อนการศกนน คลอยตามฟาใชวาจะเปนมงคล ขดกบฟาใชวา
จะอปมงคลเสมอไป หากขาดการบรหารคน จกทำาใหสามเหลาทพพนาศ อนงทวา
วถฟา ภตผแลเทพยดา มองไมเหนฟงไมร ดงนนผทรงปญญาจงมทำาตาม แตผโงเขลา
เอาดวย บดนทานอองใชสอยผมความรความสามารถ กระทำาการตามจงหวะเวลา
จงเปนปฏบตการทราบรนโดยมตองดฤกษยาม และไมตองเสยงทายแตอยางใด
ไมจำาเปนตองอธษฐานโชคชยจะมาเอง” วาแลวกสงเดนทพตอไป
โจวกงคดคานวา “ฤกษเวลานขดกบไทสวย การเผากระดองเตาเสยงทาย
ปรากฏวาอปมงคล ดวงดาวพยากรณกแสดงวาเปนลางราย โปรดถอนทพเถด”
เจยงไทกงโกรธมากกลาวอยางเกรยวกราดวา “บดนโจวประหารปกวน
(ขนนางตงฉน) จบจจอ (ขนนางอกคนของกษตรยโจว) ไปขง ใชคนถอยเชน
เฟยเหลยนบรหารราชการแผนดน ไปตมนจะผดไดอยางไร พวกหญาฟางซาก
กระดกสตวทใชทำานายเสยงทาย จะไปเชอไดอยางไร”
6 ต�าราพชยสงครามของจนในโบราณสมยจานกวหรอยครณรฐ (ราว 500-221 ปกอนครสตกาล
เขยนโดยอฉ นกการทหารในยคนน)7 เจยงจอหยา นกยทธศาสตรทหารคนส�าคญของโจวเหวนหวงและโจวอหวง ผน�าในการกอ
รฐประหารเพอลมลางราชวงศซาง และสถาปนาราชวงศโจว มชวตอยราวสามพนกวาปกอน
เจยงไทกงถงกบกลาววาหญาฟางและการเผากระดองเตาเพอเสยงทายใน
สมยนนเชอไมได และสงใหนำาไปเผาทงใหหมด แลวตนเองกนำาหนาเดนทพตอไป
อหวงกปฏบตตามจนโคนกษตรยโจวสำาเรจ
หลวอว8 ลอมเมองกวงกของมหรงเชา จะสงตเมอง บรรดานายทพพลกด
ปฏทนโหราศาสตร ปรากฏวาวนนนเปนกาลกณ ระบวาไปตายมเปนมงคลจงพา
กนคดคานวา “ตไมได” หลวอวกลาววา “ไปตาย ไปตาย ขาไปมนตายไงละ มงคลยง
ไปได” และแลวจงตเมองกวงกแตก
ดงนนพอคนจนพดถงฟาอำานวย สถานทเหมาะสม คนสามคค ในฟา
อำานวยกตองคนสามคคเปนหลกเชนกน คนสามคคหมายถงพวกพองของตนเอง
สามคคกน สวนฟาอำานวยหมายถงคนทวแผนดนสามคคกน
คำาวาฟาของนกการทหารกคออตนยมวทยาการทหาร สวนการดดาว ดเมฆ
ดช เสยงทาย เผากระดองเตา ลวนเปนงานโฆษณาชวนเชอ ผกอการหรอผครอง
แผนดนไมเคยเชองมงายอยแลว
เดนทพดจเขำแดนไรผคนโรมรนตองเปนชยภมทเหมำะสม
ตนฉบบ
ดนคอระยะใกลไกล ภมประเทศคบขนหรองาย แนวรบกวางหรอแคบ
ชยภมเปนหรอตาย
หวซำนอธบำย
โจโฉอธบายวา “กลาวถงความแตกตางของภมประเทศเกาลกษณะ ขนอยกบ
จงหวะการใชใหเปนประโยชน อภปรายไวในบทเกายทธภม”
8 พระนามเดมของจกรพรรดหลวซงอหรอซงอต ปฐมจกรพรรดราชวงศเหนอ-ใต (ค.ศ. 363-422)
40 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 41
ทายเลมของ ต�าราพชยยทธซนว ม บทเกายทธภม วเคราะหเอกลกษณของ
ภมประเทศเกาลกษณะอยางละเอยดรวมทงการใชสอย ดงนนในบทนจงขอขาม
ไปกอน
จางอวอธบายวา “อนการศกนน พงรลกษณะภมประเทศกอนสงอน รใกล
หรอไกล จะทำาใหตดสนไดวาจะออมหรอตรงไป” รวาพนทคบขนหรองายดาย จะ
ไดพจารณาวาใชพลเดนเทาหรอทพมาดกวา “รกวางหรอแคบ จะไดตดสนใจการ
ใชจำานวนพล” ทใดสามารถทมกำาลง หรอทใดมลกษณะผกลาขวางดานกเหมอน
อดคอหอยได “รเปนหรอตายจะไดตดสนใจการรวมพลหรอกระจายกำาลง” เพรำะ
ทหำรทเขำสจดตำยหรอจดอบจะสยบตำแนถำเปนทกวำงจะหลบหนไดงำย
ในบรรดาขนทพของกองทพปลดแอกประชาชนจน คนทรบเกงทสดคอซอว
หลนเปยวกยกยองเขามาก บอกวาทเขารบเหมอนกองทพเทพยดา มกปรากฏตว
เหมอนหลนจากฟา เขาทำาไดอยางไรหรอ ประการหนงคออาศยแผนท อกประการหนง
อาศยการเดนทพ แผนททำาใหเขารอบรภมประเทศชนดหลบตากยงเดนได กอนรบ
ทใดกตามเขาจะดแผนทจนขนใจชนดแทบจะกลนกนแผนทเขาไปดวย
สวนการเดนทพนน เปนกลไกสำาคญของการรบ การเดนทพเปนสวนหนง
ของการสรบ หรออาจกลาวไดวาสำาคญกวาการโรมรนเขาปะทะดวยซำา คนสวนมาก
คดวาปะทะแลว ยงปนใหญแลวจงจะ “รบกนแลว” ในความเปนจรงตอนเรมยง
ปนใหญกตดสนชนะหรอแพไปแลวกำรเดนทพตองเปนเวลำทถกตองจดหมำย
ทถกตองและก�ำลงพลทถกตองนตำงหำกทเปนตวตดสนชนะหรอแพ
นคอการรบแบบออกกำาลง ถาจะวาซ อวรบเกงทสด ความจรงแลวเขา
เดนทพเกงตางหาก ถาจะวาเขาเดนทพเกงกเพราะเขาทมเทสตปญญาใหกบ
การศกษาภมประเทศตางหาก ในยทธภมหวายไห9 กองกำาลงภายใตการนำาของเขาไป
มาทวสมรภม เดนทพดจเขำแดนไรผคน โรมรนตองเปนชยภมทเหมำะสม
9 หนงในสามการรบครงส�าคญระหวางกองทพจนคณะชาตกบกองทพปลดแอกประชาชน
คอมมวนสตจน เกดขนวนท 6 พฤศจกายน ค.ศ. 1948 และยตลงวนท 10 มกราคม ค.ศ. 1949
และก�ำลงพลทไดเปรยบ เขาอาศยภมประเทศและการเดนทพ สามารถใชกำาลง
พลหนงกองเหมอนสบกอง พลานภาพแขงแกรงราวภตผเทพยาดาทลงจากฟา
การเดนทพไมเพยงเปนสวนหนงของการสรบเทานน การตงคายทพกกเปน
สวนหนงของการสรบเชนกน ตองเลอกชยภมการตงคายพกทเหมาะกบการสรบนน
คายพกแรมไมเพยงเปนปญหาดานภมประเทศ หากยงเปนปญหาขวญกำาลงใจ
ของกองทพและกำาลงรบดวย นโปเลยนเคยกลาวไววา เสยเลอดมากเทาใดใน
สนามรบ กยงไมทำารายจตใจของกองทพเทากบคายพกทขาดสขอนามย
จงเหนไดวาสำาหรบการสรบแลว การปะทะเปนเพยงขนสดทายของแพชนะ
เทานน ตวตดสนทแทจรงขนอยกบปจจยกอนการปะทะ การทำางานของเรากเชนกน
มใชหรอ?
ในใจเรำมผลประโยชนของอกฝำยและตองใหเขำรดวย
ตนฉบบ
แมทพตองเพยบพรอมดวยปญญา ความนาเชอถอ เมตตาธรรม
ความกลาหาญและความเขมงวด
หวซำนอธบำย
นเปนการลำาดบคณสมบตและบคลกภาพคนเปนแมทพของซนว เขาจด
“ปญญา” ไวเปนอนดบแรก และจดความกลาหาญไวอนดบส ทซนวเนนคอแมทพ
ททรงปญญา มใชแมทพทกลาหาญเพยงอยางเดยว เพราะในคานยมของซนวคอ
รวาชนะกอนจงรบ สยบกองทพฝายตรงขามโดยไมตองรบ จงเนนการใชปญญา
คนทวไปมกกลาวกนวาเพยบพรอมทงปญญาและความกลาหาญ แตระหวางปญญา
กบความกลา ซนวจดใหมความเชอถอกบเมตตาธรรมคนไว ควรอธบายอยางไร?
“ปญญา” คออะไร?
42 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 43
ตมอธบายวา “มรรคของราชนในอดต เมตตาธรรมเปนอนดบแรก ผชาญ
พชยยทธ ปญญาตองมากอน” ปญญาทำาใหรจกพลกแพลง ปญญาทำาใหรจก
คลคลายสถานการณ
เซนเปาซวอธบายวา “ไรซงปญญา ยอมมอาจรขดสงสดของทวยราษฎร
และมอาจประมาณสถานการณใหญของแผนดน” การรตววาตนเองมความสามารถ
ถงระดบใด ประมาณสถานการณแผนดน การวางแผนและประเมนในศาลบรรพชน
การพลกแพลงในสมรภม ลวนตองอาศยปญญาเปนสำาคญ
แตปญญา ความเชอถอ เมตตาธรรม ความกลาหาญและความเขมงวดก
มใชการเรยงลำาดบงายๆ และยงมใชตางเปนเอกเทศในตวเอง หากจำาเปนตอง
เพยบพรอมครบถวนทงหาประการ
เจยหลนอธบายวา “ใชปญญาอยางเดยวจะเหมอนโจร เอาแตเมตตาธรรม
อยางเดยวจะออนแอ เอาแตยดความเชอถอจะโงเขลา อาศยแตความกลาหาญจะ
ปาเถอน คำาสงเขมงวดจนเกนเหตจะทำารายไพรพล ผทเพยบพรอมทงหาประการน
ตองรจกใชแตละประการอยางเหมาะสม จงจะเปนแมทพและผบญชาการสงสดได”
เหมยเหยาเฉนกลาววา “ปญญาทำาใหรจกวางแผน ความนาเชอถอทำาให
รจกลงโทษและใหรางวลอยางสมแกเหต มเมตตาธรรมจะรวมใจคนได ความกลาหาญ
ทำาใหรจกตดสนใจ ความเขมงวดกอเกดบารม”
หวงซกลาววา “อนผมปญญานน เหนการณลวงหนาโดยมสงสย วางแผน
ไดและรจกพลกแพลง ความนาเชอถอนน สงการใดกเปนตามนน เมตตาธรรมนน
ทำาใหรจกปลอบขวญและบำารงจตใจยอมไดใจคน ผกลาหาญนน ถาถกตองตาม
คณธรรมจะไมกลว จงตดสนใจอยางเดดเดยวได ผทรงความเขมงวด เปนการใช
บารมควบคมจตใจไพรพล ทงหาประการนเกอหนนซงกนและกน จะขาดอยางหนง
อยางใดมได”
นคอคำาอธบายของสำานกตางๆ เกยวกบ “ปญญา ความนาเชอถอ เมตตา
ธรรม ความกลาหาญและความเขมงวด”
แลว “ความนาเชอถอคออะไร?”
ตมอธบายไดอยางตรงประเดนวา “ผนาเชอถอ จะทำาใหผคนไมแคลงใจ
การใหรางวลและการลงโทษ” นาเชอถอกคอแยกแยะการใหรางวลและบทลงโทษ
อยางแจมชด ทกคนเขาใจตรงกน ทำาผดอะไรไดรบโทษอยางไร มความด
ความชอบอยางไรจะไดรบรางวลอะไร
การทแควนฉนปราบอกหกแควนได (เหตการณในยครณรฐ) กอาศย “ความ
นาเชอถอ” นเอง ความเชอถอนมใชความเชอถอของหกแควน หากแตเปนความ
เชอถอของชาวฉนเอง และความนาเชอถอของกองทพฉน ลวนขนอยกบการให
ตำาแหนงตามความชอบในการรบลวนๆ สมยนนมการสญญาวาถาตดหวของขาศก
ไดหนงหวจะไดเลอนหนงขน! เรยกสนๆ วา “หวละขน” ทกคนจำาใสใจ จงทำาให
ชาวแควนฉนแยงกนทำาความชอบอยางกลาหาญ
ตอนทซางยางปฏรปการใชกฎหมายกเรมจากความนาเชอถอนเอง ทเรยก
กนวาปกไมสรางความนาเชอถอ คอนำาเสาทอนหนงไปปกไวทประตเมองทศใต
แลวปดประกาศไววา ถาใครแบกเสาตนนไปจนถงประตเมองทศเหนอ จะไดรางวล
ทองคำาสบตำาลง ตอนแรกไมมใครเชอ จงเพมรางวลเปนหาสบตำาลงทอง! มคน
อยากลอง และแลวกไดรางวลทองคำาหาสบตำาลงจรงๆ นบแตนนทางการวา
อยางไร ราษฎรกเชอหมด
เชอถอ ทำาใหใชสอยจตใจและกำาลงของราษฎรได ถาไมเชอถอแลว ทง
จตใจและกำาลงของราษฎรลวนใชสอยมได
เชอถอ คอการตกรางวลและการลงโทษทแจมชด และยงมอกอยางทเปน
ความเชอถอแบบสญญาใจ เพราะบางครงทานอาจไมใชผบญชาการสงสด ไมใช
เจาครองแผนดน ไมมอำานาจเตมในการใหรางวลหรอลงโทษ แตทานกเปนแมทพ
44 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 45
ชนหนงและตองนำาทพออกรบดวย ภายใตสถานการณเชนน โรงเรยนนายรอย
เวสพอยทมกฎขอหนงเกยวกบภาวะผนำา
ในใจมผลประโยชนของอกฝำยและตองใหเขำรดวย
ดงนนความนาเชอถอจงมใชเพยงกลไกอยางหนง หากแตเปนพลงของ
บคลกภาพดวย กอนอนในใจของทานตองมผลประโยชนของอกฝาย นเปนเงอนไข
แรก ถาในใจไมไดคดเชนนจะไมสามารถเกดความนาเชอถอทแทจรงได ประการ
ตอมาทานตองสามารถทำาใหอกฝายรอยางชดเจนดวย ถาทานคำานงถงผลประโยชน
ของเขาแตเขาไมร เขากวงหนเชนกน
ประการทสามกลาวถง “เมตตาธรรม”
ตมอธบายวา “ผมเมตตาธรรม รกผอนและรกในสรรพสง รความขยนและ
เหนดเหนอย”
“รกผอนและรกสรรพสง” เปนแกนแททเดยว ตองรกทงคนและสรรพสง
กำรทะนถนอมขำวของสำธำรณะกเปนเมตตำธรรมอยำงหนงใชสอยอะไร
ไมรกไมหวงแหนสรยสรำยฟมเฟอยตำมอ�ำเภอใจกคอไรเมตตำธรรม ทาน
ทำางานลวงเวลาและออกจากททำางานเปนคนสดทาย ทานไมปดคอมพวเตอร
ไมปดแอร ซำารายยงลมปดไฟดวย นกไรเมตตาธรรมเชนกน
เมตตาธรรมยงตองขยนเหนดเหนอยดวย เซนเปาซวกลาววา “ไรเมตตาธรรม
ยอมไมอาจรวมทกขรวมสขกบสามเหลาทพได” ผ นำาทไมสามารถอยกนและ
ออกแรงรวมกบทกคน กขาดเมตตาธรรมเชนกน
เมตตาธรรมคอการรกไพรพลดงบตร มเรองเลาทมชอเสยงเรองหนงเกยวกบ
อฉ เลากนวาพลทหารคนหนงเปนฝทเทา อฉถงกบกมหนาลงใชปากดดหนองให
แมของพลทหารรเขากรองไหฟมฟาย มคนถามวา “ทานแมทพดกบลกเจาถง
เพยงน เจารองไหทำาไมกน” ผเปนแมตอบวา “ครานนสามขากเคยเปนฝทเทา
เชนกน ทานแมทพอกดดหนองใหเขา เขาซาบซงมากจนตายในการรบ บดน
ลกของขากคงยอมสละชวตเชนกน!”
“ความกลาหาญ” ตมอธบายวา “ผกลาหาญ เมอชนะแลวจะฉวยโอกาส
รกตอตามสถานการณโดยมรรอ”
ความกลาหาญคอการตดสนใจผสมกบการวางแผน ตดสนใจอยางเดดขาด
ตามสถานการณและเดนหนาลกเดยว ไมมการลงเลหรอรรอ นกการทหารมกกลาว
วา “คนคนนนวางแผนดแตไมตดสนใจ” มวแตวางแผนแตไมตดสนใจสกท เพราะ
อะไร? เพราะขาดความกลาหาญ! เขาเอาแตมองหนามองหลงพะวาพะวง ลงเล
ตดสนใจไมได คนทตดตามเขาไดแตรอนใจ เชนนคอขาดความกลาหาญ
เมอขาดความกลา ประการหนงคอตดสนใจไมได อกประการหนงคอตอให
ตดสนใจแลว เวลาปฏบตจรงกขาดความเดดขาด มวแตคดจะหดหวกลบคน
สดทายคงไมเปนชนเปนอน ไมวาจะทำาอะไรกตามลวนตองมจตวญญาณของการ
เสยสละ มงสจดตายแลวเกดใหม แมเราจะตงใจไวแลววาตองชนะแนจงออกศก
แตในโลกนไมมอะไรทชนะแนนอนรอยเปอรเซนต ถาไมกลากไมมทางสำาเรจในการ
“เขมงวด” ตมอธบายวา “ผเขมงวดคอใชบารมควบคมสามเหลาทพ”
นเองจงเปนเหตทวาทำาไมบรรดาแมทพผมชอเสยงในสมยโบราณจงชอบหา
เรองประหารคนเพอสรางบารม ถาจะใหดทสดตองกลาประหารเชอพระวงศสกคน
ฆาคนทถอดวา “มเสน” ซนวสงประหารสนมแสนรกของออองเจาแหงแควนอ
ซอหมาหยงจวสงประหารจวงเจยคนสนทของฮองเต ตางกเพราะการน และทกครง
กอนออกทพมกตองประหารใครสกคน กเพราะคนพวกนไมอานหนงสอนเอง!
คนทถอวาตนมเสนมภเขาพงหลง ยามปฏรปหรอยามจะรบทพจบศก มก
ถกลากออกไปตดหวเซนธงชย กเพราะการกำาจดคนททกคนรจกด ฐานะตำาแหนง
สงสงแตไมเปนประโยชนตอประเทศชาต สรางบารมไดและยงไมทำาใหบานเมอง
เสยหาย เพราะฉะนนคนเราจงอยาถอดวาเสนใหญและจงอยาพงภเขา เพราะ
ภเขาลกนกบอกลกกระทบกน ทานมหวงปนปแน ทานคดวาทานเปนสวนหนงของ
46 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 47
ภเขา แตลมหอบมากจะพาทานตกเหวได ถาเกดภเขาททานพงอยถลมลงจะยงแย
คนทพงภเขาไวจะถกฝงทงเปน ดงนนการดำาเนนมรรควถของวญญชนจงตองอาศย
บคลกภาพเฉพาะตว ทำาตวใหมคณคา รกษาวนย เคารพกฎระเบยบและตองรจกพอ
การหาภเขาพงหลงหาเสนสายเปนจตใจของคนถอย และจะมชวตอยแบบคนถอย
“ปญญา เชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด” พดงายแตทำายาก ถา
เชนนนทำาอยางไรด?
เจงกวฟาน10 เปนบณฑตผนำากองทพ เขาอาน พชยยทธซนว ทกวน และ
เปรยบเทยบดวาตนเองม “ปญญา นาเชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด”
ครบถวนหรอไม ในเมอไมเคยออกรบมากอน แลวจะไปมทงปญญาอะไร! นาเชอถอ
เมตตาธรรมยงพอกลอมแกลมได พดถงความกลาหาญกลบมใชเพราะตนเอง
รกตวกลวตาย แตเปนบณฑตทไรเรยวแรงแมแตจะเชอดไก ตอใหกลาแคไหนกคง
รนแรงไมไหว ดานความเขมงวดยงถอวาพอไปได เขาคดวาแผนดนปนปวนวนวาย
เพราะสะสม “คนทควรประหารมาหลายสบป แตไมไดฆาทง” “ฆาคนดจมดปลวก
ดำาเนนเมตตาธรรมคณธรรมทวหลา” ตองฆาพวกนทงจงจะเปนเมตตาธรรมและ
คณธรรมอนใหญหลวงตอทวยราษฎร สดทายจงถกตงฉายาวา “เจงตดหว”
ถาเชนนนจะเสรมปญญาและความกลาหาญไดอยางไรเลา? ดไปดมาตนเอง
คงหางชนอกมาก แมทพนายกองใตบงคบบญชาลวนเปนชาวไรชาวนายงใชการ
ไมได ภายหลงเขาจงสรปออกมาเปนสองคำาคอ สจรต กระจาง
วถแมทพของซนวคอ “ปญญา เชอถอ เมตตาธรรม กลาหาญ เขมงวด”
เจงกวฟานจงเพมคำาวา “สจรต กระจาง” เขาไป เขากลาววาคงเปนไปไมไดท
ทหารจะเรยกรองใหแมทพนายกองเปยมดวยปญญาและมากดวยอบายอกทงรบ
เกงดวย แตทกคนตางกจบจองในผลประโยชนของตนเอง คอยดอยเสมอวาแมทพ
นายกองของตนสะอาดเรองเงนทองหรอไม การเลอนยศในกองทพยตธรรมหรอไม
10 รฐบรษ นายทหารและนกปรชญาเมธส�านกขงจอ มชวตอยปลายราชวงศชง
ถาทานไมโลภ ผคนกยอมนบถอ ดงนนคำาวา “สจรต” คอบญชเปดเผยไดอยาง
โปรงใส สจรตจะครองใจทกคน กองทพทฟอนเฟะไมมทางรบได ตนเองสะอาด
โปรงใสแตกบเงนเลกๆ นอยๆ ของลกนองมกผอนปรนให ใหทกคนไดอะไรบางเปน
ประจำา ทำาใหทกคนยอมสยบยอมตดตาม
“กระจาง” หมายถงกระจางในตวลกนองทกคน ขณะจะเขาสประยทธ ใคร
เปนกองหนา ใครเปนกองหนน ใครยอมเปนหนวยกลาตาย ใครเหนอนตรายรบหลบ
ลวนกระจางแกใจ ยามปกตตรวจสอบความขยนขเกยจ ทำาจรง แกลงทำาของทกคน
อยางละเอยด เชนนเวลาใหรางวลหรอลงโทษจงจะทำาไดทนเวลาและแมนยำา
เหมาะสม
ในฐานะแมทพจะชงนำากอนไพรพลหรอไมยงเปนเรองรองลงมา เพราะทาน
มกบญชาการอยดานหลง ไมใชเปนกองหนาทพงเขาสประยทธ และทสำาคญทสด
ถงกบมใชมอบายหรอแผนการทลกลำาหรอบญชาการอยางสขม หากแตเปนการ
จดสรรปนสวนอยางยตธรรม ใครมความดความชอบทานรหมด และใหรางวลหรอ
ลงโทษอยางแมนยำา เชนนทกคนกวางใจ ทกคนกลาทจะสขายชวตใหทาน
ดงนนกำรเปนผน�ำจงไมเพยงจดจอทงำนเทำนน ยงตองจดจอทคนดวย
อยาคดวาทำางานเสรจแลวกไชโยโหฮว ระหวางทำางานชนนน ลกนองแตละคน
ทำาคณประโยชนอะไรบางตองกระจางแกใจ และสามารถใหรางวลหรอลงโทษ
อยางเหมาะสม งานททานทำาจงจะดวนดคน
เซยงอว11 มกออกหนารบพงเองกอนทหาร สวนหลวปงจดจอทการตกรางวล
ตามความชอบและลงโทษตามความผด ในฐานะของผนำาการยนอยดานหลงมองด
ความชอบหรอความผดของลกนองใหชดเจน และใหรางวลหรอลงโทษอยางแมนยำา
สำาคญกวาการกระโจนออกรบนำาหนาลกนองอยางมากถงมากทสด
11 ฌอปาออง (223-202 ปกอนครสตกาล) ขนศกผย งใหญปลายราชวงศฉนทมช อเสยงใน
ประวตศาสตรจน เปนคปรบคนส�าคญของหลวปงหรอจกรพรรดฮนเกาจ ปฐมจกรพรรดราชวงศฮน
48 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 49
เจงกวฟานกลาววา ใช “สจรต กระจาง” เปนพนฐาน “ปญญา ความเชอถอ
เมตตาธรรม ความกลาหาญ และความเขมงวด” คอยๆ สะสมกได ถาไมม “สจรต
กระจาง” เปนพนฐาน ตนเองเอาไมอย ใหรางวลและลงโทษไมแมนยำา “ปญญา
ความเชอถอ เมตตาธรรม ความกลาหาญและความเขมงวด” กเปลาประโยชน
งำนกวำครงของแมทพคอกำรก�ำหนดกฎระเบยบกองทพ
ตนฉบบ
กฎระเบยบนนเปนการจดอตราก�าลงพล ธงทวและฆองกลอง การ
จดสรรต�าแหนง วถ การควบคมดแล ทงหาประการนแมทพยอมพงร
ผรจกชนะมรจกปราชย
หวซำนอธบำย
“มรรค ฟา ดน แมทพ กฎระเบยบ” หาปจจยนกฎระเบยบอยทายสด
คนทวไปจงไมคอยใหความสำาคญ และคดวาคงหมายถงกฎระเบยบกองทพหรอ
อยการศกเขมงวดชดเจนกพอ ในความเปนจรงแลวนเปนปญหาทางเทคนคระดบสง
งานของแมทพสวนมากอยตรงน สวนการรบสประยทธนนแคประเดยวเดยวเทานน
โจโฉอธบายวา “การจดอตรากำาลงพลหมายถงจดหมวดหม ธงทวและฆอง
กลอง การจดสรรตำาแหนง วถหมายถงเสนทางการลำาเลยงเสบยง การควบคม
ดแลหมายถงคาใชจายของทพหลก”
“การจดหมวดหม” เปนโครงสรางขององคกร เปนการจดกำาลงพลและ
ระบบการบงคบบญชา การจดสรรตำาแหนงหมายถงระบบบคลากร การควบคมดแล
คอการบรหารระบบวสดและการเงน
“กฎระเบยบ” คอการบรหาร คอวธบรหาร คำาวาบรหารในสงคมปจจบน
กลายเปนคำาเฉพาะ ซงศาสตรการบรหารในปจจบนมทมาจากกองทพนเอง
โครงสรางขององคกรหนงเปนเทคนคชนสง เชนเดยวกบการทำาธรกจ พอ
บรษทโตขน การบรหารตามไมทนกลมแน กจการขยายตวอยางรวดเรว โครงสราง
องคกรมกไมชดเจน มตำาแหนงแปลกๆ ไปทว ผานไปพกหนงกตองปฏรปองคกร
ใหม ถาทำาสำาเรจองคกรกมชวตชวา ถาทำาไมสำาเรจกฟบแน
การปฏรปของประเทศจนวนนมชดทำางานและคณะอนกรรมการเยอะแยะ
กเพราะ “การจดหมวดหม การจดสรรตำาแหนง การจดเสนทางและการควบคม
ดแล” ลวนมการเปลยนแปลง ตองใชกลไกประสานงานขามองคกรมาผลกดนการ
ปฏรป
เรามกกลาวกนวาวรบรษม “ความสามารถสงและยทธศาสตรใหญ”
จางเสวยเหลยงเคยวจารณบดาของตนเองกบเจยงไคเชก12 วา “พอของขาพเจาม
ความสามารถสงแตไมมยทธศาสตรใหญ เจยงไคเชกมยทธศาสตรใหญและขาด
ความสามารถสง”
คำาพดนถกตอง! จางจวหลนเปนจอมคนแหงยคแตขาดทกษะระดบสง
ทางการเมอง สวนเจยงไคเชกมแผนใหญและยทธศาสตรใหญ แตความสามารถ
เปนรองอยบาง
“มรรค ฟา ดน” คอยทธศาสตรใหญ “แมทพ” และ “กฎระเบยบ” คอ
ความสามารถระดบสง สามารถจดโครงสรางองคกร ระดมพล บงคบบญชาและ
ขบเคลอน
เราเหนนกธรกจใหญทประสบความสำาเรจ ลวนเปนผมความสามารถสง
และยทธศาสตรใหญ ความสามารถสงยงสำาคญกวายทธศาสตรใหญดวย เพราะ
ยทธศาสตรใหญยงถามคนอนได จางทปรกษาได แตความสามารถระดบจอมคน
12 จางเสวยเหลยง (ค.ศ. 1901-2001) เปนนกการปกครองและนายพลกองทพของสาธารณรฐจน
บดาชอจางจวหลน สวนเจยงไคเชก (ค.ศ. 1887-1975) เคยด�ารงต�าแหนงประธานาธบดของ
สาธารณรฐจน
50 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 51
ขนอยกบตวเอง มความสามารถสงแตไมมยทธศาสตรใหญ ยงคงเปนนกธรกจใหญ
ได ถามแตยทธศาสตรใหญแตไมมความสามารถสงพอ ในสมยโบราณกคอกนซอ
ถาเปนปจจบนกคงเปนบรษทคอนซลตใหคำาปรกษากระมง
ผสถาปนาประเทศทกยคทกสมย ลวนเปนการจบมอระหวางผมความสามารถ
ระดบจอมคนกบนกกศโลบายผวางยทธศาสตร อาท เลาปกบขงเบง จหยวนจาง
กบหลวโปเวน หลวปงกบเซยวเหอ เปนตน
“มรรค”คอพลงอ�ำนำจแบบออน(SoftPower)
ตนฉบบ
ดวยเหตนจงเปรยบเทยบและประเมนจากสภาพการณทแทจรง ดวา
เจานายฝายใดมมรรคกวากน
หวซำนอธบำย
ทำาการเปรยบเทยบ “มรรค ฟา ดน แมทพ กฎระเบยบ” ทงหารายการ
ดงกลาวมาขางตน โดยเปรยบเทยบกนเจดดานดวยกน ประการแรกคอ “เจานายใคร
มคณธรรมกวากน”
“เจานายใครมคณธรรมกวากน” ขางตนเรากลาวไวแลววา “ใหทวยราษฎร
เหนพองกบเบองบน” ตองมความปรารถนารวมกนทงเบองบนเบองลาง กตองรวมกน
สองเสพผลแหงชยชนะ นโยบายมวลชนตองเหมาะสม ตองตดใจไดในการให
รางวลและใหตำาแหนงลกนอง
ผอธบายทกยคทกสมยมกนำาเอาการเลอกของหานซนระหวางหลวปงกบ
เซยงอวมาอธบายในขอน
หลวปงถามหานซน13 วา ทำาไมทานจงไมตดตามเซยงอวแตมาตดตามเราเลา?
หานซนตอบวา เซยงอวทารณโหดรายตอราษฎร ตดใจไมไดกบการใหรางวลและ
ปนบำาเหนจลกนอง ตราประทบใหญแกะสลกเสรจแลวมวแตลบคลำาอยในมอ
นนแหละ จนขอบและมมของตราประทบเกลยงลนหมดแลวยงไมยอมตดใจเอา
ออกไป ยงอยากเกบไวรำาไป แตนายทานไมเหมอนกน สญญากบราษฎรไวสามขอ
รจกใหรางวลและกระจายอำานาจใหลกนอง
หลวปงใชเงนมอเตบถอเปนเรองเปนราวไมได เพราะในกลยคทจะโคนผอน
ใตฟาเปนของผอน จะเซนเชคเปลาอยางไรกได เปนเงนของคนอนทงนน แตเงนท
ถงมอแลวหลวปงมไดเลอะเทอะ เฉนผงเคยชวยหลวปงทำางานสกปรก ใชเงนตด
สนบนซอตวแมทพของขาศก แตไหนแตไรหลวปงใชเงนตามใจชอบไมเคยตง
งบประมาณ ตอนไดชยชนะขนสดทายกเชนเดยวกน ตอนประกาศนโยบายบอกวา
ใครตดหวเซยงอวไดจะใหตำาแหนงโหว ปกครองหมนครวเรอน ตอนเซยงอวเชอดคอ
ฆาตวตายทรมนำาอเจยง เหนในกลมคนทลอมตนเองอยมคนหนงชอหลวหมาถง
เปนลกนองเกาแตแปรพกตรไปเขากบหลวปง จงกลาววา “หลวหมาถง เกลอเกา
นนา! ขายกหวใหเจา!” วาแลวกปาดคอ คนทอยขางตวหลวหมาถงไมฟงเสยง
พากนฮอเขาแยงศรษะเซยงอว สดทายมหาคนสบไดคนละชน นำาไปขอความด
ความชอบจากหลวปง หลวปงไมถามเลยวาใครเปนคนตดคอเซยงอว แตงตงให
เปนโหวหมนเรอนทงหาคน
“มรรค” ของหลวปงคอสำาหรบลกนอง เปนมรรคดานกลไกการใหกำาลงใจ
เปนมรรคสำาหรบทวยราษฎรและการเมอง ทางดานการเมองเขาเหนอกวาเซยงอว
หลายขม หลวปงเปนผตอาณาจกรฉนแตกเปนคนแรก แตเขาไมแตะตองแกวแหวน
เงนทอง ไมจบกมหญงของศตรมาครอบครอง ไมอยในตำาหนกราชวงของฉน แตสง
ปดคลงหลวงแลวยกทพกลบปาซง ใหสญญากบราษฎรชาวฉนสามขอวา “ใครฆา
คนตองตาย ใครทำารายคนจะถกลงอาญา ใครลกขโมยจะถกลงโทษ” สวนกฎ
13 230-196 ปกอนครสตกาล แมทพคพระทยของจกรพรรดฮนเกาจ
52 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 53
ระเบยบทเขมงวดและการลงทณฑทโหดรายของฉนประกาศยกเลกหมด ดงนน
ชาวฉนจงรกเขาและรกมากเสยดวย วนเวลาทแควนฉกบฮนแยงชงกนตอไป เขา
ยงคงไดรบการสนบสนนอยางเตมกำาลงจากราษฎรในกวนจง (ดนแดนของเซยงอว)
แลวเซยงอวละ เขาขบไลหลวปง ยกทพเขาเสยนหยางแลวฆาลางเมอง
กอนหนานฉนอองจอองยอมยกธงขาว หลวปงไวชวตมไดประหาร เซยงอวกลบสง
ฆาจออง ขนแกวแหวนเงนทองและหญงงามไปหมด ซำายงวางเพลงเผาวงของฉน
ดวย ไฟไหมอยสามเดอนจงสงบลง ดนแดนนถกปราบแลว ยงฆาคนไปทำาไม ก
เพราะจะแยงชงทรพยสนและหญงงามของผอน ดงนนเซยงอวจงไมรจกวธครอง
แผนดนตงแตตน ทเขาตองการมเพยงทรพยสนและหญงงาม
เซยงอวชงเอาทรพยสนและหญงงามของฉนไป แลวแตงตงคนสามคนแบงกน
ปกครองฉน ใหเปนอองทงสามคน เขาแตงตงใครบาง กคอแมทพฉนสามคนทยอม
สวามภกดตอเขา จางหวน ซอหมาซน และตงอ สามคนนทำาอะไรไวบาง พวกเขา
นำาทพฉนยสบหมนสวามภกดตอเซยงอว เซยงอวสงฝงทหารทงเปนหมดทงยสบหมน
เหลอเพยงพวกเขาสามคน ดงนนชาวฉนจงแคนสามคนนเขากระดก เพราะขาย
ชวตลกหลานพวกเขาถงยสบหมนเพอใหตนเองไดลาภยศสรรเสรญ คนทเซยงอว
แตงตงใหครองฉน ควรรบภาระการนำาทหารและราษฎรแควนฉนสกดหลวปง จง
จะเปนยทธศาสตรทถกตอง สามคนนจะรบหนาทนไดอยางไร
ดงนนในขอ “เจานายใครมคณธรรมมากกวากน” เซยงอวจงแพหลวปง
หลายขมตงแตแรก
ยอนประวตศาสตรขนไปอก มคนคนหนงททรงคณธรรมคอซางทง ตอนสราง
บานเขาขดพบซากกระดกนรนามซากหนง เขาจงจดการกลบฝงอยางเคารพสำารวม
คนทวใตฟาตางรเขาและบอกกลาวกนวา ซางทงเคารพตอคนตายถงเพยงน จงไม
ตองพดถงคนเปน เขาเหนชาวนาไลจบนกลอมตาขายทงสดาน จงมคำาสงใหปด
ลอมไดเพยงดานเดยว อยาไดฆาฟนจนหมดสน ตองทงทางรอดไวสามดาน คนทว
ใตฟาพากนบอกกลาววา กบสตวเดรจฉานซางทงยงดถงเพยงน ยงไมตองพดถง
การปฏบตกบคน!
ดวยเหตนพอซางทงยกทพไปปราบแวนแควนตะวนออก ราษฎรในแควน
ตะวนตกกพากนถามวา ทำาไมถงไมมาตพวกเราละ! พอไปปราบแควนตะวนตก
ราษฎรในแควนตะวนออกพากนตอวา ทกคนลวนหวงวาเขาจะมาปกครองพวกตน
ดงนนคณธรรมจงเปนพลงอำานาจแบบออน หลวปงมพลงอำานาจแบบออน
เซยงอวมแตพลงอำานาจแบบแขง มมรรคกคอวถแหงราชนตามคำาสอนของสำานก
ขงจอ เปนพลงขมใหญทดงดดผคน เมงจอ (ปราชญจนสำานกหย สบทอดแนวคด
ของขงจอ) กลาวถงความแตกตางระหวางวถราชนกบมหาอำานาจ โดยบอกวา
มหาอำานาจตองเปนประเทศใหญ ตองมดนแดนและกำาลงทเขมแขง พนทพนล
นำาทพสบหมน มกำาลงใหญแคไหนกเปนมหาอำานาจไดเพยงนน สวนวถราชน
ไมตองเปนเชนน ประเทศเลกๆ กดำาเนนวถแหงราชนไดและครองใตฟาได กษตรยทง
มดนแดนเพยงเจดสบล กษตรยเหวนหวงมรอยล ลวนเปนแควนประเทศราชขนาด
เลก แตการดำาเนนตามวถแหงราชนจงไดใจคนทงแผนดน
คำาพดของเมงจอเปนขอคดทดสำาหรบพวกเราททำากจการเลกๆ วถแหง
ราชนมใชวถของผเปนราชน หากแตคอการทำาอยางไรจงจะเปนผมวถแหงราชน
“เจานายใครมคณธรรมกวากน” ทานมมรรคไหม เถาแกของทานมมรรค
หรอไม
“หำเรองเจดประเมน”จำกนนรแพรชนะรแพชนะจำกนน จงยกทพเผดจศก
ตนฉบบ
ดวาเจานายฝายใดมมรรคกวากน แมทพฝายใดสามารถกวากน
ฟาดนใครได กฎระเบยบฝายใดเขมงวดกวดขนดกวากน ก�าลงพล
54 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 55
ฝายใดมากกวา ไพรพลฝายใดฝกซอมไดดกวา การใหรางวลและการ
ลงโทษฝายใดชดเจนกวา เชนนกรแลววาฝายใดจะชนะ
ผเปนแมทพทเชอหลกการประเมนนจะไดชย ใหเอาตวไว แมทพ
คนใดไมเชอในหลกการนยอมแพแน ใหปลดเสย
หวซำนอธบำย
“แมทพฝายใดมความสามารถมากกวา” คอการเปรยบเทยบฝมอและ
ความสามารถแมทพทงสองฝาย ดงนนในการรบจงมกมสภาพดงน รวาแมทพอก
ฝายรายกาจมาก จงยนกรานไมออกรบ แตสงจารชนไปตดสนบนขนนางคนสนท
ของอกฝาย ยแหยใหเจาครองแผนดนกบขนนางแตกคอกน จะไดยายแมทพคนน
ไปทอน เปลยนไอโงมาแทน จากนนจงชนะดวยการรบเพยงครงเดยว
“ฟาดนใครได” หมายถงการเลงเหนลมฟาอากาศและชยภมทเปนคณ
อยางแมนยำา เหมอนกบตอนรสเซยเขมอบคาบสมทรไครเมย รสเซยไดเปรยบทง
ลมฟาอากาศและภมประเทศ สหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปจงไดแตถลงตา
เตนเราๆ แตทำาอะไรไมได
“กฎระเบยบฝายใดเขมงวดกวากน” โจโฉอธบายวา “ตงกฎไวไมมใคร
ละเมด ผใดละเมดจะถกประหาร” หมายความวามกฎหมายกำาหนดไว กจะไมม
ผกลาละเมด ใครขนละเมดประหารลกเดยว ดวยเหตนจงมเรอง “ตดหนวดใน
นาขาว” ของโจโฉ ยามนนกองทพผานเสนทางทขาวในนาสกพอด โจโฉจงมคำาสง
หามมใหเหยยบยำานาขาว ถาทำานาขาวเสยหายโทษถงประหาร ผลปรากฏวามาท
โจโฉขเกดพยศโจนยำาเหยยบนาขาว แลวทำาอยางไรด คงตดศรษะตวเองไมได
กระมง เขาจงชกกระบตดหนวดตนเองแทนศรษะ
“กฎระเบยบ” คอกฎหมายกบคำาสง เหมยเหยาเฉนอธบายวา “คนมากใช
กฎหมาย คนนอยใชคำาสง”
“กำาลงพลฝายใดเขมแขงกวา” ตมอธบาย “บนลางสามคค กลาเผชญศก
ยอมเขมแขง ไพรพลมาก รถศกมากยอมเขมแขง” จางอวอธบายวา “รถศกแขงแรง
มาพนธด ทหารกลา อาวธคม ไดยนเสยงกลองรบยนด ไดยนเสยงตฆองโกรธา”
หมายถงพอไดยนกลองศกใหบกกดใจ ไดยนเสยงตฆองใหถอนพลกโกรธ
“ไพรพลฝายใดฝกซอมไดดกวา” ในขอนตองแยกสวนจาก “กำาลงพลของ
ฝายใดเขมแขง” มนษยสอนไดและเรยนรได คนธรรมดาถาผานการฝกซอม ลวน
สามารถทำางานเฉพาะกจได ถาตลอดชวตฝกอยเรองเดยวจะเปนผเชยวชาญเรองนน
ในระดบโลกทเดยว ดงนนขอเพยงฝกฝนใหด ทกคนลวนมโอกาสเปนผเชยวชาญ
ได และตองตระหนกในจดน
ยามปกตเสยเหงอมาก ยามรบจะเสยเลอดนอย ทเรยกกนวากองกำาลง
พเศษมใชซเปอรแมน หากมาจากการฝกหนก เปนการทมเททรพยากรมหาศาลฝก
พวกเขา จะใหไปปฏบตภารกจทใด กหาสถานทจำาลองฝกใหดลวงหนาสกหลาย
เดอนยอมไดผลด
ฝกหนกฝกหนกจะท�ำอะไรกตองฝกฝกจนเปนผช�ำนำญในทสด
“การใหรางวลกบการลงโทษฝายใดชดเจนกวา” การใหรางวลกบการลงโทษ
เปนทงศาสตรและศลป กลาวไดวาสองเรองนเปนตวตดสนกำาลงการรบ ประเดน
ส�ำคญของกำรใหรำงวลและกำรลงโทษมสองประกำรหนงคอทนเวลำสอง
คอพอเหมำะพอควร
พชยยทธซอหมา วาไว “การใหรางวลไมลาชาเกนไป ตองใหราษฎรยนด
ทำาดและไดไปอยางรวดเรว การลงโทษมรรอ เพอใหราษฎรไดเหนภยจากการทำา
ไมด” เปนการบอกวาการใหรางวลและการลงโทษตองทนเวลา ใครทำาดกไดคณ
ประโยชนทนท ใครทำาเรองเลวรายทกคนกเหนทนทวาถกลงโทษ ถาไมทำาใหทน
เวลาผลทไดจะทอนลง
หวงจอ (นกอธบาย ต�าราพชยยทธซนว ยคโบราณ) อธบายไววา “ใหรางวล
ไรขดจำากด สนเปลองโดยไรพระคณ ลงโทษเกนเหต รงแตจะเขนฆาโดยไรบารม”
56 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 57
นเปนการเนนวาการใหรางวลและการลงโทษตองพอเหมาะพอควร ใหรางวลซซว
หรอใหพรำาเพรอ ทกคนรบไปกไมสำานกบญคณ ถาลงโทษซซวละ คนจะโกรธแคน
และบารมของทานกไมเกด
วถทถกตองกบวถเลหกล
ตนฉบบ
เมอประเมนแลวเปนคณ พงสรางสภาวการณเพอกมความไดเปรยบ
อนสภาวการณคอพลานภาพ กมในสวนทเปนคณ อนการศกนนเปน
วถแหงกศโลบายเลหกล
หวซำนอธบำย
โจโฉอธบายวา “อยนอกกฎเกณฑปกต”
หลฉวนอธบายวา “เมอประเมนแลวเปนผลด ใหฉวยโอกาสปรบตาม
สถานการณ เพอเปนประโยชนหนนการศก อยนอกกฎเกณฑปกต”
ตมอธบายวา “ประเมนผลไดผลเสย เปนเรองพนฐานของการทหาร เมอร
ผลดผลเสยและรบฟงไปใช จากนนสรางพลานภาพชวยสถานการณการศกนอกเหนอ
กฎเกณฑปกต”
ดงทกลาวไวแตแรกวา “จ” ของซนวมใชหมายถงเลหเพทบายหรอแผน
พสดาร หากแตหมายถงการประเมนหรอคำานวณดวยการเปรยบเทยบ แตซนวก
มใชจะไมพดถงเลหเพทบายเสยทเดยว ดงทกลาวไววา “อนการศกนนเปนวถแหง
กศโลบายเลหกล” อนดบตอไปเขาจะเรมกลาวถงเลหเพทบายแลว
การประเมนวเคราะห SWOT กระทำากนในศาลบรรพชน เพอความขลงเปน
พนฐาน “ประเมนแลวเปนคณจงรบฟง” กคอคำานวณแลวมโอกาสชนะมากกวาจง
ออกรบได
“จงสรางพลานภาพเพอหนนการศก” นอกเหนอจากพนฐานและกฎเกณฑ
ปกต ใหสรางพลานภาพหรอสรางสถานการณขนมาเปนการเสรม
พลานภาพคออะไร “คอการกำาหนดและปรบเปลยนทเปนคณตอสถานการณ”
ตมอธบายวา “อนพลานภาพนน มอาจเหนกอน หรอเพราะขอเสยของ
ขาศกจงเปนคณของฝายตน หรอเพราะเปนคณตอขาศกจงเปนขอเสยของฝายตน
จากนนจงเรมกำาหนดและปรบเปลยนเพอไดชยชนะ”
หวงซอธบายวา “พลานภาพคอการฉวยจงหวะปรบเปลยน”
ดงนน “พลานภาพ” กคอสถานการณ ในสนามรบตองเปลยนแปลงตาม
สถานการณ ทำาอยางไรจงจะเปนคณและหลกเลยงขอเสย ทำาอยางไรจงจะเปลยน
จากไมเปนคณมาเปนคณตอฝายตน ดำาเนนการพลกแพลงตามโอกาส หยบยม
พลานภาพอยางไรสรางสถานการณอยางไร ในพชยยทธซนว สบสามบท จงม
การกลาวถง “บทรปลกษณการรบ” และ “บทพลานภาพ” เปนการเฉพาะ ซง
อธบายปญหานอยางละเอยดและเปนแกนแทแนวคดของซนว
ไมรจกรอคอยเปนจดออนมหนต
ตนฉบบ
อนการศกนนเปนวถแหงกศโลบายเลหกล ดงนนถาสามารถ
ใหแสดงวามสามารถ จะรบใหแสดงวามรบ ใกลใหแสดงไกล ไกล
ใหแสดงใกล ขาศกละโมบใหลอดวยผลประโยชน ขาศกระส�าระสาย
ใหพชตเสย ขาศกก�าลงสมบรณใหเตรยมพรอม ขาศกแขงแกรง
ใหหลกเลยง ถามโทสะใหยวเยา พงถอมตวท�าใหขาศกล�าพอง ขาศก
สขสบายกอกวนใหเหนอยลา โจมตเมอขาศกไมพรอม ออกทพเมอขาศก
คาดไมถง นคอชยชนะของนกพชยสงคราม จกแพรงพรายกอนมได
58 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 59
หวซำนอธบำย
ในทนซนวกลาวถงเลหเพทบายรวดเดยวสบสองขอ ประมาณวาการใชเลห
เพทบายเหลานเพอใหขาศกสำาคญผด หลอกลอใหขาศกผดพลาด
แลวถาอกฝายไมหลงกลไมผดพลาดจะทำาอยางไร? ตองรอคอย ขบเคยวไป
ดวยกน สงจารชนไปทำางานจดแจงดวยวธตางๆ สรปแลวตองรอจนทำาลายดลยภาพ
ลงได และเหนแลววาโอกาสไดรบชยชนะเปนฝายตน จงจะออกรบได
ทศนคตของซนวคอเหนโอกาสชนะแลวคอยรบ ไมชนะจะไมรบ ไมมโอกาส
ชนะจะรอคอยตอไป
การไมรจกรอคอย เปนจดออนมหนต มวแตคดวาตองสรบจงจะเปนวรบรษ
เปนชายชาตชาตร โดยหารไมวา กำรรอคอยเปนสวนหนงของกำรสรบ และ
เปนองคประกอบทส�ำคญอยำงยงยวด
ในบนทก ถงไทจงหลเวยกงเวนตย14 หลซอหมน15 รบสงวา “ขาศกษาตำารา
พชยสงครามแตโบราณจวบปจจบน พบวาประเดนสำาคญมสคำาคอ ‘ทำาใหไขวเขว’
หมายความวาตองหาวธการตางๆ นานามาชกจงใหอกฝายตดสนใจผดและกระทำา
การผดจนเผยจดออนออกมา”
หลจง16 กลาววา “ถกตองพะยะคะ การทำาสงครามกเหมอนการเลนหมากรก
ผดพลาดตาเดยวแพทงกระดาน กกกไมกลบแลว”
14 การถามตอบระหวางจกรพรรดถงไทจงกบหลเวยกง15 คอพระนามเดมของจกรพรรดถงไทจง16 ขนศกคนส�าคญของราชวงศถง ตอมาไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนเวยกวอกง จงเรยก
อกชอวาหลเวยกง
พอถงรชกาลจกรพรรดถงเสวยนจง17 กไมมสตปญญาเหมอนหลซอหมน
ผ เปนพระอยกา (ป ) แลว พอเกดกบฏอานสอ18 แมทพชอเกอซฮนเฝารกษา
ดานถงหรอถงกวน เปนตายไมยอมออกรบ จกรพรรดหลหลงจรอนใจอยากปราบ
กบฏ จงสงใหเกอซฮนออกรบ เนองจากกอนหนานจกรพรรดเสวยนจงไดสงประหาร
แมทพผมชอเสยงเชนเฟงฉางชงและเกาเซยนจอโทษฐานหยอนยานในการรบตาม
ความเหนของพระองค เกอซฮนรทงรวาขนออกรบตองแพแน แตถาขดราชโองการ
ตายแนยงมพกกลาวถง เพราะในทสดองคจกรพรรดคงเปลยนแมทพอกคนแลว
ออกรบแน เขาจนปญญาจงถกบบใหยกพลออกจากดานถง สดทายกองทพยสบหมน
พนาศสน ดานถงแตก ดทาราชธานฉางอานกคงรกษาไมไดแลว จกรพรรดเสวยนจง
จงทงเมองหนไปเสฉวนอยางฉกละหก
กศโลบายสบสองขอ นกอธบายทงสบเอดสำานกเขยนไวมากมาย เรามาด
กนกอนทละขอ
รบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดแมทพ
ตนฉบบ
สามารถใหแสดงวามสามารถ
หวซำนอธบำย
จางอวอธบายวา “ความจรงเขมแขงใหแสรงแสดงวาออนแอ ความจรง
กลาหาญใหแสดงวาขลาดกลว เฉกเดยวกบหลมรบชนะเผาซงหนและซนปนประหาร
17 พระนามเดมหลหลงจ18 อานลซานกบสอซอหมน กอการกบฏ ค.ศ. 755-763
60 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 61
ผางเจวยน”19
หลมเปนหนงในสแมทพนามอโฆษของยครณรฐ เปนแมทพใหญของแควน
จาว สวนอกสามคนคอไปฉ เหลยนโพ และหวงเจยน
หลมเปนผคมกำาลงรกษาเมองตายและเมองเยยนเหมนทางชายแดนคอย
ปองกนซงหน หลมดกบทหารและฝกอยางเขมงวด ออกตรวจตราสอดสองเปน
ประจำา แตมคำาสงเดยวคอหามออกรบ! ใครออกรบประหารลกเดยว
ทำาเชนนอยหลายป เนองจากหลมใหทหารทงหมดหดหวอยแตในคายและ
คอยปองกนอยางแขงขน ซงหนยกทพเขาตคายหลายครงยงคงทำาอะไรไมได
หลมไมออกรบหลายป ไมเพยงซงหนชกทนไมไหว แมแตทหารของเขาเองก
เออมระอา อองแหงแควนจาวกไมพอใจเชนกนเหนวาหลมขขลาดจงเปลยนตวแมทพ
แมทพคนใหมพอเขารบตำาแหนงกเปลยนนโยบายทนท ออกรบไมหยดหยอน
ผลปรากฏวาแพมากกวาชนะกองทพจงเสยหายหนก จาวอองทนไมไหวจงเรยกตว
หลมไปเปนแมทพอกครง แตหลมอางวาปวย จาวอองจนปญญาจงจำาใจรบปากวา
ขอใหไปทำาหนาทเถอะ ตวจาวอองเองจะไมกาวกายดานนโยบายใดๆ แลว
หลงหลมกลบเขาประจำาการอกครงกไมออกรบอกหลายปเหมอนเดม แต
เขาไมไดอยวาง พยายามฝกกำาลงพลหนกขนยงยงกวาออกรบเสยอก หลายปผานไป
กองทพชายแดนของหลมกลาแขงมากและมาศกกอวนพ ทกคนฮกเหม ขวญกำาลงใจ
เปยมลนและอดอนมานาน สยอมไมรบรางวลใดๆ กขอออกไปสกบซงหนใหรดำา
19 เหตการณรบระหวางหลมกบซงหนคนเถอนนอกดาน เกดขนในยคจานกวหรอยครณรฐ เมอ
265 ปกอนครสตกาล ผลจากชยชนะครงนนท�าใหเผาซงหนไมกลามาราวแควนจาวสบกวาป
สวนซนปนประหารผางเจวยนเปนเหตการณเมอราว 400 ปกอนครสตกาล ทงสองเปนลกศษย
ส�านกเดยวกน รบราชการทหารแควนวย ผางเจวยนอจฉาเพอนรวมส�านกจงกลนแกลงจน
ซนปนถกตดขาและท�าลายโฉม ในเวลาตอมาซนปนหนไปอยแควนฉและรบชนะ ผางเจวยน
ถกจบตวเปนเชลยแตถกปลอยตว ผางเจวยนเสยชวตในการรบกบซนปนอกครงเมอ 342 ปกอน
ครสตกาล
รแดงดกวา สวนฝายคนเถอนซงหนกลบตายใจและหยอนยานลง
หลมตดสนใจจะเผดจศก ระดมรถศกหนงพนสามรอยคน มาศกหนงหมน
สามพนตว ทหารกลาพลเดนเทาหาหมนนาย พลแมนธนสบหมน ใชยทธวธลวง
ขาศกใหเขาลก โดยใหชาวบานตอนฝงสตวเลยงออกไปเลมหญานอกดาน ฝายซงหน
จงสงกองทหารขนาดเลกไปปลนสะดม หลมแกลงแพวงหน ทงใหทหารหลายพน
ถกซงหนจบเปนเชลย ฝายซงหนพอชนะกยามใจ หวหนาเผายกทพหลกเขาต
ชายแดน หลมจงใชแผนพสดาร โอบลอมทพซงหนดวยสองปกทพ ทำาลายซงหนใน
คราวเดยวนบสบหมน และฉวยจงหวะทไดชยชนะบกดนแดนจนหลาน ทำาลายตงห
และสยบหลนห หวหนาเผาซงหนลนลานหนเอาตวรอด ตลอดสบกวาปหลงจากน
ซงหนไมเคยกลาเฉยดเขาใกลชายแดนแควนจาวอกเลย
แนวคดของนกพชยยทธคอรบครงเดยวเผดจศก การทำาสงครามไมใชรบไป
รบมา หากแตเปนการสะสมกำาลงรอจงหวะแลวแตกหกในคราเดยว ปองกน
ชายแดนอยสบป เปลยนแมทพคนหนง อาจรบชนะเปนรอยครง มความดความชอบ
มหาศาล แตแมทพคนหนงไดชยชนะยอมตองแลกมาดวยซากกระดกนบหมน พอ
เขาเกษยณยงคงเทากบไมแกปญหาแตอยางใด ตองเปลยนแมทพอกคนไปรบตอ
สวนหลมไมออกรบสบป รนจนถงทสดแลวออกรบครงเดยว จบปญหา
ดงนนจงกลาววารบครงเดยวเผดจศกจงจะเปนยอดขนพล การรบรอยครง
ชนะรอยครงเทากบรบชนะรอยครงแตไมไดคลคลายปญหา ยงคงตองรบตอไป!
แลวจะชนะไปทำาไม? ดงนนคนทรบรอยครงชนะรอยครงจงเปนคนทไมรพชยยทธ
อยางถองแท เปนคนรบไมเปน จะวาไปแลวโลกนมทไหนกนทรอยศกบพาย คงซก
ครงทรบแพไวนนเอง
ไมวำจะท�ำกำรใดลวนเปนหลกเหตผลเดยวกน จงหวะทไมควรท�ำ
ตองไมท�ำและท�ำครงเดยวแกปญหำใหจบหลำยเรองหลำยรำวทผดพลำด
เพรำะเอำแตท�ำไมหยดหยอน ทำาไมจงทำาไมหยดหยอน กเพราะอารมณรอนรน
หงดหงดนนเอง หลมไมออกรบ มอะไรเสยหายหรอ ไมเสยหายอะไรเลย แตทหาร
62 พชยยทธซนว ฉบบหวซาน ชาญ ธนประกอบ แปล 63
รอนใจ ซงหนกรอนใจ จาวอองรอนใจจงขยบและเปลยนแมทพ ความจรงมอบหมาย
ใหหลมไปปองกนชายแดน การปองกนนไมเกดปญหาแตอยางใด แลวเขาเกด
กงวลจงตองทำาอะไรบางอยางเพอคลายความรอนใจของตนเอง
โปรดระวง“กำรกระท�ำเพรำะควำมรอนใจ”ของทำนนนแหละทอำจ
ท�ำลำยตวทำนเอง
มงานสำาคญเพยงสองอยาง หนงคอเตรยมพรอม อกหนงคอรอคอย
การเตรยมพรอมเปนเรองของตนเอง สะสมกำาลง ฝกทหาร ใหกำาลงใจ สวน
การรอคอยเปนการรอใหขาศกเกดความผดพลาด รอโอกาส ถาขาศกไมผดพลาด
เรากยากทจะชนะ กศโลบายพชยสงครามเปนดงทจกรพรรดหลซอหมนวาไว คอ
ตองหาวธลอลวงใหขาศกเกดความผดพลาด “รบไดใหแสดงวารบไมได” เปนหนง
ในวธนน ทสำาคญคอเปนวธทใชกนบอยทสดและไดผลเสมอ
กรณศกษาของหลมคอนขางสดโตง เพราะอนไวนบสบป แตเขายงมใช
สดโตงทสดในประวตศาสตร เพราะโกวเจยนนอนกบฟาง แขวนถงดสตวไวเลยเพอ
เตอนใหไมลมความขมขนจนทำาลายฟไชสนซาก ใชเวลานานถงสบแปดป20
20 เปนภาษตจนใชบอย หมายถงมความอดทนอดกลนเพอการใหญ ตามบนทกประวตศาสตร
สอจ เลาวา ราว 496 ปกอนครสตกาล เหอหลวเจาแหงแควนอไปตแควนจาวและรบแพ
โกวเจยนเจาแหงแควนเยว เหอหลวบาดเจบสาหส กอนตายสงบตรชอฟไชใหลางแคน ฟไชไปรบ
กบแควนเยวและชนะ โกวเจยนแสรงยอมแพและไดรบการปลอยตว หลงกลบแควนเยวโกวเจยน
กพยายามฟนฟก�าลง ดวยเกรงวาเวลาผานไปตนเองจะลมความแคน จงนอนบนกองฟางและ
แขวนดสตวไวเลยเปนประจ�า เพอใหไมลมความขมขนทกขยากน จนในทสดเมอเตรยมพรอม
แลวกยกทพไปปราบฟไชส�าเรจ
กศโลบำยงำยมำกมแคไมกขอประเดนอยทแสดงก�ำลงของตนอยำงไร
ตนฉบบ
จะรบใหแสดงวามรบ
หวซำนอธบำย
“จะรบใหแสดงวามรบ” มความหมายเชนเดยวกบ “สามารถใหแสดงวา
มสามารถ”
ตวอยางกรณนคอการรบลอมปราบทไปเตง
หลวปง (จกรพรรดฮนเกาจ) ยกทพไปปราบซงหน แรกทเดยวรบชนะทกครง
ทกคนฮกเหมลำาพอง หลวปงเองยงอยากรบครงใหญเปนการเผดจศก จงสงสายสบ
หลายสบหนวยไปดลาดเลา ตางกลบมารายงานวาทางซงหนไมมมาศกแลว นาจะ
ตได หลวปงสงลกนองชอโหลวจงไปดอกท โหลวจงกลบมาบอกวารบไมได ถามวา
เพราะอะไร เขาตอบวาตามหลกแลวสองแควนรบกน ยอมตางพยายามอวด
แสนยานภาพ ทขานอยไปเหนในซงหน มแตมาผอมและทหารออนลา บางกแก
ชรา บางกเจบปวยหรอบาดเจบ แสดงวาแกลงแสดงใหเราดจะลวงใหพวกเราเขาต
หลวปงตดสนใจจะเผดจศกอยแลว พอฟงโหลวจงพดเชนนกโกรธจด สงเอา
โหลวจงเขาคก กลาวหาวาทำาลายขวญกำาลงใจของกองทพ! คอยดเถอะ ขาจะนำา
ชยชนะกลบมาใหเจาด
หลวปงยกพลออกไปทงรง สดทายหลงกลขานแหงซงหน ถกลอบโจมตท
ไปเตง ซงหนขาดกำาลงพลเสยทไหน! กองทพสสบหมนลอมทพหลวปงไวหลายชน
ซงหนขาดมาศกเสยทไหน! ทพมาทงเหนอใตออกตกมาสเดยวกนหมด ดานตะวนออก
เปนทพมาขาวลวน ทพตะวนตกดำาลวน ทางเหนอแดงลวน พงทราบวาตอนหลวปง
เพงสถาปนาขนครองราชย ยงหามาขาวลวนมาลากรถไดไมครบเลย!