8-1

หนวยท8

องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต

อาจารยจตรพรตพฒนสน

ชอ อาจารยจตรพรตพฒนสน

วฒ น.บ.(เกยรตนยม),น.บ.ท.,LL.M.

ตำแหนง ผอำนวยการฝายกฎหมายการคลง

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

หนวยทเขยน หนวยท8

8-2

แผนผงแนวคดหนวยท8

8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต

8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย

8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย

8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญ

8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต

8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด

8.2.5 กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศ

ออสเตรเลย

องคกรนต-

บญญตและ

กระบวนการ

นตบญญต

8.1องคกรนตบญญต

8.2กระบวนการ

นตบญญต

8-3

หนวยท8

องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต

เคาโครงเนอหาตอนท8.1 องคกรนตบญญต

8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต

8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย

8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ตอนท8.2 กระบวนการนตบญญต

8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต

8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด

8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย

แนวคด1. สถาบนรฐสภาหรอองคกรผใชอำนาจนตบญญตเปนหนงในสามอำนาจตามทฤษฎการแบงแยก

อำนาจนบเปนองคกรทมความสำคญองคกรหนงเพราะนอกจากจะทำหนาทในการบญญต

กฎหมายเพอใชในการปกครองประเทศและควบคมการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลหรอ

ฝายบรหารภายใตหลกนตรฐแลวในการปกครองระบอบประชาธปไตยถอวารฐสภาเปนสถาบน

ทแสดงเจตจำนงสงสดของประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายให

เปนตวแทนในการตดสนใจและแสดงความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของ

ปวงชนและทำหนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของประชาชนดวย

2. กระบวนการนตบญญตหรอการตรากฎหมายนนมหนวยงานทรบผดชอบคอรฐสภา โดย

กระบวนการนตบญญตเรมตงแตการเสนอรางกฎหมายการพจารณารางกฎหมายของรฐสภา

จนกระทงถงการประกาศใชบงคบเปนกฎหมายภายหลงจากทกฎหมายไดผานความเหนชอบจาก

รฐสภาแลว กระบวนการจดทำกฎหมายในแตละประเภทไมวาจะเปนพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญพระราชบญญตและพระราชกำหนดนนจะมกระบวนการรายละเอยดและขนตอน

ดำเนนการทแตกตางกน

8-4

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท8จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองทสำคญอนเปนทมาและพฒนาการ

ขององคกรนตบญญตในปจจบน และอำนาจหนาทและบทบาทขององคกรนตบญญต

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยได

2. อธบายกระบวนการและขนตอนดำเนนการในการตรากฎหมายแตละประเภทวตถประสงค

และหลกเกณฑในการตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายได

กจกรรม1.กจกรรมการเรยน

1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท8

2)อานแนวการศกษาประจำหนวยท8

3)ทำแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท8

4)ศกษาเนอหาสาระจาก

4.1)แนวการศกษาหนวยท8

4.2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง

ชนสง

5)ปฏบตกจกรรมในแตละเรองตรวจสอบกจกรรมจากแนวคำตอบ

6)ทำแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท8

2.งานทกำหนดใหทำ

1)ทำแบบฝกหดทกขอทกำหนดใหทำ

2)อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยาการ1.สอการศกษา

1)แนวการศกษาหนวยท8

2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมองชนสง

2.1)รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

8-5

2.2) บญศรมวงศอโฆษ(2552)กฎหมายรฐธรรมนญโครงการตำราและเอกสาร

ประกอบการสอนคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรพมพครงท3

กรงเทพฯ

2.3) ชาญชยแสวงศกด(2552)กฎหมายรฐธรรมนญ:แนวคดและประสบการณ

ของตางประเทศกรงเทพฯสำนกพมพวญญชน

2.4) โภคนพลกลและชาญชยแสวงศกด(2541)หลกกฎหมายมหาชนเลม1

กรงเทพฯสำนกพมพนตธรรม

2.5) หยด แสงอทย (2548)ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไปกรงเทพฯ

สำนกพมพประกายพรก

2.6) สรวฒน สภรณไพบลย (2534)คำบรรยายวชากฎหมายรฐธรรมนญ

กรงเทพฯสำนกพมพมหาวทยาลยรามคำแหง

2.7) มานตย จมปา (2552)ความรพนฐานเกยวกบกฎหมาย พมพครงท 9

กรงเทพฯสำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

2.8) มานตยจมปา(2548)ชดการเรยนดวยตนเองหลกสตรการเรยนรกฎหมาย

มหาชนดวยตนเอง สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน สำนกงาน ก.พ.:

กรงเทพฯ

2.9) จรญสภาพ(2514)หลกรฐศาสตรไทยวฒนาพาณชย

2.10)ธานนทร กรยวเชยร (2518) ระบอบประชาธปไตย โรงเรยนรกษาความ

ปลอดภยศนยรกษาความปลอดภยกระทรวงกลาโหมพมพครงท2

2.11)จตรพรตพฒนสน (2548)คำแปลคมอการตรากฎหมายของประเทศ

ออสเตรเลยสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

2.12)ฝายพฒนากฎหมาย(2551)คมอตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพมพครงท12

2.13)จตรพรตพฒนสน(2545)คำอธบายการตรวจสอบถงความจำเปนในการตรา

กฎหมายและบทตรวจสอบ10ประการ สถาบนกฎหมายพฒนาเศรษฐกจ

สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

2.14)กองยกรางกฎหมายสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา(2544)กระบวนการ

นตบญญตวารสารกฎหมายปกครองเลม20ตอน1หนา2-28

8-6

2.15)ปกรณ นลประพนธ (2546)การรบฟงความคดเหนของประชาชนในการ

ตรากฎหมายและการดำเนนการตรากฎหมายในระดบเครอรฐของเครอรฐ

ออสเตรเลยวารสารกฎหมายปกครองเลม22ตอน1 หนา52-73

2.16)สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา120ป เคานซลออฟสเตด: จากสถาบน

ทปรกษาราชการแผนดนมาเปนคณะกรรมการกฤษฎกา (พ.ศ. 2417-พ.ศ.

2537)วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(เลม13ตอน1พ.ศ.2537)

120ปเคานซลออฟสเตทหนา19-38

2.17)สถาบนพฒนานกกฎหมายมหาชนประวตความเปนมาของกฎหมายวาดวย

ระเบยบบรหารราชการแผนดน วารสารกฎหมายปกครอง เลม 18ตอน2

พ.ศ.2542หนา1-18

2.18)พนยณนครประวตความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(พ.ศ.2540)

2.19)ดวงรตนเลาหตถพงษภรและนายจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย

http:www.thaipoliticsgovernment.org

2.20)ปญญาอดชาชนอำนาจฝายบรหารในการตราพระราชกำหนดโดยสำนกงาน

ศาลรฐธรรมนญ(www.lawreform.go.th)

2.21)DepartmentofthePrimeMinisterandCabinet,LegislationHand-

book,AGPS2000

การประเมนผลการเรยน1.ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำหนดใหทำในแผนกจกรรม

2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำภาคการศกษา

8-7

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “องคกรนตบญญตและกระบวนการ

นตบญญต”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปนแลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน30นาท

1. จงอธบายความสมพนธระหวางทฤษฎการแบงแยกอำนาจของมองเตสกเออร และองคกรผใชอำนาจ

นตบญญตมาตามทเขาใจ

2. รปแบบของรฐสภามกรปแบบอะไรบางและแตละรปแบบมลกษณะอยางไรจงอธบายพอสงเขป

3. จงอธบายองคประกอบและบทบาทหนาทขององคกรนตบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พอสงเขป

4. จงอธบายกระบวนการในการเสนอและการพจารณาพระราชบญญตจนถงการประกาศใชบงคบเปนกฎหมาย

พอสงเขป

8-8

ตอนท8.1

องคกรนตบญญต

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท8.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท8.1.1 องคกรผใชอำนาจนตบญญต

เรองท8.1.2 ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย

เรองท8.1.3 องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

แนวคด1. ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)และทฤษฎการแบงแยกอำนาจ

(The separation of power) เปนทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองท

สำคญและมอทธพลตอแนวความคดและพฒนาการขององคกรผใชอำนาจนตบญญต

ในปจจบน ซงองคกรนตบญญตหรอรฐสภานนโดยทวไปม 2 รปแบบกลาวคอ สภา

เดยว(UnicameralSystem)และสภาค(BicameralSystem)โดยมประเทศองกฤษ

เปนตนแบบของรปแบบสภาค และไดรบความนยมแพรหลายสบตอมาในประเทศท

ปกครองดวยระบอบประชาธปไตย เชนประเทศสหรฐอเมรกาฝรงเศสหรอสหพนธ-

สาธารณรฐเยอรมนอยางไรกดแมวาประเทศดงกลาวจะมองคกรผใชอำนาจนตบญญต

ในรปแบบสภาคซงมหนาทหลกในการตรากฎหมายในลกษณะทำนองเดยวกนกตามแต

บทบาทและอำนาจหนาทขององคกรนตบญญตในสวนอนกมความแตกตางกนขนอยกบ

ประวตศาสตรประเพณและธรรมเนยมวฒนธรรมของแตละประเทศ

2. ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทยอาจแบงออกเปน 2 ยคทสำคญ คอ ยคกอน

การเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 ซงอยภายใตการปกครองระบอบสมบรณา-

ญาสทธราชยโดยมพระมหากษตรยเปนผใชอำนาจทง3อำนาจกลาวคออำนาจบรหาร

อำนาจนตบญญตและอำนาจตลาการแตเพยงผเดยวววฒนาการขององคกรนตบญญต

ในยคตอมาคอยคหลงการเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 ซงประเทศไทยได

เปลยนแปลงการปกครองไปสระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหา-

กษตรยเปนประมข โดยพระมหากษตรยทรงอยภายใตรฐธรรมนญและทรงใชอำนาจ

อธปไตยทงสาม กลาวคอ อำนาจบรหาร อำนาจนตบญญต และอำนาจตลการ ตาม

8-9

บทบญญตแหงรฐธรรมนญ โดยใชอำนาจบรหารผานคณะรฐมนตร อำนาจนตบญญต

ผานรฐสภาและอำนาจตลาการผานศาล

3. องคกรนตบญญตทเกดขนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองมทงรปแบบสภาเดยว

และสภาค ซงขนอยกบสภาพการณ และภาวะของสงคมในแตละชวงเวลา สำหรบ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)ไดกำหนดรปแบบของสภาเปนแบบสภาค

โดยประกอบดวยสภาผแทนราษฎร และวฒสภา ทงนรฐสภาหรอองคกรทใชอำนาจ

นตบญญตนนนอกจากจะมหนาททสำคญในการเสนอรางกฎหมาย และควบคมการ

บรหารราชการแผนดนในสภาแลวรฐสภายงมบทบาทนอกสภาในการใหความชวยเหลอ

แกประชาชนในเขตพนท หรอบทบาทดานตางประเทศในการเสรมสรางความสมพนธ

ระหวางประเทศ

วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหขอดและขอเสยของระบบสภาเดยวและสภาค และทราบถงระบบ

สภาหรอองคกรนตบญญตทใชในตางประเทศ

2. อธบายพฒนาการขององคกรนตบญญตของประเทศไทย

3. อธบายรปแบบขององคกรนตบญญตของประเทศไทยและอำนาจหนาทของรฐสภาตาม

ทกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

8-10

เรองท8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต

สาระสงเขปววฒนาการขององคกรผใชอำนาจนตบญญต

ทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองทมอทธพลตอพฒนาการขององคกรนตบญญต

ในปจจบนทสำคญม 2ทฤษฎ ไดแกทฤษฎสญญาประชาคม (TheoryofSocialContract)และทฤษฎ

การแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)ซงทฤษฎสญญาประชาคมมแนวความคดวารฐเปนผม

อำนาจสงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดและโดยท

รฐเปนนามธรรมจงจำเปนตองมบคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตย คอการให

ความปลอดภยแกปวงชนเพอกอใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนดงนนจงตองมการควบคม

อำนาจของรฐโดยกฎหมายทออกมาจากฝายนตบญญตรฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมาถารฐละเมด

กฎหมายประชาชนมสทธทจะตอตานรฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนในขณะททฤษฎการ

แบงแยกอำนาจนมองเตกเออร (Montesquieu) ไดกลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย (L’esprit

deslois)วาอำนาจรฐไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใชอำนาจอยางไมมขอบเขต

จำกด และเปนการใชอำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพ

ขนพนฐานฉะนนจงสมควรแยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรซงไดแกอำนาจบรหารอำนาจนตบญญต

และอำนาจตลาการออกจากกน

รปแบบของรฐสภา

สถาบนรฐสภา(Parliament)หรอองคกรผใชอำนาจนตบญญตเปนหนงในสามอำนาจตามทฤษฎการ

แบงแยกอำนาจนบเปนองคกรทมความสำคญองคกรหนงเพราะนอกจากจะทำหนาทในการบญญตกฎหมาย

เพอใชในการปกครองประเทศและควบคมการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลหรอฝายบรหารภายใต

หลกนตรฐแลว ในการปกครองระบอบประชาธปไตยถอวารฐสภาเปนสถาบนทแสดงเจตจำนงสงสดของ

ประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายใหเปนตวแทนในการตดสนใจและแสดง

ความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของปวงชนและทำหนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของ

ประชาชนดวยในปจจบนประเทศตางๆทมรฐสภานนมรปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญต2รปแบบคอ

ระบบสภาเดยว(Unicameral)และระบบสภาค(Bicameral)โดยระบบสภาเดยวจะมสภาทเปนผใชอำนาจ

นตบญญตเพยงสภาเดยวสมาชกสภามฝายเดยวหรอประเภทเดยวและมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกน

ในเวลาและสถานทเดยวกนสำหรบประเทศไทยนนมการนำระบบสภาเดยวมาใชเปนบางชวงเวลาเชนธรรมนญ

การปกครองแผนดนสยามชวคราวพทธศกราช2475และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยามพทธศกราช

2475 เปนตน โดยระบบสภาเดยวนนสมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชนเพยง

สภาเดยวเทานน นอกจากนนในการปฏบตหนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปน

8-11

ผพจารณาอกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวางสภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาค อยางไรกด ระบบ

สภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาทบกพรองขาดความรอบคอบเพราะไมมสภาทสองมาทำหนาท

กลนกรองและทสำคญคอการนำไปสระบบเผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบ

สภาค(Bicameral)ซงประกอบดวย2สภาคอสภาลาง(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและ

สภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภานนมวตถประสงคของการจดตงเพอเปดโอกาสใหมสภาทมาจาก

ประชาชนธรรมดาทวไปกบสภาทสมาชกทมคณสมบตพเศษบางประการสมาชกสภาจงแบงออกเปนสองฝาย

หรอสองประเภทมการประชมแยกกนคนละเวลาและมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกนซงประเทศทถอได

วาเปนตนแบบของระบบสภาคไดแกประเทศองกฤษและไดรบความนยมแพรหลายสบตอมาในประเทศท

ปกครองดวยระบอบประชาธปไตยเชนประเทศสหรฐอเมรกาฝรงเศสเยอรมนญปนและประเทศไทยโดย

เฉพาะองคกรนตบญญตของประเทศสหรฐอเมรกาเยอรมนและฝรงเศสทแมจะเปนระบบสภาคเหมอนกน

กตามแตบทบาทและอำนาจหนาทขององคกรนตบญญตของแตละประเทศกมความแตกตางกนระบบสภาค

นนแมจะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไปมสทธมเสยงในสภา

และมสภาบนเขามาทำหนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงซงทำใหเกดดลแหงอำนาจใน

รฐสภาเพราะมการยบยงระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆดำเนนไปดวยความ

รอบคอบกตาม แตระบบสภาคกเปนการสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบสภาเดยว และทำใหการออก

กฎหมายมความลาชาเพราะตองผานการพจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกนและกนยง

อาจกอใหเกดความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. หลกรฐศาสตรภาค2บทท4และภาค9บทท1โดยนายจรญสภาพ

2. ระบอบประชาธปไตยบทท5โดยนายธานนทรกรยวเชยร

3. กฎหมายรฐธรรมนญภาค1บทท3บทท4บทท5บทท6บทท7และบทท8ภาค2บทท5

หวขอ2โดยบญศรมวงศอโฆษ

4. กฎหมายรฐธรรมนญ: แนวคดและประสบการณของตางประเทศภาคท2บทท1สวนท1และ

สวนท2และบทท5สวนท3และบทท7โดยชาญชยแสวงศกด

8-12

กจกรรม8.1.1

1. จงอธบายแนวความคดเรองทฤษฎสญญาประชาคมและทฤษฎหลกการแบงแยกอำนาจ

ตามททานเขาใจ

2.ทฤษฎสญญาประชาคมมความหมายอยางไรและการทประเทศใดมการปฏวตรฐประหาร

จะถอวาเปนการกระทำทขดตอหลกหรอทฤษฎดงกลาวหรอไมขอใหอธบาย

3.จงอธบายขอดและขอเสยของระบบสภาเดยวและสภาคมาตามทเขาใจ

4. จงอธบายถงรปการปกครองแบบรฐสภาของประเทศองกฤษและอำนาจหนาท มาตามท

เขาใจ

บนทกคำตอบกจกรรม8.1.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.1)

8-13

เรองท8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย

สาระสงเขป8.1.2.1ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย

กอนการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475ประเทศไทยปกครองดวยระบบ

สมบรณาญาสทธราชย อำนาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของสถาบนพระมหากษตรย โดยพระองค

ทรงบญญตกฎหมาย ทรงบรหารราชการแผนดน และทรงพพากษาคดความตางๆ แมวาในทางปฏบต

พระมหากษตรยไดทรงมอบพระราชอำนาจใหกบเสนาบดและผอนใชแทนพระองคกตาม แตความสงสด

เดดขาดในการใชพระราชอำนาจยอมอยกบพระมหากษตรยแตเพยงพระองคเดยว โดยพระองคสามารถ

แกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกคำสง หรอคำวนจฉยของบรรดาเสนาบดและขาราชการผซงไดรบมอบ

พระราชอำนาจไดทงสน

ตอมาภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 เปนตนมา ฐานะของสถาบนพระมหา

กษตรยอยภายใตรฐธรรมนญ โดยพระมหากษตรยทรงใชอำนาจนตบญญตผานทางรฐสภาทรงใชอำนาจ

บรหารผานทางคณะรฐมนตรและทรงใชอำนาจตลาการผานทางศาลพระมหากษตรยทรงมฐานะเปนประมข

ของรฐ องคกรนตบญญตของไทยในรปแบบของรฐสภาจงเรมมความชดเจนและเปนรปธรรมมากยงขน

โดยการกำหนดใหมสภาผแทนราษฎรไวในพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว

พ.ศ.2475ทงนแมประเทศไทยจะไดมรฐธรรมนญแหงราขอาณาจกรไทยมาแลวหลายฉบบแตการกำหนด

ใหสภาหรอรฐสภาเปนองคกรฝายนตบญญตกยงคงถกกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยตลอด

มาจนถงปจจบน เพยงแตรปแบบของสภาหรอองคกรทจะใชอำนาจนตบญญตนนอาจจะแตกตางกนไปบาง

ตามสภาพการณ หรอสภาพสงคมณขณะนน เชนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองทมการประกาศ

ใชธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราวพทธศกราช2475และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม

พทธศกราช 2475 จะใชระบบสภาเดยวโดยมสภาผแทนราษฎรทำหนาทในการออกกฎหมายและควบคม

ฝายบรหาร ในขณะทในชวงทมความเปนประชาธปไตยมาก เชน ในชวงของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยพทธศกราช2489รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2517รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทยพทธศกราช2540หรอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550นนไดกำหนดใหรปแบบ

ของสภาหรอองคกรทใชอำนาจนตบญญตจะเปนรปแบบสภาคซงประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและพฤต

สภาหรอวฒสภาในปจจบน

8.1.2.2พระราชอำนาจในสวนทเกยวกบนตบญญต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดพระราชอำนาจของพระมหา-

กษตรยในสวนทเกยวกบนตบญญตไวในมาตรา 150และมาตรา 151ซงมาตรา 150 เปนแบบพธการของ

รางกฎหมายทเมอรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลวนายกรฐมนตรตองนำขนทลเกลา-

8-14

ทลกระหมอมถวายภายในยสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภาเพอพระมหากษตรยทรง

ลงพระปรมาภไธยและเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมายไดในสวนของมาตรา

151 ไดกำหนดใหพระมหากษตรยมพระราชอำนาจทจะใชสทธยบยงรางพระราชบญญตทผานการเหนชอบ

ของรฐสภาและนายกรฐมนตรทลเกลาฯ เพอทรงลงพระปรมาภไธย โดยการยบยงนนสามารถกระทำได 2

วธ กลาวคอพระราชทานคนมายงรฐสภาหรอมไดพระราชทานคนมาภายในระยะเวลาตามทกำหนดไวใน

รฐธรรมนญทงนในกรณทพระมหากษตรยใชสทธยบยง รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม

ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของทงสองสภาแลว ใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง

และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตร

นำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรย

ไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท1และบทท3หวขอ2.4โดยบญศรมวงศอโฆษ

2. กฎหมายรฐธรรมนญ: แนวคดและประสบการณของตางประเทศภาคท3บทท1โดยชาญชย

แสวงศกด

3. สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา120ปเคานซลออฟสเตด:จากสถาบนทปรกษาราชการแผนดน

มาเปนคณะกรรมการกฤษฎกา(พ.ศ.2417-พ.ศ.2537)วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(เลม13ตอน1

พ.ศ.2537)120ปเคานซลออฟสเตทหนา19-38

4. สถาบนพฒนานกกฎหมายมหาชนประวตความเปนมาของกฎหมายวาดวยระเบยบบรหาร

ราชการแผนดนวารสารกฎหมายปกครองเลม18ตอน2พ.ศ.2542หนา1-18

5. พนยณนครประวตความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย วารสารกฎหมาย

ปกครองฉบบพเศษ(พ.ศ.2540)

กจกรรม8.1.2

1.บทบาทของรฐมนตรสภาในสวนทเกยวของกบนตบญญตแตกตางจากบทบาทของระบบ

รฐสภาในปจจบนอยางไรโปรดอธบาย

2. จงอธบายพระราชอำนาจของพระมหากษตรยในสวนทเกยวกบการนตบญญตตาม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ตามทเขาใจ

8-15

บนทกคำตอบกจกรรม8.1.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.2)

8-16

เรองท8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย

สาระสงเขปสถาบนประชาธปไตยอกสถาบนหนงทมความสำคญนอกเหนอไปจากองคกรฝายบรหารและองคกร

ตลาการไดแกองคกรนตบญญตหรอชอเรยกอกอยางหนงวา“สภานตบญญต”ซงเลอกโดยประชาชนและ

รบผดชอบตอประชาชนรฐสภาหรอสภานตบญญตจงเปนกลไกทสำคญของรฐและเปนเครองมอของประชาชน

ทจะปกครองตนเอง และตราบใดทประเทศยงยดหลกการปกครองแบบประชาธปไตยตราบนนจะตองม

สภาทเปนผแทนของปวงชนโดยประชาชนมหนาทในการควบคมใหผแทนเหลานนไดใชวจารณญาณทดโดย

ไมขดกบผลประโยชนและความตองการของมหาชนสวนรวม

สำหรบประเทศไทยภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 เปนตนมา ฐานะของ

พระมหากษตรยอยภายใตรฐธรรมนญ โดยในสวนของอำนาจนตบญญตนนไดกำหนดใหพระมหากษตรย

ทรงใชอำนาจดงกลาวผานทางรฐสภาซงเปนทนาสงเกตวานบตงแตการเปลยนแปลงการปกครองโดย

คณะราษฎรในพ.ศ.2475รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบไดกำหนดใหมองคกรนตบญญตหรอ

รฐสภามาโดยตลอดเพยงแตรปแบบของรฐสภาทใชนนมทงรปแบบของสภาเดยวและสภาคหรอสองสภาขน

อยกบสภาพการณหรอภาวะของสงคมณขณะนน สำหรบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช

2550กำหนดใหรฐสภาประกอบดวย สภาผแทนราษฎร และวฒสภา และบคคลจะเปนสมาชกสภาผแทน

ราษฎรและสมาชกวฒสภาในเวลาเดยวกนไมได นอกจากนยงไดกำหนดใหประธานสภาผแทนราษฎรเปน

ประธานรฐสภาและประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กำหนดใหสภาผแทนราษฎรประกอบ

ดวยสมาชกจำนวนหารอยคน โดยเปนสมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจำนวนสามรอย

เจดสบหาคน และสมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบสดสวนจำนวนหนงรอยยสบหาคนทงน หลกเกณฑ

และวธการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ

เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา ในสวนของวฒสภานนรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจำนวนรวมหนงรอยหาสบ

คนซงมาจากการเลอกตงในแตละจงหวดจงหวดละหนงคนและมาจากการสรรหาเทากบจำนวนรวมขางตน

หกดวยจำนวนสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตงโดยสมาชกวฒสภามวาระการดำรงตำแหนง6ปและเมอ

ครบวาระใหเลอกตงใหมทงหมด

สำหรบอำนาจหนาทของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานน นอกจากจะมบทบาทภายในสภาซง

เกยวของกบอำนาจในการตรากฎหมายอำนาจในการควบคมการบรหารราชการแผนดนหรอการใหความ

เหนชอบในเรองทสำคญแลวสภาผแทนราษฎรและวฒสภายงมบทบาทภายนอกสภาในการใหความชวยเหลอ

8-17

แกไขปญหาตางๆ ของประชาชน รวมทงบทบาทดานตางประเทศในการเสรมสรางความเขาใจและความ

สมพนธระหวางประเทศไทยกบตางประเทศในระดบตางๆอกดวยอยางไรกดอำนาจหนาทของวฒสภาใน

ปจจบนถอวามบทบาทไมเทากบสภาผแทนราษฎรโดยเฉพาะอำนาจในการควบคมการบรหารราชการแผนดน

ซงวฒสภาจะมบทบาทเพยงการเปดอภปรายทวไปในวฒสภาเพอใหคณะรฐมนตรแถลงขอเทจจรงหรอชแจง

ขอเทจจรงในปญหาเกยวกบการบรหารราชการแผนดนโดยไมมการลงมตเทานน

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4หวขอ6โดยบญศรมวงศอโฆษ

กจกรรม8.1.3

1.รปแบบรฐสภาตามทกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550

เปนรปแบบใดและหนาทของรฐสภาในฐานะองคกรนตบญญตกำหนดไวเชนไรจงอธบาย

2.หลกความไมตอเนองของสภาเปนอยางไรโปรดอธบายตามทเขาใจ

บนทกคำตอบกจกรรม8.1.3

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.3)

8-18

ตอนท8.2

กระบวนการนตบญญต

โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท8.2แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

เรองท8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

เรองท8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต

เรองท8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด

เรองท8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย

แนวคด1. กฎหมายเปนขอกำหนดหรอขอบงคบทตราขนเพอบงคบใหบคคลตองปฏบตผใดฝาฝน

หรอไมปฏบตตามกฎหมายจะไดรบผลรายหรอถกลงโทษเพอความสงบและความ

เปนระเบยบเรยบรอยของสงคมกฎหมายจงเปนสงทจำกดสทธและเสรภาพของบคคล

ดงนนหากมกฎหมายมากขนสทธและเสรภาพของบคคลยอมถกจำกดมากขนตามไป

ดวยนอกจากน การมกฎหมายทเกนความจำเปนยงเปนอปสรรคตอการประกอบการ

ของเอกชนและตอโอกาสและความสามารถในการแขงขนของประเทศดวย ดวยเหต

น การตรากฎหมายขนใชบงคบจงตองเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรงตามกรอบ

ทรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดกำหนดไว และการจำกดสทธและเสรภาพของ

ประชาชนตามกฎหมายตองเปนไปเพยงเพอใหการใชบงคบกฎหมายนนประสบความ

สำเรจโดยจะกระทบกระเทอนถงสาระสำคญของสทธและเสรภาพนนมได

2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครอง

ประเทศทแยกมาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตใน

รฐธรรมนญใหมความสมบรณยงขนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะม

กระบวนการในการตราและพจารณาของรฐสภาเหมอนกบกรณของพระราชบญญตทวไป

กตามแตกมลกษณะพเศษบางประการทแตกตางจากกรณของพระราชบญญตทวไป

3. พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของ

รฐสภาในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตามหลกการ

ทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบ

8-19

รฐธรรมนญและไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอนเวนแตตองการใหเปนกฎหมายเฉพาะ

ยกเวนกฎหมายทมอยแลวสำหรบการพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนน

อาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน3วาระซงการพจารณาพระราชบญญตของวฒสภา

กแบงขนตอนการพจารณาเปน3วาระเชนเดยวกบสภาผแทนราษฎร

4. พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะ-

รฐมนตรตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบ

พระราชบญญต และมผลใชบงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอให

รฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไม ถารฐสภาอนมตจะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอ

ไปแตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไปแตทงนไมกระทบกระเทอน

กจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน

5. การจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลยตองเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรง

และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทางบรหารและกอนทจะมการจดทำกฎหมาย

ฉบบใดคณะรฐมนตรตองใหความเหนชอบทางนโยบายในเรองดงกลาวเสยกอนทงน

ในการจดทำรางกฎหมายนอกจากจะตองมการหารอรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ

และสำนกงานรางกฎหมายแลว ยงจะตองจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผมสวน

เกยวของในทกภาคสวนดวย

วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.2จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายหลกเกณฑและแนวทางในการจดทำบทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

และประโยชนทเกดขนจากการดำเนนการดงกลาว

2. อธบายกระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ จนถงการประกาศใช

กฎหมายดงกลาว

3. อธบายกระบวนการจดทำพระราชบญญตจนถงการประกาศใชกฎหมายดงกลาว

4. อธบายกระบวนการจดทำพระราชกำหนดจนถงการประกาศใชกฎหมายดงกลาว

5. อธบายและวเคราะหแนวทางการจดทำกฎหมายของประเทศไทยและประเทศออสเตรเลย

ในลกษณะเชงเปรยบเทยบเพอนำแนวทางทเหมาะสมมาปรบใชกบประเทศไทย

8-20

เรองท8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย

สาระสงเขปการตรากฎหมายขนใชบงคบเปนจำนวนมากโดยไมมการตรวจสอบอยางรอบคอบถงความจำเปนท

จะตองมกฎหมายนนนอกจากจะทำใหสทธและเสรภาพของบคคลถกจำกดมากขนแลวการมกฎหมายทเกน

ความจำเปนยงเปนอปสรรคตอการประกอบการของเอกชนและตอโอกาสและความสามารถในการแขงขน

ของประเทศดวยดงนน เพอใหกระบวนการในการตรากฎหมายเปนไปอยางรอบคอบคณะรฐมนตรจงได

มมตใหหนวยงานทจะเสนอใหมกฎหมายใชบงคบในเรองใดตองพเคราะหจนไดขอยตถงภารกจ เปาหมาย

วตถประสงคความจำเปนในการตรากฎหมายมาตรการหรอกลไกทจะทำใหภารกจทกำหนดขนประสบความ

สำเรจและความคมคาทงทางดานเศรษฐศาสตรและสงคมโดยเฉพาะการทบคคลจะตองถกจำกดสทธและ

เสรภาพตอมาหลกเกณฑการตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายและขนตอนการเสนอบทตรวจสอบ

ความจำเปนในการตรากฎหมายนนไดถกนำไปกำหนดไวในพระราชกฤษฎกาวาดวยการเสนอเรองและ

การประชมคณะรฐมนตรพ.ศ.2548และระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการเสนอเรองตอคณะรฐมนตร

พ.ศ.2548เพอใหสวนราชการและหนวยงานของรฐถอปฏบต

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดใน)

1. คมอตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย โดยฝายพฒนากฎหมาย สำนกงานคณะ-

กรรมการกฤษฎกาพมพครงท12พ.ศ.2551

2. จตรพรตพฒนสนคำอธบายการตรวจสอบถงความจำเปนในการตรากฎหมายและบทตรวจ

สอบ10ประการสถาบนกฎหมายพฒนาเศรษฐกจสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพ.ศ.2545(www.

lawreform.go.th)

กจกรรม8.2.1

1.บทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายมประโยชนอยางไร และในการตรวจสอบ

ความจำเปนในการตรากฎหมายมหลกเกณฑและแนวทางในการดำเนนการอยางไรจงอธบาย

2.คำชแจงความจำเปนในการตรากฎหมายแตกตางจากสรปสาระสำคญของรางกฎหมาย

และบนทกวเคราะหสรปสาระสำคญของรางพระราชบญญตอยางไรทงในสาระสำคญและกระบวนการ

ในการเสนอเอกสารดงกลาว

8-21

บนทกคำตอบกจกรรม8.2.1

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.1)

8-22

เรองท8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญ

สาระสงเขปพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครองประเทศทแยก

มาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตในรฐธรรมนญใหมความสมบรณยงขน

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะมกระบวนการในการตราและพจารณาของรฐสภาเหมอนกบ

กรณของพระราชบญญตทวไปกตาม แตกมลกษณะพเศษทแตกตางจากพระราชบญญตทวไป 3ประการ

กลาวคอ

1. รฐสภาจะตราขนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญไดเฉพาะในกรณทรฐธรรมนญบญญตให

ตราขนและกำหนดเนอหาสาระสำคญไวอนเปนการผกพนใหรฐสภาจะตองตรากฎหมายใหมเนอหาสอดคลอง

กบหลกการทรฐธรรมนญกำหนดเทานน กฎหมายทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550

กำหนดใหตราในรปแบบของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมอย9ฉบบ

(1)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและ

สมาชกวฒสภา

(2)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง

(3)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง

(4)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน

(5)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(6)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน

(7)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการออกเสยงประชามต

(8)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดำรงตำแหนง

ทางการเมอง

(9)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

2. ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหากเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจะ

ตองมจำนวนไมนอยกวา 1 ใน 10 ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก

สภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

ทงสองสภา

3. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอนนำขน

ทลเกลาฯถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธยจะตองนำสงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญ

โดยศาลรฐธรรมนญตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนนบแตวนทไดรบเรองถาศาลรฐธรรมนญวนจฉย

8-23

วารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดมขอความไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญใหนายกรฐมนตรนำ

ขนทลเกลาฯถวายพระมหากษตรยเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศในราชกจจานเบกษาเพอใชบงคบ

เปนกฎหมายตอไปแตถามขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญใหขอความทขดหรอแยงนนเปนอนตกไปใน

กรณทวนจฉยวาขอความดงกลาวเปนสาระสำคญหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตราขนโดยไม

ถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4ขอ7โดยบญศรมวงศอโฆษ

2. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย

กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา

3. ดวงรตน เลาหตถพงษภร และ จเร พนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย http:www.

thaipoliticsgovernment.org

4. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.

2552)โดยมานตยจมปา

กจกรรม8.2.2

1.ทานเขาใจความหมายของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญอยางไรโปรดอธบาย

2.กระบวนการในการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตกตางจากกรณการจด

ทำพระราชบญญตทวไปอยางไรโปรดอธบาย

บนทกคำตอบกจกรรม8.2.2

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.2)

8-24

เรองท8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต

สาระสงเขปพระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา โดย

ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตอาจเปนคณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอประชาชนหรอศาลหรอ

องคกรอสระตามรฐธรรมนญเฉพาะกฎหมายทเกยวกบการจดองคกรและกฎหมายทประธานศาลและประธาน

องคกรนนเปนผรกษาการ ในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตามหลกการ

ทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบรฐธรรมนญและ

ไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอนเวนแตตองการใหเปนกฎหมายเฉพาะยกเวนกฎหมายทมอยแลวสำหรบ

การพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนนอาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน3วาระดงน

การพจารณาวาระทหนง(ขนรบหลกการ)การพจารณาในวาระทหนงเปนการพจารณาในขนรบหลกการ

วาเปนการสมควรทจะมการตรารางพระราชบญญตในเนอหานนๆเพอบงคบใชเปนกฎหมายหรอไม

การพจารณาวาระทสอง (ขนพจารณาเรยงลำดบมาตราหรอแปรญตต) การพจารณาวาระทสองน

เปนการพจารณาสองขนตอนคอ (1)การพจารณาโดยกรรมาธการและ (2)การพจารณาใหความเหนชอบ

โดยสภาผแทนราษฎร

(1)การพจารณาโดยกรรมาธการ สภาอาจแตงตงคณะกรรมาธการสามญหรอคณะ-

กรรมาธการวสามญกได ถาสภาตองการใหสมาชกสภาเทานนเปนผพจารณารางพระราชบญญตกจะให

คณะกรรมาธการสามญเปนผพจารณา แตหากตองการบคคลทมไดเปนสมาชกรวมพจารณาดวยกจะตง

คณะกรรมาธการวสามญเปนผพจารณา

(2)การพจารณาใหความเหนชอบโดยสภาผแทนราษฎร ทประชมสภาจะพจารณาราง

พระราชบญญตทคณะกรรมาธการพจารณาเสรจแลวโดยจะมการอภปรายเฉพาะแตถอยคำหรอขอความทม

การแกไขหรอทผแปรญตตไดสงวนคำแปรญตตไวหรอทคณะกรรมาธการสงวนความเหนไวเทานนเวนแต

ทประชมมมตเปนอยางอนหลงจากทไดพจารณาเรยงมาตราดงกลาวจบแลวสภาจะพจารณาทงรางเปนการ

สรปอกครงหนงและในการพจารณาครงนสมาชกสภาอาจเสนอขอแกไขเพมเตมถอยคำไดแตจะขอแกไข

เพมเตมเนอความใดๆมไดนอกจากเนอความทเหนวายงขดแยงกนอยในการพจารณาสรปทงรางนจะไมม

การลงมต

การพจารณาวาระทสาม(ขนลงมตเหนชอบหรอไมเหนชอบรางพระราชบญญต)การพจารณาในวาระ

สามนจะไมมการอภปรายใดๆทงสนและจะแกไขขอความอยางใดมไดดวยเมอมมตเหนชอบประธานสภา-

ผแทนราษฎรจะสงใหวฒสภาพจารณาตอไปแตถาไมเหนชอบรางพระราชบญญตนนกเปนอนตกไป

สำหรบการพจารณาพระราชบญญตในชนวฒสภาจะกระทำเปนสามวาระเชนเดยวกบการพจารณา

ของสภาผแทนราษฎรเพยงแตการพจารณาของวฒสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกำหนด

8-25

กลาวคอพระราชบญญตทวไปตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน60วนแตถาเปนรางพระราชบญญตเกยว

ดวยการเงนตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนทงนหากพจารณาไมทนตามกำหนดเวลาจะตองถอวา

วฒสภาใหความเหนชอบ

เมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราช-

บญญตนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ เพอ

ทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไป โดยมนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนอง

พระบรมราชโองการ

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4หวขอ7โดยบญศรมวงศอโฆษ

2. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย

กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา

3. ดวงรตนเลาหตถพงษภรและจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมายhttp:www.thai-

politicsgovernment.org

4. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.

2552)โดยนายมานตยจมปา

กจกรรม8.2.3

1.ทานเขาใจความหมายของรางพระราชบญญตอยางไรโปรดอธบาย

2. จงอธบายกระบวนการเสนอและการพจารณารางพระราชบญญตจนถงการประกาศใชเปน

กฎหมายพอสงเขป

บนทกคำตอบกจกรรม8.2.3

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.3)

8-26

เรองท8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด

สาระสงเขป พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะรฐมนตร

ตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบพระราชบญญตและมผลใช

บงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมตจะ

มผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไปแตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไปแตทงนไมกระทบ

กระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดจะตองอยภายใต

เงอนไขทรฐธรรมนญกำหนดไวใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนอน

มอาจจะหลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศความปลอดภยสาธารณะความมนคงใน

ทางเศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ (พระราชกำหนดทวไป) และกรณทสอง ไดแก กรณ

ทจำเปนตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบการพจารณา

โดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน(พระราชกำหนดเฉพาะ)เชนกรณการออกพระราชกำหนด

ใหอำนาจกระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟเศรษฐกจและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจพ.ศ. 2552

ซงตอมาศาลรฐธรรมนญไดมคำวนจฉยท 11/2552 วา การออกพระราชกำหนดดงกลาวเปนการชอบดวย

รฐธรรมนญเพราะเปนไปตามเงอนไขทกำหนดไว

โดยทพระราชกำหนดเปนกฎหมายพเศษทรฐธรรมนญใหอำนาจฝายบรหารตราขนใชบงคบโดย

ยงไมตองผานกระบวนการพจารณากฎหมายตามขนตอนปกต เพยงแตวาเมอมการตราพระราชกำหนดขน

แลวรฐบาลมหนาทตองนำพระราชกำหนดนนเสนอตอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาทนทในโอกาสแรกทม

การประชมสภาเพอใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาใหความเหนชอบเพอใหมผลบงคบเปนการถาวรซงการ

พจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนจะไมมการพจารณาแกไขถอยคำในรายละเอยดเหมอนดงเชน

การพจารณารางพระราชบญญตสภาจะอภปรายแตเพยงวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยกบพระราชกำหนด

ดงกลาวและลงมตวาเหนชอบใหใชเปนกฎหมายตอไปหรอไมเทานน

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย

กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา

2. นางสาวดวงรตน เลาหตถพงษภร และนายจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย http:

www.thaipoliticsgovernment.org

3. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.

2552)โดยนายมานตยจมปา

8-27

4. ดร. ปญญา อดชาชน อำนาจฝายบรหารในการตราพระราชกำหนด โดย สำนกงานศาล

รฐธรรมนญ(www.lawreform.go.th)

5. คำวนจฉยศาลรฐธรรมนญเรองประธานสภาผแทนราษฎรสงความเหนของสมาชกสภาผแทน

ราษฎรขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญมาตรา 185กรณพระราชกำหนดใหอำนาจ

กระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจพ.ศ.2552เปนไปตามรฐธรรมนญ

มาตรา184วรรคหก(คำวนจฉยท11/2552)

กจกรรม8.2.4

1. โปรดอธบายเงอนไขในการจดทำรางพระราชกำหนดอยางละเอยดพรอมยกตวอยาง

พระราชกำหนดทออกโดยฝายบรหาร

2.จงอธบายกระบวนการและขนตอนในการดำเนนการของฝายบรหารในกรณทวฒสภาไม

เหนดวยกบพระราชกำหนดทเสนอตอสภา

บนทกคำตอบกจกรรม8.2.4

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.4)

8-28

เรองท8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย

สาระสงเขปการตรากฎหมายระดบเครอรฐของประเทศออสเตรเลย แบงออกไดเปน 2 ขนตอนคอ ขนตอน

การจดทำรางกฎหมายและขนตอนการพจารณารางกฎหมาย โดยกฎหมายทจะตราขนใชบงคบในประเทศ

ออสเตรเลยนนจะตองเปนเรองทมความสำคญอยางแทจรง และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทาง

บรหาร โดยในเบองตนหากรฐมนตรผรบผดชอบประสงคจะดำเนนการในภารกจใด รฐมนตรผรบผดชอบ

จะไดหารอและวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมาย รวมถงการจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผม

สวนเกยวของทกฝายภายในรฐบาลและผมสวนไดเสยจากภายนอกทไมใชหนวยงานของรฐบาลเวนแตเปน

เรองทมความเรงดวนอาจไมจำเปนตองมการหารอรวมกนได ทงนเมอรฐมนตรผรบผดชอบเหนวามความ

จำเปนหรอจะกอใหเกดผลดแกประชาชนหรอการบรหารราชการแผนดนกจะจดทำขอเสนอแนะเสนอตอ

คณะรฐมนตรเพอพจารณาวารฐบาลควรจะมนโยบายในเรองดงกลาวอยางไร และหากรฐมนตรเหนวาการ

กำหนดใหมกฎหมายเปนทางเดยวเทานนทจะทำใหบรรลวตถประสงคตามนโยบายดงกลาวกจะหารอไปยง

AttorneyGeneralDepartmentกอนโดยAttorneyGeneralจะเปนผพจารณาวาจำเปนตองมกฎหมาย

ในเรองนนขนหรอไมและเมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบในนโยบายดงกลาวแลวกระทรวงจะจดทำและ

สงรายละเอยดของนโยบายตามมตคณะรฐมนตร และขอมลรายละเอยดเกยวกบกฎหมายทตองการไปยง

สำนกงานรางกฎหมาย(OfficeofParliamentaryCounsel(OPC))เพอสำนกงานรางกฎหมายจะไดจดทำ

รางกฎหมายฉบบดงกลาวเพอขอรบฟงความคดเหนทงน ในกรณทกระทรวงผรบผดชอบและหนวยงานท

มขอสงเกตไมอาจตกลงกนไดเกยวกบบทบญญตของกฎหมายนน และเปนประเดนอนเปนสาระสำคญของ

รางกฎหมายดงกลาว กระทรวงผรบผดชอบตองเสนอใหคณะรฐมนตรวนจฉย และเมอเลขาธการนายก

รฐมนตรในนามของนายกรฐมนตรไดอนมตรางกฎหมายแลวกจะเสนอรางกฎหมายดงกลาวเขาสวาระการ

พจารณากฎหมายของสภาตอไป

โดยทระบบรฐสภาของประเทศออสเตรเลยเปนระบบสภาคกลาวคอมสภาลาง (HouseofRep-

resentative)และสภาสง(Senate)ดงนนขนตอนการพจารณารางกฎหมายของรฐสภาจงสามารถแยกออก

เปนสองระดบกลาวคอการพจารณารางกฎหมายในชนสภาผแทนราษฎรและการพจารณารางกฎหมายใน

ชนวฒสภาซงการพจารณาในชนสภาผแทนราษฎรจะเปนไปตามขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร

โดยแบงขนตอนการพจารณาเปน3วาระกลาวคอวาระทหนงการเสนอรางกฎหมายตอสภาวาระทสองการ

พจารณาลงมตรบหลกการของรางกฎหมายทเสนอและพจารณารายละเอยดของรางเปนรายมาตราซงอาจ

พจารณาโดยคณะกรรมาธการประจำหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเตมสภากไดสำหรบวาระทสามเปนการ

พจารณาลงมตในรางกฎหมายทผานการพจารณาในวาระทสองสำหรบการพจารณาของวฒสภานนจะมการ

พจารณาใน 3 วาระ โดยการพจารณาในแตละวาระกมลกษณะเชนเดยวกบการพจารณาของสภาผแทน-

ราษฎร

8-29

(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)

1. คำแปลคมอการตรากฎหมายระดบพระราชบญญตแหงเครอรฐออสเตรเลย โดยนายจตรพรต

พฒนสนเสนอตอสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา(พ.ศ.2549)

2. ปกรณนลประพนธการรบฟงความคดเหนของประชาชนในการตรากฎหมายและการดำเนนการ

ตรากฎหมายในระดบเครอรฐของเครอรฐออสเตรเลยวารสารกฎหมายปกครองเลม22ตอน1(พ.ศ.2541)

หนา52–73

3. DepartmentofthePrimeMinisterandCabinet,LegislationHandbook,AGPS2000

กจกรรม8.2.5

1.จงอธบายกระบวนการในการจดทำรางพระราชบญญตของประเทศออสเตรเลยพอสงเขป

2. ทานคดวากระบวนการจดทำรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยมขอแตกตางทสำคญ

จากกระบวนการจดทำรางกฎหมายของประเทศไทยอยางไร

บนทกคำตอบกจกรรม8.2.5

(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.5)

8-30

แนวตอบกจกรรมหนวยท8

องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต

ตอนท8.1องคกรนตบญญต

แนวตอบกจกรรม8.1.1

ขอ1ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)มแนวความคดวารฐเปนผมอำนาจ

สงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดจงจำเปนตองม

บคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตยคอการใหความปลอดภยแกปวงชนเพอกอ

ใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนดงนนจงตองมการควบคมอำนาจของรฐโดยกฎหมายทออก

มาจากฝายนตบญญต รฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมา ถารฐละเมดกฎหมายประชาชนมสทธทจะ

ตอตานรฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนในขณะททฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparation

of power) มแนวความคดวาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจากประชาชนเพอทำการปกครองประเทศนนมอย

ดวยกน3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญตอำนาจบรหารและอำนาจตลาการโดยอำนาจของรฐดงกลาว

ไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใชอำนาจอยางไมมขอบเขตจำกดและเปนการใช

อำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐาน จงสมควร

แยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรออกจากกนและใหแตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอก

ทงตองคอยตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวย

ขอ2ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)มแนวความคดวารฐเปนผมอำนาจ

สงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดจงจำเปนตองม

บคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตยคอการใหความปลอดภยแกปวงชนเพอกอ

ใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนจงตองมการควบคมอำนาจของรฐโดยกฎหมายทออกมาจาก

ฝายนตบญญต รฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมาถารฐละเมดกฎหมายประชาชนมสทธทจะตอตาน

รฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนสำหรบการปฏวตรฐประหารนนไมเปนไปตามแนวความคด

ของทฤษฎสญญาประชาคมเนองจากเปนการมายดอำนาจอธปไตยไปจากประชาชนและเปนการใชอำนาจรฐ

โดยกลมบคคลหนงบคคใดเทานน

ขอ3รปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญตม2รปแบบคอระบบสภาเดยว(Unicameral)และ

ระบบสภาค(Bicameral)โดยระบบสภาเดยวนนสมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชน

เพยงสภาเดยวเทานน นอกจากนนในการปฏบตหนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปน

8-31

ผพจารณาอกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวางสภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาค อยางไรกด ระบบ

สภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาทบกพรองขาดความรอบคอบเพราะไมมสภาทสองมาทำหนาท

กลนกรองและทสำคญคอการนำไปสระบบเผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบ

สภาค(Bicameral)นนแมจะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไป

มสทธมเสยงในสภาอกทงการมสภาบนเขามาทำหนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงทำให

เกดดลแหงอำนาจในรฐสภาเพราะมการยบยงระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆ

ดำเนนไปดวยความรอบคอบ แตระบบสภาคกทำใหสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบเดยว และทำให

การออกกฎหมายมความลาชา เพราะตองผานการพจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกน

และกนระหวางสภาลางและสภาบนยงอาจกอใหเกดความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย

ขอ 4 รฐสภาในระบอบการปกครองขององกฤษประกอบดวยวฒสภาและสภาผแทนราษฎร ซง

ทำหนาทในการออกกฎหมาย ในทางทฤษฎแลวการออกกฎหมายหรอการใชอำนาจนตบญญตในประเทศ

องกฤษจะทำไดตอเมอเกดการยนยอมตกลงจากทงสองสภาและกษตรยแตในทางปฏบตแลวการมสวนรวม

ของกษตรยในทางนตบญญตเปนแตเพยงในรปพธการเทานน สภาผแทนราษฎรขององกฤษประกอบดวย

สมาชกทมาจากการเลอกตงโดยตรงทวไป และโดยลบ สวนวฒสภาขององกฤษจะมสมาชกประกอบดวย

ขนนางตางๆ ซงการแตงตงเขาดำรงตำแหนงสมาชกวฒสภาจะเปนการตอบแทนความดความชอบของ

ผไดปฏบตหนาทในตำแหนงตางๆ

แนวตอบกจกรรม8.1.2

ขอ1รฐมนตรสภาหรออกนยหนงคอลกขนณศาลหลวงเกดขนตามพระราชบญญตรฐมนตรสภา

ร.ศ.113(พ.ศ.2437)เปนทประชมปรกษาในสวนราชการแผนดนทเกยวกบกฎหมายโดยเฉพาะโดยถวาย

ความเหนในเรองการตความราชประเพณและกฎหมายวามความหมายอยางไรการรางกฎหมายจะมการยกเลก

แกไขหรอทำขนใหม การตรวจสญญากบตางประเทศการบงคบใชกฎหมายหรอทำกฎหมายเพอบงคบใช

แตโดยทกอนการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475ประเทศไทยปกครองดวยระบบ

สมบรณาญาสทธราชย อำนาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของสถาบนพระมหากษตรยโดยพระองค

สามารถแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกคำสง หรอคำวนจฉยของบรรดาเสนาบดและขาราชการผซงไดรบ

มอบพระราชอำนาจไดทงสนในขณะทบทบาทของรฐสภาในสวนทเกยวของกบนตบญญตนนโดยทรฐสภา

เปนสถาบนทแสดงเจตจำนงสงสดของประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายให

เปนตวแทนในการตดสนใจและแสดงความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของปวงชนและทำ

หนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของประชาชนฉะนนเมอรฐสภาใหความเหนชอบในรางกฎหมายฉบบหนง

ฉบบใดแลว พระมหากษตรยทรงมพระราชอำนาจเพยงการใชสทธยบยงรางพระราชบญญตทผานการ

เหนชอบของรฐสภาไดเทานนทงนถารฐสภามมตยนยนตามเดมใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขน

ทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทาน

คนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตรนำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปน

กฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว

8-32

ขอ 2 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดพระราชอำนาจของพระ-

มหากษตรยในสวนทเกยวกบนตบญญตไวในมาตรา150และมาตรา151ซงมาตรา150 เปนแบบพธการ

ของรางกฎหมายทเมอรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว นายกรฐมนตรตองนำขน

ทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใช

บงคบเปนกฎหมายได ในสวนของมาตรา 151 ไดกำหนดใหพระมหากษตรยมพระราชอำนาจทจะใชสทธ

ยบยงรางพระราชบญญตทผานการเหนชอบของรฐสภาโดยการยบยงนนสามารถกระทำได2วธกลาวคอ

พระราชทานคนมายงรฐสภา หรอมไดพระราชทานคนมาภายในระยะเวลาตามทกำหนดไวในรฐธรรมนญ

ทงนในกรณทพระมหากษตรยใชสทธยบยง รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภาม

มตยนยนตามเดมใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง

และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตร

นำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรย

ไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว

แนวตอบกจกรรม8.1.3

ขอ1รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกำหนดใหรฐสภาเปนรปแบบของสภาคซงประกอบดวย

สภาผแทนราษฎรและวฒสภาในสวนอำนาจของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนมทงอำนาจหนาทในสภา

ในการตรากฎหมายหรอตรวจสอบการบรหารราชการแผนดนและบทบาทนอกสภาในการแกไขปญหาตางๆ

ของประชาชนรวมถงบทบาทดานตางประเทศในการสรางความสมพนธระหวางประเทศไทยกบประเทศตางๆ

ทงในระดบทวพาคและพหพาค

ขอ2หลกความไมตอเนองของสภาสามารถแยกพจารณาออกเปนหลกความไมตอเนองของสภา

เชงเนอหาและหลกความไมตอเนองของสภาเชงองคกรโดยหลกความไมตอเนองของสภาเชงเนอหานนเปน

ไปตามมาตรา153ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550กลาวคอเมอสภาสนอายสงท

คางการพจารณายอมตองตกตามไปดวยทงนเพอเปนการเปดโอกาสใหสภาชดใหมสามารถสรางสรรคสราง

งานใหมๆไดโดยไมตองมากงวลกบงานทคงคางอยเดมเวนแตคณะรฐมนตรชดใหมขอใหสภาไดพจารณา

รางกฎหมายนนภายในระยะเวลาทรฐธรรมนญกำหนดไวในขณะทหลกความไมตอเนองของสภาเชงองคกร

หมายถงการจดองคกรภายในของสภาเดม กลาวคอคณะกรรมาธการสามญคณะกรรมาธการวสามญชด

ตางๆตามมาตรา135วรรคหนงตลอดจนงานทคงคางของคณะกรรมาธการเหลานนยอมเลกไปหรอตกไป

ดวยกน

8-33

ตอนท8.2กระบวนการนตบญญต

แนวตอบกจกรรม8.2.1

ขอ 1 บทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายมประโยชนในการสอใหเหนถงนโยบายของ

รฐบาลซงทำใหภาครฐรบผดชอบตอนโยบายตามลำดบความสำคญนอกจากนยงทำใหกระบวนการนตบญญต

เปนระเบยบและมระบบมากขนและปรบปรงคณภาพของกฎหมายและกฎอนมผลทำใหการออกแบบและใช

บงคบแผนการใชกฎหมายมภาพชดเจนขนและเปนเครองมอในการบรหารจดการกระบวนการนตบญญตให

มประสทธภาพประสทธผลยงขน การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายจะดำเนนการและเสนอไป

พรอมกบรางกฎหมายทเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาอนมตหลกการทงนในการการตรวจสอบความ

จำเปนในการตรากฎหมายนน หนวยงานหรอสวนราชการจะตองตรวจสอบและตอบคำถาม 10 ประการ

ดงตอไปนเพอแสดงใหเหนวารางกฎหมายทเสนอนนเปนเรองทมความจำเปนอยางแทจรง

1. วตถประสงคและเปาหมายของภารกจ

2. ใครควรเปนผทำภารกจ

3. ความจำเปนในการออกกฎหมาย

4. ความซำซอนกบกฎหมายอน

5. ภาระตอบคคลและความคมคา

6. ความพรอมของรฐ

7. หนวยงานทรบผดชอบ

8. วธการทำงานและการตรวจสอบ

9. อำนาจในการตราอนบญญต

10. การรบฟงความคดเหน

ขอ2คำชแจงความจำเปนในการตรากฎหมายเปนกรอบแนวความคดในการจดทำรางกฎหมายซง

เปนการจดทำตามพระราชกฤษฎกาวาดวยการเสนอเรองและการประชมคณะรฐมนตรพ.ศ.2548ระเบยบ

วาดวยหลกเกณฑและวธการเสนอเรองตอคณะรฐมนตรพ.ศ.2548และมตคณะรฐมนตรวนท29สงหาคม

2549ในขณะทสรปสาระสำคญของรางกฎหมายเปนการสรปหลกการและเหตผลในการกำหนดใหมกฎหมาย

และสาระสำคญของรางกฎหมายฉบบนน ซงหนวยงานตองจดทำตามระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการ

เสนอเรองตอคณะรฐมนตรพ.ศ.2548ในสวนของบนทกวเคราะหสรปสาระสำคญของรางพระราชบญญต

นนเปนเอกสารทจดทำขนเพอใชประกอบการเสนอรางพระราชบญญตตอสภาผแทนราษฎรตามมาตรา142

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยซงโดยปกตสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาจะเปนผจดทำภายหลง

จากการตรวจพจารณารางกฎหมายทสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเสรจสน

8-34

แนวตอบกจกรรม8.2.2

ขอ1 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎหมายเกณฑการปกครอง

ประเทศทแยกมาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตในรฐธรรมนญใหมความ

สมบรณยงขน

ขอ2 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะมกระบวนการในการตราและพจารณาของ

รฐสภาเหมอนกบกรณของพระราชบญญตทวไปกตาม แตกมลกษณะพเศษทแตกตางจากพระราชบญญต

ทวไป3ประการกลาวคอ

1.รฐสภาจะตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนไดเฉพาะในกรณทรฐธรรมนญ

บญญตใหตราขนและกำหนดเนอหาสาระสำคญไวอนเปนการผกพนใหรฐสภาจะตองตรากฎหมายใหมเนอหา

สอดคลองกบหลกการทรฐธรรมนญกำหนดเทานน

2.ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหากเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร

จะตองมจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก

สภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

ทงสองสภา

3. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอน

นำขนทลเกลาฯ ถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธยจะตองนำสงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวย

รฐธรรมนญ

แนวตอบกจกรรม8.2.3

ขอ1พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา

โดยผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตอาจเปนคณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอประชาชนหรอ

ศาลหรอองคกรอสระตามรฐธรรมนญเฉพาะกฎหมายทเกยวกบการจดองคกรและกฎหมายทประธานศาล

และประธานองคกรนนเปนผรกษาการในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตาม

หลกการทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบรฐธรรมนญ

และไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอน

ขอ2การพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนนอาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน 3

วาระดงน

การพจารณาวาระทหนง (ขนรบหลกการ) การพจารณาในวาระทหนงเปนการพจารณาในขนรบ

หลกการวาเปนการสมควรทจะมการตรารางพระราชบญญตในเนอหานนๆเพอบงคบใชเปนกฎหมายหรอไม

การพจารณาวาระทสอง (ขนพจารณาเรยงลำดบมาตราหรอแปรญตต) การพจารณาวาระทสองน

เปนการพจารณาสองขนตอนคอ (1)การพจารณาโดยกรรมาธการและ (2)การพจารณาใหความเหนชอบ

โดยสภาผแทนราษฎร

8-35

การพจารณาวาระทสาม (ขนลงมตเหนชอบหรอไมเหนชอบรางพระราชบญญต) การพจารณาใน

วาระสามนจะไมมการอภปรายใดๆทงสนและจะแกไขขอความอยางใดมไดดวยเมอมมตเหนชอบประธาน

สภาผแทนราษฎรจะสงใหวฒสภาพจารณาตอไปแตถาไมเหนชอบรางพระราชบญญตนนกเปนอนตกไป

สำหรบการพจารณาพระราชบญญตในชนวฒสภาจะกระทำเปนสามวาระเชนเดยวกบการพจารณา

ของสภาผแทนราษฎรเพยงแตการพจารณาของวฒสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกำหนด

กลาวคอพระราชบญญตทวไปตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน60วนแตถาเปนรางพระราชบญญตเกยว

ดวยการเงนตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนทงนหากพจารณาไมทนตามกำหนดเวลาจะตองถอวา

วฒสภาใหความเหนชอบ

เมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราชบญญต

นนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ เพอทรงลง

พระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไป โดยมนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรม

ราชโองการ

แนวตอบกจกรรม8.2.4

ขอ1พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะรฐมนตร

ตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบพระราชบญญตและมผลใช

บงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมต

จะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไป แตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไป แตทงน

ไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดจะตอง

อยภายใตเงอนไขทรฐธรรมนญกำหนดไวใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปน

เรงดวนอนมอาจจะหลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ

ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ(พระราชกำหนดทวไป)และกรณทสอง

ไดแก กรณทจำเปนตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบ

การพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน (พระราชกำหนดเฉพาะ) เชน กรณการออก

พระราชกำหนดใหอำนาจกระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟเศรษฐกจและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจ

พ.ศ.2552

ขอ2ถาสภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชกำหนดนนหรอถาวฒสภาไมอนมตและสภา-

ผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

สภาผแทนราษฎรใหพระราชกำหนดนนมผลใชบงคบเปนกฎหมายตอไปการอนมตหรอไมอนมตพระราช-

กำหนดใหนายกรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษาในกรณไมอนมตใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศ

ในราชกจจานเบกษาทงนตามมาตรา184ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550

8-36

แนวตอบกจกรรม8.2.5ขอ1การตรากฎหมายระดบเครอรฐของประเทศออสเตรเลยแบงออกไดเปน2ขนตอนคอขนตอน

การจดทำรางกฎหมายและขนตอนการพจารณารางกฎหมาย โดยกฎหมายทจะตราขนใชบงคบในประเทศ

ออสเตรเลยนนจะตองเปนเรองทมความสำคญอยางแทจรง และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทาง

บรหาร โดยในเบองตนหากรฐมนตรผรบผดชอบประสงคจะดำเนนการในภารกจใด รฐมนตรผรบผดชอบ

จะไดหารอและวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมาย รวมถงการจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผม

สวนเกยวของทกฝายภายในรฐบาลและผมสวนไดเสยจากภายนอกทไมใชหนวยงานของรฐบาล และเมอ

คณะรฐมนตรใหความเหนชอบในนโยบายดงกลาวแลว กระทรวงจะจดทำและสงรายละเอยดของนโยบาย

ตามมตคณะรฐมนตร และขอมลรายละเอยดเกยวกบกฎหมายทตองการไปยงสำนกงานรางกฎหมาย

(OfficeofParliamentaryCounsel(OPC)เพอสำนกงานรางกฎหมายจะไดจดทำรางกฎหมายฉบบดงกลาว

เพอขอรบฟงความคดเหนและเมอเลขาธการนายกรฐมนตรในนามของนายกรฐมนตรไดอนมตรางกฎหมาย

แลวกจะเสนอรางกฎหมายดงกลาวเขาสวาระการพจารณากฎหมายของสภาตอไป

การพจารณาในชนสภาผแทนราษฎรจะเปนไปตามขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร โดย

แบงขนตอนการพจารณาเปน 3 วาระกลาวคอ วาระทหนง การเสนอรางกฎหมายตอสภา วาระทสองการ

พจารณาลงมตรบหลกการของรางกฎหมายทเสนอและพจารณารายละเอยดของรางเปนรายมาตราซงอาจ

พจารณาโดยคณะกรรมาธการประจำหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเตมสภากไดสำหรบวาระทสามเปนการ

พจารณาลงมตในรางกฎหมายทผานการพจารณาในวาระทสอง สำหรบการพจารณาของวฒสภานนจะม

การพจารณาใน3วาระ โดยการพจารณาในแตละวาระกมลกษณะเชนเดยวกบการพจารณาของสภาผแทน

ราษฎร

ขอ 2 การจดทำรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยนนจะเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรง

และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทางบรหาร ซงกอนจะมการจดทำรางกฎหมายจะมการตรวจสอบ

และวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมายนนอยางเครงครดนอกจากนในกรณทมปญหาทงในดานหลกการ

และบทบญญตของกฎหมายและเปนประเดนอนเปนสาระสำคญของรางกฎหมายดงกลาวคณะรฐมนตร

จะไดวนจฉยใหไดขอยตกอนนอกจากนในการยกรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยจะดำเนนการโดย

สำนกงานรางกฎหมายซงมความเชยวชาญในการจดทำกฎหมายในขณะทกระทรวงผรบผดชอบจะกำหนด

แตเพยงสาระสำคญทควรจะตองมในรางกฎหมายและกรอบการบงคบใชสำหรบการพจารณารางกฎหมาย

ของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนจะไมพจารณาในรายละเอยดของถอยคำ แตจะคำนงถงหลกการของ

กฎหมายนนวาจะกอใหเกดประโยชนแกสวนรวมหรอไม

8-37

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยน

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง“องคกรนตบญญตและ

กระบวนการนตบญญต”

คำแนะนำ อานคำถามตอไปนแลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ

ประเมนผลตนเองชดน30นาท

1. จงอธบายหลกการแบงแยกอำนาจของมองเตสกเออร ตามทเขาใจ และทานคดวาหลกการหรอทฤษฎ

ดงกลาวมอทธพลตอการพฒนาองคกรนตบญญตของไทยอยางไร

2. รปแบบของรฐสภามกรปแบบอะไรบางและแตละรปแบบมลกษณะและขอดและขอเสยอยางไรจงอธบาย

พอสงเขป

3. จงอธบายองคประกอบและบทบาทหนาทของรฐสภาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพอสงเขป

4. จงอธบายกระบวนการในการเสนอและการพจารณาพระราชบญญตและพระราชกำหนดจนถงการประกาศ

ใชบงคบเปนกฎหมายพอสงเขป

8-38

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท8

กอนเรยนขอ1ทฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)นมองเตกเออร(Montesquieu)ได

กลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย(L’espritdeslois)วาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจากประชาชน

เพอทำการปกครองประเทศนนมอยดวยกน3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญตอำนาจบรหารและอำนาจ

ตลาการโดยอำนาจของรฐทงสามอำนาจดงกลาวไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใช

อำนาจอยางไมมขอบเขตจำกดและเปนไปตามอำเภอใจกลาวคอถาใหฝายบรหารออกกฎหมายไดกฎหมาย

ทออกมากอาจจะมความไมเทยงธรรมแตจะมลกษณะทจะทำใหการบรหารเปนไปไดโดยสะดวกหรอถาให

ฝายบรหารมอำนาจในการพพากษาคดอกดวย กจะทำใหอำนาจอธปไตยของรฐตกอยกบคณะบคคลเพยง

ฝายเดยวซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐานฉะนนจงควรแยกองคกร

และอำนาจของแตละองคกรออกจากกนและใหแตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอกทงตองคอย

ตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวย

ขอ2องคกรนตบญญตหรอรฐสภานนโดยทวไปม 2 รปแบบกลาวคอ สภาเดยว (Unicameral

System)และสภาค(BicameralSystem)โดยสภาเดยวหมายถงการมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตเพยง

สภาเดยว สมาชกสภามฝายเดยวหรอประเภทเดยว และมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกนในเวลาและ

สถานทเดยวกนในขณะทสภาคหมายถงการมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตสองสภากลาวคอสภาลาง

(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและสภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภาซงสมาชกจะแบง

ออกเปนสองฝายหรอสองประเภทมการประชมแยกกนคนละเวลาและมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกน

ขอ3องคกรนตบญญตหรอรฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภาโดยสมาชกรฐสภา

ไดแกสมาชกสภาผแทนราษฎรและวฒสมาชกทงนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550

ไดกำหนดใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา และประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา

โดยองคกรนตบญญตหรอรฐสภานนมบทบาททงภายในและภายนอกสภา โดยบทบาทภายในสภากคอ

การเสนอกฎหมายและการควบคมการบรหารราชการแผนดน ในขณะทบทบาทภายนอกสภาไดแกการให

ความชวยเหลอแกประชาชน รวมถงบทบาทดานการตางประเทศโดยการเสรมสรางความสมพนธระหวาง

ประเทศ

ขอ4มาตรา 142 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดกำหนดให

คณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรและประชาชนมสทธเสนอกฎหมายตอสภาไดสำหรบศาลหรอองคกร

อสระสามารถเสนอกฎหมายไดเฉพาะในสวนทเกยวกบกฎหมายทตนรบผดชอบการพจารณารางพระราช-

บญญตของสภาผแทนราษฎรจะแบงการพจารณาออกไดเปนสามวาระกลาวคอวาระทหนงรบหลกการวาระ

ทสองการพจารณาเรยงมาตราหรอแปรญตตและวาระทสามการลงมตใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบกบ

8-39

รางพระราชบญญตสวนการพจารณารางกฎหมายของวฒสภากแบงการพจารณาไดเปนสามวาระเชนเดยวกบ

การพจารณาในสภาผแทนราษฎรเชนเดยวกนเมอรฐสภาใหความเหนชอบในรางกฎหมายฉบบใดแลวนายก-

รฐมนตรกจะนำขนทลเกลาฯเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชบงคบเปนกฎหมายตอไป

หลงเรยนขอ1ทฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)ทฤษฎนมองเตกเออร (Montes-

quieu)ไดกลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย(L’espritdeslois)วาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจาก

ประชาชนเพอทำการปกครองประเทศนนมอยดวยกน 3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญต อำนาจบรหาร

และอำนาจตลาการ โดยอำนาจของรฐดงกลาวไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใช

อำนาจอยางไมมขอบเขตจำกด และเปนการใชอำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมม

หลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐานจงสมควรแยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรออกจากกน และให

แตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอกทงตองคอยตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวยสำหรบ

ทฤษฎการแบงแยกอำนาจนนมอทธพลตอการพฒนาองคกรนตบญญตของไทยนบตงแตมการเปลยนแปลง

การปกครองในพ.ศ.2475ซงพระมหากษตรยทรงอยภายใตรฐธรรมนญและมการแบงแยกการใชอำนาจ

ทงสามออกจากกนโดยพระมหากษตรยทรงใชอำนาจนตบญญตผานทางรฐสภาทรงใชอำนาจบรหารผานทาง

คณะรฐมนตรและทรงใชอำนาจตลาการผานทางศาล

ขอ2รปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญตม2รปแบบคอระบบสภาเดยว(Unicameral)และ

ระบบสภาค (Bicameral) โดยระบบสภาเดยวซงมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตเพยงสภาเดยว สมาชก

สภามฝายเดยวหรอประเภทเดยวและมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกนในเวลาและสถานทเดยวกนซง

สมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชนเพยงสภาเดยวเทานนนอกจากนนในการปฏบต

หนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปนผพจารณา อกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวาง

สภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาคอยางไรกดระบบสภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาท

บกพรอง ขาดความรอบคอบ เพราะไมมสภาทสองมาทำหนาทกลนกรอง และทสำคญคอการนำไปสระบบ

เผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบสภาค(Bicameral)ซงประกอบดวย2สภา

คอสภาลาง(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและสภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภา

นน มวตถประสงคของการจดตงเพอเปดโอกาสใหมสภาทมาจากประชาชนธรรมดาทวไปกบสภาทสมาชก

ทมคณสมบตพเศษบางประการ สมาชกสภาจงแบงออกเปนสองฝายหรอสองประเภทมการประชมแยก

กนคนละเวลา และมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกน สำหรบระบบสภาคนนแมจะเปนการเปดโอกาสให

ประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไปมสทธมเสยงในสภาอกทงการมสภาบนเขามาทำ

หนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงทำใหเกดดลแหงอำนาจในรฐสภา เพราะมการยบยง

ระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆดำเนนไปดวยความรอบคอบแตระบบสภาคก

ทำใหสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบเดยวและทำใหการออกกฎหมายมความลาชาเพราะตองผานการ

พจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกนและกนระหวางสภาลางและสภาบนยงอาจกอใหเกด

ความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย

8-40

ขอ3รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภาโดยสมาชกรฐสภาไดแกสมาชกสภาผแทน-

ราษฎรและวฒสมาชกทงนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ไดกำหนดใหประธานสภา

ผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภาและประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภาองคกรนตบญญตหรอรฐสภา

นนมบทบาททงภายในและภายนอกสภาโดยบทบาทภายในสภากคอการเสนอกฎหมายและการควบคมการ

บรหารราชการแผนดนในขณะทบทบาทภายนอกสภาไดแกการใหความชวยเหลอแกประชาชนรวมถงบทบาท

ดานการตางประเทศโดยการเสรมสรางความสมพนธระหวางประเทศทงในระดบทวพาคและพหพาค

ขอ4 พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา

ซงผมสทธเสนอรางกฎหมายตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550คอ สมาชกรฐสภา

คณะรฐมนตรประชาชนและศาลหรอองคกรอสระในสวนทเกยวกบกฎหมายทตนรบผดชอบการพจารณา

รางพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรจะแบงการพจารณาออกไดเปนสามวาระกลาวคอวาระทหนงรบ

หลกการวาระทสองการพจารณาเรยงมาตราหรอแปรญตตและวาระทสามการลงมตใหความเหนชอบหรอ

ไมเหนชอบกบรางพระราชบญญต สวนการพจารณารางกฎหมายในวฒสภากแบงการพจารณาไดเปนสาม

วาระเชนเดยวกบการพจารณาในสภาผแทนราษฎรเชนเดยวกนเมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบ

จากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราชบญญตนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนายกรฐมนตรจะนำราง

พระราชบญญตนนขนทลเกลาฯเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไปโดยมนายก-

รฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

ในขณะทพระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะ-

รฐมนตรตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไว และมผลใชบงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะ

เสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมตจะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไปแตถารฐสภา

ไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไป แตทงนไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใช

พระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 จะ

ตองอยภายใตเงอนไขใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนอนมอาจจะ

หลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทาง

เศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ(พระราชกำหนดทวไป)และกรณทสองไดแกกรณทจำเปน

ตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวน

และลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน (พระราชกำหนดเฉพาะ) โดยทพระราชกำหนดเปนกฎหมายพเศษ

ทรฐธรรมนญใหอำนาจฝายบรหารตราขนใชบงคบโดยยงไมตองผานกระบวนการพจารณากฎหมายตาม

ขนตอนปกต เพยงแตวาเมอมการตราพระราชกำหนดขนแลว รฐบาลมหนาทตองนำพระราชกำหนดนน

เสนอตอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาทนทในโอกาสแรกทมการประชมสภาเพอใหสภาผแทนราษฎรและ

วฒสภาใหความเหนชอบเพอใหมผลบงคบเปนการถาวรซงการพจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา

นนจะไมมการพจารณาแกไขถอยคำในรายละเอยดเหมอนดงเชนการพจารณารางพระราชบญญต สภา

จะอภปรายแตเพยงวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยกบพระราชกำหนดดงกลาว และลงมตวาเหนชอบใหใช

เปนกฎหมายตอไปหรอไมเทานน