Department of Radiology 1
Az akut hasi kórképek képalkotó diagnosztikája
Palkó András
SZTE ÁOK Radiológiai Klinika
Szeged
Department of Radiology 2
Akut has:
• hirtelen kialakuló, súlyos/életveszélyes állapot
• vezető tünet: erős, gyakran görcsös hasi fájdalom,
izomvédekezés
• társulhat hozzá:
– paralysis
– hyper- (retro-) -peristaltica
– hányinger, hányás
– puffadás, csuklás
– láz
– keringési elégtelenség, collapsus, shock
Department of Radiology 3
Lehetséges okok
• perforatio
• obstructio
• ischaemia
• vérzés
• gyulladás
peritonealis irritatio
GI paralysis & defanse musculaire
Department of Radiology 4
Acut has – top 8
1. Acut appendicitis
2. Acut cholecystitis
3. Vékonybél obstructio
4. Acute gynecologiai állapot
5. Acut pancreatitis
6. Vesekő colica
7. Perforált pepticus ulcus
8. Acut diverticulitis
felelősek a kórházba utalt betegek 90 %-áért
Department of Radiology 5
Acut has – a képalkotó diagnosztika szerepe
• A beteg állapotának stabilizálása után gyors diagnózisra
és terápiás döntésre van szükség a progresszió lassítása,
a mortalitás csökkentése érdekében.
• A klinikai kép, a kórelőzmény, a laboratóriumi eredmények
gyakran kevéssé specifikusak.
• A képalkotó eljárások legtöbbször nem nélkülözhetők a
diagnosis felállításához.
Department of Radiology 6
Diagnózis a klinikai tünetek alapján
Department of Radiology 7
• Intestinal – Acute appendicitis
– IBD
– Mesenteric adenitis
– Perforated carcinoma
– Epiploic appendagitis
– Omental infarction
– Cecal diverticulitis
– Infectious ileocolitis
– Sigmoid diverticulitis
– Obstructive sigmoid carcinoma
• Urological – Urinary tract obstruction
• Gynecological – PID
– Ovarian vein thrombosis
– Hemorrhagic ovarian cyst
– Rupture of ovarian dermoid
– Ovarian torsion
– Rupture of ectopic pregnancy
– Endometriosis
– Necrotic uterine leiomyoma
• Cholecystitis – Calculous
– Acalculous
– Emphysematous
• Hepatitis
• Liver abscess
• Spontaneous rupture
of a hepatic neoplasm
• Right-sided LB diverticulitis
• Retrocecal appendicitis
• Acute pancreatitis • Duodenal ulcer • Bowel obstruction • Abdominal aortic
aneurysm
• Bowel obstruction – SBO
• Adhesion
• Crohn’s
• Neoplasm
• Hernia
• Radiation
• Miscellaneous
– LBO
• Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
• Perforation • Peptic ulcer
• Diverticulitis
• Iatrogenic
• Bowel ischemia – Mesenteric artery
• Thromboembolism
• Atherosclerosis
• Dissection
– Mesenteric vein
• Hypercoagulable
• Neoplastic
• Strangulation, volvulus
• Infectious • Gastroenterocoliti
s
• Pseudomembranous colitis
• IBD • Ulcerative colitis
• Crohn’s disease
Department of Radiology 8
Akut has - tennivalók:
• (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok)
• natív has röntgen felvétel
• mellkas röntgen felvétel • hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat
+/- CT
Department of Radiology
Diagnózis képalkotó vizsgálatokkal
• Pathologiás gázgyülem
• Letokolt/szabad folyadékgyülem
• Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívók
• Extravasatio
• Pathologiás keringés
• Fal-megvastagodás
• Idegentest
9
Department of Radiology 10
Kóros gázgyülem
• Pneumoperitoneum – perforatio
– iatrogen
– per vaginam
• Pneumoretroperitoneum – perforatio
– iatrogenic
• Bélfal – pneumatosis
– infarctus
– necrosis
Department of Radiology 11
• Pneumoperitoneum – perforatio
– iatrogen
– per vaginam
• Pneumoretroperitoneum – perforatio
– iatrogen
• Bélfal – pneumatosis
– infarctus
– necrosis
De: Ogilvie-sy!
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 12
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 13
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 14
• Pneumoperitoneum – perforatio
– iatrogen
– per vaginam
• Pneumoretroperitoneum – perforatio
– iatrogen
• Bélfal – pneumatosis
– infarctus
– necrosis
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 15
• Pneumoperitoneum – perforatio
– iatrogen
– per vaginam
• Pneumoretroperitoneum – perforatio
– iatrogen
• Bowel wall – pneumatosis
– infarctus
– necrosis
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 16
• Pneumoperitoneum – perforatio
– iatrogen
– per vaginam
• Pneumoretroperitoneum – perforatio
– iatrogen
• Bélfal – pneumatosis
– infarctus
– necrosis
Gellett LR et al: Emerg Med J 2002;19:480-481
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 17
• Eperendszer – sphincter Oddi incompetencia
– postoperativ
– spontan fistula
– emphysematosus cholecystitis
• V. portae – mesenterialis infarctus
– gázembolia
– necrotizáló enterocolitis
• Abscessus
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 18
Kóros gázgyülem
• Eperendszer – sphincter Oddi incompetencia
– postoperativ
– spontan fistula
– emphysematosus cholecystitis
• V. portae – mesenterialis infarctus
– gázembolia
– necrotizáló enterocolitis
• Abscessus
Department of Radiology 19
Kóros gázgyülem
• Eperendszer – sphincter Oddi incompetencia
– postoperativ
– spontan fistula
– emphysematosus cholecystitis
• V. portae – mesenterialis infarctus
– gázembolia
– necrotizáló enterocolitis
• Abscessus
Department of Radiology 20
• Normális has
• Vékonybél
obstructio/ischaemia
• Ascites
• Műtét (pl. totalis
colectomia)
• Gastroenteritis
• Nagy hasi tumor
Thompson WM: AJR, 191:1093–1099, 2008
Kóros gázgyülem
Department of Radiology 21
• Ascites – cirrhosis
– tumor
– hypoalbuminaemia
– portalis hypertensio
– lymphaticus obstructio
• Gyulladás
• Perforatio
• Abscessus
Letokolt/szabad folyadékgyülem
Department of Radiology 22
Letokolt/szabad folyadékgyülem
• Ascites – cirrhosis
– tumor
– hypoalbuminaemia
– portalis hypertensio
– lymphaticus obstructio
• Gyulladás
• Perforatio
• Abscessus
Department of Radiology 23
Letokolt/szabad folyadékgyülem
• Ascites – cirrhosis
– tumor
– hypoalbuminaemia
– portalis hypertensio
– lymphaticus obstructio
• Gyulladás
• Perforatio
• Abscessus
Department of Radiology 24
Letokolt/szabad folyadékgyülem
• Ascites – cirrhosis
– tumor
– hypoalbuminaemia
– portalis hypertensio
– lymphaticus obstructio
• Gyulladás
• Perforatio
• Abscessus
Department of Radiology 25
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Paralyticus ileus
– Diffúz
• peritonitis
• gastroenteritis
• hasi fájdalom
• egyéb (postoperativ, gógyszer,
electrolytzavar, pneumonia,
retroperitonealis vérzés, etc.)
– Segmentalis (sentinel loop) • pancreatitis
• cholecystitis
• appendicitis,
• diverticulitis
• etc.
Department of Radiology 26
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Paralyticus ileus
– Diffúz
• peritonitis
• gastroenteritis
• hasi fájdalom
• egyéb (postoperativ, gógyszer,
electrolytzavar, pneumonia,
retroperitonealis vérzés, etc.)
– Segmentalis (sentinel loop) • pancreatitis
• cholecystitis
• appendicitis,
• diverticulitis
• etc.
Department of Radiology 27
Paulsen SR, RadioGraphics, 26:641, 2006
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
Department of Radiology 28
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Department of Radiology 29
Takeyama,et al: RadioGraphics 2005; 25:997–1015
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Department of Radiology 30
E M Anderson, Imaging 2006;18:198
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Department of Radiology 31
www.nypemergency.org
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Department of Radiology 32
Diffúz/segmentalis gáz/folyadék nívó
• Obstructio
– Vékonybél
• Adhesio
• Crohn’s
• Neoplasma
• Hernia
• Irradiatio
– Vastagbél • Carcinoma
• Volvulus
• Diverticulitis
Department of Radiology 33
Extravasatio
• Perforatio
• Vérzés
– Endoluminalis
(fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc)
– Extraluminalis
(aneurysma, tumor, iatrogen, etc)
– Parenchymás szerv
(tumor, iatrogen, etc)
Department of Radiology 34
Yoon W et al: Radiology 239:16-167, 2006
arteriographia: 0.5 – 1.5 mL/min
Extravasatio
• Perforatio
• Vérzés
– Endoluminalis
(fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc)
– Extraluminalis
(aneurysma, tumor, iatrogen, etc)
– Parenchymás szerv
(tumor, iatrogen, etc)
Department of Radiology 35
Extravasatio
• Perforatio
• Vérzés
– Endoluminalis
(fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc)
– Extraluminalis
(aneurysma, tumor, iatrogen, etc)
– Parenchymás szerv
(tumor, iatrogen, etc)
Department of Radiology 36
Extravasatio
• Perforatio
• Vérzés
– Endoluminalis
(fekély, tumor, inflammatio, iatrogen, etc)
– Extraluminalis
(aneurysma, tumor, iatrogen, etc)
– Parenchymás szerv
(tumor, iatrogen, etc)
Department of Radiology 37
Pathologiás keringés
• Arteriás – thromboembolia (MI, rheumás
szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.)
– arteriosclerosis
– dissectio
– szívelégtelenség
– egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia,
etc.)
• Venás – thrombosis
– más (compressio, iatrogen, – strangulatio/volvulus, etc.)
Kirkpatrick IDC et al: Radiology, 229:91-98, 2003
Department of Radiology 38
Shih MCP et al AJR 2007; 188:462-471
Pathologiás keringés
• Arteriás – thromboembolia (MI, rheumás
szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.)
– arteriosclerosis
– dissectio
– szívelégtelenség
– egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia,
etc.)
• Venás – thrombosis
– más (compressio, iatrogen, – strangulatio/volvulus, etc.)
Department of Radiology 39
McMahon MA et al: Radiographics, 30:445-460, 2010
Pathologiás keringés
• Arteriás – thromboembolia (MI, rheumás
szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.)
– arteriosclerosis
– dissectio
– szívelégtelenség
– egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia,
etc.)
• Venás – thrombosis
– más (compressio, iatrogen, – strangulatio/volvulus, etc.)
Department of Radiology 40
Pathologiás keringés
• Arteriás – thromboembolia (MI, rheumás
szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.)
– arteriosclerosis
– dissectio
– szívelégtelenség
– egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia,
etc.)
• Venás – thrombosis
– más (compressio, iatrogen, – strangulatio/volvulus, etc.)
Department of Radiology 41
Okino Y et al: Radiographics, 21:1475-1490, 2001
Pathologiás keringés
• Arteriás – thromboembolia (MI, rheumás
szívbetegség, pitvarfibrillatio, etc.)
– arteriosclerosis
– dissectio
– szívelégtelenség
– egyéb (iatrogen, idiopathiás, strangulatio/volvulus, septicaemia,
etc.)
• Venás – thrombosis
– más (compressio, iatrogen, – strangulatio/volvulus, etc.)
Department of Radiology 42
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Rha SE et al: RadioGraphics, 20:29-42, 2000
Department of Radiology 43
Dibbad R et al: The Internet Journal of Radiology, 12/1, 2010
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 44
Noah Gudel, DO; Lisa M. Rock, MD, Medscape 2008
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 45
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 46
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 47
Poletti PA et al, AJR 2004; 182:1159-1165
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 48
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 49
Vastag fal
• Infarctus, ischaemia
• Intramuralis haematoma
• Gyulladás
– epiploicus appendagitis
– Groove pancreatitis
• Infectio
– appendicitis
– sigmoiditis
– typhlitis (neutropeniás colitis)
– pseudomembranosus colitis
(clostridium difficile)
– más (TBC, amebiasis, campylobacter,
shigella, etc.)
• Neoplasma
Department of Radiology 50
Idegentest
• Accidentalis/szándékos/iatrogen
• Endoluminalis/extraluminalis
• Perforatio +/-
Maglinte DDT: Radiology, 236:763-767, 2005
Department of Radiology 51
Akut has - tennivalók:
• (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok)
• natív has röntgen felvétel
• mellkas röntgen felvétel • hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat
+/- CT
Department of Radiology 52
• (klinikai és laboratóriumi vizsgálatok)
• natív has röntgen felvétel
• mellkas röntgen felvétel • hasi-kismedencei ultrahang vizsgálat
CT
?
Akut has - tennivalók: