fasi 2 lari
# 39 / 12 - 18 ivlisi / 2010
interviu giga bokeriasTan: klintonis gzavnilebi gv. 13
irakli alasania: klintonis vizitis kapitali gv. 15
ana doliZe: isev varsqen pitiaxSis saqarTvelo gv. 16
ori azri: unda iyos Tu ara rezervi savaldebulo gv. 08
CeCneTi: kavkasiuri vendeta gv. 17
samxreT oseTis axali era gv. 19
nawamebi patimrebi strasburgSi Civian gv. 21
seleqciuri licenzireba gv. 30
laSa buRaZe: hilari da qarTveli gogonebi gv. 38
hilari klintoni: `demokratiaSi dgeba
xolme dro, roca politika unda gaCerdes
da saxelmwifos marTva daiwyos~.
gv. 11
nomerSi:
02 fosta
04 mokled
06 vrclad
08 ori azri
unda iyos Tu ara
rezervi savaldebulo
gia baramiZe vs paata
gigauri
11 mTavari Tema
nawyvetebi hilari
klintonis gamosvlebidan
13 interviu
klintonis
politikuri
gzavnilebi
giga bokeria
15 Tvalsazrisi
klintonis vizitis
kapitali
irakli alasania
16 Tvalsazrisi
isev varsqen pitiaxSis
saqarTvelo
ana doliZe
stumrad miSasTan~
kultura
35 dasuraTebuli amerika _
fotoebiT moTxrobili
istoria
36 qarTuli pen-klubi
saerTaSoriso
RonisZiebebSi
CaerTveba
37 `medea~, rogorc
masala
Tvalsazrisi
38 hilari da qarTveli
gogonebi
laSa buRaZe
sporti
41 jabulani
sandro naveriani
42 damTavrda
gio axvlediani
qalaqSi moxetiale
kacis
Canawerebi
44 rusTavelze
kaxa Tolordava
Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~
mxardaWeriT.
avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba
ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~
pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.
The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments
are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation.
Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the
information material.
# 39 / 12 - 18 ivlisi / 2010
mezoblebi
17 kavkasiuri vendeta
19 samxreTi oseTi
samxreT oseTis axali era
Jurnalisturi gamoZieba
21 nawamebi patimrebi
strasburgSi Civian
saubrebi liberalizmze
24 internetis galaqtika
adamianis uflebebi da
samarTali
26 gekuTvnis, magram ar
gekuTvnis
sazogadoeba
30 seleqciuri licenzireba
mediakritika
33 Sou saxelwodebiT `hilari
garekanze:
hilari klintonifoto: zura qurcikiZe
aleqsi maWavarianis opera `medeas~ sakoncerto Sesruleba. erovnuli musikaluri centri, Tbilisi, 5 ivlisi 2010
fo
to
irin
a xu
ciS
vil
i
1liberali . ivlisi 2010 . № 39
redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili Jurnalistebi: maia wiklauri, nino gogua, marika qoCiaSvili, eka WiTanava, rusudan fanoziSvili, anita Tvauri, Tamar faradaSvili, nino CimakaZe, rusudan ruxaZe, nino robaqiZe, iago yuraSvili, naTia guliaSvili, daviT buxrikiZekontribucia: mark maleni, giorgi cxadaia, kaxa Tolordava, gio axvlediani, laSa buRaZe, sandro naverianiredaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZegamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.gegamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.
www.liberali.ge ISSN 1987-7528
fosta www.liberali.ge
unda daafinansos Tu ara
kultura saxelmwifom?
vicnob `xelovnebaSi da kulturaSi
momuSave~ adamianebs, saxelmwifo
dafinansebis gareSe rom arian
mTeli cxovreba da ar uCivian jer
gadarCenis problemebs.
leqso maWavariani
5 ivlisi, www.facebook.com
`yavarjnebs~, sikeTe arc erTi
dargisTvis ar moutania, miT umetes
am saukuneSi... xelovneba xom bazris
erT-erTi nawilia da iseve iyideba,
rogorc yvelaferi danarCeni, ratom
ar unda dafinansdes maSin maseve,
metyemaleoba?... ra gansxvavebaa,
obieqturad? da Tu dargi
arasicocxlisunariania, jobia droze
mokvdes...
qeTevan gabiani
5 ivlisi, www.facebook.com
`is mosazreba, rom kulturis
sferos saxelmwifo dafinanseba
ar sWirdeba, aris im tendenciis
gamovlineba, rasac SeiZleba vuwodoT
`memarjveneobis saymawvilo seni
postsabWour qarTul liberalizmSi~.
es Sexeduleba efuZneba or
absoluturad araswor Teziss:
pirveli _ xelovneba bazris
iseTive produqtia, rogorc
yvelaferi danarCeni. meore Tezisi
ki isaa, rom saxelmwifos mxridan
dafinanseba garduvalad ganapirobebs
biurokratiis arakvalificiur
Carevas xelovnebis dargSi.
daviwyoT imiT, rom bazris
uxilavi xelis samarTlianobisa
da yovlisSemZleobis dogmats
Tanamedrove ekonomikur mecnierebaSi
dRes ukve aRaravin iziarebs.
praqtikam daadastura, rom aris
sferoebi, romlebsac martooden
bazari ver aregulirebs. esaa
jandacva, ganaTleba da kultura.
aSS-Sic ki, sadac kerZo seqtorSi
ganuzomlad didi fuli trialebs,
vidre evropis nebismier qveyanaSi
(magaliTad, harvardis universitetis
fondi, romelic mTlianad kerZo
Semosavlebisa da Semowirulobebisgan
Sedgeba, 40 miliard dolars aWarbebs).
federaluri da Statis biujetidan
garkveuli Tanxebi mainc ixarjeba
kulturis sferoSi. evropaSi ixarjeba
gacilebiT meti, Cvennairi qveynisTvis
ki saxelmwifo dafinanseba aris araTu
saWiro, aramed aucilebeli. sxva
sakiTxia, Tu rogor unda moxdes es
dafinanseba da ra formiT.
rac Seexeba biurokratiis Carevis
safrTxes, es mTlianad politikuri
nebis sakiTxia. Tu xelisuflebas
unda, is mainc Caereva raoden
legitimuri barierebic unda
aRumarTo kanonebis saxiT, Tu arada,
iseTi meqanizmis Seqmna, romelic
am safrTxes praqtikulad nulamde
daiyvanda, aranair problemas ar
warmoadgens.
ho da pank-roki rom saxelmwifom ar
unda daafinansos.
daviT zurabiSvili
5 ivlisi, www.facebook.com
`mihyeviT imas, rac moxda 1968 wlis
Semdeg dasavleTSi da mixvdebiT,
ra unda gakeTdes xelovnebisTvis
saxelmwifos mxridan. garda amisa,
gaixseneT xelovnebis mdgomareoba
impresionistebidan dawyebuli, vidre
1930-ian wlamde.
xelovnebis dafinansebis istoria
modernul perodSi am etapebiT
SeiZleba adamianma Seiswavlos.
ise, ramdenime wlis win kulturis
politikaze rom daviwyeT laparaki,
erTma xelovnebasTan pirdapir
dakavSirebulma adamianma aseTi
komentari gaakeTa, _ amaT sabWoTa
kavSiri moenatraTo. axla Tavad
wers statiebs kulturis politikis
Sesaxeb.
saxelmwifo xelSewyobis sakiTxic ase
iqneba cota xanSi. es maSin moxdeba,
roca am problemas sabWoTa kavSiris
gamocdilebidan gamomdinare ar
SeafasebT~.
nana yifiani
5 ivlisi, www.facebook.com
2 liberali . ivlisi 2010 . № 39
radio „nacnobi“ gepatiJebaT
klubSi „nacnobi“
tradiciuli qarTuli samzareulo
cocxali musika
misamarTi: abanos q. N 3
`iak-42~ da `boing 767-200~ erTmaneTs venis
aeroportSi Sexvdnen. TviTmxilvelTa Tq-
miT, Savi mini-veniT erTi TviTmfrinavidan
meoreSi adamianebi gadaiyvanes. ramdenime
wuTSi `iaki~ moskovSi gabrunda, `boingi~ ki
_ aSS-Si. moskovSi `iak-42~-iT ruseTis is 10
moqalaqe dabrunda, romlebic aSS-Si jaSu-
Sobis braldebiT daakaves. maT sasamarTlo
procesze danaSaulic aRiares da realuri
rusuli gvarebic gaamxiles. procesis dasru-
lebisTanave ki maT aSS-s mTavrobam kenedis
aeroportidan Carteruli reisiT daatovebi-
na qveyana. `boingiT~ ki is 4 adamiani gaemgza-
vra, romlebic ruseTSi aSS-sTvis jaSuSobis
braldebiT iyvnen dakavebulebi. moskovma,
Tavisi moqalaqeebis deportaciis sanacvlod,
maTi deportaciis gadawyvetileba miiRo.
mogvianebiT gavrcelda informacia, rom
aSS-dan deportirebul ruseTis jaSuSobaSi
braldebul 10 adamians moskovi binebiTa da
yovelTviuri soliduri pensiebiT uzrunve-
lyofs. rogorc aRmoCnda, erT-erTi maTgani,
perueli Jurnalisti viki pelaesi moskovSi
SeTavazebul am winadadebas ar daTanxmda
da sakuTar qveyanaSi dabruneba gadawyvita.
moskovSi darCenas arc ana Cepmeni apirebs.
savaraudod, is did britaneTSi gaemgzavreba
sacxovreblad. ruseTis jaSuSobaSi bral-
debuli ramdenime adamianis Svilebi kvlav
amerikaSi rCebian.
Tbilisis saapelacio sasamarTlo muxrovanis
amboxis saxeliT cnobili saqmis ganxilvas
iwyebs. pirveli instanciis Tbilisis saqalaqo
sasamarTlom 11 ianvars gamoitana ganaCeni,
romelSic braldebis mxaris versias daeTanxma.
maSin sul 41 adamians hqonda sxvadasxva tipis
braldeba wayenebuli. sasamarTlom maTgan
mxolod erTi _ erovnuli gvardiis yofili
wevri, koba kobalaZe gaamarTla xelisuflebis
damxobis mizniT amboxebis nawilSi wayenebul
braldebaSi. zogierTma dakavebulma ki proku-
raturasTan saproceso garigeba gaaforma.
xelisuflebis damxobis mizniT amboxebis mo-
wyobaSi dadanaSaulebul levan amiriZes, SoTa
gorgiaSvilsa da koba oTanaZes xangrZlivi
patimroba miesajaT. saapelacio sasamarTloSi
ganaCens swored es sami msjavrdebuli da kidev
14 sxva asaCivrebs.
Sin dabrunebuli jaSuSebi
muxrovanis saqme saapelacio sasamarTloSi
miRebul-miuRebeli strategiasaqarTvelos mTavrobam `CarTulobis strategiis samoqmedo gegma~ daa-mtkica. es is dokumentia, romelic okupirebuli teritoriebis mimarT saxelmwifo strategias gansazRvravs. mTavro-baSi acxadeben, rom es strategia da misi samoqmedo gegma adamia-nebis keTildReobazea orientirebuli da misi mizania afxazeTisa da sa-mxreTi oseTis de faqto respublikebSi mcxovrebi adamianebis cxovrebis gaumjobeseba da `sazo-gadoebis daSoriSorebu-li wevrebis~ Serigebis procesis xelSewyoba. es gegma reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris aparatma moa-mzada da mis ganxorcie-lebazec es uwyeba iqneba pasuxismgebeli. gegma 4 ganzomilebas moicavs _ humanitaruls, adamia-nurs, socialursa da ekonomikurs. damtki-cebuli gegmis mixedviT, mravali axali proeqti amoqmeddeba _ magaliTad, daiwyeba piradobis nei-traluri mowmobebisa da samogzauro dokumente-bis gacema, Seiqmneba er-Toblivi ndobis fondi, sainvesticio fondi da a.S. Tumca, cxinvalic da soxumic uars amboben am strategiis ganxilvazec ki. baRafSi mis Sesaxeb jer kidev TebervalSi ambobda, rom es aris `ins-truqcia, Tu ra ar unda gaakeTos afxazeTma~.
ricxvebi procentiT meti turisti ewvia wels ukve aWaras, SarSandelTan SedarebiT.
-jer mdidaria elizabet meoreze tailan-dis mefe, romelic yvelaze mdidari monarqia.
217 67
mokled
fo
to
zura
qurcik
iZe
4 liberali . ivlisi 2010 . № 39
`es omi [2008 wlis] Cven ar dagviwyia da
pasuxismgebloba maT ekisrebaT, vinc is
daiwyo. viRac miiCnevs, rom samxreTi oseTi
okupirebulia, viRac ki miiCnevs, rom
gaTavisuflebulia. es ori xalxis _ qarTvelebsa
da samxreT osebs Soris dialogis sagania.
am dialogSi unda Sexvide mesame mxareze
apelirebis gareSe~.
vladimir putini
6 ivlisi, moskovi
`pirdapir vityvi, Cveni qveyana ruseTis
federacias ar aqvs okupirebuli... ruseTs imaze
metad ar aqvs okupirebuli afxazeTi, vidre
aSS-s _ samxreTi korea an germania~.
sergei baRafSi
6 ivlisi, soxumi
`samwuxaro da imedis gamacruebelia is faqti,
rom aSS-s ar unda is cxadi faqtebi da ubralo
realoba aRiaros, romelic axla samxreT
oseTSia... aSS Tavis politikas am regionSi
absoluturad cru safuZvelze afuZnebs. es
yvelasTvis sariskoa am regionSi, maT Soris _
saqarTvelosTvis~.
eduard kokoiTi
6 ivlisi, cxinvali
citatebi
eqs-premieri zurab noRaideli acxadebs, rom biznesmenma vano
CxartiSvilma saqarTvelo mis gamo datova da rom xelisufle-
ba 30 maisis arCevnebis Semdeg Tavad noRaidelis dakavebasac
gegmavda. yofili premier-ministri acxadebs, rom xelisufleba
mis winaaRmdeg saqmis `SeTiTxvnas~ cdilobda da vano CxartiS-
vils aiZulebda, mieca Cveneba, TiTqos premier-ministrad yofnis
dros noRaidelma qrTami aiRo. noRaideli ambobs, rom moskovSi
yofnisas telefoniT esaubra CxartiSvils da detalebi maSin
gaarkvia. misi TqmiT, xelisuflebas 21 dRis ganmavlobaSi hyavda
dakavebuli CxartiSvilis ojaxis wevrebi, romlebic bolos saqar-
Tvelodan gaiparnen. yofili premier-ministri imasac ambobs, rom
Tu CxartiSvili mis winaaRmdeg ar miscemda Cvenebas, soliduri
Tanxis gadaxda mouwevda. ris gamo, rogor da rodis moaxerxa
CxartiSvilma saqarTvelos datoveba, amaze aravin saubrobs.
gasul kviras magistraluri gazsadenis Sesaxeb bevrs saubro-
bdnen. am sakiTxis garSemo aurzauri im sakanonmdeblo inicia-
tivebis ganxilvas mohyva, romelTa damtkicebis SemTxvevaSi,
gazsadeni strategiuli mniSvnelobis saxelmwifo obieqtebis
nusxaSi aRar iqneba. parlamentSi misuli nika gilauri amtkice-
bda, rom mTavroba gazsadenis sakontrolo paketis privatize-
bas ar apirebs. Tumca iqve aRniSna, rom amis miuxedavad, 10-15
procentis londonis birJaze ganTavsebis sakiTxi ganixileba.
gilauris azrs umravlesobaSi yvela ar iziarebs da, Sesabami-
sad, mTliani sakontrolo paketis privatizaciac SesaZleblad
miaCniaT. parlamentma sadavo kanoni hilari klintonis vizitis
meore dRes, pirveli mosmeniT daamtkica. magram, moulodnelad
kanonproeqtis meore mosmeniT ganxilva mTavrobis moTxovnis
safuZvelze gadado. cnobilia, rom gazsadenis yidviT yazaxu-
ri `yazmunaigazi~, azerbaijanuli `sokari~ da rusuli `gazpro-
mi~ arian dainteresebulebi.
ganmartebebi CxartiSvilis Sesaxeb
aurzauri magistralur gazsadenze
miliard aSS dolars daxarjavs BP momaval 5 weliwadSi meqsikis yureSi navTobis gaJonvis zaralis aRmosafxvrelad.
50 - -kilometrian gzas aagebs ruseTi Cerkaskidan soxumamde. 200
mokled
5liberali . ivlisi 2010 . № 39
vrclad
giorgi WeiSvili
mestiis sakrebulos wevri, `alian-si saqarTvelodan~ _ neli naveriani da misi sami naTesavi: SoTa, tariel da daviT jafariZeebi 7 ivliss Tan-xis gamoZalvis braldebiT daakaves.
naveriani, meore welia, mama-papi-seuli saTibebis dabrunebas iTxovs. es nakveTebi adgilobrivma xelisu-flebam 2 wlis win, mis daukiTxavad, kanadel investors _ uiliam jeims simfsons mihyida.
kanadeli investoris warmomad-geneli _ walenjixeli vinme daviT quxilava naverianTan mosalapa-rakeblad pirvelad adgilobrivi TviTmmarTvelobis periodSi gamoCn-da. 7 ivliss igi mestiaSi avida da qalbaton nelisa da mis naTesavebs mosalaparakeblad sastumro `mestia-Si~ Sexvedra SesTavaza.
Sexvedraze naverianis naTesavebi mividnen: mestiis municipalitetis sportis, kulturis da ZeglTa da-cvis samsaxuris ufrosi daviT jafa-riZe, „energo-pro jorjias~ mestiis samsaxuris mTavari inJineri tariel jafariZe da SoTa jafariZe. Tumca, sastumroSi SeWrilma SeiaraRebulma specrazmma isini Tanxis gamoZalvis-Tvis daakaves. TviTmxilvelTa gan-
mestiaSi sakrebulos wevri daapatimres
cxadebiT, mosalaparakeblad misul samive pirs fizikurad gauswordnen. neli naveriani, fulis gamoZalvis braldebiT, sakuTar saxlSi daapa-timres.
Sinagan saqmeTa saministros gan-cxadebiT, jafariZeebi da naveriani kanadel investors daemuqrnen, rom Tu is 70 aTas lars ar gadaixdida, sadavo miwis nakveTze turistul bazas ar aaSenebinebdnen da mSene-blobaSi xels SeuSlidnen. policiis informaciiT, dakavebulebs xelT gamoZaluli 70 aTasi laric aRmo-aCndaT. am versias Tavad mestielebi arasarwmunod miiCneven.
specoperaciis Sedegad daSavda ramdenime adgilobrivi mcxovrebi, romlebic jafariZeebs gamoesarCl-nen. TviTmxilvelebi amtkiceben, rom `specnazelebma~ rezinis tyviebiani iaraRi gamoiyenes, ris Sedegadac xeli motyda gela jafariZes, Tavi gautyda mziuri jafariZes, xeli dauzianda inga margians, xolo epi-lefsiiT daavadebul, invalid goga jafariZes rezinis tyvia mucelSi moxvda.
saxalxo damcvelis warmomadge-nelma bagrat qiriam dakavebulebi 8
ivliss moinaxula. vizualuri daTva-lierebiT dazianeba mxolod tariel jafariZes aReniSneboda. Tumca, man ganacxada, rom sastumro `mestiaSi~ specrazmis Sesvlisas Tavad wamohkra fexi samSeneblo nagavs, waiqca da daSavda.
bagrat qiria _ `tariel jafariZes orive mxari dawiTlebuli hqonda da neknebzec SeimCneoda travmis kvali; misi pasuxis ganmapirobebeli faqto-rebis Sesaxeb ki araferi vici~.
TviTmxilvelebi ki adastureben, rom dapatimrebul tariel da SoTa jafariZeebs specsamsaxuris TanamS-romlebma scemes.
dakavebulebi imave dRes zugdidis winaswari dakavebis izolatorSi gadaiyvanes. neli naverianis gada-sayvanad Tbilisidan specialuri vertmfreni Cafrinda, radgan mosax-leobam, protestis niSnad, saavto-mobilo gza gadaketa.
`liberalTan~ saubrisas fond `saerTaSoriso gamWvirvaloba _ saqarTvelos~ programebis dire-qtorma nina xatiskacma ganmarta, rom neli naverians xelT aqvs sadavo miwis nakveTis 1903 wels gaformebu-li nasyidobis xelSekruleba; miwis nakveTi, romliTac ojaxi, saukuneze metia, sargeblobs, naverianis qmris babuis saxelzea gaformebuli.
xatiskacis TqmiT, neli naveriani aqtiurad interesdeboda wina sakre-bulos saqmianobiTa da unebarTvod gasxvisebuli miwebis samarTlebrivi safuZvlebis mokvleviT; aseve, erT-erTi pirveli gamoexmaura mestia-Si 2010 wlis 3 maiss opoziciuri politikuri partiebis wevrebis mimarT ganxorcielebul Zaladobas, romelSic samegrelo-zemo svane-Tis gubernatori zaza gorozia, samxareo policiis ufrosi Tengiz gunava, mestiis policiis ufrosi giorgi Sedania, misi moadgile joni
6 liberali . ivlisi 2010 . № 39
vrclad
naTia axalaSvili
ukve 2 Tvea, meriam proeqt `Zveli
Tbilisis axali sicocxlis~ meore
etapze gamarjvebulebis gamovlena ver
moaxerxa.
konkursis meore etapSi CasarTavad
33-ma menaSene kompaniam meriaSi ganacxadi
jer kidev maisSi Seitana.
am ganacxadebis momzadebas win sakmaod
Sromatevadi procesi uZRvis. menaSeneebma
jer ama Tu im ezos yvela binadari unda
daiTanxmon proeqtSi monawileobaze.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, es saxli ver mo-
xvdeba proeqtSi; Semdeg bankebidan unda
miiRon Tanxmoba, rom meriis garantiis
mopovebis SemTxvevaSi, esa Tu is proeqti
daufinansdebaT da mxolod amis Semdeg
SeaqvT meriaSi mravali sakonkurso piro-
bis gaTvaliswinebiT Sedgenili ganacxadi.
am programis pirvel etapSi sul 10-ma
kompaniam gaimarjva da maTi proeqtebi
mTlianobaSi 53 milioni lariT dafi-
nansda. meore etapis biujetis odenoba
wardgenil ganacxadebTan erTad gaizar-
da da 200 milioni gaxda.
vrceldeba ramdenime versia, ris
gamoc es procesi Seferxda. pirveli:
Tanxis Semcirebas apirebs xelisufleba
da procesic amitom janjldeba; meore:
am proeqtis patronaJs, adgilobrivi
xelisuflebis nacvlad, centraluri
"Zveli Tbilisis axali sicocxle" Seferxebulia
belqania, Sinagan saqmeTa saminis-tros maRalCinosani anzor margiani, mestiis maJoritari deputati kandid (kaxa) kviciani da mestiis gamgebeli goCa WeliZec monawileobdnen.
3 maiss, gamgeobis SenobaSi dilis 3 saaTamde iZulebiT mihyavdaT po-litikuri moZraoba `Tavisuflebis~ kandidatebi da maTgan saarCevno re-gistraciidan kandidaturis moxsnis Sesaxeb winaswar gamzadebul gancxa-debebze xelis moweras moiTxovdnen.
gancxadebas xeli oTxma kandidatma moawera, oTxma ki uari ganacxada; mogvianebiT kandidatura moxsna bloki `aliansi saqarTvelosaTvis~ wevrma maia CarTolanmac. politiku-ri moZraoba `Tavisuflebis~ war-momadgenelma, bogdan nigurianmac sakuTari kandidatura iZulebiT moxsna.
leiboristuli partiis wevrma, aleko xergianma gviTxra, rom neli naverianis dakaveba pirdapir aris dakavSirebuli 3 maisis Ramis inci-dentTan. `xelisuflebam naverianis arCevnebis gziT CamoSoreba ver moaxerxa da mis gasaCereblad sxva xerxs mimarTa~.
aRsaniSnavia, rom jafariZeebi da neli naveriani 7 ivliss diliT daakaves, xolo advokatebma maTi monaxuleba 8 ivlisis saRamomde ver moaxerxes.
naverianis da misi naTesavebis sasa-marTlo procesi zugdidSi 9 ivliss gaimarTa. sasamarTlom yvela dakave-buls orTviani winaswari patimroba Seufarda.
mestiaSi 3 maiss momxdari inci-dentis gamoZieba, ukve ori Tvea, mimdinareobs. arsebobs am inciden-tis amsaxveli videomasala, magram gamoZiebas jerjerobiT aravin dausjia. ubralod, arCevnebis win zaza gorozia ramdenime dRiT Sve-bulebaSi gavida. dRes is Cveulebriv ganagrZobs saqmianobas.
mestielebis nawili Tvlis, rom naveriani da misi naTesavebi politi-kuri niSniT dasajes.
xelisufleba apirebs da mesame: procesis
SeferxebaSi bankebs adanaSauleben.
`Cven pirveli etapis proeqtebze kidev
vmuSaobT. meore etapze ki jer araferi
xdeba da Cvenc velodebiT. bankis gamo,
gamarjvebulebis gamovlenis procesi
ar Seferxebula~, _ acxadeben `Tibisi
bankSi~.
samSeneblo kompaniebi gamarjvebu-
lebis gamovlenis win Zalian Relaven.
maTTvis proeqtis Semdgom etapSi
monawileoba Zalian mniSvnelovania.
umravlesobisTvis gamarjveba gadarCenis
tolfasia.
konkursSi monawile erT-erT kompa-
niaSi acxadeben, rom ganacxadis wardge-
nidan 10 dRis vadaSi, wesiT, arsebuli
xarvezebi unda SeesworebinaT, magram
jer es etapic ki ar damdgara.
nerviuloben is adamianebic, vinc wina
etapis warmatebam waaxalisa da am proe-
qtSi monawileoba gariskes. isini pasuxs
samSeneblo kompaniebs sTxoven. Tumca,
amjerad erTaderTi struqtura, romel-
sac pasuxis gacema SeuZlia, meriaa.
meriidan ki gamarjvebulebis
gamovlenis TariRisa Tu am proeqtis
bedis Sesaxeb zust informacias verc
menaSene kompaniebi iReben da verc
Jurnalistebi.
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
7liberali . ivlisi 2010 . № 39
momxregia baramiZeevroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministri
qarTuli profesiuli SeiaraRebuli Zalebis ra-odenoba imis saSualebas ar iZleva, rom Tundac saSualo masStabis agresiis pirobebSi Setevis adekvaturad mogeriebis imedi gvqondes. amisTvis CvensaviT patara saxelmwifos mTeli sazogadoebis mobilizeba sWirdeba. amitom unda iyos rezervi savaldebulo.
Sveicariis msgavsi geografiuli mdebareoba rom gvqondes, romlis garSemoc sul evropuli civi-lizebuli saxelmwifoebia, maSin me piradad araTu savaldebulo rezervze davfiqrdebodi, aramed imazec, Tu saerTod ra raodenobis profesiuli jari unda hyavdes saqarTvelos. magaliTad isra-elSi, araTu rezervi, samxedro samsaxuri, mxolod kacebisTvis ki ara, qalebisTvisac savaldebuloa.
2008 wels rezervis komponentma saerTod ver imuSava. am Zalian seriozulma warumateblobam ga-moavlina, rom is meTodologia, romliTac maSin rezervi mzaddeboda, absoluturad ar iyo adekva-turi. gamoCnda, rom moklevadiani jari Sedegs ar iZleva.
aravis uxaria, adamiani Tavis ojaxs moswyvitos da raRac drois ganmavlobaSi sul sxva cxovrebis wesiT acxovros, magram Cveni qveynis dacva Cveni-ve saqmea. SeiZleba, amerikam da dasavleTma po-litikuri mxardaWera aRmogviCinon, magram ommac gviCvena, rom mxolod sakuTari Tavis imedi unda gvqondes, vidre nato-s wevrebi ar gavxdebiT.
Zalian rTuli iqneba mxolod nebayoflobiT principze Tavdacvis ageba. aucilebelia, rom midgoma samarTliani iyos TiToeuli ojaxis Ti-Toeuli wevris mimarT. yvelam Tanabrad unda imsa-xuros Tavisi qveynis dasacavad, magram sazogado-ebis udidesi nawili Tavisi surviliT am nabijs ar dgams da amitom saxelmwifom unda Seqmnas Sesaba-misi meqanizmebi. SeiZleba, adamians Tavidan sulac ar undodes rezervSi wasvla, magram uSualod var-jiSis dros mixvdes, rom masac sxvaze aranaklebad SeuZlia brZola da samSoblos dacvis motivaciac aumaRldes.
rodesac qveyanaSi aris jansaRi politikuri si-tuacia, roca adamians bavSvobidan unergav pa-triotizms _ ara yalbs, aramed jansaRs, bunebrivs, aseTi aRzrdiT jarSi wasvla moralis sakiTxi xde-ba.
unda iyos Tu ara rezervi savaldebulo
2008 wels rezervis komponentma
saerTod ver imuSava. am
warumateblobam gamoavlina, rom
meTodologia, romliTac maSin
rezervi mzaddeboda, absoluturad
ar iyo adekvaturi. gamoCnda, rom
moklevadiani jari Sedegs ar iZleva.
ori azri
8 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mowinaaRmdegepaata gigaurisazogadoebrivi organizacia `aisi“, gamgeobis Tavmjdomare
2008 wlis omis dros naTlad gamoCnda, rom re-zervis programam ver imuSava. aRmoCnda, rom re-zervistebis nawils ara marto brZolis survili ar aqvs, aramed es arc fizikurad SeuZlia da arc moralurad. oms am adamianebSi panikis garda ara-feri gamouwvevia. is dro da finansuri resursi, romelic TiToeul aramotivirebul rezervist-ze daixarja, gaflangulia.
es imis Sedegia, rom rezervistebis umravleso-ba ubralod movaleobis moxdis mizniT gadioda kurss. aseT pirs, jobs, saerTod ar hqondes ia-raRi, radgan adamiani Tu momzadebuli araa, an Tavis Tavs daiWris, an Tavisianebs SeuSlis xels. samwuxarod, 2008 wels moxda kidec ubeduri Se-mTxveva, romelsac ramdenime rezervistis sico-cxle da sxvebis janmrTeloba Seewira.
aseTi SemTxvevebisgan Tavis dasacavad da ma-qsimalurad profesionali jaris Sesaqmnelad dasavleT evropaSi sakmaod gavrcelebulia moxa-liseobis principi, radgan aucilebeli araa, yve-la mamakacma iaraRi daiWiros da frontze ibr-Zolos. magaliTad, 2008 wlis omis dros SeiZleba gvyoloda saTanadod momzadebuli jgufi, rome-lic daWrilebis da bazebis evakuaciaze izrune-bda, imdeni samxedro teqnika rom ar dagvekarga, ramdenic davkargeT.
ar vTvli, rom Tu rezervi nebayoflobiTi gax-deba, qveyanas sakmarisi samxedro Tavdacva aRar eqneba. 2008 wlis movlenebma realurad gamoaf-xizla sazogadoeba. omamde `aisSi“ samxedro sa-moyvarulo wvrTnebis sul ramdenime msurveli gvyavda. omis Semdeg ki 200 adamiani gaiwvrTna, maT Soris rezervisti biWebi da gogonebic ki, miuxedavad imisa, rom raime samxedro wodebas Cven ver gavcemT.
qarTvelebs gvaxasiaTebs xolme, kritikul si-tuaciaSi yvela mamakaci komisariatSi mirbis da iaraRs iTxovs. imisTvis, rom am adamianebma Se-Zlon qveynis dacva, aucilebelia, hqondeT Sesa-Zlebloba, gaiaron samxedro momzadeba. magram rezervi savaldebulo unda iyos mxolod kon-traqtiT momsaxure jariskacebisTvis. winaaRm-deg SemTxvevaSi, Tu samoqalaqo pirs Tavad ar unda brZola, rezervs sasurveli efeqti ver eq-neba.
unda iyos Tu ara rezervi savaldebulo
aseTi SemTxvevebisgan Tavis dasacavad
da maqsimalurad profesionali
jaris Sesaqmnelad dasavleT evropaSi
gavrcelebulia moxaliseobis principi,
radgan aucilebeli araa, yvela
mamakacma iaraRi daiWiros da frontze
ibrZolos.
ori azri
9liberali . ivlisi 2010 . № 39
"gmadlobT, rom akeTebT Jurnals, romelsac "liberali" hqvia"
mTavari Tema
hilari klintoni qarTvel lider qalebTan Sexvedraze erovnul biblioTekaSi, Tbilisi, 5 ivlisi 2010
fo
to
zura
qurcik
iZe
The plane is wheels down! (TviTmfrinavi dafrinda!) Tqva amerikis saelCos erT-erTma TanamSromelma da ufro swra-fad daiwyo rigebs Soris siaruli. am wuTidan amerikis Se-erTebuli Statebis saxelmwifo mdivnis usafrTxoeba da vizitis lojistika mTlianad saelCos pasuxismgebloba xdeboda.
erovnuli biblioTekis darbazSi 140-mde `qali lideri~ iyo Sekrebili da hilari klintons eloda.
mogvianebiT, saxelmwifo mdivnis TbilisSi vizitis 6-sa-aTiani stenografiuli Canawerebis wakiTxvis mere davrw-mundi, rom es 5 ivlisis yvelaze saintereso Sexvedra iyo (ixileT momdevno gverdebi da nawyvetebi am Sexvedridan).
Seewireba Tu ara saqarTvelo ruseT-amerikis axal ur-TierTobebs da, aseve, nawilobriv arapopularuli proda-
savluri xelisuflebis, susti prodasavluri opoziciis da mosalodneli mSvidi 2-3-wliani periodis gamo, eWvqveS xom ar SeiZleba dadges saqarTvelos prodasavluri orientacia? _ es im SekiTxvis perifrazia, romelic klin-tons davusvi.
man ki kiTxvaze pasuxi ase daiwyo: `pirvel yovlisa, gma-dlobT, rom akeTebT Jurnals, romelsac `liberali~ hqvia, rac kargi sityvaa, miuxedavad imisa, rom Cems qveyanaSic bevri wlis manZilze cdilobdnen, rom is warmoeCinaT, ro-gorc miuRebeli. roca es sityva ismis, igulisxmeba, arsebi-Tad igulisxmeba Tavisuflebis mniSvneloba da sapasuxism-geblo gadawyvetilebebi, TviTmyofadoba da ase Semdeg~.
Sorena SaverdaSvili
10 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mTavari Tema
prezident mixeil saakaSvilisa da aSS-s saxelmwifo mdivnis hilari klintonis erToblivi preskonferencia, prezidentis sasaxle, 5 ivlisi, 2010.
`sajarod minda, ganvacxado is, rac kerZo saubrebSi aRvniSne. saqar-TveloSi Camovedi Cemi da prezident obamas calsaxa poziciis dasadastu-reblad. amerikis SeerTebul State-bs mtkiced aqvs gadawyvetili, mxari dauWiros saqarTvelos damoukide-blobasa da teritoriul mTlianobas. aSS ar cnobs gavlenebis sferos. es pozicia pirdapir davafiqsireT Cvens rus partniorebTanac da bolos es vaSingtonSi, 24 ivnisis Sexvedraze ga-vakeTeT.
Cven kvlavac movuwodebT ruseTs, Seasrulos 2008 wlis SeTanxmeba ce-cxlis Sewyvetis Sesaxeb, romelsac xels prezidenti saakaSvili da pre-zidenti medvedevi aweren da romlis mixedviTac, unda dasruldes saqar-Tvelos okupacia, rusuli jarebi ki samxreTi oseTisa da afxazeTis teri-toriidan konfliqtiswina poziciebs unda daubrundnen.
yuradReba gavamaxvileT am terito-riebze humanitaruli misiis Sesvlis aucileblobazec. Cven arc momavalSi movaklebT Zalisxmevas konfliqtis mSvidobianad dasrulebaze zrunvas da amisTvis aRiarebul saerTaSoriso meqanizmebsa da konstruqciul, araZa-ladobriv gzebs gamoviyenebT~.
`...Jenevis procesisadmi Cveni da-mokidebuleba aseTia _ vecdebiT, ma-qsimalurad CaverToT am procesSi da wina planze wamovwioT is sakiTxebi, romlebic mniSvnelovania konfliqtis mosagvareblad. magaliTad, daJinebiT movuwodebdiT afxazeTis de faqto xelisuflebas, konstruqciulad Car-Tuliyvnen Jenevis samSvidobo mola-parakebebSi. Cveni mxridan am mimar-TulebiT diplomatiuri Zalisxmeva dRemde ar wydeba.
am etapze ar SemiZlia, zustad ganv-sazRvro dro, Tu rodis gadawydeba es sakiTxi. didi imedi maqvs, rom es axlo momavalSi iqneba SesaZlebeli. Tum-ca, ra periodic unda dasWirdes amas _ Tveebi Tu wlebi _ mniSvnelovania, rom saqarTvelom modernizaciisken mimarTuli reformebis cikli ganagr-Zos, radgan... reformebis gagrZeleba pirvel rigSi qarTveli xalxisTvis gankuTvnili mniSvnelovani gzavnili iqneba, aseve es iqneba gzavnili sa-mxreT oseTsa da afxazeTSi mcxovrebi adamianebisTvisa da rusuli da da-narCeni mxareebisTvisac, rom qarTu-li demokratia, qarTuli ekonomika kvlavac win miiwevs, rom okupaciis gamo ar Sesustebula saqarTvelos xelisuflebisa da qarTveli xalxis mowadineba, aaSenon iseTi Zlieri sa-
xelmwifo, rogoric mxolod saukeTe-so momavalSia SesaZlebeli~.
erovnul biblioTekaSi, qarTvel lider qalebTan Sexvedrisas, 2010 wlis 5 ivlisi
`vidre saqarTveloSi Camovidodi, amerikis SeerTebuli Statebis elC-ma saqarTveloSi, jon basma momwera, rom qalebi saqarTveloSi mimdinare cvlilebebis mTavar mamoZravebel Zalas warmoadgenen. Tumca, es Tqvens istoriaSi axali tendencia araa. didi xania, aRfrTovanebuli var Tamar mefiT. amerikeli Jurnalistebis na-wilma SeiZleba arc icodes, rom Ta-mar mefe iyo qali, romelic qveyanas oqros xanaSi SeuZRva. ar arsebobs mizezi, romlis gamoc, 21-e saukunec ar SeiZleba iqces meore oqros epoqad saqarTvelosTvis.
da vidre Cven vexmarebiT saqarTve-los pozitiuri cvlilebis ganxor-cielebaSi, evropasTan daaxloebasa da nato-Si gawevrianebaSi, roca iRe-ben gardamtexi mniSvnelobis mqone sisxlis samarTlis saproceso kode-qss, roca xdeba qarTuli policiuri Zalebis gardaqmna, roca arseboben iseTi organizaciebi, rogorebicaa axalgazrda iuristTa asociacia, sa-marTliani arCevnebisa da demokratiis saerTaSoriso sazogadoeba, roca ka-nonis uzenaesoba mkvidrdeba da xeli-suflebis reagireba umjobesdeba, me vxedav qalebs, romlebic am procesSi gadamwyvet rols asruleben.
samoqalaqo sazogadoeba aris is webo, romelic kravs da aerTianebs sa-xelmwifos. mravalgzis gamocdili da damtkicebuli simarTlea isic, rom
nawyvetebi hilari klintonis gamosvlebidanTbilisi, 5 ivlisi 2010
fo
to
zura
qurcik
iZe
11liberali . ivlisi 2010 . № 39
mTavari Tema
saWiroa pasuxismgeblobiT savse xe-lisufleba, Tavisufali, efeqturad gamarTuli bazari. magram im adgils, sadac sicocxle Rirs _ sivrces mTa-vrobasa da ekonomikas Soris _ samo-qalaqo sazogadoeba hqvia. es is adgi-lia, sadac SegviZlia vicxovroT Cvens ojaxebTan erTad; esaa adgili, sadac SegviZlia, vuerTguloT Cvens rwme-nas... esaa adgili, sadac demokratiis gaZlierebaSi viwvrTnebiT~.
`xSirad vfiqrob xolme axal de-mokratiebze, radgan Cemma qveyanam guSin damoukideblobis dekla-raciis miRebidan 234-e wlisTavi izeima. demokratiul qveynebSi, konstituciis mier dadgenili we-sebiT vcxovrobT, Cven rigrigobiT vmarTavT saxelmwifos. arCevnebis dasrulebis Semdeg, arCeuli kandi-dati valdebulia, qveynis gamTlia-nebisTvis izrunos da politikuri gaxleCva ar dauSvas. darbazSi ori qali SevniSne, romelTac Cemi sa-prezidento kampaniis droindeli maisurebi ecvaT, aman ki kidev er-Txel Semaxsena, Tuki mWirdeboda saerTod Sexseneba, rom prezident obamas winaaRmdeg Zalian mZime br-Zola gamoviare. mTeli Cemi Zale-biT vcdilobdi mis damarcxebas, magram warumateblad. da roca mis-Tvis winaaRmdegobis nacvlad, misi mxardaWera daviwye, esec Cemi mosa-zrebis nawili iyo, Tu ra mimaCnia Cveni qveynisTvis saukeTesod.
da roca man gaimarjva, Cemda ga-sakvirad, saxelwmifo mdivnis posti SemomTavaza. am ambavma, mTel mso-flioSi uamrav adamians gauCina ki-Txva: `rogor SegiZlia iyo misi po-litikuri oponenti da imuSao Sens yofil metoqesTan?~ pasuxi ki Zalian martivi iyo: Cven orives gviyvars Cveni qveyana. da demokratiaSi dge-ba xolme dro, roca politika unda gaCerdes da saxelmwifos marTva daiwyos...~
`... ra Tqma unda, yuradRebas vama-xvilebT problemebzec, rogoricaa sisxlis samarTlis kodeqsi, damou-kidebeli sasamarTlo Tu Tavisufa-li media. am problemebze vsaubrobT, rogorc saqarTvelos megobrebi, ro-gorc misi mxardamWerebi, radgan Cven gvjera, rom saqarTvelos demokra-tiulobas didi mniSvneloba aqvs. dRes mogvianebiT opoziciis lidere-bsac Sevxvdebi, rogorc amas xSirad vakeTeb xolme msoflios sxva qveyne-bSic. magram vfiqrob, rom Tavisi wili pasuxismgebloba ukve opoziciasac aqvs. amitom vsaubrobdi qveynis mo-mavlis mimarT xedvis mniSvnelobaze da imaze, rom es xedva erTad orives pasuxismgeblobaa _ xelisuflebaSi da opoziciaSi myofTaTvis.
vfiqrob, rom dRevandel msoflio-Si demokratiis erT-erTi yvelaze didi safrTxe isaa, rom demokratia kargavs unars, xalxs realuri Sedege-bi aCvenos, radgan xelisuflebisa da opoziciis liderebi mTel dros xe-lisuflebisTvis brZolas andomeben.
... raRac etapze konsolidaciaa sa-Wiro iseTi sakiTxebis gadaWrisTvis, rogoricaa mwvave ekonomikuri krizi-si, romelic mTel msoflios Seexo... is problemebi, romlebic adamianebs yoveldRiurad awuxebT _ dasaqmeba, kreditis xelmisawvdomoba, jandacva Tu ganaTleba, an politikur sibrtye-Si informaciis xelmisawvdomoba _ es yvelaferi Tanabar pasuxismgeblobas akisrebs mTavrobebs, Jurnalistebs da moqalaqeebs... darwmunebuli var, rom yvelam mTavrobaSic, opoziciaSic da sazogadoebaSic qveynis priorite-tebis gansazRvra da maTi Sesruleba unda daiwyos imisTvis, rom TvalsaCi-no gaxdes _ demokratias SeuZlia iyos efeqturi~.
`vfiqrob, rom amerikas ori saqmis erTdroulad keTeba SeuZlia. es Zve-
li gamoTqmaa. Cven gadavwyviteT, rom gvsurda ruseTTan urTierTobis ga-mosworeba, radgan roca prezident-ma obamam da me Cveni qveynis sagareo politikaze pasuxismgebloba aviReT, es sakiTxi Zalian dabal doneze idga. iyo bevrnairi undobloba, rac mrava-li tipis gaugebrobas da sxva proble-mebs warmoSobs xolme.
amitom Zalisxmeva ar daviSureT, rom ruseTTan ukeTesi urTierTo-bis damyarebaze gvezruna da garkveu-li Sedegic ukve saxezea. gvaqvs axali xelSekruleba strategiuli iaraRis Semcirebaze, raTa orive mxarem Se-vamciroT birTvuli iaraRi. es Cemi azriT mniSvnelovania, radgan mxolod Cven orni mTel msoflioSi arsebuli birTvuli SeiaraRebis 90 procentze mets vflobT. Cven vmuSaobT imisTvi-sac, rom SevaCeroT CrdiloeT korea, irani da maTi birTvuli programebi da roca es sakiTxi wamovWeriT, jer kidev ar iyo garkveuli, dagveTanxmeboda Tu ara ruseTi iranis Temaze; axla ruseTi mxars uWers Cvens Zalisxmevas avRaneT-Sic. ruseTTan mimarTebaSi dadebiTi Zvra moxda bevri sxva mimarTulebiTac.
Tumca, am yvelafris paralelurad, Cven vgmobT da vakritikebT ruseTis im qmedebebs, romlebic, Cveni azriT, mcdaria. da upirvelesad aseT qmede-bebSi saqarTveloSi SemoWrasa da qvey-nis okupacias vgulisxmobT. Cven amas vambobT, Cven ase vfiqrobT da Cven vcdilobT, gagimagroT zurgi, rac im safrTxesTan gasamklaveblad gWirde-baT, romelic, Tqveni azriT, ruseTis-gan modis.
cota SemaSfoTa Tqvenma sityvebma da opoziciuri partiidan axalgazrda qalis sityvebma, rom igrZnoba mzardi imedgacrueba, rom dasavleTisgan Tqven gverdiT uxvevT. amis warmodge-na CemTvis SeuZlebelia. ar vici, ar SemiZlia, ubralod Cemi warmosaxvis sazRvrebs scdeba imis gageba, rom qveyana, romelmac ase mtkiced ibrZo-la damoukideblobisTvis, sirTulee-bis miuxedavad, sxva potenciuri gzis Ziebas daiwyebs~.
12 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mTavari Tema
klintonis politikuri gzavnilebi interviu sagareo saqmeTa ministris moadgilesTan,
giga bokeriasTan
obamas administraciis kritikosebi acxadebdnen, rom amerika-ruseTis e.w. `gadatvirTvis~ politikas ame-rikis mokavSire patara qveynebis in-teresebi Seewireboda. gasca Tu ara damajerebeli pasuxi am eWvebs aSS-s saxelmwifo mdivnis hilari klinto-nis saqarTveloSi vizitma?
arsebuli administraciis poli-tikis kritika normaluri movle-naa yvela Tavisufal qveyanaSi. ar vapireb SeerTebuli Statebis Sida diskusiaSi Cabmas. Cven arasdros migvaCnda, rom aSS-ruseTis ur-TierTobebs saqarTvelos interese-bi Seewireboda.
Tumca, Tu Tavidan iyo raime gaurkvevloba da gadatvirTvasTan dakavSirebiT kiTxvebi arsebob-da, CvenTvis sakmaod male gaxda met-naklebad naTeli aSS-s poli-tikis konturebi. jer kidev gasul zafxuls prezidenti obama mosko-vSi Cavida da iq xazgasmiT isaubra saqarTveloze da im sakiTxebze, rac CvenTvis yvelaze mniSvnelova-nia. amas mohyva vice-prezident jo baidenis viziti TbilisSi, sadac man, aseve yovelgvari bundovane-bis gareSe, gaakeTa mniSvnelovani politikuri gzavnilebi.
anu obamas administraciis poli-
roca arsebobs
spekulaciebi obamas
administraciis
mxardaWeris
Temaze, saWiroa am
kiTxvaze mudmivad
pasuxis gacema
da saxelmwifo
mdivanma, Cemi
azriT, es Zalian
efeqturad SeZlo.
fo
to
lev
an x
erxe
ul
iZe
13liberali . ivlisi 2010 . № 39
tika saqarTvelosTan mimarTebaSi dRes ar dawyebula. Tumca, cxadia, nebismieri TanamSromloba erTxel gakeTebuli gancxadeba ar aris. is unda grZeldebodes; miT ume-tes, roca arsebobs spekulaciebi obamas administraciis mxardaWeris Temaze, saWiroa am kiTxvaze mudmi-vad pasuxis gacema da saxelmwifo mdivanma, Cemi azriT, es Zalian efeqturad SeZlo.
erT rames mivaqcevdi yuradRe-bas _ Tu ra detalurad isaubra saxelmwifo mdivanma, magaliTad, Jenevis molaparakebebis Sesaxeb. gaeca pasuxi spekulaciebs im Te-mazec, rom aSS-s ar ainteresebs da ar aris CarTuli molaparakebaTa am formatSi.
saxelmwifo mdivnis aseTi CarTulo-ba Jenevis procesSi, aseve okupire-bul teritoriebTan dakavSirebiT misi calsaxa definiciebi ra gavle-nas iqoniebs Jenevis molaparakebe-bze?
Jenevis molaparakebebSi seriozu-li problemebi arsebobs moskovis uaRresad arakonstruqciuli po-ziciis gamo. es problemebi albaT gagrZeldeba. Tumca, Zalian mniSv-nelovania, rom Cvens mTavar part-niors _ aSS-s myari pozicia aqvs da kargad aris garkveuli sakiTxSi. klintonma moaxerxa am CarTulobis mkafiod demonstrireba.
putini myisierad gamoexmaura klintonis mier TbilisSi gakeTe-bul gancxadebebs. politikuri mimomxilvelebi miiCneven, rom ruseTis premieri SedarebiT Tav-Sekavebuli iyo, roca klintonis gancxadebas akritikebda.
politikuri mimomxilveli ar var, magram SemiZlia mivce Tavs ufleba da vTqva, rom putinis tradiciulad cinikuri gancxadeba Zalian TavdacviTi iyo. miuxedavad yvelafrisa, ruseTi ar aris Crdi-loeTi korea, romelsac ar aRel-vebs, Tu rogor miiRebs danarCeni
msoflio imas, rasac is akeTebs. ruseTs surs, rom is, rac man saqarTveloSi Caidina, msofliom miiRos rogorc respeqtabeluri mdgomareoba.
bunebrivia, iseTi qveynis calsaxa pozicia, rogoricaa aSS, yvela Se-mTxvevaSi mniSvnelovani faqtoria saerTaSoriso TanamegobrobisTvis, maT Soris iseTi cinikuri xel-mZRvanelobisTvisac ki, romelsac dRes kremlSi vxedavT.
aSS-s pozicia imdenad mniSvnelovani faqtoria, rom SeiZleba saqarTvelo-ruseTis urTierTobaSi garkveuli cvlilebebi moxdes?
myisierad ara. amis aranairi winapiroba dRes ar arsebobs. Cveni survilia ruseTTan civilizebu-li urTierTobebi Camoyalibdes. saboloo jamSi am urTierTobebis normalizeba moxdeba maSin, rode-sac kremlis strategiuli amocana fundamenturad Seicvleba. dRes maTi strategiuli amocanaa saqar-Tvelos suverenitetis mospoba.
am sakiTxSi moskovis poziciis Secvlas mniSvnelovnad gaaadvi-lebs, Tuki am amocanis miRweva misTvis rTuli, SeuZlebeli gax-deba. saWiroa Cveni sazogadoebis mzadyofna am grZelvadian, mtkice da Tanmimdevrul brZolaSi Casa-bmelad. gvWirdeba aseve mTavari partniorebis mxardaWera, rogorc ruseTis agresiis mniSvnelovani Semakavebeli faqtori. es mokleva-diani procesi ar iqneba. moxaruli viqnebi, Tu vcdebi.
manamde ruseTTan teqnikur sakiTxe-bzec ar Rirs saubari? _ magaliTad, vizebis gacemis ganaxleba, sahaero mimosvlis aRdgena.
vizebis gacema Cven ar Segviwyve-tia da Cven ver ganvaaxlebT. igive exeba sahaero mimosvlas. cxadia, Tu ruseTi meorexarisxovani sakiTxebis mogvarebaze wamova, Cven mxolod mivesalmebiT. Tumca, aq ar unda
dagvaviwydes mTavari _ am nabijeb-ma, Tumca jer arc es Cans, ar unda gadafaros fundamenturi proble-mebi. arc Cven unda movityuoT Tavi da arc saerTaSoriso partniorebs unda mivceT amis ufleba. 90-ian wlebSi Cven daviviwyeT, rom ru-seTTan fundamenturi problemebi gvqonda, magram am problemebma axa-li ZaliT iCina Tavi da es mudmivad ase iqneba. Cven da ruseTis sxva mezoblebsac erTi da igive proble-ma gvaqvs _ moskovis mxridan Tavisi mezoblebis suverenitetis funda-menturi miuRebloba.
saxelmwifo mdivnis vizitis dros iyo Tu ara saubari amerikel part-niorebTan im sakonstitucio cvli-lebebze, romlebic qveyanaSi igegme-ba da ra rekomendaciebi miiReT?
reformebTan, maT Soris sakons-titucio reformebTan dakavSire-biT mudmivad xdeba Cveni partnio-rebis informireba. aq araviTari saidumlo ar aris. iseTi urTier-Toba ar gvaqvs, rom raime sakiTxze myisierad miviRoT rekomendacia Cveni mTavari partniorisgan.
zogadad, Cveni partniorebi, iseve rogorc mTeli Cveni sazogadoeba, xelisufleba da, me vTvli, rom politikuri speqtris didi nawilic, miiCneven, rom saqarTvelos Semdgomi svla stabiluri, liberaluri demokratiisken sakonstitucio reformasac gulisxmobs. axali modeli iqneba ufro dabalansebuli, vidre aqamde. es raime revoluciuri aRmoCena ar aris. amaze, didi xania, miRweulia konsensusi. konkretuli detalebis ganxilva arc erTi Cveni partnioris saqme ar aris. bunebri-via, veneciis komisia mogvcems detalebze mniSvnelovan rekomenda-ciebs, Tumca am SemTxvevaSic, saboloo gadawyvetileba saqarTve-loSi miiReba. swored amitom hqvia saqarTvelos suverenuli qveyana.
esaubra sofo bukia
mTavari Tema
14 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mTavari Tema
hilari klintonis viziti mniSvne-
lovania ara marto saqarTvelosa da
amerikis ormxrivi strategiuli ur-
TierTobisTvis, aramed _ mTlianad
regionisTvisac. amerikis mxridan es
iyo strategiuli partniorobis erT-
gulebis kidev erTi dadastureba. Cemi
gadmosaxedidan am vizits ori ZiriTadi
datvirTva hqonda.
erTi _ naTeli gaxda, rom amerikis
damokidebuleba saqarTvelos mimarT,
ruseTTan dawyebuli axali urTierTo-
bis miuxedavad, ar icvleba; piriqiT,
gadatvirTvis politika xels
Seuwyobs saqarTvelo-amerikis
strategiuli urTierTobebis
kidev ufro gamyarebas. saqar-
Tvelo ar iqneba mitovebuli
da gacvlili. Cveni erovnuli
usafrTxoebis xarjze ar dare-
gulirdeba ruseT-amerikis ur-
TierToba. Tumca unda aRvniS-
no, rom yvela gancxadeba, maT
Soris barak obamas gancxadeba
moskovSi vizitisas, swored am politi-
kur xazs mihyveba.
meore _ ukve gamoCnda, rom amerikam
SeimuSava politika saqarTvelosTan
mimarTebaSi. iyo eWvi, rom axali admi-
nistraciis politika saqarTvelosTan
mimarTebaSi Camouyalibebelia, konkre-
tulad vgulisxmob Sida politikur vi-
TarebasTan dakavSirebiT maT pozicias.
demokratiuli institutebis mSene-
bloba, saqarTveloSi saarCevno garemos
Secvla da saqarTvelos momzadeba moma-
vali arCevnebisTvis aris qarTul-ameri-
kuli urTierTobebis mTavari amocana.
qalbatoni hilari dagvpirda, rom mo-
mavali arCevnebisTvis soliduri daxma-
reba gamoiyofa saqarTveloSi saarCevno
garemos Tvisobrivad Sesacvlelad. es
iqneba ara konkretuli partiis an opo-
ziciisTvis, aramed mTeli saqarTvelos-
Tvis gaweuli daxmareba.
adgilobrivma arCevnebma kidev er-
Txel dagvanaxa, rom qarTuli saarCevno
garemo Sors dgas demokratiuli stan-
dartebisgan. ra Tqma unda, es iyo win
gadadgmuli nabiji, radgan kandidatebi
erTmaneTs upirispirdebodnen intele-
qtualurad, sxvadasxva Temis garSemo
da es iyo swori politikuri kulturis
damkvidrebis pirveli nabiji. Tumca,
iyo bevri xarvezi.
gamixarda, rom qalbatoni klintonisa
da amerikis administraciis SemoTava-
zeba Cems samomavlo gegmebs daemTxva.
didi xania vambob, rom CemTvis priori-
tetia politikuri organizaciis, par-
tiis Camoyalibeba, misi struqturebis
gaZliereba da am kuTxiTac, opoziciis
partiuli mSeneblobisTvis, amerika mi-
zanmimarTul daxmarebas gamoyofs.
Zalian mniSvnelovani iyo aqcenti
sakonstitucio cvlilebebTan dakav-
SirebiT, romelic Cvens qveyanaSi mza-
ddeba. hilari klintonTan visaubreT
imaze, rom saqarTvelo ar aris ruseTi
da saakaSvili ar aris putini, amitom pu-
tinizaciis gegma ar imuSavebs. rogorc
qarTuli sazogadoebisTvis, ise Cveni
partniorebisTvis, ra Tqma unda, miu-
Rebelia sqema, rom saakaSvilma moirgos
konstitucia ise, rom Semdeg sxva for-
miT gaagrZelos xelisuflebaSi yofna.
saxelmwifo mdivanma yuradReba gaa-
maxvila strategiuli TanamSromlobis
TiTqmis yvela sferoze da maT Soris
usafrTxoebaze. vilaparakeT regio-
nul usafrTxoebaze, im viTarebaze,
rac aris Seqmnili okupirebul teri-
toriebze. saqarTvelos amerikis mxri-
dan usafrTxoebis garantiebis Seqmnis
TvalsazrisiT myari mxardaWera
eqneba.
TavisTavad termini, romelic
axla iwyebs damkvidrebas _ `oku-
pirebuli teritoria~ _ rogorc
amerikel politikosebSi, aseve,
didi imedi gvaqvs, evropel poli-
tikosebsa da sagareo politiku-
ri elitis warmomadgenlebSic _
kidev erTi elementia, rac afxa-
zeTisa da cxinvalis regionis
araRiarebis politikas gaamyarebs. ar
gvaqvs iluzia, rom uaxloes periodSi
raime cvlileba moxdeba qarTul-afxa-
zur da qarTul-osur urTierTobebSi,
magram es araRiarebis politika imisTvis
gvWirdeba, rom viTareba im teritorie-
bze, romlebic okupirebulad iTvleba,
mTeli msoflios mier adekvaturad Se-
fasdes, Semdeg ki ukve nabijebis gadadg-
ma daviwyoT.
mTavaria, rom es molaparakebebi Ses-
ruldes da konkretuli nabijebi ga-
daidgas. ramdenime dReSi cvlilebebs
ver vigrZnobT, magram Rrmad mwams qar-
Tul-amerikuli urTierTobebis moma-
vlis da imis, razec qalbaton klinton-
Tan vilaparakeT.
hilari klintonis vizitma cxadyo, rom barak obamas administraciam
SeimuSava mkafio politika saqarTvelos mimarT.
irakli alasania, `Cveni saqarTvelo _ Tavisufali demokratebis~ lideri
Tvalsazrisi
klintonis vizitis kapitali
klintonTan visaubreT imaze,
rom saqarTvelo ar aris ruseTi da
saakaSvili ar aris putini, amitom
putinizaciis gegma ar imuSavebs.
15liberali . ivlisi 2010 . № 39
mTavari Tema
`odes yofil ars aqamomde, Tumca ma-
maTa da dedaTa erTad eWamaT puri?~ _
ambobs ganrisxebuli varsqeni `SuSanikis
wamebaSi~.
2010 wlis 5 ivliss hilari klinton-
Tan Sesaxvedrad 140-mde qali Seikriba.
sxva delegaciebis da ucxouri stumre-
bis vizitebisagan gansxvavebiT, es Sexve-
dra specialurad mxolod qalebisTvis
moewyo. Tumca, Sexvedris stenografiu-
li Canaweridan irkveva, rom monawileTa
Soris aravin aRmoCnda iseTi,
vinc qalebisaTvis yvelaze sa-
Wirboroto problemas wamo-
Wrida da ityoda, rom saqar-
TveloSi qalebs uTanasworod
epyrobian.
amis nacvlad, liderma qa-
lebma yuradReba gaamaxviles
okupirebul teritoriebze,
ruseT-saqarTvelos urTier-
Tobebze, amerikasa da ruseTs
Soris urTierTobebis ganaxlebasa da
qveyanaSi demokratiuli institutebis
ganviTarebaze.
es sakiTxebi, cxadia, umniSvnelo ar
aris. Tumca, sazogadoebrivi sivrce am
TemebiT isedac gajerebulia, oRond
_ mxolod mamakacTa mxridan. Jurnal
`solidarobis~ 35-e nomerSi gamoqvey-
nebuli, Cem mier Catarebuli kvleva
cxadhyofs, rom saxelmwifo da kerZo
televiziebis popularul sazogadoe-
briv-politikur gadacemebSi stumarTa
2/3-ze meti mamakacia.
gamodis, rom varsqen pitiaxSis si-
tyvebi saqarTveloSi kvlavac aqtualu-
ria. mamakacebi da qalebi ikribebian da
saubroben erTsa da imave sakiTxebze,
mxolod amas cal-calke akeTeben.
saqarTveloSi poziciis sajarod ga-
moxatvisa da gadawyvetilebis miRebis
mniSvnelovan upiratesobas mamakacebi
floben. arada, swored qalebis saja-
ro sferoSi meti CarTviT mivaRwevT im
mdgomareobas, roca ucxoel stumreb-
Tan qalTa Sexvedrebis gamarTva saWiro
aRar iqneba. qalebisTvis mxolod ukeTe-
si socialur-ekonomikuri pirobebis Se-
qmniT mivaRwevT imas, rom mniSvnelovan
Sexvedrebze Tanabrad ismodes, rogorc
mamakacebis, ise qalebis azri.
am mxriv, saqarTveloSi samarcxvino
viTarebaa.
2002 wlis aRweris monacemebiT, sa-
qarTvelos mosaxleobis umravlesoba
qalia. qalebi maSinac umravlesobaSi
arian, roca umaRlesi ganaTlebis mqone
moqalaqeebze midgeba saqme. magaliTad,
2002 wels saqarTveloSi iyo umaRlesi
ganaTlebis mqone 42 aTasi qali da 36
aTasi mamakaci. swored am maCveneblis
gamo, miT ufro samarcxvinoa is, rom
sajaro sferoSi monawile qalebis rao-
denoba ase mcirea. 18 ministridan Cven-
Tan qali mxolod oria. parlamentis 150
wevridan qali mxolod rvaa. 2009 wlis
monacemebiT, saqarTvelos 40 elCidan
mxolod xuTia qalbatoni.
sajaro sferoSi qalebis monawileo-
bis nakleboba ekonomikuri, socialuri
da kulturuli winaRobebis bralia.
saqarTvelos saxelmwifo ki maTi mo-
nawileobisTvis pirobebis Sesaqmnelad
arafers akeTebs; xandaxan ki, sxvadasxva
interesisadmi msxverplSewirvis gamo,
maT mdgomareobas amZimebs kidec. ga-
vixsenoT Tundac is, rom axali Sromis
kodeqsi orsuli qalis samsaxuridan
daTxovnisagan damcvel meqanizmebs ar
Seicavs.
hilari klintonTan misuli 140
warmatebuli qalis arseboba qmnis
cru warmodgenas, rom saqarTve-
loSi qalebis mdgomareoba da-
makmayofilebelia. Tumca, am 140
qalis garda, saqarTveloSi cxo-
vrobs bevrad meti mSromeli da
mcodne qali, romelic, social-
ekonomikuri da kulturuli ba-
rierebis gamo, sajaro sferoSi am
doziT monawileobas verafriT SeZlebs.
swored amitom, hilari klintonTan
Sexvedraze misuli qalbatonebis misia
am problemebze saubari unda yofiliyo.
maT unda wamoeWraT sakiTxebi, romel-
Tac mamakacebis mier monopolizebul
da gansazRvrul sivrceSi versad waawy-
debiT. problemebi, romelTa gadaWrac
Seqmnida qalebis mdgomareobis zogadi
da Zirfesviani gaumjobesebis saSuale-
bas. da aseve aRmofxvrida qalebisaTvis
amgvari ̀ specialuri~ Sexvedrebis gamar-
Tvis saWiroebas.
mxolod ase, problemis gamomzeure-
bisTvis TiToeuli sajaro SesaZleblo-
bis gamoyenebiT Tu mivaRwevT imas, rom
21-e saukunis saqarTveloSi varsqen pi-
tiaxSis sityvebi aRaravis gaaxsendes.
Seicvala Tu ara saqarTveloSi qalebis mdgomareoba me-5 saukunis
Semdeg? naklebad.
ana doliZe
Tvalsazrisi
isev varsqen pitiaxSis saqarTvelo
monawileTa Soris aravin aRmoCnda
iseTi, vinc qalebisaTvis yvelaze
saWirboroto problemas wamoWrida
da ityoda, rom saqarTveloSi qalebs
uTanasworod epyrobian.
16 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mezoblebi
CrdiloeTi kavkasia
kavkasiuri vendeta
6 ivliss, kislovodskSi ruseTis mTavrobis meTauris vladimir pu-tinisa da inguSeTis prezidentis iunus-bek evkurovis Sexvedraze kavkasiuri sisxlis aRebis wesis Taobaze mimdinareobda msjeloba.
inguSeTis prezidentma moaxsena premiers, rom wina welTan Sedare-biT, inguSeTSi 157 gadamterebu-li ojaxis Serigeba moxerxda. man isic dasZina, rom moxerxda mkv-lelobisTvis sisxlis aRebis gamo-sasyidis asi aTasidan erT milion rublamde aweva. `ase sisxlis amRe-bebs vebrZviT~, _ Tqva man.
vladimir putinma Tavis mxriv ganacxada, rom `kargi iqneboda TandaTanobiT yvela am tradiciis moSla da urTierTobebis Taname-drove meTodebiT mogvareba. da saerTod, ukeTesia, Tu saqme kano-nis amgvar darRvevamde ar miva~.
kavkasiaSi sisxlis aRebis wesi uZvelesi droidan arsebobs da dResac, 21-e saukuneSi kvlav aqtualuria. cxadia, droTa gan-
sisxlis aRebis wesi dRemde samarTlis alternativaa CrdiloeT kavkasiaSi.
laura xasanova
mavlobaSi sisxliani SurisZiebis tradiciebi icvleba, magram maTi sruliad aRmofxvrisgan jer So-ria.
erT-erTi problema isic aris, rom moskovma ver Seqmna Crdilo-eT kavkasiaSi iseTi samarTlebrivi meqanizmebi, romelic adgilobrivi mosaxleobisTvis am adaTs Caanacv-lebda.
`sisxlis aRebis wesi kavkasia-Si, Crdilo-aRmosavleTi nawilis garda, yvelgan moqmedebs. daRes-tanSi, inguSeTsa da CeCneTSi dRes, sisxlis aRebisa da SuRlis Sewyve-tis sanacvlod, fuls ixdian. adre ase ar iyo~, _ ambobs emil suleima-novi, praRis karlis universitetis ruseTisa da aRmosavleTi evropis kvlevaTa kaTedris doqtori.
bolo ori aTwleulis manZilze CeCneTSi mkveTrad imata sisxlis aRebis SemTxvevebma.
`rodesac omi mimdinareobs da sayovelTaod miRebuli normatiu-li aqtebi ar sruldeba, uadvilesia
miagno da samagiero gadauxado Sens mosisxles. Zvel droSi yvelaze pa-tivcemuli uxucesebi moSuRarTa SerigebiT iyvnen dakavebulebi. zo-gjer es procedura wlebis ganma-
`sisxlis aRebis adaTi
garkveulwilad Semakavebeli
faqtoria. es aris wesi,
romliTac saxelmwifo
xelisuflebis institutebis
gaumarTaobisa da ararsebobis
kompensirebas axdens.
damnaSave unda daisajos
_ es aris misi mTavari
postulati. gana yovelTvis
SeuZlia saxelmwifos amis
uzrunvelyofa? miT ufro
kavkasiaSi~.
17liberali . ivlisi 2010 . № 39
mezoblebi
vlobaSi grZeldeboda, zogjer ki _ mTeli Taobebis manZilzec. axla ki yvelaferi sxvagvaradaa. moSuRaris patiebac aranakleb sapativcemulo saqmed miiCneva, vidre misTvis sama-gieros gadaxda. oRond dRes erT-maneTs TiTqmis aRar patioben~, _ ambobs suleimanovi.
CeCneTSi iSviaTad moiZebneba ojaxi, romelsac Soreul warsul-Si mainc ar Sehxebia sisxlis aRebis adaTi.
CeCeni qali selimati hyveba, rom sisxlis aRebis wesi mis babuas See-xo, romelmac Cxubis dros Tanaso-fleli mokla. `mamaCemi ixsenebda, rom dRemde esmis WiSkris gaRebis xma da mezoblis xma `Tavs gaufr-TxildiT, Cven amieridan Tqveni mosisxle mtrebi varT~. tradi-ciisamebr, babua xaliCaSi gaaxvies. CvenTan asea miRebuli, rodesac adamians asaflaveben; da uxuce-sebma is daRupulis naTesavebs miuyvanes rogorc mkvdari, Tan yvelas muqi tanisamosi ecva da sa-xeebic daburuli hqondaT. xaliCa daRupuli vaJis dedas miarTves. Tu is xaliCas gulze miidebda, es niSnavda, rom man apatia. da Tu ar miuaxlovdeboda, ese igi _ sisxlis aReba unda momxdariyo~.
selimatis babuas ar apaties. amitomac mTel maT ojaxs soflis mitoveba da gadasaxleba mouxda. maT im sofelSi Casvla saerTod ekrZalebodaT. babuas sami Zma sxvadasxva sofelSi dasaxlda, mo-sisxleebs rom ar miegnoT. Tavad babua ki gadaikarga, mere aravis unaxavs.
tuhan e. CeCneTSi cxovrobs. misi Svili Tavisma megobarma 2008 wels mokla. `ar vCqarobdi Cemi Svilis mkvleli mosisxle mtrad gamome-cxadebina da es mxolod mas Semdeg gavakeTe, rac mivxvdi, rom is Ca-denil danaSauls ar nanobda. erTi wlis Semdeg Cemma ufrosma vaJma mokla Cemi Svilis mkvleli~, _ hyveba igi.
am adaTebSi oficialuri kanone-bis adgili ar aris. sabWoTa dro-sac ki arc sasamarTlo, arc cixe ar ixsnida mkvlels devnisgan. Tu damnaSaves ver pouloben, mis na-Tesavebs erCian. Tu mamakacebi ar darCnen, SurisZiebis ufleba qal-ze gadadis _ colze, daze, Svil-ze.
sisxlisRvris SeCereba zogjer maSin SeiZleba, Tu mkvleli inanie-bs danaSauls da Tan saqmeSi gamo-cdili momrigeblebi arian CarTu-lebi.
mauldin salgereevis Tanamdebo-bas ase hqvia _ mosisxle mter-Ta momrigebeli. igi hyveba, Tu rogor mimdinareobs Serigebis procesi: daTqmul dros ZaZebSi Cacmuli damnaSavis naTesavebi mi-dian moklulis saxlSi. damnaSaves, glovis niSnad, wveri unda hqon-des moSvebuli, saxeze da tanze ki labada hqondes moxveuli. mxaree-bi locvebs kiTxuloben. Tu dam-naSaves apaties, maSin daRupulis naTesavma mas wveri da Tavi unda gaparsos. es patiebis simboloa. patiebis Semdeg damnaSave pirobas debs, rom mTeli cxovreba daexma-reba moklulis ojaxs.
CeCneTsa da inguSeTSi asobiT ojaxi cxovrobs sisxlis aRebis tradiciiT. yaraCai-CerqezeTsa da yabardo-balyareTSi mxolod er-Teuli SemTxvevebia. rac Seexeba CrdiloeT oseTs, aq SuRlis niada-gze mkvleloba, ukve aTwleulebia, aRar yofila, Tumca es tradicia kargad axsovT.
`sisxlis aRebis adaTi garkveu-lwilad Semakavebeli faqtoria. es aris wesi, romliTac saxelmwifo xelisuflebis institutebis gau-marTaobisa da ararsebobis kompen-sirebas axdens. damnaSave unda dai-sajos _ es aris misi mTavari postulati. gana yovelTvis Seu-Zlia saxelmwifos amis uzrunve-lyofa? miT ufro kavkasiaSi~... _ ambobs salgereevi.
Jurnalis gamosawerad
dagvikavSirdiT telefonebze:
23 37 31, (899) 48 62 41
an mogvawodeT Tqveni
sakontaqto informacia
el-fostiT: [email protected]
gamoiwereT
Jurnali
liberali
beWduri versia 12 nomeri _ 3 Tve
22 lari
24 nomeri _ 6 Tve45 lari
48 nomeri _ 1 weli90 lari
PDF versia 12 nomeri _ 3 Tve
13 lari
24 nomeri _ 6 Tve25 lari
48 nomeri _ 1 weli 50 lari
eduard kokoiTi dacvis wevrebis TanxlebiT
18 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mezoblebi
samxreTi oseTi
samxreT oseTis axali era
ivlisis dasawyisSi samxreT oseTis
mmarTveli partiis `edinstvos~ meS-
vide yriloba Catarda. saxelisuflo
partiis warmomadgenelTa gancxadebiT,
yriloba istoriuli iyo, radgan daiwyo
samxreTi oseTis uaxlesi istoriis me-
ore etapi. `ruseTis federaciis mier
respublikis damoukideblobis aRia-
rebiT daiwyo _ mSvidobiani, aRmSene-
blobisa da Sromis etapi WeSmaritad
demokratiuli qveynis asaSeneblad~, _
iTqva yrilobaze.
demokratiis idealebisadmi erTgu-
leba gamoavlina samxreTi oseTis pre-
zidentma eduard kokoiTim _ Tavis ga-
mosvlaSi man ganacxada, rom ar apirebs
respublikis konstituciis Secvlas da
mesame saprezidento vadiT kenWisyras.
amave dros mas ar uTqvams, rom qvey-
nis politikidan midis. piriqiT, amave
yrilobaze man Tavisi momavali `Tanam-
debobis~ konturebi moxaza. man mouwo-
samxreTi oseTi bolo oci wlis manZilze damkvidrebul politikur tradiciasTan
ganSorebis tkivils ganicdis.
murat gukemuxovi, cxinvali
da sazogadoebas, politikur partiebsa
da moZraobebs, miuxedavad maTi poli-
tikuri platformebisa da Sexedulebe-
bisa, yvelaferi gadadon da eris sake-
TildReod konsolidireba moaxerxon.
aSkaraa, rom kokoiTi putinis magali-
TiTaa STagonebuli da konsolidirebu-
li eris saTaveSi swored sakuTar Tavs,
rogorc eris liders ise xedavs.
`Cven yvelaze mTavars mivaRwieT _
gamarjvebas, saxelmwifoebrioba Zvi-
rad dagvijda, _ ganacxada prezidentma
kokoiTim, _ dRes ki win ufro mniSvne-
lovani da seriozuli amocanebi gvaqvs,
da yvelaferi unda viRonoT, rom Cveni
danakargi da gansacdeli amao ar aR-
moCndes~.
yrilobam da kokoiTis iniciativebma
sazogadoebis araerTgvarovani damoki-
debuleba gamoiwvia.
opozicias miaCnia, rom prezidentis
gancxadeba konstituciis xelSeuxe-
blobis Sesaxeb eSmakuria _ konsti-
tucia sworedac unda Seicvalos, rom
respublika avtoritarizmisgan daculi
iyos.
saqme isaa, rom samxreTi oseTis kons-
tituciis mixedviT, prezidentobis
kandidati aranakleb 10 wlis manZilze
mudmivad unda iyos respublikaSi na-
cxovrebi, vidre sakuTar kandidaturas
umaRles Tanamdebobaze waradgendes.
es ki mkveTrad amcirebs pretendent-
Ta raodenobas da prezidentis savar-
Zels TiTqmis uTavisuflebs eduard
kokoiTis gundis wevrebs.
samxreTi oseTis samive mmarTvelis
periodSi respublikidan meTodurad
idevneboda opozicia, zogjer ki fizi-
kuradac nadgurdeboda. sabolood ki
xelisuflebis realur oponentTa So-
ris samxreT oseTSi ar darCa arc erTi
qarizmuli da gavleniani lideri, rome-
lic kanonierad SeZlebda prezidento-
bis kandidatad Tavis wardgenas.
es situacia kokoiTis erTpirovnuli
nebis Sedegi ar yofila. es yvelaferi
20 wlis ganmavlobaSi grovdeboda _
rogorc saqarTvelosTan konfliqtis
Sedegi.
araRiarebuli respublikis mcxovre-
bTa sasowarkveTilma mdgomareobam,
konfliqtis saomar mdgomareobad qce-
vis mudmivma saSiSroebam da ruseTis
mxridan realuri daxmarebis ararsebo-
bam, saWiro gaxada xelisuflebisa da
sazogadoebis maqsimaluri konsolida-
cia.
am situaciaSi nebismieri gansxvavebu-
li azri damoukideblobisTvis brZola-
Si xelisuflebisa da sazogadoebis er-
Tobis Seryevis muqarad aRiqmeboda da
lamis Ralats uTanabrdeboda.
eduard kokoiTi dacvis wevrebis TanxlebiT
19liberali . ivlisi 2010 . № 39
mezoblebi
opoziciuri partia `ironis~ polit-
sabWos wevris, timur cxurbatis TqmiT,
`samxreTi oseTis xelisufleba osta-
turad iyenebda saqarTvelos faqtors
_ yvelas, vinc xelisuflebas opozi-
ciaSi Caudgeboda, saqarTvelos agents
arqmevdnen~.
osi samarTaldamcavis visarion osee-
vis azriT: `adamianebs imis ki ar eSino-
daT, rom gansxvavebuli azris gamoTq-
misTvis fizikurad gauswordebodnen,
ufro imas ganicdidnen, sazogadoebis
TvalSi moRalateebad ar gamoCeniliyv-
nen. sabolood ki aman demokratiuli
principebis nebayoflobiTi uaryofa
gamoiwvia, rac nebayoflobiTi avtori-
tarizmiT dasrulda~.
adamianebs saomari droisTvis damaxa-
siaTebeli faseulobebi gauCndaT.isini,
vinc saomar moqmedebebSi ar monawileo-
bdnen, anda komfortuli cxovrebis Zie-
baSi datoves respublika, darCenilTa
TvalSi avtoritetsa da karieris gake-
Tebis uflebas kargavdnen. amgvari sa-
zogadoebrivi TviTSegnebis Camoyalibe-
bas mniSvnelovnad Seuwyo xeli sabWoTa
kavSiris daSlis Semdeg samxreTi oseTis
gare samyarosgan mowyvetamac. adamia-
nebma aq didwilad SeinarCunes sabWoTa
mentaliteti.
`ras warmoadgens, rom Cveni mmar-
Tveli gaxdes? amden xans sad iyo~,
_ samxreT oseTSi am frazas xSirad
gaigonebT. amitom `qveyanaSi mudmi-
vad cxovrebis cenzis~ Sesaxeb kanonis
miReba samxreTi oseTis moqalaqeTa
umravlesobam dadebiTad Seafasa, imis
miuxedavad, rom sxvadasxva dros res-
publikis datoveba bevri pativcemuli
warsulis mqone liders mouxda. axla
es msoflmxedveloba respublikis gan-
viTarebas uSlis xels.
2008 wlis omis Semdeg situacia mkve-
Trad Seicvala. respublikaSi Camoya-
libeba daiwyo Sida opoziciam. manamde
opozicia warmodgenili iyo samxreTi
oseTis gareT, calkeuli pirebis saxiT,
romlebic prezident eduard kokoiTis
piradad mtrobdnen.
samxreTi oseTis parlamentis depu-
tati, partia `edinstvos~ wevri, amiran
diakonovi Sida opoziciis gamoCenas
kokoiTis mier 2008 wlis omis Semdeg
aRdgeniTi samuSaoebisTvis gamoyo-
fili Tanxebis miTvisebas ukavSirebs:
`respublikas hqonda Sansi, sakuTari
ekonomika da socialuri sfero prin-
cipulad axal doneze aeyvana. Tumca,
respublikis interesebi calkeuli
rusi Cinovnikebis moqrTamvas anacva-
les, romlebic biujetis datacebaSi
daostatdnen~.
respublikas, romelSic mudmivi mo-
saxleoba 35-40 aTas adamians Seadgens,
ruseTma aRdgeniTi samuSaoebisTvis 1
miliardi amerikuli dolari gamouyo.
Tumca, omidan 2 wlis Tavze damwvari
400 saxlidan aRdgenilia mxolod 60 sa-
xli. cxinvalSi dRemde ar aris uzrun-
velyofili wylisa da eleqtroenergiis
Seuferxebeli miwodeba. samagierod, ma-
Ral donezea garemontebuli rkinigzis
sadguri, Tumca respublikaSi rkinigza
ar aris. samxreTi oseTis fiskalu-
ri organoebis warmomadgenlis TqmiT,
romelic anonimurad gvesaubra, saSu-
alod, ruseTis mier gamoyofili erTi
rublidan, realurad saqmes 30 kapikic
ar moxmarda, danarCeni _ moipares.
timur cxurbati sazogadoebaSi sa-
protesto ganwyobis zrdas 2008 wlis
agvistos omsac ukavSirebs, Tumca, misi
azriT, sxva mizezebic arsebobda: `pre-
zidentma omis dawyebis win saomari
mdgomareoba ar gamoacxada; metic, man
piradad gauSva adamianebi saxlebSi, ris
gamoc, bevrma iaraRis miReba ver SeZlo.
7-dan 8 agvistos RamiT cxinvalis Ta-
vdacva ar iyo organizebuli. Cven es mi-
xeil saakaSvilis xrikis Sedegi gvegona,
romelmac wina dRes konfliqtis zonaSi
Zalis gamouyeneblobaze ilaparaka. ma-
gram, omidan erTi Tvis Semdeg samxre-
Ti oseTis `kagebes~ ufrosma, generalma
atoevma erT-erT preskonferenciaze
ganacxada, rom qarTuli jaris Semos-
vlamde 4 saaTiT adre maTTvis cnobili
iyo mosalodneli saomari moqmedebebis
Sesaxeb~.
es iyo pirveli SemTxveva, rodesac
respublikis meTauri imaSi daadana-
Saules, rom man ver SeZlo cxinvalis
Tavdacvis uzrunvelyofa _ samxreTi
oseTis istoriaSi oci wlis manZilze
xelisuflebis siwminde pirvelad Sei-
bRala.
nebismier SemTxvevaSi, 2008 wlis Se-
mdeg omis saSiSroeba Semcirda, Sesaba-
misad, gaqra sazogadoebisa da xelisu-
flebis konsolidaciis aucileblobac.
xelisuflebisTvis axali SekiTxvebis
dasmis dro dadga.
adamianebi korufciis problemebiT,
kanonebis da samoqalaqo uflebebis
arasrulyofilebiT, sasamarTlo sis-
temis damoukideblobiT da bevri sxva
sakiTxiT dainteresdnen.
mTavrobis saxlTan mitingebisa da
piketebis gamarTva, samoqalaqo sazo-
gadoebis gaaqtiureba da xelisuflebi-
sadmi, ara materialuri, aramed faseu-
lobiTi pretenziebis gaCena samxreT
oseTSi siaxlea. dRes adamianebs araTu
aRar eridebaT xelisuflebis sawinaaR-
mdego azrebis gamoTqma, aramed amaze
weren kidec.
meore mxriv, adamianis uflebaTa da-
mcvelis visarion oseevis azriT, xeli-
suflebas ar awyobs im komfortuli
mdgomareobis daTmoba, ris garantiasac
mas qarTuli muqara aZlevda. dRes, 2008
wlis Semdeg, roca yvelaferi Zalian
Seicvala, kokoiTi veRar SeZlebs sazo-
gadoebis gaerTianebas qarTuli safrT-
xis winaaRmdeg. am xelisuflebisa da
sazogadoebis Semdgomi konsolidacia
samxreTi oseTisTvis damRupvelia.
xalxma unda gaacnobieris, rom axla
sxva droa _ samxreT oseTs axali poli-
tikuri tradiciis Camoyalibebis xangr-
Zlivi da mtkivneuli periodi daudga.
statiaSi gamoyenebuli terminologia
ekuTvnis avtors da ara `liberals~
statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.
20 liberali . ivlisi 2010 . № 39
Jurnalisturi gamoZieba
samarTali
nawamebi patimrebi strasburgSi Civian
2010 wlis 8 marts, saxalxo damcve-lis TanamSromlebs rusTavis meore mkacri reJimis koloniis patimarma rudik ovakimianma mimarTa. igi Cioda, rom cixis administraciam scema.
`ovakimians sxeulze aReniSneboda dazianebebi, marcxena Tvalze silur-je, siwiTle muclis areSi, msjavrde-buls awuxebda mravalmxrivi tkivili~, _ saxalxo damcvelma giorgi tuRuSma, mTavar prokurors, murTaz zodela-vas, patimris cemis faqtze reagirebi-
oTxi wlis win patimrebis cemis faqtze aRZrul sisxlis samarTlis saqmesTan
dakavSirebiT, dRemde aravin dakiTxula dazaralebulTa garda.
nino TofuriZe
saTvis mimarTa. rudik ovakimianis da kidev erTi pa-
timris _ imeda buTxuzis wamebis fa-qtze gamoZieba jer kidev 2006 daiwyo. saqme 333-e muxliT, samsaxurebrivi uflebamosilebis gadaWarbebiT aRi-Zra, magram im droidan moyolebuli saqme win ar waweula. patimrebi stras-burgis sasamarTloSi apireben Civils.
imeda buTxuzi, 2005 wlis 2 marts, policiam yaCaRobis braldebiT da-akava. sasamarTlom mas 7 wliT Tavi-
suflebis aRkveTa miusaja. patimari orTaWalis me-5 sapyrobilis 103-e sakanSi moaTavses. orTaWalis cixidan, 2006 wlis martSi buTxuzi, sxva mra-val patimarTan erTad, rusTavis #6 sapyrobileSi gadaiyvanes. pirvelad igi swored rusTavis cixeSi trans-portirebisas scemes.
„cixis misaReb oTaxSi damxvdnen niRbianebi, xelketebiTa da muStebiT mcemes. maT Soris iyo cixis dire-qtori gigineiSvili. cemis Sedegad, damizianda xerxemali da Tavis areSi sisxlCaqcevebi mqonda“, _ wers saku-Tar CvenebaSi imeda buTxuzi.
cemis Semdgom, buTxuzis mdgoma-reoba damZimda. igi saavadmyofoSi gadaiyvanes, patimari eqimma asaTianma miiRo. eqimma pacients windawinve ga-numarta, rom cemis faqts mis samedi-cino baraTSi ver Seitanda.
`cemisgan droebiTi dambla mqon-da, radgan xerxemali damizianda, Ca-mtvreuli mqonda gulmkerdis male-bi da TavSi hematoma ganmiviTarda. miuxedavad amisa, eqimma miTxra: Seni diagnozi baraTSi rom Sevitano, sa-msaxuridan momxsnian da SeiZleba me TviTon mcemono~, _ ixsenebs imeda bu-Txuzi.
cemis faqtTan dakavSirebiT, patima-ri samedicino eqspertizis Catarebas dRemde uSedegod iTxovs. mas imedi aqvs, rom dazianebebs eqspertiza ga-moavlens.
2006 welsve, cixis administracia Seicvala, rusTavis me-6 sapyrobilis ufrosad, sandro xulordava dai-niSna, mis moadgileebad ki _ giorgi
21liberali . ivlisi 2010 . № 39
Jurnalisturi gamoZieba
xuxua da laSa bregvaZe. axali admi-nistraciis mosvlasve daemTxva e.w cixis bunti, romlis drosac ramde-nime patimari daiRupa. „24 marts, ci-xeSi baCo axalaia specrazmTan erTad Semovida, piradad var mowme, rogor umowyalod Caxoca patimrebi. vnaxe patimarTa gardacvlili gvamebi“, _ amtkicebs buTxuzi.
buntis Semdgom, cixeSi mdgomareoba gamkacrda, sacxovrebeli pirobebi ki gauaresda. patimrebi SefarviT, Tu-mca mainc gamoTqvamdnen pretenzias, sakvebis, siviwrovisa da antisanita-riis gamo. tusaRebs ar hqondaT te-lefoniT sargeblobisa da werilebis gagzavnis saSualeba. rogorc Tavad amboben, administraciis misamarTiT saCivrebis gamo patimrebi bevrjer ucemiaT.
„ojaxTan 6 Tve ar mqonda kavSiri _ ar icodnen cocxali viyavi Tu mkvda-ri. bolos cixis socialuri samsaxu-ris ufross, zviad zviadaZes vuTxari, rom mas evaleboda ojaxTan davekavSi-rebine, razec mipasuxa _ „gaCerdi To-rem, isedac avadmyofs samudamod da-gaavadmyofebo“, _ ixsenebs buTxuzi.
buTxuzi miiCnevs, rom swored zvia-daZesTan Selaparakebis gamo Camoata-res igi SiSveli cixis derefanSi da SiSvelive Casves karcerSi.
karcerSi patimris SiSvlad Casmis faqts adasturebs im droindeli sa-xalxo damcveli _ sozar subaric. `2006 wlis 15 oqtombers ombudsmenis ofisis warmomadgenlebi _ giorgi mS-venieraZe, oTar kvaWaZe, koba Coflia-ni me-6 sapyrobileSi Sevidnen. maT na-xes imeda buTxuzi, romelic karcerSi, sacvlebis amara ijda. es pirveli Se-mTxveva ar iyo. 13 oqtombers saxalxo damcvelis rwmunebulebma karcerSive SiSvel mdgomareobaSi naxes patimari _ vaJa gegenavac. patimris tanisamosi karceris gareT eyara~, _ ganmartavs subari.
patimarma saxalxo damcvelis rwmu-nebulebs cixis administraciis uka-nono qmedebis Sesaxeb mouyva da weri-lobiTi Cvenebac misca. amis Semdgom
imeda buTxuzi baCo axalaiam kabinet-Si daibara.
„man mkiTxa _ Sen xar imeda buTxu-zio? rogorc ki dadebiTi pasuxi mii-Ro, ayvirda _ me miCivi biWoo?! _ da damiwyes man da kidev sxvebma cema“, _ ambobs patimari.
manve gviTxra, rom cixeSi Tea Tu-TberiZem moinaxula. pirispir Sexve-drisas TuTberiZem patimars mosTxo-va baCo axalaias winaaRmdeg dawerili gancxadebis ukan gamotana. TanamS-romlobis sanacvlod TuTberiZe mas pirobebis gaumjobesebas dahpirda.
imeda buTxuzTan Sexvedras adastu-rebs Tea TuTberiZec, Tumca uaryo-fs, rom man patimars rame SesTavaza. TuTberiZe sakanSi gaSiSvlebul sami-ve patimars Sexvedria.
`me maTTvis araferi SemiTavazebia, es sruli sicruea. samive patimars cal-calke vesaubre, maTi Cvenebebi erTmaneTs ar emTxveoda da, bunebri-
via, eWvi Sevitane faqtis sizusteSi. vizualurad fizikuri Zaladobis niSnebi ar emCneodaT. magram Tu isini marTla SiSvlebi Caatares derefan-Si, es namdvilad adamianis uflebis darRvevaa~, _ gviTxra TuTberiZem.
male, imeda buTxuzi rusTavis me-2 zonaSi gadaiyvanes. patimris mtkice-biT, zewola aqac grZeldeboda. mis-gan sarCelis gamotanas da aRiarebiTi Cvenebis videokameriT Caweras moi-Txovdnen.
`usafrTxoebis samsaxuris ufrosi giorgi xuxua da misi TanaSemwe mcemd-nen, memuqrebodnen Tu Cven moTxovnas ar Seasruleb _ ojaxs amogixocavTo~, _ ambobs buTxuzi.
patimarTa cemis gamo, prokura-turam sisxlis samarTlis saqme 2006 wels aRZra, Tumca faqtTan dakavSi-rebiT, uSualod dazaralebuli pati-mrebis garda, jer aravin daukiTxavT.
2008 wlis miwuruls sozar subar-
`cemisgan droebiTi dambla mqonda, radgan xerxemali
damizianda, Camtvreuli mqonda gulmkerdis malebi da TavSi
hematoma ganmiviTarda. miuxedavad amisa, eqimma miTxra: Seni,
diagnozi baraTSi rom Sevitano, samsaxuridan momxsnian da
SeiZleba me TviTon mcemono~.
22 liberali . ivlisi 2010 . № 39
Jurnalisturi gamoZieba
ma patimarTa mimarT #6 sapyrobi-lis TanamSromlebis samsaxurebrivi uflebamosilebis gadaWarbebis saq-mesTan dakavSirebiT, prokuraturisa-gan saqmis msvlelobis dokumentacia moiTxova. Tumca, saxalxo damcvels mxolod is acnobes, rom Tanamdebo-brivi uflebamosilebis gadaWarbebis muxliT winaswari gamoZieba daiwyo.
gamoZiebam, romelic axlac mimdina-reobs, mowmis statusiT dakiTxa #6 sapyrobilis patimari rudik ovakimia-ni.
rudik ovakimiani 2005 wels ixdida sasjels, rusTavis #5 sapyrobile-Si, mogvianebiT igi sxva patimrebTan erTad, amave cixis #6 korpusSi ga-daiyvanes. rudik ovakimianisa da imeda buTxuzis saknebi erTmaneTis mopir-dapire mxares mdebareobda.
„sakani, sadac Semiyvanes, 28 kacze iyo gaTvaliswinebuli, magram 100 kaci vijeqiT. sakans Tunuqis saxuravi hqonda, ris gamoc zafxulSi oTaxis temperatura 40 gradusamde adioda, ar niavdeboda, ar modioda wyali, sa-pirfareSo Ria hqonda. sakanSi iyo an-tisanitaria, taraknebi, virTxebi, baR-linjoebi. dagvesia tilebi. gagviCnda kanis daavadebebi: muni, soko. aravis anaRvlebda Cveni mkurnaloba. viZine-bdiT morigeobiT, ar gvqonda leibe-bi da TeTreuli“, _ ambobs patimari ovakimiani.
`im dros, orTaWalis cixeebSi, namdvilad mZime mdgomareoba iyo. 20-kacian sakanSi 120 adamiani ixdi-da sasjels. fanjrebi TunuqiT iyo daburuli da arsaidan niavdeboda. sakvebis da samedicino momsaxurebis donec dabali gaxldaT. patimrebs an arasworad mkurnalobdnen an saer-Tod ar mkurnalobdnen, rasac xSirad fatalur Sedegebamde mivyavdiT~, _ ambobs subari.
„saCivris werilis gamo, 2006 wlis ivlisis bolos, mcemes, xulordavam, daviT mamukiZem, zurab zviadaZem, or adgilze gamityda Tavi da damizianda xerxemali. cixis ufrosis kabinetSi amaTries, xulordavam miTxra: aq me
var yvelaferi, eqimic, mosamarTlec, jalaTic, roca am dazianebebisTvis eqims momTxov, moval da xerxemals amogaclio“, _ ixsenebs patimari.
autaneli pirobebis gamo, ovakimian-ma sxva patimrebTan erTad saCivris weriliT saxalxo damcvels mimarTa. isini aprotestebdnen imasac, rom cixis telefonis gamosayeneblad da mono baraTebis sayidlad fuls kor-pusis ufross, giorgi xulordavas aZlevdnen, romelic 5-larian mono baraTs 20 larad yidda.
„telefoniT rom gvesargebla, fuli unda agvegrovebina. mere, am fuls xSirad ubralod gvarTmevdnen, Caatarebdnen Cxrekas, naxavdnen fuls, iZaxdnen e.w „obSiakis“ fuliao da mihqondaT. mere Tanxis agroveba isev Tavidan gviwevda imisaTvis, rom ojax-Tan darekva SegvZleboda“, _ ambobs ovakimiani.
ovakimianis TqmiT, igi imeda buTxu-zTan erTad ramdenjerme sastikad scemes. igi karcerSi uWmel-usmeli 4 dRe Casves.
„meoTxe dRes mivxvdi, mets veRar gavZlebdi. amitom daviwye yvirili, rom vinmes xma miewvdina saxalxo da-mcvelisaTvis. es yvelaferi davafi-qsire saxalxo damcvelisTvis gagza-vnil saCivarSic, ris Semdgom, cixis ufrosis kabinetSi giorgi xuxua da laSa bregvaZe mokvliT memuqrebod-nen“, _ ganmartavs rudik ovakimiani.
imeda buTxuzisa da rudik ovakimia-nis saqmeebi saxalxo damcvelis 2008 wlis saparlamento moxsenebaSic mo-xvda, Tumca raime samarTlebrivi rea-gireba ar mohyolia.
„saqme aRiZra sisxlis samarTlis kodeqsis 333-e muxliT, romelic sa-msaxurebrivi uflebamosilebis ga-daWarbebas gulisxmobs. 2006 wlidan, gamoZieba erTi nabijiTac ar waweula win, saqmesTan dakavSirebiT arc erTi eWvmitanili ar arsebobs. isini, vinc
patimrebs scemdnen, dRes isev TavianT Tanamdebobebze muSaoben“, _ ambobs pa-timarTa advokati, adamianis ufleba-Ta centris iuristi nino andriaSvili.
advokatis ganmartebiTve, saqme ara-mxolod uflebamosilebis borotad gamoyenebis muxliT, aramed wamebisa da araadamianuri mopyrobis gamoc unda aReZraT.
nino andriaSvili: „pirvelsave Sua-mdgomlobaze moviTxove, danaSaulis kvalifikaciis Secvla, Tumca Cemi mo-Txovna ar daakmayofiles. araerTxel mivmarTe mTavar prokurors. Tumca, pasuxi ar mimiRia. saqmis gamomZiebel-Tan SevTanxmdi, rom erTad dagveki-Txa patimrebi. mas mere sami Tve ga-vida, jer aravin Semomxmianebia. saqmis aseTi mizanmimarTuli gaWianurebis gamo, Cven evropul sasamarTlos mi-vmarTavT~.
`saxalxo damcvelis TanamSromlebi, romlebmac uSualod CamoarTves Cve-nebebi nawameb patimrebs, prokuratu-ras Txovdnen _ dagvkiTxeTo. Tumca, ar dakiTxes~, _ ambobs sozar subari.
nika legaSvili, `adamianis ufle-baTa centris~ evropuli samarTlis advokati:
„2006 wlidan moyolebuli, gamo-Ziebas eWvmitanilic ar hyavs. es aris gamoZiebis ganzrax gaWianureba. aseT SemTxvevebSi kanonmdebloba gvaZle-vs saSualebas, rom Sida instanciebis movlis gareSe pirdapir strasburgis adamianis uflebaTa sasamarTlos miv-marToT. am uflebis gamoyenebiT, wa-mebisa da uflebamosilebis borotad gamoyenebis muxliT, Cven evrosasamar-TloSi viCivlebT“.
cixis TanamSromlebis nawili, rom-lebsac patimrebi wamebis gamo uCivian _ daawinaures, nawili imave cixeSi isev agrZelebs saqmianobas. imeda buTxuzi da rudik ovakimiani ki kvlav rusTavis #6 sapyrobileSi ixdian sasjels.
statia momzadebulia evrokavSiris mier dafinansebuli proeqtis „saqarTveloSi mediis _ rogorc makontrole-beli institutis _ rolis gaZliereba“ farglebSi, ro-melsac axorcielebs evraziis TanamSromlobis fondi.
23liberali . ivlisi 2010 . № 39
saubrebi liberalizmze
Tvalsazrisi
internetis galaqtika
socialuri qselebis qarTvel momxmarebelTa ricxvi dRiTi dRe izrdeba. gansakuTrebiT popula-rulia rusuli „odnoklasniki“ da amerikuli „feisbuqi“. „odnoklas-niki“, `feisbuqisgan~ gansxvavebiT, virtualur sajaro sivrces ar qm-nis, radgan ZiriTadad mainc piradi kontaqtebiT da yofiTi TematikiT Semoifargleba. `feisbuqi~ ki namd-vil virtualur agorad iqca, sadac adamianebi qveynisa da sazogadoebis winaSe mdgar saWirboroto proble-mebze msjeloben, Cxuboben, erTma-neTis mimarT simpaTias gamoxata-ven, da politikur moRvaweobasac ki ewevian. magaliTad, `feisbuqis~ erT-erTi aqtiuri momxmarebeli, respublikuri partiis wevri, daviT zurabiSvili Tvlis, rom `feisbuqi~ misTvis, rogorc politikosisTvis, sazogadoebasTan urTierTobis al-ternatiuli saSualebaa.
axali media tradiciuli, centra-lizebuli mediisgan gansxvavebiT (televizia, radio, Jurnal-gazeTe-bi), maqsimalurad bevri adamianis gamoxatvis Tavisuflebas uzrunve-lyofs. faqtobrivad, yvelas, vinc internetis qselSia CarTuli, sa-Sualeba aqvs, Tavisi kompetenturi Tu arakompetenturi azri sajaro gaxados. amas mniSvnelovani gavlenis
socialur medias socialur, politikur
da kulturul ganviTarebaSi potenciurad
imaze meti wvlilis Setana SeuZlia, vidre
dRes viazrebT.
giorgi cxadaia
moxdena SeuZlia sazogadoebis ara mxolod politikur, aramed socia-lur suraTzec, radgan sajaro sivr-ce xdeba maqsimalurad inkluziuri (izrdeba moqalaqeebis CarTuloba) _ Tu adre mediasaSualebebSi mxolod avtoritetebad miCneuli adamianebis azrs eTmoboda gansakuTrebiT didi dro, axla yvelas SeuZlia, Tavi far-To sazogadoebas gaacnos.
aSS-Si 2008 wlis saprezidento arCevnebis dros da Semdegac qveyn-deboda popularuli liberali da konservatori blogerebis (damou-kidebeli internet veb-gverdebis avtorebis) sia, romlebsac orive partiis amomrCevelze hqondaT ga-vlena _ isini ise iqcnen avtori-tetebad, rom arc erT wamyvan na-cionalur telearxze da beWdur gamocemaSi arc ki gamoCenilan.
saqarTveloSi daaxloebiT msgavsi SemTxveva moxda ramdenime wlis win erT-erT internet forumze, rodesac `nacionaluri moZraobis~ mxardamWeri ramdenime adamiani, imis gamo, rom fo-rumul diskusiebSi TavianT pozicias jerovnad icavdnen, xelisuflebis wevrebma erT-erT saministroSi Tana-mSromlebad miiwvies. xelisuflebis mxardamWerebma da xelisuflebis we-vrebma erTmaneTi virtualur sajaro sivrceSi _ forumze gaicnes.
sazogadoebis socialuri suraTi SesaZloa potenciurad iman Secva-los, rom internetiT informaciis demokratizacia xdeba, rac niSnavs, rom amieridan ama Tu im saxis mniS-vnelovani informacia aRar aris privilegirebul adamianTa jgufis sakuTreba, aramed vrceldeba inter-netSi da masze rac SeiZleba bevr adamians miuwvdeba xeli. magaliTad SeiZleba moviyvanoT iseTi ucxouri veb-gverdebi, rogoricaa www.acade-micearth.org da www.ted.com. pirvel maTganze SegiZliaT naxoT leqciebis videoCanawerebi msoflios ramdenime wamyvani universitetidan, xolo meo-regan Tavis dargSi moRvawe gamoCeni-li adamianebis mokle, magram Zalze sasargeblo leqciebs mousminoT. sa-qarTveloSi daaxloebiT msgavsi efe-qti hqonda iseT veb-gverds, rogo-ricaa www.lib.ru, sadac rusul enaze Targmnili klasikosi da Tanamedrove mwerlebis nawarmoebebia ganTavsebu-li. Sedegad, saqarTveloSi daintere-sebulma adamianebma waikiTxes nawar-moebebi, romlebic qveyanaSi jer arc iyo wignad Semosuli. dRes lib.ru-s analogi popularuli qarTuli veb-gverdi www.lib.ge mkiTxvels qarTul enaze naTargmn ucxour prozaul, po-etur da publicistur nawarmoebebs sTavazobs, qarTul enaze daweril na-
24 liberali . ivlisi 2010 . № 39
saubrebi liberalizmze
warmoebebTan erTad. msofliozec da saqarTvelozec, Zalze didi gavlena hqonda ufaso enciklopediis _ viki-pediis (www.wikipedia.org) Seqmnas, ra-mac informacia da codna gacilebiT ufro demokratiuli, maqsimalurad bevri adamianisTvis xelmisawvdomi gaxada.
socialuri suraTis SecvlasTan erTad interneti da socialuri qselebi politikis sferoze axdens gavlenas. Tu adre mTavrobas efe-qturad SeeZlo SeezRuda gamoxatvis Tavisufleba imiT, rom tradiciul mediasaSualebebs dapatroneboda, axla es TiTqmis SeuZlebeli gaxda. amis naTeli magaliTi gorSi stali-nis Zegli aRebis faqti iyo. rode-sac faqti arc erTma centralurma mediasaSualebam ar gaaSuqa, `feis-buqze~ namdvili koleqtiuri nius konferencia moewyo: adamianebi erT-maneTs gadascemdnen informacias Ze-glis aRebis garSemo ganviTarebul movlenebze, uziarebdnen sakuTar mosazrebebsa da eWvebs.
albaT internetis aqtiur momx-mareblebs isic gecodinebaT, rom Cvens mezobel qveyanaSi _ TurqeTSi popularuli videoportali „iuTu-bi“ akrZalulia, radgan TurqeTis mTavrobas eSinia, am saSualebiT mo-qalaqeebma mTavrobisTvis miuRebeli videoebi ar gaavrcelon. socialur qsel „tviters“ uzarmazari gavlena hqonda 2009 wlis iranis arCevnebis Se-mdgom momxdar movlenebze, rodesac gabrazebuli iraneli amomrCeveli, totaluri mediacenzuris pirobebSi, swored `tviteriT~ gamoxatavda Tavis azrebs da zog SemTxvevaSi `tviteri~ xdeboda realuri Sekrebebis inicire-bis adgili. saqarTveloSi 2007 wlis 7 noembridan moyolebuli opozi-ciis momxreebi `forumis~ da Semdgom `feisbuqis~ saSualebiT aqtiurad uziarebdnen erTmaneTs da danarCen sazogadoebas mitingebze momxdar mo-vlenebs, maSin rodesac centraluri mediasaSualebebi mitingebs arasakma-risad da mokled aSuqebdnen.
aranakleb sainteresoa virtualu-ri sociluri qselebis da internetis roli kulturuli faseulobebis Se-saxeb gamarTul msjelobebSi. „har-vardis saerTaSoriso mimoxilvis“ veb-gverdze mkvlevari jon fefe-ri wers, rom sityvis Tavisuflebis moZraoba, romelic 1964-65 wlebSi berklis universitetTan realur sivrceSi mimdinareobda, egviptesa da sxva avtoritarul da konserva-torul qveynebSi axla virtualur sivrceSi _ socialur qselebis mier Seqmnil sajaro sivrceSi mimdina-reobs. axalgazrda iranelebisTvis `feisbuqi~ is sivrcea, sadac saku-Tari cxovrebis Tavadve warmarTvis virtualuri saSualeba eZlevaT, rac realur drosa da sivrceSi sa-xelmwifosa da sazogadoebis mier aqvT warTmeuli. saqarTveloSi vir-tualurma sajaro sivrcem erTgvari virtualuri kulturuli omebi ga-moiwvia sazogadoebis konservato-
rul da liberalur nawils Soris. gansakuTrebiT TvalSisacemi iyo jguf „derviSebis“ mier video por-talebze gamoqveynebuli musikaluri video klipebi, romlebic Semdgom tradiciulma mediamac gaaSuqa. „derviSebi“ video klipebSi cnobili simReris „sulikos“ alternatiul versiebs gvTavazoben, cnobili rok jgufebis simRerebis remiqsebis meS-veobiT. internetis momxmareblebis nawilma videoebi qarTuli kulturis da tradiciebis Seuracxyofad aRi-qva, rasac maT mier video portale-bze gakeTebuli ucenzuro da Seura-cxmyofeli komentarebi adasturebs. am SemTxvevaSi, sazogadoebis kon-servatoruli nawilis kulturuli normebis winaaRmdeg gamosvla jgu-
fis wevrebma internetis meSveobiT moaxerxes. kulturuli omebi, rom-lebic am da sxva sakiTxebze virtu-alur sivrceSi mimdinareobs, orive mxarisTvis _ konservatorebisa da liberalebisTvis sasargeblo iqneba, radgan isini ufro ukeT gaiazreben imas, risic sjeraT da rasac icaven. sazogadoebis kulturuli ganviTa-reba da gaxsniloba swored aseTi mcire brZolebis Sedegia. sxvadasxva socialuri jgufebi am gziT erTma-neTis arsebobis Sesaxeb igeben, ec-nobian erTmaneTis faseulobebs da cxovrebis wess.
socialur medias, SesaZloa, so-cialur, politikur da kulturul ganviTarebaSi potenciurad imaze meti wvlilis Setana SeuZlia, vidre dRes viazrebT. swored amitom, am sferos mimarT gansakuTrebuli yu-radReba gvmarTebs. momavalSi „libe-rali“ gegmavs, rom am mxriv Tavisi saqmianoba gaaaqtiuros _ aqtiurad
CarTos axali mediasaSualebebi. bo-los imasac mogaxsenebT, Tu ratom davarqvi statias „internetis gala-qtika“. komunikaciis saSualebebis cnobilma Teoretikosma, berklis universitetis sociologiis profe-sorma manuel kastelsma Tavis erT-erT uaxles wigns swored es saTauri SeurCia. am epiTetiT igi aRniSnavs, rom beWduri manqanisa da televi-ziis gamogonebebis Semdeg („guten-bergis da makluenis galaqtikebi“), interneti kacobriobis ganviTarebis istorias radikalurad Secvlis. qarTul virtualur sajaro sivrce-ze dakvirveba da masSi CarTva Cven-Tvis, rogorc mediisa da samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebis-Tvis, mniSvnelovani nabiji iqneba.
axali media tradiciuli, centralizebuli mediisgan
gansxvavebiT, maqsimalurad bevri adamianis gamoxatvis
Tavisuflebas uzrunvelyofs.
25liberali . ivlisi 2010 . № 39
adamianis uflebebi da samarTali
sajaro informaciis xelmisawvdomoba
gekuTvnis, magram ar gekuTvnis
maisis pirvel kviras, 14-ma re-gionulma gazeTma, protestis niS-nad, pirvel gverdze mxolod erTi winadadeba dabeWda: `mogveciT sa-jaro informacia!~
`... miuxedavad imisa, rom sajaro informaciis gamoTxovisa da miwo-debis wess aregulirebs saqarTve-los zogadi administraciuli ko-deqsi, mudmivad irRveva aRniSnuli kanoniT dadgenili normebi... in-formaciis aseTi SezRudvis piro-bebSi, ver vaxerxebT Jurnalisturi saqmianobis srulad da Seuferxe-blad ganxorcielebas. mediisaTvis sajaro informaciis dablokviT xelisufleba cdilobs, sazogadoe-bas waarTvas ufleba, miiRos zusti informacia~, _ weria gancxadeba-Si, romelsac regionuli gazeTebis Jurnalistebi, aseve damoukidebe-li studia `monitori~ aqveynebs, romelic Jurnalistur gamoZiebe-bze muSaobs.
`TiTqmis SeuZlebelia sajaro informaciis miReba Sinagan saq-meTa saministrodan, prokuratu-ridan, Tavdacvis saministrodan. `miuwvdomelia~ satelefono za-rebi, TiTqmis yvela saministros pressamsaxurSi upasuxod rCeba eleqtronuli werilebi~, _ ambobs
maisidan dRemde, sajaro informaciis gamoTxovis mizniT, Jurnalma `liberalma~
sxvadasxva saxelisuflebo organos 11 sajaro weriliT mimarTa. 11 gancxadebidan 4
werilze arasruli pasuxi movida, 5-ze xelaxali gancxadebis dawera gaxda saWiro,
2 werili ki saerTod upasuxod darCa.
nino TofuriZe
ia mamalaZe, gazeT `guria niusis~ gamomcemeli.
msgavsi problemebi aqvT Tbilis-Si momuSave Jurnalistebsac.
Jurnal `liberalis~ korespon-dentma naTia axalaSvilma, Tbili-sis merias 2010 wlis 10 maiss mi-marTa. igi maisis TveSi dagegmili kulturuli RonisZiebebis siasa da biujets iTxovda. mas pasuxi we-rilze dRemde ar miuRia.
`im periodisaTvis arCevnebis cieb-cxeleba iyo, merias uamravi RonisZieba hqonda dagegmili, ro-melsac an mTlianad an nawilobriv afinansebda. erT dResac damibares, _ modi, pasuxebs gagatanTo. mive-di da axsna damiwyes, _ jer masala mzad ar aris da xval gagatanTo. darwmunebuli var, Cemi kiTxve-bi ubralod udevT da ganzrax ar mipasuxes. axla Cemi masala iseTi aqtualuri aRaraa, rogorc es wi-nasaarCevno periodSi iqneboda~, _ ambobs naTia axalaSvili.
pasuxebis gareSe darCenilma Jur-nalistma Tbilisis meris saxelze administraciuli saCivari dawera da axla merisgan elodeba pasuxs, Tumca TiTqmis darwmunebulia, rom arc amas eqneba Sedegi da Civili sa-samarTloSi mouwevs.
Jurnalistebi sul ufro xSirad Civian, rom maT sajaro dawesebu-lebebidan informacias ar aZleven.
`imisTvis, rom yvela wyaro gya-vdes da daicva balansi, xSirad sajaro informaciis gamoTxova gvWirdeba~,_ hyveba Jurnalisti sofo Todua, romelic, meaTe we-lia, Jurnalistur gamoZiebebze muSaobs da sistematurad uwevs sa-xelmwifo samsaxurebidan informa-ciis moTxovna.
`dRes pressamsaxurebisgan in-formaciis miReba praqtikulad SeuZlebelia. imis magivrad, rom dagvexmaron, yvelanairad xels gviSlian. mere amboben, _ saqarTve-los kvalificiuri Jurnalistebi ar hyavso~, _ aRniSnavs gazeT `24 saaTis~ Jurnalisti. TiTqmis igi-ves imeorebs eka qevaniSvili radio `Tavisuflebidan~: `magaliTad, sa-patrulo policiis samsaxuris pre-sasTan urTierTobis xelmZRvane-li telefons arasdros iRebs, Tu saswauli moxda da mipasuxa, meub-neba, _ Sexvedraze var, cota xanSi damirekeo, _ Semdeg ki telefons TiSavs. aseve, TiTqmis SeuZlebelia Zalovan struqturebTan urTier-Toba~.
JurnalistebTan saubris Semdeg
26 liberali . ivlisi 2010 . № 39
adamianis uflebebi da samarTali
sami ZiriTadi problema gamoikve-Ta: uwyebebi sajaro informaciis gacemaze uars acxadeben, medias arakompetentur pasuxebs awvdian da pasuxis gacema xelovnurad Wianurdeba. am sami problemidan yvelaze tipuri sajaro dawesebu-lebebidan gamoTxovili arasruli informaciaa, ris gamoc, Jurnalis-tebi iZulebulebi arian, xelaxla mimarTon dawesebulebas da kidev 10 dRes daelodon pasuxs.
`liTonis xidebis mSeneblobasTan dakavSirebuli satendero dokumen-tacia gvWirdeboda da Tbilisis me-rias mivmarTeT. meriam iZulebuli gagvxada, sam etapad gamogveTxova informacia, vinaidan pirveli we-rili sanaxevrod pasuxgaucemeli iyo, meore werilSi ki kiTxvebi saerTod gamotovebuli hqondaT.
meriaSi darekvisas yovel jerze sxvadasxva operators vesaubrebo-di, vuxsnidi saqmis viTarebas da pasuxebis mowodebis daCqarebas vi-Txovdi. gveubnebodnen, am uwyebam gvipasuxa, _ axla sxva samsaxurTa-naa gadagzavnili da xval usaTuod gamzaddebao. zogjer, gveubnebod-nen, _ ubralod rezolucia aris dasadebi da velodebiTo. amasobaSi ki 1 Tve gavida~, _ hyveba adamianis uflebaTa teleportalis Jurna-listi Tamar mSvenieraZe.
gazeTi `kviris palitra~: xaTuna paiWaZe`ukanaskneli wlebis manZilze Za-
lian garTulda informaciis mopo-veba, yvelaferi daxurulia. roca irakli oqruaSvilis dakavebis sa-buTebs viTxovdi, Sinagan saqmeTa
saministrom saerTod ar mipasuxa. ra pasuxsac maZlevdnen, isic aras-rulyofili iyo~.
Jurnali `liberali~: gio WeiSvili. `sajaro dawesebulebebi~ gada-
misamarTebis strategias xSirad mimarTaven. amiT pasuxismgeblobas icileben Tavidan. erTi organo me-ores uwers werils, meore _ mesames da ase dausruleblad. roca pasuxi mova, Tu saerTod movida, ukve sa-Wiroc aRaraa~.
Jurnali `liberali~: maia wiklauri `informacia mWirdeboda quTais-
Si parlamentis mSeneblobasTan dakavSirebiT. kiTxvebiT sakanonm-deblo organos mivmarTe. 10 dRe
27liberali . ivlisi 2010 . № 39
adamianis uflebebi da samarTali
sakiTxebis iuristi Tamar korZaia ambobs:
`iseTi SemTxveva, roca masalis Segrovebas 10 dRe ar sWirdeba, magram informacias dauyovnebliv mainc ar gascemen, SeiZleba samuSao procesis dayovnebad CaiTvalos. samwuxarod, arcerTi kanoni, amgvar SemTxvevaSi raime tipis pasuxismge-blobis dakisrebas ar gulisxmobs. erTaderTi qmedeba, romelic am dros iuridiulad gamarTlebulia, informaciaze pasuxismgebeli piris disciplinuri pasuxismgeblobis dayenebaa, rasac misi Tanamdebobi-dan gaTavisufleba unda mohyves~, _ ganmartavs Tamar korZaia.
misganve vigebT, rom axalgazrda iuristTa asociaciisTvis Jurna-
malodines da mipasuxes, _ es saki-Txi Cven ar gvexebao. amis Semdeg igive kiTxvebi premier-ministrs gavugzavne. isev 10 dRes malodines da momweres, _ Tqveni werili saTa-nado reagirebisTvis parlaments gadavugzavneTo. parlamentidan pa-suxi momivida, _ erTxel ukve xom mogwereT, rom es sakiTxebi Cven ar gvexebao~.
Jurnali `liberali~: nino gogua`viZiebdi varskvlavebis akademiis
kedlis CamoSlis Temas, saqalaqo sasamarTlodan samSeneblo kom-pania `art-iqsis~ mier Sedgenili oficialuri, standartuli naxaze-bi mWirdeboda, romlis mixedviTac
Senoba iyo daproeqtebuli. Tavidan dampirdnen, _ yvelafers mogce-mT, fotomasalis CaTvliTo. roca dokumentaciis wasaRebad mivedi, gamomicxades: naxazebi komerciuli saidumloebaa, ver mogcemTo. arc suraTebi gadamaRebines. SeuZlebe-lia standartuli naxazebi komer-ciuli saidumlo iyos, es xom ar aris saidumlo recepti, an wamlis damzadebis wesi!~
zogadi administraciuli kodeq-siT sajaro dawesebulebam infor-macia dauyovnebliv unda gasces, Tumca Tu es SeuZlebelia, infor-maciis gacema araugvianes 10 dReSi unda moxdes. axalgazrda iuristTa asociaciis, mediis Tavisuflebis
28 liberali . ivlisi 2010 . № 39
adamianis uflebebi da samarTali
listebs sarCelebiT araerTxel miumarTavT. sarCelTa umravleso-ba meriis winaaRmdegaa. merias Tan-rigiT Sinagan saqmeTa da Tavdacvis saministroebi mosdeven.
`Zalian xSiria arapirdapiri pa-suxebi, rac igivea, rom uari Tqva informaciis gacemaze. aseTi ram jer administraciul doneze, Se-mdgom ki sasamarTloSi unda gasa-Civrdes~, _ ambobs `liberalTan~ saubarSi Tamar korZaia.
`meriaSi gasaCivreba calke drosa da energias moiTxovs. amas garda, arc gpasuxoben gasaCivrebul we-rilze. miuxedavad amisa, piradad me Setanili maqvs saCivris werili da vecdebi, aucileblad miviyvano saqme bolomde. rasac pressamsa-
xurebi akeTeben, es autanelia~, _ ambobs sofo Todua, gazeT `24 saa-Tis~ Jurnalisti.
Jurnalitebi ara mxolod pres-samsaxurebis ugulisyuro damoki-debulebaze, aramed respondentTa mxridan gamoCenil daudevrobaze amaxvileben yuradRebas. saxelisu-flebo struqturebSi Jurnalis-tebis kiTxvebs xSirad ubralod ar pasuxoben.
`Sinagan saqmeTa saministros arc erTi maRalCinosani mcire komen-tarsac ar gvaZlevs. adre Tu SoTa utiaSvili mainc gaimetebda TiTo sityvas, axla masTan urTierTobac gaWirda. amgvari viTarebis gamo xSirad, siuJetebSi meore mxare ar gvyavs~, _ ambobs radio `Tavisu-
flebis~ korespondenti eka qeva-niSvili.
JurnalistTa nawilis azriT, amgvari mdgomareoba xelovnurad iqmneba. maTi mtkicebiT, xelisu-fleba informaciul vakuums qmnis, riTac Jurnalistebs xarisxiani Jurnalisturi saqmianobis ganxor-cielebis SesaZlebloba ar eZlevaT.
Jurnalisturi standarti moi-Txovs, am statiaSi saxelmwifo uwyebebis mosazrebebic iyos dafi-qsirebuli, aseT SemTxvevaSi sta-tiaSi balansi srulad iqneboda da-culi. Tumca, zustad imave problemebis gamo, rasac es werili eZRvneba, is calmxrivi gamovida. amaze ki pasuxismgebloba Jurnals ar ekisreba.
Jurnalistebis saCivrebze dayrdnobiT,
irkveva, rom yvelaze xSirad informacias
Semdegi uwyebebi ar gascemen
1. Tbilisis meria;
2. Sinagan saqmeTa saministro;
3. Tavdacvis saministro;
4. sapatrulo policia;
5. ganaTlebis saminstro;
6. sagareo saqmeTa saminstro;
7. komunikaciebis maregulirebeli komisia.
29liberali . ivlisi 2010 . № 39
sazogadoeba
samauwyeblo licenziebi
seleqciuri licenzirebakomunikaciebis erovnuli komisia sazogadoebrivi azris kvlevis arqonas imizezebs
da mauwyeblobis licenziis aTamde maZieblis saqmeebs arc ganixilavs.
nana sajaia
`gadacemebs kasetebze vwerdiT da marneulSi `marSutkebis~ mZRole-bs vurigebdiT. magram aba, rogor unda gamego, CarTavda Tu ara `mar-Sutkis~ mZRoli naCuqar kasetas. adgilobriv TviTmmarTvelobasac gadavcemdiT 5 disks imitom, rom
vicodiT, iq 5 kompiuteri hqondaT~, _ ase ixsenebs jipas Jurnalistikis skolis studenti kamila mamedova 2006 wels marneulis saTemo radio-Si muSaobis periods da im meTode-bs, romlebsac gadacemebis gasavr-celeblad iyenebdnen mauwyeblobis
licenziis mopovebisaTvis orwliani uSedego mcdelobis Semdeg.
komunikaciebis erovnul komisia-Si _ organoSi, romelic Tavisufal sixSireebs gankargavs _ marneulis saTemo radios garda, aTamde sxva kompaniis gancxadeba devs. aTive
ilu
str
acia
sofo k
irT
aZe
/ wig
nis
saxe
losn
o
30 liberali . ivlisi 2010 . № 39
sazogadoeba
gancxadebis avtori mauwyeblobis uflebas iTxovs, magram aTives Txo-vnas komisia, ukve 6 welia, erTi da imave mizeziT ar akmayofilebs _ is elis sazogadoebrivi azris kvlevis Sedegebs, romelTa daxmarebiTac unda daadginos, Tu rogor tele da radioproduqtze aqvs mayurebels moTxovna.
Tumca, rTuli gamosacnobi ar unda iyos is, Tu ra tipis infor-macia ainteresebs, vTqvaT, eTnikuri umciresobebiT kompaqturad dasa-xlebuli regionebis mosaxleobas. iq problemaa, rogorc nacionalu-ri mniSvnelobis mqone movlenebis srulfasovani gaSuqeba, ise loka-luri ambebisTvis Tvalyuris dev-neba. ninowmindasa da marneulSi sa-Temo radioebis proeqtis avtorma, studia `re~-m yovelgvari kvlevis gareSe miagno am problemas, romlis gamosworebac, oficialuri licen-ziis molodinSi, qalaqis skverSi damontaJebuli xmamaRlamolapa-rakeebis saSualebiT scada.
2006 wlidan moyolebuli, ori wlis ganmavlobaSi, ninowmindaSi, radios ofisis win, patara skverSi yoveldRiurad ikribebodnen adgi-lobrivebi da naxevarsaaTiani ga-dacemebiT, Ria cis qveS iRebdnen maTTvis praqtikuli mniSvnelobis mqone informacias: rodis iwyeba Ti-bvis sezoni, rodis moitanen gamge-obaSi sasuqs, rodis igegmeba esa Tu is kulturuli RonisZieba qalaqSi...
`mamakacebi ki modiodnen, magram iq miRebuli ar aris, rom qali qu-CaSi dadges, amitom qalebi iqve ma-RaziaSi midiodnen da radiogadace-mebs iqidan usmendnen~, _ ixsenebs proeqtis xelmZRvaneli lia Caxu-naSvili.
saTemo radios licenziis molo-dinSi ori xmamaRlamolaparake da-ayenes marneulSic, erTi kulturis parkSi, sadac dedebi bavSvebs aseir-nebdnen, meore ki CaixanaSi, sadac mamakacebi ikribebodnen.
saTemo radioebis gaxsna studia
`re~-s BBC World Service Trust-ma da IREX evropam daufinanses. imis ga-TvaliswinebiT, rom saTemo mauwye-bloba saqarTveloSi axali konce-fcia iyo, proeqtis monawileebma Seagroves da Targmnes literatu-ra, romelic maregulirebeli komi-siis maSindel Tavmjdomares dimi-tri qitoSvils da komisiis wevrebs dauriges. rogorc CaxunaSvili ix-senebs, saubrebis doneze komisiac da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlebic ambobdnen, rom proeqti saintereso iyo, Tumca amis miuxedavad, licenzia arc erT ra-dioze ar gacemula.
`gacnobebT, rom Tqvens werilSi aRniSnul raionebSi saTemo radio-mauwyeblobaze licenziis misaRebad konkursis gamocxadebaze gadawyve-tilebis miRebis SemTxvevaSi, aRniS-nuli gadawyvetileba ganTavsdeba veb- gverdze~, _ acnobes erT-erT etapze proeqtis avtorebs.
`amis Semdeg yoveli Cemi dila iwye-boda komisiis veb-gverdze SesvliT. mere mivxvdi, rom uazroba iyo. Cven ver mivaRwieT imas, rom eTqvaT an ki, an ara, ar gaZlevT licenzias~, _ ix-senebs lia CaxunaSvili.
ucxouri organizaciebis mier dafinansebuli proeqtis orwliani vada komisiasTan uSedego mimowe-raSi da licenziis ZiebaSi gailia. male xmamaRlamolaparakeebi skve-rebidan aiRes, aparatura ki ofis-Si Seinaxes. dRes ninowmindisa da marneulis mosaxleoba maTi Temis-Tvis aucilebel praqtikul ambe-bs isev masmediamdeli epoqisTvis damaxasiaTebeli xerxiT _ zepirsi-tyvierad igebs. radios moxaliseebs imedi gaucruvdaT. aparaturas ki sazogadoebrivi azris kvlevis mo-lodinSi mtveri edeba.
`is, rom administraciuli organo Tavis movaleobas ar asrulebs da me ar SemiZlia, visargeblo uflebiT, miviRo mauwyeblobis licenzia, ga-moxatvis Tavisuflebis SezRudvaa da sxva araferi. aravinaa damnaSave,
Tuki romelime administraciuli organo Tavis valdebulebebs ver asrulebs~, _ ambobs iuristi Tamar korZaia.
pirveli da ukanaskneli sazo-gadoebrivi azris kvleva komisiam 2004 wels Caatara. kanonis mixedviT, momdevno kvleva ori wlis Semdeg, 2006-Si unda Catarebuliyo, magram radgan es `didi xnis win iyo~, komi-siis samarTlebrivi departamentis ufross, kaxi yuraSvils, `ar axsovs, ratom gadaido maSin kvleva~.
Semdeg etapze, anu 2008 wlis oqtomberSi kvleva komisiam BCG-is SeukveTa, sami Tvis Semdeg pirve-li Sedegebic miiRo, magram radgan dokumentSi iyo mxolod statistika da ara misi analizi, rac komisias sazogadoebis moTxovnebis Sesaxeb srulfasovan warmodgenas Seuqmni-da, amitom kvlevis dasrulebisTvis damatebiTi dro misces. mas Semdeg, BCG-is kvlevis menejeris, rusudan veliZis TqmiT, kompania komisiasTan kiTxva-pasuxis reJimSi muSaobs.
`kvleva gvaqvs Catarebuli, magram iqidan wamovida mTeli rigi kiTxve-bi. varT ai ase. raRacebs gvekiTxe-bian, Cven vpasuxobT~, _ ambobs ve-liZe.
kiTxvaze, Tu rodis dasruldeba kvleva, veliZe pasuxobs: `roca isi-ni CaTvlian dasrulebulad da aRar gauCndebaT aranairi kiTxva~.
`gamudmebiT xdeba sazogadoebri-vi azris Seswavla, es aris swored maTi pozicia, rom ar ainteresebT sazogadoebis azri~, _ ambobs stu-dia `re~-s direqtori mamuka yufa-raZe.
saTemo radioebis proeqtSi Car-Tuli samive wyaro miiCnevs, rom sa-zogadoebrivi azris kvleva mxolod oficialuri sababia, realurad ki, saTemo radioebs licenziebs, Se-saZloa, imitom ar aZleven, rom mTavroba eTnikuri umciresobebiT dasaxlebul regionebSi separatis-tuli moZraobis gaRvivebas ufrT-xis.
31liberali . ivlisi 2010 . № 39
sazogadoeba
`Znelia imis Tqma, aseTive reaqcia Tu eqnebodaT, qarTvelebiT dasa-xlebul regionebSi rom dagvewyo igive proeqti~, _ ambobs lia Caxu-naSvili da dasZens, rom sinamdvile-Si maT proeqts swored antisepara-tistuli mizani hqonda _ eTnikuri umciresobebis qarTvelebTan inte-graciis xelSewyoba.
saTemo radioebis garda, kvlevis arqonis gamo konkursis gamocxa-debaze uari uTxres kaxeTis radio `hereTs~, romelic, ukve or welze metia, samauwyeblo licenziis modi-ficirebas da Tbilisze mauwyeblo-bis nebarTvas iTxovs.
`2008 wlidan maqvs mimowera ko-misiasTan, zogjer saerTod upasu-xod mtovebdnen, ZiriTadad ki erTi da igive Sinaarsis werils viRebdi, rom verafers mogvixerxeben, vidre kvleva ar dasruldeba. were da iki-Txe, azri ara aqvs, samwuxarod~, _ ambobs radios direqtori ramaz sa-mxaraZe.
kaxi yuraSvili `hereTis~ saqmis Seferxebas imiT xsnis, rom radios mauwyeblobis geografiuli zonis Secvla ukve ara licenziis modifi-cirebas, aramed axali licenziis ga-cemas saWiroebs, amisTvis ki swored zemoT xsenebuli kvlevis dasrule-baa saWiro.
Tumca, roca `studia maestros~ licenziis miniWebis aranakleb rTulma da droSi gawelilma pro-cesma qveyanaSi didi politikuri vnebaTaRelva gamoiwvia, komunika-ciebis maregulirebelma komisiam situaciidan gamosavali TviTonve naxa. sabolood, sainformacio ga-dacemebis gakeTebis ufleba, anu sa-erTo Tanamgzavruli mauwyeblobis licenzia, `maestrom~ swored po-
litikuri garigebis Sedegad miiRo. kaxi yuraSvili ambobs: `imisTvis, rom mRelvareba Camcxraliyo da arc kanoni dagverRvia, `maestros~ Cven TviTon SevTavazeT licenziis modificireba~.
arada, 2004 wels miRebul kanonSi mauwyeblobis Sesaxeb weria, rom is `gamWvirvaleobis, samarTlianobi-sa da miukerZoeblobis principebs~ efuZneba da am principebiT aregu-lirebs mauwyeblobis sferoSi saq-mianobasa da `sixSireebis gamoyene-bas~. Tumca, iurist Tamar korZaias TqmiT, xSirad usamarTlo gadawyve-tilebebis mizezi es kanonic SeiZ-leba gaxdes, radgan masSi xarvezebi gvxvdeba.
magaliTad, kanonis 42-e muxlis Tanaxmad, komisias SeuZlia, licen-ziis msurvelis gancxadeba warmoe-baSi arc ki miiRos, Tu gancxadebas arasrulyofilad miiCnevs. es muxli ki ewinaaRmdegeba zogad adminis-traciul kodeqss, romelic saqmis
warmoebaSi miRebaze uaris Tqmis sa-fuZvlebs ar icnobs.
`rodesac gancxadeba registrirde-ba administraciul organoSi, is ukve warmoebaSia. administraciul orga-nos kanonmdeblobiT ar evaleba, Se-amowmos, Tu ramdenad srulyofilia gancxadeba Semotanis dros. Sesaba-misad, warmoebaSi yvela SemTxvevaSi unda miiRos~, _ ambobs Tamar korZaia.
telekompania `rusTavi 2~-is da fond `2020~-is damfuZnebeli erosi kiwmariSvili komisiis mxridan msga-vs qmedebas voluntarizms uwodebs.
`voluntarizmia is, rom licen-ziis msurvelebs elementarulad ar pasuxoben, an srul ignorirebas ukeTeben da ganacxadis Setanis sa-Sualebasac ar aZleven~, _ ambobs
kiwmariSvili.maregulirebeli komisiis veb-
gverdze ganTavsebul wliur an-gariSSi weria, rom 2009 wels sul 14 licenzia gaica. am licenziebis mflobelebi, ZiriTad SemTxvevaSi, sakomunikacio kompaniebi arian _ iseTebi, rogoricaa `axali qselebi~, `global erTi~ da `rkinigzis te-lekomi~. Tumca, am 14-s Soris ori samauwyeblo kompaniacaa _ `studia maestro~ da ̀ realtivi saqarTvelo~. Tuki, am angariSs mivyvebiT, gamodis, rom sazogadoebrivi kvlevis arqona Semaferxebeli faqtori ar gamxda-ra komisiisTvis maSin, roca Tundac `realtivis~ licenzia misca.
TviTon kaxi yuraSvili `realti-visTvis~ axali licenziis gacemas uaryofs da acxadebs: `Tuki aseTi Secdoma angariSSi gaparulia, avto-ri daisjeba~. misi TqmiT, `realtivi saqarTvelom~ licenzia Sps `medie-valisgan~ miiRo, mxareebis Tanxmo-bis safuZvelze.
mudmivi lodinis reJimSi myofi danarCeni potenciuri licenziante-bi ki komisiasTan urTierTobisas isev yru kedels awydebian. radio `hereTis~ xelmZRvanelebi sazoga-doebrivi kvlevis xangrZlivi molo-dinis paralelurad, cdiloben, saq-mis arsSi TviTon gaerkvion. swored amitom moiTxoves maT sajaro in-formacia imis Sesaxeb, Tu vin da ra tipis licenzia miiRo komisiisgan 2005 wlis Semdeg. pasuxi erTi Tvis win miiRes. komisiis sapasuxo we-rilSi weria, rom am periodSi sul 47 axali licenzia gaica da modifi-cirda _ 48. arc erTis SemTxvevaSi sazogadoebrivi kvlevis arqona ua-ris Tqmisa da bundovani mikibv-mokibvis mizezi ar gamxdara.
`is, rom administraciuli organo Tavis movaleobas ar asrulebs da me ar SemiZlia,
visargeblo uflebiT, miviRo mauwyeblobis licenzia, gamoxatvis Tavisuflebis
SezRudvaa~.
32 liberali . ivlisi 2010 . № 39
mediakritika
Sou saxelwodebiT "hilari stumrad miSasTan"
moqmedeba Tbilisis aeroportSi viTardeba. piradi saubari mTlia-nad Targmnilia. hilari klintoni jer nikoloz saakaSvils mimarTa-vs: ̀ gamarjoba, rogor xar?~ Semdeg sandra rulovss: `Zalian lamazi bavSvia. ucxo enaze vlaparako-bT da albaT misTvis gaugebaria. me Tqven dagexmarebiT, momewona Tqveni sityviT gamosvla. Zalian kargi da sasiamovno mosasmeni iyo~. amis Semdeg eduard saakaS-vils miubrunda: `eduard, ramdeni wlis xar?~ eduardi: `ToTxmetis~.
saqarTvelos prezidentis oja-xis wevrebi da aSS-s saxelmwifo mdivani TviTmfrinavisken miemar-Tebian.
ninia kakabaZe
hilari klintoni nikoloz sa-akaSvils: `ginda, CemTan erTad wa-moxvide TviTmfrinaviT?~ sandra rulovss: `madloba, CamodiT za-fxulSi CvenTan amerikaSi~. sandra rulovsi: `qaliSvilis qorwilis-Tvis saCuqars aucileblad gamogi-gzavniT~.
qarTulma mediam am piradi sau-bris CvenebiT dagvanaxa, rom ame-rikis saxelmwifo mdivani hilari klintoni qarTuli ojaxis axlo-belia.
hilari klintonis saqarTveloSi vizitis 6 saaTi da 40 wuTi TiTqmis srulad gadaica pirdapir eTerSi.
pirveli iyo saqarTvelos pre-zidentisa da amerikis SeerTebu-
li Statebis saxelmwifo mdivnis brifingi, romelsac qarTveli da ucxoeli Jurnalistebi eswrebod-nen. saakaSvilisa da klintonis sityvebis Semdeg pirvel kiTxvas `moambes~ Jurnalisti lika xurci-
ucxoeli Jurnalistebis
kiTxvebi gacilebiT ufro
saqmiani, arsebiTi da, rac
yvelaze sayuradReboa,
saqarTvelosaTvis ufro
mniSvnelovani iyo.
hilari klintoni da mixeil saakaSvili, Tbilisi, 5 ivlisi 2010
fo
to
irak
li
geden
iZe
33liberali . ivlisi 2010 . № 39
mediakritika
Ze svams. ginaxavT albaT, rodesac deda mcirewlovan bavSvs fafas aWmevs, rogor aRebs masTan erTad pirs, TiTqos WamaSi exmareba; an dafasTan gasul umcrosklasels rogor exmareba keTilmosurne maswavlebeli da mowafis nacvlad asrulebs winadadebebs, an maga-liTad _ leqsis yoveli strofis bolo sityvas. mixeil saakaSvilsa da lika xurciZes Soris msgavsi ga-geba da Tanadgoma iyo. `Tqven aR-niSneT, rom saqarTveloSi Zalian bevri adamiani cxovrobs okupa-ciis pirobebSi. apirebT Tu ara am Temis ganxilvas ruseTis lidereb-Tan?~ _ am kiTxvas svams xurciZe da vidre is laparakobs, saqarTvelos prezidenti amayad ucqers Jurna-lists da Tavs ayolebs. bolos ki, rogorc keTilmosurne pedagogi skolis gakveTilze, dabneuli mo-wafis nacvlad amTavrebs da aswo-
rebs mis dawyebul winadadebas: `anu, ganixilavT Tu ara?~ lika xurciZes daaviwyda, rom Sedegi dResve unda vicodeT!
ucxoeli Jurnalistebis kiTxve-bi gacilebiT ufro saqmiani, ar-sebiTi da, rac yvelaze sayura-dReboa, saqarTvelosaTvis ufro mniSvnelovani iyo, vidre _ pirSi fafadagubebuli qarTveli Jur-nalistebis. `vaSington postis~ Jurnalisti pirdapir da mkafiod vadebze akeTebs aqcents, `rusTavi 2~-is Jurnalists ki ainteresebs, ratom megobrobs amerika saqar-TvelosTan.
ver getyviT, sinamdvileSi cota iseirna Tu bevri hilari klintonma Zvel TbilisSi, magram faqtia, rom siuJetSi erTsa da imave kadrebs atrialebdnen. gadmodis xidze, age-
movnebs Rvinos restoran `ovalTan~, isev gadmodis xidze da isev agemov-nebs Rvinos restoran `ovalTan~. ga-magrilebel sasmelze Jurnalistebs hilari klintoni patiJebs. `daiRa-leT, mTeli dRea, muSaobT, mobrZan-diT, miirTviT civi sasmeli~... aseTi JestebiT xom Cveni prezidenti ga-moirCeva?! ai, es ki gaepara qarTul medias da Cvens prezidentze ufro uSualo hilari klintoni aRmoCn-da. kafeSi axalgazrda gogonebic isxdnen, romelTac saxelmwifo mdi-vani gaesaubra da maTive naambobiT gavigeT: `mogvesalma, mogvikiTxa, gviTxra, _ ra momxibvleli axalga-zrdoba gyavTo, ra lamazi gogoebi xarTo. biWebi sad ariano?... Zalian uSualo iyo qalbatoni hilari~! romeliRac TviTmarqvia reJisoris xeli etyoboda am epizods, magali-Tad... ara ar davakonkreteb.
`Tamar mefis xana saqarTveloSi
21-e saukuneSi dgeba~, _ mogvaxse-na hilari klintonma. televiziis meSveobiT vigebT, rom kritikuli SekiTxva, mosazreba mxolod res-publikuri partiis wevrma, Tina xidaSelma gamoTqva. xidaSelis ki-Txva saqarTveloSi demokratiis xarisxs da am demokratiis mimarT amerikis pozicias Seexeboda. `hi-lari klintonma Tina xidaSels konstruqciulobisken mouwoda~, _ aRniSna Jurnalistma kadrs miRma teqstSi. klintonis sityvebSi ki aseTi mowodeba ar Cans. misi pa-suxi amgvari iyo: „migvaCnia, rom saqarTvelom didi progresi gani-cada da rTul pirobebSi mdgra-dobis demonstrireba moaxdina. aseve viciT, rom Cndeba kiTxve-bi _ iqneba es sisxlis samarTlis kodeqsi, sasamarTlos damoukide-
bloba Tu masmediis Tavisufleba. aSS qarTvel xalxs mxars uWers, mxars uWers qarTul demokratias da Cven yvelafers gavakeTebT, rom dasaxul miznebs mivaRwioT~. ara uSavs, vin Seamowmebs Jurnalistis sityvebs?!
5 ivlisis sainformacio gamoS-vebis erTma nawilma istoriuli eqskursi SemogvTavaza. qarTul-amerikuli urTierToba `dasabami-dan~ dRemde. jorj buSis viziti, kondoliza raisis viziti, barak obamas gancxadebebi da a.S. da a.S. amerika odiTganve saqarTvelos partniori da megobaria.
saubari karg amindze, daRli-lobasa da Sexvedrebis grafikze. saqarTvelos prezidenti, rogorc eqskursiamZRoli sakuTar re-zidenciaSi. samuSao oTaxi, endi garsias foto, parlamentis axali SuSis Senobis maketi... `SuSa imas
niSnavs, rom CvenTan yvelaferi gamWvirvalea~, _ ambobs mixeil sa-akaSvili.
5 maisis qarTuli teleeTeri sani-muSo magaliTi iyo maTTvis, vinc axla swavlobs, rogor unda Sevqm-naT mediasimulacia, ras niSnavs spi-ni da mediis mier Cveni gonebis mani-pulacia. mxolod erTia, es yvelaferi umtkivneulo, iumoris-tuli JanrisTvis ufro gamodgeba, arada, Cven mediamanipulaciis gaci-lebiT ufro mtkivneuli SemTxveve-bis gamocdileba gvaqvs. 5 maisis te-leeTeri iumoristuli Janris xelovanebisTvis saukeTeso produ-qtia. sagangaSo araferia _ sxva, gan-sakuTrebiT postsabWoTa qveynebSi uaresi xdeba. amitom, madloba RmerTs, saqarTvelos xelisufle-bas da qarTul televizias!
5 maisis qarTuli teleeTeri sanimuSo magaliTi iyo maTTvis, vinc axla swavlobs,
rogor unda SevqmnaT mediasimulacia, ras niSnavs spini da mediis mier Cveni gonebis
manipulacia.
gamofena saqarTvelos parlamentis erovnul biblioTekaSi, 7 ivlisi 2010
34 liberali . ivlisi 2010 . № 39
kultura
dasuraTebuli amerika _ fotoebiT moTxrobili istoria
40 fotoSi Cateuli ori saukune: ra gza gaiara amerikam Tanamedrove demokratiamde.
samoqalaqo omi, brZola segre-gaciisa da diskriminaciis winaaR-mdeg, aborigenuli kultura da industrializacia _ amerikis is-toriis am da sxva mniSvnelovani movlenebisa da etapebis gacnoba damTvaliereblebs 7 ivlisidan sa-qarTvelos parlamentis erovnul biblioTekaSi warmodgenil gamofe-naze SeuZliaT.
sxvadasxva Taobis amerikeli mxa-tvrebis da fotografebis namuSe-vrebis reproduqciebi saqarTve-loSi aSS-s saelCos xelSewyobiT Camoitanes. msgavsi gamofenis gake-Tebis idea Tavdapirvelad amerike-li skolis moswavleebisTvis infor-maciis martivad miwodebis mizniT gaCnda, Tumca Semdeg aRmoCnda, rom qveynis istoriis amgvarad gacnoba ucxoelebisTvisac saintereso iq-
nino CimakaZe
neboda da gamofenamac mogzauroba daiwyo.
2009 wlidan moyolebuli gamofe-na msoflios bevr qveyanaSi iyo war-modgenili. saqarTvelomde amerikis dasuraTebul istorias ungreli damTvalierebeli gaecno.
1852 wlis sagrafos arCevnebi, 1965 wlis marSi saarCevno uflebebis-Tvis, abraam linkolnis da jorj va-Singtonis portretebi, industriu-li xanis nagebobebi da futuristul stilSi Sesrulebuli bruklinis xidi _ gamofenaze warmodgenili eqsponatebi amerikis cxovrebis sru-liad sxvadasxva etaps asaxavs.
`es erTgvari mexsierebis Teatria, sadac suraTebiT SegviZlia aRvad-ginoT amerika~, _ ambobs erovnuli biblioTekis direqtori emzar jge-renaia.
gamofena erT did istoriul wign-sac mogagonebT, sadac TiToeuli namuSevari axali wakiTxuli furce-lia Tavisi saintereso detalebiTa da niuansebiT. Tumca, aseT wignebSi moyvanili mSrali istoriuli fa-qtebisgan gansxvavebiT, vizualuri masala ufro efeqturi da emociu-ria:
`aq Tavmoyrilia ara erTi klasi-kuri foto, romelic minaxavs Cemi cxovrebis manZilze da romelic Zalian amaRelvebelia CemTvis, ro-gorc amerikelisTvis. am namuSevre-bze kargadaa asaxuli is kulturuli mravalferovneba, gamocdilebebi da gamowvevebi, romelTa winaSec videqiT, da romelic gadavlaxeT imisTvis, rom gagveumjobesebina Cveni demokratia~, _ aRniSnavs `li-beralTan~ saubarSi jon basi, aSS-s elCi saqarTveloSi.
Tomas harT benToni, jozef ste-la, uolker evansi, frenk loid rai-Ti _ fermwerebi, fotografebi Tu moqandakeebi Taviseburad asaxaven amerikis ganviTarebis sxvadasxva etaps da gviCveneben, Tu ra sirTu-leebis gadalaxva mouxda qveyanas imisTvis, rom dRes msoflios erT-erT wamyvan da Zlier saxelmwifod qceuliyo.
gamofena TbilisSi 19 ivlisamde gastans. Semdeg `amerika~ aTenSi gaemgzavreba, sadac kidev erT Zveli civilizaciis qveyanas gaac-nobs sakuTar arcTu ise xangr-Zliv, magram metad mniSvnelovan istorias.
`es erTgvari mexsierebis
Teatria, sadac suraTebiT
SegviZlia aRvadginoT
amerika~.
fo
to
mar
ika
qoCi
aSvi
li
gamofena saqarTvelos parlamentis erovnul biblioTekaSi, 7 ivlisi 2010
35liberali . ivlisi 2010 . № 39
kultura
qarTuli pen-klubi saerTaSoriso RonisZiebebSi CaerTveba
wina kviras Tbiliss britanuli In-ternational Pen-is gamgeobis Tavmjdo-mare, mwerali iujin Sulgini stu-mrobda. mas saqarTveloSi Camosvla da adgilobrivi mwerlebis gacnoba, ramdenime welia, undoda. mas Semdeg, rac londonSi mwerali irakli kaka-baZe gaicno, am sakiTxze fiqri ufro seriozulad daiwyo da saqarTveloSi Camosvlac masTan erTad gadawyvi-ta. TbilisSi vizitisas Sulgini da irakli kakabaZe Jurnal `liberal-sac~ stumrobdnen.
`Zalian mainterebs, ra xdeba post-sabWoTa qveynebis pen-klubebSi da mwerlobaSi. vici, rom aqauri gaer-Tianebebi SedarebiT daxuruli iyo garkveuli drois manZilze da ar iyo mzad axali wevrebis Tu axali gamo-wvevebis misaRebad. magram imedi ma-qvs, es situacia TandaTan Seicvleba da dialogis gziT win wasasvlel gza-sac naxavT~, _ aRniSna mweralma.
International Pen TiTqmis erTi
nino CimakaZe
saukunis win daarsebuli mweralTa saerTaSoriso asociaciaa, romelic msoflioSi erT-erT pirvel masS-tabur literaturul gaerTianebad da adamianis uflebaTa dacvis mxriv pirvel organizaciad iTvleba. dRes organizacias msoflios 100-ze met qveyanaSi aqvs centri, maT Soris _ sa-qarTveloSic.
sxva postsabWoTa qveynebis msgav-sad, pen-klubi saqarTveloSic `pe-restroikis~ Semdeg, ufro zustad ki
1990 wels daarsda. misi pirveli pre-zidenti Wabua amirejibi iyo, Semdeg es adgili jansuR Carkvianma daikava. 1997 wlidan ki gaerTianebas daTo maRraZe xelmZRvanelobs.
qarTuli pen-klubi araerTi Ro-nisZiebis iniciatoria. maT Soris iyo gamofena sabWoTa dros represirebu-li adamianebis Sesaxeb, gazeTi da Sem-deg ukve Jurnali ̀ qomagi~, saprotes-to gancxadebebi adamianis uflebebis darRvevis SemTxvevebis dros. Tumca, is, rac dRes qarTuli pen-klubis egidiT xdeba, mxolod mciredia imas-Tan SedarebiT, rasac msgavsi orga-nizaciebi dasavleTSi akeTeben. gar-da amisa, sabWoTa periodSi Seqmnili `mweralTa kavSiris~ reputaciidan gamomdinare, dRes bevri axalgazrda mwerali saerTod erideba raime saxis organizaciaSi gaerTianebas.
Tumca International Pen damoukide-beli gaerTianebaa, romelic ZiriTa-dad sxvadasxva kerZo da sagranto fondebidan finansdeba da dasavleT-Si masze raime saxis samTavrobo gav-lenebze laparakic ki zedmetia. iu-jin Sulginma qarTvel mwerlebTan am mniSvnelovan sakiTxebzec isaubra. maT erToblivi gegmebic dasaxes: ga-dawyda, rom 2011 wlis oqtomberSi TbilisSi pen-klubis saerTaSoriso literaturuli festivali Catarde-ba, sadac mTavari aqcenti isev si-tyvis Tavisuflebaze gakeTdeba. irakli kakabaZem ̀ liberalTan~ am Ro-nisZiebis detalebzec isaubra da aR-niSna, rom festivalze iseTi cnobili da gavleniani mwerlebis Camoyvana igegmeba, rogorebic arian _ britane-li salman ruSdi da nobelisa da pu-liceris premiebis laureati mwerali qali, toni morisoni.
International Pen-is gamgeobis Tavmjdomare, mwerali iujin Sulgini Jurnal `liberalis~ redaqciaSi, 9 ivlisi 2010
poeti gaga naxucriSvili iujin Sulginisa da qarTveli mwerlebis Sexvedraze
fo
to
ebi l
evan
xer
xeul
iZe
36 liberali . ivlisi 2010 . № 39
kultura
"medea", rogorc masala
meoce saukunis 80-iani wlebis germa-niaSi yvelaze gavleniani, skandaluri dramaturgisa da memarcxene Sexedu-lebebis reJisoris, hainer miuleris piesa `medea-masala~ ramdenime wliT adre daiwera, vidre aleqsi maWava-rianis opera `medea~. 1991 wels, gar-dacvalebamde ramdenime wliT adre, cnobilma qarTvelma kompozitorma es mravalplaniani, Tanamedrove musi-kaluri eniTa da struqturiT agebu-li opera sankt-peterburgis, marias saxelobis saopero Teatris dakveTiT dawera. Tumca samSobloSi kolxi misa-ni-qalis saopero istoria lamis akrZa-lul hainer miuleris `medeaze~ ufro tabudadebuli aRmoCnda.
2010 weli, garkveuli TvalsazrisiT, istoriulia: erovnuli musikaluri centris scenaze 5 da 7 ivliss opera `medea~ sakoncerto SesrulebiT pir-velad da srulad aJRerda. aRmaSene-belze mdebare erovnuli musikaluri centris sanimuSod da winasaremontod `gatyavebuli~ kedlebi, SiSveli da
daviT buxrikiZe
aleqsi maWavarianis operis dagvianebuli premiera erovnuli musikaluri centris scenaze
mouwesrigebeli scena TiTqos sagan-gebo atmosferos qmnida. amas davuma-toT musikalurad SemarTuli publika, evgeni miqelaZis saxelobis gadaxali-sebuli orkestri, lamis gaaTmagebu-li pasuxismgeblobis maestro vaxtang maWavariani, aqromatulad kostiumi-rebuli da STagonebuli erovnuli kapela da aranakleb mondomebuli so-listebi...
banalurad rom vTqvaT, aleqsi ma-Wavarianis Semoqmedeba mravalferova-nia: simfoniebi, operebi, baletebi, sa-orkestro piesebi, kameruli musika da instrumentuli koncertebi (saforte-piano, saviolino da CelosTvis). miu-xedavad didi aRiarebisa da ucxoeTSi warmatebisa (misi musika xSirad JRerda ruseTis, amerikisa da evropis sakon-certo darbazebsa da saopero scene-bze), kompozitoris Semoqmedeba, xilu-li da uxilavi mizezebis gamo, mainc tabudadebuli iyo. gamonakliss arc opera `medea~ warmoadgens, romelic baletebis _ `firosmanisa~ da `Wirveu-
lis morjulebis~, opera `hamletisa~ da simfoniur nawarmoebebTan erTad, didi xania, elis scenur da vokalur sicocxles.
ormoqmedebiani operis statiku-ri sakoncerto Sesruleba solistebs gansakuTrebul pasuxismgeblobas akis-rebT, radgan vokaluri monacemebi er-Tdroulad musikalur da artistul mxaresac iTavsebs. dramatul-vokalu-ri sinTezi yvelaze ukeT `la skalaSi~ gawvrTnilma baritonma nikoloz la-gvilavam SeZlo, romlis SesrulebiT ori mefis _ mefe aietis (pirveli mo-qmedeba) da mefe kreonis (meore moqme-deba) _ partiebi gulwrfelad da dama-jereblad JRerda, Tumca igrZnoboda frazirebis xarvezebi.
medea qeTevan xomerikis SesrulebiT raRaciT vagnerisa da rihard Strausis saopero partiebis cnobil interpre-tators, birgit nilsons mogagonebT; odnav civi, magram Zlieri xmiT. tenori anzor xidaSeli (iazoni) rafinirebuli, magram odnav susti da fokusirebuli xmiT meore ganyofilebaSi ufro sru-lad gaixsna, goCa daTusanis jer kidev dasaxvewi banis mosmenis saSualeba pu-blikas mxolod pirvel ganyofilebaSi mieca. mefe kreonis asuls _ glavkes, dramatulis nacvlad, sacekvao partia aqvs daTmobili, rac moulodnelicaa da efeqturic.
aRsaniSnavia, rom operis libreto (gustav Svabis dramis mixedviT) Tavad maestro vaxtang maWavarians ekuTvnis, romelic SemarTebiT diriJorobda. opera `medea~ sakoncerto SesrulebiT marTlac masalas hgavda, romlisganac, sareJisoro ̀ wvrTnisa da aRWurvis~ Se-mTxvevaSi, konceptualuri da Taname-drove opera SeiZleba gamoiZerwos. Tumca, saremontod daluquli operis fonze, es namdvili futurizmia.
aleqsi maWavarianis opera `medeas~ sakoncerto Sesruleba. erovnuli musikaluri centri, Tbilisi, 5 ivlisi 2010
fo
to
irin
a xu
ciS
vil
i
37liberali . ivlisi 2010 . № 39
Tvalsazrisi
yvelam naxa, rogor gaiseirna Zvel TbilisSi aSS-s saxelmwifo mdivanma saqarTvelos prezident-Tan da qalaqis merTan erTad. isic vnaxeT, rogor gadaeyarnen plane-tisa da qveynis gamgebelni kafeSi msxdom melanqoliur gogonebs da maTi pawia dialogis mowmenic Sevi-qeniT.
Tumca, raRa dagimaloT da, veWvob, rom am saubris sruli ver-
sia gaeSvaT sainformacioebSi. ara mgonia,
q-ni hilari erTi SekiTxviT dak-mayofilebuliyo (`biWebi sad arian?~), qarTvel gogonebTan gasau-brebis Sanss is namdvilad ar gauSve-bda xelidan _ dialogi, Cemi azriT, bevrad ufro vrceli gamovida.
gTavazobT maTi saubris kons-truirebul versias (Targmani Cemia):
q-ni hilari: mogesalmebiT, qar-
Tvelo gogonebo!qarTveli gogonebi: (morcxvad,
RimiliT da melanqoliurad) sala-mi, qalbatono hilari.
q-ni hilari: biWebi sad arian? biWebTan erTad ratom ar sxedxarT?
qarTveli gogonebi: (maT prezi-denti ubrialebs Tvalebs) biWebi jarSi arian.
q-ni hilari: ratom gacviaT yve-las Savi tansacmeli?
laSa buRaZe, mwerali
hilari da qarTveli gogonebi
hilari klintonis, mixeil saakaSvilis da gigi ugulavas gaseirneba Zvel TbilisSi, 5 ivlisi 2010f
ot
o irak
li
geden
iZe
38 liberali . ivlisi 2010 . № 39
Tvalsazrisi
gogonebi erTmaneTs uyureben, Tavs uxerxulad grZnoben, ar ician, ra upasuxon.
prezidenti: (erTveba saubarSi) rusul ocprocentian okupacias glovoben.
q-ni hilari: maSin Savi feric oc-procentiani datvirTviT unda fi-gurirebdes Tqvens tanisamosSi. zeda mainc unda iyos Wreli.
konstitucionalisti demetraSvi-li: (xalxs Soris gamoyofs Tavs) ki, zeda da qveda palata iqneba, batono hilari (ratomRac `batonobiT~ mi-marTavs q-n sax. mdivans)!
qalaqis meri: (faravs konstitu-cionalists _ xels iSvers SuSis xidisken) iqiT xom ar gagveseirna, qalbatono hilar?
prezidenti: (sxapasxupiT) moica-moica... (acnobs mers q-n mdivans) ai, esaa Cveni meri, esaa Cveni falavani!
q-ni hilari: (qalaqis mers _ aR-tacebuli) ah, es Tqven mougeT mis-ter ZiuZiugurs (uWirs gvaris ga-moTqma)? yoCaR-T, mero, yoCaR-T. misTer ZiuZiuguri Cven cnobili `samtrediis incidentis~ Semdeg da-gvamaxsovrda _ im kacis damarcxe-ba, romelmac ekonomikuri diversia mouwyo ruseTs, Cemi azriT, rTuli unda yofiliyo. ase ar aris?
qalaqis meri: (amayad, muSts Sekra-
vs) gavanadgure, ra. pirdapir geub-nebiT.
q-ni hilari: Tqven kolosi xarT! bravo! (ubrundeba gogonebs _ saq-mianad) Savebi unda gaixadoT, Torem seqsi ar geqnebaT.
qarTveli gogonebi: (erTxmad) gva-qvs seqsi, gvaqvs!
q-ni hilari: (ironiiT) visTan, oficiantebTan? neba miboZeT, ar dagijeroT.
qalaqis meri: (jiutad) umorCi-lesad gTxovT, gaviseirnoT axal xidze!
q-ni hilari: (kvlav gogonebs) ro-gori urTierToba gaqvT geebTan?
qarTveli gogonebi: Cveni azriT, egeni avadmyofebi arian, magram ar gvaRizianeben. zogierTi vmegobro-bT kidec.
q-ni hilari: rogor epyrobiT eT-nikur umciresobebs?
qarTveli gogonebi: (Tvalebi epa-rebaT prezidentisken _ preziden-ti uxmod, tuCebis moZraobiT imeo-rebs maT naTqvams) visac somxebi ar uyvars, somxebi varT imisTvis, visac osebi ar uyvars _ osebi, xolo visac afxazebi _ afxazebi varT imisTvis...
q-ni hilari: (prezidents) bravo, winsvla aSkaraa!
(gogonebs) romel saaTze iRviZe-bT?
qarTveli gogonebi: (gulubryvi-lod) saRamos oTx saaTze!
q-ni hilari: (Sewuxdeba) ups.prezidenti: (gamoasworebs) ameri-
kis droze varT, qalbatono hilari, amas gulisxmobdnen.
q-ni hilari: (gogonebs) dapatiJe-bT Tu ara kafeSi `lider qalbato-nebs~? (qarTveli gogonebi iWyane-bian) ra, geTakilebaT maTTan erTad siaruli? (gogonebi ibRvirebian)
prezidenti: (mers, CurCuliT _ gogonebze) daiRalnen da veRar pa-suxoben, wavediT!
qalaqis meri: (rixianad da jiutad _ q-n mdivans) wamodiT axali xidis sanaxavad!
q-ni hilari: (Riziandeba) nu, ra jandabaa es xidi! wavediT, ha! (go-gonebs) Savi SeamcireT _ mxolod oci procenti!
sagareo saqmeTa ministri: (ue-
crad gamoxteba da xelSi Jurna-lebs miaCeCebs q-n mdivans _ Cur-CuliT da mudariT) aq Cemi colis fotoebia, `sivi~, ordenebi, puan-tebis qserokopia, bavSvis skolis gadasaxadebi, curvis abonementis asli... gadaxedeT, daaTvaliereT... (aReldeba) mTeli Cemi cxovrebaa aq, mTeli Cemi ocnebebi... miSveleT... (Cumad) dagvpatiJeT sadme...
prezidenti: (win swevs finansTa ministr bainduraSvils _ q-n mdi-vans) vici, Tqveni qaliSvili Txov-deba da Tuki gadaifiqra _ xom iciT, yvelaferi SeiZleba rom moxdes _ icodeT, rom ager gvyavs savsebiT realisturi kandidatura.
q-ni hilari: (finansTa ministrs) iciT inglisuri?
finansTa ministri: (SeSinebulia) msoflios yvela ena vici, qalbato-no hilari.
q-ni hilari: (elCs) Seitane siaSi. (Tmaze xels usvams skolis moswa-vlis ieris mqone gogonas) Sen visi xar, Svili?
gogona: (gabrazdeba) metyvi kidev ase da xelze gikben, yvela amomiwy-des! Seni Svili ki ar var... ekonomi-kis ministri var.
q-ni hilari: ups. ukacravad.qalaqis meri: (ujikebs q-n mdivans)
xidii! wavida!
q-ni hilari: xo, wavediT, wave-diT... SemWama, nu! me ra miqna da mis-Ter ZiuZius ras uzamda!
planetisa da regionis mmarTve-lebi midian.
kafeSi msxdomi gogonebi saswra-fod ixdian Sav kabebs _ Turme, sportisa da axalgazrdobis sami-nistros TanamSromlebi lomiviT biWebi yofilan.
q-ni hilari: Sen visi xar, Svili? gogona: (gabrazdeba) metyvi kidev ase da xelze gikben,
yvela amomiwydes! Seni Svili ki ar var... ekonomikis ministri var.
39liberali . ivlisi 2010 . № 39
sandro naveriani
jabulani
ha, gavxdiT istoriuli faqtis momswreni. marTalia, me jer ar vici, holandia gaxda Cempioni Tu espaneTi, magram mTavari aq aris siaxle mso-flio fexburTSi _ dedamiwas axali Cempioni hyavs.
finalze da mTlianad mundialze Semdeg nomerSi moviwerebi, axla ki jabulanze da msajobaze minda, gi-TxraT.
Tu vinmem ar icis, jabulani `adi-dasis~ burTis saxelia, romelic specialurad mundialisTvis Seiqmna raRac zeTanamedrove teqnologie-biT. mis garSemo atexili ayalmaya-liT `nasa~-Sic ki Sewuxdnen da ga-dawyvites, SeeswavlaT burTi da misi amoucnobi traeqtoria.
safuZvliani gamokvlevis Semdeg daadgines, rom Tu jabulani mifrina-vs 70 km.sT. siCqariT da kidev ufro swrafad, maSin misi traeqtoriis gan-sazRvra SeuZlebelia. amas unda da-vumatoT isic, rom didi mniSvneloba aqvs, zRvis donidan ra simaRleze da-frinavs jabulani da ra mimarTule-ba da siCqare aqvs qars. ase rom, es burTi tyuilad ar gamxdara adamia-nebis da aradamianebis ukmayofile-bis sababi. garda amisa, arc `nasa~ da misi sqelSuSa saTvaliani `znaikebia~ saWiro imisTvis, rom jabulanis uc-naurobaSi darwmunde _ yvela TamaSSi aSkara iyo, rom dartymis Semdeg ja-bulani ZiriTadad zevidan scdeboda kars. amas garda, is Zalian swrafi burTia da miwidan asxletis Semdeg faqtobrivad inarCunebs pirvelad siCqares. ar vici, kidev ramden xans gagrZeldeba jabulanze saubari, Tu-
mca erTia, Cven aq vsxedvarT da vla-qlaqebT, jabulanis avkargianobaze ki sul ramdenime fexburTelma ga-moTqva azri, danarCenebi mSvenivrad TamaSoben, seivebsac akeTeben da go-lebic gaaqvT. ase rom, Tu fexburTe-lebs ar aqvT salaparako, jobs Cvenc gavCumdeT.
rac Seexeba msajobas, uyoymanod SeiZleba msajobasac jabulani davar-qvaT. amoucnobi da gaugebaria, Tu ra wesebiT msajoben.
ra Tqma unda, ori yvelaze didi Secdoma arCaTvlili da CaTvlili golebi iyo. jandabas, gaxurebul sezonze aseTi goli uiqendze xuTi mainc gadis da msajebi maT auqmeben, magram mundialze da Tan aseTi mniS-vnelovani golebis gauqmeba? magali-Tad, tevesis goli! bevri ityvis, _ argentina mainc Seugdebdao, _ magram sinamdvileSi kacma ar icis, ra moxde-boda _ argentina Seigdebda, Tu piri-qiT, Seugdebdnen.
kidev uaresi iyo arCaTvlili lam-pardis goli, romelmac pirdapiri gavlena iqonia Sexvedris Sedegze. kidev iyo amerikelebis gatanili go-lebi, romlebic ar CaTvales. iyo ua-zro wiTlebi _ magaliTad gurkufis, romelmac aseve didi gavlena iqonia Sedegze. iyo fabianos xelburTi, ka-laTburTi da goli, romelic CaTva-les...
ar var momxre, karis SigniT senso-rebi damontaJdes imisTvis, rom ms-gavsi Secdomebi Tavidan aviciloT, arc video-referis momxre var... fe-xburTs adamianebi TamaSoben da Se-cdomebic adamianuri unda iyos, ma-gram kuTxuris xazebTan ori msajis damatebis momxre var da es msajebi Tundac tofik baxramovebi iyvnen.
erTi sityviT, msajoba Zalian cudi iyo, SeiZleba 2002-ze cudic, magram muRami imaSia, rom fexburTs mainc vuyurebT da erTi-ori jabulani ar-bitri amas verasdros Secvlis.
sporti
41liberali . ivlisi 2010 . № 39
sporti
damTavrda
gio axvlediani, londoni
es msoflio Cempionati xom gada-gorda da mTeli ambavi. sabolood mainc kargi iyo, da rac mTavaria, msoflios axali Cempioni hyavs. es namdvilad didi xalisia da am saqme-Si samarTalic didia.
Torem aba, ra gamodioda; am mso-
flio Tasze, burTi mekares Tu ar mo-xvdeboda, ise karSi lamis ar Sedioda da raRaca hokeisaviT ambavi iyo.
saerTod, es Cempionati, premier-ligas hgavda. arc iyo gasakviri, iq imdeni fexburTeli iyo premierli-gidan. da maincdamainc fexburTe-
lebSic ar aris saqme. saerTod, es fexburTic, mgoni, imas emsgavseba, rom ityvian xolme, _ Zvel malbo-ros kai suni hqondao da axla ki-dev aRara aqvso, malboro ki aweria zedo. Torem moTamaSeebi didebuli. nu, TiTqmis didebuli. anu viciT,
42 liberali . ivlisi 2010 . № 39
sporti
rom brwyinvale, magram velode-biT, aba dRes Tu gamouva TamaSi, da vakvirdebiT, da ar gamoudiT.
daiRaleno. ra gasakviria, rom daiRalon. sxvebs marto sirbili da fexis qneva moeTxovebaT, imaT kidev _ sirbili, fexis qneva da Tan Tavisi gansakuTrebuli niWis warmoCena. aba, msoflio Cempionati hqvia da marto `nakolka~ da sirbi-li ras geyofa: `nakolka~ iq yvelas aqvs, da sirbilic yvelas SeuZlia. Sen kidev Tavi unda gamoiCino. leo mesi xar. diax, runi xar da kidev erTi-ori biWi.
zidans mainc ar daenebebina Tavi, magram mindors vin gamoekereba? sau-cxoo Cempionati iyo im mxriv, rom yvelaze lamazad utevda germania. gansakuTrebiT kontrSetevaze. sul cariel karSi Seagorebdnen xol-me burTs, sadac ki gauvidodaT. sxva mxriv, mTavari iyo karisken da-gertya. Tundac iqiT, sadac mekare idga, burTs xelSi mainc verc erTi mekare ver iWerda. es namdvili sa-codaoba iyo. imisTvis, rom burTi xelidan gaucurda, mekare mxolod inglisma Secvala; karg mekares, or-moci wlis kaci amjobina, romelsac burTi xelidan ar gavardnia _ pir-dapir uSvebda.
safrangeTi ajanyda, ise rogorc yovelTvis, 1789 wlis Semdeg. amden
weliwads uTmines TavianT medidur mwvrTnels da gadadgomamde aTi dRiT adre veRar mouTmines.
msajebs kidev ufro gauWirdaT, sul cdebodnen da cdebodnen, xolo Sveicaria ratom gavarda, ver mivxvdi. hondurass ver mougo. hon-
durasic iq iyo, agebda da qveyanaSi uqmeebs acxadebdnen. bolos aRar waago. fexburTelebs xSirad aZeve-bdnen, bolosken Sewyvites. Trile-rebic iyo, da maradonac xom iq iyo da iq iyo.
argentina gavarda, saSineli wage-bis Semdeg. brazilia gavarda gao-cebuli, rom SeiZleba SemTxveviTi burTi gauSva. dunga gadadga, ma-radona jer ar gadamdgara. mgoni, arc gadadgeba. erTma argentinel-ma politikosma Tqva, _ argenti-nelma xalxma gviCvena, rom roca maradona SeSfoTebulia, TamaSis Sedegi mniSvnelobas kargavso da iqave daurTo, _ maradona, karga xania, sportze, Sedegebze da aseT rameebze maRla dgas, Cveni qveynis-Tvis is socialuri fenomenia da ara diadi fexburTeli. amitom, is erTaderTi kacia qveyanaSi, rome-lic rasac unda, imas izams da dava-cadoT, gadawyvitoso.
zogjer marTla kargi yofila, ma-radona rom xar.
pelec iq iyo, ase Tqva, _ final-Si romelime afrikuli gundi gavao. rogorc yovelTvis. erTxel Tqva, _ kolumbia gava finalSio. Tqvens mters, maSin rom kolumbia final-Si gavida. sawyali andres eskobari medelinis quCaSi mokles, _ sakuTar karSi goli ratom gaitaneo.
mokled, msoflio Cempionati mso-flio Cempionatia.
magram ratom daemsgavsa ase pre-mierligas, mainc SemaSfoTebelia. premierliga isedac yovel weliwa-ds aris da raRad gvinda oTx we-liwads cda?
ikiTxeT
liberalis portalze
www.liberali.ge
blogi: nana sajaia
Jurnalistebi, rogorc `cocxali mikrofonebi~karl aidsvugi kentis univer-
sitetis profesoria, is jipaSi
teleJurnalistikas maswavlida.
yurSi dRemde Camesmis misi fraza:
`Tqven Jurnalistebi xarT da ara
cocxali mikrofonebi, kiTxvebi
unda dasvaT da ara Tavi uqnioT,
imitom rom Tqven Jurnalistebi
xarT da ara stenografistebi~.
multimedia:
irakli alasania:
`saWiro iyo cxadi gamxdariyo aSS-
s erTguleba~.
multimedia:
pikniki Waobis piras
sakrebulom diRmis tye-parkis
solidur nawils rekreaciuli zonis
statusi mouxsna da sazogadoebriv
saqmian zonad gamoacxada, ramac
tye-parkis teritoriaze intensiuri
mSeneblobebis ufleba daakanona.
saerTod, es fexburTic, mgoni, imas emsgavseba,
rom ityvian xolme, _ Zvel malboros kai suni
hqondao da axla kidev aRara aqvso, malboro ki
aweria zedo.
43liberali . ivlisi 2010 . № 39
pirdapir minda vTqva, rom rusTavelis prospeqti al-baT erT-erTi yvelaze ufro mosawyeni centraluri qu-Caa, rac ki minaxavs. aq ubralod araferi xdeba. an, ufro sworad, xdeba is, rac xdeba da rasac TviTon gamziri gvTavazobs. am mxriv ki TiTqos yvelaferi wesrigSia _ aq Teatricaa, operac, kinoTeatric, muzeumic, galereac, sastumroebic, gansakuTrebul SemTxvevebSi aq SeiZleba gadayrodi niCbian rus jariskacebs, tankebs, erTmaneTis mkvlel qarTvelebs, qarTvelebs vardebiT xelSi, nacem-gabruebul qarTvelebs da karvebSi gamoketil qarTvele-bsac. mokled, prospeqti sruliad samarTlianadaa cno-bili, rogorc qalaqis centraluri quCa da stumari Tu Camogivida, rusTavelze avla-Cavla iseve ar acdeba, ro-gorc patarZals sixarulis cremlebi. da mainc, gaaCere quCaSi nebismieri Tbiliseli da TiTqmis yvela maTgani getyvis, rom rusTavels is xibli aRar aqvs, rac adre hqonda da rom arc is da arc misi ojaxis wevrebi rus-Tavelze aRar dadian; mxolod im SemTxvevebSi, rodesac es aucilebelia. piradad CemTvis am naTqvamis pirveli nawili Zalian misaRebia _ ho, rusTavels a R a r unda hqondes mxolod Z v e l i xibli, mas a x a l i xiblic unda hqondes, magram vaglax, es ase araa. prospeqts arc galamazebam uSvela da, raRaciT daamgvana romeliRac gmiri sabWoTa qalaqis centralur quCas. iq yofnisas gan-sakuTrebiT araproporciulad farTo sagazono sivrce mxvdeba xolme TvalSi da kidev erTxel maxsenebs, rom rusTaveli xreSCatiki araa. is bevrad ufro kompaqturi da intimuria, Sesabamisad aseT midgomasac iTxovs. meo-re mxriv, simarTle rom giTxraT, ramdenadac daxvewili unda gaxdes Tbilisis mTavari quCa am TvalsazrisiT, is verasdros veraferi gaxdeba im adamianebis gareSe, vinc mas suli unda STaberos. pirvel rigSi _ TviT Tbilise-lebis, mere ki aq Camosuli stumrebis gareSe. an piriqiT. Tbiliselebma rusTavelis `dakargva~ maSin daiwyes, ro-desac gadawyvites, rom ̀ rusTavelze mxolod soflelebi dadian~, Semdeg ki sxva rameebic moimizezes. Sedegad ki miiRes/miviReT is, rom qalaqis mTavari quCa arc Cvenia da arc eSmakebis. is kvlav molodinSia.
darwmunebuli var, rom rusTavelTan dakavSirebiT qalaqis mesveurebs bevri gegma aqvT. es asec unda iyos, magram ramdenic unda aSeno da alamazo (da es nebis-
rusTavelze
kaxa Tolordava
mier quCas exeba), verafers gaxdebi, Tu adamianebi ver moizide, ufro zustad ki _ meditatiuri siamovnebis misaRebad ganwyobili adamianebi. qalaqis centraluri quCebis SemTxvevaSi, mxolod ase muSaobs meore, aranak-leb mniSvnelovani elementic _ SemecnebiTi. ra unda SesTavazos rusTavelis prospeqtma adamianebs? Tbi-liselebs, dids Tu pataras, imis SegrZneba, rom qala-qis mTavar quCaze yovelTvis xdeba raRac iseTi, rac maTTvis saintereso SeiZleba aRmoCndes, kulturuli Tu komerciuli TvalsazrisiT. es dedaqalaqis centra-luri quCisadmi dakarguli pativiscemis aRdgenasac Seuwyobs xels da axali qalaquri istoriebis warmoSo-basac. rac Seexeba Camosul stumrebs, prospeqtma maT sxva qalaqebisgan gansxvavebuli gamocdileba unda Ses-Tavazos. is erTdroulad globaluric unda iyos da lokaluric, am ukanasknels ki mxolod rusTavelisadmi `gulmobrunebuli~ Tbiliselebi Tu moaxerxeben.
mokled, rusTavelis prospeqtis potenciali udavoa. mas yvelaferi aqvs imisTvis, rom erT-erTi yvelaze saintereso mTavari quCa gaxdes kavkasiaSi, an Tundac evropaSi _ ratomac ara. ramdenadac vxvdebi, es advili saqme ar unda iyos, magram rac dro gadis, sul ufro vrwmundebi imaSi, rom namdvilad gvWirdeba erTi iseTi quCa, romelic ara marto revoluciebis mosawyobad ga-mogvadgeba, aramed ubralod erTad yofnisTvis. Tbi-lisSi erTaderT aseT quCad dRemde rusTavelis pros-peqti mimaCnia.
qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi
Tbiliselebma rusTavelis `dakargva~ maSin daiwyes, rodesac gadawyvites, rom `rusTavelze mxolod soflelebi dadian~, Semdeg ki sxva rameebic moimizezes. Sedegad ki miiRes/miviReT is, rom qalaqis mTavari quCa arc Cvenia da arc eSmakebis.
44 liberali . ivlisi 2010 . № 39