BÖLÜM 17
17. ÜÇ BOYUTLU NESNELERİ KAPLAMA VE GÖLGELENDİRME
17.1. HİDE
Üç boyutlu katı modelleme ve yüzey modellemede Wireframe yapılarının
görünmemesi için çizgileri saklama görevi yapar.
Şekil 17.1. Render Araç Çubuğu
HİDE komutuna üç şekilde ulaşılabilir.
Render toolbar:
View menu: Hide
Komut satırı: Hide
Şekil 17.2. 3D Nesnenin Hide Yapılmamış Görüntüsü
Üç boyutlu modeli hazırlanmış olan şekli hide yapılmadan önceki şekli biraz
karışık gözüküyor.
Bu şekli daha iyi anlamak için komut satırından hide yazıldığında modelin son
görünümü aşağıdaki gibi olur.
Command: hide yazıp Enter tuşuna bastığınızda aşağıdaki görünümün
yeniden oluşturulduğuna dair bir mesaj gelir.
Regenerating model.
Şekil 17.3. 3D Nesnenin Hide’lı Görüntüsü
Not : Üç boyutlu modelleme de model üzerindeki yazıları saklayamazsınız. Bu
yazıları saklamak için kalınlık verilmelidir.
17.2. SHADE
Güncel çizim alanında üç boyutlu modellemesi yapılan tasarıma renk ve
gölge katarak katı bir cisimmiş hissi verir. Shade yapılmış nesneleri plotter’dan
çıktısını almak mümkün değildir. Fakat shade yapılmış görüntüleri slayt
gösterisinde göstermek mümkündür. Shade komutuna üç şekilde ulaşılabilir.
View menu: View Shade
Komut satırı: SHADEMODE
Shade Toolbar
Şekil 17.4. Shade Araç Çubuğu
Command: Shademode
Current mode: 2D wireframe En son güncel shade modunu gösterir.
Enteroption[2Dwireframe/3Dwireframe/Hidden/Flat/Gouraud/fLat+edges/
gouraud +edges]<2D wireframe>:
Yukarıdaki seçenekleri tek, tek açıklayarak örnek üstünde uygulayalım.
17.2.1. 2D Wireframe
Şekil 17.5. 2D Wireframe Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
Nesne sınırlarını temsil eden çizgileri ve eğrileri gösterir. Raster ve OLE
nesnesi, Linetype, Lineweight burada görünürler.
Şekil 17.6. 2D Wireframe Komutunun Kullanımı
Shade Toolbar araç çubuğunda 2D Wireframe ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki
görünüm meydana gelir.
17.2.2. 3D Wireframe
Şekil 17.7. 3D Wireframe Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
Nesne sınırlarını temsil eden çizgileri ve eğrileri gösterir. Burada şekil
regen yapılmış gibi görülür. Raster ve OLE nesnesi, Linetype, Lineweight
burada görünmezler. Fakat burada UCS ikonu 3d olarak görülür. Üç boyutlu
tasarım etrafında kesik kesik sınır çizgilerini görebilmek için COMPASS sistem
değişkeni aktif hale getirilmelidir. Bunun için klavyeden COMPASS yazıp komut
satırında gelen mesaja 1 değerini yazıp Enter tuşuna basmak yeterli olacaktır.
Şekil 17.8. 3D Wireframe Komutunun Kullanımı
Shade Toolbar araç çubuğunda 3D Wireframe ikonuna tıklanıldığında
yukarıda görünüm meydana gelir.
17.2.3. Hidden
Şekil 17.9. Hidden Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
3D wireframe temsilini kullanan nesneleri gösterir ve geri yüzeyi temsil
eden çizgileri saklar. Yine burada UCS ikonu 3D görünümündedir.
Şekil 17.10. Hidden Komutunun Kullanımı
Shade Toolbar araç çubuğunda hide ikonuna tıklanıldığında yukarıda
görünüm meydana gelir.
17.2.4. Flat Shaded
Şekil 17.11. Flat Shaded Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüze benzer gölgelendirme yapar.
Gölgelenmiş yüzeyler keskin görünümlüdür. Burada malzeme rengi olarak
malzemeye verdiğimiz materyal özelliğine gölgelendirir.
Şekil 17.12. Flat Shaded Komutunun Kullanımı
Shade Toolbar araç çubuğunda Flat Shade ikonuna tıklanıldığında yukarıdaki
görünüm meydana gelir.
17.2.5. Gouraud Shaded
Şekil 17.13. Gourand Shaded Seçeneğini Araç Çubuğundan Seçme
Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüzey kenarlarını düzgün olarak
gölgelendirme yapar. Bu gölgeleme nesneye daha gerçekçi görünme özelliğini
kazandırır. Nesnelere uygulanan materyaller gölgeleme işleminde görünürler.
Şekil 17.14. Gourand Shaded
Shade Toolbar araç çubuğunda Gouraud Shade ikonuna tıklanıldığında
yukarıdaki görünüm meydana gelir.
17.2.6. Flat Shaded, Edges On
Şekil 17.15. Flat Shaded
Shade yapılan yüzeylerde çokgensel yüzey kenarları ile ve wıreframe
seçeneklerini birleştirir. Bu seçenekle shade yapıldığında şekli oluşturan iskelet
yapıyı da görmek mümkündür.
Shade Toolbar araç çubuğunda Flat Shaded, Edges On ikonuna tıklanıldığında
yukarıdaki görünüm meydana gelir.
17.2.7. Gouraud Shaded, Edges On
17.16. Gouraud shade Edges On
Gouraud shade gölgelenme ve wıreframe seçeneklerini birleştir. Burada
yapılan gölgelendirmeler düz ve yapıyı oluşturan işkelet yapı belirgindir.
Shade Toolbar araç çubuğunda Gouraud Shaded, Edges On ikonuna
tıklanıldığında yukarıdaki görünüm meydana gelir.
Not : Yukarıdaki 2D Wireframe hariç diğerlerinde COMPASS değişkeni
kullanılabilir.
Şekil 17.17. Gouraud shade Komutunun Kullanımı
17.3. RENDER
Sahnede güncel seçim seti veya güncel görüşten bilgiyi kullanan gerçekçi
görüntüler oluşturur. Bu görüntü sahnesi bir bakış açısı veya birden çok ışık
kullanarak oluşturulur.
Şekil 17.18. Render Araç Çubuğu
Render komutuna üç şekilde ulaşılabilir.
Render toolbar:
View menu: Render
Komut satırı: Render
Render komutunu geniş olarak anlatabilmek için bir örnek üzerinde
çalışmaları sürdüreceğiz. Verilen değerlere göre çizim katı model olarak
oluşturulduktan sonra özellik kazandırma yöntemlerini tek tek görelim. Örnek
şekil aşağıda verilmiştir.
Şekil 17.19. Render Komutu İçin Örnek Parça
AutoCAD ortamında şekil oluşturulduktan sonra çizim üzerinde güncel
olan çizgi tipi rengi ilk etapta direkt olarak render yapıldığında tasarımın
malzemesini belirler.
Yukarıdaki şekle daha hiçbir özellik kazandırmadan render görüntüsünü
önce görelim. Bunun için;
1. View çek menüsünden Render ve Render’ı seçin ekrana aşağıdaki
Render penceresi gelecektir.
Şekil 17.20. Render Diyalog Kutusu
2. Bu penceredeki render düğmesine basın. Autocad belirli bir süre sonra
render’lanmış görüntüyü ekrana getirecektir. Bu işlem sonucunda
meydana gelen güncel görünüm aşağıda verilmiştir.
Şekil 17.21. Render Komutundan Sonra AutoCAD Ekranı
17.4. LİGHT
Üç boyutlu tasarımda render yapıldığında güneş ışığını taklit ederek nesne
üzerinde gölgelendirme işlemi yapar. Bu işlemde uygun yerlere konulan ışık
kaynakları birden fazla olabilir. Burada konulan ışık kaynakları bulunduğumuz
coğrafyaya göre de gölgelendirme olanağı sağlar.
Şekil 17.22. Lights Komutuna Araç Çubuğundan Ulaşım
Lights komutuna üç şekilde ulaşılabilir.
Render toolbar:
View menu: Render ► Light
Komut satırı: Light
Render toolbar çubuğundan light ikonuna tıklayın ekrana aşağıdaki
lights penceresi gelecektir. Burada yer alan Point Light (Nokta ışık), Distance
Light (Uzak ışık), Spot Light (Spot ışık) seçeneklerini sunar.
Şekil 17.23. Lights Diyalog Kutusu
17.4.1. Ambient Light
Modellerde bütün yüzeylerin sabit aydınlatmasını sağlayan arka plan
ışığını kontrol eder. Ekranın nesnenin matlaşmaması veya kararmaması için
varsayılan değer 0.3 olarak seçilidir.
İntensity : Işık kaynağının şiddetini artırma için kullanılır. 0 ile 1 arasında
değer kazanabilir.
Color: Ortam ışığı rengini ayarlamak için seçenekler sunar. Burada
bulunan Red (kırmızı) Green (yeşil) Blue (mavi) renklerinin karışımı bir ışık
oluşturur. Ara renklerde ışık rengi oluşturmak için Select Custom Color ikonuna
tıklanıldığında ekrana aşağıdaki Renk windowsun kullandığı renk penceresi
ekrana gelir. Select from ACI ikonuna tıklanıldığında aşağıda sağ taraftaki
pencere ekrana gelir. Bu pencerede özel renkler tanımlamanız mümkündür.
Şekil 17.24. Ortam Işığı Rengi Menüsü
17.4.2. Lights
Güncel çizim alanında oluşturulmuş olan ışık listesini gösterir.
Şekil 17.25. Işık Noktasını Düzenleme
17.4.3. Modify
Seçilmiş olan ışıkta düzenleme yapılabilmesi içi ekrana aşağıdaki iletişim
penceresini getirir. Burada yer alan Point Light (Nokta ışık), Distance Light
(Uzak ışık), Spot Light (Spot ışık) seçeneklerini sunar
Şekil 17.26. Modify Diyalog Kutusu
Light Name: Işığın ismini belirtir. Var olan ışığın ismini buradan
değiştirebilirsiniz.
Intensity: Işık kaynağının şiddetini ve parlaklığını değiştirmeye yarar.
Position: Işık kaynağının XYZ koordinatının yerini değiştirmeye
yarar.
Color: Işık kaynağının rengini belirlemek için renk kutusu ekrana
gelir.
Attenuation: Işık şiddetinin uzaklığa göre nasıl değişeceğini gösterir.
None: Işık şiddetini model üzerindeki tüm noktalarda aynı olmasını
sağlar.
Inverse Linear: Işık şiddetini uzaklıkla ters orantılı olarak zayıflatır.
Inverse Square: Işık şiddetini uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak
zayıflatır.
Shadows
Shadow On: Gölge tipini ve gölge seçeneklerini güncel render
yapımında aktif hale getirir.
Shadow Options: Gölgelendirme ile ilgili ekrana bir diyalog
penceresi getirir. Buradaki seçeneklerle gölgelendirmenin şiddetini ve kenarların
yumuşak gösterilmesi sağlanabilir.
Şekil 17.27. Gölgelendirme Diyalog Kutusu
Yukarıda anlatılanlara göre üç ışık kaynağı oluşturulup gölge verildiğinde
kızak çizimindeki gölgeleme şekli aşağıdaki gibi olur.
Şekil 17.28. Gölgelendirilmiş AutoCAD Ekranı
17.5. SCENE
Oluşturulan ışıklarla görünüşü özel sahnelere ayırarak görünüşü kontrol
etmeye yarar. Bir çizim içinde birden çok sahne kullanılabilir.
Şekil 17.29. Render Araç Çubuğu
SCENE komutuna üç şekilde ulaşılabilir.
1. Render toolbar:
2. View menu: Render ► Scene
3. Komut satırı: Scene
Komut satırından Scene yazıldığında ekrana aşağıdaki iletişim penceresi
gelir.
Şekil 17.30. Scene Diyalog Kutusu
Burada New ikonuna tıklanıldığında ekrana New Scene (Yeni Sahne)
iletişim penceresi gelir. Burada önceden belirlenmiş olan ışık kaynakları sahnelere
aktarılabilir. Burada verdiğiniz sahne isimleri render penceresinde görülür.
Şekil 17.31. Yeni Sahne Diyalog Kutusu