Download pdf - BÖLÜM 4-Nüfus Piramitleri ve Özellikleri

8/3/2019 BÖLÜM 4-Nüfus Piramitleri ve Özellikleri

http://slidepdf.com/reader/full/boeluem-4-nuefus-piramitleri-ve-oezellikleri 1/3

BÖLÜM 4NÜFUSUN GELİŞİMİ, DAĞILIŞI VE NİTELİKLERİ

NÜFUS PİRAMİTLERİVE

ÖZELLİKLERİ

NÜFUS PİRAMİDİ

• Nüfusun cinsiyete göre yaş gruplarınadağılımını gösteren grafiklerdir.

• Bir yerin nüfus piramitlerine bakılarak oyerdeki nüfus özellikleri, nüfus hareketleri,nüfusun yaş, cinsiyet ve ekonomik durumuhakkında bilgi sahibi olunabilir.

• Nüfus piramitleri ülkelerin gelişmişlik

düzeylerine göre farklılıklar gösterir.• Nüfus piramitleri;

a. Gelişenb. Durağanc. Gerileyend. Orta Tip

Olmak üzere dört gruba ayrılır.

NÜFUSUN YAŞ GRUPLARINA DAĞILIMI

• Nüfus piramitlerinde;• 0-14 yaş aralığı genç nüfusu

• 15-64 arası yaş aralığı olgun nüfusu

• 65 ve üstü yaş aralığı ile yaşlı nüfusu gösterir.

• Bu piramitlerde 0-14 yaş aralığındaki gençnüfus ile 65 ve üstündeki yaş aralığındakiyaşlı nüfus bağımlı nüfusu gösterir.

• Ancak gelişmemiş ülkelerde işsizliğin fazlaolması dolayısıyla bağımlı nüfusun içine olgunnüfusunda girmesine neden olur.

• Gelişmemiş ülkelerin nüfus piramidinde gençnüfusun fazla yaşıl nüfusun az olduğugörülürken gelişmiş ülkelerde bu durumuntersine genç nüfusun az yaşlı nüfusun fazlaolduğu görülür.

NÜFUSUN CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI

• Nüfus piramitlerinin sağ tarafı genelde kadınnüfusu sol tarafı ise erkek nüfusu gösterir.

• Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfusun içinde kadınnüfus oranının fazla olduğu, gelişmemiş vegelişmekte olan ülkelerde ise erkek nüfus

oranının fazla olduğu görülür.• Yine gelişmemiş ülkelerde işsizlik dolayısıyla

daha çok erkeklerin göç etmesi bu ülkelerinnüfus piramidinde kadın nüfus oranının dahafazla olmasına yola açar.

FARKLI NÜFUS PİRAMİTLERİ

1. Gelişen Nüfus Piramidi (Düzgün Üçgen Şeklinde Piramit)

Nüfus piramitleri incelenirken piramidintabanına ve tavanına bakılmalıdır. Çünküpiramit tabanı doğum oranlarını gösterirkentavanı ise yaşlı nüfusu yani ölüm oranınıgösterir.Bu piramitte olduğu gibi tabanın geniş olmasıdoğum oranlarını, tavanın dar olması ölümoranlarının yüksek olduğunu gösterir.Dolayısıyla bu piramit Bangladeş, Somali,Afganistan gibi geri kalmış ülkelere ait nüfuspiramididir.

2. Durağan Nüfus Piramidi (Kenarları İçe dönük Üçgen ŞeklindePiramit)

Bu piramit doğum oranlarının fazla olduğuancak çocuk ölümlerinin azalmaya başladığı,sağlık ve beslenme koşullarını iyileştirmeyebaşlayan İran, Nijerya gibi gelişmekte olanülkelere aittir.

3. Durağan Nüfus Piramidi (Arı Kovanı Şeklindeki Piramit)



Bu piramit düşük doğum ve ölüm oranlarınasahip İsveç, Danimarka, Belçika gibi gelişmişülkelere ait nüfus piramididir.Piramit tabanının dar olması doğum oranınındüşük olduğunu, üst yaş gruplarına doğrudaralmaması yaşlı nüfusun fazla olduğunugösterir.

4. Orta Tip Nüfus Piramidi

( Çan Şeklindeki Nüfus Piramidi)

Bu piramit düşük doğum oranlarına sahipancak son yıllarda doğum oranlarınıarttırmaya yönelik politikalar izleyen ABD ve

Kanada gibi gelişmiş ülkelere ait nüfuspiramididir.

5. Gerileyen Nüfus Piramidi (Asimetrik Şekilli Nüfus Piramidi)

Bu nüfus piramidi doğum oranı fazla ancakson yıllarda doğum oranını azaltmaya yönelikpolitikalar izleyen ülkelere aittir.

NÜFUS PİRAMİDİ YORUMLAMA

1. Gelişmemiş Ülkelere Ait NüfusPiramidi

a. Doğum oranı fazladır.b. Genç nüfus fazladır.c. Tüketici nüfus fazladır.

d. Bağımlı nüfus fazladır.e. Yaşlı nüfus azdır.f. Ölüm oranı fazladır.g. Nüfus artış hızı yüksektir.h. Çalışma çağındaki nüfusun yaş

ortalaması düşüktür.

i. Çalışma çağındaki nüfusun içinde aktif nüfusun payı azdır.

j. İşsizlik fazladır.k. Okuryazar oranı düşüktür.l. Kalkınma hızı yavaştır.m. Kişi başına düşen milli gelir azdır.n. Halkın refah düzeyi düşüktür.o. Nüfusun çoğunluğu birincil ekonomik

faaliyet kollarında çalışır.

p. İhracat gelirleri düşük ithalat giderlerifazladır.

q. Dış ticaret açığı vardır.r. Hammadde satar, mamul madde alır.s. Sosyal hizmetler gelişmemiştir.t. Kentleşme oranı düşüktür.u. Nüfusun çoğunluğu kırsal alanda yaşar.

…

2. Gelişmiş Ülkelere Ait Nüfus Piramidi

a. Doğum oranı azdır.b. Genç nüfus azdır.c. Tüketici nüfus azdır.

d. Bağımlı nüfus azdır.e. Yaşlı nüfus fazladır.f. Ölüm oranı azdır.g. Nüfus artış hızı düşüktür.h. Çalışma çağındaki nüfusun yaş

ortalaması yüksektir.i. Çalışma çağındaki nüfusun içinde aktif

nüfusun payı fazladır. j. İşsizlik azdır.k. Kalkınma hızı yüksektir.l. Kişi başına düşen milli gelir fazladır.m. Okuryazar oranı yüksektir.

n. Halkın refah düzeyi yüksektir.o. Nüfusun çoğunluğu ikincil ve üçüncülekonomik faaliyet kollarında çalışır.

p. İhracat gelirleri yüksek ithalat giderleriazdır.

q. Dış ticaret fazlası vardır.r. Dış ticaret hacmi yüksektir.s. Hammadde alır, mamul madde satart. Sosyal hizmetler gelişmiştiru. Kentleşme oranı yüksektir.v. Nüfusun çoğunluğu kentlerde yaşar.

…

NÜFUS YOĞUNLUKLARI

1. Aritmetik Nüfus Yoğunluğu:



• Bir ülkede yaşayan nüfusun oülkenin yüz ölçümünebölünmesiyle elde edilir.

• Yüz ölçümü geniş nüfus az isearitmetik nüfus yoğunluğu azdır.Örnek: Doğu Anadolu Bölgesi

• Yüz ölçümü dar nüfus fazla isearitmetik nüfus yoğunluğufazladır. Örnek: Marmara Bölgesi

Yukarıdaki şekilde nüfusları aynı olan ikimerkezdeki aritmetik nüfus yoğunluğuverilmiştir.Birinci merkezde km²ye 5 kişi düşerken ikinci

merkezde km²ye 2 kişi düşmektedir. Bufarklılıktaki temel sebep yüzölçümlerininfarklılığıdır. O halde aritmetik nüfusyoğunluğunda yüz ölçümünün etkisibüyüktür.

2. Tarımsal Nüfus Yoğunluğu:

• Bir ülkedeki ve ya bir bölgedeki

tarımla uğraşan nüfusun toplam tarımalanlarına bölünmesiyle elde edilir.

• Bölge ve ya ülke dağlıksa bu bölgedetarımsal nüfus yoğunluğu fazladır.Örnek Doğu Anadolu, KaradenizBölgesi

• Bölge ve ya ülke düzse bu bölgedetarımsal nüfus yoğunluğu azdır.Örnek Marmara Bölgesi

3. Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu:

• Bir ülkedeki ve ya bir bölgedekitoplam nüfusun toplam tarımalanlarına bölünmesiyle elde edilir.

• Bu yoğunluk tarım alanlarınıngenişliğine ve toplam nüfusa görefarklılıklar gösterir.