Naam: Lien Gressens
Academiejaar: 2014-2015
Keuzevak 3.1: De online begeleider
2
I n h o u d s t a b e l
Inhoudstabel…………………………………………………………………………………2Inleiding……………………………………………………………………………………....31 Probleemstelling..........................................................................................42 Burn-out.......................................................................................................52.1 Wat?..............................................................................................................5
2.2 Oorzaken/risicofactoren?...............................................................................6
2.3 Behandeling?.................................................................................................7
3 Interventie....................................................................................................83.1 Bestaande initiatieven...................................................................................8
3.1.1 Pluk je geluk..................................................................................................8
3.1.2 soChicken......................................................................................................9
3.2 Type online aanbod en categorisering...........................................................9
3.3 Doelstellingen..............................................................................................11
3.4 Theorieën....................................................................................................12
4 Kwaliteitscheck..........................................................................................124.1 Gebruikersvereisten....................................................................................13
4.2 Technische vereisten...................................................................................14
4.2.1 Functionele vereisten..................................................................................14
4.2.2 Systeemvereisten........................................................................................14
4.2.3 Betrouwbaarheid leverancier.......................................................................15
4.3 Deontologie.................................................................................................15
5 Te verwachten bereik en effectiviteit.......................................................156 Realiteitscheck..........................................................................................15Referenties………………………………………………………………………………….16Bijlagen………………………………………………………………………………………17
3
I n l e i d i n g
Voor het keuzevak ‘De online begeleider’ in het 3de jaar Bachelor in de orthopedagogie
werd gevraagd om een beroepsproduct te maken rond een online interventie.
Ik heb lang getwijfeld over wat ik nu juist wou gaan maken. Op mijn werkplek is het
uitwerken van een online toepassing niet zo aan de orde. Ik moest dus op zoek naar een
andere invalshoek wat aanvankelijk niet zo simpel leek. Uiteindelijk vond ik een thema, de
druk en het leven in de huidige maatschappij, specifieker het gevolg ervan ‘Burn-out’. Dit
thema is zeer actueel en er wordt alsmaar meer over geschreven, gepraat, … Ik ben zelf
nauw betrokken bij dit thema en het spreekt me sterk aan om hier iets mee te doen. De
interventie houdt het maken van en applicatie in voor Android. Deze applicatie zal
informatie geven, tips, oefeningen en activiteiten aanbieden. Het thema hierbij is
welbevinden, ontspanning en zelfzorg. De beoogde doelgroep zijn volwassenen tussen 30
en 60 jaar.
In het eerste deel van dit product wordt duidelijk van waar de vraag en het thema komt.
Ook wordt hier al even aangeraakt wat ik graag wil doen, welke doelgroep ik hier voor kies
en wat het draagvlak zou kunnen zijn.
Het volgende deel gaat over wat burn-out nu precies inhoudt. Binnen dit hoofdstuk wordt
concreter ingegaan op wat burn-out is en wat oorzaken kunnen zijn.
In het derde hoofdstuk wordt de interventie duidelijk omschreven. Er wordt duidelijk wat de
bedoeling is, wat er al bestaat, wat het doel is van de uitgewerkte interventie en vanuit
welke theorie dit gestaafd kan worden.
Het vierde deel handelt over de kwaliteit van de ontworpen interventie. Hierbij wordt
rekening gehouden met een kwaliteitstest maar wordt ook het schema van de
inspiratieboom van kwaliteitscriteria voor onlinetoepassingen in welzijnswerk besproken in
functie van de interventie.
In het voorlaatste hoofdstuk wordt besproken wat het te verwachten bereik en de
effectiviteit van de interventie kan zijn.
Tenslotte sluit ik af met het laatste hoofdstuk, hoofdstuk 6, waarin besproken wordt of de
interventie realistisch is of niet.
4
1 PROBLEEMSTELLING
“Helft Vlamingen loopt risico op burn-out: ‘De tank loopt leeg’.” is de titel van een
krantenartikel dat me onmiddellijk opviel. Het klinkt zo sterk en groots. Als er verder
gekeken wordt naar wat de media allemaal schrijft over burn-out komen we op titels als:
‘één op tien werknemers riskeert burn-out’ of ‘Burn-out is synoniem geworden voor
chronische stress’. De term ‘Burn-out’ is niet meer weg te denken uit de huidige
maatschappij. Volgens onderzoek raakt stress 64% van de werknemers. Dit betekent een
stijging van 18% sinds 2010 (Securex, 2014). Deze cijfers tonen aan dat stress en burn-
out heel actuele begrippen zijn in de huidige maatschappij. De Standaard (2014) heeft het
over 220 000 Vlaamse werknemers die een burn-out riskeren. De krant stelt dat hoge
werkdruk en emotionele problemen de voornaamste risico’s op een burn-out zijn.
In de maatschappij wordt het alsmaar drukker. De samenleving vraagt alsmaar meer om
te presteren. Dit draait niet enkel om schools presteren maar wordt uitgebreid naar het
presteren op het werk, in de relatie, in hobby’s. Mensen moeten in alles ‘succesvol’ zijn. Er
wordt verwacht dat iedereen de juiste studierichting kiest, een diploma behaald, een
goede job (liefst goed betaald) vind, een relatie opbouwt met iemand, kinderen krijgt, een
eigen huis heeft, … Dit lijstje wordt alsmaar langer en de druk wordt groter. Het is dus niet
vreemd dat heel wat mensen ‘uitvallen’ omwille van deze druk. Ze ervaren stress maar dit
wordt uiteindelijk te veel om te dragen. Zo is de kans groter dat mensen een burn-out
ontwikkelen. In het tweede deel van dit werk zal concreet besproken worden wat een burn-
out inhoudt.
Als interventie wil ik graag werken rond dit thema. Vaak wordt er gezegd tegen mensen
die veel last hebben van stress dat ze moeten ‘onthaasten’, ‘neem wat tijd voor jezelf’ of
‘wees gewoon gelukkig’. Het is makkelijk zeggen wat te doen maar al snel stelt zich de
vraag hoe begin ik daaraan. Mensen weten vaak niet meer hoe ze tijd voor zichzelf
moeten invullen omdat ze zo druk bezig zijn, dag in dag uit, met het zorgen voor de
kinderen, het werk, het huishouden, hobby’s, .. noem maar op. We zien de kleine dingen
niet meer die belangrijk zijn, we zijn gewoon te druk. Hier wil ik met het ontwikkelen van
mijn applicatie hulp in bieden. Ik wil deze mensen graag informatie, tips en oefeningen
aanbieden om zo te helpen zoeken naar ‘geluk’, het vinden van rust en het doen aan
zelfzorg. Het is belangrijk hierbij stil te staan zodat er naast de stress ook plaats vrijkomt
voor positieve energie om de volgende stressvolle situatie opnieuw aan te kunnen en het
risico op een burn-out te verkleinen. De app zal dus eerder een preventief doel hebben om
5
te voorkomen dat er overbelasting optreedt. ‘Dewegnaarminderstress-app’ zal beschikbaar
zijn voor iedereen die een toestel heeft dat werkt op Android. De interventie zal
voornamelijk gericht zijn op personen tussen 30 en 60 jaar. Dit is de middengroep van de
samenleving. Deze doelgroep komt veel in aanraking met stress door factoren als werk,
gezin, vrije tijd, sociaal leven, etc. Jongeren en senioren zijn aparte doelgroepen en
bevinden zich in andere levensfases met hun eigen uitdagingen, problemen en
stressfactoren. Ook deze mensen kunnen gebruik maken van de.
‘Dewegnaarminderstress-app’ indien zij dit wensen al is dit niet specifiek mijn doel.
2 BURN-OUT
2.1 Wat?
Het is belangrijk bij aanvang van deze alinea eerst te vertellen dat stress niet altijd negatief
hoeft te zijn. Stress is zelfs een natuurlijke reactie en een overlevingsmechanisme.
Wanneer we met gevaar geconfronteerd worden moet het lichaam klaar zijn om gepast te
reageren. Er is helemaal niets mis met stress! Het wordt echter wel een probleem
wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Als deze negatieve spiraal te lang
aanhoudt bestaat de kans dat een burn-out ontwikkeld wordt. Burn-out is voor velen nog
steeds een negatief begrip terwijl dit eigenlijk niet klopt. Ook in de maatschappij is het
hebben van een burn-out nog steeds taboe. Je wordt al snel bekeken alsof je lui bent, je
overdrijft of je dingen inbeeldt. Mensen met een burn-out krijgen juist een duidelijk signaal
dat ze grenzen aan het overschrijden zijn en er aanpassingen moeten gebeuren in hun
leven zodat de energie, de draagkracht en draaglast, weer in evenwicht kan komen (Jobat,
z.d.).
Een mogelijke definitie van burn-out luidt als volgt: “Burn-out is een toestand (of dreiging
van) emotionele uitputting naar aanleiding van menselijke interactie. De emotionele
uitputting wordt vaak gevolgd door ‘depersonalisatie’ of cynisme en minder vertrouwen in
de eigen capaciteiten.” (Stichting Burnout, 2014).
Bij een burn-out zijn er zowel fysieke, psychische als gedragsmatige veranderingen bij het
individu. Deze zijn opgesomd in figuur 1. Vaak denken mensen dat deze symptomen uit
zichzelf weer zullen verdwijnen. Ze willen geen slachtoffer zijn en blijven de symptomen
negeren. Wanneer deze situatie blijft aanslepen zal er overbelasting optreden. Wanneer
deze overbelasting zo groot is dat enkel rust zelfs niet meer helpt kan er gesproken
worden van een burn-out. Het individu voelt zich opgebrand, uitgeput. Tenslotte wil ik in
6
deze alinea nog even het verschil duidelijk maken tussen stress en een burn-out aan de
hand van een schema dat je terugvindt bij figuur 2 (Geestelijk gezond Vlaanderen, 2014).
Fysieke symptomen Psychische symptomen Gedragsmatige veranderingen
- Aanhoudende moeheid
- Slapeloosheid
- Spierpijn, rugpijn
- hoofdpijn
-darmstoornissen,maagpijn
- Slechte eetlust
- Verminderde weerstand
tegen infecties
- hartkloppingen
- verhoogde bloeddruk en
cholesterol
- niet meer tot rust komen
- gejaagdheid
- prikkelbaar, geïrriteerd
- sombere buien, angst,
piekeren, huilbuien
- niet meer genieten
- lusteloos en futloos
- besluiteloosheid
- concentratieverlies
- vergeetachtigheid
- minder zelfvertrouwen
- minder presteren en meer
fouten maken
- meer roken, alcohol, drugs
- meer slaap en
kalmeermiddelen gebruiken
- sociale contacten uit de weg
gaan
Figuur 1: Veranderingen bij burn-out.
Stress Burn-out
Teveel engagement of inzet
Emoties zijn versterkt
Brengt drukte en hyperactiviteit teweeg
Verlies aan energie
Leidt naar angst
Vooral lichamelijke gevolgen
Geen engagement of inzet meer
Emoties zijn gedempt
Hulpeloosheid en hopeloosheid
Verlies aan motivatie, idealen en hoop
Leidt naar gevoelloosheid, depressie
Vooral emotionele gevolgen
Figuur 2: Verschil tussen stress en burn-out.
7
2.2 Oorzaken/risicofactoren?
De risicofactoren die de kans op een burn-out verhogen kunnen opgedeeld worden in drie
grote groepen nl. situaties, persoonlijkheid en de omgeving. Deze drie groepen zullen kort
besproken worden in deze alinea.
Ten eerste is er de situatie. Binnen deze groep zijn er verschillende gradaties mogelijk.
Een situatie kan tijdelijk stresserend zijn of langdurig. Er kunnen dagelijks terugkerende
situaties zijn zoals een slechte relatie met baas, collega of partner. Anderzijds kunnen er
ook traumatische gebeurtenissen zorgen voor stress. Hierbij wordt gedacht aan het
overlijden van een dierbare, echtscheiding of ontslag.
Vervolgens speelt de persoonlijkheid ook een grote rol bij het al dan niet ontwikkelen van
een burn-out. Bepaalde persoonlijkheidskenmerken kunnen zowel een positieve als een
negatieve invloed hebben. Ieder individu ervaart stress op een andere manier. Wat voor
de één wat uitdagender is, kan voor de ander al een behoorlijk stressvolle situatie zijn.
Risicofactoren kunnen zijn: je gevoelens moeilijk uiten, moeilijk steun of hulp vragen,
moeilijk nee kunnen zeggen en een weinig positieve kijk op eigen prestaties. Protectieve
factoren (beschermen je tegen de negatieve invloeden van stress) kunnen zijn: humor,
over gevoelens kunnen praten, hulp vragen, neen kunnen zeggen, optimisme en eigen
prestaties goed inschatten.
Tenslotte oefent de omgeving invloed uit. Wanneer je bij mensen terecht kunt die je
begrijpen en die je willen steunen en helpen zorg je ervoor dat je beschermt wordt tegen
de negatieve invloed van stress. Ook mensen waar je regelmatig fijne momenten mee kan
doorbrengen helpen je moeilijke, stresserende situaties beter aan te kunnen (Geestelijk
gezond Vlaanderen, 2014).
2.3 Behandeling?
Wanneer er zich toch een burn-out ontwikkeld heeft is het in eerste instantie nodig om de
klachten te reduceren. Dit kan gebeuren met slaap- of kalmeermiddelen en soms ook
antidepressiva. Zo kan de conditie verbeteren en de lichamelijke klachten afnemen.
Wanneer dit bereikt is, is het van zeer groot belang te gaan onderzoeken wat de oorzaak
is van de stress en de overbelasting. Cognitieve gedragstherapie wordt hier vaak
vernoemd. Binnen deze therapie kan je inzicht krijgen in de situatie, hoe je denkt en wat je
gedrag vervolgens is. Vaak worden er ook bepaalde vaardigheden aangeleerd zodat
mensen beter leren omgaan met stressvolle situaties.
8
Snel ingrijpen bij overbelasting is dus de boodschap! Des te langer de overbelasting of de
burn-out aanwezig is, zoveel te langer zal het herstel duren (Geestelijk gezond
Vlaanderen, 2014).
3 INTERVENTIE
In het derde hoofdstuk zal concreter ingegaan worden op de uitgewerkte interventie. Hier
wordt rekening gehouden met wat er al bestaat, wat ontworpen zal worden, wat het doel
hiervan is en vanuit welke theorie dit idee gestaafd kan worden.
3.1 Bestaande initiatieven
Een applicatie zoals deze is eigenlijk nog niet bestaande. Wel is het zo dat er
verschillende apps op de markt zijn die relaxatietechnieken aanbieden, meditatiemuziek,
yoga-oefeningen, … Al deze dingen zijn sterk vertegenwoordigd. Ik kies ervoor deze niet
elk apart te bespreken omdat dit ons te ver zou leiden binnen dit product. Kort samengevat
zijn er van alle onderdelen die ik in mijn app opneem al enorm veel apps op de markt. Een
app die al deze dingen combineert en er structuur in aanbrengt ben ik nog niet
tegengekomen.
In de volgende alinea’s bespreek ik twee websites die lijken op wat ik wil ontwikkelen in
mijn interventie. Deze websites zijn veeleer gericht op geluk dan stress op zich. Toch
sluiten ze aan bij de gedachtegang die achter ‘dewegnaarminderstress-app’ schuilgaat.
3.1.1 Pluk je geluk
De website heeft het vooral over het CM-geluksplan. Dit plan zet je op het spoor van een
gelukkiger leven. Het plan volgt enkele strategieën om je geluksgevoel te vergroten op
basis van de zeven gelukslijnen. Elke gelukslijn is verdeeld in kleinere stukjes met
informatie, oefeningen, etc.
Onderzoek heeft aangetoond dat je voor 40% je geluk in eigen hand hebt. Daaruit is de
gelukscoach ontstaan. Als je je goed voelt in je vel dat kan je beter functioneren maar hoe
pak je dat eigenlijk aan? Daar wil de gelukscoach een antwoord op bieden en mensen in
ondersteunen. Het kan gezien worden als een cursus die je helpt bij het verhogen van je
mentale fitheid en je geluk.
Om de gelukscoach te kunnen gebruiken dien je je te registreren en een vragenlijst in te
vullen. Op basis van deze vragenlijst raadt de coach de gelukslijnen die je nog kunnen
9
helpen bij het vergroten van je geluk. In de coach zijn er oefeningen, een moodmeter,
meer informatie, een forum, etc (Plukjegeluk, 2014).
3.1.2 soChicken
“Bij soChicken broeden we op een leuker leven”. Dit staat te lezen op de website van Jelle
Hermus. De website is de laatste drie jaar uitgeroepen tot de Beste Gezondheid & Welzijn
Website van het jaar (Jelle Hermus, 2014).
Al de principes van soChicken worden ter harte genomen in zowel de website, als de
nieuwsbrief, als sociale media als in de eigen app. Bij soChicken draait het om het
volgende:
- Simpel en gelukkig leven.
- Gezond leven.
- Je zelfvertrouwen opbouwen en van jezelf leren houden.
- Minful leven, accepteren, loslaten en genieten van ieder moment.
- Uitzoeken wat je dromen zijn en je dromen stap voor stap waarmaken.
- Vrijheid en minimalisme.
- De wereld mooier maken.
- Liefdevol leven.
3.2 Type online aanbod en categorisering
Deze interventie ‘dewegnaarminderstress-app’ behoort tot de familie van de apps. Al
reeds enkele jaren hebben apps hun intrede gedaan in de hulpverlening. De apps die
ontwikkeld worden kunnen zowel gratis als betalend zijn voor de gebruiker. Wanneer apps
gebruikt worden in de hulpverlening is het belangrijk na te gaan of deze over voldoende
kwaliteit beschikken. Iedereen kan immers apps ontwikkelen, ook voor commerciële
doeleinden. De kwaliteit van ‘dewegnaarminderstress-app’ zal in hoofdstuk 4 uitgebreider
aan bod komen.
Claeys (2012), medeontwikkelaar van de website www.online-hulpverlening.be, stellen dat
apps in de geestelijke gezondheidszorg enkele voordelen kunnen hebben. Een eerste
groot voordeel is dat de persoon de app steeds binnen handbereik heeft. De app kan
steeds gebruikt worden en tegenwoordig ook bijna overal. Dit zorgt ervoor dat de
hulpverlening eenvoudig en toegankelijk is. Men hoeft niet steeds te wachten op de
10
volgende sessie met een hulpverlener maar kan tussen de sessies door ook zelf aan de
slag. Een tweede voordeel is dat de ingegeven informatie vaak wordt opgeslagen zodat
deze later geraadpleegd kan worden door de gebruiker. Het kan ook heel nuttig zijn deze
informatie vervolgens te gebruiken in een sessie met de hulpverlener als de persoon in
kwestie in therapie of dergelijke is. Tenslotte wil ik graag een belangrijke opmerking
vermelden. Het gebruik van een app kan vaak nuttig zijn en ondersteunend werken. Het is
immers wel zo dat wanneer de klachten te ernstig zijn, het gebruik van een app een
therapeutische begeleiding niet kan vervangen.
De app bestaat uit verschillende onderdelen. Deze onderdelen zullen hier kort toegelicht
worden.
- Stress herkennen: Binnen dit onderdeel is het belangrijk dat mensen signalen
van stress en overbelasting leren herkennen en begrijpen hoe het lichaam
reageert op de stressfactoren. Er worden een aantal signalen opgesomd waar
men op kan klikken om dan de nodige informatie terug te vinden. Wanneer
mensen de signalen herkennen, erkennen en begrijpen zullen ze ook sneller en
adequater reageren op stressprikkels.
- Belangrijke principes: Deze principes handelen over het belang van eten,
bewegen, slapen en ontspannen. Hier is informatie terug te vinden over hoe men
kan leven op een zo gezond mogelijke manier. Goed voor jezelf en je lichaam
zorgen is immers belangrijk om een evenwichtig energiepeil te kunnen behouden.
- Dagelijkse gedachte: Dit onderdeel is een verzameling van allemaal spreuken of
teksten die te maken hebben met geluk, rust, ontspannen, leven, … Deze
gedachte kan de persoon even in zich opnemen en over nadenken.
- Dagboek: In het dagboek kan men alles neerschrijven wat men wil. Dit kan ook
een manier zijn om, na een vermoeiende en stressvolle dag, alles van zich af te
schrijven en het op deze manier een plaats te geven.
- Persoonlijk ontstressplan: Hier kunnen enkele vragen ingevuld worden bv. “Wat
maakt je blij?” of “Van wat word je rustig?”. Dit kan men steeds verder aanvullen.
Wanneer er stress ervaren wordt kan men teruggrijpen naar dit plan en lezen wat
op andere keren geholpen heeft voor hen persoonlijk.
- Positief denken: Onder deze titel zitten allerlei technieken, oefeningen, verhalen
en informatie. Het is belangrijk de juiste mindset te hebben om te kunnen omgaan
11
met stressvolle situaties. Als men geconfronteerd wordt met stress heeft de
manier waarop iemand erover denkt veel invloed over de belasting, gevolgen, …
- Ontspan!: Bij dit onderdeel zijn verschillende oefeningen terug te vinden die te
maken hebben met de ademhaling, meditatie, … Deze kan men gebruiken om
opnieuw tot rust te komen of zich te trainen om rustig te blijven in bepaalde
situaties.
- Contact: Hier kan men contact opnemen met de beheerder wanneer er zich
problemen zouden voordoen. Hier zal ook vermeld worden waar men terecht kan
als de app niet voldoende hulp zou bieden.
Voor de categorisering van de interventie komen we terecht bij volgend schema.
Aan de hand van het schema wordt duidelijk dat er in elk van de categorieën iets terug te
vinden is. Er zijn zowel toepassingen zonder interactie als met interactie. Het is niet de
bedoeling om een contact op te zetten tussen cliënt en hulpverlener maar wel om de
persoon de kans te geven om aan zelfzorg te doen. De app gaat voornamelijk informeren
en ondersteunen. Men kan wel contact opnemen met de beheerder wanneer er problemen
zijn met de app, als men opmerkingen heeft of als men suggesties wil doen (Bocklandt, De
Zitter, Saelens en Saelens, 2013).
3.3 Doelstellingen
Zoals in de probleemstelling in hoofdstuk 1 reeds beschreven word het leven van de
gemiddelde mens steeds drukker. De mens moet op alle gebieden alsmaar meer
presteren en succesvol zijn. Tussen de leeftijd van 30 en 60 jaar bevinden mensen zich in
de periode dat ze een goede job moeten hebben, een gezin stichten, kinderen opvoeden,
12
carrière maken, goed sociaal leven uitbouwen en behouden, etc. Door de drukte heen is
het soms moeilijk om tijd te nemen voor jezelf of te ontspannen. Hier wil ik met mijn
interventie hulp in bieden.
Met ‘dewegnaarminderstress-app’ wil ik een houvast bieden voor mensen. Een app heeft
de meerderheid van de mensen altijd binnen handbereik. Men kan er altijd beroep op doen
als er een stressvolle situatie is, wanneer men er nood aan heeft, gewoon wil oefenen of
lezen. Men heeft al de informatie en oefeningen 24 op 7 bij zich. Een ander doel van de
interventie is de preventie van overbelasting en burn-out. Door middel van deze app biedt
ik informatie aan over ontspannen, onthaasten en ontstressen. Ook is het de bedoeling om
mensen te laten nadenken en stil staan bij zichzelf waardoor ze beter kunnen zorgen voor
zichzelf. In het volgende hoofdstuk bespreek ik graag de theorieën die ik link aan mijn
interventie.
3.4 Theorieën
De app heeft voornamelijk een preventieve functie. De interventie wil ervoor zorgen dat
mensen zich meer bewust worden van stress en wat de effecten hiervan zijn maar vooral
wat men hier aan kan doen. Het zet mensen terug in hun kracht. Het zal dan ook niet
verbazen dat het begrip empowerment op de proppen komt. Empowerment staat voor zelf
keuzes maken, beslissingen nemen, grip krijgen op het eigen leven, gevoel van
eigenwaarde hebben en controle hebben over het eigen leven. De persoon zelf heeft de
regie in handen (Voets, 2012). Verder sluit hier de positieve psychologie ook bij aan. Ook
binnen deze stroming wil men de mensen terug in hun kracht zetten en positief leren
denken. Sonja Lyubomorsky (2013) stelt dat we voor 40% zelf instaan voor ons geluk en
onze mentale fitheid. Zij biedt ook twaalf strategieën aan die zouden helpen bij het
vergroten van het geluk. Deze zal ik hier niet verder bespreken omdat dit ons te ver zou
leiden. Seligman is ook een zeer bekende naam als het over positieve psychologie en
dergelijke gaat.
Vervolgens wil ik nog even ingaan op de therapeutische werking van het schrijven. De app
biedt ook de mogelijkheid om dingen op te schrijven zodat mensen van zich af kunnen
schrijven en op een later tijdstip dit kunnen raadplegen. Dit is zowel handig om het later bij
de hand te hebben alsook dat het een uitlaatklep is voor stressvolle situaties. Wanneer
men iets van zich afschrijft en het visueel kan zien, kan men er vaak ook realistischer en
neutraler over nadenken en ermee omgaan.
13
Ik wil besluiten met het feit dat deze app een preventieve functie vervult. Het wil mensen
bewust maken, psycho-educatie aanbieden en vervolgens de levenskwaliteit en mentale
fitheid helpen verbeteren en ondersteunen.
4 KWALITEITSCHECK
Ten eerste is er een test op apps te scoren op kwaliteit. Deze test heet de MARS-test
(Mobile Application Rating Scale). In deze test worden allerlei vragen gesteld die de
gebruikers moeten beantwoorden. In bijlage 1 vind je een voorbeeld van een dergelijke
test.
Vervolgens wil ik de inspiratieboom van kwaliteitscriteria voor onlinetoepassingen in
welzijnswerk bespreken en toepassen op ‘dewegnaarminderstress-app’.
4.1 Gebruikersvereisten
Deze vereisten bespreek ik in functie van mijn interventie. Aangezien de interventie nog in
de praktijk omgezet is, is deze bespreking vooral hypothetisch.
Bocklandt, et al. (2013) beschrijven bruikbaarheid als volgt: “Een tool of toepassing is
bruikbaar als hij waardevol, gebruiksvriendelijk, toegankelijk en beschikbaar is”.
Vervolgens passen we deze definitie toe op de interventie. Ten eerste wordt gekeken of
de interventie waardevol is. De interventie is zinvol en personaliseerbaar. Het voordeel
14
van de app is dat men de oefeningen en informatie altijd bij de hand heeft. Ook is de app
personaliseerbaar door het dagboek en het persoonlijk ontstressplan. Vervolgens wordt de
vraag gesteld of de interventie gebruiksvriendelijk is. De app is overzichtelijk, eenvoudig te
gebruiken en werkt foutloos. De gebruiker ziet duidelijk wat de mogelijkheden zijn, behoudt
het overzicht en vindt alles terug op de juiste plaatsen. Ten derde gaat het over
toegankelijkheid. De interventie is goed begrijpbaar en leesbaar. De taal die gebruikt wordt
is toegankelijk voor de doelgroep van volwassenen tussen 30 en 60 jaar. Tenslotte blijft er
nog de beschikbaarheid over. Om de app te gebruiken moet er niets extra geïnstalleerd
worden. Alles is bereikbaar in de app zelf. De app is gratis waardoor de app beschikbaar
is voor iedereen. Ik heb gekozen voor android omdat ik van mening ben dat vele mensen
dit besturingssysteem hebben. Een Iphone en dergelijke zijn doorgaans duurder en dus
minder beschikbaar voor een aantal mensen. Later kan dit uitgebreid worden indien nodig.
De eigen gegevens blijven ook beschikbaar. Dit is te zien bij het dagboek. Alles wat de
personen ingeven in het dagboek blijft raadpleegbaar.
“Een tool of toepassing is vanuit gebruikersperspectief veilig en betrouwbaar als het
gebruik van de tool de privacy respecteert, als de tool veilig en stabiel is en als de
aanbieder betrouwbaar is” (Bocklandt, et al., 2013). Als eerste is er de privacy. De
gebruiker dient geen persoonlijke gegevens in te geven om gebruik te maken van de app,
zo blijft de anonimiteit gewaarborgd. Vervolgens wordt er gekeken naar de veiligheid en
stabiliteit. De app werkt soepel en stabiel. Tenslotte is het belangrijk dat de aanbieder
betrouwbaar is. Er wordt duidelijk vermeld bij ‘contact’ wie de app ontwikkeld heeft en hoe
men de beheerder kan bereiken bij eventuele vragen en/of problemen.
4.2 Technische vereisten
“De technische vereisten houden criteria en voorwaarden in, die een welzijnsorganisatie
mag stellen t.a.v. onlinetoepassingen zodat deze goed werken en de werking daarvan ook
kan opgevolgd worden. Dit zijn de functionele vereisten. Op die manier kan er ook
bekeken worden of de onlinetoepassing op voldoende krachtige hard- en software draait
zodat ze vlot werkt (de systeemvereisten) en of ze van een betrouwbare leverancier
afkomstig is waardoor een feilloze werking kan gegarandeerd worden (de
betrouwbaarheid van de leverancier)” (Bocklandt, et al., 2013).
15
4.2.1 Functionele vereisten
Volgens Bocklandt, et al. (2013) gaat het bij functionele vereisten om de capaciteiten
waaraan de technische drager moet voldoen én om de mogelijkheid voor de organisatie
om dit op te volgen. De hoofdacties werken allemaal, zijn duidelijk en volgen op elkaar.
4.2.2 Systeemvereisten
De systeemvereisten beschrijven de condities om het functioneren van de technische
hard- en software waar de onlinehulptoepassing op draait te beoordelen (Bocklandt, et al.,
2013). Ten eerste is er de prestatie. De app werkt snel en efficiënt. Vervolgens wordt er
gekeken naar de omgeving. De taal die gebruikt wordt in de app is Nederlands. De
applicatie staat op zichzelf, het is niet nodig om extra software te installeren om alle delen
te gebruiken. Ten derde is er de beschikbaarheid. De app is 24/24 en 7/7 beschikbaar
voor de gebruikers. De beveiliging is een laatste punt. Er is een mogelijkheid om een
wachtwoord in te stellen zodat niemand anders kan inloggen. Zo blijft de privacy (zoals
voor het dagboek) ook behouden.
4.2.3 Betrouwbaarheid leverancier
Bij deze app is er momenteel nog geen externe leverancier. Hierbij zal ik dit deel dan ook
niet verder bespreken. Wanneer de app zou uitbreiden en effectief in de praktijk omgezet
zou worden zullen er mensen gevraagd moeten worden met professionele kennis om de
app volledig te ontwikkelen.
4.3 Deontologie
De anonimiteit is gegarandeerd. De gebruikers dienen geen persoonlijke gegevens in te
geven of te delen om gebruik te maken van de app. Als men vragen of opmerkingen heeft
kan men wel mailen naar de beheerder. Hierdoor komt het e-mailadres van de gebruiker
bij de beheerder terecht. Deze is verbonden aan de privacywet en zal geen informatie of
gegevens doorgeven aan derden.
5 TE VERWACHTEN BEREIK EN EFFECTIVITEIT
Met de interventie wil ik graag volwassenen bereiken tussen de 30 en 60 jaar die graag
willen werken aan een leven met minder stress. De app is voor iedereen beschikbaar die
een toestel heeft dat op Android werkt. Later kan de app uitgebreid worden door
professionelen indien hier vraag naar is.
16
De app wil volwassenen bereiken om hen informatie te bieden over hoe het leven anders
aangepakt kan worden indien men te veel stress ervaart. Ook wil ik graag mensen
handvaten geven om beter om te kunnen gaan met stressvolle situaties. Dit kan gaan over
oefeningen om vaardigheden te oefenen, gedachtegang veranderen of leren mediteren en
ontspannen.
6 REALITEITSCHECK
Deze interventie lijkt me absoluut realistisch. Er zijn vele mensen bezig met hoe ze meer
aan stressmanagement kunnen doen in hun leven. Als je kijkt naar de hoeveelheid van
apps en initiatieven die bestaan om te leren relaxeren, ontspannen en mediteren wordt
duidelijk dat hier wel vraag naar is. Deze interventie biedt een alles-in-één app bij wijze
van spreken.
R e f e r e n t i e sBocklandt, P., De Zitter, M., Saelens, C. & Saelens, S. (2013). Draagvlak, dromen en drempels voor onlinehulp in Vlaams welzijnswerk.
Claeys, H. (2012). Apps in de hulpverlening (1). In online-hulpverlening. Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.online-hulpverlening.be/blog/2012/online-hulpverlening/apps-in-de-hulpverlening-1/
Geestelijk gezond Vlaanderen (2014). Stress, overspannenheid en burn-out. In Geestelijkgezondvlaanderen (wegwijs). Geraadpleegd op 2 januari 2015, http://www.geestelijkgezondvlaanderen.be/stress-overspannenheid-en-burn-out
Hermus, J. (2014). Broeden op een leuker leven. In soChicken (over). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://sochicken.nl/over
Lyubomirsky , S. (2013). De maakbaarheid van het geluk: een wetenschappelijke benadering voor een gelukkig leven. Amsterdam: Bruna uitgevers, A.W.
Plukjegeluk (2014). Het CM-geluksplan. In plukjegeluk (het CM-geluksplan). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.plukjegeluk.be/spoor-naar-geluk
Plukjegeluk (2014). Ontdek de gelukscoach. In plukjegeluk (ontdek de gelukscoach). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.plukjegeluk.be/detail/ontdek-de-gelukscoach-0
17
Securex (2014). Te veel stress bij werknemers bezorgt ook werkgevers kopzorgen. Geraadpleegd op 2 januari 2015, http://www.securex.be/export/sites/default/.content/download-gallery/nl/pressrelease/PR-140205-Stress-werk-NL.pdf
Stichting Burnout. (2014). Wat is burnout ?. In burnout (Wat is burnout ?). Geraadpleegd op 2 januari 2015, http://www.burnout.be/watisburnout/watisburnout.htm
Tanghe, Nico. (16 december 2014). Eén op tien werknemers riskeert burn-out. De Standaard. Geraadpleegd op 2 januari 2015, http://www.standaard.be/cnt/dmf20141215_01431441
Urban, A. (2012). Burn-out voor dummies. Amsterdam: Pearson Benelux bv.
Van de Ligt, N. (z.d.). Een burn-out is een gezonde reactie. Geraadpleegd op 2 januari 2015, http://www.jobat.be/nl/artikels/een-burn-out-is-een-gezonde-reactie/
Voets, L. (2012). Orthopedagogiek 2.1. Hasselt: Katholieke Hogeschool Limburg.
B i j l a g e nBijlage 1: Een voorbeeld van een MARS-test die ingevuld werd (Beliën, L., persoonlijke communicatie, 7 januari 2015).
18
19
20
21
22
23
24