เอกสารประกอบการสอนรายวชา ศลปะกบการแสดง ชดท 2

ศลปะ (Art) คอ “ประดษฐกรรมอนสงสงทมผลตอจตใจของมนษย” คอการ ถายทอดความรสกหรอแสดงความรสกใหอยในรปของรปทรง หรอสงทจบตอง มองเหน หรอสมผสได เราสามารถใชศลปะสามารถใชสอแทนอารมณ ความรสกของผสรางสรรคงานนนๆ แทนภาษาพดหรอภาษาเขยนได อกทงยงแสดงบคลกลกษณะของผสรางสรรคงาน ผสรางสรรคงานมกจะสะทอนความคด จนตนาการ ความเชอของตวเองลงไปในงานดวยเสมอ ไมมากกนอย สงตางๆ เหลานนจะเปนเสมอนเครองบนทกพฤตกรรม บคลกลกษณะเฉพาะของผสรางสรรคงานนนเอง ประเภทของศลปะ ศลปะสามารถแบงออกเปนสองประเภทใหญๆ ไดแก

1. วจตรศลป (Fine Arts) คองานศลปะทมจดมงเนนทความงาม ความ พงพอใจมากกวาประโยชนใชสอย ศลปะประเภทนจะใหความสาคญกบความออนชอย งดงามและอารมณความรสกของศลปนผสรางสรรคงาน

วจตรศลปนนอาจเรยกอกอยางวาเปนศลปะบรสทธ (Pure Art) สวนหนง เปนเพราะกระบวนการในการสรางสรรคงานศลปะประเภทวจตรศลปนน ศลปนจะสรางสรรคงานดวยความพงพอใจและอารมณความรสกของตนมากกวาประโยชนใชสอยอนใด และถงแมวาปจจบนน จะมศลปะประเภทวจตรศลปหลายๆ ประเภททมลกษณะเนนความสวยงามและกงๆ เนนประโยชนใชสอยควบคกนไปดวยแลวกตาม หากแตกยงคงลกษณะของความวจตรบรรจงอนแสดงใหเหนถงความละเอยดลออของผสรางสรรคงานมากกวาประโยชนทมงนาไปใชสอย ยกตวอยางเชน สถาปตยกรรมของวดรองขน จงหวดเชยงราย ทเฉลมชย โฆษตพพฒนไดกอสรางขนตงแตปพศ. 2540 ถงแมจะเปนลกษณะของวดทเปดใหประชาชนเดนทางทองเทยวไปเยยมชมแลว ลกษณะของงานดงกลาวโดยเฉพาะอยางยงคองานสถาปตยกรรมนนแสดงใหเหนถงความงดงามในเชงศลปะ และเปนหนงในพทธศลปะทสวยงามทสดแหงหนงของโลก เปนตน

ภาพวดรองขน จงหวดเชยงราย

ศลปะบรสทธ (Pure Art) คอศลปะทมงเนนจดประสงคในเชงศลปะจรงๆ ไมเนนประโยชนใชสอย หรอประโยชนในเชงการคา การพาณชย การโฆษณาชวนเชอตางๆ ซงศลปะบรสทธนนจะประกอบไปดวยองคประกอบสาคญดงตอไปน

1. เนอหา คอสาระหรอจดหมายของการประกอบสรางเปนงาน ศลปะนนๆ

2. ประสบการณและความชานาญการของผสรางสรรคงาน 3. โครงรางหรอรปแบบของงาน หรอวธในการนาเสนองานศลปะ

นนๆ

2. ประยกตศลป (Applied Arts) เปนลกษณะของงานศลปะทมงเนน การสรางสรรคเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค หรอสนองตอบความพงพอใจในเชงกายภาพมากกวาจตใจ หรออาจกลาวโดยสรปไดงายๆ วาประยกตศลปเปนศลปะทอานวยประโยชนทางกายภาพและเนนทประโยชนอนเกดจากการใชสอยมากกวาความงาม ความรสกหรออารมณดมดา หากแตกไมไดหมายความวาศลปนทสรางสรรคงานศลปะประเภทนจะไมมอารมณรวมกบงานทตนสรางขนหรอกอใหเกดความรสกหรออารมณรวมได หากแตอารมณรวมดงกลาวนนจะตองมนยยะบางอยางทเชอมโยงไปกบการนาไปใชประโยชนไดมากกวาความดมดากาซาบทางอารมณหรอการกอใหเกดสนทรยภาพนนเอง

การออกแบบหบหอผลตภณฑและบรรจภณฑเปนประยกตศลปอยางหนง

เมอประยกตศลปองอยกบการนาไปใชประโยชน จงเหนไดชดวาประยกตศลปจะเปนงานศลปะทมลกษณะของแนวโนมในเชงพฒนาการ และการเปลยนแปลงบอยทสด ยกตวอยางเชน รปแบบการแตงกายและการออกแบบเสอผาทผนแปรไปตามยคสมย ความนยมชมชอบของผคน เปนตน

ปจจบน จะเหนไดวาศลปะทงสองประเภทมความผนผวนและควบรวม (Merge) เขาดวยกนในหลายๆ จด วจตรศลปจงไมไดเนนแคอารมณ ความงดงาม สละสลวยหากแตกตองเขาถงกลมเปาหมายและกอใหเกดความสนใจไดมากขนกวาเดม ในขณะทประยกตศลปเองกจาเปนตองพงพาความวจตรบรรจงและความสวยงามในแงของการพฒนาจดขายและดงดดนนเอง ทงนกเพราะโลกปจจบนนน จาเปนอยางยงทศลปะกจะตองดาเนนสบตอไป ถาศลปนมวแตจดจออยกบการสรางสรรคงานศลปะบรสทธ ศลปนหลายๆ คนกอาจจะไมสามารถหาเลยงครอบครวหรอดารงชวตอยทามกลางสงคมวตถนยมแบบนได

ประเภทของวจตรศลป วจตรศลป แบงออกเปนประเภทยอยๆ ไดอกดงตอไปน

1. ทศนศลป (Visual Art) ทศนศลป เปนคาสมาสทมาจากคาวา ทศนะ และศลปะ ทศนะมความหมายวาการมองเหน ดงนนทศนศลปจงม

ความหมายถงศลปะทมองเหนได รบรไดผานจกษประสาทหรอการมองเหน ซงยงแบงออกเปนประเภทยอยๆ ไดอกดงตอไปน จตรกรรม (Painting) คองานศลปะทสรางขนบน พนทราบ เชน กระดาษ ผาใบ ฝาผนง แผนไม ฯลฯ ซงอาจเกดจากการวาด, การพน หรอกรรมวธใดๆ ทปรากฏใหเหนเปนภาพบนพนทราบเหลานน

จตรกรรมฝาผนงทวดพระศรรตนศาสดาราม

งานจตรกรรมจะมลกษณะของภาพทเปนสองมตเทานนคอมองเหนแคดานกวางและยาว ไมไดเหนรปทรงเวานนแตอยางใด และถงแมจะมศลปนทพยายามสรางสรรคงานโดยการวาดภาพทเหมอนจะมมตในเชงลกมากขน แตลกษณะของภาพดงกลาวกยงเปนแคการสรางภาพลวงตา เพราะเราไมสามารถใชกายสมผสถงความลกของภาพนนๆ ได ภาพจงยงเปนแคเพยงสองมตอยด

จตรกรรม The Birth of Venus ของซานโดร บอตตเชลล

ประตมากรรม (Sculpture) คองานศลปะทมความ เปนสามมตคอเหนรปทรงในเชงกวาง, ยาวและลกหรอหนา

ประตมากรรมรปปนเดวดของมเคล อนเจโล

ลกษณะของงานประตมากรรมนนจะเปนงานศลปะทเนน วธการตางไปจากจตรกรรม คอจะใชกลวธในการสรางสรรคงานดวยวธการอน เชน การแกะสลก, การปน หรอการหลอ เปนตน

ประตมากรรมทโดดเดนของไทยคอการหลอพระพทธรป

สถาปตยกรรม (Architecture) คองานศลปะท เกยวของกบการออกแบบและสรางสงกอสราง และสงกอสรางนนๆ จะตองมขอบเขตทวางภายในเพอประโยชนใชสอย เชน การเขาไปอยอาศยหรอการประกอบกจกรรมตางๆ เชนกจกรรมทางศาสนา ฯลฯ

สถาปตยกรรมทอยอาศยของไทย

สถาปตยกรรมถอเปนทศนศลปทยงยาก ซบซอน และมขนตอนมากกวาทศนศลปประเภทอนๆ อกทงยงเปนทศนศลปทมขนาดใหญกวาทศนศลปประเภทอนๆ อกดวย

หางสรรพสนคา Siam Center หลงปรบเปลยนสถาปตยกรรมใหมทงหมด

2. โสตศลป (Audio Art) โสตศลป เปนคาสมาสเชนเดยวกน โดยสมาสมาจากคาวา โสต ท

แปลวาการฟงหรอการไดยน และคาวาศลปะ โสตศลปจงเปนศลปะทอาศยการฟงเปนหลก หรอสามารถรบรผานประสาทสมผสคอการไดยน กลาวกนไดงายๆ กคอโสตศลปกคอศลปะทเกยวของกบ “ดนตร” นนเอง ซงดนตรนน แบงออกไดเปนสองประเภทใหญๆ คอ ดนตรขบรอง (Vocal Music) หมายถงดนตรทมเสยง

รองของมนษยเปนหลก มทงการขบรองเดยวโดยปราศจากเครองดนตรโดยสนเชง เชนการเหเรอในสมยอดตของไทย เปนตน หรอเพลงทมการขบรองควบคกนไปกบดนตร ดนตรขบรองมทมาจากลกษณะของการขบรองในเชงพธกรรมทางศาสนา หรอ Ritual Music และพฒนาตอเนองมาเปนดนตรขบรองทมหลากหลายรปแบบและหลากหลายทวงทานองของดนตรในปจจบน

การรองเพลงในโบสถทเปนพธกรรมทางศาสนายงมอยจนถงปจจบน

วลเลยม เบรด (William Byrd, 1543-1623) คตกวขององกฤษในสมยพระนางเจาอลซาเบธท 1 ถงกบสดดเสยงขบรองของมนษยไววา “เสยงของเครองดนตรชนดใดทจะอาจเออมเทยบกบเสยงขบรองของมนษยไดนนไมม” ดนตรบรรเลง (Instrumental Music) หมายถง ดนตรทมแตเสยงของเครองดนตรโดยปราศจากเสยงขบรอง เชนเพลงหนาพาทย, เพลงมโหร หรอเพลงบรรเลงเครองสายดรยางคเตมวงแบบดนตรคลาสสคของตะวนตก เปนตน

นกดนตรบรรเลงเพลงหนาพาทย

3. โสตทศนศลป (Audio-Visual Art) โสตทศนศลปคอศลปะทผสมผสานศลปะทงในแบบทศนศลปและ

โสตศลปเขาไวดวยกน เปนศลปะทสามารถใชประสาทสมผสทงการมองเหนและการไดยน ทาใหอรรถรสในการเสพงานศลปะนนๆ สมบรณมากยงขน

นาฏศลปไทย

นาฏศลปสากล

โสตทศนศลปคอศลปะทเกดจากศาสตรแหงการเคลอนไหวผานรปแบบของศลปะทเรยกกนวา “การแสดง” ไมวาจะเปนการรายรา การเตน นาฏศลปหรอการแสดงแบบตะวนตก

ภาพการแสดงละครตะวนตก

นอกจากนน โสตทศนศลปกยงรวมงานศลปะทเกยวเนองและเชอมโยงกบ

สอมวลชนไวดวย เชน ศลปะภาพยนตร

ภาพยนตร

อนง รายวชานจะกลาวถงลกษณะของโสตทศนศลปมากขนกวานในเนอหาตอไป