De nieuwe wetgeving voor etiketten13-12-2014
ING: 69.17.62.546 bic-code: ingbnl2a
iban: NL30 INGB 0691 7625 46 KvKnr. 05034274 0001
P.O Box 557720 AB Dalfsen
Wannestraat 287722 RT Dalfsen
0529 43 81 000529 43 81 [email protected]
T
T
F
F
1 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Waarom?
Verordening Voedselinformatie officieel gepubliceerd!
Wat is er eigenlijk aan de hand?
Op 22 november 2011 is de officiële publicatie van de nieu-
we Verordening Voedselinformatieverstrekking verschenen,
genaamd VERORDENING (EU) Nr. 1169/2011 . De etiket -
teringsrichtlijn 2000/13/EG zal met ingang van 13 december
2014 worden ingetrokken.
Europese etiketteringsregels waren onder meer vastgesteld
in Richtlijn 2000/13/EG. De meeste bepalingen van die
richtlijn dateren uit 1978 en moesten daarom geactualiseerd
worden. Dit was ook nodig voor de Voorschriften voor de
Voedingswaarde-informatie (Richtlijn 90/496/EEG), deze zal
tevens vervallen per 13 december 2014.
Wetswijziging etikettering De inwerkingtreding van de nieuwe verordening is 13 de -
cember 2011 en de Verordening gaat uiterlijk
13 december 2014 van kracht. Dat betekent dat alle etiket -
ten van verpakte voedingsmiddelen voor die datum moeten
zijn aangepast. Bereid u vast voor op wat gaat komen en
start tijdig met de implementatie van de verordening op de
voedselinformatie op uw verpakking en etiketten.
Etikettering en verpakking van producten
De etikettering van levensmiddelen moet garanderen dat de consumenten beschikken
over volledige informatie over de inhoud en samenstelling van deze producten, om hun
gezondheid en hun economische belangen te beschermen. Etiketten kunnen verder ook
informatie geven over een bepaald kenmerk van het product, zoals de oorsprong en de
wijze van productie. Bovendien gelden voor bepaalde levensmiddelen specifieke regels,
bijvoorbeeld voor genetisch gemodificeerde organismen, allergene levensmiddelen,
babyvoeding en bepaalde dranken. Ook de etiketten van bepaalde andere producten dan
levensmiddelen moeten bepaalde informatie vermelden, opdat de consumenten er veilig
gebruik van kunnen maken en met kennis van zaken een keuze kunnen maken. Verder
dienen bij de verpakking van levensmiddelen bepaalde fabricagecriteria in acht genomen te
worden om te voorkomen dat die producten door de verpakking verontreinigd worden.
De grootste veranderingen zijn o.a.
• Voedingswaarde etikettering wordt verplicht
• Verzadigde vetten worden verplicht benoemd
• De datum van eerste invriezing zal worden vermeld, ont -
dooiing zal worden benoemd
• Allergenendeclaratie ook bij onverpakte producten en in de
horeca
• De minimale lettergrootte wordt 1,2 mm (0.9 mm voor
kleine etiketten)
• Herkomst bij vlees zal worden benoemd
• Er komt een verplichte vermelding voor aspartaam
Let op! U moet kiezen: Of u declareert volledig volgens
de oude regels, of u declareert volledig volgens de nieuwe.
U hoeft natuurlijk niet de etiketten van uw volledige assortiment
ineens te vervangen, maar kunt er ook voor kiezen om dit
geleidelijk per produkt(groep) te doen.
Complexer en ook voor horeca en webshops
De verplichte voedingswaarde etikettering is van toepassing
met ingang van 13 december 2016. De bijlage VI deel B is
van toepassing vanaf 1 januari 2014. Dit betreft de specifieke
voorschriften betre�ende de aanduiding van “gehakt vlees”.
Ook zullen restaurants, cateraars, instellingskeukens, horeca
en de ambachtelijke bedrijven vanaf 13 december 2014
allergeneninformatie over hun producten moeten gaan ver -
2 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
strekken. Dit was tot nu toe niet verplicht. Ook webshops
zullen de gevolgen merken omdat de ‘verkoop op afstand’
nu ook benoemd is.
Over het algemeen kan worden gesteld dat de regelgeving
voor de etikettering van levensmiddelen er niet eenvoudiger
op is geworden. De mate van gedetailleerdheid en de verbij -
zonderingen van de bestaande voorschriften zijn opmerke -
Samenvatting - Lijst van verplichte vermeldingen
lijk. De aan de consument te verstrekken productinformatie
op het etiket wordt hoe dan ook steeds complexer.
De nieuwe verordening telt 55 artikelen en kent maar liefst
15 bijlagen.
Volgens artikel 9 van de nieuwe Verordening
zijn de volgende vermeldingen verplicht op de
productverpakking:
1. De benaming van het levensmiddel
2. De lijst van ingrediënten;
3. Elke stof of technische hulpstof die wordt genoemd in
bijlage II (allergenen) of is afgeleid van een in bijlage II
genoemde stof en welke nog aanwezig is in het eind -
product, zelfs in een veranderde vorm;
4. De hoeveelheid van bepaalde ingrediënten of catego -
rieën van ingrediënten (KWID);
5. De netto hoeveelheid van het levensmiddel;
6. De datum van minimale houdbaarheid of de uiterste
consumptiedatum;
7. Bijzondere bewaarvoorschriften en/of gebruiksvoor -
waarden;
8. De naam of handelsnaam en het adres van de in artikel
8, lid 1 bis, bedoelde exploitant van een levensmidde -
lenbedrijf.
9. Het land van oorsprong of de plaats van herkomst
overeenkomstig artikel 26;
10. Een gebruiksaanwijzing, als het levensmiddel moeilijk te
gebruiken is zonder gebruiksaanwijzing;
11. Voor dranken met een alcoholvolumegehalte van meer
dan 1,2%; het e�ectief alcoholvolumegehalte;
12. Een voedingswaardevermelding; (BIJLAGE 1)
Opmerkingen:
De enige wijziging in de lijst van verplichte vermeldingen ten
opzichte van de oude wetgeving, is de verplichte voedings -
waardevermelding.
De vermeldingen moeten worden aangeven in woord en
getal. Onverminderd artikel 35 mogen ze aanvullend worden
uitgedrukt door middel van pictogrammen of symbolen. (Dit
betreft de voedingswaarde-informatie.)
3 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Bijkomende verplichte vermeldingen Artikel 10.
Verplichte voedselinformatie Artikel 12.
Bijkomende verplichte vermeldingen voor specifieke
typen of categorieën
Naast de vermelding in artikel 9, lid 1 zijn in de bijlage III
bijkomende verplichte vermeldingen voor specifieke typen of
categorieën levensmiddelen vastgesteld.
Enkele wijzigingen van de bijkomende verplichte
vermeldingen ten opzicht van de oude wetgeving zijn:
• “bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)” wordt
vermeld op het etiket indien aspartaam/aspartaam-acesul -
faam-zout enkel is opgenomen in de lijst met ingrediënten
door een verwijzing naar het E-nummer.
• “bevat een bron van fenylalanine” wordt vermeld op het
etiket indien aspartaam/aspartaam-acesulfaamzout met
specifieke naam is opgenomen in de lijst met ingrediënten.
• Dranken met >150 mg/l cafeïne, “Hoog cafeïnegehalte.
Niet aanbevolen voor kinderen en vrouwen die zwanger
zijn of borstvoeding geven” in het gezichtsveld van de
benaming van de drank, gevolgd door vermelding tussen
Beschikbaarheid van verplichte voedselinformatie en
plaats waar zij worden aangebracht.
Voor voorverpakte levensmiddelen geldt dat de informatie
op de verpakking staat of op een daaraan bevestigd etiket is
aangebracht.
Ook voor onverpakte producten moet informatie over aller -
genen verplicht vermeld gaan worden. Alle andere informatie
is optioneel. Dit zijn bijvoorbeeld producten zoals verkocht
bij versafdelingen in de supermarkt, traiteurs, bakkers en
slagers, maar ook bij cateraars, restaurants, horeca en
instellingskeukens. De allergeneninformatie hoeft niet perse
op een etiket of menukaart te staan, maar moet makkelijk
haakjes van het cafeïnegehalte uitgedrukt in mg/100 ml.
• Andere producten dan dranken waaraan cafeïne is toege -
voegd met fysiologische doeleinden, krijgen de uitdrukking
“Bevat cafeïne. Niet aanbevolen voor kinderen en vrouwen
die zwanger zijn of borstvoeding geven” in het gezichts -
veld van de benaming van de drank, gevolgd door ver -
melding tussen haakjes van het cafeïnegehalte uitgedrukt
in mg/100 ml. Voor voedingssupplementen wordt het
cafeïnegehalte uitgedrukt per ‘dagelijkse consumptie
aanbevolen portie’.
Voor bevroren vlees, diepgevroren vleesbereidingen en diep -
gevroren onverwerkte visserijproducten geldt een vermel -
ding van de datum van invriezing of de datum van de eerste
invriezing indien het product meer dan een keer ingevroren
is geweest.
beschikbaar zijn voor de consument. Dat betekent publica -
tie op een duidelijk zichtbare plaats en in leesbare letters.
Elk land kan hiervoor zijn eigen regels vaststellen.
Hoe dit in Nederland opgevat gaat worden is dus nog niet
bekend. (artikel 44)
Ondanks het feit dat een Verordening direct geldt voor alle
Europese lidstaten, houden de verschillende landen de
mogelijkheid om aanvullende eigen regels op te stellen. Dit
kan ertoe leiden dat er verschillen zullen blijven tussen de
nationale regelgevingen.
4 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Regels letterhoogte Artikel 13.
Verkoop op afstand Artikel 14.
Benaming van het levensmiddel Artikel 17.
Presentatie van verplichte vermeldingen
De verplichte vermeldingen zoals beschreven in artikel 9, lid
1, moeten zodanig op de verpakking of etiket zijn aange -
bracht dat ze duidelijk leesbaar zijn, met een letterhoogte
(bijlage IV) van minimaal 1,2 mm.
Op etiketten kleiner dan 80 cm 2 moet een lettergrootte ge-
hanteerd worden van minimaal 0,9 mm.
De benaming en nettogewicht moeten in hetzelfde gezicht -
veld staan. Eventueel aangevuld met het alcoholgehalte als
dit van toepassing is.
Niet alleen het etiket, maar ook informatie op websites,
reclame-uitingen en mondelinge informatie moet aan de
wettelijke eisen voldoen.
Fysische toestand vermelden
Fysische toestand en / of de specifieke behandeling zoals,
poeder, opnieuw ingevroren, gevriesdroogd, snelgevroren,
concentraat, gerookt, etc.
Levensmiddelen die voor verkoop diepgevroren zijn geweest
en ontdooid worden verkocht, moeten de vermelding
“Ontdooid” hebben. Dit is niet van toepassing op produc -
ten waarvoor ontdooiing geen negatieve invloed heeft op de
voedselveiligheid of kwaliteit van het levensmiddel (de vraag
hierbij wel is “hoe wordt dit gemeten?”)
Een voorbeeld: snelgevroren ontdooid brood
Overige vermeldingen:
• Vermelding toegevoegde eiwitten aan vleesproducten
• Vermelding toegevoegd water aan vlees- en visproducten
in de vorm van lap, plak, filet, indien het toegevoegde
water meer dan 5% bedraagt
• Vlees- en visproducten bestaande uit verschillende stuk -
ken “samengesteld uit stukjes vlees (vis)”
• Specifieke aanduidingen voor gehakt vlees (BIJLAGE VI
DEEL B)
• Vermelding, indien ingrediënt vervangen is door imitatie-
ingrediënt, moet het lettergrootte minimaal 75% van het
lettergrootte van de aanduiding zijn en niet kleiner dan 1,2
mm.
• Wanneer een worstvel niet eetbaar is, moet dit worden
vermeld.
De houdbaarheidsvermelding hoeft dus niet meer in het -
zelfde gezichtveld te staan.
De verplichte voedselinformatie, waaronder ook allerge -
neninformatie, moet beschikbaar zijn vóór het moment van
aankoop. Dit heeft vooral gevolgen voor webshops. Deze
eis geldt overigens niet voor snoepautomaten.
5 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Lijst van ingrediënten Artikel 18.
Allergenen Artikel 21.
Nettohoeveelheid Artikel 23.
De ingrediëntenlijst wordt voorafgegaan door een
passende titel welke het woord “ingrediënten” bevat.
(interpretatie: ook “ingrediëntendeclaratie”)
• Verplichte melding van “nano” tussen haakjes achter het
betre�ende ingrediënt van nanomateriaal.
• Groepsnaam plantaardige oliën / vetten moet inclusief
bron worden vermeld, zoals palmolie of kokosvet. Dus niet
meer alleen wanneer het een allergenenbron bevat.
• Olie / vet moet aangevuld worden met “geheel” of “ge -
deeltelijk gehard”
Allergenen worden in de ingrediëntenlijst benadrukt
met onderscheidend typografie (bijvoorbeeld
lettertype, stijl of achtergrondkleur)
• Allergenen moeten meerdere malen herhaald worden in-
dien meerdere malen aanwezig! Behalve als de product -
naam al naar het allergeen verwijst.
• Allergenen vermelden op niet voorverpakte levensmidde -
len (voorafgegaan door het woord “bevat”)
• Kruisbesmetting: De informatie over kruisbesmetting met
allergenen mag niet misleidend, dubbelzinnig of verwar -
rend zijn.
De nettohoeveelheid hoeft niet vermeld te worden in
geval van:
• Producten die aanzienlijk aan volume of gewicht verliezen
en die per stuk worden verkocht dan wel in aanwezigheid
van de koper worden gewogen;
• Met een netto-hoeveelheid van minder 5 g of 5 ml;
• Producten die per stuk worden verkocht, mits het aantal
stuks duidelijk kan worden gezien en van buitenaf gemak -
kelijk kan worden geteld, of, zo dit niet het geval is, in de
etikettering is vermeld.
• De lijst met allergenen verandert niet. Wel worden ‘noten’
weer gewoon ‘noten’ genoemd in plaats van schaalvruch -
ten.
• De norm voor sulfiet is verduidelijkt. Het gaat om het
totaal aan SO 2 (zwaveldioxide) in producten gereed voor
consumptie. Dit heeft gevolgen voor de gekozen bepa -
lingsmethoden. Veel analysemethoden bepalen vrij sulfiet
(SO 3-) wat soms wel een factor 10 kan verschillen met
totaal zwaveldioxide.
Overige:
• Bij een geglansd levensmiddel wordt het gedeclareerde
nettogewicht aangeven exclusief het glazuur.
• Bij Kruiden en specerijen is de netto-hoeveelheid wel van
toepassing !
6 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Vermelden datums Artikel 24.
Oorsprong of herkomst Artikel 26.
Inhoud voedingswaarde Artikel 30.
Uitdrukking in 100 g of 100 ml Artikel 32.
Datum van minimale houdbaarheid, uiterste
consumptiedatum en datum van invriezing
Datum van invriezen vermelden “ingevroren op …” voor
producten in bijlage III punt 6.
Bewaarvoorschrift na ‘Ten minste houdbaar tot’ vermelden
indien relevant om de houdbaarheid te waarborgen.
Land van oorsprong of plaats van herkomst
Lid 2a: Verplicht indien weglating consument kan misleiden;
Lid 2b: Voor vlees dat is opgenomen in bijlage XI: varkens,
schapen, geiten en pluimvee.
Geldt voor vers, gekoeld en bevroren vlees
Lid 3: Wanneer het land van oorsprong/plaats van her -
komst is vermeld en het primaire ingrediënt komt hier niet
Het verplicht vermelden van de Voedingswaarde is
vastgesteld.
Wanneer is declaratie toegestaan volgens verordening
1924/2006, voedings- en gezondheidsclaims voor levens -
middelen? Indien kan worden vermeld dat het zoutgehalte
uitsluitend is toe te schrijven aan van nature voorkomend
natrium. Door bijvoorbeeld de vermelding: “*Uitsluitend van
De energetische waarde en de hoeveelheid nutriënten
worden uitgedrukt per 100 g of 100 ml.
Referentie-innames voor energie en andere nutriënten voor
de berekening van de GDA, zijn opgenomen in de nieuwe
Verordening. De vermelding de GDA is additioneel toege -
staan.
vandaan, wordt tevens land van oorsprong/plaats van
herkomst van dit ingrediënt vermeld of wordt vermeld dat
het land van oorsprong/plaats van herkomst van het primair
ingrediënt verschilt van die van het levensmiddel.
“Primair ingrediënt” is ingrediënt dat voor minimaal 50%
aanwezig is.
nature voorkomend natrium” Hier wordt het zout bedoeld
wat met de volgende formule berekend kan worden “zout =
natrium x 2,5”.
Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) vitaminen en
mineralen is opgenomen in de nieuwe verordening.
7 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Portie of consumptie-eenheid Artikel 33.
Presentatie voedingswaarde Artikel 34.
De vermelding ‘per portie’ of ‘per consumptie-eenheid’ mag
additioneel, dus aanvullend, vermeld worden.
De gehele Voedingswaardetabel moet in hetzelfde gezichts -
veld worden weergeven en in de volgorde zoals weergeven
in bijlage XV. Let op! De hieronder weergeven vetgedrukte
nutriënten zijn verplicht om te etiketteren. (Deze hoeven niet
dikgedrukt weergegeven te worden).
Energetische waarde (Energie)
• Vetten
- Waarvan verzadigde vetzuren
- Waarvan enkelvoudig onverzadigde vetzuren
- Meervoudig onverzadigde vetzuren
• Koolhydraten
- Waarvan suikers
- Waarvan polyolen
- Waarvan zetmeel
• Vezels
• Eiwitten
• Zout
• Vitaminen en mineralen (zoals vermeld in bijlage XIII)
Indien energetische waarden of nutriënten in verwaarloos -
bare hoeveelheid aanwezig zijn, vermeldt dan: “Bevat ver -
waarloosbare hoeveelheden … “ in onmiddellijke nabijheid
van de voedingswaardevermelding. Hier kan de commis -
sie die de regels opstelt nog uitvoeringshandelingen voor
vaststellen.
Voedingswaarde niet verplicht in geval van:
• Etiket kleiner dan 25 cm2
• Water, kruiden, thee, koffie, onverwerkte producten
8 • ESHUIS • De nieuwe wetgeving voor etiketten • 13 december 2014
Het nieuwe etiket
ONLINE
Kijk voor meer informatie ook op
Een onderdeel van de nieuwe wet is dat vanaf medio
december 2014 alle verplichte etiketinformatie op een
levensmiddelenverpakking, ook online beschikbaar moet zijn
voordat de consument tot aankoop overgaat. Is dit niet het
geval, dan mogen webwinkels deze producten simpelweg
niet verkopen.
Informatiebehoefte van de consument
www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/etiket.aspx
http://webshop.voedingscentrum.nl/pdf/110.pdf
Nieuwe etiketten en gevaarsymbolen
De invoering van de nieuwe etiketten gebeurt in fasen. Op
een aantal producten tref je inmiddels al nieuwe gevaar -
etiketten aan omdat het voor enkelvoudige sto�en (zoals
wasbenzine en aceton) al verplicht is of omdat fabrikanten
al nieuwe etiketten hebben aangebracht op hun product.
Voor producten die uit meerdere chemische sto�en bestaan
(mengsels), zoals wasmiddelen en verfproducten, geldt de
In de winkel en online wil de consument voordat hij een aan -
koop doet, goed worden geïnformeerd over een product.
In een winkel kan de consument deze informatie lezen
op het etiket. In een webwinkel moet de etiketinformatie
straks ook beschikbaar zijn. Dit is van groot belang, omdat
het aandeel van online verkopen een steeds groter deel
uitmaakt van de omzet.
verplichting pas vanaf 2015. Toch kunnen fabrikanten ervoor
kiezen al eerder nieuwe etiketten op hun product aan te
brengen. Je kunt daardoor gedurende een periode huidige
en nieuwe etiketten naast elkaar tegenkomen in de winkel.
Na 2017 moeten alle huishoudchemicaliën voorzien zijn van
de nieuwe etikettering.
www.nieuwe-etiketten.nl/de-nieuwe-gevaarsymbolen.html
De eu wetgeving voor etikettering van producten die
geen levensmiddelen zijn:
http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/
product_labelling_and_packaging/index_nl.htm